ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΤΟΧΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ LIMITED LIABILITY COMPANIES BY SHARES Alexandros Socratous
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΟΧΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Μετοχική Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Limited Company) είναι η ένωση προσώπων εγγεγραμμένη στον Έφορο Εταιρειών ως εταιρεία αυτής της μορφής, που το κεφάλαιο της διαρείται σε μικρότερα μερίδια τις μετοχές και στην οποία κάθε μέτοχος ευθύνεται μόνο μέχρι το ποσό της εισφοράς του.
ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙςΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΙΝΑΙ: α) η Δημόσια Μετοχική Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Public Limited Company). β) η Ιδιωτική Μετοχική Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Private Limited Company).
ΙΔΡΥΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ. Για την ίδρυση εταιρείας αυτής της μορφής απαιτείται η σύνταξη ενός εγγράφου που ονομάζεται Καταστατικό (Memorandum of Association). Τούτο πρέπει να περιέχει τουλάχιστο τα ακόλουθα στοιχεία: α) Το όνομα της εταιρείας ακολουθούμενο από τη λέξη "Limited" ως αναπόσπαστο μέρος της επωνυμίας της. β) Την έδρα της εταιρείας. γ) Το σκοπό της ίδρυσης της εταιρείας. δ) Το ότι η ευθύνη των μετόχων είναι περιορισμένη. ε) Το μετοχικό κεφάλαιο με το οποίο η εταιρεία σκοπεύει να εγγραφεί και σε πόσες μετοχές θα διαιρείται.
Εκτός από το πιο πάνω έγγραφο συντάσσεται και ο Εσωτερικός Κανονισμός (Articles of Association) που αναφέρεται στην εσωτερική λειτουργία της εταιρείας. Το έγγραφο αυτό περιλαμβάνει κανόνες λειτουργίας της εταιρείας, καθορίζει τα δικαιώματα των μετόχων, τις εξουσίες και υποχρεώσεις του Διοικητικού Συμβουλίου (The Directors) κλπ. Ύστερα από τη σύνταξη των αναγκαίων εγγράφων, υποβάλλεται από τους ιδρυτές αίτηση στον Έφορο Εταιρειών (Registrar of Companies) για τη χορήγηση άδειας ίδρυσης της εταιρείας. Εφόσο συντρέχουν οι αναγκαίες προϋποθέσεις ο Έφορος εκδίδει το Πιστοποιητικό Εγγραφής (Certificate of Incorporation). Με την έκδοση Πιστοποιητικού η εταιρεία αποκτά νομική οντότητα, ξεχωριστή από τα πρόσωπα που την αποτελούν και υπόκειται σε δικαιώματα και υποχρεώσεις.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ. α) Το κεφάλαιο της εταιρείας είναι διαιρεμένο σε ίσα μερίδια, τις μετοχές. Κάθε μετοχή αναγράφει την ονομαστική της αξία. Μια εταιρεία με μετοχικό κεφάλαιο (Share Capital) 900.000 για παράδειγμα μπορεί να το υποδιαιρέσει σε: 900 000 μετοχές του 1 = 900.000 ή 1 800 000 των 0,50 = 900.000 ή 450 000 των 2 = 900.000 κ.ο.κ.
β) Οι μετοχές κατά την έκδοση τους προσφέρονται για δημόσια εγγραφή στο κοινό και ύστερα από την εκχώρηση τους μπορούν να μεταβιβαστούν ελεύθερα από πρόσωπο σε πρόσωπο. Κάθε μέτοχος ευθύνεται μέχρι το ποσό της εισφοράς του, δηλαδή σε περίπτωση πτώχευσης της εταιρείας μπορεί να χάσει μόνο όσα έχει καταβάλει ή ανέλαβε να καταβάλει για την αγορά μετοχών.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΕΤΟΧΩΝ - CLASSES OF SHARES. α) Κοινές ή Συνήθεις Μετοχές - Ordinary Shares β) Προνομιούχες Μετοχές - Preference Shares
Κοινές μετοχές Κοινές μετοχές είναι εκείνες που δεν παρέχουν κανένα ξεχωριστό δικαίωμα (προνόμιο) στους κατόχους τους. Παρέχουν μόνο τα συνηθισμένα δικαιώματα του κατόχου μετοχής, δηλαδή της συμμετοχής στις Γενικές Συνελεύσεις, της ψήφου, της συμμετοχής στα κέρδη, του ελέγχου υπό ορισμένες προϋποθέσεις και της συμμετοχής στη διανομή του μετοχικού κεφαλαίου σε περίπτωση διάλυσης της εταιρείας
ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ Προνομιούχες μετοχές είναι εκείνες που παρέχουν στους κατόχους ορισμένα πρόσθετα δικαιώματα σε σύγκριση με τους κατόχους κοινών μετοχών. Τα βασικότερα δικαιώματα που κάτω από ορισμένες συνθήκες καταλήγουν σε προνόμια για τους κατόχους τους είναι τα ακόλουθα:
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ) Το δικαίωμα να παίρνουν πρώτοι το μέρισμα τους από τα κέρδη της εταιρείας, πριν από την καταβολή οποιουδήποτε μερίσματος στους κοινούς μετόχους ) Το δικαίωμα να εισπράξουν πρώτοι ολόκληρη την ονομαστική αξία των μετοχών τους σε περίπτωση διάλυσης της εταιρείας ή ένα ποσοστό από αυτή.
ΟΙ ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΘΟΥΝ ςε ΔΥΟ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ: α) Συσσωρευτικές Προνομιούχες Μετοχές (Cumulative Preference Shares). β) Μη Συσσωρευτικές Προνομιούχες Μετοχές (Non-cumulative Preference Shares).
ΣΥςςΩΡΕΥΤΙΚΕς ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΕς ΜΕΤΟΧΕς Οι Συσσωρευτικές Προνομιούχες Μετοχές δίνουν το δικαίωμα στους κατόχους τους να πάρουν αναδρομικά το καθορισμένο ποσοστό μερίσματος, αν σε κάποιο προγενέστερο χρόνο η εταιρεία δεν είχε πραγματοποιήσει κέρδη. Αν π.χ. κάποιος μέτοχος έχει τέτοιες προνομιούχες μετοχές ονομαστικής αξίας 1.000 που δίνουν μέρισμα 7% και η εταιρεία δεν πραγματοποίησε κέρδη για δυο συνεχή έτη, ο κάτοχος τους δικαιούται κατά το τρίτο έτος να εισπράξει μαζί με το μέρισμα του τρίτου έτους και εκείνο των δυο προηγούμενων ετών, δηλαδή 70 + 70 + 70 = 210.
ΟΙ ΜΗ ΣΥςςΩΡΕΥΤΙΚΕς ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΕς ΜΕΤΟΧΕς Οι Μη Συσσωρευτικές Προνομιούχες Μετοχές δίνουν μέρισμα μόνο τα χρόνια που υπάρχουν κέρδη χωρίς να δίνουν το προνόμιο της συσσώρευσης.
Οι Προνομιούχες Μετοχές μπορεί να είναι Εξαγοράσιμες ή μη Εξαγοράσιμες. Εξαγοράσιμες Προνομιούχες Μετοχές (Redeemable Preference Shares) είναι οι μετοχές τις οποίες η εταιρεία δικαιούται να εξαγοράσει, δηλαδή να επιστρέψει την ονομαστική τους αξία στους κατόχους τους. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις και συνήθεις μετοχές μπορεί να εκδοθούν ως εξαγοράσιμες.
Η ΕΚΔΟΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ - THE ISSUE OF SHARES 1. Τιμές έκδοσης των μετοχών α) Στο άρτιο (At par), δηλαδή όση είναι η ονομαστική αξία. Η μετοχή που έχει ονομαστική αξία π.χ. 1 πωλείται στο κοινό προς 1. β) Υπέρ το άρτιο (At a premium or above par) δηλαδή σε τιμή μεγαλύτερη από την ονομαστική αξία. Η μετοχή π.χ. που έχει ονομαστική αξία 1 πωλείται στο κοινό προς 1,25. γ) Υπό το άρτιο (At a discount or below par) δηλαδή σε τιμή μικρότερη της ονομαστικής αξίας. Η μετοχή π.χ. που έχει ονομαστική αξία 1 πωλείται στο κοινό προς 0,90. Σύμφωνα με την Κυπριακή Νομοθεσία περί Εταιρειών (Κεφ. 113) επιτρέπεται η έκδοση μετοχών υπό το άρτιο εφόσο συντρέχουν μερικές προϋποθέσεις όπως είναι απόφαση μετόχων, δικαστηρίου κτλ. Στην Αγγλία απαγορεύεται η έκδοση μετοχών πιο κάτω από το άρτιο. Το θέμα αυτό δε θα αναπτυχθεί στα επόμενα.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗς ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ. α) στο ακέραιο με μια δόση (in full on application) β) με δόσεις (by instalments)
1.1. ΕΚΔΟΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΤΟ ΑΡΤΙΟ - ISSUE OF SHARES AT PAR ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ A limited Company issued at par 500 000 ordinary shares of 2 each. All shares were subscribed and fully paid up. Make the necessary entries. Η εταιρεία εκδίδει τις 500 000 μετοχές και τις προσφέρει για πώληση στο κοινό. Τις μετοχές αυτές παρουσιάζονται αιτητές (applicants) που αναλαμβάνουν να τις αγοράσουν και δεσμεύονται με την υπογραφή τους σε έγγραφα της εταιρείας να καταβάλουν ολόκληρη την αξία τους με μια δόση. Με τη δέσμευση αυτή δημιουργείται υποχρέωση προς την εταιρεία με την οποία χρεώνεται στα βιβλία της ο περιληπτικός προσωπικός λογαριασμός «Μέτοχοι» (Shareholders). Ταυτόχρονα πιστώνεται ο λογαριασμός «Μετοχικό Κεφάλαιο» (Share Capital), γιατί με τη δέσμευση που ανέλαβαν οι μέτοχοι έχει σχηματιστεί το κεφάλαιο της εταιρείας.
JOURNAL Ordinary Shareholders (or Share Applicants) 1000000 Ordinary Share Capital 1000000
Η εξόφληση της αξίας των μετοχών που παραχώρησε η εταιρεία στον κάθε μέτοχο μπορεί να γίνει είτε στα γραφεία της εταιρείας είτε σε τράπεζα με την οποία συνεργάζεται. Μετά τη συμπλήρωση των εισπράξεων θα γίνει στο Βιβλίο Ταμείου η εξής συγκεντρωτική εγγραφή: Ordinary Shareholders 1.000.000 BANK A/C Με την εγγραφή στο Βιβλίο του Ταμείου ο Λογαριασμός «Μέτοχοι» (Ordinary Shareholders) θα παρουσιάζεται εξισωμένος, ενώ θα παραμένει χρεωμένος ο Λογαριασμός «Τράπεζα» (Bank) με 1.000.000 και πιστωμένος ο Λογαριασμός «Μετοχικό Κεφάλαιο» (Ordinary Share Capital) 1.000.000. Η εταιρεία τηρεί όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για τους μετόχους της σε κατάλληλα βιβλία.
1.2. ΕΚΔΟςΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΥΠΕΡ TO ΑΡΤΙΟ - ISSUE OF SHARES AT A PREMIUM EXAMPLE A limited company issued 300 000 Preference Shares of 5 each at 6 per share. All shares were subscribed and fully paid up. Make the necessary entries.
EXPLANATION Με την πώληση 300 000 μετοχών των 5 προς 6 πραγματοποιείται κέρδος 1 από την καθεμιά μετοχή. Συνολικά η εταιρεία πραγματοποιεί κέρδος 300.000. Το κέρδος αυτό εμφανίζεται στο Λογαριασμό «Αποθεματικό από την έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο» (Share Premium Account) και μεταφέρεται στον ισολογισμό ως χωριστός λογαριασμός. Αποτελεί κεφαλαιακό κέρδος (capital profit, not revenue profit), που η εταιρεία δεν έχει δικαίωμα να διανείμει στους μετόχους υπό μορφή μερίσματος.
SOLUTION TO EXAMPLE 2 JOURNAL Preference Shareholders 1.800.000 Preference Share Capital 1.500.000 Share Premium 300.000
LEDGER Preference Shareholders A/c Preference Share Capital 1.500.000 Bank 1.800.000 Share Premium 300.000 1.800.000 1.800.000
Preference Share C a ρ i t a I A / c Pref. Shareholders 1.500.000 Share Premium A / c Pref. Shareholders 300.000 CASH BOOK B a n k A / c Pref. Shareholders 1.800.000
. ΕΚΔΟΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΕΞΟΦΛΗΤΕΩΝ ΜΕ ΔΟΣΕΙΣ - ISSUE OF SHARES PAYABLE BY INSTALMENTS Πιο συνηθισμένη είναι η περίπτωση της αποπληρωμής της αξίας των μετοχών από τους αγοραστές - μετόχους με δόσεις. Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας συντάσσει και δημοσιεύει ένα έγγραφο που λέγεται «Πρόσκληση για εγγραφή μετόχων» (Prospectus) με το οποίο καλείται το κοινό να αγοράσει μετοχές και καθορίζεται ο τρόπος της αποπληρωμής της αξίας τους. Η εξόφληση της αξίας των μετοχών και ο σχηματισμός του Μετοχικού Κεφαλαίου γίνεται σταδιακά ως ακολούθως:
Α) ΜΕΡΟς ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΑΙΤΗςΕΩΝ (APPLICATION). Όσοι ενδιαφέρονται να αγοράσουν μετοχές υποβάλλουν Αίτηση (Application) και ζητούν ορισμένο αριθμό μετοχών. Κάθε αιτητής, για να δεσμευθεί έναντι της εταιρείας, πληρώνει με την αίτηση του και ορισμένο ποσό χρημάτων για την κάθε μετοχή ως προκαταβολή στην περίπτωση που θα του χορηγηθούν μετοχές.
Β) ΜΕΡΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ (ALLOTMENT) Μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων η εταιρεία εξετάζει τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν και αποφασίζει σε ποιους θα παραχωρήσει μετοχές και πόσες στον καθένα.
Οι αιτητές δεν θεωρούνται μέτοχοι πριν να συνεδριάσει το Διοικητικό Συμβούλιο και να προβεί στην εκχώρηση των μετοχών. Ουσιαστικά η εταιρεία αρχίζει εργασίες από το στάδιο της εκχώρησης, γιατί σε αυτό το στάδιο θα διαπιστωθεί αν συγκεντρώθηκαν αρκετές αιτήσεις που να καλύπτουν ένα ελάχιστο αριθμό μετοχών που τέθηκε ως στόχος με τη δημοσίευση της «Πρόσκλησης για εγγραφή μετόχων». Οι αιτητές στους οποίους εκχωρήθηκε ορισμένος αριθμός μετοχών, γίνονται χρεώστες προς την εταιρεία και υπόχρεοι για την εξόφληση των υπόλοιπων δόσεων, ύστερα από την αποστολή προς αυτούς των σχετικών ειδοποιήσεων για την εκχώρηση των μετοχών. Στους αιτητές αυτούς αποστέλλεται επιστολή (allotment letter) στην οποία αναφέρεται ο αριθμός μετοχών που τους εκχωρήθηκε, το ποσό που έχουν πληρώσει ήδη και αυτό που οφείλουν να πληρώσουν σε αυτό το στάδιο με την παράκληση να καταβληθεί μέσα σε ορισμένη προθεσμία.
Γ) ΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΜΕ ΔΟΣΕΙΣ (CALLS) Οι υπόλοιπες δόσεις μέχρι να συμπληρωθεί η εξόφληση των υποχρεώσεων των μετόχων καταβάλλονται σε κατοπινά στάδια σύμφωνα με τους όρους της έκδοσης των μετοχών ή μεταγενέστερες αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου.
Από λογιστικής άποψης, όπως αναπτύσσεται στα επόμενα, ο προσωπικός Λογαριασμός «Μέτοχοι» (Shareholders) που ανοίγεται για τους μετόχους στην περίπτωση της αποπληρωμής μετοχών με μια δόση, αντικαθίσταται με τους ακόλουθους προσωπικούς λογαριασμούς: Αίτηση & Εκχώρηση - Application & Allotment Account Α' Δόση - First Call Account B' Δόση - Second Call Account κ.ο.κ.
ΕΚΔΟςΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ςτο ΑΡΤΙΟ - ISSUE OF SHARES AT PAR EXAMPLE 3. A limited company offered 200 000 Ordinary Shares of 5 each for public subscription payable as follows: 1 per share on Application 2 " " " Allotment 1 " " " First Call 1 " " " Second & Final Call The issued capital was fully subscribed and all money was duly received. Make the necessary entries.
JOURNAL Application & Allotment - Ordinary Shares 200000Χ1=200000 200000Χ2=400000 600000 Ordinary Share Capital 600000 76
NOTE Στο Βιβλίο Ταμείου εντούτοις δεν πρέπει να γίνει μια και μοναδική εγγραφή για τις 600.000. Αμέσως μετά την πιο πάνω εγγραφή θα ακολουθήσει εγγραφή για τα χρήματα που έχουν ήδη εισπραχθεί κατά το στάδιο της υποβολής των Αιτήσεων (Application money). Με αυτή την εγγραφή θα τακτοποιηθεί μια εκκρεμότητα που υπήρχε στα λογιστικά βιβλία της εταιρείας. Όταν θα λήξει η προθεσμία που δόθηκε στους μετόχους και εισπραχθούν στο διάστημα αυτό τα χρήματα για την Εκχώρηση (Allotment money), τότε θα γίνει δεύτερη εγγραφή.
BANK A/C Application & Allotment - Ordinary Shares 200.000 (Application money) Application & Allotment - Ordinary Shares 400.000 (Allotment money)
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ Όταν το Διοικητικό Συμβούλιο αποφασίσει να καλέσει τους μετόχους να καταβάλουν την Πρώτη δόση (First Call) θα γίνει ανάλογη εγγραφή στο Ημερολόγιο. Θα χρεωθεί ο Λογαριασμός «Πρώτη Δόση» (First Call Account) και θα πιστωθεί ο Λογαριασμός «Μετοχικό Κεφάλαιο» (Ordinary Share Capital Account). Όταν εισπραχθούν τα ποσά από τους μετόχους θα γίνει συγκεντρωτική εγγραφή στο βιβλίο Ταμείου, χρεώνοντας την «Τράπεζα» (Bank Account) και πιστώνοντας το Λογαριασμό «Πρώτη Δόση» (First Call Account). Ανάλογες θα είναι και οι εγγραφές για τη «Δεύτερη και Τελευταία Δόση» (Second and Final Call).
JOURNAL First Call - Ordinary Shares 200.000 Ordinary Share Capital 200.000 Second & Final Call-Ordinary Shares Ordinary Share Capital 200.000 200.000
CASH BOOK Balance b/f 600.000 First Call-Ordinary Shares 200.000 Second & Final Call-Ordinary Shares 200.000 1.000.000
LEDGER Application & Allotment - Ord. Shares AlC Ord. Sh. Capital 600.000 Bank (Applic. money) 200.000 Bank (Allot, money) 400.000 600.000 600.000 First Call Ordinary Shares A/c Ord sh. Capital 200000 Bank 200000
Ordinary Share Capital A/C App & Allotment 600000 First Call 200000 Second Call 200000 1000000 Second & Final Call Ord. Shares A/C Ord. Sh. Capital 200000 Bank 200000
ΕΚΔΟςΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΥΠΕΡ TO ΑΡΤΙΟ - ISSUE OF SHARES AT A PREMIUM. EXAMPLE 4. A limited company decided to offer 300 000 shares of 10 each for public subscription, at 11 per share, payable: 2 per share on Application 5 per share on Allotment (including premium) 4 per share six months later
Application & Allotment - Ord. shares JOURNAL 300 000 shares @ 2 on Appl. 600.000 300 000 shares @ 5 on Allotm. 1.500.000 Ordinary Share Capital 300 000 shares @ 6 Share Premium 300 000 shares @ 1 2.100.000 1.800.000 300.000 First Call - Ord. Shares Ordinary Share Capital Being 300 000 shares @ 4 called up as per resolution of directors dated 1.200.000 1.200.000
CASH BOOK Application & Allotment - Ordinary Shares 600.000 (Application money) Application & Allotment - Ordinary Shares 1.500.000 (Allotment money) BANK A/C First Call - Ord. Shares 1.200.000
LEDGER Application & Allotment Ord. Shares A/C Ordinary Share Capital 1800000 Bank 600000 Share Premium 300000 Bank 1500000 2100000 2100000 Ordinary Share Capital A/C App.&Allot 1800000 First Call 1200000
CONTINUE.. Share Premium A/C App.&Allot 300000 First Call Ord. Shares A/C Ord.Share Capital 1200000 Bank 1200000
. ΥΠΕΡΚΑΛΥΨΗ (ΥΠΕΡΕΓΓΡΑΦΗ) ΜΕΤΟΧΩΝ - OVERSUBSCRIPTION OF SHARES Αν π.χ. η εταιρεία πρόκειται να εκδώσει 800 000 μετοχές του 1 η καθεμιά και συγκεντρώθηκαν αιτήσεις για 1 100 000 μετοχές, τότε υπάρχει υπερκάλυψη του κεφαλαίου (oversubscription of shares). Είναι φανερό ότι στην περίπτωση αυτή δεν είναι δυνατό να ικανοποιηθούν στο ακέραιο όλοι οι αιτητές, αφού ο πραγματικός αριθμός μετοχών που εκδίδει η εταιρεία είναι μικρότερος από το ζητούμενο. Για την τακτοποίηση της επιπλέον ζήτησης μπορεί να δοθεί μια από τις ακόλουθες λύσεις:
α) να ικανοποιηθούν ορισμένοι αιτητές για τον ολικό αριθμό μετοχών που ζήτησε ο καθένας μέχρι να καλυφθεί ο πραγματικός αριθμός των μετοχών που θα εκδοθούν και να απορριφθούν οι επιπλέον αιτήσεις. Στους αιτητές που δε θα εκχωρηθούν μετοχές (unsuccessful or rejected applicants) θα αποσταλεί επιστολή στην οποία θα εκφράζεται λύπη για τη μη ικανοποίηση της αίτησης τους (letter of regret) και θα επιστραφούν τα χρήματα που κατέβαλαν κατά την υποβολή της αίτησης.
β) να μην απορριφθούν αιτήσεις, αλλά να κλιμακωθούν (scaled down) κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ικανοποιηθούν όλοι οι αιτητές κατ' αναλογία (pro rata) προς τον αριθμό των μετοχών που ζήτησε ο καθένας. Στο πιο πάνω παράδειγμα η αναλογία είναι 800 000 : 1 100 000 = 8:11, δηλαδή για κάθε έντεκα μετοχές που υπέβαλε κάποιος αίτηση, θα του εκχωρούνται μόνο οκτώ. Σ' αυτή την περίπτωση η εταιρεία δε θα επιστρέψει χρήματα στους αιτητές, αλλά θα κρατήσει τα επιπλέον χρήματα που καταβλήθηκαν ως προκαταβολή και θα τα αφαιρέσει από εκείνα που πρέπει να καταβληθούν κατά το στάδιο της εκχώρησης.
γ) να γίνει συνδυασμός των δυο προηγούμενων περιπτώσεων δηλαδή να απορριφθεί ορισμένος αριθμός αιτήσεων, οπότε στους αιτητές αυτούς να επιστραφούν οι προκαταβολές που πλήρωσαν κατά την υποβολή των αιτήσεων και να γίνει εκχώρηση των μετοχών στους υπόλοιπους αιτητές κατ' αναλογία. Στο προηγούμενο παράδειγμα θα μπορούσε η εταιρεία να απορρίψει τις αιτήσεις για 100 000 μετοχές π.χ. και να ικανοποιήσει τους υπόλοιπους αιτητές με αναλογία 800 000 :1 000 000 ή 8:10.
EXAMPLE 5. A limited company offered for subscription 600 000 shares of 4 each, payable: 1 per share on Application 2 per share on Allotment, and the balance on First and Final Call Applications were received for 750 000 shares, and it was decided to deal with these as follows:
a) The deposits on 50 000 shares were returned to those applicants to whom no shares were allotted. b) To satisfy the remaining applicants pro rata to their applications. All money was duly received. Make the necessary entries.
JOURNAL Application &. Allotment - Ord. shares 600 000 shares at 1 on application 600.000 600 000 shares at 2 on allotment 1.200.000 Share Capital Issue of 600 000 shares of 4 each First & Final Call Share Capital Being 1 on 600 000 shares 1800000 600000 1800000 600000
CASH BOOK BANK A/C Applic. & Allot. (A) 750.000 Appl. & Allot. (B) 50.000 (Application money (Money refunded on 1 on 750 000 50 000 shares at 1) shares applied for) Appl. &Allotm.(C) 1.100.000 (Allotment money 2 on 600 000 = 1.200.000 less excess application money 1 on 100 000 = 100.000) First & Final Call 600.000
LEDGER Application &. Allotment A/C Share Capital Bank 1800000 50000 Bank Bank 750000 1100000 1850000 1850000 Share Capital A/C Application & Allot First & Final Call 1800000 600000
CONTINUE First & Final Call A/C Share Capital 600000 Bank 600000
NOTES α) Η εγγραφή στο Ημερολόγιο γίνεται για τον πραγματικό αριθμό των μετοχών που εκδίδει η εταιρεία και όχι για τον αριθμό των μετοχών που έχουν υποβληθεί αιτήσεις. Στο Βιβλίο Ταμείου όμως γίνεται εγγραφή για το πραγματικό ποσό χρημάτων που έχουν εισπραχθεί κατά την υποβολή των αιτήσεων.
CONTINUE Για την εύκολη λύση των ασκήσεων μπορεί να εφαρμόζεται ο εξής λογιστικός τρόπος: Χρησιμοποιείται ως βάση ο λογαριασμός Application & Allotment. Αυτός χρεώνεται πρώτα με τα ποσά που ζητούνται στο στάδιο της αίτησης και της εκχώρησης με βάση τον πραγματικό αριθμό των μετοχών (πρώτη εγγραφή στο Ημερολόγιο). Ύστερα πιστώνεται με τα ποσά που εισπράττονται από τις αιτήσεις (πρώτη εγγραφή στο Βιβλίο Ταμείου) που στην πραγματικότητα υπερβαίνουν τα όσα προϋπολογίζει η εταιρεία. Μετά υπολογίζονται τα χρήματα που επιστρέφει η εταιρεία στους αιτητές που δεν έγιναν δεκτές οι αιτήσεις τους (unsuccessful applicants) και με αυτά χρεώνεται ο λογαριασμός. Σημασία έχει να γίνει η τελευταία αυτή εγγραφή πριν από την εγγραφή για την είσπραξη των χρημάτων της εκχώρησης. Τώρα το υπόλοιπο του λογαριασμού Αίτηση και Εκχώρηση (Application & Allotment) δείχνει το ποσό των χρημάτων που πρέπει να καταβληθούν κατά το στάδιο της εκχώρησης. Αυτό το ποσό ισούται με το σύνολο των χρημάτων της εκχώρησης (allotment money) μειωμένο κατά το επιπλέον ποσό χρημάτων (excess application money) που καταβλήθηκε κατά την υποβολή των αιτήσεων, δηλ. 1.200.000-100.000 = 1.100.000.
ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΠΑΗΡΩΜΕΝΕΣ ΔΟΣΕΙΣ - CALLS IN ARREAR AND IN ADVANCE Μερικές φορές μέτοχοι καθυστερούν να πληρώσουν τα ποσά που οφείλουν για τις μετοχές που υποσχέθηκαν να αγοράσουν. Σ' αυτή την περίπτωση, οι λογαριασμοί των δόσεων (calls) ή και της αίτησης και εκχώρησης (application & allotment) θα εμφανίζουν χρεωστικό υπόλοιπο που θα αντιπροσωπεύει αυτά ακριβώς τα ποσά που οφείλουν οι μέτοχοι. Η εταιρεία θα επιδιώξει την είσπραξη αυτών των υπολοίπων μέσα σε ένα λογικό χρονικό διάστημα. Σε κάποιο στάδιο όμως τα ποσά αυτά, αν δεν εισπραχθούν, θα χαρακτη ριστούν ως καθυστερούμενα και θα μεταφερθούν από τη χρέωση των λογαριασμών που βρίσκονται στη χρέωση του Λογαριασμού «Καθυστερούμενες Δόσεις» (Calls in Arrear Account) με την ακόλουθη εγγραφή στο Ημερολόγιο:
JOURNAL Calls in Arrear Application & Allotment First & Final Call YX X Y Οι καθυστερούμενες δόσεις είναι απαιτήσεις της εταιρείας. Γι' αυτό, στον Ισολογισμό εμφανίζονται μαζί με τις άλλες απαιτήσεις της εταιρείας στο κυκλοφοριακό ενεργητικό της (current assets) ή σε ξεχωριστή κατηγορία με τον τίτλο "CALLED UP SHARE CAPITAL NOT PAID" στο πάνω μέρος του Ενεργητικού.
ΠΡΟΠΛΗΡΩΜΕΝΕς ΔΟςΕΙς (CALLS IN ADVANCE) Είναι δυνατό κάποιος ή κάποιοι μέτοχοι να εξοφλήσουν προκαταβολικά όλες τις δόσεις των μετοχών τους. Τα χρήματα που εισπράττονται από τήν εταιρεία προκαταβολικά, πριν ακόμη ζητηθούν από το Διοικητικό Συμβούλιο, πρέπει να εμφανίζονται ξεχωριστά. Γι' αυτό κατά την είσπραξη των χρημάτων αυτών χρεώνεται ο Λογαριασμός Ταμείο και πιστώνεται ένας νέος λογαριασμός που λέγεται Προκαταβολές Δόσεων (Calls in Advance). Ο λογαριασμός αυτός, ενόσω εξακολουθεί νά είναι ανοικτός κατά τη σύνταξη του Ισολογισμού, εμφανίζεται στην πλευρά του Παθητικού μαζί με τις άλλες βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις (current liabilities) της εταιρείας είτε σε ξεχωριστή κατηγορία "UNCALLED SHARE CAPITAL PAID IN ADVANCE" και πάλι στην πλευρά του Παθητικού.
Όταν το Διοικητικό Συμβούλιο αποφασίσει να καλέσει τους υπόλοιπους μετόχους να καταβάλουν τις δόσεις τους, τότε ο λογαριασμός αυτός θα εξισωθεί με τη μεταφορά του στο λογαριασμό της δόσης που εκκρεμεί, με την πιο κάτω εγγραφή Calls in Advance Second Call X X
EXAMPLE 6. A limited company issued 500 000 Ordinary shares of 8 each, payable 1 on Application, 2 on Allotment, 3 three months later, and the balance six months after first call. Applications were received for 540 000 shares. The deposits on 40 000 shares were refunded to those applicants to whom no shares were allotted. All money due on Allotment was received. But when the calls of 3 and 2 per share were made, one shareholder failed to pay the amounts due on his 2 000 shares. Another shareholder, who held 800 shares paid them in full on first call. Make the necessary entries in the Company's books.
JOURNAL Application & Allotment A/c 1.500.000 500 000 shares @ 1 on appl. 500.000 500 000 shares @ 2 on allot. 1.000.000 1.500.000 Share Capital A/c (3X500000) 1.500.000 First Call 1.500.000 Share Capital 1.000.000 Second & Final Call (2X500000) 1.000.000 Share Capital 1.600 Calls in Advance 1.600 Second & Final Call 10.000 Calls in Arrear First Call ( 3 on 2 000 shares) 6.000 Second Call ( 2 on 2 000 shares) 4.000
CASH BOOK Application & Allotment (540 000 shares @ 1 on applic). 540.000 Application & Allotment (Refund on 40 000 shares @ 1) 40.000 Application & Allotment (Allotment money) 1.000.000 First Call (498 000 sh. @ 3 ) 1.494.000 Calls in Advance (800 sh. @ 2 ) 1.600 Second & Final Call* 994.400* *Το Ποσό των 994000 προκύπτει Δευτερη δοση 500000χ2=1000000 Μειον Προπληρωθείσες δόσεις (800χ)=1600 Καθυστερημένη Β δόση (2000χ2)=4000 ===================================994400
LEDGER Application& Allotment A/C Share Capital 1.500.000 Bank 540.000 Bank 40.000 Bank 1.000.000 1.540.000 1.540.000 Share Capital A/C Appl. & Allot. 1.500.000 First Call 1.500.000 Second & Final Call 1.000.000
CONTINUE First Call A/C Share Capita 1500000 Bank 1494000 Call in Arrears Second & Final Call A/C 6000 Share Call 1000000 Bank 994000 Call in Advance 16000 Calls in Arrears 4000
CONTINUE Calls in Advance A/C Second Call 1600 Bank 1600 Calls in Arrears A/C First Call 6000 Second Call 4000
ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΜΕΤΟΧΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟ Το Μετοχικό Κεφάλαιο της εταιρείας διακρίνεται μεταξύ άλλων στις ακόλουθες κατηγορίες:
Α) ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟ Η ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ Η ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟ ΜΕΤΟΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (NOMINAL OR AUTHORISED OR REGISTERED SHARE CAPITAL). Είναι εκείνο που αναφέρεται στο Καταστατικό της εταιρείας και το οποίο δικαιούται η εταιρεία να εκδώσει σε μετοχές. Μπορεί να είναι το ίδιο με τις επόμενες κατηγορίες ή και διαφορετικό, σε περίπτωση που η εταιρεία δεν έχει εκδώσει όλες τις μετοχές που δικαιούται. Στον Ισολογισμό εμφανίζεται μόνο για λόγους πληροφοριακούς και δεν προστίθεται στην κανονική στήλη των ποσών.
Β) ΕΚΔΟΘΕΝ ΜΕΤΟΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (ISSUED SHARE CAPITAL) ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ ΦΩΤΗΣ Είναι το μέρος του Εγκεκριμένου Κεφαλαίου για το οποίο η εταιρεία έχει εκδώσει μετοχές και τις έχει προσφέρει για πώληση στο κοινό. Μπορεί να είναι ίσο ή μικρότερο από το Ονομαστικό Κεφάλαιο.
Γ) ΖΗΤΗΘΕΝ ΜΕΤΟΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (CALLED - UP SHARE CAPITAL) ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΜΑΡΙΝΑ Στην περίπτωση της εξόφλησης της αξίας των μετοχών με δόσεις (by instalments) η εταιρεία ζητά κατά διαστήματα από τους μετόχους μέρος της αξίας των μετοχών μέχρι την πλήρη εξόφληση. Το μέρος του εκδοθέντος κεφαλαίου που έχει συνολικά ζητηθεί, δηλαδή κλήθηκαν οι μέτοχοι να το καταβάλουν, ονομάζεται Ζητηθέν Κεφάλαιο (Called - up Capital).
Δ) ΜΗ ΖΗΤΗΘΕΝ ΜΕΤΟΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (UNCALLED SHARE CAPITAL) Είναι το μέρος του κεφαλαίου που εκδόθηκε, αλλά δεν έχει φθάσει ακόμα ο χρόνος της πληρωμής του και ως εκ τούτου δεν έχουν κληθεί οι μέτοχοι να το πληρώσουν. ΤΣΑΡΤΑΛΗ ΜΟΝΙΚΑ
BALANCE SHEET (LIABILITIES SIDE) SHARE CAPITAL AUTHORISED Ordinary 600 000 shares of 1 each 600.000 8 % Ρ r efe r e η c e 200 000 shares of 2 each 400.000 1.000.000 CALLED UP SHARE CAPITAL Ordinary 400 000 shares of 1 each 400.000 8 % Ρreferen c e 150 000 shares of 2 each, 1 per share called up 150.000 550.000
Η ΕΚΔΟΣΗ ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ - THE ISSUE OF DEBENTURES Ένας άλλος τρόπος εξεύρεσης κεφαλαίων για τις ανάγκες της εταιρείας εκτός από την έκδοση μετοχών, είναι η έκδοση ομολογιών (ομολογιακών δανείων). Η Ομολογία (Debenture, bond) είναι ένας δανειακός τίτλος ορισμένης ονομαστικής αξίας, που εκδίδει η δανειζόμενη εταιρεία και με τον οποίο αναλαμβάνει την υποχρέωση να πληρώνει τόκο κατά περιόδους και να επιστρέψει την αξία της σε μεταγενέστερο χρόνο. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΗ
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΜΕΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ Είναι τίτλος ιδιοκτησίας (κυριότητας). Είναι δανειακός τίτλος ΠΑΡΗΣ ΦΩΤΗΣ Δίνει το δικαίωμα στον κάτοχο της να συμμετέχει στα κέρδη της εταιρείας και να παίρνει μέρισμα πάνω στην επένδυση που έκανε στην εταιρεία. Εξασφαλίζει στον κάτοχο της ένα τόκο βάσει ενός σταθερού επιτοκίου πάνω στο ποσό που δάνεισε στην εταιρεία, άσχετα αν τα κέρδη της εταιρείας είναι πολλά, λίγα ή τίποτε. ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΙΑ Δε δίνει το δικαίωμα στον κάτοχο της να πάρει πίσω τα χρήματα που έχει επενδύσει στην εταιρεία (με ορισμένες εξαιρέσεις), εκτός αν διαλυθεί η εταιρεία. Δίνει το δικαίωμα στον κάτοχο της να πάρει πίσω τα χρήματα που έχει δανείσει σύμφωνα με τους όρους του δανείου. ΑΝΔΡΕΑ ΣΤΕΦ.
2. ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΕΓΓΡΑΦΕΣ Η διαδικασία και ο τρόπος έκδοσης ομολογιών δε διαφέρει από εκείνο της έκδοσης μετοχών. Οι ίδιες περιπτώσεις που συναντιούνται στην έκδοση μετοχών (στο άρτιο, υπέρ το άρτιο, υπερκάλυψη, ακύρωση κλπ.) αντιμετωπίζονται και στην έκδοση ομολογιών. Οι ομολογίες είναι δυνατό να εκδοθούν και υπό το άρτιο, οπότε δημιουργείται ο χρεωστικός λογαριασμός "Debenture Discount. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΡΙΑ 1 6
Οι λογιστικές εγγραφές για την έκδοση ομολογιών είναι οι ίδιες με εκείνες της έκδοσης μετοχών. Στο μόνο που διαφέρουν είναι οι τίτλοι των λογαριασμών. Αν στους τίτλους των λογαριασμών που αναφέρονται στην έκδοση μετοχών δοθούν οι αντίστοιχες ονομασίες που να δείχνουν ότι πρόκειται για έκδοση ομολογιών, τότε θα διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει άγνωστο θέμα στις λογιστικές εγγραφές για την έκδοση ομολογιών.
ΟΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ Share Capital Debentures Shareholders Debenture holders Application & Allotment-Ordinary or Preference shares First Call - Ordinary or Preference shares Share Premium Application & Allotment - Debentures First Call - Debentures Debenture Premium Debenture Discount Όλοι οι πιο πάνω λογαριασμοί μοιάζουν αντιστοίχως και στο περιεχόμενο τους εκτός από τους δυο πρώτους. Ο λογαριασμός «Μετοχικό Κεφάλαιο» (Share Capital Account) είναι ως γνωστό λογαριασμός κεφαλαίου, ενώ ο λογαριασμός «Ομολογιακό Δάνειο» (Debentures Account) είναι λογαριασμός των Μακροπρόθεσμων Υποχρεώσεων (Long-term Liabilities).
ΑΣΚΗΣΗ 1 Nova Pic issued 800.000 6% Debentures at par, which were all subscribed and fully paid up. Make the necessary entries in the Journal, Cash Book and Ledger. Press for Solution ΧΑΜΠΑΡΙΑΝ ΜΑΡΙΑ
ΑΣΚΗΣΗ 2 Rose Pic issued 700.000 7% Debentures in bonds of 20 each, at a premium of 2 per bond, which were subscribed and fully paid up. Show how the entries for the above issue would appear in the Journal, Cash Book and Ledger. Press for Solution
ΛΥΣΗ 1 BACK
ΛΥΣΗ 2 BACK
www.alexsocratis-edu.weebly.com