ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελ. Πρόλογοι... VII Κυριότερες συντομογραφίες... ΧΧΧΙ ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Ι... Ανταγωνισμός... 1 1.. Η αρχική έννοια του ανταγωνισμού... 1 2.. Ο ανταγωνισμός στον οικονομικό χώρο... 1 ΙΙ... Το δίκαιο του ανταγωνισμού... 4 1.. Το πέρασμα της έννοιας του ανταγωνισμού στο Δίκαιο.. 4 2.. Οι δύο κύκλοι δικαίου του ανταγωνισμού... 6 α). Το δίκαιο του αθέμιτου ανταγωνισμού... 6 β). Το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού... 6 3.. Το ενιαίο του δικαίου του ανταγωνισμού... 7 4.. Ιστορικές απαρχές του δικαίου του ανταγωνισμού. Συγκριτική επισκόπηση 10 5.. Πηγές του Ελληνικού Δικαίου... 17 6.. Θέση του δικαίου του ανταγωνισμού στην έννομη τάξη. Οικονομικό δίκαιο 19 7.. Οικονομική ελευθερία και Σύνταγμα... 23 α) Η οικονομική ελευθερία ως ατομικό δικαίωμα... 23 β) Η ανταγωνιστική ελευθερία... 26 γ) Η οικονομική συνταγματική τάξη... 29 8.. Οικονομική δραστηριότητα του κράτους και δίκαιο του ανταγωνισμού 31 9.. Προστασία του καταναλωτή και δίκαιο του ανταγωνισμού 36 α) Το πρόβλημα... 36 β) Οι προσεγγίσεις... 39 γ) Τεχνικές προστασίας... 41 δ) Πλέγμα κανόνων προστασίας των καταναλωτών. Συγκριτικό δίκαιο 45 ε) Η «προστασία του καταναλωτή» στο σύστημα του Δικαίου 50 10. Δίκαιο ανταγωνισμού και οικονομική θεωρία. Οικονομικοπολιτική εξέλιξη 52 11. Το δίκαιο του ανταγωνισμού ως μέρος του οικονομικού δικαίου 60 Μ Ε Ρ Ο Σ Π Ρ Ω Τ Ο ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΑΘΕΜΙΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Ι... Η δικαιϊκή κάλυψη... 63 1. Η συστηματική του νόμου... 63 2. Προστατευτικός σκοπός. Υποκείμενο-αντικείμενο προστασίας 63 ΙΙ... Το δικαιϊκό πεδίο εφαρμογής... 67 1. Συσχέτιση με το δίκαιο της βιομηχανικής ιδιοκτησίας... 67 2. Συσχέτιση με το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας... 71 3. Συσχέτιση με το δίκαιο των αδικοπραξιών και συμβάσεων 73 4. Ιδιωτικό διεθνές δίκαιο του αθέμιτου ανταγωνισμού... 75 α) Από άποψη εθνικού ιδιωτικού διεθνούς δικαίου... 75 β). Ο Κανονισμός 864/2007 («Ρώμη ΙΙ»)... 78 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΓΕΝΙΚΗ ΡΗΤΡΑ ΤΟΥ ΑΘΕΜΙΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Ι... Αναγνώριση της ουσίας και των προϋποθέσεων της γενικής ρήτρας 81 Α. Η γενική ρήτρα... 81 1. Προσδιορισμός της έννοιας... 81 2. Συγκεκριμενοποίηση της γενικής ρήτρας... 82 3. Η μέθοδος της συγκεκριμενοποίησης... 84 4. Σχέση των γενικών ρητρών «χρηστά ήθη», «καλή πίστη» και «κατάχρηση δικαιώματος» 85
5. Σχέση της γενικής ρήτρας και άλλων περί ανταγωνισμού διατάξεων 86 Β. Χωρική και προσωπική έκταση εφαρμογής... 86 1. Χωρική έκταση... 86 2. Προσωπική έκταση... 87 Γ. Προϋποθέσεις... 88 1. Πράξη κατά τις εμπορικές, βιομηχανικές ή γεωργικές συναλλαγές 88 2. Πράξη προς το σκοπό ανταγωνισμού... 90 α) Η ανάλυση... 90 β) Η άλλη τοποθέτηση... 93 3. Η αντίθεση της πράξεως στα χρηστά ήθη (το αθέμιτο) 94 α). Το πρόβλημα... 94 β). Η μεθοδολογική σημασία της «αξιολόγησης»... 97 γ). Η θέση... 98 δ). Τα αξιολογικά κριτήρια... 99 ε). Περί της αρχής της αποδόσεως...... 102 στ) Ανάλυση, στάθμιση και πρόκριση συμφερόντων 104 ζ). Λειτουργική εφαρμογή της γενικής ρήτρας κατά τη στάθμιση των συμφερόντων 105 η). Συνολική αξιολόγηση της πράξεως. Νομικό ζήτημα 108 θ). Αθέμιτη και παράνομη ανταγωνιστική πράξη. Συσχετισμός 109 ι).. Αυτόνομη αξιολόγηση της αθέμιτης ανταγωνιστικής πράξεως 110 ια) Η σημασία των υποκειμενικών στοιχείων. Υπαιτιότητα και γνώση 113 ΙΙ.. Αθέμιτες πράξεις στο πλαίσιο της γενικής ρήτρας... 114 Α. Προτάσεις συστηματικής κατατάξεως... 114 Β. Οι κατ ιδίαν αθέμιτες ανταγωνιστικές πράξεις... 117 1. Πράξεις προσελκύσεως πελατείας... 117 α). Παραπλάνηση... 117 β). Εξαναγκασμός... 118 γ).. Επίμονη ενόχληση... 118 δ).. Εξαγορά του πελάτη - Πρόσθετες παροχές... 120 ε). Εκμετάλλευση της ροπής του πελάτη προς τυχοδιωκτισμό και άκοπη κτήση 127 στ) Εκμετάλλευση συναισθημάτων και εμπιστοσύνης 129 ζ). Εκμετάλλευση απειρίας... 133 2. Πράξεις παρεμποδίσεως... 135 α).. Παρεμπόδιση αποκτήσεως πελατείας και διαφημίσεως 135 β).. Βλάβη της επιχειρηματικής εκμεταλλεύσεως... 138 γ).. Υποτίμηση... 140 δ).. Μποϋκοτάζ... 143 ε).. Διαφοροποιημένη μεταχείριση... 145 στ) Δυσφήμιση... 147 ζ).. Συγκριτική διαφήμιση...... 149 1). Γενικά... 149 2). Είδη... 150 3). Προϋποθέσεις επικριτικής συγκριτικής διαφήμισης 150 4). Συμπέρασμα... 154 5). Συγκριτικές δοκιμές... 154 6). Συγκριτική διαφήμιση κατά το κοινοτικό και εθνικό δίκαιο 160 3. Πράξεις εκμεταλλεύσεως ξένης παροχής... 163 α). Η «δουλική απομίμηση» της ξένης παροχής... 164 β).. Η απομίμηση της ξένης διαφήμισης... 169 γ).. Η εκμετάλλευση ξένης φήμης... 170 δ).. Η εκμετάλλευση πνευματικών δημιουργημάτων. 171 ε).. Η απόσπαση πελατείας ή προσωπικού... 172 στ) Απομίμηση διακριτικών γνωρισμάτων... 173
4. Πράξεις προβαδίσματος μέσω παραβάσεως νόμου ή συμβάσεως 177 α). Παραβίαση εξωανταγωνιστικών διατάξεων με ηθικοδικαιϊκή θεμελίωση 177 β).. Παραβίαση διατάξεων με ηθικώς ουδέτερο περιεχόμενο 179 γ).. Παράβαση συμβατικών δεσμεύσεων... 181 5. Πράξεις διακινδυνεύσεως της αγοράς... 186 α).. Πληθωρική διανομή προϊόντων... 188 β).. Αποστολή προϊόντων του τύπου... 189 γ).. Κατάχρηση της θέσεως οικονομικής δυνάμεως... 189 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΥΠΟ ΣΤΕΝΗ ΕΝΝΟΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Ι... Ανακριβείς δηλώσεις... 192 Α. Γενικά... 192 1. Η διαφήμιση στο πλαίσιο του ανταγωνισμού... 192 2. Αρχές της διαφημίσεως... 194 3. Η παραπλανητική διαφήμιση... 195 4. Διαφήμιση και Προστασία του Καταναλωτή... 199 5. Προστατευτικός σκοπός της διατάξεως του άρθρου 3 202 6. Χαρακτηρισμός της διατάξεως. Σχέση με άλλες διατάξεις 203 Β. Προϋποθέσεις εφαρμογής... 204 1. Η δήλωση... 204 2. Μορφές εμφανίσεως. Γνωστοποιήσεις ή ανακοινώσεις 205 3. Είδος συναλλαγών... 206 4. Ανακρίβεια... 207 5. Δημιουργία εντυπώσεως ευνοϊκής προσφοράς... 210 Γ. Συστηματική του άρθρου 3. Περιπτωσιολογία... 211 1. Δομή, ερμηνεία και όροι της γενικής ρήτρας του άρθρου 3 211 2. «Πραγματικά» αναφοράς των δηλώσεων... 213 α). Ανακριβής δήλωση ως προς την ποιότητα... 213 β). Ανακριβής δήλωση ως προς τον τόπο προελεύσεως 218 γ). Ανακριβής δήλωση ως προς τον τρόπο κατασκευής 225 δ). Ανακριβής δήλωση ως προς την τιμολόγηση... 225 ε). Ανακριβής δήλωση ως προς τον τρόπο ή την πηγή προμήθειας 227 στ) Ανακριβής δήλωση περί τιμητικών διακρίσεων... 228 ζ). Ανακριβής δήλωση περί της αιτίας ή του σκοπού της πωλήσεως 228 η). Ανακριβής δήλωση ως προς την ποσότητα των προς διάθεση εμπορευμάτων 229 θ). Ανακριβείς δηλώσεις ως προς την επιχείρηση ή τον επιχειρηματία 229 3. Αξιώσεις... 231 ΙΙ.. Αναγγελία εκποιήσεως εμπορευμάτων από πτώχευση... 232 1. Έννοια... 232 2. Προϋποθέσεις... 233 3. Κυρώσεις... 234 ΙΙΙ. Αναγγελία εκποιήσεως λόγω διαλύσεως... 234 1. Κανόνας και εξαίρεση... 234 2. Προϋποθέσεις... 235 3. Κυρώσεις... 237 ΙV. Πράξεις κατά της φήμης της επιχειρήσεως. Δυσφημίσεις... 237 Α. Γενικά... 237 Β. Η κατά τον ανταγωνισμό δυσφήμιση... 238 1. Ο κανόνας... 238 2. Σχέση προς άλλες διατάξεις... 239 3. Προϋποθέσεις... 240 4. Αξιώσεις... 243
5. Η εξαίρεση. Κανόνας υπέρ του παραβάτη... 244 Γ. Η κατά τον ανταγωνισμό συκοφαντική δυσφήμιση... 244 1. Το ποινικό αδίκημα... 244 2. Ευθύνη για υπάλληλο ή αντιπρόσωπο... 246 3. Δικονομικά - Αξιώσεις... 246 V.. Προσβολή διακριτικών γνωρισμάτων... 247 Α. Γενικά... 247 1. Προλεγόμενα... 247 2. Νομική σημασία, διακρίσεις και χαρακτηριστικά... 248 3. Σύγκρουση διακριτικών γνωρισμάτων. Προβάδισμα.. 250 4. Κεντρικές έννοιες... 251 α) Διακριτική δύναμη... 252 β) Καθιέρωση στις συναλλαγές... 255 γ) Κίνδυνος συγχύσεως... 257 Β. Αναφορά στα είδη των διακριτικών γνωρισμάτων... 267 1. Όνομα... 267 α) Έννοια, λειτουργία, φορέας... 267 β) Είδη ονομάτων... 267 γ) Προϋποθέσεις προστασίας... 268 2. Εμπορική επωνυμία... 271 α) Έννοια και νομική φύση... 271 β) Αρχές των επωνυμιών... 273 γ) Διαδικτύου τομείς (όνομα χώρου - domain name) 275 δ) Προϋποθέσεις προστασίας... 276 3. Ιδιαίτερα διακριτικά γνωρίσματα (Διακριτικός τίτλος - Διακριτικά σημεία) 278 α) Έννοια και διακρίσεις... 278 β) Διακριτικός τίτλος... 278 γ) Διακριτικά σημεία... 281 4. Τίτλος εντύπου... 283 α) Λειτουργία... 283 β) Προϋποθέσεις προστασίας... 284 γ) Κίνδυνος συγχύσεως... 286 5. Ιδιαίτερο διακριτικό γνώρισμα εμπορευμάτων. Διασχηματισμός 290 α) Γενικά περί των διακριτικών γνωρισμάτων των εμπορευμάτων 290 β) Η νομική διάταξη. Ζητήματα... 291 γ) Έννοια και λειτουργία... 291 δ) Διασχηματισμός και σήμα... 294 ε) Προϋποθέσεις προστασίας... 295 6. Σήμα... 300 α) Ορισμός και προστασία... 300 β) Το δικαίωμα από το σήμα... 303 Γ. Έννομη προστασία... 310 1. Η αστική προστασία... 310 α) Αξίωση προς παράλειψη... 310 β) Αξίωση προς άρση της προσβολής... 310 γ) Αξίωση προς αποζημίωση... 310 δ) Χωρική και προσωπική έκταση της προστασίας... 311 ε) Διάρκεια προστασίας... 313 2. Η ποινική προστασία... 314 3.. Αναλογική εφαρμογή διατάξεων περί πνευματικής ιδιοκτησίας 314 VI. Προσβολή εμπορικών και βιομηχανικών απορρήτων... 316 Α. Γενικά... 316 1. Η οικονομική και νομική σημασία των απορρήτων... 316
2. Το γενικό φάσμα προστασίας... 317 3. Η συστηματική του νόμου. Χαρακτηρισμός των πράξεων 317 Β. Αναφορά στις επί μέρους αξιόποινες πράξεις... 318 1. Η κεντρική έννοια... 318 α) Η έννοια του εμπορικού και βιομηχανικού απορρήτου 318 β) Ανάλυση των στοιχείων του ορισμού... 320 2. Ανακοίνωση απορρήτου από εργαζόμενο... 321 α) Η νομική διάταξη... 321 β) Στοιχεία της αντικειμενικής υποστάσεως... 321 γ) Στοιχεία της υποκειμενικής υποστάσεως... 324 3. Απαγορευμένη χρησιμοποίηση ή ανακοίνωση απορρήτου 324 α) Η νομική διάταξη... 324 β) Στοιχεία της αντικειμενικής υποστάσεως... 324 γ) Στοιχεία της υποκειμενικής υποστάσεως... 325 4. Απαγορευμένη χρησιμοποίηση ή ανακοίνωση εμπιστευμένων σχεδίων 326 α) Η νομική διάταξη... 326 β) Στοιχεία της αντικειμενικής υποστάσεως... 326 γ) Στοιχεία της υποκειμενικής υποστάσεως... 328 5. Η ανεπιτυχής ηθική αυτουργία για παραβίαση του απορρήτου 328 α) Η νομική διάταξη... 328 β) Στοιχεία της αντικειμενικής υποστάσεως... 328 γ) Στοιχεία της υποκειμενικής υποστάσεως... 329 6. Αστική προστασία... 329 VII. Καταχρηστική εκμετάλλευση της σχέσης οικονομικής εξάρτησης 330 1. Ο κανόνας... 330 2.. Οι προϋποθέσεις εφαρμογής... 331 3.. Παραδείγματα... 332 4.. Συνολική εκτίμηση - Κυρώσεις... 334 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΝΝΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Ι... Οι αξιώσεις... 336 Α. Γενικά... 336 Β.. Οι επί μέρους αξιώσεις... 336 1. Αξίωση προς παράλειψη... 336 α) Γενική αναφορά... 336 β) Οριοθέτηση από άλλες αξιώσεις... 338 γ) Προϋποθέσεις της αξιώσεως... 339 δ) Δημοσίευση του διατακτικού της απόφασης... 341 2. Αξίωση προς άρση... 343 α) Θεμελίωση... 343 β) Σημασία και οριοθέτηση... 344 γ) Προϋποθέσεις... 344 δ) Τρόπος άρσεως και τρόπος εκτελέσεως της προς παράλειψη αξιώσεως 344 3. Αξίωση προς ανάκληση... 346 α) Πεδίο εφαρμογής. Θεμελίωση... 346 β) Προϋποθέσεις... 347 γ) Τρόπος ανακλήσεως και εκτελέσεως... 348 4. Αξίωση προς αποζημίωση... 348 α) Πεδίο εφαρμογής... 348 β) Προϋποθέσεις... 348 γ). Ικανοποίηση ηθικής βλάβης... 351 5. Επικουρικές αξιώσεις... 351 α) Αξίωση προς παροχή πληροφοριών... 351
β) Αξίωση προς λογοδοσία... 352 6. Λοιπές αγωγές... 353 α) Αναγνωριστική αγωγή... 353 β) Η αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού... 353 7. Η παραγραφή των αξιώσεων... 354 α) Ο κανόνας και το πεδίο εφαρμογής του... 354 β) Συρροή... 356 γ) Παραγραφή των επί μέρους αξιώσεων... 358 ΙΙ.. Νομιμοποίηση - Διαδικασία... 363 Α. Ο κανόνας και το πεδίο εφαρμογής του... 363 Β. Αναφορά στα είδη νομιμοποιήσεως... 365 1. Ενεργητική νομιμοποίηση... 365 α) Αξίωση προς παράλειψη... 365 β) Αξίωση προς αποζημίωση... 369 2. Παθητική νομιμοποίηση... 371 Γ. Διαδικαστικά... 372 1. Ο χαρακτήρας της ανταγωνιστικής πράξεως... 372 2. Ασφαλιστικά μέτρα... 373 3. Αγωγές... 376 4.. Εφαρμοστέο δίκαιο... 377 Μ Ε Ρ Ο Σ Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Ο ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΔΙΑΠΛΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Ι... Ιστορική αναδρομή... 381 1. Προλεγόμενα... 381 2. Ιστορική εξέλιξη... 382 ΙΙ.. Σύστημα προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού... 385 1. Θεμελιώδεις διατάξεις και αρχές του αμερικανικού δικαίου 385 α) Διατάξεις... 385 β) Αρχές... 387 γ) Εξέλιξη... 389 2. Θεμελιώδεις διατάξεις και αρχές του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου 391 α) Η σημασία του ανταγωνισμού στην Κοινότητα... 391 β) Διατάξεις... 395 γ) Αρχές... 397 δ) Κεντρικές έννοιες... 399 3. Γενική σύγκριση αμερικανικού και ευρωκοινοτικού δικαίου περί ανταγωνισμού 402 4. Σχέση του κοινοτικού δικαίου (δικαίου των Συνθηκών) προς το εθνικό δίκαιο του ανταγωνισμού... 403 α) Το πρόβλημα... 403 β) Οι λύσεις... 406 γ) Γενικά χαρακτηριστικά της σχέσεως κοινοτικού και εθνικού δικαίου 408 5. Ο Κώδικας του ΟΗΕ για τις περιοριστικές του ανταγωνισμού πρακτικές 409 6. Παγκοσμιοποίηση και Δίκαιο Ανταγωνισμού... 410 ΙΙΙ. Το ελληνικό δίκαιο προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού 412 1. Ο νόμος και η διάρθρωσή του... 412 2. Ο προστατευτικός σκοπός του νόμου... 413 3. Σχέση ελληνικού και κοινοτικού (ενωσιακού ή δικαίου των Συνθηκών) δικαίου περί προστασίας του ανταγωνισμού... 415 α) Σχέση ομοιότητος... 415 β) Σχέση ανομοιότητος... 416
γ) Συνέπειες ως προς την ερμηνεία... 417 δ). Οι πέντε άξονες του νέου νόμου 3959/2011... 419 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ Ι... Εισαγωγή... 421 1. Προσδιορισμός των υποκειμένων... 421 ΙΙ.. Η δυάδα των υποκειμένων... 422 1. Η επιχείρηση... 422 α) Το πρόβλημα περί την έννοια... 422 β) Η έννοια της επιχειρήσεως και τα επί μέρους στοιχεία της 423 2. Η ένωση επιχειρήσεων... 432 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ Ι... Εισαγωγή... 435 1. Προσπάθειες συστηματικής κατατάξεως... 435 2. Δύναμη στην αγορά... 437 ΙΙ.. Απαγορευμένες συμπράξεις... 439 1. Μορφές συμπράξεων... 439 α) Συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων... 439 β) Αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων... 444 γ) Εναρμονισμένη πρακτική... 448 δ) Οι μορφές συμπράξεων και η αυτονομία της βουλήσεως 455 ε) Συμπράξεις και καρτέλς. Οικονομικές προσεγγίσεις. 456 2. Προϋποθέσεις υπαγωγής στον απαγορευτικό κανόνα... 458 α) Παρακώλυση, περιορισμός, νόθευση του ανταγωνισμού 459 β) Το αισθητό του περιορισμού (ο κανόνας de minimis) 464 γ) Η επενέργεια στην αγορά... 466 3. Ενδεικτική απαρίθμηση συμπράξεων απαγορευμένου περιεχομένου 467 α) Η σημασία της απαρίθμησης... 467 β) Τα παραδείγματα... 468 4. Η ακυρότητα των συμπράξεων ως συνέπεια της απαγορεύσεως 493 α) Η διάταξη και το πεδίο εφαρμογής της... 493 β) Η έννοια της ακυρότητος και η έκτασή της... 493 γ) Αξιώσεις συμπραττόντων και τρίτων... 496 δ) Περί της λεγομένης «προσωρινής εγκυρότητος»... 498 ε) Νέα κοινοτική πολιτική μείωσης των κυρώσεων... 500 5. Συμπράξεις και νόμιμη εξαίρεση του άρθρ. 1 3... 501 α) Η διάταξη, έννοια και φύση της... 501 β) Προϋποθέσεις ισχύος των συμπράξεων... 503 γ) «Απαλλαγή κατά κατηγορίες» ή «ομαδικές απαλλαγές» 508 6. Κατάργηση της υποχρέωσης γνωστοποίησης συμπράξεων 515 ΙΙΙ. Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσεως... 516 1. Κανόνας, οριοθέτηση και προϋποθέσεις εφαρμογής. Γενικά 516 2. Η έννοια της δεσπόζουσας θέσεως... 519 α) Αναζήτηση ορισμού... 519 β) Κριτήρια για την ύπαρξη δεσπόζουσας θέσεως... 522 γ) Συλλογική δεσπόζουσα θέση... 525 δ) Η έννοια της «σχετικής αγοράς»... 527 ε) Καταλογισμός δεσπόζουσας θέσεως λόγω φραγμών εισόδου 534 3. Προλεγόμενα στην καταχρηστική εκμετάλλευση... 537 α) Η έννοια της καταχρήσεως γενικά... 537 β) Η δομή του κανόνα... 539 γ) Τα παραδείγματα καταχρηστικής εκμετάλλευσης... 540
4. Η έννοια της καταχρηστικής εκμετάλλευσης... 543 α) Το νομοθετικό κριτήριο... 543 β) Το δομικό κριτήριο... 543 γ) Η σύνδεση των δύο κριτηρίων... 544 δ) Συνέπειες της σύνδεσης... 546 ε) Θέσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού και των Δικαστηρίων 547 5. Μορφές καταχρηστικών πρακτικών... 548 α). Άρνηση συναλλαγής... 548 β). Άρνηση πρόσβασης σε «βασικές διευκολύνσεις» (essential facilities) 549 γ). Καθορισμός υπερβολικών τιμών... 551 δ). Εκπτώσεις... 552 ε). Σύζευξη (εξάρτηση σύναψης συμβάσεων)... 554 στ) Υποτίμηση ληστρική... 555 ζ). «Μεταγορές» - Αγορές συμπληρωματικών προϊόντων 556 η). Διαφοροποιημένη μεταχείριση... 557 θ). Αθέμιτος ανταγωνισμός... 558 6. Απαλλαγή συμπράξεων και κατάχρηση... 558 7. Οι αρχές της αναγκαιότητας και του αντικειμενικώς δικαιολογημένου 559 8. Έννομες συνέπειες της παραβάσεως... 561 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ι... Εισαγωγικά... 563 1.. Τα κίνητρα για συγκεντρώσεις επιχειρήσεων... 563 2. Ο έλεγχος συγκεντρώσεων επιχειρήσεων στην κοινοτική έννομη τάξη 564 3. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η κοινοτική πρακτική... 568 4. Ο έλεγχος συγκεντρώσεων στην εσωτερική έννομη τάξη 570 ΙΙ.. Ορισμένα περί της οικονομικής προσέγγισης των συγκεντρώσεων επιχειρήσεων 571 ΙΙΙ. Ο έλεγχος των συγκεντρώσεων στο ελληνικό δίκαιο... 574 1. Συγκέντρωση... 574 α) Ο ορισμός της «συγκέντρωσης» και των εννοιών του περιεχομένου της 574 β) Πράξεις μη θεωρούμενες «συγκεντρώσεις»... 579 γ) Συγκεντρώσεις με κοινοτική διάσταση... 580 2. Γνωστοποίηση (μεταγενέστερη)... 583 3. Προηγούμενη γνωστοποίηση... 583 α) Προϋποθέσεις... 583 β) Υπόχρεοι προς γνωστοποίηση... 584 γ) Προθεσμία προς γνωστοποίηση και κύρωση παράβασης 584 δ) Έντυπο γνωστοποίησης. Δημοσιότητα... 586 ε). Αποτελέσματα προηγούμενης γνωστοποίησης... 587 4. Έλεγχος της συγκέντρωσης... 588 α). Ουσιαστικό κριτήριο... 588 β). Βάσεις εκτίμησης... 589 γ).. Η άμυνα «καταρρέουσα επιχείρηση»... 592 δ). Η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού... 593 ε).. Δευτερεύοντες περιορισμοί... 594 στ) Αρχή της αναστολής πραγματοποίησης της συγκέντρωσης 596 ζ). Χορήγηση άδειας παρέκκλισης... 596 η).. Παραβατική συγκέντρωση... 599 θ).. Κύρος δικαιοπραξιών... 599 5. Υπολογισμός κύκλου εργασιών... 601 α).. Ποσοτικό κριτήριο... 601 β).. Υπολογισμός λογιστικός και κατ είδος δραστηριότητας 601 6.. Ένδικη προστασία... 602
7. Σχέση εθνικού δικαίου με το κοινοτικό δίκαιο (Κανονισμός (ΕΚ) 139/2004) 602 α) Γενική αρχή. One-stop έλεγχος συγκέντρωσης... 602 β) Αποκλίσεις από τον κανόνα... 603 γ) Η εφαρμογή του Κανονισμού και τα εθνικά δικαστήρια 605 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΕ ΚΛΑΔΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Ι... Προϊσχύσαν δίκαιο περί εξαιρετικών ρυθμίσεων... 607 ΙΙ.. Κανονιστική παρέμβαση... 608 ΙΙΙ. Οι συνεταιρισμοί ως τόπος συσχετισμού διατάξεων της Συνθήκης 609 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Ι... Όργανα... 614 1. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού... 614 α) Ανεξάρτητη αρχή με νομική προσωπικότητα... 614 β) Αρμοδιότητες... 615 γ) Γνωμοδοτικές αρμοδιότητες... 617 δ) Εξουσίες της Επιτροπής... 617 ΙΙ... Οργανωτική δομή της Επιτροπής Ανταγωνισμού... 622 1. Οργανική... 622 2.. Εσωτερική οργάνωση... 623 ΙΙ.. Διαδικασία - Χωρική έκταση ισχύος του νόμου... 624 1. Καταγγελίες... 624 2. Παροχή πληροφοριών και διεξαγωγή ερευνών... 625 3. Δικαιώματα άμυνας... 626 α) Επιμέρους δικαιώματα... 626 β). Αυτοενοχοποίηση... 627 γ). Πρόγραμμα επιείκειας... 628 4. Διαδικασία... 629 5. Κυρώσεις... 630 6. Δικαστικός έλεγχος... 634 α) Δημοσίευση αποφάσεων - Τέλη... 634 β). Άσκηση προσφυγής. Αναστολή εκτέλεσης... 635 γ). Δικαίωμα προσφυγής... 636 δ). Κλήτευση, παρέμβαση, προσωρινή διαταγή... 636 ε). Ένδικα μέσα. Γενικός Επίτροπος Επικράτειας... 637 στ)... Δικαιοδοσία άλλων δικαστηρίων 637 ζ). Παραγραφή παραβάσεων... 637 7. Χωρική έκταση εφαρμογής του νόμου... 639 8.. Εφαρμοστέο δίκαιο... 641 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΑΘΕΜΙΤΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΤΟ ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι... Εισαγωγικά στο δίκαιο προστασίας του καταναλωτή... 643 ΙΙ... Ενωσιακό δίκαιο - Οδηγία 2005/29/ΕΚ... 644 1. Νομικές βάσεις... 644 2.. Η έλλειψη ειδικής νομικής βάσης... 645 3.. Σκοπός... 645 4.. Οδηγία πλήρους εναρμόνισης... 646 5.. Η δομή της Οδηγίας... 647 α) Γενική και μερικότερες απαγορευτικές ρήτρες... 647
β). Αθέμιτες εμπορικές πρακτικές per se... 647 γ). Αξιολογική εκτίμηση συμπεριφοράς. Επιτρεπτή - Μη επιτρεπτή 648 δ). Συστηματική «συνεπούς σειράς». Δικαστικός έλεγχος 649 6.. Η έννοια του καταναλωτή... 651 7.. Οι έννοιες του «εμπορευομένου» και του «προϊόντος».. 653 8.. Πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας... 654 9.. Σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων... 656 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΘΕΜΙΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ Ι... Η μορφολογία του εθνικού δικαίου... 658 1. Πλήρης ενσωμάτωση της Οδηγίας... 658 2.. Η μεγάλη γενική ρήτρα... 658 α) Γενική απαγόρευση. Ορισμός της αθέμιτης εμπορικής πρακτικής 658 β). Η επαγγελματική ευσυνειδησία... 659 γ). Η έννοια της εμπορικής πρακτικής... 660 δ). Η έννοια της ουσιώδους στρέβλωσης της οικονομικής συμπεριφοράς 660 ε). Στρέβλωση οικονομικής συμπεριφοράς ομάδας καταναλωτών 661 ΙΙ... Παραπλανητικές εμπορικές πρακτικές... 662 1. Γενικά. Σκοπός της απαγόρευσης... 662 α) Η αντίληψη των συναλλαγών... 663 2. Παραπλανητικές πράξεις... 664 α) Ο ορισμός του νόμου... 664 β). Είδη... 665 αα) Αναληθής εμπορική πρακτική - Εσφαλμένες πληροφορίες 665 ββ) Παραπλανητική εμπορική πρακτική... 665 γ). Καταλληλότητα ή προσφορότητα της εμπορικής πρακτικής για λήψη απόφασης 666 δ). Στοιχεία καθοδήγησης του καταναλωτή... 667 αα) Η ύπαρξη ή η φύση του προϊόντος... 667 ββ) Τα κύρια χαρακτηριστικά του προϊόντος... 668 γγ). Η έκταση των δεσμεύσεων του προμηθευτή... 669 δδ) Η τιμή, ο τρόπος υπολογισμού της, η ύπαρξη ειδικής συμφέρουσας τιμής 670 εε). Η ανάγκη υπηρεσίας ανταλλακτικών, αντικατάστασης ή επισκευής 671 στστ) Η φύση, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και τα δικαιώματα του προμηθευτή ή του αντιπροσώπου του... 671 ζζ). Τα δικαιώματα του καταναλωτή... 672 ε). Παραπλανητική πρακτική κατά την προώθηση προϊόντος ή ως προς τη συμμόρφωση προς κώδικα συμπεριφοράς... 673 3. Παραπλανητικές παραλείψεις... 675 α). Η παράλειψη πληροφορίας... 675 β). Ο κανόνας... 676 γ). Η δομή του άρθρ. 9ε... 678 δ). Παράλειψη ουσιώδους πληροφορίας. Έννοια της ουσιώδους πληροφορίας 678 ε). Απόκρυψη ουσιώδους πληροφορίας... 680 στ)... Περιορισμός του μέσου ανακοίνωσης 680 ζ). Ουσιώδεις πληροφορίες σε πρόσκληση για αγορά... 681 η). Υποχρέωση παροχής πληροφοριών κοινοτικής προέλευσης 684 ΙΙΙ.. Απαγορευμένες (per se) παραπλανητικές εμπορικές πρακτικές 686 1. Έννοια. Εξαντλητικός κατάλογος... 686 2.. Περιπτωσιολογική προσέγγιση των απαγορευμένων per se παραπλανητικών εμπορικών πρακτικών... 688 α).. Συμβαλλόμενος σε κώδικα συμπεριφοράς... 688
β).. Χωρίς άδεια χρησιμοποίηση διακριτικών ποιότητας. 689 γ).. Εγκεκριμένος κώδικας συμπεριφοράς... 690 δ).. Εγκεκριμένο προϊόν... 690 ε).. Διαφήμιση δόλωμα... 691 στ) Δόλωμα και μεταστροφή... 692 ζ).. Χρονικό διάστημα διάθεσης του προϊόντος... 693 η).. Μεταβολή γλώσσας για παροχή υπηρεσιών υποστήριξης 694 θ).. Νόμιμη πώληση προϊόντος... 695 ι)... Δικαιώματα καταναλωτή ως ειδικό χαρακτηριστικό προσφοράς 696 κ).. Κεκαλυμμένη διαφήμιση... 696 κα) Έκταση κινδύνου για την προσωπική ασφάλεια του καταναλωτή 699 κβ) Προέλευση προϊόντος από συγκεκριμένο κατασκευαστή 700 κγ) Πυραμιδωτό σύστημα πωλήσεων... 701 κδ) Παύση δραστηριότητας... 703 κε) Διευκόλυνση απόκτησης κέρδους... 704 κστ) Θεραπευτικές ιδιότητες προϊόντος... 705 κζ) Πηγές προμήθειας... 705 κη) Διαγωνισμοί και προσφορά επάθλων... 706 κθ) Προϊόν «δωρεάν»... 706 κι). Τέχνασμα παραπλάνησης για ύπαρξη συμβατικής δέσμευσης 707 λ).. Εμφάνιση ως μη εμπορευόμενου... 708 λα) Παροχή υπηρεσιών μετά την πώληση σε άλλο κράτος μέλος 708 ΙV.. Επιθετικές εμπορικές πρακτικές... 708 1. Γενικά. Έννοια... 708 2.. Οι επιμέρους προϋποθέσεις... 709 α).. Τα μέσα παρεμπόδισης ελεύθερης επιλογής... 709 β).. Σημαντική παρεμπόδιση της «ελευθερίας επιλογής» 710 γ).. Απόφαση συναλλαγής... 711 V... Απαγορευμένες (per se) περιπτώσεις επιθετικών εμπορικών πρακτικών 711 1. Έννοια. Εξαντλητικός κατάλογος... 711 2. Περιπτωσιολογική προσέγγιση των per se απαγορευμένων επιθετικών εμπορικών πρακτικών 712 α).. Μη εγκατάλειψη χώρου πριν τη σύναψη σύμβασης.. 712 β).. Προσωπικές επισκέψεις στην κατοικία του καταναλωτή 713 γ).. Συνεχής και ανεπιθύμητη άγρα πελατών... 714 δ).. Σύστημα αποθάρρυνσης αν συνέτρεξε ασφαλιστική περίπτωση 715 ε).. Πιεστική πρόσκληση σε παιδιά για αγορά... 716 στ) Απαράγγελτα προϊόντα... 718 ζ).. Ηθική πίεση για κίνδυνο ζωής... 720 η).. Απόκτηση οφέλους ή διεκδίκησης επάθλου... 721 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΚΥΡΩΣΕΙΣ Ι... Εισαγωγικά... 723 ΙΙ... Το σύστημα των κυρώσεων... 725 1. Δικαιούχος των ενδίκων βοηθημάτων ο καταναλωτής ή/και η ένωση καταναλωτών 725 2. Καθ ων τα ένδικα βοηθήματα... 725 3.. Ένδικα βοηθήματα... 726 4. Η εξουσία του δικαστηρίου... 727 5. Δικαστήρια: τεκμηρίωση ισχυρισμών... 728 6. Έλεγχος από ιδιοκτήτες κωδίκων... 730 7. Εξαιρετική εξουσία του Υπουργού Ανάπτυξης... 731 ΙΙΙ.. Διεθνής δικαιοδοσία και εφαρμοστέο δίκαιο σε καταναλωτικές διασυνοριακές διαφορές 731
ΙV.. Εναλλακτική επίλυση εγχώριων και διασυνοριακών καταναλωτικών διαφορών - Πλατφόρμα ΗΕΚΔ... 734 Βιβλιογραφία... 735 Ευρετήριο... 761