11ο ΓΕΛ ΠΑΤΡΑΣ Σχ. Έτος : 2014-2015 Τμήμα : Α2 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ 1. Κριτήρια επιλογής θέματος Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα το θέμα γιατί ασχολούμαστε με τον αθλητισμό. Η διατροφή παίζει βασικό ρόλο στον αθλητισμό. Η διατροφή βοηθάει στην απόδοση του πολίτη. Μέσω της σωστής διατροφής βοηθάμε στον καλό μεταβολισμό του οργανισμού μας. Η διατροφή και ο αθλητισμός παίζουν βασικό ρόλο στη ζωή μας. 2. Τίτλος και έρευνα Ειδικός τίτλος: Διατροφή και αθλητισμός Γενικός τίτλος: Διατροφή και αθλητισμός στην εφηβική ηλικία στην Ελλάδα του σήμερα. 3. Παρουσίαση του Θέματος Η παρούσα εργασία συνδέεται με τη διατροφή και τον αθλητισμό για τους παρακάτω λόγους. Η διατροφή στις μέρες μας έχει επηρεάσει τον αθλητισμό από μικρή ηλικία. Η καλή διατροφή βοηθάει στην καλή απόδοση του αθλητή ενώ αντίθετα η κακή και απερίσκεπτη διατροφή επηρεάζει αρνητικά την απόδοση και την εμφάνιση του κάθε αθλητή. Συνήθως οι έφηβοι αντί να τρώνε ένα καλό και πλήρες γεύμα χρησιμοποιούν συμπληρώματα διατροφής με την ψευδαίσθηση ότι καταναλώνουν όλες τις θρεπτικές ουσίες. Γίνεται λοιπόν αυτή η έρευνα για να βρεθούν λύσεις στη διατροφή και τον αθλητισμό.
4. Σκοπός της έρευνας Αρχικά σκοπός της έρευνας είναι να μάθουμε να συνεργαζόμαστε μεταξύ μας και να δημιουργούμε ένα σύνολο αλληλεγγύης. Προτεραιότητά μας να καλύπτουμε τα κενά των συμμαθητών μας και να τα συμπληρώνουμε με πληροφορίες που θα τους βοηθήσουν θετικά. Ο δευτερεύων παράγοντας της έρευνας είναι εξίσου σημαντικός με τον πρώτο και αναφέρεται στον αθλητισμό και στην εφηβεία. Θέλουμε να γίνουμε πολλαπλασιαστές της έρευνας και να βοηθήσουμε στην εξάπλωση της. α) Ιστορική αναδρομή 5. Εισαγωγή στο θέμα Αν θεωρήσουμε τον Αιλιανό αξιόπιστη πηγή, ο πρώτος αθλητής που ακολούθησε ποτέ ειδική διατροφή ήταν ο Ίκκος από τον Τάραντα, που έζησε κατά τον 5αιώνα π. Χ. Ο Πλάτων επιβεβαιώνει πως ακολουθούσε πολύ πειθαρχημένο πρόγραμμα, με την έκφραση «γεύμα του Ίκκου» να γίνεται παροιμιώδης. Ωστόσο, ο Μίλωνας από τον Κρότωνα, ολυμπιονίκης πάλης, κατείχε τη φήμη πως κατανάλωνε 7,5 λίτρα κρασιού, 9 κιλά ψωμί και κάμποσο κρέας καθημερινά. Πριν από αυτόν, ο Πυθαγόρας (είτε ο γνωστός φιλόσοφος είτε κάποιος προπονητής αθλητών) είναι ο πρώτος που συμβουλεύει τους αθλητές να καταναλώνουν κρέας Για τις τροφές και τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων, αντλούμε πληροφορίες από διαφορετικές πηγές, ανάλογα με την εκάστοτε εποχή. Ειδικά, για τις πρώτες χιλιετίες, σημαντική θεωρείται η συμβολή της αρχαιολογίας. Έτσι, από πινακίδες της Πύλου και της Κνωσού, πληροφορούμαστε για τη διατροφή των Μυκηναίων και των Μινωιτών. Για τη γεωμετρική εποχή (1100-800 πχ.) χρησιμοποιούνται τα έπη του Ομήρου, τα οποία και απεικονίζουν την πραγματικότητα. Αντίθετα, ωστόσο, με τις προηγούμενες περιόδους, για την κλασσική εποχή, η σπουδαιότερη πηγή είναι η αρχαία ελληνική γραμματεία, όπως οι κωμωδίες του Αριστοφάνη και τα έργα του Αθηναίου. Σε γενικές γραμμές, πάντως, πληροφορίες μας παρέχουν και τα αγγεία και τα αγαλματίδια. Ακολούθως, οι προπονητές συνιστούν μια προκαθορισμένη διατροφή: για να κατακτήσει κάποιος έναν ολυμπιακό τίτλο «πρέπει να ακολουθεί ιδιαίτερη διατροφή, να μην τρώει επιδόρπια, να μην πίνει παγωμένο νερό και να μην καταναλώνει ποτήρια κρασιού όποτε επιθυμεί. Η διατροφή αυτή πρέπει να είχε ως βάση το κρέας, πληροφορία που επιβεβαιώνει ο Παυσανίας. Ο ιατρός Γαληνός αποδοκιμάζει τους συγχρόνους του αθλητές επειδή καταναλώνουν ωμό κρέας που ακόμη στάζει αιμα. Θεωρεί πως η συνήθεια αυτή προκαλεί πύκνωση της σαρκικής μάζας εξαφανίζοντας την εσωτερική θερμότητα του σώματος, οδηγώντας σταδιακά τον αθλητή στο θάνατο. Αντίθετα, υποστηρίζει πως η διατροφή πρέπει να προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε αθλητή και να βασίζεται στις συμβουλές εξειδικευμένου ιατρού. Οι αρχαίοι, επίσης, αποξεραίνουν όρχεις ταύρων, τους πολτοποιούν σε σκόνη και τη δίδουν σε αθλητές. Τα αποτελέσματα για την εποχή ήταν και παραμένουν φανταστικά. Αθλητές χρησιμοποιούν ειδική διατροφή και αποστάγματα για σωματική ενδυνάμωση. Πολεμιστές Zulu παράγουν αλκοολούχο ποτό από φλούδα σταφυλιού και το καταναλώνουν για αύξηση ανδρείας πριν τη μάχη.
β) Ανάπτυξή του θέματος. Διατροφή είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη των τροφών που καταναλώνουνε και τους τρόπους με τους οποίους το σώμα μας χρησιμοποιεί τα διάφορα συστατικά τους. Αντικείμενά της αποτελούν ορισμένες βασικές λειτουργίες της αφομοίωσης των τροφών που γίνονται με μια καθορισμένη ακολουθία για την ακρίβεια αρχίζουν με την πρόσληψη της τροφής, συνεχίζουν με τη διεργασία της μάσησης της, της πέψης της και της απορρόφησης των θρεπτικών στοιχείων της στο λεπτό έντερο. Η διατροφή ορίζεται ως το σύνολο των διεργασιών που εμπλέκονται στην πρόσληψη και εκμετάλλευση ουσιών της τροφής από τους ζώντες οργανισμούς. Οι διεργασίες αυτές περιλαμβάνουν την πρόσληψη, πέψη, απορρόφηση και μεταβολισμό της τροφής. Αυτός ο ορισμός τονίζει τις βιοχημικές και φυσιολογικές λειτουργίες της τροφής που καταναλώνουνε. Ο Αμερικανικός Σύλλογος διαιτολόγων (American Dietetic Association, ΑΟΑ) σημειώνει ότι η διατροφή, ως ευρύτερη έννοια, μπορεί να ερμηνευτεί και να επηρεαστεί από μια πληθώρα ψυχολογικών, κοινωνιολογικών και οικονομικών παραγόντων. Παρά το γεγονός ότι η επιλογή της τροφής μπορεί να εξαρτάται από τους παραπάνω παράγοντες, ειδικά τους οικονομικούς, ωστόσο οι βιοχημικοί και φυσιολογικοί ρόλοι διαφόρων τύπων τροφών είναι όμοιοι. Υπό το πρίσμα της υγείας και της αθλητικής απόδοσης, η βιοχημική και φυσιολογική λειτουργία της τροφής είναι αυτή που έχει σημασία. Ο πρωταρχικός ρόλος της τροφής που τρώμε είναι να μας εξασφαλίσει μία πληθώρα θρεπτικών συστατικών. Θρεπτικό συστατικό είναι μια συγκεκριμένη ουσία η οποία βρίσκεται στην τροφή και η οποία εκπληρώνει μία ή περισσότερες βιοχημικές λειτουργίες του σώματος. Υπάρχουν έξι βασικές κατηγορίες θρεπτικών συστατικών στην τροφή: υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες, βιταμίνες, ανόργανα συστατικά και νερό. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά εκτελούν τρεις βασικές λειτουργίες. Πρώτον, προμηθεύουν ενέργεια για τις ανάγκες του μεταβολισμού. Οι υδατάνθρακες και τα λίπη είναι οι βασικές πηγές ενέργειας. Οι πρωτεΐνες μπορούν επίσης να προμηθεύσουν ενέργεια, αλλά αυτή δεν είναι η βασική λειτουργία τους. Οι βιταμίνες, τα ανόργανα συστατικά και το νερό δεν αποτελούν πηγές ενέργειας. Δεύτερον, τα θρεπτικά συστατικά χρησιμοποιούνται για να προάγουν την ανάπτυξη, δημιουργώντας και επιδιορθώνοντας τους ιστούς του σώματος. Οι πρωτεΐνες αποτελούν το βασικό υλικό για τη δημιουργία των μυών, άλλων ιστών και ενζύμων, ενώ ορισμένα ανόργανα συστατικά όπως το ασβέστιο και ο φώσφορος δημιουργούν το σκελετό. Τρίτον, τα θρεπτικά συστατικά συμμετέχουν στη ρύθμιση του μεταβολισμού και άλλων σωματικών διεργασιών. Οι βιταμίνες, τα ανόργανα συστατικά και οι πρωτεΐνες αλληλεπιδρούν για την καλή λειτουργία των διαφόρων φυσιολογικών διαδικασιών του ανθρώπινου μεταβολισμού. Η σχέση διατροφής και υγείας είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης το 460 π. Χ. συνέδεσε την σωστή διατροφή με την καλή υγεία. Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». 2.500 χρόνια μετά η κακή διατροφή αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα με δύο όψεις. Η μία αφορά τον τρίτο κόσμο όπου επικρατεί η πείνα και η εξαθλίωση. Κάθε μέρα 40.000 άνθρωποι και κυρίως παιδιά, πεθαίνουν από πείνα. Από την άλλη μεριά οι ζώντες στην αφθονία των ανεπτυγμένων χωρών πεθαίνουν από το ακατάλληλο φαγητό. Τρεις στους δέκα ανθρώπους εμφανίζουν συμπτώματα κακής διατροφής και αναιμία,
παχυσαρκία, ασθένειες κυκλοφορικού, διαβήτη, καρκίνο, αλκοολισμό. H διατροφή μας παλιά ήταν φτωχή σε ζωικές πρωτεΐνες και ζωικά λίπη πλούσια σε όσπρια, δημητριακά, ψάρι, φρούτα, λαχανικά που συνδυάζονταν με συχνή χειρωνακτική εργασία. Περάσαμε σε μια διατροφή με συχνή χρήση κρεάτων, ραφιναρισμένων τροφίμων, πρόχειρων φαγητών, γλυκισμάτων, ζαχαρούχων αναψυκτικών σε συνδυασμό με πολύ άγχος. Η σημερινή διατροφή είναι πλούσια σε θερμίδες, σε ζάχαρη, σε αλάτι, σε κορεσμένα λίπη, χαμηλή σε φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικές ουσίες, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες που μας οδηγούν σε μια σειρά ασθενειών. Η διατροφή και ο τρόπος διαβίωσης του ανθρώπου μπορούν να εμποδίσουν ή και να αποτρέψουν την εκδήλωση πολλών ασθενειών. Για τρόφιμα επιβαρύνονται με υπολείμματα φυτοφαρμάκων, νιτρικά και νιτρώδη άλατα από υπερβολική χρήση λιπασμάτων, ελεύθερες χημικές ρίζες από καμένα λίπη, ορμόνες, αντιβιοτικά. Η κακή χρήση πρόσθετων ουσιών και περιβαλλοντικοί ρυπαντές ολοκληρώνουν την εικόνα των κινδύνων. Από τότε που το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, χάρη στην τεχνολογία, έφτασε στο αποκορύφωμά του, η ποιότητα των παραγομένων προϊόντων έχει υποβαθμιστεί. Αυτό οφείλετε στις μεθόδους και τα μέσα που χρησιμοποιεί ο γεωργός, καθώς και στο ότι καταναλώνουμε προϊόντα επεξεργασμένα και όχι πρωτογενή. Η σύγχρονη τεχνολογία στο όνομα του κέρδους και της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, όρμισε στη φύση με ληστρικές διαθέσεις και τώρα όλου μας πληρώνουμε τις συνέπειες. Η μόνη λύση είναι η επιστροφή στη διατροφή των προγόνων μας, η μεσογειακή διατροφή, η αύξηση της σωματικής μας άσκησης, η μείωση του άγχους μας και ο σωστός προγραμματισμός τακτών και ισορροπημένων γευμάτων. Η ισορροπία το κλειδί της υγείας. Στο έργο του Περί Διαίτης ο Ιπποκράτης επισημαίνει ότι η γνώση της ανθρώπινης φύσης και η διάκριση των στοιχείων από τα οποία αποτελείται είναι απαραίτητη για να μπορέσει κανείς να εκφραστεί σωστά για την διατροφή. Εκτός όμως από αυτό θα πρέπει να γνωρίζει τις ιδιότητες των τροφών και των ποτών από τα οποία αποτελείται η ανθρώπινη διατροφή και την δύναμη που η κάθε μια διαθέτει. Σημαντική όμως είναι και η σχέση μεταξύ τροφής και άσκησης καθώς συμβάλλουν αμοιβαία στην επίτευξη και διατήρηση της υγείας. Στο έργο του αναφέρει ότι αν μπορούσε να προσδιοριστεί με απόλυτη ακρίβεια για κάθε άτομο η σωστή αναλογία τροφής και άσκησης χωρίς πλεόνασμα ή έλλειψη θα είχε ανακαλυφθεί ο τρόπος για την εξασφάλιση της ανθρώπινης υγείας. Δυστυχώς κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να συμβεί καθώς είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσει κανείς την ακριβή ποσότητα τροφής και άσκησης. Ακόμη και μια μικρή δυσαναλογία ανάμεσα σε αυτά τα δύο μπορεί να οδηγήσει σε κατάχρηση και κατά συνέπεια σε αρρώστια. Συμβουλές για κάθε εποχή και τύπο. Η διατροφή κατά τον Ιπποκράτη καθορίζεται από τις εποχές του έτους, τις μεταβολές του καιρού, από τον σωματότυπο, την ηλικία ακόμα και από τις κλιματολογικές συνθήκες. Στα έργα του δίνονται συμβουλές για τις τέσσερις εποχές του έτους, όσον αφορά τον τρόπο διατροφής ενός συνηθισμένου, φυσιολογικού ανθρώπου, του οποίου η εργασία δεν απαιτεί κάτι το ιδιαίτερο. Ξεκινώντας από τον Χειμώνα συμβουλεύει τους ανθρώπους να τρώνε όσο το δυνατόν περισσότερο και να πίνουν λιγότερο. Το ποτό να είναι κρασί λίγο αραιωμένο και οι τροφές κυρίως ψωμί και ψητά. Την Άνοιξη να πίνουν κρασί περισσότερο αραιωμένο και να τρώνε λιγότερη ποσότητα τροφής αντικαθιστώντας το σταρένιο ψωμί με κριθαρένιο. Το Καλοκαίρι να πίνουν κρασί νερωμένο και να τρέφονται με κριθαρένιο ψωμί και βρασμένα φαγητά για να διατηρείται το σώμα δροσερό. Το Φθινόπωρο οι τροφές πρέπει να αυξηθούν και πάλι και να γίνουν πιο στεγνές και το κρασί να
είναι λιγότερο αραιωμένο ώστε να προετοιμαστεί το σώμα για τον ερχομό του χειμώνα. Όσον αφορά στο σωματότυπο ο Ιπποκράτης συμβουλεύει τα παχύσαρκα άτομα, το μεγαλύτερο διάστημα του έτους να ακολουθούν στεγνή δίαιτα γιατί το σώμα τους είναι υγρό, ενώ αντίθετα τα λιπόσαρκα άτομα να ακολουθούν δίαιτα πιο υγρή γιατί το σώμα τους είναι στεγνό. Επίσης τα ηλικιωμένα άτομα να ακολουθούν στεγνή δίαιτα κυρίως γιατί το σώμα τους είναι υγρό και χαλαρό. Σε σχέση με την άσκηση ο Ιπποκράτης συμβουλεύει το περπάτημα τον χειμώνα να είναι πιο γρήγορο σε σχέση με το καλοκαίρι και οι παχύσαρκοι να περπατούν πιο γρήγορα σε σχέση με τους αδύνατους. γ) Ερευνητικά ερωτήματα Κατά την εκπόνηση της εργασίας μας δημιουργήθηκαν μερικά ερωτήματα. Αντιπροσωπευτικότερα αυτών είναι τα παρακάτω: Ποιο είναι το μυστικό της σωστής διατροφής; Ποια είναι η σχέση της διατροφής και υγείας; Πόσο η καλή διατροφή βοηθάει στον αθλητισμό; Ποια είναι η σχέση διατροφής-αθλητισμού, και πως συμβάλλει σε αυτόν; 6. Παράγοντες που επηρεάζουν την έρευνα μας Οι θετικοί παράγοντες που επηρεάζουν την έρευνα μας είναι οι εξής: Μας βοήθησε κάποιος ειδικευμένος διαιτολόγος ο οποίος μας ενημέρωσε για τη χρησιμότητα της διατροφής σε σχέση με τον αθλητισμό, και μας απάντησε σε κάποια ερωτήματα πάνω στην έρευνά μας. Έχουμε στη διάθεσή μας ηλεκτρονικό και διαδικτυακό υλικό το οποίο μας διευκολύνει στην εύρεση των ερωτημάτων που μας ζητάει η έρευνα. Οι γνώσεις τις οποίες έχουμε μας βοηθάνε σε ένα καλό ξεκίνημα και στη θεμελίωση της
έρευνας. Σαν άτομα που ενδιαφερόμαστε και ασχολούμαστε με τον αθλητισμό αισθανόμαστε μία ιδιαίτερη έλξη για το θέμα. Οι αρνητικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ερευνά μας είναι οι εξής: Δεν έχουμε τις απαιτούμενες γνώσεις για να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα που να καλύπτει τα ερωτήματα μας. Δεν έχουμε τον απαιτούμενο χρόνο για να επεξεργαστούμε τις πληροφορίες που αντλούμε. Η δυσκολία να διαλέξουμε τις κατάλληλες πληροφορίες από τις ιστοσελίδες τις οποίες αντλήσαμε μέσω του διαδικτύου. 7. Περιορισμοί-Περιγραφή Ορίων Αρχικά ψάχνουμε για πληροφορίες για το θέμα που μας απασχολεί για την χώρα μας και την χρονολογική περίοδο που ζούμε. Μιλάμε για τον αθλητισμό που βιώνει η εφηβεία και την διατροφή σε σχέση με τον αθλητισμό και γύρω από την εφηβεία. 8. Δημιουργία ερωτηματολογίου απαντήσεις σχόλια αποτελέσματα στατιστική ανάλυση και γραφήματα. Στη προσπάθειά μας για ολοκληρωμένη εργασία δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από τους μαθητές της Α λυκείου με τα εξής αποτελέσματα:
1 η. Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή στον αθλητισμό σήμερα; πολύ 61 αρκετά 8 μέτρια 4 λίγο 0 καθόλου 1 Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή στον αθλητισμό σήμερα; 70 60 50 απαντήσεις 40 30 20 10 0 πολύ αρκετά μέτρια λίγο καθόλου επιλογές Σχόλια: Η πλειοψηφία των μαθητών απάντησε στο ερώτημα με την επιλογή: «Πολύ» γιατί γνωρίζουν πως η διατροφή και ο αθλητισμός συνδυάζονται απόλυτα. Επίσης, είναι γνωστό πως ένας αθλητής με κακές διατροφικές συνήθειες έχει μειωμένη απόδοση τόσο αγωνιστικά όσο και ψυχολογικά. Αυτό μας το επικυρώνει η προσωπική μας εμπειρία επειδή ασχολούμαστε με τον αθλητισμό, καθώς και από έρευνες διαφόρων πανεπιστημιακών σχολών. Συμπέρασμα: Είναι προφανές ότι τα παιδιά απάντησαν στο ερωτηματολόγιο με σαφήνεια καθώς είναι ενημερωμένα από τις καταστάσεις που συμβαίνουν γύρω τους
2 η. Πόσο εύκολα μπορεί ένας αθλητής να ακολουθήσει μια αυστηρή διατροφή; πολύ 10 αρκετά 28 μέτρια 28 λίγο 18 καθόλου 0 Πόσο εύκολα μπορεί ένας αθλητής να ακολουθήσει μια αυστηρή διατροφή; 30 25 απαντήσεις 20 15 10 5 0 πολύ αρκετά μέτρια λίγο καθόλου επιλογές Σχόλια: Η απάντηση καθόλου δεν επιλέχθηκε από κανέναν διότι όλοι γνωρίζουν πως η τήρηση μιας αυστηρής δίαιτας είναι ένας στόχος για κάθε αθλητή που θέλει και έχει βλέψεις πρωταθλητισμού. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση ότι είναι εύκολο για όλους, γιατί είναι θέμα πίστης, διάθεσης, θέλησης κ.λπ. Συμπέρασμα: Οι αθλητές που πιστεύουν στον εαυτό τους και θέλουν να πετύχουν το στόχο τους κάνουν τα πάντα για αυτό. Έτσι τα παιδιά είναι εξοικειωμένα σε τέτοιου είδους καταστάσεις, καθώς βλέπουν στην καθημερινότητα συνανθρώπους οι οποίοι θέλουν να πετύχουν ιδιαίτερα στον τομέα του αθλητισμού. Αυτό προκύπτει από προσωπικές συζητήσεις με ειδικούς και από διάφορες εμπειρίες με αθλητές, συνομιλίες, παρακολουθήσεις ομιλιών, ντοκιμαντέρ, video κ.λπ. 9. Επίλογος Από την αρχαιότητα οι Έλληνες φρόντιζαν να έχουν μια σταθερή διατροφή βασισμένη στο κρέας, στο γάλα, στο σιτάρι και στα ψαρικά, δείχνοντας τη μεγάλη σημασία που έδιναν σε θέματα υγείας. Σήμερα ο σύγχρονος Έλληνας, αν και προσπαθεί να διατηρήσει σωστή διατροφή, δεν το επιτυγχάνει στο βαθμό που το επιθυμεί, εξαιτίας του φόρτου εργασίας, του ελλιπέστατου
ελεύθερου χρόνου του, καταφεύγοντας σε ταχυφαγίας και σε τροφές αμφιβόλου ποιότητας. Επίσης σε ερωτήματα που μας απασχόλησαν με τους συμμαθητές μας, καταλήξαμε στο συμπέρασμα οι η διατροφή σχετίζεται σε υψηλό βαθμό με τον αθλητισμό, και απαιτεί μεγάλη προσπάθεια ώστε να μην παρεκκλίνει κάποιος από αυτή. 10.Προτάσεις για συμπληρωματική εργασία-προτεινόμενη έρευνα Διατροφή και αθλητισμός στις διάφορες ηλικίες στη χώρα μας σήμερα Διατροφή και αθλητισμός στις αναπτυσσόμενες-υποανάπτυκτες-ανεπτυγμένες χώρες Σχέση μεσογειακής διατροφής και αθλητισμού τα τελευταία δέκα χρόνια στις χώρες των Βαλκανίων. Διατροφή και αθλητισμός στα αρχαία χρόνια στον ελλαδικό χώρο Σχέση διατροφής-αθλητισμού μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής 11.Πηγές πληροφόρησης-βιβλιογραφία http://www.iatronet.gr/askisi/paidi-athlisi/article/586/diatrofi-stin-efiveia-kai-athlisi-energeiakiisorropia-kai-proslipsi.html http://youth-health.gr/thematikes-enotites/genika-gia-tin-efibeia/o-efibos-athlitis#.vuh1knldxeu http://www.slideshare.net/lykschim/ss-41624750 Ονόματα μαθητών που εκπόνησαν την εργασία Αναστάσιος Παναγιώτου Λουκάς Στεφανίδης Χρήστος Κυρίτσης