ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 2002/0299(CNS) 5 Μαρτίου 2003 ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών προς την Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου σχετικά µε την πρόταση οδηγίας του Συµβουλίου που αφορά τη θέσπιση κοινοτικών µέτρων για την καταπολέµηση του αφθώδους πυρετού και µε την τροποποίηση της οδηγίας 92/46/ΕΟΚ (COM(2002) 736 C5-0029/2003 2002/0299(CNS)) Συντάκτης γνωµοδότησης: Phillip Whitehead PA\488527.doc PE 328.757

PE 328.757 2/9 PA\488527.doc

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 28 Ιανουαρίου 2003, η Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών όρισε συντάκτη γνωµοδότησης τον Phillip Whitehead. Κατά τις συνεδριάσεις της στις 25 Μαρτίου και χχχ, η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τις ακόλουθες τροπολογίες µε χχχ ψήφους υπέρ, χχχ ψήφους κατά και χχχ αποχές. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές χχχ (πρόεδρος), χχχ (αντιπρόεδρος), χχχ (αντιπρόεδρος), Phillip Whitehead (Συντάκτης γνωµοδότησης), χχχ, χχχ (αναπλ. χχχ), χχχ (αναπλ. χχχ σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού), χχχ και χχχ. PA\488527.doc 3/9 PE 328.757

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Η επιδηµία του 2001 και τα συµπεράσµατα που συνάγονται Η επιδηµία αφθώδους πυρετού το 2001 ήταν εξαιρετικά δριµεία έχοντας υπόψη ότι µόνον στο Ηνωµένο Βασίλειο καταγράφηκαν 2000 εστίες της νόσου. Κατέστρεψε το Ηνωµένο Βασίλειο όπου πρωτοεµφανίσθηκε αυτό το στέλεχος του ιού και προκάλεσε µείζονα προβλήµατα σε τρία γειτονικά κράτη µέλη. Το Γραφείο Τροφίµων και Κτηνιατρικών Θεµάτων στην ετήσια έκθεσή του το 2001 περιγράφει συνοπτικά το πρόβληµα. "Η αρχική καθυστέρηση στον εντοπισµό της πρώτης εστίας της νόσου και ο µεγάλος αριθµός µετακινήσεων προβάτων την εποχή εκείνη άφησε περιθώρια να διαδοθεί ευρέως η νόσος προτού καν ανιχνευθεί. Η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε από τον ανεπαρκή έλεγχο επί των εµπόρων και αγορών αγροτικών ζώων Το µέγεθος της επιδηµίας προκάλεσε σηµαντικά προβλήµατα στην εκτέλεση των απαραίτητων προσπαθειών ελέγχου και εκρίζωσης, δεδοµένου ότι οι απαιτούµενοι πόροι δεν ήταν δυνατόν να κινητοποιηθούν αµέσως." Το µέγεθος της σφαγής ζώων που χρειάσθηκε δηµιούργησε υποψίες στον πληθυσµό ως προς την έκτασή της, τις συνέπειές της για το περιβάλλον, την καταπόνηση ανθρώπων και ζώων στις περιοχές που επλήγησαν άσχηµα. Τούτο µε τη σειρά του οδήγησε σε αµφισβήτηση από νοµική άποψη των σφαγών σε κάποια µέρη του Ηνωµένου Βασιλείου και σε έντονες συζητήσεις σχετικά µε την εναλλακτική λύση που προσφέρει ο εµβολιασµός είτε ως εναλλακτική µακροπρόθεσµη λύση στην δεκαετή απαγόρευση που επέβαλε η ΕΕ στον προφυλακτικό εµβολιασµό είτε ως επείγον εµβολιασµός «δακτυλίου» γύρω από εστίες αφθώδους πυρετού ζώων που στη συνέχεια σφάζονται. Η Ολλανδία χρησιµοποίησε τη µέθοδο αυτή σε έσχατη ανάγκη µε τη συναίνεση της Επιτροπής. Όταν άρχισε να υποχωρεί η επιδηµία τα ζητήµατα αυτά συζητήθηκαν σε βάθος σε δηµόσιο συµπόσιο στις Βρυξέλλες στο πλαίσιο ερευνών που διεξήγαγαν εθνικές και τοπικές αρχές στο Ηνωµένο Βασίλειο και από την Προσωρινή Επιτροπή σχετικά µε τον Αφθώδη Πυρετό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Όλοι κατέληξαν εν πολλοίς σε παρόµοια συµπεράσµατα σχετικά µε την πρόληψη αλλά διέφεραν οι προσεγγίσεις ως προς τις θεραπευτικές µεθόδους. Όσοι αντιτάσσουν το ότι οι µεγάλες συγκεντρώσεις µη εµβολιασµένων ζώων θα απειλούνται πάντα από τον απαράδεκτο κίνδυνο της µόλυνσης, θα αµφισβητήσουν την αποφασιστικότητα της Επιτροπής να ανακτήσει και διατηρήσει το καθεστώς του ιεθνούς Γραφείου Επιζωοτιών για περιοχές "απαλλαγµένες από τον αφθώδη πυρετό χωρίς εµβολιασµό". Η επιλογή αυτή παραµένει η άποψη της πλειονότητας των κοινοτικών θεσµικών οργάνων και των κρατών µελών. Ο συντάκτης σας συµµερίζεται την άποψη αυτή µε την επιφύλαξη ότι ο επείγων εµβολιασµός πρέπει να θεωρείται ρεαλιστική επιλογή για τον περιορισµό µελλοντικών επιδηµιών, παρά ύστατη λύση απόγνωσης. Όσο πιο αποτελεσµατικές γίνουν οι µέθοδοι διάγνωσης που προαναφέρθηκαν τόσο περισσότερο οι πληροφορίες θα συντείνουν σε στρατηγική "εµβολιασµού εν ζωή" µε συγκεκριµένο στόχο. Η θέση του συντάκτη για την πρόταση της Επιτροπής Η Επιτροπή έδωσε εµπεριστατωµένη απάντηση στην πρόταση της Προσωρινής Επιτροπής που βασίσθηκε στην εµπειρία των κρατών µελών που επλήγησαν από τη νόσο Ηνωµένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Γαλλία και Ολλανδία και σε µεταγενέστερες συζητήσεις. Ο συντάκτης σε γενικές γραµµές επιδοκιµάζει την πρόταση της Επιτροπής. εν είναι άκαµπτη από την άποψη των µέτρων που πρέπει να ληφθούν αλλά τα κράτη µέλη µπορούν να ακολουθήσουν PE 328.757 4/9 PA\488527.doc

αυστηρότερη δράση πέραν της ελάχιστης απαραίτητης που προβλέπει τη δηµιουργία Προσωρινών Ζωνών Ελέγχου (ΤCZ) γύρω από τις ύποπτες εγκαταστάσεις. Ο συντάκτης πιστεύει ότι πρέπει να καταστεί σαφές ότι η απαγόρευση των µετακινήσεων επί 72 ώρες σε µια TCZ (που ενδέχεται να είναι ολόκληρη η επικράτεια ενός κράτους µέλους) µπορεί και πρέπει να παραταθεί, εάν χρειάζεται, προκειµένου να διενεργηθούν αποτελεσµατικοί έλεγχοι. Η Οδηγία προβλέπει (άρθρο 15) την προστασία των ζώων σε εργαστήρια, ζωολογικούς κήπους, πάρκα άγριας πανίδας και κέντρα ζώων σπάνιων φυλών µε προστατευτικό εµβολιασµό. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι το δηµόσιο συµφέρον εξυπηρετείται καλύτερα µε την προστασία σπάνιων ειδών και µε τη διατήρηση της ζωικής γενετικής κληρονοµιάς. Ο καθορισµός προστατευτικών (ακτίνας 3 km) και επιτηρουµένων ζωνών (ακτίνας 10 km) και τα ειδικά προστατευτικά µέτρα για τα γαλακτοκοµικά προϊόντα και το κρέας που αυτές είναι ευπρόσδεκτα. Όσο πιο αποτελεσµατικά είναι τόσο µεγαλύτερη θα είναι και η ελαστικότητα µε την οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν. Επίσης, µια προσέγγιση κατά περιοχές, που θα βασίζεται σε επιδηµιολογική αποτίµηση των υπό περιορισµό περιοχών θα συµβάλει στη βέλτιστη χρήση των πόρων που σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης υφίστανται πάντα υπερβολική πίεση. Θα χρειάζεται η συναίνεση των γειτονικών κρατών µελών εάν µεθοριακές περιοχές κηρύσσονται "απαλλαγµένες από τον αφθώδη πυρετό". Παραµένει το ζήτηµα του είδους του επείγοντος εµβολιασµού που θα επιτρέπεται σε κράτος µέλος που πλήττεται από νέα επιδηµία αφθώδους πυρετού. Θα εφαρµοσθεί κατασταλτικός εµβολιασµός στις προστατευόµενες ζώνες µε πυκνούς πληθυσµούς ευπαθών ζώων (ειδικά χοίρους) εάν η νόσος δεν εξαλειφθεί µε σφαγή εντός 24 ωρών από την επικύρωση της εµφάνισής της και µε σφαγή των ζώων που διατρέχουν κίνδυνο να µολυνθούν εντός 48 ωρών. Τα κράτη µέλη πρέπει να σταθµίσουν την επιλογή των ενδεδειγµένων µεθόδων περιλαµβανοµένης της χρήσης του "εµβολιασµού εν ζωή" στις επιτηρούµενες ζώνες. Ο συντάκτης πιστεύει ότι όλοι οι ενδιαφερόµενοι, παραγωγοί, καταναλωτές και πολίτες αδιακρίτως χρειάζεται να ενηµερώνονται πλήρως και να δίνουν τη γνώµη τους σχετικά µε τη συνέχιση των ελέγχων στα εµβολιασµένα ζώα και την είσοδο στην τροφική αλυσίδα και επισήµανση των προϊόντων κρέατος που προέρχονται από αυτά. Συµπέρασµα Η νόσος του αφθώδη πυρετού δεν εξαλείφθηκε οριστικά στην ΕΕ. Όµως, οι αντιδράσεις στην επιδηµία του 2001 παρείχαν νέους κανόνες για την καταπολέµησή της εάν ξαναεµφανισθεί. Πάνω απ' όλα χρειάζεται επαγρύπνηση, ακόµη κι αν κάποιοι έλεγχοι είναι δυσάρεστοι για τους παραγωγούς. Η έρευνα είναι επίσης απαραίτητη ώστε να µπορεί να γίνεται η πλέον αποτελεσµατική χρήση του εµβολιασµού ως συµπληρωµατικού µέτρου καταπολέµησης. Πρέπει όλοι µας να καταλάβουµε ότι όσο πιο µεγάλες είναι οι συγκεντρώσεις των ζώων τόσο µεγαλύτερη µέριµνα πρέπει να λαµβάνεται κατά τις µετακινήσεις των ζώων και για τα προϊόντα που προέρχονται από αυτά. Οι προτάσεις της Επιτροπής είναι λογικές. Ακολουθούν τις συστάσεις της Προσωρινής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών πρέπει να τις εγκρίνει. PA\488527.doc 5/9 PE 328.757

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ Η Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών καλεί την Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να ενσωµατώσει στην έκθεσή της τις ακόλουθες τροπολογίες: Κείµενο που προτείνει η Επιτροπή 1 Τροπολογίες του Κοινοβουλίου Τροπολογία 1 Αιτιολογική σκέψη 18α (νέα) Όλα τα µέτρα για τον περιορισµό και την εξάλειψη του αφθώδους πυρετού έχουν πρώτιστο µέληµα την προστασία και την ασφάλεια του φυσικού περιβάλλοντος. Αυτονόητη. Τροπολογία 2 Άρθρο 2, σηµείο ι) α (νέο) ι)a) "ζώο σπάνιας φυλής": κάθε ζώο σε κράτος µέλος που θεωρείται από αυτό το κράτος µέλος ότι είναι αρκετά πολύτιµο για το σύνολο της γενετικής κληρονοµιάς ώστε να αναγνωρίζεται ως εξαίρεση σε οιαδήποτε πολιτική σφαγής. Το άρθρο 15(1) αναφέρεται σε ειδικά µέτρα προφύλαξης που πρέπει να λαµβάνονται σε σχέση µε ζώα "σπάνιων φυλών". Για το λόγο αυτό πρέπει εποµένως να δοθεί ορισµός της κατηγορίας αυτής των ζώων. Τροπολογία 3 Άρθρο 7, παράγραφος 3 3. Τα µέτρα που εφαρµόζονται στην προσωρινή ζώνη ελέγχου µπορούν να συµπληρώνονται από προσωρινή απαγόρευση των µετακινήσεων όλων των 3. Τα µέτρα που εφαρµόζονται στην προσωρινή ζώνη ελέγχου µπορούν να συµπληρώνονται από προσωρινή απαγόρευση των µετακινήσεων όλων των 1 εν έχει δηµοσιευθεί ακόµη στην ΕΕ. PE 328.757 6/9 PA\488527.doc

ζώων σε µια ευρύτερη περιοχή ή σε ολόκληρο το έδαφος ενός κράτους µέλους για διάστηµα µέχρι 72 ώρες. ζώων σε µια ευρύτερη περιοχή ή σε ολόκληρο το έδαφος ενός κράτους µέλους για διάστηµα µέχρι 72 ώρες ή µεγαλύτερο αν είναι απαραίτητο. Η εµπειρία από την επιδηµία του 2001έδειξε ότι η προσωρινή απαγόρευση των µετακινήσεων µπορεί να χρειάζεται να παραταθεί πέραν των 72 ωρών για να εξασφαλισθεί η ολοκλήρωση των εργαστηριακών δοκιµών. Τροπολογία 4 Άρθρο 50, παράγραφος 3 3. Η απόφαση διενέργειας επείγοντος εµβολιασµού λαµβάνεται µε τη διαδικασία του άρθρου 89 παράγραφος 3, είτε κατόπιν αιτήσεως του κράτους µέλους που πλήττεται άµεσα ή κινδυνεύει είτε µε πρωτοβουλία της Επιτροπής. 3. Η απόφαση διενέργειας επείγοντος εµβολιασµού λαµβάνεται µε τη διαδικασία του άρθρου 89 παράγραφος 3, είτε κατόπιν αιτήσεως του κράτους µέλους που πλήττεται άµεσα ή κινδυνεύει είτε µε πρωτοβουλία της Επιτροπής σε συνεργασία µε το ενδιαφερόµενο κράτος µέλος. Η τροπολογία αυτή υπαγορεύεται από τις διατάξεις της υφισταµένης οδηγίας για τον αφθώδη πυρετό και παρέχει στο ενδιαφερόµενο κράτος ευελιξία όταν αποφασίζει για τα µέτρα που πρέπει να λάβει για να εξαλείψει την ασθένεια. Τροπολογία 5 Άρθρο 55, παράγραφος 4, εδάφιο δα) (νέο) δα) τίθεται σε λειτουργία πρόγραµµα ενηµέρωσης στο ενδιαφερόµενο κράτος µέλος για να ενηµερώνονται οι πολίτες σχετικά µε την ασφάλεια του κρέατος που προέρχεται από εµβολιασµένο ζώο για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Η εµπειρία από την επιδηµία του 2001 έδειξε ότι οι σηµαντικότεροι λιανοπωλητές / παραγωγοί τροφίµων και οµάδες καταναλωτών πρέπει να συµµετέχουν στο σχεδιασµό του τρόπου µε τον οποίο το κρέας και το γάλα από εµβολιασµένα ζώα παρουσιάζεται και κοινοποιείται στους PA\488527.doc 7/9 PE 328.757

καταναλωτές ως ασφαλές για ανθρώπινη κατανάλωση. Τροπολογία 6 Άρθρο 72, παράγραφος 10 10. Οπωσδήποτε ανά πενταετία κάθε κράτος µέλος ενηµερώνει το οικείο σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ιδίως µε βάση τις ασκήσεις συναγερµού σε πραγµατικό χρόνο που αναφέρονται στο άρθρο 73, και το υποβάλλει στην Επιτροπή για έγκριση, σύµφωνα µε τη διαδικασία του άρθρου 89 παράγραφος 2. 10. Οπωσδήποτε ανά τριετία κάθε κράτος µέλος ενηµερώνει το οικείο σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ιδίως µε βάση τις ασκήσεις συναγερµού σε πραγµατικό χρόνο που αναφέρονται στο άρθρο 73, και το υποβάλλει στην Επιτροπή για έγκριση, σύµφωνα µε τη διαδικασία του άρθρου 89 παράγραφος 2. Η διεργασία επανεξέτασης πρέπει να διενεργείται σε τακτικότερη βάση. Τροπολογία 7 Άρθρο 72, παράγραφος 10α (νέα) 10α. Κάθε σχέδιο έκτακτης ανάγκης εγκρίνεται από την Επιτροπή ως κατεπείγον. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ψήφισµά του το 2001 για τον αφθώδη πυρετό επέκρινε την αδυναµία της Επιτροπής να εγκρίνει τα σχέδια έκτακτης ανάγκης των κρατών µελών εντός του ενδεδειγµένου χρόνου, πρέπει εποµένως να εγκρίνονται κατά προτεραιότητα. Τροπολογία 8 Άρθρο 74, παράγραφος 3, σηµείο δ) δ) την παροχή πληροφοριών στην Επιτροπή, στις αρµόδιες αρχές των άλλων κρατών µελών και στις λοιπές εθνικές αρχές, συµπεριλαµβανοµένων των αρµοδίων περιβαλλοντικών αρχών και φορέων, καθώς και στους κτηνιατρικούς, γεωργικούς και εµπορικούς οργανισµούς και φορείς δ) την παροχή πληροφοριών στην Επιτροπή, στις αρµόδιες αρχές των άλλων κρατών µελών και στις λοιπές εθνικές αρχές, συµπεριλαµβανοµένων των αρµοδίων περιβαλλοντικών αρχών και φορέων, καθώς και στους κτηνιατρικούς, γεωργικούς και εµπορικούς οργανισµούς και φορείς και φορείς των καταναλωτών PE 328.757 8/9 PA\488527.doc

και του λιανικού εµπορίου Σε οιαδήποτε εµφάνιση εστιών αφθώδους πυρετού στο µέλλον πρέπει οπωσδήποτε οι σε εθνικό επίπεδο αναγνωρισµένοι φορείς των καταναλωτών και λιανοπωλητές τροφίµων να ενηµερώνονται σχετικά µε την εξέλιξη της ασθένειας και τα µέτρα που χρησιµοποιούνται για την εξάλειψη της νόσου σύµφωνα µε τα σχέδια έκτακτης ανάγκης των κρατών µελών. Τροπολογία 9 Παράρτηµα Χ, σηµείο 1, εισαγωγική φράση Λαµβανοµένων υπόψη των συµπληρωµατικών κριτηρίων του σηµείου 2, διενεργείται επείγων εµβολιασµός, εάν επί περισσότερες από δύο συναπτές ηµέρες: Λαµβανοµένων υπόψη των συµπληρωµατικών κριτηρίων του σηµείου 2, εξετάζεται σοβαρά η διενέργεια επείγοντος εµβολιασµού, εάν επί περισσότερες από δύο συναπτές ηµέρες: Χρειάζεται και πάλι ευελιξία καθώς µπορεί να µην ενδείκνυται να εφαρµοσθεί αυτοµάτως πολιτική εµβολιασµού εάν δεν έχουν παρέλθει οι προθεσµίες των 24/48 ωρών. PA\488527.doc 9/9 PE 328.757