Ο θαυμαστός κόσμος των κόμικς εισβάλλει στο σύμπαν των μαθηματικών Παρασκευή 8 Μαΐου 2015 Α Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού

Ο θαυμαστός κόσμος των κόμικς εισβάλλει στο σύμπαν των μαθηματικών Παρασκευή 8 Μαΐου 2015 Α Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού Υπεύθυνος Καθηγητής: Τριανταφύλλου Δήμος

Ομάδα: Fourmic Ι σ τ ο ρ ί α τ ω ν κ ό μ ι κ ς Καπόν Λεονάρδος Κωνσταντοπούλου Λυδία Μακαντάσης Γιάννης Πανουσόπουλος Βασίλης 2

Τι ορίζεται ως «κόμικς» ; Ο δημιουργός κόμικς Scott McCloud στο βιβλίο του Understanding Comics δίνει έναν πλήρη ορισμό της ένατης αυτής τέχνης σαν "σχήματα και εικόνες ευρισκόμενα εσκεμμένα σε σειρά με σκοπό να μεταδώσουν πληροφορίες και να προκαλέσουν μια αισθητική αντίδραση από τον χρήστη." Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι είναι μια σειρά σχεδίων που συνοδεύονται από λόγο. 3

Τι ορίζεται ως «κόμικς» ; Ο όρος κόμικς μοιάζει ξενόφερτος. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για ένα ακόμη αντιδάνειο. Προέρχεται από τη συντόμευση των λέξεων comic stories, οι οποίες βέβαια είναι ελληνικές λέξεις: κωμικές ιστορίες. 4

Η αρχή Παρ όλο που τα comics είναι δημιούργημα του 19ου Αιώνα και οι πρόγονοί τους χρονολογούνται από το Μεσαίωνα, είναι γεγονός ότι οι άνθρωποι, πολύ νωρίτερα, χρησιμοποίησαν εικόνες σε σειρά για να αφηγηθούν μια ιστορία. Τα ιερογλυφικά των Αιγυπτίων. Οι αναπαραστάσεις στα αγγεία των Αρχαίων Ελλήνων. Η στήλη του Τραϊανού στη Ρώμη (113 μ. Χ.). Ο τάπητας Bayeaux στη Νορμανδία (1100 μ. Χ.) 5

Το πρώτο comic Στα μέσα του 19ου Αιώνα, με τη βελτίωση των τεχνολογιών, της τυπογραφίας και της επεξεργασίας της εικόνας φτάνουμε στο πρώτο comic (ή τουλάχιστον σε μία από τις εκδόσεις που διεκδικεί αυτόν τον τίτλο) το Ally Sloper s Half Holiday, μια εβδομαδιαία ασπρόμαυρη έκδοση, με comics, πεζές αφηγήσεις και κυρίως ένα σταθερό, κεντρικό χαρακτήρα, τον Alexander Sloper. 6

Τα κόμικς σήμερα Το 1986, τρία βιβλία άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο η κοινή γνώμη αντιμετώπιζε τα comics. 1. Tο Watchmen των Alan Moore και Dave Gibbons 2. Tο The Dark Knight Returns του Frank Miller 3. Tο Maus του Art Spiegelman. O όρος graphic novel έκανε την εμφάνισή του, στα λογοτεχνικά λεξικά. Ο Art Spiegelman, με το Maus, κατέστησε κοινά αποδεκτό ότι τα comics έχουν τη δυνατότητα να χειριστούν και σημαντικά ζητήματα. 7

Τα κόμικς σήμερα Από τότε μέχρι σήμερα, τα comics έχουν πλέον αρχίσει να καθιερώνονται, όχι πια σαν παιδικά αναγνώσματα (μόνο), αλλά ως ένα μέσο αφήγησης που μπορεί να πει τα πάντα. Τα τελευταία χρόνια, γκαλερί και μουσεία φιλοξενούν εκθέσεις comics και μεγάλες πόλεις φιλοξενούν φεστιβάλ αφιερωμένα στην 9η Τέχνη. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί τα τοποθετούν ανάμεσα στα πιο αποτελεσματικά και διασκεδαστικά εργαλεία μάθησης. 8

Α ξ ι ο π ο ί η σ η τ ω ν κ ό μ ι κ ς σ τ η ν ε κ π α ί δ ε υ σ η Ομάδα: Μη γραμμικοί Αντωνοπούλου Μιχαέλα Γούσια Ολυμπία Θεοδώρου Μιχάλης Παπαγιαννόπουλος Γιάννης 9

Αξιοποίηση των κόμικς στην εκπαίδευση Τα comics, σύμφωνα με πολλούς θεωρητικούς, αλλά και εκπαιδευτικούς, δε διηγούνται μόνο τις ιστορίες πλασμάτων με υπερφυσικές δυνάμεις, αλλά έχουν και τα ίδια τη δύναμη να μεταφέρουν γνώση. O Jeff Smith, δημιουργός του δημοφιλούς comic Bone δηλώνει ότι: Έμαθα ανάγνωση πριν πάω σχολείο, γιατί ήθελα να διαβάζω μόνος μου τα comic strips στις εφημερίδες και να μαθαίνω τι γίνεται παρακάτω, χωρίς να χρειάζεται να περιμένω τον πατέρα μου να μου διαβάσει τη συνέχεια. 10

Αξιοποίηση των κόμικς στην εκπαίδευση Από το 1970 ξεκίνησε μια περίοδος ευρείας αποδοχής του ρόλου των comics ως εκπαιδευτικών εργαλείων, με αποκορύφωμα την έκδοση του Maus από τον Art Spiegelman, του πρώτου graphic novel που κέρδισε βραβείο Pulitzer το 1992. Από τότε μέχρι και σήμερα, όλο και περισσότεροι δάσκαλοι και ακαδημαϊκοί χρησιμοποιούν τα comics, στις σχολικές και πανεπιστημιακές αίθουσες, ενώ παράλληλα, πληθαίνουν και τα εγχειρίδια για το διδακτικό ρόλο τους. 11

Αξιοποίηση των κόμικς στην εκπαίδευση Ποιά είναι, όμως, τα στοιχεία εκείνα, που καταστούν τα comics αποτελεσματικά εκπαιδευτικά εργαλεία; Ισχυρό κίνητρο για μάθηση. Γράφει ο Rodari : «Το comic δίνει την ευκαιρία στο παιδί να διαβάσει με αυθεντική περιέργεια και χωρίς παρακίνηση. Διαβάζει γιατί θέλει να μάθει τι συμβαίνει, όχι γιατί του ανατέθηκε ως εργασία. Διαβάζει για τον εαυτό του, όχι για τους άλλους ούτε για να κάνει καλή εντύπωση». 12

Αξιοποίηση των κόμικς στην εκπαίδευση H σημασία της αφήγησης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σύμφωνα με έρευνες, η πληροφορία που τοποθετείται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αφήγησης, απορροφάται και μένει πολύ πιο εύκολα στη μνήμη κάποιου, πόσο μάλλον όταν τοποθετείται στο πλαίσιο μιας εικονογραφημένης αφήγησης. H δύναμη της εικόνας. Κάθε εικόνα αντιπροσωπεύει μια πράξη σε εξέλιξη και όχι τελειωμένη, εξασφαλίζοντας το δραματικό στοιχείο, που αποτελεί ένα αίτημα της παιδικής φύσης. 13

Αξιοποίηση των κόμικς στην εκπαίδευση Η προσέγγιση κοινωνικών θεμάτων (ρατσισμός, πόλεμος, μετανάστευση κ.ο.κ). Η ανάπτυξη της κριτικής και συνθετικής σκέψης. Η εισαγωγή της δημιουργικότητας στις σχολικές τάξεις. Άλλωστε, όπως υποστηρίζει ο Sugata Mitra: Αν τα παιδιά ενδιαφερθούν, η εκπαίδευση προκύπτει αυθόρμητα. 14

Ψηφιακά κόμικς Τα ψηφιακά comics αποτελούν ένα υπερμεσικό μέσον (Yang, 2003) που αξιοποιούν το διαδίκτυο και τα πολυμέσα. Στην προσπάθειά μας να δημιουργήσουμε ένα εκπαιδευτικό σενάριο χρησιμοποιήσαμε ως γνωστικό εργαλείο το λογισμικό toondoo. 15

Ψηφιακά κόμικς Το περιβάλλον του toondoo δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας χαρακτήρων, καρέ, ακόμα και ολόκληρων βιβλίων. Δίνει τη δυνατότητα να δημιουργούνται ιδιωτικοί εικονικοί χώροι για ομάδες όπως τάξεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα. Τα μέλη της ομάδας μπορούν να δημοσιεύσουν, να μοιραστούν και να συζητήσουν για τα κόμικς σε ένα ασφαλές και ιδιωτικό περιβάλλον. Το βρίσκει κάποιος στη διεύθυνση http://www.toondoo.com/ 16

Ψηφιακά κόμικς 17

Ψηφιακά κόμικς 18

Ψηφιακά κόμικς 19

Ψηφιακά κόμικς 2 20

Ψηφιακά κόμικς 2 21

Ψηφιακά κόμικς 2 2 2 2 22

Ψηφιακά κόμικς 2 2 2 2 23

Ψηφιακά κόμικς 2 2 2 2 24

25

L o g i c o m i x Ομάδα: Καρτουνίστες Ασημακόπουλος Αναστάσης Ζηκάκης Νίκος Καλαϊτζής Γιάννης Καπετάνιος Γιάννης Κλωνάρης Νίκος 26

Ιστορία του Logicomix Το Logicomix αφορά την ζωή του φιλόσοφου και μαθηματικού Bertrand Russell Διηγείται την προσπάθειά του να θεμελιώσει αυστηρά την επιστήμη των μαθηματικών Μορφή εικονογραφημένου μυθιστορήματος 27

Ιστορία του Logicomix Η πορεία του πρωταγωνιστή Κλασσική παιδεία (παιδική- εφηβικη ηλικία) +Ανώτερα μαθηματικά (ενήλικη ζωή). Ο πρωταγωνιστής Bertrand Russell προσκαλείται σε ένα πανεπιστήμιο της Αμερικής Ενασχόληση με παράδοξα Παράδοξο του Russell Principia Mathematica Παράγοντες που επηρέασαν την δράση του Ludwig Wittgenstein Θεωρία της μη πληρότητας 28

Επίλογος Logicomix Το Logicomix τελειώνει με τρόπο αυτοαναφορικό, με τους συγγραφείς του να περιπλανιώνται στη σύγχρονη Αθήνα και να αναρωτιούνται για τη σύνδεση της ιστορίας του Russell με αυτές των ηρώων των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών. 29

Κριτικές για το Logicomix Το έργο απέσπασε πολλές θετικές κριτικές. -Με την ευκαιρία της εμφάνισής του στα βιβλιοπωλεία της Μεγάλης Βρετανίας, ο «Independent» το υποδέχτηκε θριαμβικά. Ο κριτικός της εφημερίδας δεν το κατατάσσει απλώς στα καλύτερα graphic novel της εποχής. Γράφει ότι το «Logicomix» προτείνει ένα νέο είδος (genre) που ανανεώνει τη σχέση κόμικς και φιλοσοφίας. Με τίτλο «Bertrand Russell: Ο σούπερ ήρωας των σκεπτόμενων» η κριτική του «Independent» κάνει, επίσης, λόγο για ένα ασυνήθιστα προσωπικό σχέδιο, που ολοκληρώθηκε με πολύχρονο μόχθο και αγάπη. Αναφέρεται στον ευφυή τρόπο που οι δημιουργοί του «Logicomix» δούλεψαν και πλησίασαν τη ζωή του Βρετανού φιλοσόφου, μαθηματικού και ειρηνιστή Bertrand Russell. Το θαυμάσιο θέμα του βιβλίου είναι η ιστορική επιθυμία να κάνεις τον κόσμο απολύτως κατανοητό μέσω της Λογικής. 30

Διακρίσεις του Logicomix Ιδιαίτερα τιμητική για το Logicomix, είναι η ένταξή του στο shortlist για το Sondermann Prize, το μεγάλο βραβείο κόμικς της Γερμανίας, που απονέμεται κάθε χρόνο στο Φεστιβάλ Βιβλίου της Φρανκφούρτης. Το Logicomix, η δημιουργία των Απόστολου Δοξιάδη, Χρίστου Χ. Παπαδημητρίου, Αλέκου Παπαδάτου και Anne di Donna, αφού έφθασε στην πρώτη θέση της λίστας των New York Times και απέσπασε επαίνους σε μεγάλο αριθμό χωρών, διεκδικεί τώρα το γερμανικό βραβείο κύρους για τα βιβλία της κατηγορίας του. Εχει να συναγωνιστεί δύο ακόμη εκδόσεις υψηλού επιπέδου: το γκράφικ νόβελ «Η ζωή της Αν Φρανκ», των Αμερικανών κομιστών Sid Jacobson και Ernst Colon και τον συλλογικό τόμο «Η ζωή των Ντακ», του οίκου Disney. Το βραβείο Sondermann θεσπίστηκε το 2004 και συνδέθηκε με την Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης. Εχει επτά θεματικές κατηγορίες και θεωρείται βραβείο υψηλού κύρους. Το Logicomix είναι η μοναδική ελληνική έκδοση που έχει κατακτήσει τέτοια φήμη στην κατηγορία της. 31

Αποσπάσματα διθυραμβικών κριτικών 32

Αποσπάσματα διθυραμβικών κριτικών The Globe and Mail s Year s Best Graphic Books Logicomix is a mix of powerful ideas, ingenious storytelling, compelling illustration, wit and even a love story or three. The Independent's Best Biography Books for Christmas "The book is a triumph" 33

Είχατε κάποιο πρότυπο εικονογράφου από την νεαρή σας ηλικία και αν ναι, θα μπορούσατε να μας περιγράψετε σε πιο βαθμό σας επηρέασε? «Πρότυπο εικονογράφου... Οταν ήμουν μικρός μου άρεσε η σχολή του Disney, η Βελγική και η Γαλλική σχολή με τον Τεντέν, τον Αστερίξ και τον Λούκυ Λουκ. Επίσης διάβαζα Μικρό Ηρωα, Τιραμόλα, Μπλεκ, και γενικά όλα τα κόμιξ που πουλιόταν στα περίπτερα ανεξαρτήτως ποιότητας. Ολα αυτά, μαζί με τα κινούμενα σχέδια του Tex Avery και του Chuck Jones ήταν θεάματα και αναγνώσματα που με επηρέασαν ως μια ηλικία.» 34

Πιστεύετε ότι το επάγγελμα του σκιτσογράφου σας αντιπροσωπεύει? «Με τα σκίτσα αφηγούμαστε πολλές διαφορετικές ιστορίες και μπορούμε να εργαζόμαστε σε πολλά διαφορετικά έντυπα και websites που έχουν ανάγκη από εικονογράφηση. Επίσης, με μια κατάλληλη εκπαίδευση, ο σκιτσογράφος μπορεί να φτιάξει και animation, δηλαδή κινούμενα σχέδια. Μου αρέσει να λέω ιστορίες ή να αναπαριστώ φανταστικές καταστάσεις που έχουν ένα νόημα, με σκίτσα. Εργάστηκα για να φτάσω σε ένα επίπεδο όπου μπορώ να το ασκήσω σαν επάγγελμα και το ευχαριστιέμαι.» 35

Ποιο ήταν το έναυσμα που σας ώθησε στο να ασχοληθείτε με την εικονογράφηση? Ασχολήθηκα από μικρός με το σχέδιο επειδή με διασκέδαζε. Τότε δεν υπήρχαν υπολογιστές, internet, τηλεόραση ή video games και το σκίτσο ήταν μια ευχάριστη απασχόληση, όπως το διάβασμα βιβλίων και το ποδόσφαιρο» 36

Ήταν απαραίτητο να πραγματοποιήσετε ταξίδια για να αποτυπώστε στα σκίτσα σας το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε? «Τα ταξίδια έγιναν κυρίως για να συγκεντρωθεί οπτικό υλικό και πληροφορίες που δεν βρίσκονται από το Internet και τα βιβλία. Έγιναν φωτογραφίσεις και σχέδια επί τόπου. Το σημαντικότερο όμως ήταν η συγκίνηση που νοιώθει κάποιος όταν περιδιαβαίνει σε χώρους, σε γειτονιές, σε σπίτια, σε αίθουσες διδασκαλίας που έζησαν οι άνθρωποι που έγιναν και οι ήρωες του κόμικ. Αυτή η συγκίνηση και οι αναμνήσεις του ταξιδιού μας κράτησαν όρθιους σε στιγμές που μας απειλούσε η κούραση.» 37

Θα συμβουλεύατε ποτέ κανέναν να ακολουθήσει το επάγγελμα του σκιτσογράφου? «Όλοι είμαστε σκιτσογράφοι, από τη στιγμή που μαθαίνουμε να γράφουμε την αλφαβήτα. Τα γράμματα είναι σκίτσα. Το ένα σκίτσο αναπαριστά το γράμμα που το ονομάζουμε άλφα ενώ το άλλο σκίτσο αναπαριστά το ζώο που το ονομάζουμε γάτα. Με την εξάσκηση γινόμαστε καλοί στο σκιτσάρισμα του αλφάβητου. Το ίδιο συμβαίνει αν εξασκηθούμε στο να σχεδιάζουμε μια γάτα ή ένα δέντρο. Δεν είναι θέμα ταλέντου. Απλώς ο καθένας έχει το δικό του γραφικό χαρακτήρα, αυτό που οι σκιτσογράφοι λένε "στυλ". Επομένως με την κατάλληλη εξάσκηση και με έναν καλό δάσκαλο οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει σκιτσογράφος αν του αρέσει να σκιτσάρει. Αν του αρέσει περισσότερο η ιατρική, θα γίνει γιατρός. Όποιος είναι καλός σε κάτι κι αυτό τον γεμίζει χαρά όταν το κάνει, μπορεί να το κάνει και το επάγγελμά του, και να βγάζει και τα προς το ζειν, και να είναι χρήσιμος στους άλλους» 38

Η ε π ι ρ ρ ο ή τ ω ν κ ό μ ι κ ς σ τ η δ ι δ α σ κ α λ ί α τ ω ν μ α θ η μ α τ ι κ ώ ν Ομάδα: Fantastic four Κριμίτσας Γιάννης Κώστας Μιχάλης Μιχαλόπουλος Χρήστος Παπαγεωργίου Γιάννης 39

Έρευνα Η ένταξη των comics στην εκπαιδευτική διαδικασία, μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά, προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης και της καλλιέργειας ερεθισμάτων για την αναζήτηση γνώσης, τόσο για θέματα που σχετίζονται άμεσα με τη σχολική εκπαίδευση, όσο και για εκείνα που αφορούν στην ευρύτερη κατανόηση και κοινωνική συμπεριφορά. 40

Έρευνα Οι γνώμες των εκπαιδευτικών διίστανται, υποστηρίζοντας ή αμφισβητώντας τη χρήση των comics ως εκπαιδευτικό εργαλείο. Η διευθύνουσα της Αμερικανικής Ένωσης Μελέτης του Παιδιού, Sidonie Gruenberg, τάχθηκε υπέρ αυτής της μεθόδου, λέγοντας χαρακτηριστικά, Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα θέμα το οποίο να μην μπορεί να παρουσιαστεί μέσα από το συγκεκριμένο Μέσο. Ο Fredric Wertham αποτέλεσε τον ισχυρότερο πολέμιο και με το βιβλίο του, Seduction of The Innocent, κατάφερε να πείσει το αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα ότι τα comics είναι επιζήμια για τα παιδιά. 41

Έρευνα Σκοπός της έρευνας που διεξήγαμε ήταν να διερευνήσουμε την επίδραση των κόμικς στην καλύτερη κατανόηση των μαθηματικών. Δώσαμε ένα ερωτηματολόγιο σε μαθητές της Α Λυκείου και της Β Λυκείου του 1 ου Αρσακείου Γενικού Λυκείου Ψυχικού. Δείγμα: Α Λυκείου Β Λυκείου Σύνολο Αγόρια 34 32 66 Κορίτσια 33 28 61 Σύνολο 67 60 127 42

Ερωτηματολόγιο 43

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Διαβάζετε κόμικς; Άλλο 1% Πολύ 12% Καθόλου 31% Μέτρια 21% Λίγο 35% 44

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Σας αρέσει η ιδέα να διαβάζετε ψηφιακά κόμικς (στον Η/Υ); Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Άλλο 12% 1% 31% 26% 30% 45

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Θα θέλατε να διδάσκονται τα μαθηματικά μέσα από ιστορίες κόμικς; 0% 22% 45% 11% Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Άλλο 22% 46

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Πιστεύετε ότι θα βοηθούσαν τα κόμικς ως προς την καλύτερη κατανόηση ενός δύσκολου μαθήματος; Άλλο 5% Καθόλου 14% Πολύ 33% Λίγο 14% Μέτρια 34% 47

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Θεωρείτε ότι τα κόμικς με μαθηματικό περιεχόμενο θα μπορούσαν να αυξήσουν το ενδιαφέρον σας για τα μαθηματικά; Άλλο 9% Καθόλου 15% Λίγο 15% Πολύ 39% Μέτρια 22% 48

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Σας αρέσει το μάθημα των μαθηματικών; Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Άλλο 19% 20% 9% 35% 17% 49

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Τι σας δημιουργεί πρόβλημα στο μάθημα των μαθηματικών; Συμπεριφορά καθηγητών 22% Μεγάλη ύλη μαθήματος 24% Τρόπος διδασκαλίας 24% Δύσκολες έννοιες 30% 50

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Τι από τα παρακάτω σας εκφράζει 7% 21% 45% Φοβάμαι τα μαθηματικά Ασχολούμαι με τα μαθηματικά αναγκαστικά Μου αρέσει να ασχολούμαι με τα μαθηματικά Απεχθάνομαι τα μαθηματικά 27% 51

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Πιστεύετε ότι τα μαθηματικά. 11% Χρειάζονται στη ζωή μας Δε χρειάζονται στη ζωή μας 89% 52

Ευχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας!!! 53