Κατεύθυνση Φορολογικού Δικαίου ΠΜΣ 2016-2017 16.12.2016
Φόρος εισοδήματος Ιστορική αναδρομή 1877: Ν. ΧΚ /1877 (Φόρος εισοδήματος στις κινητές αξίες) 1885: Ν. ΑΣϡΗ /1885 (Εισφορά σε μισθούς και συντάξεις) 1910: Ν. ΓΤΥΓ'(3933)/1910 Ενιαίος φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων 1919: Ν. 1640/1919 (Περί Κώδικος Φορολογίας Καθαρών Προσόδων - Νόμος Ελευθ. Βενιζέλου) 1955: Ν.Δ. 3323/1955 (Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων) 1958: Ν.Δ. 3843/1958 (Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων) 1994: Ν. 2238/1994 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος) 2014: Ν. 4172/2013 (νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος)
Φόρος εισοδήματος Συστηματική κατάταξη Φόρος Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων Φόρος Εισοδήματος Νομικών Προσώπων Φορολογικό υποκείμενο Άμεσος Άμεσος Αντικείμενο Εισόδημα Εισόδημα Συντελεστής Προοδευτικός Αναλογικός Φορολογική Βάση Προσωπικός Προσωπικός Υπολογισμός Κατ' αξία Κατ' αξία
Φορολογικό υποκείμενο Φυσικά πρόσωπα Ζώντες θανόντες Δεν υπάγονται πλέον στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων Προσωπικές εταιρείες καταπίστευμα ή εμπίστευμα (trust) σχολάζουσα κληρονομία κοινωνία δικαιώματος
Φορολογικό αντικείμενο Έννοια εισοδήματος: Αστικό δίκαιο (ΑΚ 961) Σταθερότητα της πηγής του εισοδήματος Περιοδικότητα του προϊόντος Χρηματικός χαρακτήρας
Φορολογικό αντικείμενο Έννοια εισοδήματος: Φορολογικό δίκαιο: δεν υπάρχει νομοθετικός ορισμός «ως εισόδημα νοείται και φορολογείται η πρόσοδος που παράγεται περιοδικά, από διαρκώς εκμεταλλεύσιμη πηγή, και αποτελεί το αντάλλαγμα της προσωπικής εργασίας ή τον καρπό των περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου, όχι και κάθε άλλη, μη έχουσα τα παραπάνω γνωρίσματα, προσαύξηση της περιουσίας του, εκτός κι αν με ειδική διάταξη νόμου θεωρείται εισόδημα, για την υπαγωγή του στο φόρο» περιλαμβάνεται η προσαύξηση περιουσίας από παράνομη ή αδικαιολόγητη ή άγνωστη πηγή (άρθρο 21 παρ. 4 ΚΦΕ)
Αρχή του φορολογικού διαφορισμού Πηγές εισοδήματος Α: Εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις Β: Εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα Γ: Εισόδημα από κεφάλαιο Δ: Εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου
Αρχή του φορολογικού διαφορισμού Σύστημα φορολογίας Αναλυτικό: Υπολογίζεται ξεχωριστά ο φόρος για το εισόδημα κάθε πηγής Συνθετικό: Υπολογίζεται ο φόρος για το σύνολο του εισοδήματος από όλες τις πηγές Ελλάδα: 1919-2013: μικτό σύστημα (συνδυασμός αναλυτικού και συνθετικού) 2013: αναλυτικό σύστημα Από το 2016: μικτό σύστημα Προσοχή: νομικά πρόσωπα μόνο εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα
Φορολογικός συντελεστής Προοδευτικός Γενικός κανόνας Διαφορετική κλίμακα για κάθε πηγή Γενικά μικρή προοδευτικότητα Αναλογικός Κατ' εξαίρεση (περιπτώσεις αυτοτελούς φορολόγησης) Για συγκεκριμένα εισοδήματα Παραδείγματα: Εισόδημα από τόκους καταθέσεων (15%) Εισόδημα αξιωματικών εμπορικού ναυτικού (15%)
Φορολογικοί συντελεστές Εισόδημα από μισθωτή εργασία, συντάξεις, επιχειρηματική και αγροτική δραστηριότητα Κλιμάκιο εισοδήματος Φορολογικός συντελεστής 0-20.000 22 % 20.001-30.000 29 % 30.001 40.000 37 % 40.001-45 %
Φορολογικός συντελεστής Μείωση φόρου που προκύπτει από την κλίμακα Εισόδημα έως 20.000 : Φορολογούμενος χωρίς τέκνα: μείωση 1.900 Φορολογούμενος με ένα τέκνο: μείωση 1.950 Φορολογούμενος με 2 τέκνα: μείωση 2.000 Φορολογούμενος με 2 και άνω τέκνα: 2.100 Εισόδημα άνω των 20.000 : Μείωση 10 ανά 1.000 εισοδήματος Παράδειγμα φορολογούμενου με 2 τέκνα: Εισόδημα 20.000 : μείωση 2.000 Εισόδημα 20.900 : μείωση 1.990 Εισόδημα 21.500 : μείωση 1.980
Φορολογικοί συντελεστές Εξάρτηση της μείωσης από ηλεκτρονικές συναλλαγές Εισόδημα Ποσοστό ελάχιστης δαπάνης με ηλεκτρονική συναλλαγή 1-10.000 10 % 10.001-30.000 15 % 30.001 και άνω 20% και μέχρι 30.000
Φορολογικοί συντελεστές Εισόδημα από κεφάλαιο Μερίσματα: 15% Τόκοι: 15% Δικαιώματα: 20% Εισόδημα από ακίνητη περιουσία Κλιμάκιο εισοδήματος Φορολογικός συντελεστής 0-12.000 15 % 12.001 35.000 35 % 35.001-45 % Εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου: 15%
Προσωπικός φόρος Λήψη υπόψη συγκεκριμένων προσωπικών δαπανών Συστήματα: Μείωση του φορολογητέου εισοδήματος Μείωση του τελικού φόρου Ελλάδα Παλαιότερα: και τα δύο συστήματα Τώρα: μείωση του τελικού φόρου
Προσωπικός φόρος Μειώσεις του φόρου: Για εξαρτώμενα μέλη: 200 με αναπηρία αναπήρους πολέμου θύματα πολέμου ή τρομοκρατικής ενέργειας Για ιατρικές δαπάνες: 10% ως τις 3.000 Δωρεές σε συγκεκριμένους φορείς: 10%
Παρακράτηση φόρου Καταβολή του φόρου Με την ετήσια δήλωση Με παρακράτηση του φόρου Εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης Αναφορά στην ετήσια δήλωση (πληροφοριακά) Π.χ.: τόκοι τραπεζικών καταθέσεων φυσ. προσώπων (15%) Μη εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης Συμπερίληψη στη φορολογική δήλωση Συμψηφισμός του παρακρατηθέντος φόρου Π.χ. τόκοι τραπεζικών καταθέσεων νομ. προσώπων
Παρακράτηση φόρου στην πηγή Καταβολή του φόρου Παρακράτηση Με την ετήσια δήλωση Με εξάντληση της υποχρέωσης Χωρίς εξάντληση της υποχρέωσης Συμψηφισμός
Παρακράτηση φόρου στην πηγή Σκοπός παρακράτησης φόρου στην πηγή Πρακτικότητα Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής Μείωση της φορολογικής αντίστασης
Παράδειγμα υπόλογισμού παρακράτησης φόρου Φυσικό πρόσωπο Νομικό πρόσωπο Τόκος τραπεζικής κατάθεσης 100 100 Παρακράτηση φόρου 15% 15 15 Εισπραττόμενος τόκος 85 85 Φόρος εισοδήματος - 100 Χ 29% = 29 Μείον παρακρατηθείς φόρος - 15 Τελικός καταβλητέος φόρος - 14 Καθαρό κέρδος 85 100 15 14 = 71
Προσδιορισμός του φορολογητέου εισοδήματος Πραγματικός Με βάση τα δηλούμενα εισοδήματα Τεκμαρτός Τεκμήριο δαπανών διαβίωσης Τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες) Έμμεσος προσδιορισμός Πρόκειται να αντικαταστήσει τον τεκμαρτό προσδιορισμό Φορολογείται το μεγαλύτερο αποτέλεσμα
Προσδιορισμός του φορολογητέου εισοδήματος Τεχνικές έμμεσου προσδιορισμού της αρχής των αναλογιών, της ανάλυσης ρευστότητας του φορολογούμενου, της καθαρής θέσης του φορολογούμενου, της σχέσης της τιμής πώλησης προς το συνολικό όγκο κύκλου εργασιών και του ύψους των τραπεζικών καταθέσεων και των δαπανών σε μετρητά
Προσδιορισμός του φόρου Συνυπολογισμός με τα υπόλοιπα εισοδήματα από την ίδια πηγή Αυτοτελής φορολόγηση Με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης Δεν επιβάλλεται επιπλέον φόρος Το εισόδημα περιλαμβάνεται στη φορολογική δήλωση Χωρίς εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης Επιβάλλεται φόρος με τον ισχύοντα συντελεστή Ο ήδη καταβληθείς φόρος συμψηφίζεται Ο ισχύων ΚΦΕ δεν προβλέπει τέτοιες περιπτώσεις Παράδειγμα αποζημίωση λόγω απόλυσης ( 15 παρ. 3 ΚΦΕ) ασφάλισμα ομαδικών ασφαλιστηρίων ( 15 παρ. 4 ΚΦΕ)