Επείγουσα Νοσηλευτική - Εργαστήριο

Επείγουσα Νοσηλευτική - Εργαστήριο 2. Διαλογή (Triage) 1 Διαλογή Η λέξη Διαλογή ή διεθνώς Triage προέρχεται από το γαλλικό ρήμα Trier που σημαίνει διαλέγω - ταξινομώ. Στο χώρο της υγείας η διαλογή (triage) έχει την έννοια της διαδικασίας καθορισμού της προτεραιότητας αντιμετώπισης και θεραπείας πολλών ασθενών, οι οποίοι ζητούν φροντίδα ταυτόχρονα. Ο όρος triage χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο από τον Γαλλικό Στρατό όπου συγκέντρωναν τους τραυματίες στον σταθμό πρώτων βοηθειών στα μετόπισθεν. 2 1

Ικανότητες ατόμου που κάνει την Διαλογή Κλινική εμπειρία Καλή κρίση και διοικητικές ικανότητες Ψυχραιμία Αποφασιστικότητα Γνώση των διαθέσιμων μέσων Ευλυγισία στη λύση προβλημάτων Διαθεσιμότητα 3 Συστήματα Διαλογής- Ορισμός Ο όρος «σύστημα διαλογής» (Triage System) αποτελεί μία ευρεία έννοια που περιλαμβάνει πέρα από την διαδικασία της διαλογής (Triage ή Triage Process) και ένα «σύστημα ταξινόμησης διαλογής» (Triage Classification System), βάσει του οποίου πραγματοποιείται η κατάταξη των ασθενών. Μάλιστα, ένα σύστημα διαλογής επεκτείνεται επιπρόσθετα και στους τομείς της στελέχωσης, της συνεργασίας με άλλα τμήματα του ίδιου ιδρύματος ή με φορείς και ιδρύματα παροχής φροντίδας υγείας στην κοινότητα και στον τομέα των υπηρεσιών προνοσοκομειακής διαλογής) 4 2

Συστήματα Διαλογής- Λειτουργίες Πρωταρχικές λειτουργίες Την γρήγορη αναγνώριση των ασθενών με επείγοντα και απειλητικά για την ζωή τους προβλήματα υγείας. Την αξιολόγηση και επαναξιολόγηση του κύριου ενοχλήματος που αναφέρει ο ασθενής καθώς και των σχετιζόμενων συμπτωμάτων. Την λήψη ενός σύντομου ιστορικού. Την φυσική εξέταση και μέτρηση των ζωτικών σημείων. Δευτερεύουσες λειτουργίες Την ιεράρχηση των αναγκών των ασθενών. Την ρύθμιση της ροής των ασθενών στο ΤΕΠ Τον καθορισμό της πιο κατάλληλης περιοχής που θα δεχθεί την φροντίδα ο ασθενής. Γραμματειακά καθήκοντα. Την παροχή πληροφοριών και συμβουλών-κατευθύνσεων διαμέσω τηλεφώνου (telephone triage). Την αποστολή ασθενοφόρων. Τον έλεγχο του πλήθους. Την ασφάλεια του χώρου και τη συνεργασία με τμήματα του ίδιου ιδρύματος ή με άλλους φορείς και ιδρύματα φροντίδας υγείας 5 Συστήματα Διαλογής- Κατηγορίες Διαλογή στο ΤΕΠ (Emergency Department Triage) Στρατιωτική Διαλογή (Battlefield Triage) Αναπτύχθηκε στην στρατιωτική Ιατρική Περιστατικά με μαζικές απώλειες Μειωμένοι πόροι Περισσότεροι πληγέντες από διασώστες Κρίσιμη η παράμετρος του χρόνου Προνοσοκομειακό επίπεδο φροντίδας (στον τόπο του συμβάντος) Ελαχιστοποίηση του χρόνου παραμονής των βαρέων περιστατικών στο πεδίο (10-15% κατά μέσο όρο ) Αποφυγή υπερφόρτωσης των νοσοκομείων Διαλογή Καταστροφών (mass casualty Triage) 6 3

Συστήματα Διαλογής- Διαλογή καταστροφών Η διαδικασία ταξινόμησης ασθενών και τραυματιών σε ομάδες βασιζόμενοι στην ανάγκη και στο δυνητικό όφελος που θα έχουν από την άμεση αντιμετώπιση. Η ταξινόμηση και η εκτίμηση της αντιμετώπισης των ασθενών και ειδικότερα των θυμάτων πολέμου και μαζικών καταστροφών σύμφωνα με ένα σύστημα προτεραιοτήτων σχεδιασμένο να μεγιστοποιήσει τον αριθμό των επιζώντων. Διαλογή είναι η κατάταξη των τραυματιών (συνήθως επί ομαδικού ατυχήματος) με βάση την ανάγκη για θεραπεία και τα μέσα που διατίθενται για την παροχή αυτής της θεραπείας. Διαλογή είναι επίσης η κατάταξη των πασχόντων στο πεδίο του τραυματισμού ανάλογα με το επίπεδο των νοσοκομείων στα οποία πρέπει να μεταφερθούν. 7 Συστήματα Διαλογής- Τ.Ε.Π Η ταξινόμηση των ασθενών στο ΤΕΠ βάσει της επείγουσας ανάγκης που έχουν οι πάσχοντες για βοήθεια Όλοι οι ασθενείς που προσέρχονται στο ΤΕΠ θα πρέπει να υπόκεινται στη διαδικασία της διαλογής, με στόχο την ταξινόμησή τους σε κατηγορίες, οι οποίες και καθορίζουν την προτεραιότητά τους για Ιατρική φροντίδα σύμφωνα πάντα με τη φύση και τη σοβαρότητα του τραύματος ή του νοσήματος. Η διαδικασία αυτή της διαλογής δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 10-12 λεπτά και αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ικανοποίησης του ασθενούς καθώς θα πρέπει να εξασφαλίζεται η τοποθέτησή του στο σωστό τόπο και τη σωστή χρονική στιγμή, ώστε να λάβει το απαραίτητο επίπεδο φροντίδας 8 4

Συστήματα Διαλογής- Διαφορές μεταξύ καθημερινής διαλογής και διαλογής Μαζικών καταστροφών Το αντικείμενο της συμβατικής διαλογής είναι να κάνεις το καλύτερο δυνατό για τον μεμονωμένο ασθενή εξατομικευμένα. Το αντικείμενο της διαλογής καταστροφών είναι να κάνεις το μεγαλύτερο καλό για τον μεγαλύτερο αριθμό ατόμων 9 Μαζικές καταστροφές Για την υλοποίηση του δόγματος της χρυσής ώρας του επείγοντος, υπάρχουν διεθνώς δύο προσεγγίσεις που βασίζονται σε διαφορετικά συστήματα, φιλοσοφία και ανάγκες Scoop & Run or Run & Go ( μάζεψε και φύγε) η προσέγγιση αυτή απαιτεί περισυλλογή του θύματος και ελάχιστη θεραπεία στον τόπο του ατυχήματος. (ΚΑΡΠΑ και άμεση μεταφορά, ενώ ο αεραγωγός πρέπει να εξασφαλιστεί επιτόπου) Stay & play (μείνε και παίξε με επιτόπου αντιμετώπιση) Αντιμετώπιση και υποστηρικτική θεραπεία στον τόπο του συμβάντος απαιτεί ειδικευμένο προσωπικό. Σήμερα πιστεύεται ότι η προσέγγιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη και οι δύο προσεγγίσεις έχουν ενσωματωθεί σε μία κοινή προσέγγιση. Ταχεία παρέμβαση με άμεση υποστήριξη Ταχεία μεταφορά με υποστήριξη 10 5

11 Παράδειγμα διαλογής με το σύστημα καρτών Περπατάνε Όχι Ναι Πράσινο Αναπνοή NAI Όχι Μαύρο Συχνότητα Αναπνοής 10-29 Αγγειακή Επαναφορά <9 ή >30 < 2 s Κόκκινο Κίτρινο ΚΑΡΤΑ ΔΙΑΛΟΓΗΣ Αδιάβροχη, ανθεκτική σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες Να γράφεται εύκολα Να πιάνεται εύκολα πάνω στον άρρωστο Να έχει χώρο για στοιχεία (αρρώστου, ασθενοφόρου, κατηγορία διαλογής) 12 6

Κάρτα Διαλογής Αδιάβροχη, ανθεκτική σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες Να γράφεται εύκολα Να πιάνεται εύκολα πάνω στον άρρωστο Να έχει χώρο για στοιχεία (αρρώστου, ασθενοφόρου, κατηγορία διαλογής) 13 14 7

15 16 8

17 18 9

START TRIAGE ΚΡΙΤΗΡΙΑ Αναπνοή Κυκλοφορία Νευρολογική εκτίμηση ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Περιπατητικοί Φυσιολογικά ευρήματα Μη φυσιολογικά ευρήματα Δεν θα επιζήσουν 19 TRTS (Triage Revised Trauma Score) Αναπνευστική Συχνότητα Συστολική Αρτηριακή Πίεση Glascow Coma Scale 10-29 4 >90 4 13-15 4 >29 3 76-89 3 9-12 3 6-9 2 50-75 2 6-8 2 1-5 1 1-49 1 4-5 1 0 0 0 0 3 0 20 10

21 22 11

23 24 12

25 26 13

Σενάριο 1 - Διαλογή Είστε πλήρωμα ασθενοφόρου και βρίσκεστε πρώτοι στον τόπο του ατυχήματος (είστε δύο). Τοποθετήστε στη σειρά τους τραυματίες ως προς τον χρόνο που πρέπει να λάβουν θεραπεία. α. 43χρονος με υποψία κάκωσης Σ.Σ β. 15χρονος με κάταγμα αντιβραχίου γ. 23χρονη με Πνευμοθώρακα υπό τάση δ. 30χρονος με ανοιχτό τραύμα στον θώρακα και μαζική αιμορραγία από τον λαιμό 27 Σενάριο 2 - Διαλογή Είστε πλήρωμα ασθενοφόρου και βρίσκεστε πρώτοι στον τόπο του ατυχήματος (είστε δύο). Τοποθετήστε στη σειρά τους τραυματίες ως προς τον χρόνο που πρέπει να λάβουν θεραπεία. α. 3χρονο νήπιο κλαίει έντονα και έχει 120 σφύξεις και 25 αναπνοές β. 42χρονος κρατάει το λαιμό του με ορθάνοιχτα μάτια και έντονη προσπάθεια να αναπνεύσει. γ.50χρονος κυανωτικός με δικτυωτή πελίδνωση και μία κίνηση στον θώρακα το τελευταίο 2 λεπτό. δ.34χρονη με αιμορραγία στο αριστερό αντιβράχιο 28 14

Διαλογή στο ΤΕΠ Triage Μαζικών Καταστροφών (Mass Casualty Triage) βασισμένο στις αρχές του ATLS(Advanced Trauma Life Support. Για τον συντονισμό των ενεργειών του προσωπικού είναι απαραίτητη η παρουσία ενός συντονιστή υπεύθυνου ιατρού. Ο συντονιστής είναι επίσης υπεύθυνος για τον καθορισμό του επιπέδου ετοιμότητας του νοσοκομείου.) ΟΜΑΔΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ Καθημερινή Διαλογή Γίνεται από έμπειρο ή ειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό του Τ.Ε.Π., σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο (Triage), βάσει πρωτοκόλλων διαλογής (Triage protocols) και η διαδικασία περιλαμβάνει: την λήψη ιστορικού Διαλογής από τον ίδιο τον ασθενή ή τον συνοδό του (ατομικά στοιχεία του ασθενή, κύριο σύμπτωμα, παρούσα νόσος, φάρμακα κ.ά.), την Λήψη και Εκτίμηση των Ζωτικών Σημείων (αναπνοές, σφυγμός, αρτηριακή πίεση, θερμοκρασία,επίπεδο συνείδησης). 29 Αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών ΤΕΠ Συστήματα Διαλογής Τα στοιχεία καταγράφονται σε ειδικό έντυπο δελτίο διαλογής του ασθενούς (Triage Record) και ο ασθενής κατατάσσεται ανάλογα με την βαρύτητα της κατάστασής του σε επίπεδα προτεραιότητας (priority levels). ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ 30 15

Πρωταρχικές λειτουργίες - ΤΕΠ Συστήματος Διαλογής Την γρήγορη αναγνώριση των ασθενών με επείγοντα και απειλητικά για την ζωή τους προβλήματα υγείας. Την αξιολόγηση και επαναξιολόγηση του κύριου ενοχλήματος που αναφέρει ο ασθενής καθώς και των σχετιζόμενων συμπτωμάτων. Την λήψη ενός σύντομου ιστορικού. Την φυσική εξέταση και μέτρηση των ζωτικών σημείων. Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 31 Δευτερεύουσες λειτουργίες - ΤΕΠ Συστήματος Διαλογής Την ρύθμιση της ροής των ασθενών στο ΤΕΠ Τον καθορισμό της πιο κατάλληλης περιοχής που θα δεχθεί την φροντίδα ο ασθενής. Γραμματειακά καθήκοντα. Την παροχή πληροφοριών και συμβουλών-κατευθύνσεων διαμέσου τηλεφώνου (telephone triage). Την αποστολή ασθενοφόρων. Τον έλεγχο του πλήθους. Την ασφάλεια του χώρου και τη συνεργασία με τμήματα του ίδιου ιδρύματος ή με άλλους φορείς και ιδρύματα φροντίδας υγείας. Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 32 16

Κοινά Συστήματα Διαλογής ΤΕΠ Το 1982 οι Thompson και Dains καθόρισαν τα τρία (3) πιο κοινά μοντέλα συστημάτων διαλογής: Μοντέλο «Διευθέτησης της κυκλοφορίας» (Traffic Director) Μοντέλο του «Ελέγχου των σημείων» (Spot Check) Προχωρημένο (Advanced) «Ευρύ» (Comprehensive) μοντέλο Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 33 Μοντέλο «Διευθέτησης της κυκλοφορίας» Το απλούστερο όλων Η διαδικασία της διαλογής εφαρμόζεται από προσωπικό του νοσοκομείου που δεν ανήκει στους επαγγελματίες υγείας (διοικητικοί υπάλληλοι, προσωπικό ασφαλείας) και το οποίο ταξινομεί αδρά τους ασθενείς σε δύο (2) κατηγορίες: Επείγον και Μη επείγον. Η αξιολόγηση βασίζεται στο κύριο σύμπτωμα που αναφέρει ο ασθενής, ο οποίος στη συνέχεια κατευθύνεται είτε προς την αίθουσα αναμονής είτε προς το χώρο θεραπείας, ανάλογα με την αρχική του ταξινόμηση. Το μοντέλο αυτό δεν προβλέπει την επαναξιολόγηση του ασθενή, ούτε την έναρξη διαγνωστικών ή θεραπευτικών διαδικασιών, ενώ τέλος η τεκμηρίωση είτε γίνεται σε μικρή έκταση είτε απουσιάζει τελείως Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 34 17

Μοντέλο του «Ελέγχου των σημείων» Η διαλογή επιτελείται από επαγγελματίες που ανήκουν στον χώρο της υγείας (διάφορες βαθμίδες του νοσηλευτικού προσωπικού ή ιατρικό προσωπικό). Η αξιολόγηση είναι σύντομη (διάρκειας 2-3 λεπτά) και βασίζεται στο κύριο πρόβλημα του ασθενούς αλλά επιπλέον και σε υποκειμενικά και αντικειμενικά δεδομένα. Η ταξινόμηση γίνεται σε τρείς (3) κατηγορίες: Επείγον, Έκτακτο, Μη έκτακτο. Ο ασθενής στη συνέχεια μπορεί να κατευθυνθεί προς την αίθουσα αναμονής ή το χώρο θεραπείας, να λάβει παραπεμπτικό σημείωμα για άλλους φορείς παροχής φροντίδας υγείας ή να θεραπευτεί και να εξέλθει από το triage, δεδομένου ότι στα πλαίσια του εν λόγω μοντέλου εφαρμόζονται ορισμένες απλές θεραπευτικές παρεμβάσεις. Τέλος το μοντέλο αυτό δεν προβλέπει την επαναξιολόγηση του ασθενή, ενώ η τεκμηρίωση αν και υπάρχει ποικίλει ποιοτικά και ποσοτικά. Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 35 Προχωρημένο «ευρύ» Μοντέλο Πιο ολοκληρωμένο και περιεκτικό από όλα τα συστήματα Το προσωπικό της διαλογής απαρτίζεται από πτυχιούχους νοσηλευτές ή με επιπλέον εξειδίκευση. Η αξιολόγηση είναι πλήρης και βασίζεται στην εκτίμηση τόσο των σωματικών όσο και των ψυχοκοινωνικών αναγκών του ασθενή, από πληροφορίες που συλλέγονται κατά την φυσική εξέταση και συνέντευξη. Ο αναμενόμενος χρόνος για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης καθορίζεται στα πέντε και πλέον λεπτά. Οι ασθενείς ταξινομούνται σε τέσσερις ή πέντε κατηγορίες (4-5), για καθεμία από τις οποίες καθορίζεται και συγκεκριμένος χρόνος μέχρι την επαναξιολόγηση. Οι εναλλακτικές δυνατότητες κατεύθυνσης μετά την αξιολόγηση είναι όμοιες με αυτές του προηγούμενου συστήματος. Επίσης το μοντέλο αυτό χαρακτηρίζεται από συστηματική τεκμηρίωση και προγραμματισμένη επαναξιολόγηση, ενώ περιλαμβάνει και διαγνωστικές διαδικασίες ή απλές θεραπείες βασισμένες σε πρωτόκολλα Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 36 18

Κλίμακες Διαλογής Οι κλίμακες που βρίσκονται σε χρήση σήμερα χρησιμοποιούν από 2-12 βαθμίδες ή επίπεδα προτεραιότητας, με πιο συνηθισμένες τις κλίμακες των τριών (3) διαβαθμίσεων. Απειλητική Πολύ επείγουσα (Emergent) Επείγουσα (Urgent) Μη επείγουσα (Non urgent). Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 37 Κλίμακες Διαλογής Οι κλίμακες που βρίσκονται σε χρήση σήμερα χρησιμοποιούν από 2-12 βαθμίδες ή επίπεδα προτεραιότητας, με πιο συνηθισμένες τις κλίμακες των τριών (3) διαβαθμίσεων. Απειλητική Πολύ επείγουσα (Emergent) Επείγουσα (Urgent) Μη επείγουσα (Non urgent). Όσο περισσότερες είναι οι βαθμίδες/κατηγορίες επείγουσας ανάγκης, τόσο περισσότερο αποτελεσματικό μπορεί να είναι το ΤΕΠ ως προς την κάλυψη των αναγκών των ασθενών του. Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 38 19

Σύστημα Fast Track Πολλά ιδρύματα έχουν καθιερώσει τη λειτουργία του προγράμματος Γρήγορης Διακίνησης (Fast Track) στο χώρο του ΤΕΠ, το οποίο προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο στην ταξινόμηση των ασθενών. Τα προγράμματα αυτά γρήγορης διακίνησης ή μονάδες έκτακτης φροντίδας (urgent care units), είναι χώροι προορισμένοι για τη φροντίδα ασθενών με έκτακτα αλλά απλά προβλήματα (απλό κρυολόγημα, πονόλαιμος, ωταλγία κ.ά.), τα οποία μπορούν να αντιμετωπιστούν γρήγορα και αποτελεσματικά σε περιβάλλοντα με μικρότερο βαθμό εξοπλισμού εντατικής φύσης. Δομή & Λειτουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στο http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/13/4/399.pdf 39 Κλίμακες Διαλογής Οι Κλίμακες Διαλογής εκτός από τις βαθμίδες, μπορεί να περιλαμβάνουν και άλλα συμπληρωματικά στοιχεία δηλωτικά της οξύτητας, όπως: αριθμητικούς κωδικούς (1, 2, 3, 4,...) ή χρωματικούς κωδικούς. Χωρίς να υπάρχει επίσημη τυποποίηση (προτυποποίηση), συνήθως χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα χρώματα για τα επίπεδα προτεραιότητας. Κόκκινο δηλώνει ανάγκη για άμεση φροντίδα Κίτρινο ή το πορτοκαλί δηλώνει επείγουσα κατάσταση Πράσινο: ημι- επείγουσα κατάσταση Γαλάζιο: μη επείγουσα κατάσταση 40 20

Ενιαίες Κλίμακες Διαλογής Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία προσπάθεια για τη δημιουργία ενιαίων κλιμάκων διαλογής σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο, έτσι ώστε να αυξηθεί η αξιοπιστία και να περιοριστεί η μεταβλητότητα των εκτιμήσεων, προς βελτίωση της συνολικής ποιότητας στην προσφερόμενη φροντίδα. Επίσης ένα επιπλέον στοιχείο που αυξάνει τη χρησιμότητα μίας ενιαίας κλίμακας εντοπίζεται στην ικανότητά της να προβλέπει την κατανάλωση πόρων κάθε ΤΕΠ και για κάθε προσερχόμενο ασθενή, επιτρέποντας παράλληλα συγκρίσεις ως προς το κόστος φροντίδας και την έκβαση ανάμεσα σε ΤΕΠ με διαφορετικές διαμορφώσεις. Εθνική Κλίμακα Διαλογής στην Αυστραλία NTS Κλίμακα Διαλογής και Οξύτητας στον Καναδά CTAS κοινό χαρακτηριστικό και των τριών κλιμάκων είναι ότι αποτελούνται από πέντε (5) διαβαθμίσεις Εθνική Κλίμακα Διαλογής στη Μ. Βρετανία 41 Εθνική Κλίμακα Διαλογής (National Triage Scale NTS) Αυστραλία Νέα Ζηλανδία Β. Αμερική 42 21

Εθνική Κλίμακα Διαλογής Αγγλία 43 Κλίμακα Διαλογής και Οξύτητας των Καναδικών ΤΕΠ (Canadian Emergency Department Triage and Acuity Scale - CTAS) Ενοποιημένη κλίμακα διαλογής και καθορισμού της οξύτητας με το όνομα CTAS, η οποία περιλαμβάνει πέντε επίπεδα αριθμημένα με λατινικούς αριθμούς (I, II, III, IV, V). Κεντρικό ρόλο στην CTAS έχει η έννοια του χρόνου, καθώς ο πρωταρχικός λειτουργικός αντικειμενικός σκοπός του είναι ο καθορισμός του βέλτιστου χρόνου για την αξιολόγηση του ασθενή από τον γιατρό του ΤΕΠ 44 22

Διαλογή Μαζικών Καταστροφών (MCΤ)-ΤΕΠ Η σωστή εφαρμογή ενός σχεδίου μαζικών καταστροφών απαιτεί από το προσωπικό των ΤΕΠ να ακολουθήσει προκαθορισμένα βήματα. Πρωτογενής Εκτίμηση Δευτερογενής Εκτίμηση Διαλογή των τραυματιών που γίνεται εφόσον ολοκληρωθεί και η δευτερογενής εκτίμηση 45 MCΤ-ΤΕΠ - Πρωτογενής Εκτίμηση Αποσκοπεί στην άμεση αναγνώριση και αντιμετώπιση των βαρέων καταστάσεων και δεν πρέπει να ξεπερνά τα 2-5 λεπτά. Αυτή επιτυγχάνεται με τον έλεγχο του ABCDE του τραυματία όπου: Airway: ελέγχεται και εξασφαλίζεται η βατότητα της ανωτέρας αναπνευστικής οδού και εκτιμάται αν υπάρχει απόφραξη Breathing: εξασφαλίζεται ο επαρκής αερισμός και αναπνοή Circulation: στη συνέχεια εξασφαλίζεται η κυκλοφορία του αίματος Disability: διερευνάται η νευρολογική κατάσταση και τέλος γίνεται αφαίρεση των ρούχων του αρρώστου ενώ διασφαλίζεται η φυσιολογική θερμοκρασία του τραυματία Exposure environmental control. 46 23

MCΤ-ΤΕΠ - Δευτερογενής Εκτίμηση Γίνεται λεπτομερή εξέταση του τραυματία. Εξετάζεται αρχικά το κρανίο, η σπονδυλική στήλη και ο αυχένας, στη συνέχεια ο θώρακας, η κοιλιά και η λεκάνη και τέλος τα άκρα ενώ γίνεται και νευρολογική εξέταση. Η δευτερογενής αυτή εκτίμηση δεν πρέπει να ξεπερνά τα 5-10 λεπτά 47 MCΤ-ΤΕΠ - Διαλογή τραυματιών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αν δεν έχει γίνει προνοσοκομειακή διαλογή και υπάρχει ανεξέλεγκτη συρροή τραυματισμένων, αυτοί συγκεντρώνονται σε μία αίθουσα του ΤΕΠ, την αίθουσα διαλογής όπου και γίνεται η πρωτογενής εκτίμηση και διαλογή τους. Στην περίπτωση τώρα που έχει γίνει η διαλογή στον τόπο του ατυχήματος, στο χώρο του ΤΕΠ γίνεται η επαναδιαλογή τους (re-triage) και έτσι αποφασίζεται ή η μεταφορά τους σε άλλο κέντρο ή τέλος προσδίδονται στους τραυματίες ετικέτες διαλογής, ανάλογα πάντοτε με την βαρύτητά τους και την ανάγκη αντιμετώπισής τους. 48 24

MCΤ-ΤΕΠ - Διαλογή τραυματιών Τα υπερεπείγοντα περιστατικά που σημειώνονται με κόκκινη ετικέτα και τα οποία χρήζουν άμεση αντιμετώπιση και μεταφορά σε μονάδες ή χειρουργεία. Τέτοια περιστατικά είναι η αιμορραγία, το shock κ.ά. Τα επείγοντα περιστατικά που σημειώνονται με κίτρινη ετικέτα και τα οποία έχουν ανάγκη παροχής πρώτων βοηθειών και μεταφοράς σε καθορισμένο χώρο όπου και παρακολουθούνται, επανεξετάζονται και καθορίζεται η περαιτέρω θεραπεία τους. Τέτοια περιστατικά είναι τα ανοιχτά κατάγματα κ.ά. Τέλος με μαύρη ετικέτα σημειώνονται οι τραυματίες που είναι νεκροί ή και χωρίς ζωτικά σημεία. Τα περιστατικά που δύναται να αναμένουν και σημειώνονται με πράσινη ετικέτα. Πρόκειται για περιστατικά που παραμένουν σε αίθουσες αναμονής μέχρι την αποσυμφόρηση του ΤΕΠ από τα επείγοντα περιστατικά. Τέτοια περιστατικά είναι μικρά θλαστικά τραύματα, σταθεροποιημένα κλειστά κατάγματα κ.ά. Η αλυσίδα της φροντίδας ενός τραυματία μαζικής καταστροφής τελειώνει με 49 τη Μεταφορά του στο χειρουργείο, στη ΜΕΘ ή κάποια κλινική και την Οριστική Θεραπεία τους MCΤ-ΤΕΠ - Διαλογή τραυματιών 50 25

MCΤ-ΤΕΠ - Διαλογή - ροή περιστατικών 51 26