Σχεδιαςμόσ & Εκπόνηςη Εκπαιδευτικήσ Έρευνασ Μάθημα 7 ο : Ποιοτική & Ποςοτική Έρευνα Νίκη Σιςςαμπέρη-Δημήτρησ Κολιόπουλοσ Σχολή Ανθρωπιςτικών & Κοινωνικών Επιςτημών Τμήμα Επιςτημών τησ Εκπαίδευςησ & τησ Αγωγήσ ςτην Προςχολική Ηλικία
1o θζμα μελζτησ Ένασ ερευνητήσ θέλει να ερευνήςει τα χαρακτηριςτικά τησ φιλίασ των παιδιών προςχολικήσ ηλικίασ Σκεφτείτε ποιο μπορεί να είναι το ερευνητικό πρόβλημα; Τι είδουσ δεδομένα είναι κατάλληλα για την έρευνά του;
2o θζμα μελζτησ Ένασ ερευνητήσ θέλει να μελετήςει τισ αναγνωςτικέσ ςυνήθειεσ παιδιών των μεγαλύτερων τάξεων τησ ςχολικήσ ηλικίασ Σκεφτείτε ποιο μπορεί να είναι το ερευνητικό πρόβλημα; Τι είδουσ δεδομένα είναι κατάλληλα για την έρευνά του;
Ποιοτική ή ποςοτική ζρευνα; Ανάλογα με το είδοσ του ερευνητικού προβλήματοσ Όταν ο ςκοπόσ τησ έρευνασ είναι η κατανόηςη του εκπαιδευτικού φαινομένου (προβλήματοσ), τότε η ποιοτική έρευνα είναι η καταλληλότερη. Όταν ο ςκοπόσ τησ έρευνασ είναι να προςδιοριςτούν τάςεισ ή εξηγήςεισ ή/και γενικεύςεισ, τότε η ποςοτική έρευνα είναι η καταλληλότερη.
Η ποιοτική ζρευνα Ο ερευνητήσ που διεξάγει ποιοτική έρευνα (qualitative research): ςυγκεντρώνει δεδομένα που αποτελούνται κυρίωσ από λέξεισ (ή κείμενα), περιγράφει και αναλύει τα δεδομένα αναδεικνύοντασ θέματα.
Η ποςοτική ζρευνα Ο ερευνητήσ που διεξάγει ποςοτική έρευνα (quantitative research): ςυγκεντρώνει δεδομένα που μπορούν να εκφραςτούν με αριθμούσ, αναλύει τα δεδομένα με τη ςτατιςτική.
3 ο θζμα μελζτησ Ένασ ερευνητήσ ερεύνηςε τισ προτιμήςεισ παιδιών προςχολικήσ ηλικίασ για τα διάφορα είδη παιχνιδιού που προτιμούν κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων. Σκεφτείτε τι είδουσ δεδομένα είναι κατάλληλα για την έρευνά του Σκεφτείτε ποιο/α είναι τα καταλληλότερα εργαλεία (τεχνικέσ) ςυλλογήσ δεδομένων Σκεφτείτε πώσ θα γίνει η επεξεργαςία και ανάλυςη των δεδομένων
Παράδειγμα Το ερευνητικό πρόβλημα: Ο μεταςχηματιςμόσ των βιωματικών νοητικών παραςτάςεων παιδιών για το φαινόμενο εναλλαγήσ μέρασ-νύχτασ. Στόχοι: (α)η επίτευξη και η αποτύπωςη τησ επιχειρούμενησ μεταςχηματιςτικήσ επίδραςησ τησ διδακτικήσ παρέμβαςησ ςτο ςυλλογιςμό των μαθητών/ριών. (β) Η ανάδειξη των ςτοιχείων εκείνων τησ διδακτικήσ παρέμβαςησ, των οποίων η επίδραςη μπορεί να χαρακτηριςθεί ωσ θετική για την έκβαςή τησ
Ερευνητικά ερωτήματα 1.Ποιο ςχήμα διδακτικήσ προςέγγιςησ διαμορφώνεται από τουσ λεκτικούσ χειριςμούσ των εκπαιδευτικών; Καθοδήγηςη ή διαμεςολάβηςη; 2.Πώσ και κατά πόςο οι λεκτικοί χειριςμοί των εκπαιδευτικών δημιουργούν ευκαιρίεσ λεκτικών ανταλλαγών με τουσ/τισ μαθητέσ/ριεσ; 3.Αυτέσ οι λεκτικέσ ανταλλαγέσ επιδρούν ςτη διανοητική εμπλοκή των μαθητών/ριών ώςτε να επιτευχθεί η ενεργόσ ςυμμετοχή τουσ ςτη διδακτική διαδικαςία, η οποία κατ επέκταςη θα ενεργοποιήςει τισ διαδικαςίεσ προσ την επιθυμούμενη γνωςτική πρόοδο; 4.Προκύπτει από την εξέλιξη τησ διδακτικήσ παρέμβαςησ ποςοτικού και ποιοτικού τύπου βελτίωςη τησ ςυμμετοχήσ των μαθητών/ριών
Υποθζςεισ Υποθέτουμε ότι μετά από τη ςυμμετοχή τουσ ςτη διδακτική παρέμβαςη τα παιδιά τησ Β τάξησ θα μπορούν: Να επιλέγουν το ςφαιρικό ςχήμα ωσ το ςχήμα τησ γησ και του ήλιου. Να αναγνωρίζουν ότι ο ήλιοσ είναι μεγαλύτεροσ από τη γη. Να ερμηνεύουν το φαινόμενο τησ εναλλαγήσ μέρασνύχτασ, αποδίδοντάσ το ςτην κίνηςη τησ γησ περί τον άξονά τησ. Να αναγνωρίζουν ότι η γη κάνει δύο ταυτόχρονεσ κινήςεισ, γύρω από τον άξονά τησ και γύρω από τον ήλιο.
Παρουςίαςη και ανάλυςη των δεδομζνων
Συμπεραςματικά Στην πράξη ςπάνια η έρευνα είναι μόνο ποιοτική ή μόνο ποςοτική. Αντίθετα, ςε κάθε δεδομένη μελέτη, ο ερευνητήσ τείνει να πλαιςιώνει περιςςότερο την έρευνά του από τη μία προςέγγιςη αντί τησ άλλησ (Greswell, 2011)
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριςτικά τησ ποιοτικήσ και τησ ποςοτικήσ έρευνασ
Το ερευνητικό πρόβλημα Η ποιοτική ΕΕ τείνει να αςχολείται με προβλήματα που απαιτούν Η ποςοτική ΕΕ τείνει να αςχολείται με προβλήματα που απαιτούν Μια εξερεύνηςη κατά την οποία λίγα πράγματα γνωρίζουμε για το πρόβλημα Μια λεπτομερή κατανόηςη ενόσ εκπαιδευτικού φαινομένου Μια περιγραφή τάςεων ή μια εξήγηςη τησ ςχέςησ μεταξύ μεταβλητών
Η αναςκόπηςη βιβλιογραφίασ Στην ποιοτική ΕΕ η βιβλιογραφία τείνει να Παίζει πολύ μικρό ρόλο ςτην οριοθέτηςη ενόσ ςυγκεκριμένου ερευνητικού ερωτήματοσ Αιτιολογεί τη ςημαςία τησ μελέτησ του ερευνητικού προβλήματοσ Στην ποςοτική ΕΕ η βιβλιογραφία τείνει να: Παίζει ςημαντικό ρόλο μέςω των ερευνητικών ερωτημάτων Αιτιολογεί το ερευνητικό πρόβλημα και τα ερωτήματα τησ έρευνασ
Ο ςκοπόσ τησ ζρευνασ Στην ποιοτική ΕΕ ο ςκοπόσ και τα ερευνητικά ερωτήματα τείνουν να: Είναι γενικά και να διαθέτουν εύροσ Αναζητούν την κατανόηςη των εμπειριών των ςυμμετεχόντων Στην ποςοτική ΕΕ ο ςκοπόσ, τα ερευνητικά ερωτήματα και οι υποθέςεισ τείνουν να: Είναι ςυγκεκριμένα και περιοριςμένα Αναζητούν μετρήςιμα, παρατηρήςιμα δεδομένα πάνω ςτισ μεταβλητέσ
Η παραγωγή δεδομζνων Στην ποιοτική ΕΕ η παραγωγή δεδομένων τείνει να περιλαμβάνει: Συγκέντρωςη δεδομένων με τη χρήςη ενόσ πλαιςίου με γενικά και αναφύονται ερωτήματα ώςτε να επιτρέπεται ςτουσ ςυμμετέχοντεσ να διατυπώνουν απαντήςεισ Συγκέντρωςη λεκτικών (κείμενα) ή οπτικών (εικόνεσ) δεδομένων Συγκέντρωςη δεδομένων από μικρό αριθμό ατόμων Στην ποςοτική ΕΕ η παραγωγή δεδομένων τείνει να περιλαμβάνει: Συγκέντρωςη δεδομένων με τη χρήςη εργαλείων με προκαθοριςμένα ερωτήματα και απαντήςεισ Συγκέντρωςη ποςοτικών δεδομένων Συγκέντρωςη δεδομένων από μεγάλο αριθμό ατόμων
Η ανάλυςη και η ερμηνεία των δεδομζνων Στην ποιοτική ΕΕ η ανάλυςη των δεδομένων τείνει να περιλαμβάνει: Στην ποςοτική ΕΕ η ανάλυςη των δεδομένων τείνει να περιλαμβάνει: Την ανάλυςη κειμένων Την ανάπτυξη μιασ περιγραφήσ των θεμάτων Ενώ η ερμηνεία τείνει να εμπεριέχει τη δήλωςη τησ γενικότερησ ςημαςίασ των ευρημάτων Τη ςτατιςτική ανάλυςη Την περιγραφή τάςεων, τη ςύγκριςη διαφορών ςτισ ομάδεσ ή τη ςυςχέτιςη μεταβλητών Ενώ η ερμηνεία τείνει να περιλαμβάνει τη ςύγκριςη των αποτελεςμάτων με προηγηθείςεσ υποθέςεισ και προηγούμενεσ έρευνασ
Η ςφνταξη τησ ερευνητικήσ αναφοράσ και η αξιολόγηςη τησ ζρευνασ Στην ποιοτική ΕΕ οι ερευνητικέσ αναφορέσ τείνουν να: Στην ποςοτική ΕΕ οι ερευνητικέσ αναφορέσ τείνουν να: Χρηςιμοποιούν ευέλικτεσ, αναφυόμενεσ δομέσ και κριτήρια αξιολόγηςησ Υιοθετούν μια υποκειμενική και μεροληπτική προςέγγιςη Χρηςιμοποιούν καθιερωμένεσ, προκαθοριςμένεσ δομέσ και κριτήρια αξιολόγηςησ Υιοθετούν μια αντικειμενική και αμερόληπτη προςέγγιςη
Ερευνητικοί ςχεδιαςμοί που ςυνδζονται με την ποιοτική και ποςοτική ΕΕ Ποιοτική ΕΕ Ποςοτική ΕΕ Εθνογραφική μελέτη Πειραματική έρευνα Μελέτη περίπτωςησ
Μικτή ερευνητική μζθοδοσ Ένασ ερευνητικόσ ςχεδιαςμόσ μικτών μεθόδων (mixed methods design) είναι η προςέγγιςη που ςυνδυάζει την ποιοτική και την ποςοτική έρευνα Σχεδιαςμόσ τησ τριγωνοποίηςησ (triangulation) Σχεδιαςμόσ τησ ενςωμάτωςησ (embedded design) Σχεδιαςμόσ τησ επεξήγηςησ (explanatory) Σχεδιαςμόσ τησ διερεύνηςησ (exlporatory)
Η τριγωνοποίηςη Συγκέντρωςη ποιοτικών και ποςοτικών δεδομένων ταυτόχρονα Αξιοποίηςη των πλεονεκτημάτων τησ κάθε έρευνασ και αντιςτάθμιςη των μειονεκτημάτων τουσ Σύγκριςη των αποτελεςμάτων από τισ αναλύςεισ των ποιοτικών και ποςοτικών δεδομένων για να διαπιςτωθεί η ςύγκλιςη, η αςυνέπεια ή η ςυμπληρωματικότητα μεταξύ τουσ Εξαςφαλίζει ςε μεγάλο βαθμό την αξιοπιςτία και την εγκυρότητα.