ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ: ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ: ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Δρ. Μιχαήλ Ν. Διακομιχάλης Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Λογιστικής του ΤΕΙ Ηπείρου, e-mail: diakom@teiep.gr diakomnisyros@gmail.com Δρ. Κανέλλος Τούντας Λέκτορας πδ 407/80 στη Λογιστική Τμήμα Διοίκησης Επισχειρήσεων Πανεπιστήμιο Πατρών e-mail: a.toudas@cmc.gov.gr, toudas@ath.forthnet.gr 1

ΑBSTRACT Το λογιστικό καθεστώς στην Ελλάδα άλλαξε άρδην με την εισαγωγή της κωδικοποίησης των λογαριασμών, δηλαδή με την υποχρεωτική εφαρμογή του Ε.Γ.Λ.Σ. Ειδικότερα, το λογιστικό καθεστώς στην Ελλάδα από το 1980 και μετά ακολουθούσε το Γαλλογερμανικό μοντέλο, το οποίο ως αντικειμενικό σκοπό είχε την προστασία των πιστωτών και της φορολογικής διαφάνειας, εφαρμόζοντας αποκλειστικά τη μέθοδο του ιστορικού κόστους (Historical cost). Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνηθούν οι επιπτώσεις που επιφέρει στα Ίδια Κεφάλαια των δημοσιευμένων οικονομικών χρηματοοικονομικών καταστάσεων των Ελληνικών επιχειρήσεων η πολυσυζητημένη λογιστική μετάβαση από τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ε.Λ.Π.) στα Διεθνή (Δ.Λ.Π.),. Αναλυτικότερα, αναζητούνται οι αιτίες της μεταβολής της αποτίμησης της Καθαρής Θέσης με την εφαρμογή των Δ.Λ.Π. Το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα μελέτη απαρτίζεται από επιχειρήσεις των κλάδων Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (Μ.Μ.Ε.), Τεχνολογίας και Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών (Χ.Α.), σε ποσοστό 66,67%, 85,71% και 41,67% του συνόλου των εισηγμένων για κάθε κλάδο αντίστοιχα. Η έρευνά μας βρίσκει ότι με την εφαρμογή των Δ.Λ.Π. η αξία της Καθαρής Θέσης συρρυκνώνεται και αυτό οφείλεται σε λόγους όπως η διαγραφή επισφαλών απαιτήσεων, η προσαρμογή των μακροχρόνιων απαιτήσεων σε τρέχουσες αξίες, η μετάθεση αναγνώρισης εισπρακτέων μερισμάτων, η αποτίμηση συμμετοχών στην εύλογη αξία τους, η διαφορετική αποτίμηση των αποθεμάτων, ο επαναπροσδιορισμός της αξίας των επενδύσεων, η επίδραση από την αποτίμηση ενσώματων ακινητοποιήσεων καθώς και η αναγνώριση αναβαλλόμενου φόρου. Keywords: Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα (Δ.Λ.Π.), Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ε.Λ.Π.), Εύλογη Αξία, Καθαρή Θέση, Χρηματιστήριο Αθηνών (Χ.Α.). 2

1. ΕIΣΑΓΩΓΗ Τα λογιστικά πρότυπα αφορούν δύο διαφορετικές αλλά αλληλεξαρτώµενες πλευρές της επιχείρησης. Η πρώτη πλευρά αναφέρεται στην παροχή χρηµατοοικονοµικών πληροφοριών προς τα εκτελεστικά διευθυντικά στελέχη της επιχείρησης και αποτελεί κατά συνέπεια εσωτερική στην επιχείρηση διαδικασία. Η δεύτερη πλευρά αναφέρεται στην παροχή χρηµατοοικονοµικών πληροφοριών προς τους επενδυτές και τις εποπτικές αρχές (Whittington, 1997). Με την υιοθέτηση των Δ.Λ.Π. από τις Ελληνικές επιχειρήσεις, των οποίων οι μετοχές διαπραγματεύονται στο Χ.Α., καθώς και από τους ομίλους τους, εξασφαλίζεται ομοιομορφία στις οικονομικές καταστάσεις. Επιπρόσθετα, παρέχεται η δυνατότητα σύγκρισης μεταξύ των Ελληνικών επιχειρήσεων και ομοειδών εταιριών του εξωτερικού. Ιδιαίτερη σημασία εμφανίζεται να έχει σε επίπεδο Ευρωζώνης, αφού η εναρμόνιση όλων των χωρών με βάση τα Δ.Λ.Π. θα δημιουργήσει νέα δεδομένα για τις Κεφαλαιαγορές και τους επενδυτές καθώς οι συγκρίσεις και θα είναι εύκολες και προσιτές από όλους σε μια αγορά όπου δεν υφίστανται σύνορα για τις οικονομικές και επενδυτικές δραστηριότητες. Τα Δ.Λ.Π. συμβάλλουν ουσιαστικά στην ενίσχυση της πληροφόρησης και της αξιοπιστίας των δημοσιευμένων χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Η πληροφόρηση που παρέχουν οι οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τις διοικήσεις, τους οικονομικούς αναλυτές, τις εποπτικές αρχές και τους θεσμικούς επενδυτές καθώς παρέχουν τη δυνατότητα στις εισηγμένες εταιρίες για άντληση κεφαλαίων από τις διεθνείς Κεφαλαιαγορές και τη διασφάλιση υψηλών ratings από τους αρμόδιους ελεγκτικούς οίκους. Οι πληροφορίες είναι σημαντικές όταν είναι σε θέση να επηρεάσουν τις αποφάσεις των χρηστών, διευκολύνοντάς τους στη διαμόρφωση, στην επιβεβαίωση ή στη διόρθωση προβλέψεων αναφορικά με την έκβαση προηγηθέντων, τρεχόντων ή μελλοντικών συμβάντων. 2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Το Ε.Γ.Λ.Σ. αναμφισβήτητα αναβάθμισε τη λογιστική στην χώρα μας, βοήθησε στη μηχανογράφηση των οικονομικών μονάδων, ελαχιστοποίησε το λογιστικό κόστος 3

τους και συνέβαλε αποτελεσματικά στην ορθολογική διαχείριση και ανάπτυξή τους, προσφέροντας αξιόπιστα, συγκρίσιμα διαχρονικά και διακλαδικά στοιχεία, κατάλληλα για την κατάρτιση δεικτών της οικονομίας, στους οποίους βασίζονται κρίσιμες για τον τόπο αποφάσεις. Γι αυτό η καθιέρωση του Ε.Γ.Λ.Σ. χαρακτηρίστηκε σωστά ως «λογιστική επανάσταση», η οποία απέφερε στις οικονομικές μονάδες και στην οικονομία της χώρας πολλαπλά οφέλη. Τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα (Δ.Λ.Π.) παρουσιάζουν μια πιο ολοκληρωμένη οικονομική εικόνα από εκείνη του Ελληνικού Γενικού Λογιστικού Σχεδίου (Ε.Γ.Λ.Σ.). Όσον αφορά την αντικειμενικότητα στην παροχή πληροφοριών προς κάθε εξωτερικό ενδιαφερόμενο, ένας σημαντικός τομέας με τον οποίο φαίνεται άμεσα να σχετίζονται τα Δ.Λ.Π. είναι το θέμα της δημιουργικής λογιστικής (Earnings management manipulation) και με το κατά πόσο αυτή περιορίζεται ανάλογα με το σύστημα λογιστικών προτύπων που εφαρμόζεται. Τα επιχειρηματικά σκάνδαλα (Enron, Parmalat, Worldcom) και η δημιουργική λογιστική ώθησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 31 Δεκεμβρίου 2001 να λάβει την απόφαση, ότι όλες οι εισηγμένες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε οργανωμένες Ευρωπαϊκές αγορές κεφαλαίου υποχρεούνται να συντάσσουν τους ενοποιημένους Ισολογισμούς τους σύμφωνα με τα Δ.Λ.Π. Η κατάρτιση επιπρόσθετων οικονομικών καταστάσεων από αυτές που προβλέπει ο ν. 2190/1920 όπως η Κατάσταση Μεταβολής Ιδίων Κεφαλαίων, η Κατάσταση Ταμειακών Ροών, οι λογιστικές μέθοδοι και οι επεξηγηματικές σημειώσεις, αυξάνει τον βαθμό χρησιμότητας της λογιστικής πληροφόρησης, παρέχοντας έγκαιρες και έγκυρες πληροφορίες για την παρακολούθηση της πορείας της εταιρίας με σκοπό τη διασφάλιση της απόδοσης των κεφαλαίων των επενδυτών. Η καθιέρωση των κανόνων χρηματοοικονομικής πληροφόρησης στις κεφαλαιαγορές της u917 Ε.Έ. μπορεί να συμβάλλει στην αποτελεσματική και αποδοτική λειτουργία των Κεφαλαιαγορών, με την προϋπόθεση ότι καλλιεργείται κλίμα εμπιστοσύνης στους επενδυτές. Η υιοθέτηση των Δ.Λ.Π. βελτιώνει τους όρους ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και διευκολύνει τους επενδυτές στην αξιόπιστη εκτίμηση των επιδόσεων των επιχειρήσεων. 4

Η παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων με βάση τα Δ.Λ.Π. οδήγησε σε σημαντικές διαφορές στα Αποτελέσματα Χρήσης και στα Ίδια Κεφάλαια. Τα Δ.Λ.Π. δίνουν έμφαση στην ορθή απεικόνιση της κερδοφορίας των οικονομικών μονάδων από οικονομικής άποψης, ακολουθώντας αυστηρά τις αρχές τις λογιστικής που δεν σχετίζονται με τις φορολογικές διατάξεις. Τα Δ.Λ.Π. εμφανίζουν την πραγματική εικόνα των τραπεζών πλησιέστερα στην τρέχουσα αξία της, σε σχέση με αυτή των αποτιμήσεων και λογιστικών πρακτικών που βασίζονται σε Εθνικές Νομοθεσίες. Οι Ισολογισμοί αποκαλύπτουν το οικονομικό εισόδημα των επιχειρήσεων και όχι το λογιστικό κέρδος, αφού στηρίζονται σε τιμές τρέχοντος κόστους και όχι σε τιμές ιστορικού κόστους. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που θα επηρεάσουν σε βάθος χρόνου την αξία των στοιχείων του Ενεργητικού και του Παθητικού αποτελούν οι αποσβέσεις. Με βάση το πρότυπο 16 που συμβάλλει περισσότερο στην απεικόνιση της πραγματικής εικόνας των επιχειρήσεων, οι αποσβέσεις θα υπολογίζονται από την ίδια την εταιρία ανάλογα με την ωφέλιμη ζωή των παγίων. Η ποιότητα της πληροφόρησης των Λογιστικών Καταστάσεων βελτιώνεται από την χρήση των Δ.Λ.Π. και από την σωστή παρουσίαση των παράγωγων μέσων. Εξαιτίας της ελλιπούς πληροφόρησης που παρείχαν τα Ελληνικά πρότυπα, κάθε επιχείρηση: α) έκθετε στους Ισολογισμούς μια ορισμένη δραστηριότητα με διαφορετικό τρόπο, β) τα πραγματοποιθέντα κέρδη και ζημίες συχνά αναφέρονταν στο Ενεργητικό και στο Παθητικό αντίστοιχα και όχι ως έσοδα και δαπάνες, και γ) δεν αποκαλύπτονταν σε τιμές fair value αλλά στο ιστορικό κόστος. Ως αποτέλεσμα ο εξωτερικός αναλυτής δεν δύναται να προσδιορίσει τον βαθμό κινδύνου. Μια από τις σημαντικότερες αρχές που εισάγονται από τα Δ.Λ.Π. είναι αυτή της οικονομικής ουσίας πάνω από τον νομικό τύπο. Ένα από τα στοιχεία που διασφαλίζει την αξιοπιστία των οικονομικών καταστάσεων είναι και η εμφάνιση της οικονομικής ουσίας των γεγονότων και των συναλλαγών και όχι απλώς και μόνο της νομικής υπόστασης αυτών. Η σωστή εφαρμογή και τήρηση της συγκεκριμένης αρχής μειώνει σημαντικά τη 5

χρήση της δημιουργικής λογιστικής, μία πολυσυζητημένη έννοια εξαιτίας των διεθνών λογιστικών σκανδάλων (Enron, Worldcom). Ιδιαίτερη εφαρμογή έχει στις μισθώσεις όπου διαχωρίζει τους τύπους των χρηματοοικονομικών μισθώσεων και παρέχει σαφή λογιστικό χειρισμό για την κάθε κατηγορία αλλά και στην κατάσταση ταμειακών ροών, όπου παρέχει πληροφορίες για τον τρόπο δημιουργίας διαθεσίμων και τη χρήση αυτών. Τέλος η παρουσίαση χρηματοοικονομικών μέσων στις οικονομικές καταστάσεις και ειδικότερα η αναγνώριση και αποτίμηση των στοιχείων θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την οικονομική ουσία των συναφθέντων συμφωνητικών και όχι απλά την οικονομική τους υπόσταση. Σημαντική επίδραση της εφαρμογής των Δ.Λ.Π. αποτελεί και το γεγονός ότι είναι απαλλαγμένα από φορολογικές πρακτικές, δίνοντας έμφαση στην πληρέστερη και αξιόπιστη ενημέρωση των χρηστών των οικονομικών καταστάσεων. Με την εφαρμογή των Δ.Λ.Π. επιχειρείται η ουδετερότητα και όχι ο συντηρητισμός αφού εφαρμόζεται η αρχή της αυτοτέλειας της χρήσης. Συνεπώς, μελλοντικές υποχρεώσεις καταχωρούνται στις παρούσες αξίες τους u954 και με το πέρας του χρόνου, με το επιτόκιο προεξόφλησης, εμφανίζεται η ταμειακή υποχρέωση (ονομαστική αξία) στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης. Με αυτό τον τρόπο διακόπτονται πλέον οι ευνοϊκές κρατικές παρεμβάσεις με αποφάσεις όπως η σταδιακή απόσβεση ζημιών από αρνητικές διαφορές αποτίμησης χρεογράφων σε επόμενες χρήσεις. Τα κέρδη ή οι ζημίες από επενδύσεις σε χρεόγραφα και οι συναλλαγματικές διαφορές θα εμφανίζονται στα αποτελέσματα της χρήσης. Επίσης, τα Δ.Λ.Π. πραγματοποιούν ακόμα μια στροφή, απομακρύνοντας το λογιστικό καθεστώς από τον συντηριτισμό με την εισαγωγή της εύλογης αξίας, όπως διατυπώθηκε παραπάνω. Αντίθετα με το Ε.Γ.Λ.Σ., τα Δ.Λ.Π., όντας παραπλήσια με τα Αμερικάνικα πρότυπα (US GAAP), αποσκοπούν κυρίως στην προστασία των επενδυτών και εισάγουν την αρχή της εύλογης αξίας. Επιπλέον, με την υιοθέτηση των Δ.Λ.Π. αντιμετωπίζεται η αυθαίρετη κεφαλαιοποίηση εξόδων. Με βάση την Ελληνική νομοθεσία συγκεκριμένες κατηγορίες δαπανών καταχωρούνταν στον Ισολογισμό και αποσβένονταν σταδιακά. Τα Δ.Λ.Π. καθορίζουν συγκεκριμένα κριτήρια καταχώρησης τους στον Ισολογισμό. Στοιχεία που 6

δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις εμφανίζονται στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης. Οι πρώτες ενδείξεις από την εφαρμογή των Δ.Λ.Π.στις ελληνικές επιχειρήσεις είναι: Παρόλο που το οικονομικό περιβάλλον ήταν δύσκολο, οι Ελληνικές επιχειρήσεις εφάρμοσαν τα Δ.Λ.Π. με επιτυχία και με ενθαρρυντικά αποτελέσματα Τα Δ.Λ.Π. καθιερώθηκαν και για τις ενοποιημένες και για τις εξατομικευμένες οικονομικές καταστάσεις. Η υιοθέτηση των Δ.Λ.Π. αποδείχτηκε επωφελής, γιατί ανάγκασε τις εγχώριες επιχειρήσεις να πειθαρχήσουν στους κανόνες των Δ.Λ.Π. Τα Δ.Λ.Π. ως κείμενα αρχών απομακρύνονται από την εφαρμογή άκαμπτων κανόνων που χαρακτηρίζουν τα λογιστικά θέματα στη χώρα μας και επιβάλλουν στις επιχειρήσεις να κρίνουν συναλλαγές και γεγονότα και να τα απεικονίζουν λογιστικά σύμφωνα με τους σκοπούς τους. Τα Δ.Λ.Π. εφαρμόσθηκαν πρώτα στις Ελληνικές επιχειρήσεις και έπειτα στις επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί έπρεπε να συνταχθούν οι οικονομικές καταστάσεις από το πρώτο τρίμηνο του 2005. Είναι γεγονός ότι η πρώτη εφαρμογή έφερε λάθη αλλά ήταν ευκαιρία για τις επιχειρήσεις να δουλέψουν περισσότερο στην εφαρμογή τους. Οι σημαντικότερες δυσκολίες κατά την εφαρμογή των Δ.Λ.Π. από τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι: Η Ε.Λ.Τ.Ε. με το Σ.ΛΟ.Τ. σε συνεργασία με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Ν.Π.Δ.Δ. βοήθησαν τις επιχειρήσεις όσο το δυνατόν περισσότερο κατά την εφαρμογή των Δ.Λ.Π., δίνοντας οδηγίες και απαντήσεις σε κρίσιμα θέματα. Η προσπάθεια που απαιτείται για την ορθή εφαρμογή των Δ.Λ.Π. προϋποθέτει τη συνεχή επιμόρφωση των αρμοδίων και την ενημέρωση των επιχειρήσεων. 7

Ο λογιστής έχει τον σημαντικότερο ρόλο στην εφαρμογή των Δ.Λ.Π. από την οποία αναβαθμίζεται το επάγγελμα των ορκωτώνς ελεγκτών-λογιστών. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η σπουδαιότητα του ζητήματος της υιοθέτησης και εφαρμογής των Δ.Λ.Π. είναι αδιαμφισβήτητα τεράστια και το φάσμα των θεμάτων με τα οποία σχετίζονται είναι ευρύτατο και ως εκ τούτου, τα Δ.Λ.Π. έχουν αποτελέσει αντικείμενο ερευνών σε παγκόσμιες αγορές. Παρόλο που η εφαρμογή των Δ.Λ.Π. κατέστη υποχρεωτική από το 2005, πολλές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο έκριναν σκόπιμο να ξεκινήσουν νωρίτερα την εφαρμογή τους οικειοθελώς. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού, αρκετές μελέτες έλαβαν χώρα προκειμένου να βρεθούν ποια είναι τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων αυτών και κατά επέκταση να βρεθούν τα πιθανά πλεονεκτήματα από την εφαρμογή των Δ.Λ.Π. Μελέτες των AL-Basteki (1995), Murphy (1999), El-Gazzar, Finn και Jacob (1999) καθώς και του Tarca (2002) έδειξαν ότι οι επιχειρήσεις που εθελοντικά εφαρμόζουν τα Δ.Λ.Π. έχουν ως κοινό παρανομαστή την εισαγωγή σε πολλά ξένα χρηματιστήρια και τη μεγάλη εξωστρέφεια των πωλήσεών τους. Πληθώρα διεθνών μελετών έδειξαν ότι η λογιστική τυποποίηση σε επίπεδο ευρύτερο των συνόρων μιας χώρας παρέχει πιο ακριβή στοιχεία και πληροφορίες συγκριτικά με τα τοπικά λογιστικά συστήματα κάθε χώρας. Οι Zimmermann και Gontcharov (2003), έδειξαν ότι οι Γερμανικές επιχειρήσεις προσφεύγουν σε προσαρμογή (manipulation) των κερδών τους προς όφελός τους. Αντιθέτως, εκείνες που εφαρμόζουν τα Αμερικάνικα Λογιστικά Πρότυπα (US GAAP) παρουσιάζουν περισσότερο ακριβή και ως εκ τούτου καλύτερης ποιότητας κέρδη. Η ανάλυση των Barth, Landsman και Lang (2005), που στηρίχτηκε στην εξέταση ενός δείγματος επιχειρήσεων προερχόμενο από διάφορες χώρες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι επιχειρήσεις νοθεύουν (manipulate) τα κέρδη τους λιγότερο, όταν εφαρμόζουν τα Δ.Λ.Π. Τέλος, μελέτες που αναφέρονται στο θέμα και στην αναγκαιότητα της ουσιαστικής εναρμόνισης είναι αυτές των Street, Gray και Brayant (1999), Murphy (1999), Rahman, Perera και Ganesi (2002), Street και Gray (2002) καθώς και των Larson και Street (2004). 8

Οι οικονομικές καταστάσεις περιλαμβάνουν ελάχιστες πληροφορίες, που πρέπει να δίδονται μέσω αυτών και καθορίζονται από το Δ.Λ.Π. 1 «Παρουσίαση των Οικονομικών Καταστάσεων». Μία πλήρης σειρά οικονομικών καταστάσεων περιλαμβάνει: (α) (β) (γ) (δ) (ε) τον Ισολογισμό (Balance Sheet). την Κατάσταση Λογαριασμού Αποτελεσμάτων (Income Statement). τον Πίνακα Μεταβολών Καθαρής Θέσης (Changes in Equity). Την Κατάσταση Ταμιακών Ροών (Cash Flow Statement). Τις σημειώσεις επί των Οικονομικών Καταστάσεων ή Προσάρτημα (Notes to the Financial Statements). Η χρήση των επιπτώσεων των Δ.Λ.Π. έχει πληθώρα εφαρμογών και αποτελεί την αιτία πολλαπλών συσχετίσεων. Για παράδειγμα, ένα από τα δημοφιλέστερα ζητήματα στην παγκόσμια βιβλιογραφία που έχει απασχολήσει την χρηματοοικονομική λογιστική, είναι αυτό της διερεύνησης της συσχέτισης των λογιστικών πληροφοριών (Κέρδη, Ίδια Κεφάλαια, Ταμειακές Ροές και άλλα) με τις τιμές και τις αποδόσεις των μετοχών (Value Relevance). Εφαλτήριο για μια σειρά από περαιτέρω μελέτες αποτέλεσε η έρευνα των Ball και Brown (1968), η οποία μέσω της διερεύνησης της συσχέτισης των κερδών με τις αποδόσεις των μετοχών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι τιμές των μετοχών αντιδρούν θετικά στις λογιστικές πληροφορίες που εμπεριέχονται στις δημοσιευμένες λογιστικές καταστάσεις. Τέλος η ανάλυση των Barth, Landsman και Lang (2005) δεν περιορίστηκε στην σύγκριση των Δ.Λ.Π. με τα εγχώρια λογιστικά πρότυπα αποκλειστικά προερχόμενα από μια και μόνο χώρα, αλλά τα σύγκριναν με τα εγχώρια πρότυπα διάφορων χωρών. Συγκεκριμένα, εξέτασαν για ένα αρκετά μεγάλο δείγμα επιχειρήσεων από 23 διαφορετικές χώρες (περίοδος 1994 2003) κατά πόσο τα Δ.Λ.Π. βελτίωσαν την ποιότητα των λογιστικών πληροφοριών. Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης έδειξαν ότι τα εξεταζόμενα λογιστικά μεγέθη (Ίδια Κεφάλαια και καθαρά κέρδη) υπό τα Δ.Λ.Π. έχουν μεγαλύτερη συσχέτιση με τις αποδόσεις και τις τιμές των μετοχών. 9

Τα αποτελέσματα όμως αυτά χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής αφού, σε αντίθεση με άλλες μελέτες, δεν επικεντρώνονται αποκλειστικά σε μία μόνο χώρα. Ως εκ τούτου θα είναι περισσότερο ασφαλές να γίνουν κρίσεις, οι οποίες θα είναι περισσότερο αντιπροσωπευτικές για τις γενικότερες συνέπειες που επιφέρουν τα Δ.Λ.Π. Επιπλέον, το κυριότερο μειονέκτημα των μελετών που απαρτίζονται από επιχειρήσεις διαφορετικών χωρών έγκειται στο ότι είναι δύσκολο να ελέγξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε χώρας χωριστά και έτσι τίθεται θέμα σύγκρισης των στοιχείων. 3. ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Πολλές έρευνες έχουν γίνει προκειμένου να συγκρίνουν τα Δ.Λ.Π. με εγχώρια Λογιστικά Πρότυπα οργανωμένων Κεφαλαιαγορών. Παράδειγμα αποτελούν οι έρευνες των Sami και Zhou (2004) καθώς και των Lin και Chen (2005), οι οποίοι συνέκριναν τα Δ.Λ.Π. με τα Κινέζικα Λογιστικά Πρότυπα (Κ.Λ.Π.). Όσον αφορά την παρούσα μελέτη η οποία λαμβάνει χώρα στο πεδίο της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς και αφορά σε εισηγμένες επιχειρήσεις σε αυτή, οι λογιστικές πληροφορίες αντλούνται από την Καθαρή Θέση. Αυτό συμβαίνει, διότι, σε αντίθεση με τα καθαρά κέρδη μετά φόρων, τα οποία θα μπορούσαν και αυτά να αποτελέσουν μεταβλητή σύγκρισης, τα Ίδια Κεφάλαια φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικότερο ρόλο υπό το καθεστώς των Δ.Λ.Π., συγκριτικά με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ε.Λ.Π.). Επίσης, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι προσαρμογές των Ε.Λ.Π. στα καθαρά κέρδη έναντι των Δ.Λ.Π. βελτιώνουν την incremental value relevance, ενώ αυτές των Ε.Λ.Π. στα Ίδια Κεφάλαια αν δεν την περιορίζουν σίγουρα δεν την βελτιώνουν. Ακόμη ένα επιχείρημα υπέρ της επιλογής των Ιδίων Κεφαλαίων ως βάση σύγκρισης αποτελεί το γεγονός, ότι σε μοντέλα που εμπεριέχουν τα Ίδια Κεφάλαια μαζί με τα καθαρά κέρδη, βρέθηκε πως τα Ίδια Κεφάλαια, εναρμονισμένα με τις αρχές και τους κανόνες των Δ.Λ.Π., είναι περισσότερο σημαντικά, σε αντίθεση με τα καθαρά κέρδη που είναι περισσότερο σημαντικά υπό τα Ε.Λ.Π. Τέλος, τα αποτελέσματα της incremental value relevance κατέγραψαν ότι οι προσαρμογές των Ε.Λ.Π. στα καθαρά κέρδη (κέρδη Ε.Λ.Π. μείον κέρδη Δ.Λ.Π.) βελτιώνουν σημαντικά την value relevance, 10

ενώ αυτές των Ε.Λ.Π. στα Ίδια Κεφάλαια (Ίδια Κεφάλαια Ε.Λ.Π. μείον Ίδια Κεφάλαια Δ.Λ.Π.) δεν την βελτιώνουν. Συγκρίνουμε δηλαδή, για το ίδιο δείγμα εταιριών και για τις ίδιες χρονικές περιόδους, τις μεταβολές Ιδίων Κεφαλαίων παράλληλα και για τα δύο πρότυπα. Επιπλέον, υπογραμμίζεται πως η υιοθέτηση των Δ.Λ.Π. μετέβαλε βασικά λογιστικά μεγέθη (σύνολο Ενεργητικού, σύνολο Υποχρεώσεων, αξία Καθαρής Θέσης και καθαρά κέρδη). Η δομή της εμπειρικής μελέτης έχει ως ακολούθως: 1. Περιγραφή του δείγματος των επιχειρήσεων για τις οποίες εξετάσαμε τους Ισολογισμούς και τις Καταστάσεις Μεταβολών των Ιδίων Κεφαλαίων. 2. Σύγκριση των διαφορών της αποτίμησης της Καθαρής Θέσεως αυτών των επιχειρήσεων. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν ότι το σύνολο της Καθαρής Θέσης των εταιριών του δείγματος καταγράφει χαμηλότερες τιμές υπό το νέο λογιστικό καθεστώς. Επιπλέον, η εφαρμογή των Δ.Λ.Π. δείχνει να επιτυγχάνει την ακριβέστερη απεικόνιση σε μεγάλο μέρος των στοιχείων του Ισολογισμού για την πλειοψηφία των επιχειρήσεων του δείγματος. 4. ΔΕΙΓΜΑ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα μελέτη απαρτίζεται από επιχειρήσεις των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών (Χ.Α.). Αναλυτικότερα, στην παρούσα μελέτη ελέγχεται ένα δείγμα επιχειρήσεων από τους κλάδους των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (Μ.Μ.Ε.), της Τεχνολογίας και των Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών για δύο χρονικά σημεία (1 Ιανουαρίου 2004 και 31 Δεκεμβρίου 2004), εξετάζοντας τη διαφορά της αποτίμησης της Καθαρής Θέσεως με τα Ε.Λ.Π. και με την εφαρμογή των Δ.Λ.Π. στην κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων. Οι επιχειρήσεις που λήφθησαν υπόψη αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα του συνόλου των επιχειρήσεων που ανήκουν σε κάθε εξεταζόμενο κλάδο. Συγκεκριμένα, 11

όσον αφορά τον κλάδο των Μ.Μ.Ε., συμπεριλήφθησαν 10 επιχειρήσεις σε σύνολο 15 που είναι εισηγμένες στο Χ.Α. Επομένως, το ποσοστό του δείγματός μας επί του συνόλου των εταιριών του κλάδου ανέρχεται σε 66,67%. Όσον αφορά τον κλάδο της Τεχνολογίας, το δείγμα μας αποτελείται από 24 επιχειρήσεις σε σύνολο 28 που είναι εισηγμένες στο Χ.Α. Άρα, το ποσοστό του δείγματος επί του συνόλου ανέρχεται σε 85,71%. Τέλος, όσον αφορά τον κλάδο των Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών, το δείγμα αριθμεί 10 επιχειρήσεις σε σύνολο 24 που είναι εισηγμένες στο Χ.Α. Το ποσοστό επομένως ανέρχεται σε 41,67%. Επίσης, όπως και στην ανάλυση των Hung και Subramanyam (2004), δεν λήφθηκαν υπόψη στο αρχικό μας δείγμα επιχειρήσεις που εμφάνιζαν αρνητικά Ίδια Κεφάλαια τόσο με το καθεστώς των Δ.Λ.Π. όσο και με αυτό των Ε.Λ.Π. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω κριτήρια, συμπεριλήφθηκαν συνολικά 44 εταιρίες όλες εισηγμένες στο Χ.Α., οι οποίες δημοσίευσαν οικονομικές καταστάστεις στις 31 Δεκεμβρίου 2003. Όλα τα δεδομένα αντλήθηκαν από τα στοιχεία που τηρούνται στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Ν.Π.Δ.Δ. και τo Χ.Α. Για το τελικό δείγμα των επιχειρήσεων που εξετάστηκε, αντλήσαμε λογιστική πληροφόρηση από τις οικονομικές καταστάσεις, που είχαν συνταχθεί τόσο με τα μέχρι πρότινος εφαρμοζόμενα λογιστικά πρότυπα στην Ελλάδα, όσο και με τα Δ.Λ.Π. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στην παρούσα μελέτη και σε αντίθεση με την έρευνα των Hung και Subramanyam (2004) αλλά και με πολλές άλλες αντίστοιχες μελέτες, η συντριπτική πλειοψηφία από τις επιχειρήσεις που απαρτίζουν το δείγμα υποχρεώθηκε να υιοθετήσει και να εφαρμόσει τα Δ.Λ.Π. από την κείμενη νομοθεσία και δεν προέβη στην εθελοντική υιοθέτησή τους. 5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να εντοπιστούν οι όποιες διαφορές υφίστανται στο μέγεθος των Ιδίων Κεφαλαίων ανάμεσα σε εταιρίες εισηγμένων στο Χ.Α. μεταξύ των Ισολογισμών που καταρτίζονται με τα Ε.Λ.Π. και τα Δ.Λ.Π. Επιδιώκουμε να εντοπίσουμε διαφορές στην αποτίμηση των εταιριών, οι οποίες δύναται να παρουσιαστούν με την κατάρτιση των οικονομικών 12

καταστάσεων με τα Ε.Λ.Π. και τα Δ.Λ.Π. Συνεπώς, γίνεται σύγκριση των λογιστικών δεδομένων στην Κατάσταση Μεταβολών των Ιδίων Κεφαλαίων, τα οποία απεικονίζονται ταυτόχρονα με δύο διαφορετικά λογιστικά πρότυπα: με βάση της αρχές των Ε.Λ.Π. και τις αρχές των Δ.Λ.Π. Η Κατάσταση Μεταβολών Καθαρής Θέσης μπορεί να παρουσιάζεται με δύο μορφές: (α) (β) την πλήρη, όπου παρουσιάζονται όλες οι μεταβολές της καθαρής θέσης, και τη μερική, όπου παρουσιάζονται μόνον οι μεταβολές των εσόδων και των εξόδων, που επιτρέπεται ή επιβάλλεται να αναγνωρίζονται από τα διάφορα πρότυπα απ ευθείας στην Καθαρή Θέση, με τον τίτλο «Κατάσταση Αναγνωρισμένων Κερδών και Ζημιών». Για να είναι πιο εμφανής η μεταβολή της οικονομικής θέσης της κάθε οικονομικής μονάδας αλλά και να μπορεί να δοθεί καλύτερη εικόνα σχετικά με την αποδοτικότητά της, τα Δ.Λ.Π. επιβάλλουν την κατάρτιση της «Κατάστασης Μεταβολών των Ιδίων Κεφαλαίων». Η κατάσταση δείχνει τα κονδύλια και τις αντίστοιχες πράξεις που είχαν ως συνέπεια τη μεταβολή στην Καθαρή Θέση της επιχείρησης μεταξύ των Ισολογισμών προηγούμενης και κλειόμενης χρήσης, αφού ληφθούν υπόψη και τα θέματα της διανομής των αποτελεσμάτων της τρέχουσας περιόδου. Η συγκεκριμένη κατάσταση θα πρέπει να δείχνει: το καθαρό κέρδος ή τη ζημία της χρήσης, κάθε έσοδο και έξοδο που μεταφέρεται στην καθαρή θέση, την επίδραση που ασκεί η μεταβολή στις λογιστικές μεθόδους και η διόρθωση λαθών, μεταφορές κεφαλαίων από και προς τους ιδιοκτήτες και διανομές μερισμάτων, το υπόλοιπο του σωρευμένου κέρδους ή ζημίας στην αρχή της χρήσης και κατά την ημερομηνία του ισολογισμού καθώς και την κίνηση της χρήσης, και συμφωνία μεταξύ της λογιστικής αξίας έναρξης και τέλους χρήσης για κάθε κατηγορία κεφαλαίου και αποθεματικού, γνωστοποιώντας ξεχωριστά κάθε μεταβολή. 13

Η δομή και ο τρόπος παρουσίασης αυτής της κατάστασης μπορεί να γίνει με δύο εναλλακτικές προσεγγίσεις: α. Η Κατάσταση Μεταβολών των Ιδίων Κεφαλαίων όπου διατάσσοντας κάθε στοιχείο των Ιδίων Κεφαλαίων σε στήλες, παρέχεται η συμφωνία μεταξύ των υπολοίπων έναρξης και λήξης. β. Η Κατάσταση Αναγνωρισμένων Εσόδων Εξόδων, όπου περιλαμβάνει τα πρώτα τρία στοιχεία, ενώ τα υπόλοιπα τρία εμφανίζονται στο Προσάρτημα των οικονομικών καταστάσεων. 5.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ Μ.Μ.Ε. ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Είναι γεγονός ότι κατά τη μετάβαση από το Ε.Γ.Λ.Σ. στα Δ.Π.Χ.Π. υπάρχει ή αύξηση ή μείωση στα Ίδια Κεφάλαια των επιχειρήσεων, ανάλογα με το σύνολο των προσαρμογών είτε αυτό είναι θετικό είτε αρνητικό. Στον Πίνακα 1 μπορούμε να δούμε αν τα Ίδια Κεφάλαια για τον κλάδο των Μ.Μ.Ε. αυξήθηκαν ή μειώθηκαν. Βλέπουμε ότι την 01.01.2004 η συνολική μεταβολή είναι αρνητική και ίση με 12.217.117, που αντιστοιχεί σε συνολικό ποσοστό μείωσης των Ιδίων Κεφαλαίων του συνόλου των επιχειρήσεων που περιελήφθησαν στο δείγμα ίσο με -4,51%, ενώ η συνολική ποσοστιαία μεταβολή είναι 11,42%. Όσον αφορά στις 31.12.2004, η συνολική μεταβολή είναι επίσης αρνητική ( -27.507.219), με συνολικό ποσοστό μείωσης που φτάνει το -5,33%, ενώ η συνολική ποσοστιαία μεταβολή είναι 8,65%. Άρα, και σε αυτή τη χρονική στιγμή, τα Ίδια Κεφάλαια των επιχειρήσεων του κλάδου των Μ.Μ.Ε. μειώθηκαν. Αυτό οφείλεται κυρίως στη διαγραφή επισφαλών απαιτήσεων και στην προσαρμογή των μακροχρόνιων απαιτήσεων σε τρέχουσες αξίες καθώς και στη μετάθεση αναγνώρισης εισπρακτέων μερισμάτων. Υπολογίζοντας τον Μέσο Όρο για τις συγκεκριμένες εταιρίες, συμπεραίνουμε ότι για την 01.01.2004 και για την 31.12.2004 η μεταβολή είναι αρνητική και μάλιστα, κατά -2.036.186 (Μ.Ο. μεταβολής -4.51%) και -4.584.537 (Μ.Ο. μεταβολής -5.33%) αντίστοιχα. Συνεπώς, έχουμε και σε αυτή την περίπτωση μείωση των Ιδίων Κεφαλαίων. 14

Οι αντίστοιχοι Μ.Ο. της ποσοστιαίας μεταβολής των Ιδίων Κεφαλαίων είναι 1,90% για την 01.01.2004 και 1,44% για την 31.12.2004. Συγκεκριμένα, οι εταιρίες Ναυτεμπορική Π. Αθανασιάδης & ΣΙΑ Α.Ε., Εκδοτικός οργανισμός Λιβάνης Α.Β.Ε., Χ.Κ. Τεγόπουλος Α.Ε. παρουσιάζουν θετική ποσοσταία μεταβολή. Επίσης, η επιχείρηση Εικόνας και Ήχου παρουσιάζει τη μεγαλύτερη θετική ποσοστιαία μεταβολή ίση με 49,37%. Είναι γεγονός πως η αύξηση αυτή είναι αποτέλεσμα της αποτίμησης στην «εύλογη αξία» (Fair Value), στα προτεινόμενα μερίσματα καθώς και στο σχηματισμό υπεραξίας από την αποτίμηση των παγίων σε παρούσες αξίες. Οι εταιρίες Εκδόσεις Λυμπέρη Α.Ε. και Καθημερινή Α.Ε. παρουσίαζουν τη μεγαλύτερη αρνητική ποσοστιαία μεταβολή για την 1 Ιανουαρίου 2004 κατά -13,84% και -15,84% αντίστοιχα. Τέλος, για την 31 η Δεκεμβρίου 2004 είναι -14,61% και -12,61% αντίστοιχα. 5.2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Στον Πίνακα 2 παρατηρούμε την ποσοστιαία μεταβολή των Ιδίων Κεφαλαίων των εταιριών του κλάδου «Τεχνολογία» τόσο συνολικά όσο και ανά εταιρία. Κατά τη μετάβαση από το Ε.Γ.Λ.Σ. στα Δ.Π.Χ.Π. για την 01 Ιανουαρίου 2004, η συνολική μεταβολή είναι έντονα αρνητική, -99.996.770, με συνολικό ποσοστό μείωσης που φτάνει το -30,74%, ενώ η συνολική ποσοστιαία μεταβολή είναι -36,45%, με αποτέλεσμα τη μείωση των Ιδίων Κεφαλαίων. Επίσης, παρατηρείται για τις 31.12.2004 μείωση των Ιδίων Κεφαλαίων αφού η μεταβολή είναι και πάλι αρνητική, -85.730.382 με συρρύκνωση της τάξης του -30,39%, ενώ η συνολική ποσοστιαία μεταβολή είναι - 290,07%. Υπολογίζοντας τον Μέσο Όρο των εταιριών συμπεραίνουμε ότι για την 01.01.2004 η μεταβολή είναι αρνητική και ίση με -6.249.798, ενώ ο Μ.Ο. μεταβολής αντιστοιχεί σε -2,28%. Ομοίως για τις 31.12.2004. Εδώ, η μεταβολή είναι αρνητική ( - 6.123.598,69) και ο Μ.Ο. μεταβολής αντιστοιχεί σε -20,72%. Αυτό οφείλεται στην 15

επίδραση λόγω αποτίμησης συμμετοχών στην εύλογη αξίας τους, στην επίδραση λόγω αποτίμησης αποθεμάτων και στον επαναπροσδιορισμό της αξίας των επενδύσεων. Βέβαια, υπάρχουν εταιρίες οι οποίες παρουσιάζουν σημαντική μεταβολή των Ιδίων Κεφαλαίων είτε θετική είτε αρνητική. Η μεγαλύτερη θετική ποσοστιαία μεταβολή παρατηρείται στην εταιρία Unisystems Συστήματα Πληροφορικής Α.Ε.Ε. με αύξηση των Ιδίων Κεφαλαίων ίση με 147,32%. Επίσης, σημαντική μεταβολή παρατηρείται στην εταιρία Όμιλος Ιντεάλ Α.Β.Ε.Ε.Δ.Ε.Σ. με αύξηση των Ιδίων Κεφαλαίων ίση με 47,52%. Η μεταβολή αυτή οφείλεται στην επίδραση από την αποτίμηση ενσώματων ακινητοποιήσεων και στην αναγνώριση αναβαλλόμενου φόρου. Τέλος, η μεγαλύτερη αρνητική ποσοστιαία μεταβολή παρατηρείται στην εταιρία Πουλιάδης & Συνεργάτες Α.Ε.Β.Ε. με μείωση -85,36%. Επίσης, σημαντική μεταβολή παρουσίαζει η εταιρία Unibrain Α.Ε. Η μείωση των Ιδίων Κεφαλαίων της για την 01.01.2004 είναι -46,35% και για τις 31.12.2004 είναι -49,73%. 5.3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Στον Πίνακα 3 παρατηρούμε την ποσοστιαία μεταβολή των Ιδίων Κεφαλαίων στις εταιρίες του κλάδου των «Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών». Κατά τη μετάβαση από το Ε.Γ.Λ.Σ. στα Δ.Π.Χ.Π. τόσο την 01.01.2004 όσο και στις 31.12.2004, η συνολική ποσοστιαία μεταβολή είναι έντονα αρνητική. Οι μεταβολές είναι -63.137.087 και - 120.921.591 αντίστοιχα, άρα έχουμε μείωση των Ιδίων Κεφαλαίων. Το συνολικό ποσοστό μείωσης το οποίο παρουσιάζεται την 01.01.2004 είναι -16,09%, ενώ η συνολική ποσοστιαία μεταβολή είναι -64,05% ενώ στις 31.12.2004 το συνολικό ποσοστό μείωσης είναι -23,92%, με τη συνολική ποσοστιαία μεταβολή στο 36,17%. Παρατηρώντας τον Μέσο Όρο των εταιριών, συμπεραίνουμε ότι για την 01.01.2004 η μεταβολή είναι αρνητική και ίση με -9.019.584, ενώ ο Μ.Ο. της συνολικής ποσοστιαίας μεταβολής 9,15%. Στις 31.12.2004 η μέση μεταβολή είναι επίσης αρνητική, -12.092.159 με το Μ.Ο. της συνολικής ποσοστιαίας μεταβολής να είναι 16

3,62%. Αυτό κυρίως οφείλεται στην αποτίμηση συμμετοχών στην εύλογη αξία τους καθώς και στον αντιλογισμό προηγούμενης αναγνώρισης ονομαστικής αξίας δωρεάν μετοχών στο κόστος συμμετοχής. Βέβαια, υπάρχουν εταιρίες οι οποίες παρουσιάζουν σημαντική θετική μεταβολή των Ιδίων Κεφαλαίων. Η μεγαλύτερη θετική ποσοστιαία μεταβολή παρατηρείται στην εταιρία Κέκροψ Α.Ε. με ποσοστά 72,17% για την 01.01.2004 και 78,16% για την 31.12.2004. Η θετική αυτή μεταβολή οφείλεται στην αναπροσαρμογή αξίας συμμετοχών με βάση την εύλογη αξία καθώς και στην αναβαλλόμενη φορολογική αξία. Τέλος, η μεγαλύτερη αρνητική ποσοστιαία μεταβολή παρατηρείται στην εταιρία Lamda Development Α.Ε..Τα ποσοστά είναι -24,89% για την 01.01.2004 και -25,20% για την 31.12.2004. Επίσης, μείωση των Ιδίων Κεφαλαίων παρουσιάζει και η εταιρία R.E.D.S Α.Ε. Την 01.01.2004 το ποσοστό είναι -10,70%, ενώ στις 31.12.2004 παρουσιάζεται μεγαλύτερο αρνητικό ποσοστό ίσο με -55,00%. 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συνοψίζοντας, τα Δ.Λ.Π. ωφέλησαν τις επιχειρήσεις στην εναρμόνιση των κανόνων, λογιστικών αρχών και διαδικασιών για τη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την εργασία μας, κατά την σύγκριση του 2004 τόσο για το Ε.Γ.Λ.Σ. όσο και για τα Δ.Λ.Π., είναι ότι μετά την εφαρμογή τους τα Ίδια Κεφάλαια μειώθηκαν. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η μείωση αυτή των Ιδίων Κεφαλαίων μπορεί να οφείλεται στους κάτωθι λόγους: στη διαγραφή επισφαλών απαιτήσεων, στην προσαρμογή των μακροχρόνιων απαιτήσεων σε τρέχουσες αξίες, στη μετάθεση αναγνώρισης εισπρακτέων μερισμάτων, στην αποτίμηση συμμετοχών στην εύλογη αξία τους, στη διαφορετική αποτίμηση των αποθεμάτων, στον επαναπροσδιορισμό της αξίας των επενδύσεων, 17

στην επίδραση από την αποτίμηση ενσώματων ακινητοποιήσεων, και στην αναγνώριση αναβαλλόμενου φόρου. 7. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΡΕΥΝΑ Εύκολα κανείς μπορεί να συμπεράνει ότι τα Δ.Λ.Π. είναι ένα τόσο ευρύ θέμα που δεν εξαντλείται σε μια μελέτη. Υπάρχουν πολλά θέματα στο συγκεκριμένο αντικείμενο που χρήζουν περαιτέρω επιστημονικής έρευνας. Ένα θέμα είναι η ανάλυση των νέων διερμηνειών που εκδίδει το συμβούλιο, η επίπτωσή τους και ο βαθμός αποδοχής τους από το σύνολο των επιχειρήσεων. Επιπρόσθετα, είναι χρήσιμο να διερευνήσει κανείς το ασφαλιστικό πρόβλημα των Τραπεζών και τους τρόπους επίλυσης που παρέχουν τα Δ.Λ.Π. Ένα ακόμη κεφαλαιώδους σημασίας ζήτημα είναι η εξέταση μέσω υποδειγμάτων συγκεκριμένων λογιστικών μεγεθών (Ίδια Κεφάλαια, καθαρά κέρδη και άλλα), προσαρμοσμένα τόσο με τα Δ.Λ.Π. όσο και με τα Αμερικανικά Λογιστικά Πρότυπα (US GAAP) καθώς και η συσχέτισή τους με τις αποδόσεις και την αγοραστική αξία των μετοχών. Τέλος, ωφέλιμη θα αποβεί μία έρευνα για το ποσοστό ικανοποίησης της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης από πλευρά τόσο των στελεχών των ελληνικών επιχειρήσεων όσο και του επενδυτικού κοινού. 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Al-Basteki, H. (1995). The voluntary Adoption of International Accounting Standards by Bahraini Corporations. Advances in International Accounting, 47-64 18

Ball, R., and P. Brown (1968). Empirical Evaluation of Accounting Income Numbers. Journal of Accounting Research, 159 178 Barth, M., W. Landsman, and M. Lang (2005). International Accounting Standards and Accounting Quality. Working Paper, Stanford University El-Gazzar, M. S., M. P. Finn, and R. Jacob (1999). An Empirical Investigation of Multinational Firms Compliance with International Accounting Standards. The International Journal of Accounting, 34 (2), 239 248 Hung, M., and K. R. Subramanyam (2004). Financial Statement Effects of Adopting International Accounting Standards: The Case of Germany. Working paper, University of Southern California. Larson, R. K., and D. L. Street (2004). Convergence with IFRS in an Expanding Europe: Progress and Obstacles Identified by Large Accounting Firms Survey. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 13, 89 119 Lin, Z. J., and F. Chen (2005). Value Relevance of International Accounting Standards Harmonization: Evidence from A- and B- Share Markets in China. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 14, 79 103 Murphy, B. A. (1999). Firm Characteristics of Swiss Companies that Utilize International Accounting Standards. The International Journal of Accounting, 34 (1), 121 131 Rahman, A., H. Perera, and S. Ganesh (2002). Accounting Practice Harmony, Accounting Regulation and Firm Characteristics. Abacus, 38 (1), 46 74 Sami, H., and H. Zhou (2004). A Comparison of Value Relevance of Accounting Information in the Different Segments of the Chinese Stock Market. The International Journal of Accounting, 39, 403 427 Street, L. D., and J. S. Gray (2002). Factors Influence the Extent of Corporate compliance with International Accounting Standards: Summary of a Research Monograph. Journal of International Accounting, Auditing & Taxation, 11, 51 76 Street, L. D., J. S. Gray, and M. S. Bryant (1999). Acceptance and Observance of International Accounting Standards: An Empirical Study of Companies Claiming to comply with IASs. The International Journal of Accounting, 34, (1), 11-48 Tarca, A. (2002). International Convergence of Accounting Practices: Choosing Between IAS and US GAAP. Journal of International Financial Management and Accounting, 15, (1), 60 91 19

Whittington G. (1997). Regulatory asset value and the cost of capital, IEA/LBS, Lectures in Regulation Series VII, October Zimmermann, J., and I. Gontcharov (2003). Do Accounting Standards Influence the Level of Earnings Management? Evidence from Germany. London Business School, Working Paper No. 041 ACCT. 041 20

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ «Μ.Μ.Ε.» ΕΤΑΙΡΙΑ 01/01/2004 01/01/2004 ΜΕΤΑΒΟΛ % 31/12/2004 31/12/2004 ΜΕΤΑΒΟΛΗ % Η Ε.Λ.Π. Δ.Λ.Π. Ε.Λ.Π. Δ.Λ.Π. Μ.Μ.Ε.1 20.523.994 17.684.330-2.839.664-13,84% 19.896.034 16.989.735-2.906.299-14,61% Μ.Μ.Ε.2 - - - 154.958.269 154.085.657-872.613-0,56% Μ.Μ.Ε.3 106.160.824 89.340.106-16.820.718-15,84% 101.963.792 89.106.690-12.857.101-12,61% Μ.Μ.Ε.4 - - - 8.310.937 12.414.272 4.103.335 49,37% Μ.Μ.Ε.5 16.539.427 21.142.895 4.603.469 27,83% - - - Μ.Μ.Ε.6 13.249.857 15.494.862 2.245.005 16,94% - - - Μ.Μ.Ε.7 - - - 117.570.757 109.038.604-8.532.153-7,26% Μ.Μ.Ε.8 7.188.634 6.863.263-325.371-4,53% - - - Μ.Μ.Ε.9 - - - 113.510.991 107.068.603-6.442.388-5,68% Μ.Μ.Ε.10 107.512.588 108.432.749 920.161 0,86% - - - ΣΥΝΟΛΟ 271.175.323 258.958.205-12.217.117 11,43 516.210.780 488.703.561-27.507.219 8,65 ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ 45.195.887 43.159.701-2.036.186 1,90 86.035.130 81.450.594-4.584.537 1,44 ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/Ε.Λ.Π. & Μ.Ο. ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/ Ε.Λ.Π. -4,51% ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/Ε.Λ.Π. & Μ.Ο. ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/ Ε.Λ.Π. -5,33% 21

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 ΓΡΑΦΗΜΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ Μ.Μ.Ε. ΜΕΤΑΒΟΛΗ 10.000.000 5.000.000 0-5.000.000-10.000.000-15.000.000-20.000.000 ΜΜΕ 4 ΜΜΕ 6 ΜΜΕ 2 ΜΜΕ 8 ΜΜΕ 10 ΜΜΕ 5 ΜΜΕ 1 ΜΜΕ 7 ΜΜΕ 9 ΜΜΕ 3 Μ.Ο. 1/1/2004 31/12/2004-25.000.000-30.000.000 ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΓΡΑΦΗΜΑ 2 ΓΡΑΦΗΜΑ ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ Μ.Μ.Ε. 60,00% ΕΤΑΙΡΙΕΣ 40,00% 20,00% 0,00% 1/1/2004 31/12/2004-20,00% ΜΜΕ 1 ΜΜΕ 2 ΜΜΕ 3 ΜΜΕ 4 ΜΜΕ 5 ΜΜΕ 6 ΜΜΕ 7 ΜΜΕ 8 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΜΜΕ 9 ΜΜΕ 10 ΣΥΝΟΛΟ Μ.Ο. 22

ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ» ΕΤΑΙΡΙΑ 01/01/2004 01/01/2004 ΜΕΤΑΒΟΛΗ % 31/12/2004 31/12/2004 ΜΕΤΑΒΟΛΗ % Ε.Λ.Π. Δ.Λ.Π. Ε.Λ.Π. Δ.Λ.Π. ΤΕΧΝ.1. 68.790.426 55.209.091-13.581.335-19,74% 130.630.767 84.872.997-45.757.770-35,03% ΤΕΧΝ.2. 31.941.547 30.480.191-1.461.356-4,58% 66.137.477 51.459.036-14.678.441-22,19% ΤΕΧΝ.3. - - - - - - ΤΕΧΝ.4. - - - 13.940.826 10.502.766-3.438.060,00-24,66% ΤΕΧΝ.5. - - - 8.449 5.430-3.019-35,73% ΤΕΧΝ.6. 33.085.722,51 48.806.902,04 15.721.179,53 47,52% 7.156 8.740 1.584 22,14% ΤΕΧΝ.7. 21.664.225,16 22.694.084,34 1.029.859,18 4,75% - - - ΤΕΧΝ..8. 98.587.531 14.434.087-84.153.444-85,36% - - - ΤΕΧΝ.9. 10.962.349,22 9.040.527,50-1.921.821,72-17,53% - - - ΤΕΧΝ.10. - - - - - ΤΕΧΝ.11. - - - 7.796.520,71 6.530.245,53-1.266.275,18-16,24% ΤΕΧΝ.12. 21.812.411 12.751.553-9.060.858-41,54% 19.858.262,68 11.598.924,13-8.259.338,55-41,59% ΤΕΧΝ.13. - - - 10.301.708 5.812.025-4.489.683-43,58% ΤΕΧΝ.14. 93.619 79.896-13.723-14,66% 10.684.408,71 8.675.743,79-2.008.664,92-18,80% ΤΕΧΝ.15. 8.053.701 6.577.536-1.476.165-18,33% 99.034 81.681-17.353-17,52% ΤΕΧΝ.16. 13.118 32.443 19.325 147,32% - - - ΤΕΧΝ.17. 20.436 25.798 5.362 26,24% - - - 23

ΤΕΧΝ.18. 765.673 673.311-92.361-12,06% - - - ΤΕΧΝ.19. 11.328.170 10.219.879-1.108.291-9,78% 788.300 683.364-104.936-13,31% ΤΕΧΝ.20. 9.341.151 5.011.846-4.329.305-46,35% 12.581.126 11.475.691-1.105.436-8,79% ΤΕΧΝ.21. 3.604.734 3.551.497-53.237-1,48% 9.267.727 4.658.482-4.609.245-49,73% ΤΕΧΝ.22. - - - - - - ΤΕΧΝ.23. 5.248.547 5.727.948 479.401 9,13% 41.744 47.999 6.255 14,98% ΤΕΧΝ.24. 325.313.361 225.316.590-99.996.770-36,45% - - - ΣΥΝΟΛΟ 20.332.085 14.082.287-6.249.798-2,28% 282.143.506 196.413.125-85.730.382-290,07% ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ 68.790.426 55.209.091-13.581.335-19,74% 20.153.108 14.029.509-6.123.599-20,72% ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/Ε.Λ.Π. & Μ.Ο. ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/ Ε.Λ.Π. -30,74% ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/Ε.Λ.Π. & Μ.Ο. ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/ Ε.Λ.Π. -30,39% 24

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 ΓΡΑΦΗΜΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 20.000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 σε Χιλιάδες 0 ΜΕΤΑΒΟΛΗ -20.000-40.000-60.000-80.000-100.000 1/1/2004 31/12/2004 ΕΤΑΙΡΙΕΣ 1-24 ΣΥΝΟΛΟ Μ.Ο. ΓΡΑΦΗΜΑ 4 200,00% 150,00% 100,00% 50,00% ΓΡΑΦΗΜΑ ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ 0,00% -50,00% -100,00% -150,00% -200,00% -250,00% -300,00% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24-350,00% ΕΤΑΙΡΙΕΣ 1-24 1/1/2004 31/12/2004 ΣΥΝΟΛΟ Μ.Ο. 25

ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ «ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ» ΕΤΑΙΡΙΑ 01/01/2004 01/01/2004 ΜΕΤΑΒΟΛΗ % 31/12/2004 31/12/2004 ΜΕΤΑΒΟΛΗ % Ε.Λ.Π. Δ.Λ.Π Ε.Λ.Π. Δ.Λ.Π. ΧΡ.ΥΠ.1. 240.540.533 180.672.722-59.867.811-24,89% 242.145.488 181.126.067-61.019.421-25,20% ΧΡ.ΥΠ.2. 59.776.047 53.380.131-6.395.916-10,70% 117.476.104 52.868.921-64.607.183-55,00% ΧΡ.ΥΠ.3. - - 31.902.437 32.970.626 1.068.190 3,35% ΧΡ.ΥΠ.4. 124.352 129.096 4.744 3,81% 229.307 243.714 14.407 6,28% ΧΡ.ΥΠ.5. - - 321.395 332.789 11.394 3,55% ΧΡ.ΥΠ.6. 5.164 8.891 3.727 72,17% 4.862 8.662 3.800 78,16% ΧΡ.ΥΠ.7. 152.913 169.729 16.816 11,00% 155.821 170.532 14.711 9,44% ΧΡ.ΥΠ.8. 253.411 276.981 23.570 9,30% 255.297 286.609 31.312 12,26% ΧΡ.ΥΠ.9. 91.601.044 94.678.827 3.077.783 3,36% 95.460.215 99.109.118 3.648.903 3,82% ΧΡ.ΥΠ.10. - - 17.550.923 17.463.220-87.703-0,50% ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ 392.453.464 329.316.377-63.137.087 64,06% 505.501.849 384.580.258-120.921.591 36,17% 56.064.781 47.045.197-9.019.584 9,15% 50.550.185 38.458.026-12.092.159 3,62% ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/Ε.Λ.Π. & ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/Ε.Λ.Π. & Μ.Ο. ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/ Ε.Λ.Π. -16,09% Μ.Ο. ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ/ Ε.Λ.Π. -23,92% 26

ΓΡΑΦΗΜΑ 5 σε Χιλιάδες ΜΕΤΑΒΟΛΗ 20.000-20.000-40.000-60.000-80.000-100.000-120.000 ΓΡΑΦΗΜΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ΣΥΝΟΛΟ Μ.Ο. -140.000 ΕΤΑΙΡΙΕΣ 1/1/2004 31/12/2004 ΓΡΑΦΗΜΑ 6 ΓΡΑΦΗΜΑ ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 100,00% 80,00% 60,00% ΜΕΤΑΒΟΛΗ 40,00% 20,00% 0,00% -20,00% -40,00% -60,00% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ΣΥΝΟΛΟ Μ.Ο. -80,00% ΕΤΑΙΡΙΕΣ 1/1/2004 31/12/2004 27