Εσωτερική κρίση εξωτερικοί κίνδυνοι 1054-10811081 Στο σημερινό μάθημα θα δούμε: 1. τα εσωτερικά προβλήματα 2. τους εξωτερικούς κινδύνους 3. κυρίως τη μάχη στο Ματζικέρτ και τις συνέπειές της
Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατιωτικά, αν και έδειχνε ισχυρό, στην πραγματικότητα είχε αποδυναμωθεί η κοινωνία είχε χάσει τη συνοχή της οι εχθροί του ενδυναμώνονταν χάθηκαν οι Ιταλικές κτήσεις λόγω των Νορμανδών το 1071 εκμίσθωνε τους φόρους.
Πολιτική αστάθεια Τον 11 ο αιώνα αυξάνεται η πολιτική επιρροή της εκκλησίας,, κυρίως με τον Μιχαήλ Κυρουλάριο. Η στρατιωτική και η πολιτική αριστοκρατία αντιμάχονται, ενθρονίζονται και εκθρονίζονται αυτοκράτορες από τη μια ή την άλλη παράταξη.
Οικονομία εκμίσθωση φόρων επιβάρυνση φορολογουμένων εξαγορά αξιωμάτων ληστρική συμπεριφορά περικοπή στρατιωτικών δαπανών μείωση αξιόμαχου αύξηση δαπανών προς 1. εκκλησία 2. Αυλή 3. γειτονικούς λαούς πτώχευση και αποδυνάμωση
Μάχη Ματζικέρτ 1071 Διαβάστε την πρώτη πηγή στη σελίδα 54 και προσέξτε σε τι κατάσταση βρισκόταν ο Βυζαντινός στρατός. Καθώς πρόκειται για βυζαντινή πηγή που προσπαθεί να εξηγήσει τα αίτια της ήττας ίσως να υπερβάλλει. Μολονότι άλλες πηγές διαφοροποιούνται ως προς την εκτίμηση του αξιόμαχου του βυζαντινού στρατού, σίγουρα αυτό δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Στη μάχη αυτή οι Βυζαντινοί αντιμετώπισαν τους Σελτζούκους Τούρκους.
Σελτζούκοι Τούρκοι Εμφανίζονται στα ανατολικά σύνορα του Βυζαντίου περί το 1000 μ.χ. Οι Άραβες και οι Πέρσες ήταν εξαντλημένοι και ηττήθηκαν πάρα πολύ γρήγορα. Άρχισαν έπειτα να απειλούν τις Βυζαντινές επαρχίες. Επιτίθεντο, λεηλατούσαν, αποχωρούσαν και επανέρχονταν. Ο Ρωμανός Δ Διογένης προσπάθησε να τους αντιμετωπίσει. Ηγέτης των Σελτζούκων ήταν ο Αλπ Αρσλάν.
Μάχη Ματζικέρτ 1071 Στα 1069 είχε καλά αποτελέσματα στη μάχη του Ικονίου. η μάχη δεν ήταν αποφασιστική και οι Σελτζούκοι με συνέχισαν τις επιδρομές τους. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στο Ματζικέρτ. Στο Ματζικέρτ βρισκόταν ένα βυζαντινό φρούριο, που κατέλαβαν οι Σελτζούκοι. Ο Ρωμανός συγκέντρωσε σημαντικό ως προς το μέγεθος στράτευμα, αλλά ετερόκλητο.
Μάχη Ματζικέρτ 1071 Προηγήθηκαν της μάχης σημαντικά λάθη τακτικής: ο Ρωμανός δεν γνώριζε που βρισκόταν ο αντίπαλος ούτε τη δύναμη του. διέσπασε το στράτευμα του αποδυνάμωση ανέθεσε τη διοίκηση των εφεδρειών στο Δούκα, πολιτικό του αντίπαλο. Ο Ρωμανός ανέκτησε γρήγορα το φρούριο. Όταν εμφανίστηκαν οι Σελτζούκοι οι Βυζαντινοί πήραν την πρωτοβουλία και επεδίωξαν τη μάχη.
Μάχη Ματζικέρτ 1071 Στην αρχή τα πράγματα φαίνονταν καλά για τους Βυζαντινούς. Το κέντρο της παράταξης των Σελτζούκων υποχωρούσε. Τα άκρα τους χτυπούσαν αποκομμένες βυζαντινές μονάδες. Λίγες ώρες πριν τη δύση του ηλίου οι βυζαντινοί δεν είχαν καταφέρει αποφασιστικό χτύπημα. Οι Σελτζούκοι χτυπούσαν και υποχωρούσαν, οι βυζαντινοί ήταν αρκετά δυσκίνητοι, ώστε να μην μπορούν να τους ακολουθήσουν. Ο Ρωμανός διέταξε υποχώρηση στο κάστρο.
Μάχη Ματζικέρτ 1071 Ο Δούκας υποχώρησε ταχύτερα και άφησε ακάλυπτα τα μετόπισθεν του Ρωμανού (ίσως από προδοσία, ίσως από κακή εκτίμηση). Υπήρξε σύγχυση στο στράτευμα, οι Σελτζούκοι το εκμεταλλεύθηκαν, επιτέθηκαν και περικύκλωσαν το στράτευμα. Η ήττα ήταν συντριπτική και ο Ρωμανός αιχμαλωτίστηκε.
Η ταπείνωση Αρχικά ο Αλπ Αρσλάν ταπείνωσε τον αυτοκράτορα πατώντας τον στο σβέρκο και υποχρεώνοντας τον να φιλήσει το χώμα. Έπειτα ακολούθησε ο διάλογος: Αλπ Αρσλάν: "Τι θα έκανες, αν ήμουν εγώ δικός σου αιχμάλωτος;" Ρωμανός: "Θα σε σκότωνα, ή μάλλον θα σε εξέθετα στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης." Αλπ Αρσλάν: "Η τιμωρία μου είναι πολύ χειρότερη... Σε αφήνω ελεύθερο..."
Η παράδοση Ο Ρωμανός ως ηττημένος αναγκάστηκε να δεχτεί την μεγαλοψυχία του Αλπ Αρσλάν. Συνήψε συνθήκη ειρήνης με την οποία παρέδιδε σημαντικό τμήμα της βυζαντινής επικράτειας στους Σελτζούκους. Πλήρωσε λύτρα και συμφώνησε να πληρώνει ετήσια χορηγία στον Αλπ Αρσλάν. Τέλος συμφώνησε να νυμφευθεί την κόρη του Σελτζούκου ηγεμόνα. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Έπειτα με τη συνοδεία που ο Αλπ Αρσλάν του διέθεσε επέστρεψε στην Αυτοκρατορία.
Η ήττα που έγινε συμφορά Πώς φαντάζεστε να έγινε δεκτός; Οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον σκότωσαν. Πώς φαντάζεστε να δέχτηκε τα νέα ο Αλπ Αρσλάν; Βρήκε την ευκαιρία να μην τηρήσει τη συνθήκη που υπέγραψε με τον Ρωμανό και άρχισε να επιτίθεται στα βυζαντινά εδάφη στη Μικρά Ασία.
Συνέπειες της μάχης Την επόμενη δεκαετία οι Σελτζούκοι κυριάρχησαν σε εδάφη που μέχρι τότε δεν είχε απολέσει το Βυζάντιο. Το βυζάντιο έχασε την κυριαρχία στην Μικρά Ασία.
Νορμανδοί και Ιταλικές κτήσεις Γνωρίζετε ήδη πως το 1071 οι Βυζαντινοί έχασαν οριστικά τις Ιταλικές κτήσεις. Επικεφαλής των Νορμανδών κατακτητών ήταν ο Ροβέρτος Γυισκάρδος. Ακολούθως η Αδριατική και περί τον Δούναβη περιοχές θα αρχίσουν να απειλούνται.
Εσωτερική κρίση Σε αυτό το πλαίσιο επιδεινώθηκαν και τα οικονομικά. Άνοδος τιμών εξέγερση πλήθους. Τέλος στην κρίση έδωσε η ενθρόνιση του Αλέξιου Α,, που εγκαινίασε την δυναστεία των Κομνηνών. Οι Κομνηνοί εκπροσωπούσαν τη στρατιωτική αριστοκρατία της Μικράς Ασίας.
Σελίδα 55, ασκήσεις 1 και 2. Ασκήσεις