Δημοσιονομικό Δίκαιο ΠΜΣ 2016-2017 Οι δημόσιες δαπάνες Ανδρέας Τσουρουφλής 20.12.2016
Εκτέλεση Προϋπολογισμού Διενέργεια δημοσίων εσόδων Διενέργεια δημοσίων δαπανών
Σκοποί κατά τη διενέργεια των δημοσίων δαπανών Εξασφάλιση της νομιμότητας Τήρηση του κανόνα της ειδικότητας των πιστώσεων
Αρμόδια όργανα για την εκτέλεση των δημοσίων δαπανών Πρότυπο το γαλλικό δημόσιο λογιστικό σύστημα Κατηγορίες οργάνων Διατάκτες: Απόφαση πραγματοποίησης μιας δαπάνης Υπόλογοι Εκτέλεση των αποφάσεων των διατακτών Καταβολή των δαπανών Οι αρμοδιότητες του διατάκτη και του υπολόγου πρέπει να ανατίθενται σε διαφορετικά όργανα
Έννοια δημοσίου διατάκτη Άρθρο 65 ΝΔΛ «Διατάκτης είναι ο Υπουργός ή το προβλεπόμενο από την κείμενη νομοθεσία ή τις οργανικές διατάξεις όργανο κάθε φορέα της Γενικής Κυβέρνησης ή οποιοδήποτε άλλο εξουσιοδοτημένο από αυτούς όργανο, που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση του προϋπολογισμού του φορέα του, αναλαμβάνει υποχρεώσεις σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού αυτού και προσδιορίζει τις απαιτήσεις σε βάρος του.»
Αρμοδιότητες διατακτών Αρμοδιότητες διατάκτη Αποφασίζει για την πραγματοποίηση μιας δαπάνης Η εγγραφή μιας πίστωσης στον κρατικό προϋπολογισμό δεν υποχρεώνει τον διατάκτη για τη διενέργειά της Καθορίζει το αντικείμενο της δαπάνης (δεσμευόμενος από την αρχή της ειδικότητας των πιστώσεων) Επιλέγει τον χρόνο διενέργειας της δαπάνης (εντός των ορίων του ενιαυσίου) Υπολογίζει το ακριβές ύψος της δαπάνης σε βάρος της αντίστοιχης πίστωσης Απόφαση για εφάπαξ ή τμηματική διενέργεια Δεσμεύεται από το όριο της πίστωσης O Υπουργός Οικονομικών μπορεί να καθορίσει το ποσοστό των πιστώσεων που δικαιούται να διαθέσει κάθε διατάκτης Διατάσσει την καταβολή της δαπάνης Δεν έχει αρμοδιότητα διαχείρισης δημοσίων χρημάτων Τα καθήκοντα του διατάκτη είναι δευτερεύοντα σε σχέση με τα κύρια καθήκοντα του ίδιου δημοσίου οργάνου
Διακρίσεις διατακτών Κύριος διατάκτης ο διατάκτης που αναλαμβάνει υποχρεώσεις σε βάρος των πιστώσεων, οι οποίες τίθενται στη διάθεσή του απευθείας από τον προϋπολογισμό του φορέα του, Δευτερεύων διατάκτης ο διατάκτης που αναλαμβάνει υποχρεώσεις σε βάρος πιστώσεων, οι οποίες τίθενται στη διάθεσή του κατ' εντολή του κύριου διατάκτη με επιτροπικό ένταλμα Ο δευτερεύων διατάκτης ορίζεται με απόφαση του κύριου διατάκτη
Διακρίσεις διατακτών Περιπτώσεις ΝΠΔΔ: κύριος διατάκτης το διοικητικό συμβούλιο ΑΕΙ: πιστώσεις προϋπολογισμού ιδρύματος: κύριος διατάκτης ο Πρύτανης Πιστώσεις μισθοδοσίας προσωπικού: κύριος διατάκτης ο Υπουργός Παιδείας
Δημόσιοι υπόλογοι Έννοια: το δημόσιο όργανο που είναι αρμόδιο να διαχειρίζεται χρήματα του δημοσίου καθώς και δημόσιο υλικό Ορισμός δημοσίου υπολόγου (άρθρο 150 παρ. ΝΔΛ) «Όποιος διαχειρίζεται, έστω και χωρίς νόμιμη εξουσιοδότηση, χρήματα, αξίες ή υλικό που ανήκουν στο Δημόσιο ή σε Ν.Π.Δ.Δ., καθώς και οποιοσδήποτε άλλος θεωρείται από το νόμο δημόσιος υπόλογος» Διαχείριση: Κτήση, χρήση, φύλαξη, διάθεση, απογραφή, είσπραξη και κατοχή των αντικειμένων στο πλαίσιο του νόμιμου δημόσιου προορισμού τους Τήρηση λογαριασμών στα βιβλία της υπηρεσίας Διάκριση διαχείρισης από κατοχή Κύρια περίπτωση υπολόγων: δημόσιοι ταμίες
Δημόσιοι υπόλογοι Υπόλογος De jure De facto Εις ολόκληρον συνευθυνόμενος με τον υπόλογο Σύγκριση με τους διατάκτες Δραστηριότητα Διατάκτης: παρεπόμενη Υπόλογος: κύρια Έλεγχος Διατάκτης: έλεγχος σκοπιμότητας Υπόλογος: έλεγχος νομιμότητας και κανονικότητας
Διακρίσεις δημοσίων υπολόγων Με κριτήριο το όργανο στο οποίο λογοδοτούν Κύριοι: οι υπόλογοι που λογοδοτούν απευθείας στο ΕΣ π.χ. οι διαχειριστές των ΔΟΥ, οι ταμίες κ.λπ. Δευτερεύοντες: οι υπόλογοι που λογοδοτούν στους κύριους υπολόγους και μόνο έμμεσα στο ΕΣ. π.χ. οι βοηθοί διαχειριστές των ΔΟΥ, οι ταμίες των στρατιωτικών μονάδων κ.λπ.
Διακρίσεις δημοσίων υπολόγων Με κριτήριο το αντικείμενο της υπηρεσίας τους Υπόλογοι χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής και προσωρινών. Διαχειριστές πάγιων προκαταβολών. Εφοριακοί και τελωνειακοί υπόλογοι. Ειδικοί ταμίες. Υπόλογοι Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α.. Διαχειριστές έργων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων.
Ασυμβίβαστο ιδιότητας υπολόγου και διατάκτη Άρθρο 151 ΝΔΛ Τα καθήκοντα του υπολόγου και του διατάκτη δεν πρέπει να ασκούνται από το ίδιο όργανο Σκοπός: χρηστή διαχείριση Καταμερισμός του έργου
Έλεγχος δημοσίων υπολόγων Οι δημόσιοι υπόλογοι υπάγονται στον έλεγχο: Του Υπουργού Οικονομικών Εξαιρούνται οι υπόλογοι των διαχειρίσεων χρηματικού και υλικού των Ενόπλων Δυνάμεων και του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, και Προστασίας του Πολίτη Του οικείου διατάκτη Του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Διαδικασία εκτέλεσης των δαπανών Ανάληψη της δαπάνης Εκκαθάριση Εντολή πληρωμής Προληπτικός έλεγχος από την Υπηρεσία Επιτρόπων Εξόφληση των τίτλων πληρωμής
Ανάληψη της δαπάνης Γενεσιουργό γεγονός της δαπάνης Έννοια (άρθρο 66 ΝΔΛ): «Η διοικητική πράξη με την οποία γεννάται ή βεβαιώνεται υποχρέωση του Δημοσίου και των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης έναντι τρίτων (νομική δέσμευση)» Στην απόφαση ανάληψης υποχρέωσης περιέχεται βεβαίωση του αρμόδιου οργάνου περί ύπαρξης και δέσμευσης της αναγκαίας πίστωσης (δημοσιονομική δέσμευση) Αρμόδιο όργανο: διατάκτης (κύριος και δευτερεύων) Λογιστική μεταχείριση Καταχώριση στα λογιστικά βιβλία του φορέα Κοινοποίηση στο ΓΛΚ και στο ΕΣ Έννομες συνέπειες: Δέσμευση ισόποσης πίστωσης Το ποσό παραμένει δεσμευμένο μέχρι την καταβολή του ή την ανάκληση της δέσμευσης
Εκκαθάριση της δαπάνης Έννοια: η πράξη με την οποία: Διαπιστώνεται ότι η παροχή υπηρεσιών/προμήθεια υλικών πραγματοποιήθηκε Εκτιμάται το ακριβές ύψος της δαπάνης Βασίζεται στη δημοσιονομική αρχή ότι η πληρωμή της δημόσιας δαπάνης ενεργείται μετά την παροχή της υπηρεσίας/προμήθεια υλικού Αρμόδια όργανα: Υπηρεσίες Δημοσιονομικού Ελέγχου (άρθρο 91 ΝΔΛ)
Εκκαθάριση της δαπάνης Έλεγχος Νομιμότητας Κανονικότητας Προϋποθέσεις νομιμότητας Η δαπάνη προβλέπεται από διάταξη νόμου Έχει εγγραφεί σχετική πίστωση στον κρατικό προϋπολογισμό Κανονικότητας Προϋποθέσεις κανονικότητας Έχει γίνει νόμιμη ανάληψη Επισυνάπτονται τα σχετικά δικαιολογητικά Η απαίτηση δεν έχει υποπέσει σε παραγραφή Μετά την εκκαθάριση εκδίδεται τίτλος πληρωμής
Εκκαθάριση της δαπάνης Συνέπειες Μετά τον έλεγχο εκδίδεται πράξη εκκαθάρισης Με την εκκαθάριση εκδίδεται τίτλος πληρωμής Εάν προκύψουν αμφιβολίες, η υπηρεσία αναφέρει την υπόθεση στον Υπουργό Οικονομικών και τον αρμόδιο διατάκτη
Εντολή πληρωμής Έννοια: έγγραφη εντολή του διατάκτη προς τον υπόλογο να πληρώσει μια δαπάνη που προηγουμένως έχει αναληφθεί και εκκαθαριστεί Για την πληρωμή απαιτείται τίτλος πληρωμής Τίτλος πληρωμής: «χρηματικό ένταλμα ή άλλο παραστατικό στοιχείο, που εκδίδεται από την Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου ή από άλλο αρμόδιο κατά νόμο όργανο, για την πληρωμή εκκαθαρισμένων απαιτήσεων πιστωτών του Δημοσίου σε βάρος πιστώσεων του Κρατικού Προϋπολογισμού.» (άρθρο 92 ΝΔΛ) Χρηματικό ένταλμα: «η έγγραφη εντολή για την πληρωμή εξόδων του Δημοσίου.» (άρθρο 92 ΝΔΛ) Απλό χρηματικό ένταλμα: το χρηματικό ένταλμα για την πληρωμή μη εκκαθαρισμένων απαιτήσεων του Δημοσίου Τακτικό χρηματικό ένταλμα: «το χρηματικό ένταλμα που εκδίδεται στο όνομα του δικαιούχου για την πληρωμή εκκαθαρισμένων απαιτήσεων κατά του Δημοσίου» (άρθρο 92 ΝΔΛ)
Προληπτικός έλεγχος Ασκείται από την Υπηρεσία Επιτρόπου του ΕΣ Δαπάνες μη υποκείμενες σε προληπτικό έλεγχο Πληρωμές δαπανών διαρκούς ή περιοδικού χαρακτήρα π.χ. μισθοί υπαλλήλων του Δημοσίου, μισθώματα Ανάληψη κατά κανόνα στην αρχή του έτους για ολόκληρο το ποσό Τίτλος πληρωμής είναι οι καταστάσεις πληρωμής Προπληρωμές Έννοια: η πληρωμή δημόσιας δαπάνης πριν από την παροχή της υπηρεσίας ή την εκτέλεση του έργου Είδη Χρηματικά εντάλματα προπληρωμής Προσωρινά χρηματικά εντάλματα Πάγιες προκαταβολές χρηματικού
Χρηματικά εντάλματα προπληρωμής Έννοια: το χρηματικό ένταλμα με το οποίο προκαταβάλλεται χρηματικό ποσό σε οριζόμενο υπόλογο, ο οποίος αποδίδει λογαριασμό σε τακτή προθεσμία με την υποβολή των νόμιμων δικαιολογητικών (άρθρο 100 ΝΔΛ) Απαιτείται αιτιολογημένη απόφαση του αρμόδιου διατάκτη Περιπτώσεις έκδοσης δυσχερής η τήρηση των διατυπώσεων λόγω της φύσεώς τους ή λόγω επείγουσας υπηρεσιακής ανάγκης μικροδαπάνες, χωρίς αιτιολόγηση, μέχρι του ύψους των επτά χιλιάδων (7.000) ευρώ κατά Κ.Α.Ε., ετησίως Παραδείγματα: Δαπάνες μετακίνησης υπαλλήλων Δαπάνες που αφορούν έξοδα νοσηλείας στο εξωτερικό
Προσωρινά χρηματικά εντάλματα Έννοια: το χρηματικό ένταλμα που εκδίδεται από τον αρμόδιο Υπουργό για επιτακτικές και επείγουσες δαπάνες του κράτους, που δεν προβλέπονται από το νόμο ή για τις οποίες δεν υπάρχει πίστωση στον προϋπολογισμό.(άρθρο 105 ΝΔΛ) Περιπτώσεις έκδοσης δαπάνες που δεν προβλέπονται από το νόμο, ύστερα από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου δαπάνες για τις οποίες δεν υπάρχει πίστωση, ύστερα από απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του αρμόδιου Υπουργού Τακτοποιούνται με χρηματικά συμψηφιστικά εντάλματα, που εκδίδονται σε βάρος των πιστώσεων του οικείου Υπουργείου το αργότερο μέχρι τη λήξη του μεθεπόμενου οικονομικού έτους από τη λήξη της προθεσμίας απόδοσης λογαριασμού, εγγραφομένης υποχρεωτικώς σχετικής πίστωσης
Πάγιες προκαταβολές χρηματικού Έννοια: ποσά που τίθενται στη διάθεση δημοσίων υπηρεσιών με χρηματικά εντάλματα, που εκδίδονται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους υπό ίδιο λογαριασμό της δημόσιας ληψοδοσίας, στο όνομα υπολόγων διαχειριστών που ορίζονται με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού (άρθρο 108 ΝΔΛ) Περιπτώσεις έκδοσης Για την άμεση αντιμετώπιση δαπανών, η πληρωμή των οποίων λόγω της φύσης τους δεν μπορεί να αναβληθεί μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας δικαιολόγησης αυτών Χορηγούνται με χρηματικά εντάλματα που εκδίδονται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους υπό το λογαριασμό «Πάγιες Προκαταβολές»
Εξόφληση τίτλων πληρωμής Έννοια: η εκταμίευση με βάση τον τίτλο πληρωμής από τον υπόλογο που επέχει θέση ταμία προς τον δικαιούχο της δαπάνης Πριν από την εξόφληση απαιτείται νέος έλεγχος κανονικότητας (άρθρο 93 ΝΔΛ) Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις, ο ταμίας αρνείται εγγράφως την εξόφληση Ο αρμόδιος διατάκτης μπορεί να διατάξει την πληρωμή με ευθύνη του.