επξσπαηθή ελνπνίεζε, Αζήλα 1997,ζει Αζαλαζφπνπινπ Κσλ., Πεξηθεξεηαθή δηνίθεζε θαη ηνπηθή απηνδηνίθεζε, η.α, εθδ. Β, 1992, ζει.

Εηζαγσγή εκαληηθή πξφθιεζε ηίζεηαη ζην εγρείξεκα λα πξνζεγγίζνπκε ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε κέζα απφ ηελ επξσπατθή ηεο δηάζηαζε. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε εμέηαζε ηεο δπλακηθήο ησλ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ αξρψλ ζην πιαίζην ηεο επξσπατθήο έλλνκεο ηάμεο. Δπίζεο, βαζηθφ ππφ εμέηαζε πξνβιεκαηηζκφ, ζα απνηειέζεη ε αλαδήηεζε ηνπ ξφινπ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ δηακφξθσζε θαη εθαξκνγή ησλ επξσπατθψλ πνιηηηθψλ, ζηα πιαίζηα ηνπ ελνπνηεηηθνχ εγρεηξήκαηνο γηα ηελ επίηεπμε ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο. ηηο ηξεηο ηδξπηηθέο ζπλζήθεο θαη ζηε πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ε πνξεία πξνο ηελ επξσπατθή νινθιήξσζε δηέξρεηαη ηξία δηαθνξεηηθά ζηάδηα ζηα νπνία πξνβιέπνληαη: α). Ζ θαηάξγεζε ησλ εκπνδίσλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ θνηλνηηθψλ ειεπζεξηψλ (ειεχζεξε δηαθίλεζε πξντφλησλ, πξνζψπσλ, ππεξεζηψλ, θεθαιαίσλ). β) Ζ πξνζέγγηζε ησλ λνκνζεζηψλ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ηδηαίηεξα ηεο λνκνζεζίαο πνπ έρεη άκεζε επίπησζε ζηελ εγθαζίδξπζε ή ηε ιεηηνπξγία ηεο θνηλήο αγνξάο ή εζσηεξηθήο αγνξάο, φπσο απηή πξνζδηνξίζηεθε απφ ηελ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε(άξζξ.7.Απαξ.2πλζΔΚ). γ) Ζ εηζαγσγή θνηλψλ πνιηηηθψλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο, φπσο γηα παξάδεηγκα νη κεηαθνξέο, ε γεσξγία, ην πεξηβάιινλ, ή απιά αλαγλσξίδεηαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε κηα ππνζηεξηθηηθή αξκνδηφηεηα φπσο π.ρ. ζηνλ πνιηηηζκφ, ζηελ παηδεία θιπ. Οη θχξηνη πξσηαγσληζηέο ζηελ δηαδηθαζία ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο είλαη ζαθψο απφ ηε κηα κεξηά ε Δπξσπατθή Κνηλφηεηα, πνπ εθθξάδεη ηελ θνηλή ζέιεζε ησλ θξαηψλ κειψλ γηα κηα ζπγθεθξηκέλε θνηλή πνξεία θαη απφ ηελ άιιε ηα ίδηα ηα θξάηε κέιε, ηα νπνία απνηεινχλ ηελ λνκηκνπνηεηηθή βάζε ηεο ελνπνηεηηθήο δηαδηθαζίαο ηελ νπνία θαη ζπλ πξνζδηνξίδνπλ απνθαζηζηηθά. ην ελνπνηεηηθφ απηφ εγρείξεκα, πνιχ ζεκαληηθφο παξάγνληαο είλαη νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο (Ο.Σ.Α), νη νπνίνη δηαδξακαηίδνπλ απνθαζηζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο πνιηηηθήο βνχιεζεο θαη ζηελ εθπιήξσζε ησλ ζηφρσλ ελφο 1

ζχγρξνλνπ θξάηνπο 1. Ο βαζκφο ηεο απηνλνκίαο ησλ Ο.Σ.Α. ζηα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο., ν ηξφπνο ηεο δεκνθξαηηθήο λνκηκνπνίεζεο ηνπο κε ηελ δηελέξγεηα άκεζσλ εθινγψλ θαη ην εχξνο ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο, δηαθέξνπλ ζεκαληηθά απφ θξάηνο κέινο ζε θξάηνο κέινο ηεο Έλσζεο 2. Όκσο, θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ζε φια ηα θξάηε κέιε είλαη ε απαξαίηεηε ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ νξγαληζκψλ ζηελ εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ θξάηνπο κέινπο απέλαληη ζηελ Έλσζε 3, πνπ πεξηνξίδεηαη φκσο κφλν ζηελ εθηέιεζε ησλ θνηλνηηθψλ πξάμεσλ. Αλ θαη νη επξσπατθέο πνιηηηθέο επεξεάδνπλ έληνλα ην ξφιν θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ ηνπηθψλ νξγαληζκψλ, ε δπλαηφηεηα παξέκβαζεο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ παξαγσγή επξσπατθψλ θαλφλσλ, έζησ θαη άηππα, είλαη πεξηνξηζκέλε, Παξφια απηά, πνπζελά ζηηο ηδξπηηθέο ζπλζήθεο δελ αλαγλσξίδεηαη άκεζα θαη ξεηά, ε πνιχ ζεκαληηθή εκπινθή ησλ ηνπηθψλ αξρψλ ζηα επξσπατθά δξψκελα. Απηφ ζπλέβε γηαηί νη ηδξπηηθέο ζπλζήθεο ήηαλ ζπλζήθεο κεηαμχ θξαηψλ ηα νπνία απνθάζηζαλ κε ηε ζχλαςή ηνπο λα πεξηνξίζνπλ ηα θπξηαξρηθά ηνπο δηθαηψκαηα ζε νξηζκέλνπο ηνκείο, επηθνξηηζκέλα κε ηελ επζχλε ηεο εθαξκνγήο ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ ζην εζσηεξηθφ ηνπο 4. Τπφ ηα αλσηέξσ δεδνκέλα, πξνθχπηνπλ θξίζηκα εξσηήκαηα, ηα νπνία ζα καο απαζρνιήζνπλ ζηελ παξνχζα εξγαζία, θαη αθνξνχλ ηνλ ζεζκφ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζε ζρέζε κε ηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε, φπσο: Πψο θαηνρπξψλεηαη ν ζεζκφο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζην θνηλνηηθφ δίθαην; Πψο επηδξά ην θνηλνηηθφ δίθαην ζηνπο ηνκείο αξκνδηφηεηαο ησλ ηνπηθψλ αξρψλ; Πνηεο είλαη νη επηπηψζεηο ησλ επξσπατθψλ πνιηηηθψλ ζην ζεζκφ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο; Μεηέρεη ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε, θαη αλ λαη θαηά πνην ηξφπν, ζηελ παξαγσγή θαη εθηέιεζε ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ; ηελ πνξεία ηεο κειέηεο καο ζα επηρεηξήζνπκε λα απαληήζνπκε ζηα παξαπάλσ εξσηήκαηα, κε ζθνπφ λα αληρλεπηεί ν ξφινο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζην επξσπατθφ νηθνδφκεκα. 1 Μπέζηια-Βήθα Δ./ Παπαγηάλλε Γ., χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη επξσπαηθή ελνπνίεζε, Αζήλα 1997,ζει. 66 2 Αζαλαζφπνπινπ Κσλ., Πεξηθεξεηαθή δηνίθεζε θαη ηνπηθή απηνδηνίθεζε, η.α, εθδ. Β, 1992, ζει. 17 επ., 21 επ. 3 Υιέπα-Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπατθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεχρνο 1 ν, 1993, ζει.92 4 Παπαβαζηιείνπ Α., Ο ξφινο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε, ζε «Δπηζεψξεζε Γεκνζίνπ θαη Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ», ηεχρ.3, Αζήλα 1993, ζει. 332 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΣΟ Η θαηνρύξσζε ηνπ ζεζκνύ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζην θνηλνηηθό δίθαην 1.1 Επξσπατθή Έλσζε θαη εζληθή έλλνκε ηάμε χκθσλα κε ην άξζξν Β ηεο πλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, νη ζθνπνί ηεο Έλσζεο πεξηιακβάλνπλ ηε δεκηνπξγία ελφο επξχηεξνπ νηθνλνκηθνχ θαη θνηλσληθνχ ρψξνπ ρσξίο ζχλνξα, ηε δεκηνπξγία ηεο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο έλσζεο, ηελ εδξαίσζε ηεο Έλσζεο, δηεζλψο, δηακέζνπ κηαο θνηλήο πνιηηηθήο ζε εμσηεξηθά ζέκαηα θαη ζε ζέκαηα αζθάιεηαο θαη καθξνπξφζεζκα θνηλήο ακπληηθήο πνιηηηθήο, ηελ θαζηέξσζε θνηλήο ηζαγέλεηαο ησλ πνιηηψλ ηεο, ηελ αλάπηπμε ζπλεξγαζίαο ζηνπο ηνκείο ηεο δηθαηνζχλεο θαη ησλ εζσηεξηθψλ ππνζέζεσλ θαη ηέινο ηε πιήξε δηαηήξεζε αιιά θαη δηεχξπλζε ηεο θνηλνηηθήο πεξηνπζίαο 5. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζθνπψλ απηψλ πξνθχπηεη ε αλάγθε δηεχξπλζεο ηεο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο κε κεηαθνξά φιν θαη πεξηζζφηεξσλ λνκνζεηηθψλ θαη εθηειεζηηθψλ αξκνδηνηήησλ ζην πκβνχιην θαη ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαζψο θαη δηθαζηηθψλ αξκνδηνηήησλ ζην Γηθαζηήξην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ (Γ.Δ.Κ). 6 Απφ ην ελ ιφγσ άξζξν, πξνθχπηεη φηη είλαη πνιχ δχζθνιν πιένλ λα εληνπηζηνχλ πεδία αξκνδηφηεηαο ησλ εζληθψλ δηνηθήζεσλ πνπ δελ επεξεάδνληαη, άκεζα ή έκκεζα, απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Ωο εθ ηνχηνπ, ε εζληθή δηνίθεζε δηαηεξεί ηελ ηππηθή, ζεζκηθή ηεο απηνηέιεηα απέλαληη ζηα θνηλνηηθά φξγαλα, αιιά ε έθηαζε κε ηελ νπνία ζπλεξγάδεηαη κε απηά, νδεγνχλ ζηελ άκβιπλζε ηεο ηππηθήο απηνηέιεηαο. 7 Ζ έληνλε απηή παξέκβαζε ηεο Κνηλφηεηαο, πνπ ζηεξεί αξκνδηφηεηεο απφ ηα θξάηε κέιε, λνκηκνπνηείηαη απφ ηελ αλάγθε επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο. Ζ ελνπνηεηηθή ιεηηνπξγία ηεο Έλσζεο παξέρεη, ζα ιέγακε έλα 5 Παπαδεκεηξίνπ Γ., Ζ Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε θαη ην εζληθφ χληαγκα, ζε Ναπνιέσλ Μαξαβέγηα/Μηράιε Σζηληζηδέιε, Ζ Οινθιήξσζε ηεο Δπξσπαηθήο Έλσζεο. Θεζκηθέο, πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο πηπρέο, εθδ. Θεκέιην, 1995, ζει. 127-128 6 Βήθα Μπέζηια Δπξ.,Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει. 60 7 θαλδάκε Ν., Οη θνηλνηηθέο πηπρέο ηεο εζληθήο δηνίθεζεο, ζε (επηκέιεηα) Φξαγθάθε Ν., Παπαγηαλίδε, Βσδίλα η., νπξηαδάθε Μ., Δζληθή Γηνίθεζε θαη Κνηλνηηθφ Γίθαην, πξαθηηθά ζπκπνζίνπ Διιεληθνχ Κέληξνπ Δπξσπαηθψλ Μειεηψλ, θαη Δπξσπαηθφ Ηλζηηηνχην Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 1993, ζει. 24 3

«ζπληαγκαηηθφ έξεηζκα» γηα ηελ φιν θαη κεγαιχηεξε δηάβξσζε ηεο θξαηηθήο θπξηαξρίαο 8. Άιισζηε ην Διιεληθφ χληαγκα ζην άξζξν 28 παξ. 2 αλαθέξεη φηη «γηα λα εμππεξεηεζεί ζπνπδαίν εζληθφ ζπκθέξνλ θαη λα πξναρζεί ε ζπλεξγαζία κε άιια θξάηε, κπνξεί λα αλαγλσξηζζνχλ, κε ζπλζήθε ή ζπκθσλία, ζε φξγαλα δηεζλψλ νξγαληζκψλ αξκνδηφηεηεο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ην χληαγκα». 9 Ηδηαίηεξε εληχπσζε πξνθαιεί ε δηείζδπζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο αθφκε θαη ζε «θαζαγηαζκέλεο» πεξηνρέο ηνπ πληάγκαηνο φπσο εθείλε ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο θαη ησλ δηθαησκάησλ πνπ πεγάδνπλ απφ απηφ, απφ ηελ έληαμε επξσπαίσλ πνιηηψλ ζηηο ηάμεηο ηνπ. Έρνπκε ηελ θαηνρχξσζε ηνπ ελεξγεηηθνχ θαη παζεηηθνχ δηθαηψκαηνο γηα ηελ αλάδεημε ησλ κειψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ, αιιά θαη ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ εθιέγεηλ θαη εθιέγεζζαη ζηηο δεκνηηθέο εθινγέο ζην θξάηνο κέινο θαηνηθίαο ηνπ θάζε πνιίηε ηεο Έλσζεο. 10 Δπίζεο, ζεκαληηθφ ηκήκα ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ ηζρχεη θαη εθαξκφδεηαη άκεζα ζην εζσηεξηθφ ησλ θξαηψλ κειψλ, απνλέκνληαο ζηνπο ηδηψηεο δηθαηψκαηα ή θαη επηβάιινληάο ηνπο ππνρξεψζεηο, ρσξίο ηελ παξέκβαζε ησλ εζληθψλ αξρψλ. 11 Σν άκεζν απηφ απνηέιεζκα, ζεκαίλεη φηη νπνηνζδήπνηε ηδηψηεο κπνξεί λα επηθαιεζζεί ην θνηλνηηθφ δίθαην ελψπηνλ ησλ εζληθψλ δηθαζηεξίσλ θαη ελδερφκελα ελψπηνλ ηνπ Γηθαζηεξίνπ ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ. χκθσλα κε ην Γ.Δ.Κ 12., έλα θξάηνο κέινο νθείιεη λα απνθαζηζηά ηε δεκηά πνπ πξνμελείηαη ζε ηδηψηεο απφ θαηαινγηδφκελεο ζε απηφ παξαβάζεηο ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ, αθφκα θαη φηαλ ε παξάβαζε απνδίδεηαη ζηνλ εζληθφ λνκνζέηε. Έλαο ηδηψηεο κπνξεί λα δεηήζεη ηελ αθχξσζε κηαο απφθαζεο, ελφο θαλνληζκνχ ή αθφκε θαη κηαο νδεγίαο γεληθήο λνκνζεηηθήο θχζεο, εάλ κπνξεί λα απνδείμεη φηη ζίγεηαη άκεζα θαη αηνκηθά απφ θάπνηα δηάηαμε. 13 πλεπψο, εζληθφ θαη θνηλνηηθφ δίθαην ζπλππάξρνπλ, ελψ θαινχληαη πνιιέο θνξέο λα ξπζκίζνπλ ηελ ίδηα έλλνκε ζρέζε. Αλαθχπηεη ζνβαξφ πξφβιεκα φκσο φηαλ 8 Παπαδεκεηξίνπ Γ., Ζ Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε θαη ην εζληθφ χληαγκα, ζε Ναπνιέσλ Μαξαβέγηα/Μηράιε Σζηληζηδέιε, Ζ Οινθιήξσζε ηεο Δπξσπαηθήο Έλσζεο. Θεζκηθέο, πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο πηπρέο, εθδ. Θεκέιην, 1995, ζει.131 9 Βήθα Μπέζηια Δπξ., Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει. 60. 10 Παπαδεκεηξίνπ Γ., Ζ Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε θαη ην εζληθφ χληαγκα, ζε Ναπνιέσλ Μαξαβέγηα/Μηράιε Σζηληζηδέιε, Ζ Οινθιήξσζε ηεο Δπξσπαηθήο Έλσζεο. Θεζκηθέο, πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο πηπρέο, εθδ. Θεκέιην, 1995, ζει 128 11 ηάγθνπ Ν. Π., αρπεθίδνπ Ρ., Δπγ., Γίθαην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2000, ζει. 231 12 Απφθαζε ηεο 15 εο Ηνπιίνπ 1964, ππφζεζε 6/64,Costa/ENEL, πιινγή 1964,ζει 1160. 13 Μνχζε. Ν, Δπξσπαηθή Έλσζε Γίθαην Οηθνλνκία Πνιηηηθή, εθδ. Παπαδήζε, Αζήλα, 2001, ζει. 24-25. 4

εζληθφο θαη θνηλνηηθφο θαλφλαο απαγγέιινπλ δηαθνξεηηθέο έλλνκεο ζπλέπεηεο νπφηε θαη ηίζεηαη ην εξψηεκα πνηνο απφ ηνπο δχν ππεξηζρχεη. 14. Σν αλσηέξσ δίιεκκα έρεη ιπζεί κε πάγηα λνκνινγία ηνπ Γ.Δ.Κ. ζχκθσλα κε ηελ νπνία ππνζηεξίδεηαη ε ππεξνρή ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ έλαληη κεηαγελέζηεξσλ εζληθψλ λφκσλ αιιά αθφκε θαη έλαληη ηνπ πληάγκαηνο «γηαηί θαλελφο είδνπο θαλφλεο ηνπ εζληθνχ δηθαίνπ δελ κπνξνχλ λα ππεξηζρχζνπλ ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ, ρσξίο απηφ λα ράζεη ην ραξαθηήξα ηνπ σο Κνηλνηηθφ Γίθαην θαη ρσξίο λα δηαθηλδπλεχζεη απηή ε ίδηα βάζε ηεο Κνηλφηεηαο. 15 χκθσλα κε ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην, ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο δηθαίσλ, ν εζληθφο δηθαζηήο νθείιεη, λα αθήζεη αλεθάξκνζηε θάζε αληίζεηε δηάηαμε ηνπ εζληθνχ δηθαίνπ, είηε απηή είλαη πξφηεξε, είηε επφκελε ηεο θνηλνηηθήο δηάηαμεο. 16 Ωο εθ ηνχηνπ, ηφζν νη επξσπατθνί ζεζκνί φζν θαη ηα θξάηε κέιε νθείινπλ λα εμαζθαιίζνπλ ηελ ηήξεζε ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ πνπ είλαη αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ λνκηθνχ ζπζηήκαηνο ησλ θξαηψλ κειψλ θαη δεζκεχεη ηα δηθαζηήξηά ηνπο. Με βάζε ηα παξαπάλσ είλαη ζεσξεηηθά δπλαηή ε έθδνζε νπνηαζδήπνηε θνηλνηηθήο πξάμεο, ε νπνία κπνξεί λα αγλνεί ηελ φπνηα θαηνρχξσζε ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο κε βάζε ην χληαγκα θαη λα αμηψλεη πιήξε εθαξκνγή, αλεμάξηεηα απφ ηηο ελδερφκελεο αλαηαξαρέο πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζην εζσηεξηθφ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θξάηνπο κέινπο θαη αλεμάξηεηα απφ ηηο φπνηεο θαηνρπξσκέλεο αξκνδηφηεηεο ππέξ ησλ νξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. χκθσλα κε λνκνινγία ηνπ ΓΔΚ: «Καλέλα θξάηνο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο δελ κπνξεί λα επηθαιεζζεί εζσηεξηθέο δπζθνιίεο ή δηαηάμεηο ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπ δηθαίνπ, έζησ θαη αλ απηέο έρνπλ ζπληαγκαηηθή ηζρχ, γηα λα δηθαηνινγήζεη ηε κε εθαξκνγή ή ηε κε εκπξφζεζκε κεηαθνξά ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ». 17 Ωο εθ ηνχηνπ, θαλέλα θξάηνο κέινο δελ έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα επηθαιεζζεί ηελ νκνζπνλδηαθή δηάξζξσζή ηνπ ή ηελ απηνλνκία ησλ ΟΣΑ γηα λα απνθχγεη ηελ 14 ηάγθνπ Ν. Π., αρπεθίδνπ Ρ. Δπγ., Γίθαην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2000, ζει. 231επ. 15 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει. 69. 16 Μνχζε. Ν, Δπξσπαηθή Έλσζε Γίθαην Οηθνλνκία Πνιηηηθή, εθδ. Παπαδήζε, Αζήλα, 2001, ζει. 24 επ. 17 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 68-69. 5

εθαξκνγή ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ 18. Σν θξάηνο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο., ζηα πιαίζηα ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ, είλαη κφλν απηφ ππεχζπλν έλαληη ηεο Κνηλφηεηαο. 19 πλεπψο, νη επηκέξνπο ελφηεηεο, νκφζπνλδα θξαηίδηα, απηφλνκεο πεξηθέξεηεο ή δήκνη θνηλφηεηεο φπσο δηαθέξνπλ απφ θξάηνο ζε θξάηνο, έρνπλ κφλν έκκεζε πξφζβαζε ζηα θνηλνηηθά δξψκελα, κέζσ ησλ θξαηψλ κειψλ. Απφ ηελ άιιε κεξηά ζην Κνηλνηηθφ Γίθαην δελ αλαγλσξίδεηαη ξεηά θάπνηα αξρή δεζκεπηηθή γηα ηνλ θνηλφ λνκνζέηε πνπ λα δηαζθαιίδεη ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ηνπ θξάηνπο κέινπο, νπφηε εχινγα αλαθχπηεη ην εξψηεκα αλ θαη ζε πνην βαζκφ δηαζθαιίδεηαη ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ζην Κνηλνηηθφ Γίθαην. Τθίζηαηαη δει. ζην Κνηλνηηθφ Γίθαην θαηνρχξσζε ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, αληίζηνηρε εθείλεο ηνπ άξζξ. 102παξ.1 ηνπ ειιεληθνχ πληάγκαηνο θαηά ηελ νπνία «ε δηνίθεζε ησλ ηνπηθψλ ππνζέζεσλ αλήθεη ζηνπο ΟΣΑ», έηζη ψζηε λα πξνζηαηεχεηαη ζε θνηλνηηθφ επίπεδν έλα ειάρηζην αξκνδηνηήησλ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο; 20 1.2 Η αλαδήηεζε ηεο θαηνρύξσζεο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο κέζα από γεληθέο αξρέο ηνπ θνηλνηηθνύ δηθαίνπ. 1.2.1. Η αξρή ηεο επηθνπξηθόηεηαο Ο εηδηθφηεξνο πξνζδηνξηζκφο ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο γλψξηζε πνιιέο ζπδεηήζεηο θαη πξνθάιεζε έληνλεο ακθηζβεηήζεηο ζηε ζεσξία. Ζ «θιαζηθή» δηαηχπσζε ηεο αξρήο βξίζθεηαη ζηελ Encyclica Quadragesimo anno ηνπ Πάπα Πίνπ ΥΗ (1931). χκθσλα κε απηήλ, «παξαβηάδεηαη ε δηθαηνζχλε εάλ, φηη κπνξνχλ λα δηεθπεξαηψζνπλ επηηπρψο νη κηθξφηεξεο θαη ρακειφηεξεο νξγαλψζεηο ην αλαιακβάλεη έλαο επξχηεξνο θαη αλψηεξνο νξγαληζκφο». πλεπψο, ζχκθσλα κε ηελ θιαζηθή αληίιεςε, κφλν ζηε πεξίπησζε πνπ είλαη απνιχησο απαξαίηεην επηηξέπεηαη λα επεκβαίλεη ε εθάζηνηε αλψηεξε δηνηθεηηθή βαζκίδα ή θαη ην ίδην ην θεληξηθφ θξάηνο. Ζ ελ ιφγσ αξρή, δειαδή, ζχκθσλα κε ηελ ηφηε αληίιεςε, εγθαζηδξχεη έλα είδνο «ηεθκεξίνπ αξκνδηφηεηαο» ππέξ ηεο εθάζηνηε 18 Παπαβαζηιείνπ Α., Ο ξφινο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε ζε Δπηζεψξεζε Γεκνζίνπ θαη Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ, ηεχρ. 3, 1993, ζει. 333. 19 ηάγθνπ Ν. Π., αρπεθίδνπ Ρ. Δπγ., Γίθαην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2000, ζει 232 επ. 20 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 68. 6

θαηψηεξεο (δηνηθεηηθήο) βαζκίδαο, εθφζνλ νη δπλάκεηο ηεο επαξθνχλ γηα ηελ εθηέιεζε ηεο θάζε θνξάο απνζηνιήο 21. ηα πιαίζηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ε αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο ζεζπίζηεθε γηα πξψηε θνξά ξεηά 22 κε ηελ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε (άξζξ. 130 Ρ παξ.4 πλζ.δοκ) θαη αθνξνχζε κφλν ηελ θαηαλνκή αξκνδηνηήησλ ζηνλ ηνκέα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. «Ζ Κνηλφηεηα δξα ( ) εθφζνλ νη ζηφρνη ( ) κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ θαιχηεξα ζε θνηλνηηθφ επίπεδν απφ φηη ζην επίπεδν ησλ θξαηψλ κειψλ». Τπάξρεη ε άπνςε ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε δηαηχπσζε ηεο δηάηαμεο «λα επηηεπρζνχλ θαιχηεξα» ππνδειψλεη ην αιεζηλφ πεξηερφκελν ηεο αξρήο πνπ πηνζεηήζεθε. Θα έιεγε θαλείο φηη πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα ηελ αξρή ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο πνπ, ζε αληίζεζε κε ηελ θιαζηθή επηθνπξηθφηεηα, ζα ελίζρπε νπζηαζηηθά ηελ αξκνδηφηεηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ζα ελέθππηε ην δήηεκα θαηαλνκήο αξκνδηνηήησλ ζα επηθξαηνχζε ε θαηά ηεθκήξην «απνηειεζκαηηθφηεξε» Κνηλφηεηα. Σν θξάηνο κέινο δειαδή ηδίσο, εάλ, φπσο ε Διιάδα, είρε αλαπνηειεζκαηηθή δηνίθεζε θαη πεληρξνχο πφξνπο πνηέ δελ ζα κπνξνχζε λα επηηχρεη ηνπο ζηφρνπο θαιχηεξα απφ ηελ Κνηλφηεηα, ζπλεπψο ζα είρε επηθνπξηθή αξκνδηφηεηα. 23 Ζ ζπδήηεζε γηα ηελ ελ ιφγσ αξρή δσληάλεςε, ηδηαίηεξα, ζηε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη. 24 Ζ θαηνρχξσζε ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο ζηε πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ππήξμε κηα απφ ηηο θεληξηθέο επηδηψμεηο ησλ επξσπατθψλ Ο.Σ.Α. χκθσλα κε ην ζεκεξηλφ αξζξ. 5ΗΗ ΔΚ νξίδεηαη φηη: «ηνπο ηνκείο πνπ δελ ππάγνληαη ζηελ απνθιεηζηηθή ηεο αξκνδηφηεηα, ε Κνηλφηεηα δξα ζχκθσλα κε ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο, κφλνλ εάλ θαη ζην βαζκφ πνπ νη ζηφρνη ηεο πξνβιεπφκελεο δξάζεο είλαη αδχλαηνλ λα επηηεπρζνχλ επαξθψο απφ ηα θξάηε κέιε θαη δχλαηαη, ζπλεπψο, ιφγσ ησλ δηαζηάζεσλ ή ησλ απνηειεζκάησλ ηεο πξνβιεπφκελεο δξάζεο, λα επηηεπρζνχλ θαιχηεξα ζε θνηλνηηθφ επίπεδν». 21 Υιέπα Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπαηθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεπρ. 1 ν, 1993, ζει. 103-104. 22 ηάγθνπ Ν. Π., αρπεθίδνπ Ρ. Δπγ., Γίθαην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2000, ζει 92-93. 23 Υιέπα Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπαηθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεπρ. 1 ν, 1993, ζει. 104. 24 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει. 85 επ. 7

Με ηελ ελ ιφγσ δηάηαμε, θαηνρπξψζεθε ε αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο σο αξρή πνπ δηέπεη ηελ θαηαλνκή ησλ ζπληξερνπζψλ αξκνδηνηήησλ αλάκεζα ζηελ Κνηλφηεηα θαη ζηα θξάηε κέιε. Γεδνκέλεο ηεο επέθηαζεο ηεο Κνηλφηεηαο ζηα πεδία αξκνδηνηήησλ ηνπ θξάηνπο κέινπο, ε ελ ιφγσ αξρή επηδηψθεη ζα ιέγακε λα ζπγθξαηήζεη 25 σο έλα βαζκφ ηελ έληνλε, απηή, επέκβαζε ηεο Κνηλφηεηαο. ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ έρνπκε ηελ πξνζάξηεζε, ζηε πλζήθε γηα ηελ ίδξπζε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο, ελφο πξσηνθφιινπ 26 ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ αξρψλ ηεο επηθνπξηθφηεηαο θαη ηεο αλαινγηθφηεηαο. Οξίδεηαη ζ απηφ φηη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζα πξέπεη λα ζπληάζζεη θάζε ρξφλν έθζεζε γηα ελ «Βειηίσζε ηεο λνκνζεζίαο» πξνο ην Δπξσπατθφ πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην ε νπνία ζα επηθεληξψλεηαη ζηελ εμέηαζε ηεο ζέζπηζεο ηεο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο ππφ ην πξίζκα ηεο εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή εθαξκφδεη ηηο αξρέο ηεο επηθνπξηθφηεηαο αιιά θαη ηεο αλαινγηθφηεηαο γηα ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ πξσηνβνπιηψλ ηεο θαη γηα ηελ εθηίκεζε ηεο αλαγθαηφηεηαο ηεο ππάξρνπζαο θαη ηεο κειινληηθήο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο. Απηφ αληηθαηνπηξίδεηαη ζηελ αηζζεηή κείσζε ησλ λέσλ πξνηάζεσλ θαζψο θαη ζηελ απφζπξζε ή αλαζεψξεζε πνιιψλ ππαξρνπζψλ πξάμεσλ. ε έθζεζή ηεο ηνλ Ννέκβξην 1995 κε ηίηιν «Βειηίσζε ηεο λνκνζεζίαο», ε Δπηηξνπή δήισζε ηελ πξφζεζή ηεο λα ζέζεη ζε πξάμε ηελ αξρή «ιηγφηεξε αιιά απνηειεζκαηηθφηεξε δξάζε» κε επηιεθηηθφηεξεο λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κε δηαξθή θαη αλνηθηφ δηάινγν κε ηνπο πνιίηεο, ηα θξάηε κέιε θαη ηνπο ελδηαθεξφκελνπο θχθινπο κέζσ Πξάζηλσλ θαη Λεπθψλ Βηβιίσλ ή αλαθνηλψζεσλ κε ζηφρν ηελ έλαξμε δηαιφγνπ 27. Σν 2001 είρακε ηε ζχζηαζε κηαο νκάδαο εξγαζίαο γηα ηελ επηθνπξηθφηεηα, ζηα πιαίζηα ηεο πλέιεπζεο γηα ηε ζεζκηθή κεηαξξχζκηζε, πνπ ζπλεθιήζε κε ηε Γήισζε ηνπ Λάθελ. Ζ νκάδα είλαη επηθνξηηζκέλε λα εμεηάζεη ην ζέκα θαηάξγεζεο ηνπ πξσηνθφιινπ γηα ηελ επηθνπξηθφηεηα κε ηαπηφρξνλε ελζσκάησζε ηνπ ζην ζψκα λέαο πλζήθεο. Μέζα ζηα θηιφδνμα κέηξα 28 πνπ πξνηείλεη είλαη: α).ε άζθεζε πνιηηηθνχ ειέγρνπ, κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο εηδνπνίεζεο ησλ εζληθψλ θνηλνβνπιίσλ ζε πξψηκν ζηάδην, ψζηε λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξέρνπλ αηηηνινγεκέλε γλψκε αλαθνξηθά κε ηηο πξνηάζεηο ηεο Δπηηξνπήο θαζψο θαη β). ε άζθεζε δηθαζηηθνχ 25 Romano Prodi, the role of the regions in building the Europe of tomorrow Governance and the Convention, meeting with the Presidents of the Regions of Europe, Bellagio, 15.7.2002. 26 Βήθα Μπέζηια Δπξ. Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει 106. 27 Μνχζε. Ν, Δπξσπαηθή Έλσζε Γίθαην Οηθνλνκία Πνιηηηθή, εθδ. Παπαδήζε, Αζήλα, 2001, ζει. 22. 28 Βήθα Μπέζηια Δπξ. Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει 107. 8

ειέγρνπ, κε ηε ζχζηαζε ηκήκαηνο επηθνπξηθφηεηαο ζην Γηθαζηήξην, κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ηνπ ειέγρνπ εθ ησλ πζηέξσλ. Ζ εθαξκνγή ηεο ελ ιφγσ αξρήο ππφθεηηαη ζε κία ηππηθή θαη δχν νπζηαζηηθέο πξνυπνζέζεηο ε χπαξμε ησλ νπνίσλ εξεπλάηαη ζε ηξία ζηάδηα 29. ε πξψην ζηάδην εξεπλάηαη αλ ε ζπγθεθξηκέλε δξάζε αλάγεηαη ζηηο ζπληξέρνπζεο θνηλνηηθέο αξκνδηφηεηεο (ηππηθή πξνυπφζεζε). Ζ λνκηθή απηή θξίζε εκπίπηεη ζηνλ έιεγρν ηνπ ΓΔΚ. ε δεχηεξν ζηάδην εμεηάδεηαη αλ νη ζηφρνη ηεο πξνβιεπφκελεο δξάζεο είλαη αδχλαηνλ λα επηηεπρζνχλ επαξθψο απφ ηα θξάηε κέιε ελψ ζε έλα ηξίην ζηάδην εμεηάδεηαη αλ θαη θαηά πφζν ε πξνβιεπφκελε δξάζε ιφγσ ησλ δηαζηάζεσλ θαη ησλ απνηειεζκάησλ ηεο κπνξεί λα επηηεπρζεί θαιχηεξα ζε θνηλνηηθφ επίπεδν 30. Βέβαηα νη έλλνηεο «αδχλαην, επαξθψο θαη «θαιχηεξα» είλαη πνιχ αφξηζηεο θαη ζπλεπψο δχζθνιν λα ζπγθεθξηκελνπνηεζνχλ. Απφ ηα αλσηέξσ δηαπηζηψλεηαη φηη ε αξρή απηή ξπζκίδεη ηνλ ηξφπν άζθεζεο ησλ αξκνδηνηήησλ ζην πιαίζην ηνπ θνηλνηηθνχ ζπζηήκαηνο, θαη δελ επηρεηξεί λα θαηαλείκεη εθ λένπ ηηο εζληθέο θαη θνηλνηηθέο αξκνδηφηεηεο δηαθνξεηηθά απφ ην φπσο απηέο πξνβιέπνληαη ζην πξσηνγελέο Κνηλνηηθφ Γίθαην. Ζ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο δελ απαληά ζην εξψηεκα πνηνο είλαη αξκφδηνο, άιιά ζην εξψηεκα πνηνο απφ ηνπο δχν αξκφδηνπο ζα ελεξγήζεη 31. πλεπψο δελ ραξάζζεη απζηεξά φξηα κεηαμχ ησλ δχν εηδψλ αξκνδηφηεηαο, αιιά επηηξέπεη ηελ νξγάλσζε ελφο δηαρσξηζκνχ κεηαμχ ηνπο ζε πεξηνρέο φπνπ νη δχν αξκνδηφηεηεο είλαη ζπληξέρνπζεο, νξγάλσζε πνπ κπνξεί λα πνηθίιεη αλάινγα κε ην ρξφλν, ηηο πεξηζηάζεηο θαη ηηο αλάγθεο ησλ επηδησθφκελσλ ζηφρσλ 32. Βέβαηα, ππφ ηα αλσηέξσ δεδνκέλα, πξνθχπηεη φηη ίζσο θαη πάιη ε αξρή φπσο έρεη δηαηππσζεί, δελ επλνεί ηα θξάηε κέιε, εθφζνλ ζπλήζσο ιφγσ ησλ δηαζηάζεσλ ή ησλ απνηειεζκάησλ ηεο πξνβιεπφκελεο δξάζεο ηα απνηειέζκαηα ζα επηηπγράλνληαη θαιχηεξα ζε θνηλνηηθφ επίπεδν, θαη άξα ζα αλαιακβάλεηαη δξάζε απφ ηελ Κνηλφηεηα, ζεσξνχκελε σο απνηειεζκαηηθφηεξε 33. 29 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει. 86 επ. 30 Δπηηξνπή ησλ Δπξσπαηθψλ Κνηλνηήησλ, Δπξσπαηθή Γηαθπβέξλεζε Λεπθή Βίβινο, COM 2001, 428 ηει., Βξπμέιιεο, 25.7.2001, ζει.12. 31 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει. 86 επ. 32 ηάγθνπ Ν. Π., αρπεθίδνπ Ρ. Δπγ., Γίθαην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2000, ζει 93. 33 Υιέπα Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπαηθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεπρ. 1 ν, 1993, ζει 105. 9

Όζνλ αθνξά ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε, ε αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο φπσο αλαθέξεηαη ζην θείκελν ηεο πλζ. ΔΚ., αθνξά κφλν ηε ζρέζε κεηαμχ Κνηλφηεηαο θαη θξαηψλ κειψλ, απνθιείνληαο έηζη ηελ επίθιεζή ηεο απφ ηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο θαζψο θαη απφ ηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ ελψπηνλ ηνπ ΓΔΚ 34. Παξ φια απηά, φκσο θαζηεξψλεη έλα είδνο ηεθκεξίνπ ππέξ ηεο θαηψηεξεο βαζκίδαο κε ηελ αηηηνινγία φηη, φηαλ ε απφθαζε ιακβάλεηαη φζν ην δπλαηφλ πην θνληά ζηνλ ελδηαθεξφκελν πνιίηε, έρεη απμεκέλεο πξννπηηθέο απνηειεζκαηηθφηεηαο, αθνχ ηνπ δεκηνπξγεί ην αίζζεκα εγγχηεηαο θαη ζπκκεηνρήο ζ απηήλ. Γελ ζα είρε λφεκα ε αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο αλ κπνξνχζε λα εθαξκνζηεί κφλν απφ ηα θξάηε κέιε θαη φρη θαη απφ ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε 35. Όηαλ ε ζπλνιηθή θξίζε, γηα ηα ηξία αλσηέξσ επίπεδα, θαηαιήμεη ζην ζπκπέξαζκα φηη ε ζπγθεθξηκέλε δξάζε πξέπεη λα αλαιεθζεί ζε εζληθφ ηειηθά επίπεδν, ηφηε ε ζπκβνιή ησλ ηνπηθψλ νξγαληζκψλ ζηελ πινπνίεζε ηεο δξάζεο θαζίζηαηαη απαξαίηεηε. 36 Έηζη, νη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο κπνξνχλ λα επηθαιεζηνχλ ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο φηαλ δξνπλ κέζα ζηελ ελφηεηα ηνπ θξάηνπο κέινπο, αζθψληαο κηα ζπκπιεξσκαηηθή, εθηειεζηηθή αξκνδηφηεηα ζε απηή ηνπ θξάηνπο, σο απνηειεζκαηηθφηεξεο θαη σο ην πιεζηέζηεξν ζην πνιίηε επίπεδν. 37 Ζ. αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο είλαη ζπλεπψο, κηα ππελζχκηζε, γηα ηνλ πνιηηηθφ ξφιν ηεο απνθέληξσζεο, ε νπνία πξέπεη λα θαηαλνείηαη σο κηα δηαδηθαζία ελδπλάκσζεο ησλ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ αξρψλ κε δηθέο ηνπο δπλάκεηο, παξά ζαλ κηα κεηαβίβαζε αξκνδηνηήησλ πλεπψο κνινλφηη άκεζε αλαθνξά θαη δηαζχλδεζε ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο κε ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε δελ γίλεηαη θαη δελ κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα άκεζε πξνζηαζία ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο κέζσ ηεο αξρήο απηήο, ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε έρεη λα επσθειεζεί 38, έζησ έκκεζα, απφ ηελ πξφβιεςε ηεο αξρήο, αθνχ κ απηήλ δηαζθαιίδεηαη ζε έλα βαζκφ ε ιήςε ησλ απνθάζεσλ φζν ην δπλαηφλ πην θνληά ζηνλ πνιίηε. 34 Βήθα Μπέζηια Δπξ., Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει 108. 35 Γλσκνδφηεζε ηεο Δπηηξνπήο ησλ Πεξηθεξεηψλ γηα ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο, CDR 302/98, Μάξηηνο 1999. 36 Δπξσπαηθφ Κνηλνβνχιην, Έθζεζε ζρεηηθά κ ην ξφιν ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη ηνπηθψλ αξρψλ ζηελ επξσπαηθή νηθνδφκεζε, εηζεγεηήο Giorgio Napolitano, Δπηηξνπή πληαγκαηηθψλ Τπνζέζεσλ, 4 Γεθεκβξίνπ 2002, ηει. Α5-0427/2002. 37 θαλδάκε Ν., Δπξσπαηθφ Γίθαην θαη ζηνηρεία ειιεληθνχ δηθαίνπ πξνζαξκνγήο, 1994, ζει. 301 38 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 89. 10

1.2.2 H αξρή ηεο αλαινγηθόηεηαο Ζ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη εηζήγαγε ζην θνηλνηηθφ δίθαην ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο. χκθσλα κε ηελ αξρή απηή, ε δξάζε ηεο Κνηλφηεηαο δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη ηα αλαγθαία φξηα γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο (άζξν3.πλζ.δδ). 39 ηε πεξίπησζε, δειαδή, άζθεζεο κηαο θνηλνηηθήο αξκνδηφηεηαο, ε Κνηλφηεηα έρνληαο επηινγή κεηαμχ πεξηζζφηεξσλ ηξφπσλ γηα λα αλαπηχμεη κηα δξάζε, θαη, ρσξίο λα ζέηεη ζε θίλδπλν ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο, νθείιεη λα επηιέμεη εθείλν ηνλ ηξφπν δξάζεο πνπ αθήλεη ηελ πεξηζζφηεξε ειεπζεξία ζηα θξάηε, ζηνπο ηδηψηεο θαη ζηηο επηρεηξήζεηο. 40 Ζ Κνηλφηεηα, θαη εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο, ζα πξέπεη λα εμεηάδεη κε πξνζνρή αλ ε παξέκβαζή ηεο είλαη απαξαίηεην λα γίλεη κε λνκνζεηηθφ κέζν, ή εάλ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ άιια κέζα ιηγφηεξν επαρζή φπσο ζχζηαζε, απιή ρξεκαηνδνηηθή ελίζρπζε, ελζάξξπλζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ, πξνζρψξεζε ζε δηεζλή ζχκβαζε. 41 Οξίδεηαη, έηζη φηη ε Έλσζε πξέπεη λα λνκνζεηεί κφλν φηαλ απηφ είλαη αλαγθαίν, εμεηάδνληαο πάληα ηελ αλαινγία κέζνπ πξνο ζθνπνχ. Αθφκε, εάλ ε άζθεζε ηεο θνηλνηηθήο αξκνδηφηεηαο δελ κπνξεί λα γίλεη παξά κφλν κε ηελ έθδνζε κηαο λνκηθά δεζκεπηηθήο πξάμεο, ζα πξέπεη λα δίλεηαη πξνηίκεζε ζηηο νδεγίεο παξά ζηνπο θαλνληζκνχο θαη ζα πξέπεη λα απνθεχγεηαη, θάζε ππεξβνιή ζην ιεπηνκεξεηαθφ ραξαθηήξα ηεο ξχζκηζεο, θαη βέβαηα, πάληνηε, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη δελ ηίζεηαη ζε θίλδπλν ε επίηεπμε ησλ επηδησθφκελσλ ζηφρσλ 42. Ζ πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ πεγαίλεη έλα βήκα παξαπέξα αλαθέξνληαο φηη πνιηηηθή ηεο Δ.Δ είλαη λα εθαξκφδεη ηελ ελ ιφγσ αξρή θαη ζην ζέκα επηβνιήο βάξνπο ζε εμνπζίεο κε ηηο νπνίεο ζπλεξγάδεηαη. χκθσλα άιισζηε θαη κε δηαθήξπμε ηεο Δπηηξνπήο πξέπεη «λα ιακβάλεηαη ππφςε ε αλάγθε γηα θάζε βάξνο είηε νηθνλνκηθφ είηε δηνηθεηηθφ κε ην νπνίν ε Κνηλφηεηα επηβαξχλεη ηηο εζληθέο θπβεξλήζεηο, ηηο ηνπηθέο εμνπζίεο, ηνπο νηθνλνκηθνχο δηαρεηξηζηέο θαη ηνπο πνιίηεο 39 http: //www.cor.eu.int 40 ηάγθνπ Ν. Π., αρπεθίδνπ Ρ. Δπγ., Γίθαην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2000, ζει 98. 41 Μνχζε. Ν, Δπξσπαηθή Έλσζε Γίθαην Οηθνλνκία Πνιηηηθή, εθδ. Παπαδήζε, Αζήλα, 2001, ζει. 21. 42 ηάγθνπ Ν. Π., αρπεθίδνπ Ρ. Δπγ., Γίθαην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2000, ζει 99 θαη Δπηηξνπή ησλ Δπξσπαηθψλ Κνηλνηήησλ, Δπξσπαηθή Γηαθπβέξλεζε Λεπθή Βίβινο, COM 2001, 428 ηει., Βξπμέιιεο, 25.7.2001, ζει.12. 11

θαη απηφ λα κεηψλεηαη αλάινγα κε ηνλ αληηθεηκεληθφ ζθνπφ», θαηά ηελ εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ ηεο. Δπίζεο, ζεσξεηηθέο ζπδεηήζεηο έρνπλ γίλεη ζρεηηθά κε ην αλ ε αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί σο θξηηήξην θαηαλνκήο αξκνδηνηήησλ κεηαμχ Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη θξαηψλ κειψλ θαη ζπλεπψο ηνπηθήο αξρψλ. χκθσλα κε άπνςε ηεο Δπηηξνπήο, ε ελ ιφγσ αξρή δελ επεξεάδεη ηελ θαηαλνκή αξκνδηνηήησλ, φπσο απηέο πξνβιέπνληαη ζην πξσηνγελέο Κνηλνηηθφ Γίθαην, αιιά κφλν ηελ έληαζε θαη ηελ έθηαζε, σο πξνο ην βαζκφ παξέκβαζεο, αθνχ πξψηα πξνζδηνξηζζεί, κε βάζε ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο, ν αξκφδηνο λα ελεξγήζεη ζηνπο ηνκείο πνπ δελ αλάγνληαη ζηελ απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηεο Κνηλφηεηαο. Τπφ κηα έλλνηα ινηπφλ, ε αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο πξνζδηνξίδεη ελδειερέζηεξα ηνλ ηξφπν εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο. Αλ θαη δελ κπνξεί λα γίλεη άκεζε αλαθνξά γηα πξνζηαζία ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηε ζπγθεθξηκέλε αξρή, ζίγνπξα νη ηνπηθέο αξρέο επσθεινχληαη έκκεζα απφ απηή, 43 θαζψο, κε ηελ ελ ιφγσ αξρή, είλαη δπλαηφο ν δηαθνξνπνηεκέλνο έιεγρνο θάζε επίκαρεο πξάμεο ηεο Κνηλφηεηαο πνπ παξεκβαίλεη ζην πεδίν επζχλεο ησλ Ο.Σ.Α. 44 1.2.3 Η αξρή ηεο εγγύηεηαο Σε ηειεπηαία δεθαεηία, ε Δπξσπατθή Έλσζε έρεη ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ αλάγθε λα ζπζθίμεη ηηο ζρέζεηο ηεο κε ηνπο επξσπαίνπο πνιίηεο, νη νπνίνη είλαη θαη νη θχξηνη απνδέθηεο ησλ πνιηηηθψλ ηεο. Ήδε, απφ ην πξψην άξζξν ηεο πλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, αλαγλσξίδεηαη φηη «νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη φζν ην δπλαηφλ πην αλνηθηά θαη φζν ην δπλαηφλ εγγχηεξα ζηνπο πνιίηεο». Σν ζεηηθφ θιίκα επηθξάηεζε θαη ζηε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη, φπνπ έγηλε άκεζε αλαθνξά ζηελ εγγχηεηα. Ζ πνιηηηθή ηεο εγγχηεηαο πξαγκαηψλεηαη κφλν κέζα απφ ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο. Μέζσ απηήο ππνδεηθλχεηαη ε νξηνζέηεζε ησλ 43 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 83 44 Υιέπα Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπαηθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεπρ. 1 ν, 1993, ζει 100. 12

αξκνδηνηήησλ θαη γίλεηαη ζαθήο δηάξζξσζε ησλ επζπλψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. 45 Ζ Κνηλφηεηα ζπλεηδεηνπνηεί ηελ κεγάιε ζεκαζία ηεο αξρήο ηεο εγγχηεηαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ ηεο. ηα πιαίζηα ζπδεηήζεψλ ηεο αξρίδεη λα δηαθαίλεηαη ην ελδηαθέξνλ ηεο γηα ηε πξαγκάησζε κηαο πνιηηηθήο πνπ ζα ζπλεθηηκά ηελ θαζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα θαη ηηο αλεζπρίεο ησλ πνιηηψλ έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί ε επηηπρία ηνπ θνηλνηηθνχ έξγνπ. Μφλν αλ ε Έλσζε είλαη θνληά ζηνπο πνιίηεο ζα ηνπο βνεζήζεη λα θαηαιάβνπλ εθ λένπ ην ξφιν θαη ην ζθνπφ ηεο επξσπατθήο νηθνδφκεζεο. 46 Τπφ ηα αλσηέξσ δεδνκέλα, ε αξρή ηεο εγγχηεηαο, απνηέιεζε κηα απάληεζε ζηηο αδπλακίεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Δθφζνλ, ε έλλνηα ηεο επηθεληξψλεηαη ζην φηη κηα πνιηηηθή πνπ ζπλεθηηκά ηελ θαζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα θαη ηηο αλεζπρίεο ησλ πνιηηψλ, είλαη ε πην θαηάιιειε γηα λα δηαζθαιίζεη ηελ πνηφηεηα θαη ηελ επηηπρία ηνπ θνηλνηηθνχ έξγνπ, ηφηε εχινγα εκπιέθεη ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ζηε δηακφξθσζε ησλ επξσπατθψλ πνιηηηθψλ. Σν ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν απνηειεί αλαπφζπαζηε ζπληζηψζα ηεο αξρήο ηεο εγγχηεηαο θαζψο νη ηνπηθνί νξγαληζκνί είλαη ην πην θνληηλφ ζηνλ πνιίηε δηνηθεηηθφ επίπεδν 47, θαη ζπλεπψο ν ζεζκφο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο επσθειείηαη θαη πάιη έκκεζα. 1.2.4 Η αξρήο ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο Γηα ηελ επίηεπμε ηεο εγγχηεηαο, φπσο απηή εμεηάζηεθε αλσηέξσ, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη ζπκκεηνρή ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ ζηα επξσπατθά δξψκελα θαη ε ζπλεξγαζία ηεο Κνηλφηεηαο κε ηηο ηνπηθέο πεξηθεξεηαθέο αξρέο. Ζ ζπκκεηνρή θαη ε ζπλεξγαζία απνηεινχλ ηηο βαζηθέο αμίεο ηεο αξρήο ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο, ε ζεκαληηθφηεηα ηεο νπνίαο έρεη αξρίζεη λα αλαγλσξίδεηαη απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. 48 Οη ηνπηθνί νξγαληζκνί έρνπλ ηελ αξκνδηφηεηα θαη ηελ επζχλε γηα ηελ ελζσκάησζε θαη δηαρείξηζε ελφο κεγάινπ φγθνπ επξσπατθψλ πνιηηηθψλ ζε ηνπηθφ 45 European Communities, Committee of the Regions, Regional and Local Government in the European Union (Responcibilities and Resources), Luxemberg, 2001, ζει. 23 επ. 46 Έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ησλ Πεξηθεξεηψλ γηα ηελ Δγγχηεηα, CDR 436/2000, ηει., Δπηηξνπή Θεζκηθψλ Θεκάησλ, Βξπμέιεο, 6.11.2001, ζει. 3. 47 Βήθα Μπέζηια Δπξ., Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει 109-110. 48 Romano Prodi,, The role of the regions in building the Europe of tomorrow Governance and the Convention, meeting with the Presidents of the Regions of Europe, Bellagio, 15.7.2002 13

επίπεδν, ε επηηπρία ησλ νπνίσλ εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ απνηειεζκαηηθή ζπλεξγαζία ηνπ επξσπατθνχ, εζληθνχ θαη ηνπηθνχ επηπέδνπ. 49 Αλαγλσξίδεηαη, έηζη, ε αλαγθαηφηεηα πξνψζεζεο κηαο «απφ ηε βάζε πξνο ηελ θνξπθή» πξνζέγγηζεο ησλ επξσπατθψλ δεηεκάησλ. Ζ πξαγκάησζε απηή κπνξεί λα επηηεπρζεί κφλν κε ζπλεξγαζία ησλ δηαθφξσλ επηπέδσλ θαη φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ ζε έλα θιίκα αιιειεγγχεο θαη εκπηζηνζχλεο, ψζηε λα εληζρχεηαη θαη ε δηαθάλεηα θαη ε δεκνθξαηία ζηελ Έλσζε. Ζ βαξχηεηα ηεο αξρήο ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο γηα ηε δξάζε ησλ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ αξρψλ, δηαθαίλεηαη άιισζηε θαη απφ ην γεγνλφο, φηη ε εηαηξηθή ζρέζε απνηειεί κηα απφ ηηο βαζηθέο αξρέο πνπ ζηεξίδνπλ ηε δξάζε ηνπο ηα δηαξζξσηηθά ηακεία, ηα νπνία απνηεινχλ πεγή ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ δηνηθήζεσλ ζηα θξάηε κέιε. 50 Απφ ηα αλσηέξσ πξνθχπηεη φηη, ε αξρή ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο, αλ θαη έκκεζα, εληζρχεη ζε κεγάιν βαζκφ ην ξφιν, ηε ιεηηνπξγία θαη ηε ζέζε ησλ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ αξρψλ ζηελ επξσπατθή ζθελή, θαζψο αλαγλσξίδεη ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο. 1.2.5. Η πξνζηαζία ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο κέζσ ηνπ Επξσπατθνύ Υάξηε Σνπηθήο Απηνλνκίαο (Ε.Υ.Σ.Α) 51 Αλ θαη απφ ηηο αλσηέξσ αξρέο νη ΟΣΑ επσθεινχληαη έκκεζα δελ κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα άκεζε πξνζηαζία ηνπ ζεζκνχ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Μήπσο «ν θνηλφο παξαλνκαζηήο» γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ επηκέξνπο ζηνηρείσλ πνπ ζπλζέηνπλ έλα παλεπξσπατθά απνδεθηφ «ζθιεξφ ππξήλα» απηνδηνίθεζεο ζα κπνξνχζε λα αλεβξεζεί ζηηο δηαηάμεηο ηνπ (Δ.Υ.Σ.Α); 52 Ο Δ.Υ.Σ.Α είλαη κηα δηεζλήο ζχκβαζε πνπ θαηαξηίζηεθε απφ ηελ επηηξνπή ππνπξγψλ ησλ θξαηψλ κειψλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο ζην ηξαζβνχξγν, ην 49 Leygues J-C., Report by working group on Multi-Level Governance: Linking and Networking the various regional and locals levels Group 4c, γηα White Paper on European Governance, Δπξσπαηθή Δπηηξνπή, Μάηνο, 2001. 50 Βήθα Μπέζηια Δπξ., Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει 110 θαη Παπαβαζηιείνπ Α. Ο ξφινο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε, ζε «Δπηζεψξεζε Γεκνζίνπ θαη Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ» ηεχρ. 3, 1993 ζει.347. 51 Βι. ην θείκελν ηνπ Δπξσπαηθνχ Υάξηε Σνπηθήο Απηνλνκίαο πίζσ ζην Παξάξηεκα 3 Βι. γεληθά γηα ην Δ.Υ.Σ.Α ζε Σάρνπ Α., Ο Δπξσπαηθφο Υάξηεο ηεο Σνπηθήο Απηνλνκίαο, ζε «Διιεληθή Δπηζεψξεζε Δπξσπαηθνχ Γηθαίνπ» 1991, ζει. 608 επ. 52 Υιέπα Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπαηθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεπρ. 1 ν, 1993, ζει 99. 14

1985. Απνηειεί πξντφλ κηαο πνιχρξνλεο κειέηεο θαη πεξηιακβάλεη βαζηθέο αξρέο πνπ αθνξνχλ ηελ νηθνλνκηθή ελδπλάκσζε ησλ ηνπηθψλ νξγαληζκψλ, ηε δηεχξπλζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο, ηε δεκνθξαηηθνπνίεζή ηνπο θαη ηελ ηνπηθή απηνλνκία. 53 Ζ Διιάδα έρεη θπξψζεη ην Υάξηε, κε ην λφκν 1850/1989 κε ηελ επηθχιαμε φηη δελ αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα δεζκεπζεί κε ηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 5 (πξνζηαζία ησλ εδαθηθψλ νξίσλ ησλ Ο.Σ.Α), 7 παξ. 2 (πξνυπνζέζεηο άζθεζεο ησλ αξκνδηνηήησλ ζε ηνπηθφ επίπεδν), 8 παξ.2 (δηνηθεηηθφο έιεγρνο ησλ πξάμεσλ ησλ Ο.Σ.Α θαη 10 παξ. 2 (δηθαίσκα ζπλεηαηξηζκνχ ησλ Ο.Σ.Α). Ο Υάξηεο ζχκθσλα κε ην άξζξν 28 παξ.1 απέθηεζε ππεξλνκνζεηηθή ηζρχ θαη ππεξηζρχεη θάζε ηπρφλ αληίζεηεο ξχζκηζεο ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο. 54 εκαληηθή δηάηαμε ηνπ Δ.Υ.Σ.Α απνηειεί ην άξζξ. 4, ε νπνία αλαθέξεηαη ζηελ έθηαζε ηεο ηνπηθήο απηνλνκίαο. Οη βαζηθέο αξκνδηφηεηεο ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο νξίδνληαη απφ ην χληαγκα ή απφ ην λφκν. ην ίδην άξζξν θαη ζηελ παξ.3 πξνβιέπεηαη ε γεληθή αξρή ηεο ιήςεο ησλ απνθάζεσλ φζν ην δπλαηφλ πην θνληά ζηνπο πνιίηεο. 55 Σν ζχζηεκα πνπ εγθαζηδξχεη πάλησο ν Δ.Υ.Σ.Α. δελ θαίλεηαη λα πξνζθέξεηαη γηα «παλεπξσπατθή» πξνζηαζία ηεο απηνδηνίθεζεο αθνχ επηηξέπεη ζηα ζπλππνγξάθνληα θξάηε λα δηαηππψλνπλ επηθπιάμεηο γηα νξηζκέλεο δηαηάμεηο ηνπ. Δίλαη γεγνλφο βέβαηα φηη έλα ειάρηζην πνζνζηφ ηνπ Δ.Υ.Σ.Α. (ππνρξεσηηθέο δηαηάμεηο άξζξ.12) είλαη δεζκεπηηθφ γηα φια ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε. Αιιά θαη αλ αθφκε φια ηα θξάηε κέιε ηεο Κνηλφηεηαο επηθπξψζνπλ ηνλ Δ.Υ.Σ.Α, απηφ θαη πάιη δελ ζεκαίλεη ηελ άκεζε δέζκεπζή ηεο. Όπσο είλαη γλσζηφ, νη δηεζλείο ζπκβάζεηο δεζκεχνπλ θαη αξρήλ κφλν ηνπο ζπκβαιιφκελνπο. ην κέιινλ βέβαηα δελ απνθιείεηαη λα πξνζρσξήζεη ε Κνηλφηεηα ζηνλ Δ.Υ.Σ.Α ή λα ελζσκαηψζεη δηα παξαπνκπήο δηαηάμεηο ηνπ ζε λέα πλζήθε, φπσο έγηλε ζηε πεξίπησζε ηνπ Μάαζηξηρη κε ηελ Δπξσπαηθή χκβαζε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (ΔΓΑ). Έηζη ζα κπνξνχζαλ νη ΟΣΑ λα πξνζθεχγνπλ ζην ΓΔΚ επηθαινχκελνη ηηο δηαηάμεηο ηνπ Δ.Υ.Σ.Α 56 53 Βήθα Μπέζηια Δπξ. Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει 183. 54 Αζαλαζφπνπινπ Κ., Πεξηθεξεηαθή Γηνίθεζε θαη Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, η. Β, λέα έθδνζε, Αζήλα, 2000, ζει. 129. 55 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 91. 56 Υιέπα Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπατθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεπρ. 1 ν, 1993, ζει 99 15

Σειηθά, πάλησο, ηζρχεη ε άπνςε, θαηά ηελ νπνία, ε ελζσκάησζε ηνπ Δ.Υ.Σ.Α θαηά ηνλ έλα ή άιιν ηξφπν ζην θνηλνηηθφ δίθαην δελ ζα εμππεξεηνχζε ηελ θαηνρχξσζε ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε, αιιά απιά ζα ζπλεηζέθεξε ζηελ θαηαμίσζε ηνπ ζεζκνχ ζηε λνκνζεζία ησλ θξαηψλ κειψλ. Πξάγκαηη ηα θξάηε κέιε δελ κπνξνχλ κέζσ ηνπ Υάξηε λα δεζκεχζνπλ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε φζνλ αθνξά ηελ θαηνρχξσζε ηεο πξνζηαζίαο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο 57. Δίθαην 1.2.6 Η δηθνλνκηθή πξνζηαζία ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζην Κνηλνηηθό Ζ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε είλαη απηφλνκε. Ωο εθ ηνχηνπ, δηαζέηεη δηθφ ηεο ζχζηεκα έλλνκεο πξνζηαζίαο θαη αλεμάξηεην Γηθαζηήξην, ην νπνίν εμαζθαιίδεη ηελ ηήξεζε ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ θαηά ηελ εξκελεία θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ. Γηα ηνλ έιεγρν ηεο λνκηκφηεηαο ησλ πξάμεσλ ησλ θνηλνηηθψλ νξγάλσλ πξνβιέπεηαη αίηεζε αθπξψζεσο ζην άξζξ.173 πλζδκ ηελ νπνία λνκηκνπνηνχληαη λα ππνβάιινπλ ηα θξάηε κέιε, ην πκβνχιην, ε Δπηηξνπή, ην Κνηλνβνχιην, ε Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα, φπσο θαη θάζε θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν. 58 Σα θξάηε κέιε λνκηκνπνηνχληαη γεληθά λ αζθήζνπλ ηελ αίηεζε αθπξψζεσο ρσξίο λα είλαη ππνρξεσκέλα λα απνδείμνπλ ην έλλνκν ζπκθέξνλ ηνπο. Δλψ, αληίζεηα, ην δηθαίσκα ηνπ πξνζψπνπ πξνο άζθεζε ηεο αηηήζεσο αθπξψζεσο δελ αλαγλσξίδεηαη γεληθά, αιιά κφλν θαηά πξάμεσλ πνπ απεπζχλνληαη ζ απηφ ή θαηά απνθάζεσλ πνπ αλ θαη εθδίδνληαη σο θαλνληζκνί ή απνθάζεηο πνπ απεπζχλνληαη ζε άιιν πξφζσπν, ην αθνξνχλ άκεζα θαη αηνκηθά. 59 Σν εξψηεκα πνπ αλαθχπηεη είλαη αλ νη ΟΣΑ κπνξνχλ λα εκθαληζζνχλ ελψπηνλ ηνπ Γηθαζηεξίνπ κε βάζε ηελ παξ.2 ηνπ άξζξνπ173 πλζδκ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία «ην Γηθαζηήξην είλαη αξκφδην λα απνθαίλεηαη επί πξνζθπγψλ πνπ αζθνχληαη απφ θξάηνο κέινο, ην πκβνχιην ή ηελ Δπηηξνπή, ιφγσ αλαξκνδηφηεηαο, παξαβάζεσο νπζηψδνπο ηχπνπ, παξαβάζεσο ηεο παξνχζαο ζπλζήθεο ή νπνηνπδήπνηε 57 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπατθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 94. 58 Μνχζε. Ν, Δπξσπαηθή Έλσζε Γίθαην Οηθνλνκία Πνιηηηθή, εθδ. Παπαδήζε, Αζήλα, 2001, ζει 43 θαη Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 95 επ. 59 ηάγθνπ Ν. Π., αρπεθίδνπ Ρ. Δπγ., Γίθαην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2000, ζει 279. 16

θαλφλα δηθαίνπ, ζρεηηθνχ κε ηελ εθαξκνγή ηεο ή ιφγσ θαηαρξήζεσο εμνπζίαο» ή κε βάζε ηελ παξ.4 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ σο «λνκηθφ πξφζσπν». 60 Ζ απάληεζε ζην αλσηέξσ εξψηεκα δίλεηαη απφ λνκνινγία ηνπ Γ.Δ.Κ 61,. ζχκθσλα κε ηελ νπνία, νη Ο.Σ.Α. λνκηκνπνηνχληαη λα εκθαλίδνληαη ελψπηνλ ηνπ Γηθαζηεξίνπ (ελεξγεηηθή λνκηκνπνίεζε) σο λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ θαη λα ζηξέθνληαη θαηά πξάμεσλ ησλ θνηλνηηθψλ νξγάλσλ πνπ απεπζχλνληαη άκεζα ζ απηνχο ή πνπ ρσξίο λ απεπζχλνληαη ζ απηνχο, ηνπο αθνξνχλ άκεζα θαη αηνκηθά. Ωο εθ ηνχηνπ, δελ ηνπο αλαγλσξίδεηαη ην πξνλνκηαθφ δηθνλνκηθφ θαζεζηψο εθείλν πνπ αλαγλσξίδεηαη ζηα θξάηε κέιε, ηα νπνία κπνξνχλ λα πξνζθχγνπλ ζην Γηθαζηήξην αλεμάξηεηα απφ ην αλ ζίγνληαη άκεζα θαη αηνκηθά. πλεπψο, νη Ο.Σ.Α. δελ κπνξνχλ λα εκθαληζζνχλ ελψπηνλ ηνπ Γηθαζηεξίνπ κε αίηεκα ηελ αθχξσζε θάπνηαο θνηλνηηθήο πξάμεο, ε νπνία ελδερνκέλσο θαη γεληθά ζίγεη ην δηθαίσκα απηνλνκίαο ηνπο, φπσο απηφ αλαγλσξίδεηαη ζηελ εζληθή λνκνζεζία ησλ θξαηψλ ηνπο. Όπσο πξναλαθέξακε, ην ΓΔΚ αλαγλσξίδεη ηελ ππεξνρή ηνπ θνηλνηηθνχ θαλφλα έλαληη νηνπδήπνηε εζληθνχ θαλφλα, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ εζληθνχ πληάγκαηνο. Γηαθνξεηηθά ζα εηίζεην ζε άκεζε δηαθηλδχλεπζε ε εληαία εθαξκνγή ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ θαη γεληθφηεξα ε εθπιήξσζε ζηφρσλ ηεο Δ.Δ. πλεπψο, νη ΟΣΑ δελ κπνξνχλ λα επηθαιεζζνχλ ελψπηνλ ηνπ ΓΔΚ εζληθέο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο, κε ηηο νπνίεο δηαζθαιίδνληαη ζπγθεθξηκέλα δηθαηψκαηά ηνπο φπσο π.ρ. ην αξζξ.102 62. Δπίζεο, γηα ηνλ ίδην ιφγν, δελ είλαη δπλαηή ε παζεηηθή λνκηκνπνίεζε ησλ ΟΣΑ ελψπηνλ ηνπ ΓΔΚ, χζηεξα απφ πξνζθπγή ηεο Δπηηξνπήο κε βάζε ην άξζξ.169 πλζδκ (πξνζθπγή ελαληίνλ θξάηνπο κέινπο γηα παξάβαζε ηεο πλζήθεο), έζησ θαη αλ ππεχζπλνο γηα ηε ζπγθεθξηκέλε παξάβαζε, θαηά ηελ εζληθή λνκνζεζία, ζεσξείηαη ν ΟΣΑ. Σν ζπκπέξαζκα απηφ πξνθχπηεη ηφζν απφ ηελ γξακκαηηθή δηαηχπσζε ηνπ άξζξ.169 πλζδκ, φζν θαη απφ ηελ λνκνινγία ηνπ ΓΔΚ 63, θαηά ηελ νπνία ην θξάηνο κέινο «δελ κπνξεί λα επηθαιεζζεί εζσηεξηθέο δπζθνιίεο ή δηαηάμεηο ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ, έζησ θαη αλ απηέο έρνπλ ζπληαγκαηηθή ηζρχ, γηα λα δηθαηνινγήζεη ηε κε εθαξκνγή ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ». 60 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 95 επ 61 ΓΔΚ 62/ΚΑΗ 72/77(Executif regional Wallon), πιι.1988, 1573 62 Μνχζε. Ν, Δπξσπαηθή Έλσζε Γίθαην Οηθνλνκία Πνιηηηθή, εθδ. Παπαδήζε, Αζήλα, 2001, ζει 24 63 ΓΔΚ ππ. 68,69,70,71,72,73/81(Δπηηξνπή/Βέιγην) πιι.1982,153 17

Γηαθνξεηηθά ρεηξίδνληαη ην δήηεκα ζηα εζληθά δηθαζηήξηα. Δθεί, ε παζεηηθή λνκηκνπνίεζε ησλ ΟΣΑ είλαη δπλαηή 64, κφλν αλ ν ηνπηθφο νξγαληζκφο είλαη ππεχζπλνο γηα παξάβαζε ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ, ζχκθσλα κε ηελ εζληθή λνκνινγία, θαη εθφζνλ ε θνηλνηηθή δηάηαμε ηζρχεη άκεζα θαη κπνξεί λα ηελ επηθαιεζζεί ν ηδηψηεο 65. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΤΣΕΡΟ Η ζεζκηθή ζπκκεηνρή ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ Επξσπατθή Έλσζε Ο ξφινο ησλ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ αξρψλ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο γηα ηελ επηηπρία ησλ πξσηνβνπιηψλ ηεο πνιηηηθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, φρη κφλν επεηδή ε πνιηηηθή ηεο Κνηλφηεηαο, φπσο πξναλαθέξακε, εθηείλεηαη ζηα πεδία ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο αιιά θαη γηαηί ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε έρεη ηε δπλαηφηεηα λα εθαξκφζεη ηε θνηλνηηθή πνιηηηθή ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο κε κεγαιχηεξν βαζκφ απνδνηηθφηεηαο 66 απφ θάζε άιιν δηνηθεηηθφ επίπεδν κέζα ζηε ρψξα. Απηφ νθείιεηαη ζε 2 ιφγνπο: α) ηε θαιχηεξε πιεξνθφξεζε 67 ησλ ηνπηθψλ αξρψλ Αλ θαη ππάξρνπλ παξαδείγκαηα απφ ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο νη νπνίεο είλαη απνκαθξπζκέλεο απφ ηνπο εθινγείο ηνπο, γεληθά νη αξρέο απηέο γλσξίδνπλ θαιχηεξα απφ θάζε άιιν δηνηθεηηθφ επίπεδν ηα πεδία δξάζεο θαη ηηο εηδηθέο πξνυπνζέζεηο θαη ηε ζχγρξνλε πξαγκαηηθφηεηα πνπ επηθξαηεί ζηε ηνπηθή θνηλσλία, φπνπ θαιείηαη λα εθαξκνζηεί ε θνηλνηηθή λνκνζεζία. Ζ θαιχηεξε απηή γλψζε νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη νη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο βξίζθνληαη, ηππηθά ηνπιάρηζηνλ, πην θνληά ζηνπο πνιίηεο απφ φηη νη εζληθέο θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ θαη νη επξσπατθνί ζεζκνί. 64 ΓΔΚ ππ 103/88 (Frateli/Γήκνο Μηιάλνπ), πιι.1988,1839 65 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει 97. 66 European Communities, Committee of the Regions, Regional and Local Government in the European Union (Responcibilities and Resources), Luxemberg, 2001, ζει 25 67 Δπηηξνπή ησλ Δπξσπαηθψλ Κνηλνηήησλ, Δπξσπαηθή Γηαθπβέξλεζε Λεπθή Βίβινο, COM 2001, 428 ηει., Βξπμέιιεο, 25.7.2001, ζει 13 18

Σν είδνο ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνπλ νη ηνπηθνί νξγαληζκνί αιιά θαη ε ηππηθά καθξά ηζηνξία άζθεζεο ππεξεζηψλ κέζα ζηα ίδηα φξηα αξκνδηφηεηαο θαη κπνξνχλ λα ζπλδπάζνπλ πιεξνθνξίεο απφ επξχηεξα πεδία θαη λα εληνπίζνπλ ηελ εζσηεξηθή ζρέζε, είλαη, επίζεο, ιφγνη πνπ δηθαηνινγνχλ ηελ εγγχηεηα κε ηε ηνπηθή θνηλσλία. Ζ δηνηθεηηθή εμνπζία ηεο ηνπηθήο εμνπζίαο είλαη εθ ησλ πξαγκάησλ ην θνληηλφηεξν ζηνπο πνιίηεο δηνηθεηηθφ επίπεδν, ελψ ην κηθξφ κέγεζνο θαη ε αλαινγία αληηπξνζψπσλ θαη πιεζπζκνχ ηεο επηηξέπεη λα γλσξίδεη θαιχηεξα ηα πξνβιήκαηα, ηηο αλάγθεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ηεο πεξηνρήο ηεο. 68 Οη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο είλαη νη πην θαηάιιειεο γηα λα θξίλνπλ ην πψο νη πξσηνβνπιίεο θαη νη πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζα πξνζαξκνζηνχλ ζηηο ηνπηθέο ζπλζήθεο, πνηα ζχλζεζε θαη επίπεδν εηζξνψλ είλαη ηα πην θαηάιιεια θαη πνηα νηθνλνκηθά νθέιε κπνξεί λα γελλεζνχλ απφ ηελ ζπκπιεξσκαηηθφηεηα κε άιιε ηνπηθή δεκφζηα δξαζηεξηφηεηα: φιε ηελ Δπξψπε νη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο αζρνινχληαη θαζεκεξηλά κε ην λα ζπδεηάλε ηα πξνγξάκκαηα θαη ηηο πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. κε ην ιαφ κέζα ζηηο θνηλφηεηεο ηνπο. Καλείο άιινο ζεζκφο ζηελ Δπξψπε δεκφζηνο ή ηδησηηθφο δελ θαιείηαη λα εξκελεχζεη ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο δξάζεηο ηεο Δ.Δ απ επζείαο ζε ηφζνπο πνιινχο πνιίηεο θαη θαλείο άιινο ζεζκφο δελ βξίζθεηαη ηφζν θνληά ζηνπο πνιίηεο ψζηε λα κπνξεί λα αθνπγθξαζηεί ηελ αληίδξαζή ηνπο 69. Αλ ε Δπξσπατθή Έλσζε εχρεηαη λα απνθνκίζεη ην κεγαιχηεξν φθεινο απ απηφ ην δεκνθξαηηθφ δηάινγν κε ηνπο πνιίηεο, νη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο είλαη θαηάιιειεο λα ηελ βνεζήζνπλ. Απφ ηελ άιιε κεξηά, εθφζνλ νη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο γλσξίδνπλ ηφζν θαιά ηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο θαη αθνπγθξάδνληαη ηηο αλεζπρίεο θαη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπο, κπνξνχλ λα είλαη ρξήζηκεο θαη απνηειεζκαηηθέο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, κφλν αλ είλαη ζε ζέζε λα κεηαθέξνπλ ζηελ Κνηλφηεηα απηή ηε γλψζε, θαηά ην ζηάδην πξνεηνηκαζίαο ησλ απνθάζεσλ. 70 68 Δπηηξνπή ησλ Δπξσπαηθψλ Κνηλνηήησλ, Δπξσπαηθή Γηαθπβέξλεζε Λεπθή Βίβινο, COM 2001, 428 ηει., Βξπμέιιεο, 25.7.2001. 69 European Communities, Committee of the Regions, Regional and Local Government in the European Union (Responcibilities and Resources), Luxemberg, 2001, ζει 24. 70 Δπξσπαηθφ Κνηλνβνχιην, Έθζεζε ζρεηηθά κ ην ξφιν ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη ηνπηθψλ αξρψλ ζηελ επξσπαηθή νηθνδφκεζε, εηζεγεηήο Giorgio Napolitano, Δπηηξνπή πληαγκαηηθψλ Τπνζέζεσλ, 4 Γεθεκβξίνπ 2002, ηει. Α5-0427/2002, ζει.16. 19

β). Λνγνδνζία Ζ κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ εθαξκνγή ησλ θνηλνηηθψλ επηηαγψλ νθείιεηαη, επίζεο, ζην φηη νη ηνπηθέο αξρέο ρξεκαηνδνηνχλ ηνπιάρηζηνλ έλα κέξνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο απφ δηθέο ηνπο πεγέο δει. απφ ηνπηθή θνξνινγία ή νθεηιέο πνπ βξίζθνληαη θάησ απφ ην δηθφ ηνπο έιεγρν. πλεπψο, θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην κηθξφ ηνπο κέγεζνο, έρνπλ πηζαλφηαηα κεγαιχηεξε δηαθάλεηα θαη εληνλφηεξε αίζζεζε ινγνδνζίαο 71 ζ απηνχο πνπ ηνπο έρνπλ εθιέμεη απφ φηη ζπκβαίλεη ζε πςειφηεξα επίπεδα δηαθπβέξλεζεο. Αθφκα θαη φηαλ νη δηάθνξεο πνιηηηθέο ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ή απφ θξαηηθέο επηρνξεγήζεηο ε θνπιηνχξα γηα νηθνλνκηθή ινγνδνζία ηείλεη λα ελζαξξχλεη ηελ απνδνηηθφηεηα ζηηο ηνπηθέο αξρέο. Θεζκηθά απηφ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κέζα απφ ηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ, πνπ απνηειεί αληηπξνζσπεπηηθφ φξγαλα ησλ Ο.Σ.Α. ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, θαζψο θαη ηεο δπλαηφηεηαο ηνπο λα ζπκκεηέρνπλ άκεζα ζηε πξνπαξαζθεπαζηηθή δηαδηθαζία ησλ θνηλνηηθψλ πξάμεσλ. 2.1 Η πνξεία κέρξη ηελ Επηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηώλ Οη ηδξπηηθέο πλζήθεο ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ αλαγλσξίδνληαο ηα θξάηε κέιε σο ηνπο κνλαδηθνχο εηαίξνπο ησλ επξσπατθψλ νξγάλσλ παξαβιέπνπλ ηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο θαη δελ αλαθέξνληαη θαζφινπ ζην ξφιν ηνπο. 72 Παξ φια απηά, ε Δπηηξνπή θαη νη επηηξνπέο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ, αξρίδνπλ απφ λσξίο λα επηθνηλσλνχλ άηππα κε ηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο κέζσ ηνπ πκβνπιίνπ Σνπηθψλ θαη Πεξηθεξεηαθψλ Αξρψλ ηεο Δπξψπεο. Σν θιίκα ζπλεξγαζίαο πνπ έρεη αλαπηπρζεί νδεγεί ην 1965 ζηε δεκηνπξγία ηεο πξψηεο πκβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο γηα ζέκαηα πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο, θαη ην 1969 ζα αθνινπζήζεη ε δεχηεξε. 73 Σν 1975, θαη κεηά ηελ έληαμε ηεο Γαλίαο, ηεο Ηξιαλδίαο θαη ηεο Μ. Βξεηαλίαο, δεκηνπξγείηαη ην Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο, έρνληαο σο ζθνπφ ηελ παξνρή νηθνλνκηθήο βνήζεηαο ζηηο πεξηθέξεηεο εθείλεο πνπ πιήηηνληαη 71 European Communities, Committee of the Regions, Regional and Local Government in the European Union (Responcibilities and Resources), Luxemberg, 2001, ζει 20. 72 Παπαβαζηιείνπ Α., Ο ξφινο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε, ζε «Δπηζεψξεζε Γεκνζίνπ θαη Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ», ηεχρ.3, Αζήλα 1993, ζει 332. 73 Βήθα Μπέζηια Δπξ., Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει 82. 20

νηθνλνκηθά. Με ηελ ίδξπζε ηνπ Σακείνπ εηζάγεηαη γηα πξψηε θνξά ν φξνο αλαδηαλνκήο κεηαμχ πινχζησλ θαη θησρψλ πεξηνρψλ κέζα ζηελ Κνηλφηεηα. Με πην εληαηηθφ ξπζκφ πηα, δεκηνπξγνχληαη lobby ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη ηνπηθψλ αξρψλ, γχξσ απφ ηα θέληξα απνθάζεσλ ησλ Βξπμειιψλ 74 θαη ηνπ ηξαζβνχξγνπ. Σα γεξκαληθά Lander απφ ηφηε πνπ ζπλδέζεθαλ κε ηελ θνηλνηηθή δξαζηεξηφηεηα, εγθαηέζηεζαλ αληηπξνζσπείεο ηνπο ζηηο Βξπμέιεο. Σν παξάδεηγκα ηνπο αθνινχζεζαλ θαη άιιεο πεξηθεξεηαθέο θαη ηνπηθέο αξρέο θξαηψλ κειψλ, ζε κηα πξνζπάζεηα θαιιηέξγεηαο άκεζσλ ζρέζεσλ κε ηελ Δπηηξνπή, απνζθνπψληαο ζηελ θαιχηεξε πξνψζεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπο θαηά ην ζρεδηαζκφ ηεο πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο θαη ηνπ Δπξσπατθνχ Σακείνπ Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο (Δ.Σ.Π.Α.). Έηζη, ζηε δεθαεηία ηνπ 1980 75 παξαηεξνχληαη ηα πξψηα νπζηαζηηθά αιιά δεηιά βήκαηα γηα ηε κεηαηξνπή ησλ θξαηηδίσλ, ησλ πεξηθεξεηψλ θαη γεληθά ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, απφ απινχο ζεαηέο ζε ελεξγνχο ζπκκέηνρνπο ησλ επξσπατθψλ πξαγκάησλ. Οξηζκέλεο πεξηθέξεηεο θξαηψλ θαη φιεο νη γεξκαληθέο Lander ηδξχνπλ γξαθεία ζηηο Βξπμέιεο ην ιεγφκελν «Γξαθείν Πεξηθεξεηψλ». Σν 1980 νκάδα βνπιεπηψλ, απφ φιεο ηηο πηέξπγεο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ, δξαζηεξηνπνηήζεθε γηα ηελ πξνψζεζε ησλ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ ζπκθεξφλησλ, θπξίσο κέζα απφ ηηο επηηξνπέο ζηηο νπνίεο ζπκκεηείραλ. Παξάιιεια κε ηελ θίλεζε πνπ δεκηνπξγείηαη ζε επίπεδν Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο, κέζα ζηελ Δπηηξνπή θαη ζην Κνηλνβνχιην, έρνπκε ηελ ελεξγνπνίεζε κεγάισλ πεξηθεξεηαθψλ αξρψλ θαη δηεζλψλ νξγαλψζεσλ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. 76 Οη πξνζπάζεηεο ηεο επξσπατθήο απηνδηνίθεζεο πξνθάιεζαλ επλντθφ αληίθηππν ζηα φξγαλα ηεο Κνηλφηεηαο πνπ άξρηζαλ λα ελδηαθέξνληαη γηα ηελ θαιιηέξγεηα απεπζείαο επαθψλ κε ηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο, αθνχ απηέο ήηαλ ππεχζπλεο γηα ηελ εθαξκνγή ζεκαληηθνχ κέξνπο ησλ θνηλνηηθψλ πνιηηηθψλ θαη απνξξνθνχζαλ φρη επθαηαθξφλεηνπο θνηλνηηθνχο πφξνπο. Γελ άξγεζε επίζεο λα ζπλεηδεηνπνηεζεί φηη νη Ο.Σ.Α. ήηαλ δπλαηφλ λα αμηνπνηεζνχλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επξσπατθήο ελνπνίεζεο. 77 Σελ πεξίνδν απηή αξρίδνπλ λα γίλνληαη εληνλφηεξεο νη 74 Υιέπα Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπαηθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεπρ. 1 ν, 1993, ζει 95 75 Βήθα-Μπέζηια Δ. / Γ.Παπαγηάλλε, χγρξνλεο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Δπξσπαηθή Δλνπνίεζε, εθδ. Π. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα, 1997, ζει103 76 Βήθα Μπέζηια Δπξ., Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπιαο, Αζήλα 2004, ζει 84. 77 Υιέπα Κνκλελνχ Ν., Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη θαη ε επξσπαηθή ελνπνίεζε ζε «Σν χληαγκα», ηεπρ. 1 ν, 1993, ζει 96. 21