ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων Φεβρουάριος 2005

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...2 ΚΟ-Β-1: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ...1 ΚΟ-Β-2: ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ...6 ΚΟ-Β-3: EΛΞΗ ΠΟΛΕΩΝ...12 ΚΟ-Β-4: ΕΠΙΠΕ Ο ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ...17 ΚΟ-Β-5: ΕΠΙΠΕ Ο ΑΝΕΡΓΙΑΣ...23 ΚΟ-Π-1: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ...27 ΚΟ-Π-2: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΕΣ ΒΙΠΕ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΥΠΟ ΟΜΕΣ...30 ΚΟ-Π-4: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ...33 ΚΟ-Π-5: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ...39 ΚΟ-Π-6: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ...43 ΚΟ-Π-7: ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ...48 ΚΟ-Ε-1: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ...51 ΚΟ-Ε-2: ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ...61 ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ...64 ΚΟ-Ε-5: ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ...71 ΠΕ-Β-1: ΕΚΘΕΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΕ ΘΟΡΥΒΟ...74 ΠΕ-Β-2: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΣΗΡΑΓΓΩΝ ΕΠΙΠΕ Α CO & ΝΟ...78 ΠΕ-Β-3: ΣΥΝΟΧΗ ΑΠΟΚΟΠΗ ΟΙΚΙΣΜΩΝ...81 ΠΕ-Π-3: ΑΠΟΚΟΠΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ...85 ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ...88 ΠΕ-Π-5: ΕΓΓΥΤΗΤΑ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ...88 ΠΕ-Ε-1: ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΣΕ ΡΥΠΟΥΣ...92 ΠΕ-Ε-2: ΙΑΣΤΑΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΜΕ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΝΕΡΑ...96 Ο -Β-1: ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΦΟΡΤΟΣ...99 Ο -Β-2: ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ... 103 Ο -Β-8: ΧΡΟΝΟΑΠΟΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΤΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ... 105 1

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το παρόν τεύχος αποτελεί τη 2 η Ετήσια Έκθεση για την εξέλιξη των βασικών μεγεθών των δεικτών που παρακολουθεί το Παρατηρητήριο και τους οποίους επεξεργάστηκε η Μονάδα του Παρατηρητηρίου εντός του έτους 2004. Η Έκθεση περιλαμβάνει τα δεδομένα 25 δεικτών, τα οποία παρουσιάζονται αναλυτικά για κάθε δείκτη σε ειδικό δελτίο αποτελέσματος. Το ελτίο Αποτελεσμάτων είκτη περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Ορισμός - Σκοπιμότητα: Αναφέρονται συνοπτικά ο ορισμός του δείκτη και ο σκοπός παρακολούθησής του. Αποτελέσματα Εκτίμηση: Παρουσιάζονται όλα τα αποτελέσματα του δείκτη υπό τη μορφή πινάκων, διαγραμμάτων και χαρτών και γίνεται μια σύντομη εκτίμηση-αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αυτών. Μεταδεδομένα: Περιγράφονται οι πηγές των δεδομένων και η μεθοδολογία υπολογισμού του δείκτη. Από τους 25 δείκτες που περιλαμβάνονται στην παρούσα Έκθεση η κατανομή τους ανά κατηγορία έχει ως εξής: 15 κοινωνικό-οικονομικοί, 7 περιβαλλοντικοί και 3 δείκτες λειτουργίας οδού. Επίσης, για 21 από τους 25 δείκτες έχει ολοκληρωθεί πλήρως ο υπολογισμός, με αναλυτικά δεδομένα που διαχειρίζεται και επεξεργάζεται το ίδιο το Παρατηρητήριο. Για 2 δείκτες περιλαμβάνονται μόνον προκαταρκτικά δεδομένα και αναμένεται ο ολοκληρωμένος υπολογισμός μετά την εκπόνηση ειδικών για το σκοπό αυτό μελετών. Τέλος, για άλλους 2 δείκτες περιλαμβάνονται δεδομένα που προέκυψαν με την εφαρμογή μοντέλων και εκπονήθηκαν στα πλαίσια της έρευνας ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Εγνατίας Οδού Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού: Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004. 2

Οι δείκτες που περιλαμβάνονται στην παρούσα Έκθεση είναι ανά κατηγορία οι ακόλουθοι: α/α Κωδικός είκτης ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 1 ΚΟ-Β-1 Ωφελούμενος πληθυσμός 2 ΚΟ-Β-2 Μέγεθος αγοράς 3 ΚΟ-Β-3 Έλξη πόλεων 4 ΚΟ-Β-4 Επίπεδο Ευημερίας (ΑΕΠ κατά κεφαλή) 5 ΚΟ-Β-5 Επίπεδο Ανεργίας 6 ΚΟ-Π-1 Προσπελάσιμα Μέσα Μεταφοράς 7 ΚΟ-Π-2 Προσπελάσιμες ΒΙΠΕ 8 ΚΟ-Π-4 Μεταβολή πληθυσμού ανά ήμο, Νομό και Περιφέρεια 9 ΚΟ-Π-5 Μεταβολή πληθυσμού αστικών κέντρων 10 ΚΟ-Π-6 Ιεραρχία αστικών κέντρων 11 ΚΟ-Π-7 Πυκνότητα Πληθυσμού 12 ΚΟ-Ε-1 Τομεακή Σύνθεση ΑΕΠ 13 ΚΟ-Ε-2 Εργατικό δυναμικό 14 ΚΟ-Ε-3 Τομεακή σύνθεση απασχόλησης 15 ΚΟ-Ε-5 Εξωτερικό εμπόριο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 16 ΠΕ-Β-1 Πληθυσμός που εκτίθεται σε θόρυβο 17 ΠΕ-Β-2 Ποιότητα ατμόσφαιρας σηράγγων 18 ΠΕ-Β-3 Συνοχή - Αποκοπή οικισμών 19 ΠΕ-Π-3 Αποκοπή επικοινωνίας φυσικών οικοσυστημάτων 20 ΠΕ-Π-5 Εγγύτητα σε προστατευόμενες περιοχές 21 ΠΕ-Ε-1 Επιβάρυνση ατμόσφαιρας σε ρύπους 22 ΠΕ-Ε-2 ιασταυρώσεις του άξονα με επιφανειακά νερά ΕΙΚΤΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ο ΟΥ 23 Ο -Β-1 Κυκλοφοριακός φόρτος 24 Ο -Β-2 Σύνθεση κυκλοφορίας 25 Ο -Β-8 Χρονοαπόσταση μεταξύ πόλεων & τερματικών σταθμών 3

Φεβρουάριος 2005 ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-1: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό που δυνητικά ωφελείται από τον άξονα. Ο ωφελούμενος πληθυσμός εκτιμάται, καταρχήν, σε συνάρτηση με την απόσταση επί του οδικού δικτύου και ειδικότερα: α) Ο πληθυσμός που ζει σε απόσταση 50 km από τις έδρες των Νομών, απόσταση που εκφράζει μια περιοχή με δυνατότητα καθημερινών μετακινήσεων και επομένως μια χωρο-λειτουργική ενότητα. β) Ο πληθυσμός που ζει σε απόσταση 150 km από τα κέντρα των Περιφερειών, απόσταση που εκφράζει μια ευρύτερη περιοχή με δυνατότητα συχνών μετακινήσεων και επομένως μια περιοχή με αυξημένες πιθανότητες λειτουργικών διασυνδέσεων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΥΝΗΤΙΚΑ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ, 2001 (σε απόσταση 50 km από τις Έδρες Νομών της Ζώνης Επιρροής ΙΙ) Πόλη Ωφελούμενος Πληθυσμός Ποσοστό 1 Ηγουμενίτσα 55.574 2% 2 Ιωάννινα 163.838 6% 3 Γρεβενά 126.950 5% 4 Κοζάνη 211.820 8% 5 Βέροια 390.603 15% 6 Θεσσαλονίκη 1.181.344 46% 7 Σέρρες 209.054 8% 8 Καβάλα 292.175 11% 9 Ξάνθη 261.213 10% 10 Κομοτηνή 236.590 9% 11 Αλεξανδρούπολη 145.310 6% Σύνολο Ωφελούμενου για 50 χλμ (χωρίς επικαλύψεις) 2.588.037 Σύνολο Ζώνης Επιροής ΙI 2.319.052 Σύνολο Ζώνης Επιροής ΙV 3.894.511 Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001 1

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-1: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Φεβρουάριος 2005 ΥΝΗΤΙΚΑ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ, 2001 σε απόσταση 150 km από τις Έδρες Περιφερειών Πόλη Ωφελούμενος Πληθυσμός Ποσοστό 1 Ιωάννινα 581.270 17% 2 Κοζάνη 2.178.632 62% 3 Θεσσαλονίκη 2.258.526 64% 4 Κομοτηνή 509.837 14% 5 Λάρισα 1.552.185 44% Σύνολο Ωφελούμενου για 150 χλμ (χωρίς επικαλύψεις) 3.517.605 Σύνολο Ζώνης Επιρροής ΙV 3.894.511 Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001 Ο πληθυσμός που βρίσκεται σε απόσταση 50 km από τις έδρες των Νομών διέλευσης του άξονα (Ζώνη ΙΙ) ανέρχεται σε 2.588.037 κατοίκους. Ο πληθυσμός αυτός είναι μεγαλύτερος κατά 12% σε σχέση με τον πληθυσμό της Ζώνης ΙΙ (Νομοί διέλευσης του άξονα) και αντιστοιχεί στα 2/3 του συνολικού πληθυσμού της Ζώνης ΙV και στο ¼ του πληθυσμού της χώρας. Από τις έδρες τον Νομών της Ζώνης ΙΙ ξεχωρίζει η Θεσσαλονίκη, η οποία έχει πρόσβαση στο 46% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού. Ορισμένες από τις υπόλοιπες πόλεις, όπως η Βέροια, η Καβάλα και η Ξάνθη, έχουν πρόσβαση σε ποσοστό περισσότερο του 10% του ωφελούμενου πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ. Ο πληθυσμός που βρίσκεται σε απόσταση 150 km από τις έδρες των Περιφερειών της Ζώνης ΙV ανέρχεται σε 3.517.605 κατοίκους. Ο πληθυσμός αυτός είναι μεγαλύτερος κατά 1.198.553 κατοίκους (ή κατά 52%) σε σχέση με το σύνολο της Ζώνης ΙΙ, αντιπροσωπεύει το 90% του συνολικού πληθυσμού της Ζώνης IV και πλησιάζει το 1/3 του πληθυσμού της Χώρας. Ως προς τα επιμέρους κέντρα των Περιφερειών, σε απόσταση 150 km επί του οδικού δικτύου η Θεσσαλονίκη έχει πρόσβαση σε πληθυσμό, περίπου, 2,3 εκ. κατοίκους, ποσοστό 64% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού της Ζώνης ΙV. Για την ίδια απόσταση η Κοζάνη έχει πρόσβαση σε 2,2 εκ. κατοίκους, 62% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού, δηλαδή λίγο λιγότερο από τον πληθυσμό στον οποίο έχει πρόσβαση η Θεσσαλονίκη για την ίδια απόσταση. Τα Ιωάννινα έχουν πρόσβαση στο 17% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού, μέγεθος διπλάσιο του πληθυσμού της Περιφέρειας Ηπείρου. Η Κομοτηνή έχει πρόσβαση στο 14% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού, λίγο λιγότερο από τον πληθυσμό της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο πραγματικός πληθυσμός της απογραφής του 2001 (ΕΣΥΕ) και η γεωγραφική βάση δεδομένων του Παρατηρητηρίου. 2

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-1: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Φεβρουάριος 2005 Μεθοδολογία υπολογισμού Ο υπολογισμός του δείκτη στηρίχθηκε στον συνδυασμό του γραμμικού επιπέδου του οδικού δικτύου και των πολυγώνων των ημοτικών ιαμερισμάτων τα οποία περιέχουν την πληροφορία του πραγματικού πληθυσμού των απογραφών της ΕΣΥΕ για τα έτη 1991 και 2001. Με αφετηρία τις πρωτεύουσες των Νομών της Ζώνης ΙΙ (συνολικά 11), εφαρμόζεται η επίλυση του οδικού δικτύου με όριο τα 50 km διαδρομών (γραμμικά τμήματα που πληρούν τη συνθήκη αναζήτησης) προς όλες τις δυνατές διαδρομές γύρω από κάθε αφετηρία. Στη συνέχεια επιλέγονται τα ημοτικά ιαμερίσματα που εφάπτονται με την επίλυση. Από το επιλεγμένο υποσύνολο των ημοτικών ιαμερισμάτων αθροίζεται ο πραγματικό πληθυσμός (2001) και χαρακτηρίζεται ως «Ωφελούμενος Πληθυσμός». Η επίλυση γίνεται μεμονωμένα για κάθε αφετηρία (πρωτεύουσα Νομού) ώστε να προσδιοριστούν οι περιπτώσεις επικάλυψης με περιοχές που «ωφελούνται» από δύο κέντρα ταυτόχρονα. Ως παραλλαγή της παραπάνω μεθοδολογίας εφαρμόζεται η επίλυση του οδικού δικτύου με απόσταση αναζήτησης στα 150 km και κέντρα αναφοράς (αφετηρίες) τις πρωτεύουσες των Περιφερειών της Ζώνης IV. 3

Χάρτης 1: Ωφελούμενος πληθυσμός σε απόσταση 50 km από τα κέντρα των Νομών ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ Φεβρουάριος 2005 ΚΟ-Β-1: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 4

Χάρτης 2 : Ωφελούμενος πληθυσμός σε απόσταση 150 km από τα κέντρα των Περιφερειών ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ Φεβρουάριος 2005 ΚΟ-Β-1: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 5

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-2: ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) των Περιφερειών και των Νομών της Ζώνης IV. Ο δείκτης θεωρείται ότι εκφράζει το ΑΕΠ που είναι προσπελάσιμο από το σύστημα Εγνατία Οδός / Κάθετοι Άξονες, ως ένδειξη του μεγέθους της αγοράς, η οποία δυνητικά ενοποιείται από τη λειτουργία του συστήματος αυτού. Ο δείκτης αποτελεί μια ποσοτική εκτίμηση της δυνητικής επίδρασης του συστήματος Εγνατία Οδός / Κάθετοι Άξονες στην οικονομία της περιοχής μελέτης λόγω των επιδράσεων στην αύξηση της κινητικότητας των συντελεστών παραγωγής και στη βελτίωση της προσπελασιμότητας των αγορών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ, 2002 σε εκατ. ΜΑ και εκατ.ευρώ NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ευρώ ΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ (%) ΣΤΟ ΑΕΠ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΜΑ ) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ (%) ΣΤΟ ΑΕΠ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV (ΜΑ ) gr11 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 5.952,7 7.581,0 4,21% 12,90% gr12 Κεντρική Μακεδονία 24.840,6 31.635,4 17,55% 53,83% gr13 υτική Μακεδονία 3.939,6 5.017,2 2,78% 8,54% gr14 Θεσσαλία 7.941,1 10.113,3 5,61% 17,21% gr21 Ηπειρος 3.474,0 4.424,3 2,46% 7,53% gr22 Ιονίοι Νήσοι 2.413,9 3.074,2 1,71% 5,23% gr23 υτική Ελλάδα 7.034,0 8.958,0 4,97% 15,24% gr24 Στερεά Ελλάδα 10.096,1 12.857,8 7,13% 21,88% gr25 Πελοπόννησος 7.701,0 9.807,5 5,44% 16,69% gr31 Αττική 53.404,2 68.012,3 37,74% 115,72% gr41 Βόρειο Αιγαίο 2.686,3 3.421,1 1,90% 5,82% gr42 Νότιο Αιγαίο 4.558,5 5.805,4 3,22% 9,88% gr43 Κρήτη 7.460,5 9.501,2 5,27% 16,17% ZIV ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV 46.148,0 58.771,2 32,61% 100,00% gr ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 141.502,4 180.208,7 100,00% Πηγή εδοµένων: Eurostat 2005 6

ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΝΟΜΩΝ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 2002 σε εκατ. ΜΑ και εκατ. Ευρώ NUTS NOMOΣ Ευρώ ΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ (%) ΣΤΟ ΑΕΠ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΜΑ ) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ (%) ΣΤΟ ΑΕΠ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV (ΜΑ ) gr111 ΕΒΡΟΥ 1.663,6 2.118,7 1,2% 3,60% gr112 ΞΑΝΘΗΣ 925,2 1.178,2 0,7% 2,00% gr113 ΡΟ ΟΠΗΣ 939,4 1.196,3 0,7% 2,04% gr114 ΡΑΜΑΣ 836,4 1.065,2 0,6% 1,81% gr115 ΚΑΒΑΛΑΣ 1.588,1 2.022,5 1,1% 3,44% gr121 ΗΜΑΘΙΑΣ 1.544,4 1.966,8 1,1% 3,35% gr122 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 16.625,0 21.172,6 11,7% 36,03% gr123 ΚΙΛΚΙΣ 1.008,0 1.283,8 0,7% 2,18% gr124 ΠΕΛΛΑΣ 1.388,3 1.768,0 1,0% 3,01% gr125 ΠΙΕΡΙΑΣ 1.163,2 1.481,3 0,8% 2,52% gr126 ΣΕΡΡΩΝ 1.722,8 2.194,1 1,2% 3,73% gr127 ΧΑΛΚΙ ΙΚΗΣ 1.388,9 1.768,8 1,0% 3,01% gr131 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 391,5 498,6 0,3% 0,85% gr132 ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 640,4 815,6 0,5% 1,39% gr133 ΚΟΖΑΝΗΣ 2.236,6 2.848,4 1,6% 4,85% gr134 ΦΛΩΡΙΝΑΣ 671,0 854,6 0,5% 1,45% gr141 ΚΑΡ ΙΤΣΑΣ 1.182,8 1.506,4 0,8% 2,56% gr142 ΛΑΡΙΣΣΑΣ 3.175,6 4.044,2 2,2% 6,88% gr143 ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 2.281,3 2.905,3 1,6% 4,94% gr144 ΤΡΙΚΑΛΩΝ 1.301,4 1.657,4 0,9% 2,82% gr211 ΑΡΤΑΣ 591,6 753,4 0,4% 1,28% gr212 ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 429,3 546,8 0,3% 0,93% gr213 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 1.842,5 2.346,5 1,3% 3,99% gr214 ΠΡΕΒΕΖΑΣ 610,6 777,7 0,4% 1,32% ZIV ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV 46.148,0 58.771,2 32,6% 100,00% gr ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 141.502,4 180.208,7 100,0% Πηγή εδοµένων: Eurostat 2005 7

ιάγραμμα 1: ΑΕΠ σε εκ. Ευρώ 1995 2002 (σταθερές τιμές 1995) 120.000 80.000 εκ. 40.000 0 ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Το 2002, το ΑΕΠ που παρήχθη συνολικά στις 5 Περιφέρειες της Ζώνης ΙV ήταν 46.148 εκ., το 1/3 του συνολικού εθνικού ΑΕΠ. Την περίοδο 1996-2000, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ της Ζώνης IV σε σταθερές τιμές ήταν λίγο μικρότερος από τον αντίστοιχο της Χώρας. Η Κεντρική Μακεδονία παρήγαγε 53,8% του ΑΕΠ της Ζώνης ΙV και ακολουθούν η Θεσσαλία (17,2%) και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (12,9%). Η υτική Μακεδονία και η Ήπειρος έχουν τη μικρότερη συμμετοχή στην παραγωγή του ΑΕΠ της Ζώνης ΙV (8,5% και 7,5% αντιστοίχως). Στην πενταετία 1996 2000, τρεις Περιφέρειες παρουσίασαν μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής ίσο ή μεγαλύτερο του μέσου Χώρας (Ήπειρος, υτική και Κεντρική Μακεδονία) και οι άλλες δύο μικρότερη. Οι τρεις αυτές Περιφέρειες, στην τριετία 2000-2002, παρουσίασαν μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής μεγαλύτερο του αντίστοιχου της χώρας. Σε επίπεδο Νομών, ο Νομός Θεσσαλονίκης συμμετέχει με το μεγαλύτερο ποσοστό (περισσότερο του 1/3). Όλοι οι άλλοι συμμετέχουν με ποσοστό από μόλις 1% (Νομοί Θεσπρωτίας και Γρεβενών) έως 6,9% (Νομός Λάρισας). Οι Νομοί Γρεβενών και Θεσπρωτίας έχουν το μικρότερο μέγεθος αγοράς. Την πενταετία 1996-2000 μεγάλη αύξηση παρουσίασαν οι Νομοί Γρεβενών, Φλώρινας και Ιωαννίνων (10,4%, 9,1% και 8,3% αντίστοιχα) και αύξηση μεγαλύτερη του μέσου Χώρας οι Νομοί Έβρου, Χαλκιδικής, Ροδόπης, Κιλκίς, Θεσπρωτίας, Πρέβεζας και Θεσσαλονίκης. Μείωση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές παρουσίασαν οι Νομοί ράμας, Ημαθίας και Πέλλας. Την τριετία 2000-2002 ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ παρουσιάζεται μεγαλύτερος του αντίστοιχου εθνικού στους περισσότερους Νομούς της Ηπείρου (Θεσπρωτίας, Πρέβεζας και Ιωαννίνων), της υτικής Μακεδονίας (Φλώρινας, Καστοριάς και Κοζάνης) καθώς και στο Νομό Θεσσαλονίκης. 8

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Οι τιμές του ΑΕΠ σε ΜΑ και σε ευρώ (τρέχουσες τιμές) καθώς και οι αποπληθωριστές του ΑΕΠ, προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat, 2005. Μεθοδολογία Το ΑΕΠ της Ζώνης IV προκύπτει ως άθροισμα του ΑΕΠ των πέντε Περιφερειών της Ζώνης. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ προκύπτει από την εφαρμογή του τύπου του αποπληθωρισμού στις σταθερές τιμές του ΑΕΠ (τιμές 1995). Οι σταθερές τιμές υπολογίστηκαν με τη χρήση των αποπληθωριστών, που υπολογίζει η Eurostat για κάθε Χώρα. Σύμφωνα με τη Εurostat (Eurostat, Statistics in Focus, Theme 2, 56/2002), η σύγκριση οικονομικών μεγεθών σε διακρατικό και διαπεριφερειακό επίπεδο με βάση το ΑΕΠ σε ορισμένο έτος είναι θεμιτό να γίνεται σε όρους Μονάδων Αγοραστικής ύναμης (ΜΑ ). Το ΑΕΠ σε όρους ΜΑ δεν είναι θεμιτό, όμως, να συγκρίνεται μεταξύ διαφορετικών ετών. Η προσέγγιση της διαχρονικής μεταβολής των οικονομικών μεγεθών πρέπει να γίνεται με βάση το ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους, δηλαδή σε σταθερές τιμές, όπου γίνεται ρητή προσαρμογή των μεταβολών των τιμών μεταξύ των ετών. 9

Χάρτης 1: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ ανά Περιφέρεια, 1996-2000 10

Χάρτης 2: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ ανά Νομό, 1996-2000 11

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-3: EΛΞΗ ΠΟΛΕΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει, με τη χρήση ενός μοντέλου βαρύτητας, τη δυνητική έλξη ανάμεσα στα αστικά κέντρα και τις πρωτεύουσες Νομών της Ζώνης IV σε συνάρτηση (α) με τη χιλιομετρική απόστασή τους επί του οδικού δικτύου, (β) με τη χρονοαπόσταση μεταξύ τους. Σε πρώτο στάδιο εκτιμάται ο δείκτης σε συνάρτηση με τη χιλιομετρική απόσταση για την κατάσταση πριν και μετά τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού. Και στις δύο περιπτώσεις λαμβάνεται υπόψη ο πληθυσμός της Απογραφής ΕΣΥΕ του 2001, ώστε να καταγραφεί η μεταβολή της έλξης (βαρύτητας) που επέρχεται από τις βελτιώσεις της χιλιομετρικής που επιφέρει η κατασκευή της Εγνατίας Οδού. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΥΝΗΤΙΚH ΕΛΞΗ ΜΕΤΑΞΥ ΠΟΛΕΩΝ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV Πόλη Πληθυσμός 2001 είκτης πριν την ΕΟ είκτης με την ΕΟ 2004 είκτης με την ολοκλήρωση της ΕΟ Ορεστιάδα 15.246 0,23 0,22 0,23 Αλεξανδρούπολη 48.885 1,63 1,62 1,64 Κομοτηνή 43.326 2,67 2,63 2,64 Ξάνθη 45.111 3,49 3,45 3,33 Καβάλα 58.663 5,99 5,94 6,21 ράμα 42.501 4,10 4,16 4,33 Σέρρες 54.266 9,33 9,36 9,35 Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) 981.933 72,54 73,89 74,75 Πολύγυρος 5.040 1,43 1,43 1,43 Κιλκίς 17.430 8,02 8,02 8,03 Αλεξάνδρεια 13.229 6,71 6,46 6,84 Γιαννιτσά 26.296 11,77 11,73 11,81 Βέροια 42.794 13,31 13,32 13,71 Έδεσσα 18.253 2,85 2,88 2,89 Νάουσα 19.870 5,66 5,70 5,74 Κατερίνη (ΠΣ) 54.941 13,61 13,76 13,78 Κοζάνη 35.242 4,24 5,12 5,11 Πτολεμαϊδα 28.679 3,14 3,78 3,80 Τύρναβος 11.116 6,06 6,07 5,81 Λάρισα 124.394 19,03 19,09 18,92 Τρίκαλα 48.686 6,19 6,20 6,29 Καρδίτσα 32.031 4,07 4,07 4,11 Βόλος (ΠΣ) 124.639 8,96 9,00 9,02 12

Πόλη Πληθυσμός 2001 είκτης πριν την ΕΟ είκτης με την ΕΟ 2004 είκτης με την ολοκλήρωση της ΕΟ Φλώρινα 14.279 1,06 1,10 1,09 Γρεβενά 10.177 1,08 1,21 1,17 Καστοριά 14.813 0,73 0,78 0,78 Ιωάννινα (ΠΣ) 75.179 2,39 2,58 2,99 Άρτα 19.435 0,69 0,72 0,75 Πρέβεζα 16.321 0,47 0,49 0,51 Ηγουμενίτσα 8.722 0,22 0,23 0,34 Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ 2001 (ΕΠΘ) Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης & (ΠΣ) Πολεοδομικό Συγκρότημα Η Θεσσαλονίκη παρουσιάζει τον μεγαλύτερο δείκτη τόσο πριν, όσο και μετά τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού και ακολουθούν η Λάρισα, που είναι η τρίτη σε μέγεθος πόλη της Ζώνης IV, και τρία κέντρα της Κεντρικής Μακεδονίας (Κατερίνη, Βέροια και Γιαννιτσά), που βρίσκονται κοντά στο γεωμετρικό κέντρο του άξονα. Σε σχέση με την κατάσταση πριν τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού, σαφή βελτίωση του δείκτη παρουσιάζουν η Θεσσαλονίκη, καθώς και τα δύο περιφερειακά κέντρα του υτικού τομέα (Κοζάνη και Ιωάννινα), τα οποία βρίσκονται στην περιοχή όπου μειώνονται σημαντικά οι χιλιομετρικές αποστάσεις λόγω της χάραξης του άξονα. Οι πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζουν σχεδόν μηδενική ή αρνητική μεταβολή του δείκτη, αφού η χάραξη της Εγνατίας Οδού ταυτίζεται στο μεγαλύτερο μέρος με το παλιότερο εθνικό οδικό δίκτυο. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο πραγματικός πληθυσμός της απογραφής του 2001 (ΕΣΥΕ) και η γεωγραφική βάση δεδομένων του Παρατηρητηρίου της ΕΟΑΕ. Μεθοδολογία Αρχικά δημιουργήθηκε η μήτρα των αποστάσεων επί του οδικού δικτύου μεταξύ των αστικών κέντρων της Ζώνης IV, με τη χρήση του Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών του Παρατηρητηρίου. Οι αποστάσεις αυτές υπολογίστηκαν με βάση τρία σενάρια: χωρίς την Εγνατία Οδό, με τα τμήματα της Εγνατίας Οδού που είχαν παραδοθεί μέχρι το τέλος του 2004 και με την Εγνατία Οδό σε πλήρη ανάπτυξη. Ο δείκτης προκύπτει από την εφαρμογή κατάλληλου μοντέλου βαρύτητας, το οποίο εξαρτάται από τις χρονοαποστάσεις και τον πληθυσμό των αστικών κέντρων. 13

ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ (m) ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΤΗΣ ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ Ο Ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ Ορεστιάδα Αλεξανδρούπολη Κομοτηνή Ξάνθη Καβάλα ράμα Σέρρες Θ εσσαλονίκη Πολύγυρος Κιλκίς Αλεξάνδρεια Γιαννιτσά Βέροια Έδεσσα Νάουσα 14 Ορεστιάδα 0 Αλεξανδρούπολη 115.368 0 Κομοτηνή 174.075 58.707 0 Ξάνθη 222.293 106.925 48.218 0 Καβάλα 282.052 166.684 107.977 59.759 0 ράμα 318.758 203.390 144.683 96.465 36.706 0 Σέρρες 386.857 271.489 212.782 164.564 104.805 68.099 0 Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) 434.693 319.325 260.618 212.400 152.641 179.589 84.385 0 Πολύγυρος 461.566 346.198 287.491 239.273 179.514 172.241 179.059 61.798 Κιλκίς 457.277 341.909 283.202 234.984 175.225 169.430 101.331 47.995 109.793 0 Αλεξάνδρεια 482.881 367.513 308.806 260.588 200.829 200.696 132.597 51.673 113.471 88.283 0 Γιαννιτσά 475.437 360.069 301.362 253.144 193.385 193.716 125.617 51.072 112.870 87.423 37.100 0 Βέροια 503.683 388.315 329.608 281.390 221.631 221.581 153.482 72.559 134.357 124.013 25.438 62.538 0 Έδεσσα 549.366 433.998 375.291 327.073 267.314 228.433 160.334 118.242 180.040 122.203 70.354 37.114 45.683 0 Νάουσα 523.242 407.874 349.167 300.949 241.190 241.140 173.041 92.118 153.916 143.572 44.997 51.502 19.559 38.995 0 Κατερίνη (ΠΣ) 502.642 387.274 328.567 280.349 220.590 257.296 152.353 71.430 133.228 122.882 57.021 91.859 76.864 122.547 96.423 Κοζάνη 554.887 439.519 380.812 332.594 272.835 309.541 269.574 123.507 185.305 168.243 83.866 144.914 57.998 103.681 77.557 Πτολεμαϊδα 572.301 456.933 398.226 341.166 290.249 317.317 222.109 140.949 202.747 188.962 100.679 137.779 75.717 60.532 95.294 Τύρναβος 608.117 492.749 434.042 385.824 326.065 353.013 257.809 173.424 235.222 221.419 153.798 190.106 174.539 225.206 194.907 Λάρισα 587.772 472.404 413.697 365.479 305.720 342.426 237.483 156.560 218.358 208.012 136.934 173.242 157.675 208.342 178.043 Τρίκαλα 648.194 532.826 474.119 425.901 366.142 402.848 297.905 216.982 278.780 268.434 197.356 233.664 218.097 268.764 238.465 Καρδίτσα 674.162 558.794 500.087 451.869 392.110 428.816 323.873 242.950 304.748 294.402 223.324 259.632 244.065 294.732 264.433 Βόλος (ΠΣ) 646.396 531.028 472.321 424.103 360.074 402.136 291.836 213.022 274.820 255.445 193.396 229.705 214.137 266.050 233.962 Φλώρινα 592.713 477.345 418.638 370.420 310.661 337.609 242.405 158.020 219.818 253.059 154.484 106.948 129.046 70.356 109.180 Γρεβενά 613.635 498.267 439.560 391.342 367.658 316.097 343.007 182.255 244.053 226.991 142.614 203.662 116.746 162.429 136.305 Καστοριά 639.836 524.468 465.761 417.543 357.784 394.490 354.523 208.456 270.254 253.192 168.815 229.863 142.947 108.272 162.506 Ιωάννινα (ΠΣ) 705.511 590.143 531.436 483.218 423.459 460.165 420.198 274.131 335.929 318.867 234.490 295.538 208.622 254.305 228.181 Άρτα 780.795 665.427 606.720 558.502 498.743 535.449 495.482 349.415 411.213 394.151 309.774 370.822 283.906 329.589 303.465 Πρέβεζα 809.416 694.048 635.341 587.123 527.364 564.070 524.103 378.036 439.834 422.772 338.395 399.443 312.527 358.210 332.086 Ηγουμενίτσα 773.397 658.029 599.322 551.104 491.345 528.051 488.084 342.017 403.815 386.753 302.376 363.424 276.508 322.191 296.067

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΕΙΚΤΗΣ ΚΟ-Β-3: ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ (m) ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΤΗΣ ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ Ο Ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ Κατερίνη (ΠΣ) Κοζάνη Πτολεμαϊδα Τύρναβος Λάρισα Τρίκαλα Καρδίτσα Βόλος (ΠΣ) Φλώρινα Γρεβενά Καστοριά Ιωάννινα (ΠΣ) Άρτα Πρέβεζα Ηγουμενίτσα Ορεστιάδα Αλεξανδρούπολη Κομοτηνή Ξάνθη Καβάλα ράμα Σέρρες Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) Πολύγυρος Κιλκίς Αλεξάνδρεια Γιαννιτσά Βέροια Έδεσσα Νάουσα Κατερίνη (ΠΣ) 0 Κοζάνη 127.768 0 Πτολεμαϊδα 145.182 28.568 0 Τύρναβος 101.994 106.091 134.659 0 Λάρισα 85.130 212.898 241.466 16.864 0 Τρίκαλα 145.552 273.320 301.888 77.286 60.422 0 Καρδίτσα 171.520 299.288 327.856 103.254 86.390 25.968 0 Βόλος (ΠΣ) 141.592 274.507 303.075 78.473 61.609 120.420 112.910 0 Φλώρινα 205.910 83.907 59.663 307.904 291.040 351.462 377.430 347.502 0 Γρεβενά 186.516 58.748 74.988 77.286 60.422 82.072 108.040 333.255 148.859 0 Καστοριά 212.717 84.949 87.251 191.040 297.847 171.837 197.805 292.257 65.997 89.765 0 Ιωάννινα (ΠΣ) 267.029 150.624 166.864 198.763 181.899 121.477 147.445 241.897 240.735 91.876 196.594 0 Άρτα 342.313 225.908 242.148 274.047 257.183 196.761 222.729 317.181 316.019 167.160 271.878 75.284 0 Πρέβεζα 370.934 254.529 270.769 302.668 285.804 225.382 251.350 345.802 344.640 195.781 300.499 103.905 49.198 0 Ηγουμενίτσα 334.915 218.510 234.750 266.649 249.785 189.363 215.331 309.783 308.621 159.762 264.480 67.886 113.365 90.827 0 15

Χάρτης 5: Έλξη πόλεων με την πλήρη λειτουργία της Εγνατίας οδού 16

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-4: ΕΠΙΠΕ Ο ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) των Περιφερειών και των Νομών της Ζώνης IV. Το κκαεπ αποτελεί βασική συνιστώσα του επιπέδου ανάπτυξης και ευημερίας μιας Περιφέρειας. Η σύγκριση με το μέσο κκαεπ της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί βασική παράμετρο της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΕ Ο ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ, 2002 ΑΕΠ/κάτοικο σε ΜΑ και Ευρώ (Μονάδες Αγοραστικής ύναμης) NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ευρώ ΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ Μ.Ο. ΕΕ25 (ΜΑ ) gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 9.848,7 12.542,7 59,2% gr12 Κεντρική Μακεδονία 13.151,2 16.748,6 79,1% gr13 υτική Μακεδονία 13.413,0 17.082,0 80,7% gr14 Θεσσαλία 10.787,2 13.738,0 64,9% gr21 Ήπειρος 10.323,9 13.147,9 62,1% gr22 Ιόνια Νησιά 11.283,1 14.369,5 67,9% gr23 υτική Ελλάδα 9.716,7 12.374,6 58,4% gr24 Στερεά Ελλάδα 18.081,1 23.027,0 108,8% gr25 Πελοπόννησος 12.868,7 16.388,8 77,4% gr41 Βόρειο Αιγαίο 13.191,4 16.799,8 79,4% gr42 Νότιο Αιγαίο 15.203,7 19.362,5 91,5% gr43 Κρήτη 12.524,7 15.950,7 75,3% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 11.916,2 15.175,8 71,7% gr Σύνολο Χώρας 12.922,4 16.457,1 77,7% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 24.130,4 23.163,9 109,4% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 21.171,6 21.171,6 100,0% Πηγή εδομένων: REGIO Database, Eurostat 2005 17

ΕΠΙΠΕ Ο ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ, 2002 ΑΕΠ/κάτοικο σε ΜΑ και Ευρώ (Μονάδες Αγοραστικής ύναμης) ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ NUTS ΝΟΜΟΣ Ευρώ ΜΑ Μ.Ο. ΕΕ25 (ΜΑ ) gr111 Έβρος 11.214,9 14.282,6 67,5% gr112 Ξάνθη 8.962,8 11.414,4 53,9% gr113 Ροδόπη 8.478,4 10.797,6 51,0% gr114 ράμα 8.242,5 10.497,1 49,6% gr115 Καβάλα 11.297,0 14.387,2 68,0% gr121 Ημαθία 10.807,9 13.764,2 65,0% gr122 Θεσσαλονίκη 15.180,2 19.332,6 91,3% gr123 Κιλκίς 11.629,5 14.810,6 70,0% gr124 Πέλλα 9.588,4 12.211,2 57,7% gr125 Πιερία 9.173,3 11.682,5 55,2% gr126 Σέρρες 8.919,0 11.358,7 53,7% gr127 Χαλκιδική 13.981,3 17.805,7 84,1% gr131 Γρεβενά 12.143,0 15.464,6 73,0% gr132 Καστοριά 11.975,6 15.251,3 72,0% gr133 Κοζάνη 14.546,3 18.525,2 87,5% gr134 Φλώρινα 12.372,8 15.757,2 74,4% gr141 Καρδίτσα 9.948,6 12.669,9 59,8% gr142 Λάρισα 11.278,5 14.363,6 67,8% gr143 Μαγνησία 11.180,0 14.238,2 67,3% gr144 Τρίκαλα 9.885,2 12.589,2 59,5% gr211 Άρτα 8.142,5 10.369,8 49,0% gr212 Θεσπρωτία 9.932,5 12.649,5 59,7% gr213 Ιωάννινα 11.305,6 14.398,1 68,0% gr214 Πρέβεζα 10.591,3 13.488,4 63,7% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 11.916,2 15.175,8 71,7% gr Σύνολο Χώρας 12.922,4 16.457,1 77,7% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 24.130,4 23.163,9 109,4% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 21.171,6 21.171,6 100,0% Πηγή εδομένων: REGIO Database, Eurostat 2005 Το 2002, το μέσο κκαεπ της Ζώνης IV ήταν 11.916,2, χαμηλότερο από το κκαεπ της Χώρας (12.922,4 ). Σε Μονάδες Αγοραστικής ύναμης το ΑΕΠ της Ζώνης IV αντιστοιχούσε σε 71,7 % του μέσου κκαεπ της Ε.Ε.15. Σε επίπεδο Περιφέρειας, το μεγαλύτερο κκαεπ είχε η Κεντρική Μακεδονία και το μικρότερο κκαεπ η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη. Σε ό,τι αφορά τον βαθμό σύγκλισης με την Ευρώπη των 25, η υτική και η Κεντρική Μακεδονία βρίσκονται σε λίγο καλύτερη κατάσταση σε σχέση με το μέσο Χώρας (80,7 και 79,1 % αντίστοιχα έναντι 77,7%). Φτωχότερες εμφανίζονται οι Περιφέρειες Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, και Ηπείρου, στις οποίες το κκαεπ κινείται σε επίπεδα αρκετά χαμηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο και πολύ χαμηλότερα από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. 18

ΑΕΠ ανά κάτοικο σε Ευρώ, 1995 2002 (σταθερές τιμές 1995) 25.000 20.000 ανά κάτοικο 15.000 10.000 5.000 0 Ζώνη Επιρροής IV Σύνολο Χώρας Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Την περίοδο 1996-00 και σε σταθερές τιμές, το κκαεπ αυξήθηκε σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV (3,1%) με μεγαλύτερο ετήσιο ρυθμό στην Ήπειρο (5,8%) και μικρότερο στη Θεσσαλία (2,3%). Την τριετία 2000-02, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής της Ζώνης IV παρουσίασε μικρή αύξηση (3,3%), παραμένει όμως κάτω από τον αντίστοιχο δείκτη της Χώρας (3,8%). Μεγαλύτερη αύξηση παρουσίασε η υτική Μακεδονία και μικρότερη η Θεσσαλία. Από τους Νομούς, το μεγαλύτερο κκαεπ είχε ο Νομός Θεσσαλονίκης (15.180,2 ) και το μικρότερο ο Νομός Άρτας (8.142,5 ). Ο βαθμός σύγκλισης με το μέσο της ΕΕ25 ήταν καλύτερος στους Νομούς Θεσσαλονίκης και Κοζάνης (91,3% και 87,5% αντίστοιχα). Την πενταετία 1996-2000, βελτίωση παρουσίασαν οι σχετικά φτωχότεροι νομοί (Γρεβενά, Ιωάννινα, Θεσπρωτία, Φλώρινα). Σε τρεις Νομούς ( ράμας, Ημαθία και Πέλλα) το κκαεπ σε σταθερές τιμές μειώθηκε. Αντίθετα, την τριετία 2000-02, σε όλους τους Νομούς αυξήθηκε το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές. Χαμηλότερος ετήσιος ρυθμός παρουσιάστηκε στην Ξάνθη (0,7%) και μεγαλύτερος στη Θεσπρωτία (6,1%). 19

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Οι τιμές του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑ και σε ευρώ (τρέχουσες τιμές), καθώς και οι αποπληθωριστές του ΑΕΠ προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat, 2005. Μεθοδολογία Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκαν οι τιμές της Eurostat. Το κκαεπ της Ζώνης IV προκύπτει ως ο λόγος του ΑΕΠ των πέντε Περιφερειών της Ζώνης διά του μέσου ετήσιου πληθυσμού των πέντε περιφερειών, όπως αυτός παρέχεται από την Eurostat. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κκαεπ προκύπτει από την εφαρμογή του τύπου του αποπληθωρισμού στις σταθερές τιμές του ΑΕΠ (τιμές 1995). Οι σταθερές τιμές υπολογίστηκαν με τη χρήση των αποπληθωριστών, που υπολογίζει η Eurostat για κάθε Χώρα. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (Eurostat, Statistics in Focus, Theme 2, 56/2002), η εκτίμηση του βαθμού σύγκλισης χωρών, περιφερειών και άλλων γεωγραφικών ενοτήτων με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ορισμένο έτος είναι θεμιτό να γίνεται σε όρους Μονάδων Αγοραστικής ύναμης. Το ΑΕΠ σε όρους ΜΑ δεν είναι θεμιτό, όμως, να συγκρίνεται μεταξύ διαφορετικών ετών. Η προσέγγιση της διαχρονικής μεταβολής του βαθμού σύγκλισης πρέπει να γίνεται με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους, δηλαδή σε σταθερές τιμές, όπου γίνεται ρητή προσαρμογή των μεταβολών των τιμών μεταξύ των ετών. 20

Χάρτης 6: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κατά κεφαλή ΑΕΠ και βαθμός σύγκλισης με το Ευρωπαϊκό μέσο ανά Περιφέρεια, 1996-2000 21

Χάρτης 7: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κατά κεφαλή ΑΕΠ και βαθμός σύγκλισης με το Ευρωπαϊκό μέσο ανά Νομό, 1996-2000 22

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-5: ΕΠΙΠΕ Ο ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει το ποσοστό των ανέργων στο σύνολο του ενεργού πληθυσμού ανά Περιφέρεια της Ζώνης IV. Το ποσοστό ανεργίας θεωρείται από τους βασικότερους δείκτες της κοινωνικής κατάστασης μιας περιοχής. Η σύγκριση με το μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί βασική παράμετρο της κοινωνικής συνοχής των περιφερειών της Ευρώπης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΕ Ο ΑΝΕΡΓΙΑΣ NUTS Περιφέρεια Ανεργία 2003 gr11 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 10,3% gr12 Κεντρική Μακεδονία 10,1% gr13 υτική Μακεδονία 16,1% gr14 Θεσσαλία 9,7% gr21 Ηπειρος 11,0% gr22 Ιονίοι Νήσοι 11,0% gr23 υτική Ελλάδα 8,9% gr24 Στερεά Ελλάδα 8,6% gr25 Πελοπόννησος 7,7% gr31 Αττική 8,7% gr41 Βόρειο Αιγαίο 7,4% gr42 Νότιο Αιγαίο 10,9% gr43 Κρήτη 6,8% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 10,6% gr Σύνολο Χώρας 9,3% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 8,1% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 9,1% Πηγή εδομένων: EUROSTAT, REGIO Database, 2005 23

ΕΠΙΠΕ Ο ΑΝΕΡΓΙΑΣ NUTS Περιφέρεια Ανεργία 1999 Ανεργία 2003 Ποσοστιαία Μεταβολή Ανεργίας 1999-2003 gr11 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 12,4% 10,3% -16,9% gr12 Κεντρική Μακεδονία 11,7% 10,1% -13,7% gr13 υτική Μακεδονία 14,5% 16,1% 11,0% gr14 Θεσσαλία 12,9% 9,7% -24,8% gr21 Ηπειρος 14,0% 11,0% -21,4% gr22 Ιονίοι Νήσοι 8,6% 11,0% 27,9% gr23 υτική Ελλάδα 11,4% 8,9% -21,9% gr24 Στερεά Ελλάδα 13,4% 8,6% -35,8% gr25 Πελοπόννησος 7,8% 7,7% -1,3% gr31 Αττική 12,7% 8,7% -31,5% gr41 Βόρειο Αιγαίο 10,9% 7,4% -32,1% gr42 Νότιο Αιγαίο 11,4% 10,9% -4,4% gr43 Κρήτη 8,2% 6,8% -17,1% ΖIV Ζώνη Επιρροής IV 12,4% 10,6% -14,6% gr Σύνολο Χώρας 11,9% 9,3% -21,8% Πηγή εδομένων: EUROSTAT, REGIO Database, 2005 Επίπεδο ανεργίας της Χώρας και της Ζώνης Επιρροής IV 1999-2003 15% Ποσοστό ανεργίας 10% 5% Ζώνη Επιρροής IV Σύνολο Χώρας 0% 1999 2000 2001 2002 2003 24

Το 2003, το ποσοστό ανεργίας της Ζώνης IV ήταν 10,6%, υψηλότερο από το μέσο Χώρας (9%) και 1,5% μεγαλύτερο από το μέσο της Ε.Ε.25 (9,1%). Μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας εμφανίζει η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας (16,1%) και μικρότερο η Περιφέρεια Θεσσαλίας (9,7%). Την περίοδο 1999-2003 σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV πλην της υτικής Μακεδονίας παρατηρείται μείωση της ανεργίας, με τη μεγαλύτερη μείωση να εντοπίζεται στη Θεσσαλία (24,8%). Αντίθετα, στη υτική Μακεδονία, στην οποία εμφανίστηκε το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας και το 1999, συνεχίζει να αυξάνεται το ποσοστό των ανέργων κατά την περίοδο 1999-2003 (11%). Σε σύγκριση με το μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα, το 2003 και οι 5 Περιφέρειες είχαν μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας τόσο σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρώπης των 15 (8,1%) όσο και με το μέσο όρο της Ευρώπης των 25 (9,1%). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Το ποσοστό ανεργίας προέρχεται από τη βάση δεδομένων της Eurostat, 2005. Μεθοδολογία Η Eurostat υπολογίζει το ποσοστό ανεργίας ως το πηλίκο του αριθμού των ανέργων διά του ενεργού πληθυσμού. Το ποσοστό ανεργίας της Ζώνης IV υπολογίζεται ως το πηλίκο των ανέργων των πέντε Περιφερειών διά του ενεργού πληθυσμού των Περιφερειών αυτών. Σημειωτέον ότι τα δεδομένα της απασχόλησης καταγράφονται μόνο σε επίπεδο NUTS ΙΙ και για το λόγο αυτό δείκτης δεν υπολογίζεται σε επίπεδο νομού. 25

Χάρτης 8: Επίπεδο ανεργίας 1999-2003 26

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-1: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει δεδομένα σχετικά με τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς που βρίσκονται στη Ζώνη IV και ειδικότερα: (α) τη θέση, (β) την επίσημη κατάταξη ανάλογα με τη σημασία τους, (γ) την επιβατική κίνηση και (δ) τη χρονοαπόσταση από τον πλησιέστερο άξονα της Εγνατίας Οδού. Η βέλτιστη σύνδεση του οδικού δικτύου με τα υπόλοιπα μέσα μεταφοράς αποτελεί βασική παράμετρο της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου συστήματος συνδυασμένων μεταφορών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Ζώνη IV Αν. Μακεδονία - Θράκη Κεντρική Μακεδονία υτική Μακεδονία Ήπειρος ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Κατάταξη αεροδρομίων στη Ζώνη Επιρροής IV ιεθνή Αλεξανδρούπολη Καβάλα Θεσσαλονίκη Νομοθετημένα εσωτερικού Ιωάννινα Πρέβεζα (Άκτιο) Μη νομοθετημένα εσωτερικού Αμιγώς εσωτερικού Καστοριά Κοζάνη Θεσσαλία Σκιάθος Βόλος (Ν. Αγχίαλος) ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Κατάταξη λιμένων στη Ζώνη Επιρροής IV Ζώνη ΙV Αν. Μακεδονία - Θράκη Κεντρική Μακεδονία υτική Μακεδονία Ήπειρος Θεσσαλία Εθνικής σημασίας Αλεξανδρούπολη Καβάλα Θεσσαλονίκη Ηγουμενίτσα Περιφερειακής Σημασίας Βόλος 27

Στο στάδιο αυτό εκτιμήθηκε μόνο ο αριθμός των αεροδρομίων και των λιμανιών στις Περιφέρειες της Ζώνης IV. Η εκτίμηση του δείκτη με τα μεγέθη που περιγράφονται στον ορισμό προγραμματίζεται να γίνει με ειδική μελέτη. Στο σύνολο της Ζώνης ΙV υπάρχουν 5 λιμάνια και 9 αεροδρόμια. ύο αεροδρόμια βρίσκονται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Καβάλα και Αλεξανδρούπολη), ένα στην Κεντρική Μακεδονία (Θεσσαλονίκη), δύο στη υτική Μακεδονία (Κοζάνη και Καστοριά), δύο στη Θεσσαλία (Σκιάθος και Αγχίαλος) και δύο στην Ήπειρο (Ιωάννινα και Άκτιο). Σε ό,τι αφορά τη λιμενική υποδομή, δύο λιμάνια βρίσκονται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Καβάλα και Αλεξανδρούπολη), ένα στην Κεντρική Μακεδονία (Θεσσαλονίκη), ένα στην Ήπειρο (Ηγουμενίτσα και άλλα τρία μικρότερης εμβέλειας Πρέβεζα, Πάργα και Σαγιάδα) και ένα στη Θεσσαλία (Βόλος). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΦΕΚ 1471Β /9-10-2003), Κεντρικής Μακεδονίας (218 Β /6-2-2004), υτικής Μακεδονίας (ΦΕΚ 1472Β /9-10-2003), Ηπείρου (ΦΕΚ 1451Β /6-10-2003) και Θεσσαλίας (ΦΕΚ 1484 Β /10-10-2003). Μεθοδολογία Η κατάταξη των αεροδρομίων προέρχεται από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας και των λιμένων από το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. 28

Χάρτης 9: Προσπελάσιμα μέσα μεταφοράς στη Ζώνη IV, 2004 29

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-2: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΕΣ ΒΙΠΕ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΥΠΟ ΟΜΕΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει δεδομένα σχετικά με τις Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ καθώς και ορισμένες άλλες παραγωγικές αναπτυξιακές υποδομές (ΒΙΟΠΑ, προγραμματιζόμενες ΒΕΠΕ κλπ.) που βρίσκονται στη Ζώνη IV και ειδικότερα (α) τη θέση, (β) τη δυναμικότητα και (γ) τη χρονοαπόσταση από τον πλησιέστερο άξονα της Εγνατίας Οδού. Η βέλτιστη σύνδεση του οδικού δικτύου με τις αναπτυξιακές υποδομές αποτελεί βασική παράμετρο της ανάπτυξης βιομηχανικών και γενικότερα της παραγωγικών δραστηριοτήτων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΕΣ ΒΙΠΕ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΥΠΟ ΟΜΕΣ Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ) στους Νομούς της Ζώνης IV ΒΙΠΕ Ζώνη Επιρροής Έβρος ΙΙ Ροδόπη ΙΙ Καβάλα ΙΙ Ξάνθης ΙΙ ράμα ΙΙΙ Θεσσαλονίκη ΙΙ Σέρρες ΙΙ Κιλκίς ΙΙΙ Χαλκιδική ΙΙΙ (θεσμοθετημένη) Πέλλα - Ημαθία ΙΙ-ΙΙΙ (οριοθετημένη) Πιερία ΙΙΙ (θεσμοθετημένη) Φλώρινα ΙΙΙ Κοζάνη ΙΙ Πρέβεζα ΙΙΙ Ιωάννινα ΙΙ Βόλος ΙΙΙ Λάρισα ΙΙΙ Καρδίτσα - Τρίκαλα ΙΙΙ Σύνολο Ζώνης IV 15 (σε λειτουργία) 30

Στο στάδιο αυτό εκτιμήθηκε μόνο ο αριθμός των ΒΙΠΕ στις Περιφέρειες της Ζώνης IV. Η εκτίμηση του δείκτη με τα μεγέθη που περιγράφονται στον ορισμό προγραμματίζεται να γίνει με ειδική μελέτη. Στη Ζώνη IV εντοπίζονται 15 ΒΙΠΕ σε λειτουργία: πέντε στην Ανατολική Μακεδονία (μία σε κάθε Νομό), τρεις στην Κεντρική Μακεδονία (Θεσσαλονίκη, Σέρρες και Κιλκίς και άλλες τρεις θεσμοθετημένες ή οριοθετημένες), δύο στη υτική Μακεδονία (Φλώρινα και Κοζάνη), δύο στην Ήπειρο (Πρέβεζα και Ιωάννινα) και τρεις στη Θεσσαλία (Μαγνησία, Λάρισα και Τρίκαλα Καρδίτσα). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΦΕΚ 1471Β /9-10-2003), Κεντρικής Μακεδονίας (218 Β /6-2-2004), υτικής Μακεδονίας (ΦΕΚ 1472Β /9-10-2003), Ηπείρου (ΦΕΚ 1451Β /6-10-2003) και Θεσσαλίας (ΦΕΚ 1484 Β /10-10-2003) και ΕΤΒΑ. Μεθοδολογία Στο στάδιο αυτό η θέση των ΒΙΠΕ παρουσιάζεται ενδεικτικά βάσει επεξεργασίας στο Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών. 31

Χάρτης 10: Προσπελάσιμες Βιομηχανικές Περιοχές στη Ζώνη IV, 2004 34

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-4: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά Περιφέρεια, Νομό και ήμο της Ζώνης IV. Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επηρεάζει άμεσα την κινητικότητα των επιχειρήσεων και του ανθρώπινου δυναμικού και έμμεσα την κινητικότητα του πληθυσμού και, επομένως, συμβάλλει στην αύξηση ή στη μείωση του πληθυσμού μιας περιοχής. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ANA ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ, 1991-2001 NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 1991 2001 % ΜΕΤΑΒΟΛΗ 1991-2001 gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 570.496 5,6% 611.067 5,6% 7,1% gr12 Κεντρική Μακεδονία** 1.708.977 16,7% 1.871.952 17,1% 9,5% gr13 υτική Μακεδονία 293.015 2,9% 301.522 2,8% 2,9% gr14 Θεσσαλία 734.846 7,2% 753.888 6,9% 2,6% gr21 Ήπειρος 339.728 3,3% 353.820 3,2% 4,1% gr22 Ιόνια Νησιά 193.734 1,9% 212.984 1,9% 9,9% gr23 υτική Ελλάδα 707.687 6,9% 740.506 6,8% 4,6% gr24 Στερεά Ελλάδα 582.280 5,7% 605.329 5,5% 4,0% gr25 Πελοπόννησος 607.428 5,9% 638.942 5,8% 5,2% gr31 Αττική 3.523.407 34,3% 3.761.810 34,3% 6,8% gr41 Βόρειο Αιγαίο 199.231 1,9% 206.121 1,9% 3,5% gr42 Νότιο Αιγαίο 257.481 2,5% 302.686 2,8% 17,6% gr43 Κρήτη 540.054 5,3% 601.131 5,5% 11,3% ZIV Ζώνη Επιρροής IV* 3.647.062 35,5% 3.892.249 35,5% 6,7% gr Σύνολο Χώρας 10.259.900 100,0% 10.964.020 100,0% 6,9% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 368.073.900 377.882.100 2,7% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 446.819.800** 452.117.000 1,2% Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001, EUROSTAT DATABASE, 2005 * Χωρίς τον πληθυσμό του Αγίου Όρους, ** Πληθυσμός 1995 33

ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ANA ΝΟΜΟ, 1991-2001 NUTS ΝΟΜΟΣ 1991 2001 % ΜΕΤΑΒΟΛΗ 1991-2001 gr111 Έβρος 143.752 3,9% 149.354 3,8% 3,9% gr112 Ξάνθη 91.063 2,5% 101.856 2,6% 11,9% gr113 Ροδόπη 103.190 2,8% 110.828 2,8% 7,4% gr114 ράμα 96.554 2,6% 103.975 2,7% 7,7% gr115 Καβάλα 135.937 3,7% 145.054 3,7% 6,7% gr121 Ημαθία 139.934 3,8% 143.618 3,7% 2,6% gr122 Θεσσαλονίκη 946.864 26,0% 1.057.825 27,2% 11,7% gr123 Κιλκίς 81.710 2,2% 89.056 2,3% 9,0% gr124 Πέλλα 138.761 3,8% 145.797 3,7% 5,1% gr125 Πιερία 116.763 3,2% 129.846 3,3% 11,2% gr126 Σέρρες 192.828 5,3% 200.916 5,2% 4,2% gr127 Χαλκιδική 92.117 2,5% 104.894 2,7% 13,9% gr131 Γρεβενά 36.797 1,0% 37.947 1,0% 3,1% gr132 Καστοριά 52.685 1,4% 53.483 1,4% 1,5% gr133 Κοζάνη 150.386 4,1% 155.324 4,0% 3,3% gr134 Φλώρινα 53.147 1,5% 54.768 1,4% 3,1% gr141 Καρδίτσα 126.854 3,5% 129.541 3,3% 2,1% gr142 Λάρισα 270.612 7,4% 279.305 7,2% 3,2% gr143 Μαγνησία 198.434 5,4% 206.995 5,3% 4,3% gr144 Τρίκαλα 138.946 3,8% 138.047 3,5% -0,6% gr211 Άρτα 78.719 2,2% 78.134 2,0% -0,7% gr212 Θεσπρωτία 44.188 1,2% 46.091 1,2% 4,3% gr213 Ιωάννινα 158.193 4,3% 170.239 4,4% 7,6% gr214 Πρέβεζα 58.628 1,6% 59.356 1,5% 1,2% ZIV Ζώνη Επιρροής IV* 3.647.062 100,0% 3.892.249 100,0% 6,7% gr Σύνολο Χώρας 10.259.900 10.964.020 6,9% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 368.073.900 377.882.100 2,7% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 446.819.800** 452.117.000 1,2% Πηγή εδομένων / Data Source: ΕΣΥΕ, 2001, EUROSTAT DATABASE, 2005 * Χωρίς τον πληθυσμό του Αγίου Όρους, ** Πληθυσμός 1995 Στη Ζώνη IV κατοικεί το 35,5% του πληθυσμού της Χώρας. Τη δεκαετία 1991-2001 ο πληθυσμός της Ζώνης IV αυξήθηκε σε ποσοστό αντίστοιχο του μέσου Χώρας (6,7% έναντι 6,9%). Οι ρυθμοί αυτοί είναι πολλαπλάσιοι των αντίστοιχων ευρωπαϊκών, τόσο της ΕΕ των 25 όσο και της ΕΕ των 15. Σε επίπεδο Περιφέρειας, η Κεντρική Μακεδονία συγκεντρώνει τον μισό σχεδόν πληθυσμό της Ζώνης IV (48,1%) ενώ στη υτική Μακεδονία κατοικεί μόλις το 7,7% του συνολικού πληθυσμού. Τη δεκαετία 1991-2001 η Κεντρική Μακεδονία εμφανίζει τη μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού (9,5%), τάση που σχετίζεται με τη δυναμική της Μητροπολιτικής Περιοχής της Θεσσαλονίκης. Αύξηση μεγαλύτερη του μέσου Χώρας, παρατηρείται και στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ενώ στις υπόλοιπες τρεις Περιφέρειες το ποσοστό της 34

αύξησης είναι χαμηλότερο της Χώρας. Η μικρότερη αύξηση παρουσιάζεται στη Θεσσαλία, μόλις 2,6%. Σε επίπεδο Νομού, την πρώτη θέση, όπως ήταν αναμενόμενο, κατέχει ο Νομός Θεσσαλονίκης, όπου κατοικεί το 27,2% του πληθυσμού της Ζώνης IV και το 9,6% της Χώρας. Παρά το μεγάλο του μέγεθος, ο πληθυσμός του συνεχίζει να αυξάνεται, φτάνοντας το 11,7% τη δεκαετία 1991-2001, ποσοστό αύξησης που είναι το τρίτο μεγαλύτερο στη Ζώνη ΙV. Ο μικρότερος Νομός της Ζώνης IV είναι των Γρεβενών, όπου κατοικεί μόλις στο 1% του πληθυσμού της, ενώ η αύξησή του είναι ίση με το ήμισυ του μέσου Χώρας. Σημαντική πληθυσμιακή αύξηση, άνω του 11%, σημειώνεται στους Νομούς Χαλκιδικής, Ξάνθης και Πιερίας. Αντίθετα, μείωση παρουσιάζεται στους Νομούς Άρτας και Τρικάλων (-0,7% και -0,6%, αντίστοιχα). Σε επίπεδο ΟΤΑ, παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις στις μεταβολές πληθυσμού. Χαρακτηριστική είναι η πολύ μεγάλη αύξηση του πληθυσμού ήμων της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης (Θερμαϊκός, Ωραιόκαστρο, Εύοσμος και Μίκρα) σε ποσοστά από 78% μέχρι 250%, γεγονός που καταδεικνύει την επέκταση και τη διάχυση του οικιστικού πυρήνα της Θεσσαλονίκης. Αντίθετα, οι ΟΤΑ στους οποίους παρουσιάζεται μεγάλη μείωση του πληθυσμού (άνω του 15%) είναι κυρίως ορεινοί που βρίσκονται είτε στη Ζώνη ΙΙΙ ή στο Βορειοδυτικό και ορεινό τμήμα της Περιφέρειας Ηπείρου. Πρόκειται για ημιαστικούς και κυρίους αγροτικούς με πληθυσμό αρκετά μικρότερο των 10.000 κατοίκων Σημειωτέον ότι οι μεγάλες τιμές αύξησης που εμφανίζουν ορισμένοι απομακρυσμένοι οικισμοί οφείλονται σε μετακίνηση πληθυσμού την ημέρα της απογραφής και γενικότερα στα προβλήματα που προκύπτουν εξ αυτού στην καταγραφή του πραγματικού πληθυσμού. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη αυτού χρησιμοποιήθηκε ο Πραγματικός Πληθυσμός των Απογραφών του 1991 και του 2001 της ΕΣΥΕ. Τα στοιχεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 και των 25 προέρχονται από τη Βάση εδομένων της Eurostat έτους 2005 και αφορούν το μέσο ετήσιο πληθυσμό. Ειδικά για την ΕΕ25 παρουσιάζεται ο πληθυσμός του 1995 αντί 1991, επειδή δεν έχει ακόμα υπολογίσει ο πληθυσμός της για το έτος αυτό από την Eurostat. Μεθοδολογία Τα στοιχεία των απογραφών της ΕΣΥΕ του 1991 και 2001 εισήχθησαν στη Γεωγραφική Βάση εδομένων του ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ, όπου έγινε ο υπολογισμός των μεταβολών και η χαρτογραφική απεικόνιση. Σε ότι αφορά τον πληθυσμό των Καποδιστριακών ΟΤΑ για το 1991 έγινε αναγωγή του πληθυσμού στη νέα διοικητική διαίρεση, αναλύοντας τον πληθυσμό μέχρι και το επίπεδο οικισμού. 35

Χάρτης 11: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των Περιφερειών της Χώρας, 1991-2001 36

Χάρτης 12: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των Νομών της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 37

Χάρτης 13: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των ΟΤΑ της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 38

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-5: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά αστικό κέντρο (οικισμοί άνω των 10.000 κατοίκων) και πρωτεύουσα νομού της Ζώνης IV. Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επηρεάζει άμεσα την κινητικότητα των επιχειρήσεων και του ανθρώπινου δυναμικού και έμμεσα την κινητικότητα του πληθυσμού και, επομένως, συμβάλλει στην αύξηση ή τη μείωση του πληθυσμού μιας περιοχής. Τα αστικά κέντρα αποτελούν τους κυριότερους αποδέκτες των ωφελειών από τη βελτίωση της μεταφορικής υποδομής. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Πόλη Πληθυσμός 1991 Πληθυσμός 2001 Ποσοστό μεταβολής 1991-2001 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ Ορεστιάδα 12.691 15.246 20,1% Αλεξανδρούπολη 36.994 48.885 32,1% Κομοτηνή 37.036 43.326 17,0% Ξάνθη 34.889 45.111 29,3% Καβάλα 56.571 58.663 3,7% ράμα 37.604 42.501 13,0% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Σέρρες 49.380 54.266 9,9% Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) 877.239 981.933 11,9% Πολύγυρος 4.501 5.040 12,0% Κιλκίς 12.139 17.430 43,6% Γιαννιτσά 22.504 26.296 16,9% Αλεξάνδρεια 12.109 13.229 9,2% Βέροια 37.858 42.794 13,0% Νάουσα 19.794 19.870 0,4% Έδεσσα 17.128 18.253 6,6% Κατερίνη (ΠΣ) 47.011 54.941 16,9% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Κοζάνη 31.553 35.242 11,7% Πτολεμαϊδα 25.125 28.679 14,1% Φλώρινα 12.355 14.279 15,6% Καστοριά 14.775 14.813 0,3% Γρεβενά 9.345 10.177 8,9% 39

Πόλη Πληθυσμός 1991 Πληθυσμός 2001 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Ποσοστό μεταβολής 1991-2001 Ιωάννινα (ΠΣ) 68.072 75.179 10,4% Αρτα 19.087 19.435 1,8% Πρέβεζα 13.341 16.321 22,3% Ηγουμενίτσα 6.807 8.722 28,1% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τύρναβος 12.028 11.116-7,6% Λάρισα 112.777 124.394 10,3% Τρίκαλα 44.232 48.686 10,1% Καρδίτσα 30.067 32.031 6,5% Βόλος (ΠΣ) 116.031 124.639 7,4% Σύνολο Ζώνης IV 1.831.043 2.051.497 12,0% Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001 Το ποσοστό του αστικού πληθυσμού στη Ζώνη IV αυξήθηκε κατά 12%. Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρατηρείται η μεγαλύτερη αύξηση του αστικού πληθυσμού (17,6%), ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία με ποσοστό αύξησης 12,2%, ενώ στις υπόλοιπες τρεις Περιφέρειες ο αστικός πληθυσμός αυξήθηκε σε ποσοστό μικρότερο του μέσου της Ζώνης. Σε ό,τι αφορά τα επιμέρους αστικά κέντρα της Ζώνης IV, η μεγαλύτερη αύξηση στη Ζώνη εντοπίζεται στο Κιλκίς (43,6%), που είναι ένα από τα κοντινότερα στην Ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης κέντρα. Ακολουθούν η Αλεξανδρούπολη (32,1%) και η Ξάνθη (29,3%). Εκτός του Κιλκίς, τρεις ακόμα πόλεις της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας αυξήθηκαν σε ποσοστό υψηλότερο από το μέσο της Ζώνης IV (Κατερίνη, Βέροια και Γιαννιτσά) ενώ η ίδια η Θεσσαλονίκη ακολουθεί το μέσο ποσοστό αύξησης των αστικών κέντρων της Ζώνης. Στην Κεντρική Μακεδονία στάσιμη είναι η πόλη της Νάουσας με σχεδόν μηδενική μεταβολή. Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, εκτός της Αλεξανδρούπολης και της Ξάνθης, σε ποσοστό μεγαλύτερου του μέσου αυξήθηκαν, επίσης, η Ορεστιάδα και η Κομοτηνή, ενώ αντίθετα η Καβάλα παρουσίασε πολύ μικρή αύξηση (3,7%). Στην Περιφέρεια Ηπείρου, οι δύο μικρότερες πόλεις (Πρέβεζα και Ηγουμενίτσα) αύξησαν τον πληθυσμό τους σε ποσοστό υπερδιπλάσιο του μέσου της Ζώνης IV (22,3% και 28,1%, αντίστοιχα), τα Ιωάννινα σε ποσοστό ελαφρώς μικρότερο από αυτό της Ζώνης, ενώ Άρτα υπολείπεται κατά πολύ (1,8%). Στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας παρατηρούνται μικρότερες αποκλίσεις στις μεταβολές με τη Φλώρινα και την Πτολεμαΐδα να είναι οι δύο πόλεις που αυξάνονται σε ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό της Ζώνης IV. Τέλος, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης στις τέσσερις από τις πέντε πόλεις (Λάρισα, Βόλος, Τρίκαλα και Καρδίτσα) παρατηρείται αύξηση μικρότερη του μέσου της Ζώνης IV, ενώ ο Τύρναβος είναι η μόνη πόλη της Ζώνης IV στην οποία μειώθηκε ο πληθυσμός τη δεκαετία 1991-2001. 40

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο Πραγματικός Πληθυσμός των Απογραφών της ΕΣΥΕ, 1991 και 2001. Μεθοδολογία Ως αστικά κέντρα θεωρούνται οι πόλεις που έχουν πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Κατ εξαίρεση, στον υπολογισμό του δείκτη συμπεριλαμβάνονται η Ηγουμενίτσα και ο Πολύγυρος, ο πληθυσμός των οποίων είναι μικρότερος των 10.000, επειδή η πρώτη αποτελεί ακροτελεύτιο κόμβο της Εγνατίας ενώ και οι δύο αποτελούν τους μεγαλύτερους οικισμούς και τις πρωτεύουσες των νομών όπου ανήκουν. Για τη σύγκριση με το σύνολο Χώρας λαμβάνονται τα μεγαλύτερα σε μέγεθος κέντρα και ως τέτοιο όριο θεωρήθηκε ο πληθυσμός των 30.000 κατοίκων. Οι πόλεις που καταγράφονται ως Πολεοδομικά Συγκροτήματα (ΠΣ) στην απογραφή του 1991 υπολογίζονται από τον δείκτη, επίσης, ως ΠΣ και το 2001. Για τη Θεσσαλονίκη χρησιμοποιήθηκε αντί του ΠΣ η Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης (ΕΠΘ), όπως ορίζεται από το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης. Ο υπολογισμός του πληθυσμού των ΠΣ και της ΕΠΘ έγινε με τη χρήση του Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών του Παρατηρητηρίου. 41

Χάρτης 14: Μεταβολή πληθυσμού αστικών κέντρων της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 42

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-6: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει την ταξινόμηση κατά πληθυσμιακό μέγεθος (α) όλων των αστικών κέντρων και των πρωτευουσών των νομών της Ζώνης IV και (β) των αστικών κέντρων άνω των 30.000 κατοίκων σε σχέση με το εθνικό αστικό σύστημα. Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επιδρά στην ενδυνάμωση του αστικού συστήματος και στη διασύνδεσή του. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Πόλη Πληθυσμός 2001 ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ* ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV Θέση στην ιεραρχία 2001 Πληθυσμός 1991 Θέση στην ιεραρχία 1991 Μεταβολή της σχετικής θέσης Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) 981.933 1 877.239 1 - Βόλος (ΠΣ) 124.639 2 116.031 2 - Λάρισα 124.394 3 112.777 3 - Ιωάννινα (ΠΣ) 75.179 4 68.072 4 - Καβάλα 58.663 5 56.571 5 - Κατερίνη (ΠΣ) 54.941 6 47.011 7 1 Σέρρες 54.266 7 49.380 6-1 Αλεξανδρούπολη 48.885 8 36.994 12 4 Τρίκαλα 48.686 9 44.232 8-1 Ξάνθη 45.111 10 34.889 13 3 Κομοτηνή 43.326 11 37.036 11 - Βέροια 42.794 12 37.858 9-3 ράμα 42.501 13 37.604 10-3 Κοζάνη 35.242 14 31.553 14 - Καρδίτσα 32.031 15 30.067 15 - Πτολεμαϊδα 28.679 16 25.125 16 - Γιαννιτσά 26.296 17 22.504 17 - Νάουσα 19.870 18 19.794 18 - Αρτα 19.435 19 19.087 19 - Έδεσσα 18.253 20 17.128 20 - Κιλκίς 17.430 21 12.139 25 4 Πρέβεζα 16.321 22 13.341 22 - Ορεστιάδα 15.246 23 12.691 23 - Καστοριά 14.813 24 14.775 21-3 43

Πόλη Πληθυσμός 2001 Θέση στην ιεραρχία 2001 Πληθυσμός 1991 Θέση στην ιεραρχία 1991 Μεταβολή της σχετικής θέσης Φλώρινα 14.279 25 12.355 24-1 Αλεξάνδρεια 13.229 26 12.109 26 - Τύρναβος 11.116 27 12.028 27 - Γρεβενά 10.177 28 9.345 28 - Ηγουμενίτσα 8.722 29 6.807 29 - Πολύγυρος 5.040 30 4.501 30 - ΠΗΓΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ: ΕΣΥΕ, 2001 * Οικισμοί με πληθυσμό > 10.000 εκτός από την Ηγουμενίτσα (άκρο του άξονα) και του Πολύγυρου (μεγαλύτερος οικισμός του Νομού Χαλκιδικής ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ* ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ Πόλη Πληθυσμός 2001 Θέση στην ιεραρχία 2001 Πληθυσμός 1991 Θέση στην ιεραρχία 1991 Μεταβολή της σχετικής θέσης Αθήνα (ΕΠΑ) 3.761.810 1 3.523.407 1 - Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) 981.933 2 877.239 2 - Πάτρα (ΠΣ) 185.626 3 170.452 3 - Ηράκλειο (ΠΣ) 144.642 4 126.907 4 - Βόλος (ΠΣ) 124.639 5 116.031 5 - Λάρισα 124.394 6 112.777 6 - Χανιά (ΠΣ) 80.854 7 72.092 7 - Ιωάννινα (ΠΣ) 75.179 8 68.072 8 - Χαλκίδα (ΠΣ) 67.091 9 62.837 9 - Καβάλα 58.663 10 56.571 10 - Αγρίνιο (ΠΣ) 55.649 11 52.896 11 - Κατερίνη (ΠΣ) 54.941 12 47.011 14 2 Σέρρες 54.266 13 50.017 12-1 Καλαμάτα (ΠΣ) 54.184 14 47.641 13-1 Ρόδος 52.318 15 42.400 17 2 Αλεξανδρούπολη 48.885 16 37.904 19 3 Τρίκαλα 48.686 17 45.835 15-2 Λαμία 46.406 18 44.084 16-2 Ξάνθη 45.111 19 37.430 22 3 Κομοτηνή 43.326 20 37.036 23 3 Βέροια 42.794 21 37.858 20-1 ράμα 42.501 22 37.604 21-1 Κέρκυρα (ΠΣ) 39.048 23 40.502 18-5 Κοζάνη 35.242 24 31.553 24 - Καρδίτσα 32.031 25 30.067 25 - Χίος (ΠΣ) 31.235 26 29.998 26 - Ρέθυμνο (ΠΣ) 30.046 27 25.135 27 - ΠΗΓΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ: ΕΣΥΕ, 2001 * Οικισμοί > 30.000 44

Στη Ζώνη IV βρίσκονται 28 αστικά κέντρα, εκ των οποίων τα 14 ανήκουν στη Ζώνη ΙΙ. Από την άποψη της πληθυσμιακής ταξινόμησης υπάρχουν ένα κέντρο που έχει χαρακτήρα μητροπολιτικής περιοχής, η Θεσσαλονίκη, με πληθυσμό 1 εκ. κατοίκους (πληθυσμός Πολεοδομικού Συγκροτήματος 800 χιλ. κατοίκους) και δύο κέντρα άνω των 100 χιλ. κατοίκων, η Λάρισα και ο Βόλος, και τα δύο στη Ζώνη ΙΙΙ (ζώνη διέλευσης καθέτων αξόνων). Από τα υπόλοιπα αστικά κέντρα με πληθυσμό κάτω των 100 χιλ. κατοίκων, τέσσερα έχουν μέγεθος άνω των 50.000, οκτώ 30.000-50.000, και τα υπόλοιπα δεκατρία έχουν λιγότερο από 30.000 κατοίκους. Αστικά κέντρα, σύμφωνα με τον ορισμό που υιοθετεί ο δείκτης δηλαδή με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων, υπάρχουν σε όλους τους Νομούς της Ζώνης IV εκτός από το Νομούς Χαλκιδικής και Θεσπρωτίας. Οι μεγαλύτεροι οικισμοί των Νομών αυτών είναι ο Πολύγυρος και η Ηγουμενίτσα. Σε σύγκριση με το 1991, τα πέντε πρώτα αστικά κέντρα (Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλος, Ιωάννινα, Καβάλα) δεν άλλαξαν θέση. Μεγάλη βελτίωση της σχετικής θέσης παρουσίασαν το Κιλκίς (από την 21η στην 25η) και δύο πόλεις της Θράκης, η Αλεξανδρούπολη (από τη 12η στην 8η θέση) και η Ξάνθη (από τη 13η στη 10η). Σε σύγκριση με το σύνολο Χώρας, στη Ζώνη IV ανήκουν 15 από τις 27 πόλεις άνω των 30.000. Βεβαίως στο αστικό σύστημα της Χώρας κυρίαρχη είναι θέση της Αθήνας (που αντιπροσωπεύει το 59% του πληθυσμού των αστικών κέντρων άνω των 30.000 κατοίκων) και δευτερευόντως η Θεσσαλονίκη (με 15% του ίδιου πληθυσμού). Ακολουθούν η Πάτρα, το Ηράκλειο και το δίπολο της Ζώνης ΙΙΙ Βόλος-Λάρισα. Η μεγαλύτερη βελτίωση σχετικής θέσης στη χώρα παρουσιάζεται και πάλι σε τρεις πόλεις της Θράκης (Αλεξανδρούπολη, Ξάνθη και Κομοτηνή). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο Πραγματικός Πληθυσμός των Απογραφών της ΕΣΥΕ, 1991 και 2001. Μεθοδολογία Ως αστικά κέντρα θεωρούνται οι πόλεις που έχουν πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Κατ εξαίρεση, στον υπολογισμό του δείκτη συμπεριλαμβάνονται η Ηγουμενίτσα και ο Πολύγυρος, ο πληθυσμός των οποίων είναι μικρότερος των 10.000, επειδή η πρώτη αποτελεί ακροτελεύτιο κόμβο της Εγνατίας ενώ και οι δύο αποτελούν τους μεγαλύτερους οικισμούς και τις πρωτεύουσες των νομών όπου ανήκουν. Για τη σύγκριση με το σύνολο Χώρας λαμβάνονται τα μεγαλύτερα σε μέγεθος κέντρα και ως τέτοιο όριο θεωρήθηκε ο πληθυσμός των 30.000 κατοίκων. Οι πόλεις που καταγράφονται ως Πολεοδομικά Συγκροτήματα (ΠΣ) στην απογραφή του 1991 υπολογίζονται από τον δείκτη, επίσης, ως ΠΣ και το 2001. Για τη Θεσσαλονίκη χρησιμοποιήθηκε αντί του ΠΣ η Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης (ΕΠΘ), όπως ορίζεται από το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης. Ο υπολογισμός του πληθυσμού των Π.Σ. και της ΕΠΘ έγινε με τη χρήση του Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών του Παρατηρητηρίου. 45

Χάρτης 15: Ιεραρχία αστικών κέντρων της Ζώνης Επιρροής IV, 2001 46

Χάρτης 16: Ιεραρχία αστικών κέντρων της Χώρας, 2001 47

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-7: ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει την πυκνότητα πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ ανά χωρικό επίπεδο αναφοράς (cell) 5x5 km. Η πυκνότητα αποτελεί έναν βασικό δείκτη της κατανομής του πληθυσμού σε σχέση με τον άξονα. Ο δείκτης καταγράφει τη σχέση μεταφορικής υποδομής και συγκέντρωσης πληθυσμού. Ο πληθυσμός τείνει να συγκεντρώνεται κοντά στους μεταφορικούς άξονες, γεγονός που αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό της αστικής ανάπτυξης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Πληθυσμός Ζώνης Επιρροής ΙΙ ανά κατηγορία πυκνοτήτων Κατηγορία Πυκνότητα Πληθυσμός 2001 Ποσοστό (%) (κατ./χλμ 2 ) 1 0-100 575.227 24,8% 2 100-200 227.213 9,8% 3 200-500 216.363 9,3% 4 500-1.000 96.708 4,2% 5 1.000-4.000 545.215 23,5% 6 >4.000 658.326 28,4% Σύνολο 2.319.052 100,0% Έκταση (χλμ. 2 ) Χώρα 83,1 10.964.020 131.957,40 Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ 2001 Η πυκνότητα πληθυσμού εκτιμήθηκε για τη Ζώνη ΙΙ ώστε να καταγραφεί η τάση συγκέντρωσης του πληθυσμού σε σχέση με τον ίδιο τον άξονα. Πάνω από το 50% του πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ κατοικεί σε περιοχές με πυκνότητες μεγαλύτερες των 1.000 κατ./km 2, ποσοστό που αντιπροσωπεύει τον πληθυσμό που διαμένει στα αστικά κέντρα. Από την άλλη πλευρά, περίπου 25% του πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ κατοικεί σε περιοχές με πολύ χαμηλή πυκνότητα (κάτω των 100 κατ./km 2 ), γεγονός που αντικατοπτρίζει την μεγάλη διασπορά πολύ μικρών οικισμών σε όλη την αγροτική ενδοχώρα και ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές. 48

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο πραγματικός πληθυσμός της Απογραφής της ΕΣΥΕ, 2001 Μεθοδολογία Ως χαρτογραφική βάση ανάπτυξης χρησιμοποιήθηκε το σημειακό επίπεδο των οικισμών με τον πραγματικό πληθυσμό του 2001 (ΕΣΥΕ). Από το επίπεδο αυτό δημιουργήθηκε το ψηφιδωτό επίπεδο της πυκνότητας για τη Ζώνη ΙΙ, με διαστάσεις ψηφίδας (cell size) 5x5 km όπου για το κάθε στοιχείο (cell) γίνεται ο προσδιορισμός της πυκνότητας πληθυσμού σε μονάδες κατοίκων ανά km 2. Για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων ομαδοποιήθηκαν οι τιμές των ψηφίδων σε 6 βασικές κατηγορίες διαβάθμισης, όπως φαίνονται στον πίνακα και αθροίστηκαν οι πληθυσμοί των οικισμών ανάλογα με την κατηγορία στην οποία εμπίπτει το στίγμα της θέσης τους. 49

Χάρτης 17: Πυκνότητα πληθυσμού, 2001 50

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-1: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά νομό της Ζώνης IV και τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής), καθώς και τη βαρύτητα του κλάδου των μεταφορών ως ποσοστό στο σύνολο της ΑΠΑ. Η σύνθεση της ΑΠΑ αποτελεί βασικό διαρθρωτικό χαρακτηριστικό της περιφερειακής οικονομίας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Το 2002, η τομεακή σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (AΠΑ) στη Ζώνη ΙV αναδεικνύει τη σαφή κυριαρχία του τριτογενούς τομέα, καθώς στον τομέα αυτό παρήχθησαν τα 2/3 της συνολικής ΑΠΑ της Ζώνης IV. Ακολουθούν ο δευτερογενής και ο πρωτογενής τομέας με 21,7% και 10,7% της συνολικής ΑΠΑ της Ζώνης ΙV αντιστοίχως. Το ίδιο έτος, στις πέντε περιφέρειες παράχθηκε το 49,8% του συνολικού εθνικού προϊόντος στον πρωτογενή τομέα, το 31,9% του δευτερογενούς και το 31,1% του τριτογενούς. Τα δεδομένα αυτά αναδεικνύουν τη μεγάλη βαρύτητα της Ζώνης IV στον αγροτικό τομέα της εθνικής οικονομίας, κατά πρώτο λόγο, και κατά δεύτερο στον δευτερογενή τομέα. Ο πρωτογενής τομέας στη Ζώνη IV χαρακτηρίζεται από σχετική σταθερότητα, αφού την περίοδο 1996-2000 μειώθηκε με βραδύτερο ρυθμό (-0,5%) από ότι στη Χώρα (-2%) ενώ την τριετία 2000-2002 αυξήθηκε λιγότερο στη Ζώνη (0,9%) από ότι στη Χώρα (2%). Η σημασία των τριών τομέων στην περιφερειακή παραγωγή και οικονομία, διαφέρει μεταξύ των Περιφερειών. Το 2002, στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και Θεσσαλίας η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα ήταν υπερδιπλάσια του αντίστοιχου εθνικού δείκτη (16,6% και 15,6% αντιστοίχως σε σύγκριση με το 7% της Χώρας), ενώ η Κεντρική Μακεδονία ήταν η Περιφέρεια που στηρίχθηκε λιγότερο στον πρωτογενή τομέα (7,4%). Σε δύο από τις πέντε Περιφέρειες της Ζώνης ( υτική και Κεντρική Μακεδονία) το ποσοστό του δευτερογενούς τομέα στο συνολικό προϊόν ήταν μεγαλύτερο από το αντίστοιχο εθνικό, ενώ στον τριτογενή τομέα το εθνικό ποσοστό ξεπερνούν οι Περιφέρειες Ηπείρου και Κεντρικής Μακεδονίας. Σε επίπεδο νομών χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα: Οι Νομοί Έβρου, Σερρών και Ροδόπης παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τον πρωτογενή τομέα ενώ ο Νομός Θεσσαλονίκης τη μικρότερη. Πάνω από το 30% του συνολικού προϊόντος προήλθε από το δευτερογενή τομέα στους Νομούς Ξάνθης, Κιλκίς και Κοζάνης, ενώ στο Νομό Θεσπρωτίας ο δευτερογενής τομέας εμφανίζει τη μικρότερη συμμετοχή. Ο Νομός Θεσπρωτίας, χαρακτηρίζεται και από το υψηλότερο ποσοστό στον τριτογενή τομέα μαζί με 51

τους Νομούς Πιερίας και Ιωαννίνων, ενώ στο Νομό Ξάνθης το ποσοστό αυτό είναι το μικρότερο της Ζώνης. Ιδιαίτερη σημασία έχει η αξία του παραγόμενου προϊόντος του κάθε τομέα. Το 2002, στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας παράχθηκε σχεδόν το 1/3 της εθνικού αγροτικού προϊόντος, στην Κεντρική Μακεδονία το 17,3% του εθνικού προϊόντος του δευτερογενούς τομέα και το 17,6% του τριτογενούς. Σε νομαρχιακό επίπεδο, στο Ν. Λάρισας παράχθηκε το 5,5% του αγροτικού προϊόντος της Χώρας και στο Ν. Θεσσαλονίκης το 12,2% του συνολικού προϊόντος του δευτερογενούς τομέα και το 12,3% του τριτογενούς. Με τη χρήση ενός συντελεστή συμμετοχής (location quotient) προκύπτει ότι το 2002, μόνο ένας Νομός εξειδικεύεται στον δευτερογενή τομέα (Νομός Ξάνθης) δύο στον τριτογενή (Ιωαννίνων και Θεσσαλονίκης) και όλοι οι υπόλοιποι στον πρωτογενή. Σε ότι αφορά τον κλάδο των μεταφορών, το 2002 στη Ζώνη IV σχηματίστηκε το 26,9% του συνολικού προϊόντος του κλάδου. Η βαρύτητα του κλάδου αυτού στην οικονομία της Ζώνης ΙV ήταν λίγο χαμηλότερη από ότι σε επίπεδο Χώρας. Την πενταετία 1996-2000 αυξήθηκε με ταχύτερο ετήσιο ρυθμό από ότι στο σύνολο της Χώρας (16,9%), αλλά την επόμενη τριετία (2000-2002) ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής μειώθηκε στο 2%. Σε περιφερειακό επίπεδο, οι μεταφορές διαδραματίζουν σημαντικότερο ρόλο στην Περιφέρεια Ηπείρου, αφού αντιστοιχούν στο 9,7% του συνολικού προϊόντος της σε σύγκριση με το 7,1% της Ζώνης IV. Τέλος, στην Κεντρική Μακεδονία παράγεται το 14,1% του εθνικού προϊόντος των μεταφορών. 52

NUTS Περιφέρεια-Νομός Συνολική ΑΠΑ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΕ εκ., 2002 ΑΠΑ Πρωτογενής ευτερογενής Τριτογενής (%) στην (%) στην ΑΠΑ (%) στην (%) στην ΑΠΑ (%) στην (%) στην ΑΠΑ του εθνική του Νομού- ΑΠΑ εθνική του Νομού- ΑΠΑ εθνική Νομού- ΑΠΑ Περιφέρειας ΑΠΑ Περιφέρειας ΑΠΑ Περιφέρειας gr Ελλάδα 127.682,0 8.985,0 100,0% 7,0% 28.271,0 100,0% 22,1% 90.426,0 100,0% 70,8% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 41.640,7 4.473,2 49,8% 10,7% 9.031,4 31,9% 21,7% 28.136,2 31,1% 67,6% ZII Ζώνη Επιρροής II 26.987,1 2.136,4 23,8% 7,9% 6.216,5 22,0% 23,0% 18.634,5 20,6% 69,0% ZIII Ζώνη Επιρροής III 14.653,5 2.336,9 26,0% 15,9% 2.814,9 10,0% 19,2% 9.501,8 10,5% 64,8% gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 5.371,3 891,7 9,9% 16,6% 1.281,3 4,5% 23,9% 3.198,3 3,5% 59,5% gr111 Έβρος 1.501,1 346,9 3,9% 23,1% 308,8 1,1% 20,6% 845,4 0,9% 56,3% gr112 Ξάνθη 834,8 96,3 1,1% 11,5% 326,5 1,2% 39,1% 412,1 0,5% 49,4% gr113 Ροδόπη 847,6 176,8 2,0% 20,9% 219,5 0,8% 25,9% 451,4 0,5% 53,3% gr114 ράμα 754,7 131,5 1,5% 17,4% 114,1 0,4% 15,1% 509,2 0,6% 67,5% gr115 Καβάλα 1.433,0 140,3 1,6% 9,8% 312,5 1,1% 21,8% 980,2 1,1% 68,4% gr12 Κεντρική Μακεδονία 22.414,4 1.650,1 18,4% 7,4% 4.876,9 17,3% 21,8% 15.887,5 17,6% 70,9% gr121 Ημαθία 1.393,5 141,4 1,6% 10,1% 420,1 1,5% 30,1% 832,1 0,9% 59,7% gr122 Θεσσαλονίκη 15.001,3 401,7 4,5% 2,7% 3.443,0 12,2% 23,0% 11.156,6 12,3% 74,4% gr123 Κιλκίς 909,6 125,7 1,4% 13,8% 342,6 1,2% 37,7% 441,4 0,5% 48,5% gr124 Πέλλα 1.252,7 271,5 3,0% 21,7% 242,4 0,9% 19,4% 738,8 0,8% 59,0% gr125 Πιερία 1.049,6 137,6 1,5% 13,1% 81,5 0,3% 7,8% 830,5 0,9% 79,1% gr126 Σέρρες 1.554,5 342,1 3,8% 22,0% 183,2 0,6% 11,8% 1.029,2 1,1% 66,2% gr127 Χαλκιδική 1.253,2 230,1 2,6% 18,4% 164,1 0,6% 13,1% 859,0 0,9% 68,5% gr13 υτική Μακεδονία 3.554,8 519,5 5,8% 14,6% 905,9 3,2% 25,5% 2.129,4 2,4% 59,9% gr131 Γρεβενά 353,3 101,4 1,1% 28,7% 19,3 0,1% 5,5% 232,6 0,3% 65,8% gr132 Καστοριά 577,9 68,8 0,8% 11,9% 63,6 0,2% 11,0% 445,4 0,5% 77,1% gr133 Κοζάνη 2.018,1 254,1 2,8% 12,6% 692,3 2,4% 34,3% 1.071,7 1,2% 53,1% gr134 Φλώρινα 605,5 95,2 1,1% 15,7% 130,6 0,5% 21,6% 379,7 0,4% 62,7% gr14 Θεσσαλία 7.165,5 1.120,7 12,5% 15,6% 1.498,3 5,3% 20,9% 4.546,5 5,0% 63,4% gr141 Καρδίτσα 1.067,3 234,3 2,6% 22,0% 123,1 0,4% 11,5% 709,9 0,8% 66,5% gr142 Λάρισα 2.865,4 495,5 5,5% 17,3% 683,7 2,4% 23,9% 1.686,3 1,9% 58,9% gr143 Μαγνησία 2.058,5 201,8 2,2% 9,8% 563,8 2,0% 27,4% 1.292,8 1,4% 62,8% gr144 Τρίκαλα 1.174,3 189,1 2,1% 16,1% 127,7 0,5% 10,9% 857,5 0,9% 73,0% 53

NUTS Περιφέρεια-Νομός Συνολική ΑΠΑ ΑΠΑ Πρωτογενής ευτερογενής Τριτογενής (%) στην εθνική ΑΠΑ (%) στην ΑΠΑ του Νομού- Περιφέρειας ΑΠΑ (%) στην εθνική ΑΠΑ (%) στην ΑΠΑ του Νομού- Περιφέρειας ΑΠΑ (%) στην εθνική ΑΠΑ (%) στην ΑΠΑ του Νομού- Περιφέρειας gr21 Ήπειρος 3.134,7 291,2 3,2% 9,3% 469,0 1,7% 15,0% 2.374,5 2,6% 75,7% gr211 Άρτα 533,8 75,4 0,8% 14,1% 60,9 0,2% 11,4% 397,5 0,4% 74,5% gr212 Θεσπρωτία 387,4 52,5 0,6% 13,6% 20,1 0,1% 5,2% 314,8 0,3% 81,3% gr213 Ιωάννινα 1.662,5 82,9 0,9% 5,0% 271,2 1,0% 16,3% 1.308,4 1,4% 78,7% gr214 Πρέβεζα 551,0 80,4 0,9% 14,6% 116,8 0,4% 21,2% 353,8 0,4% 64,2% gr22 Ιόνια Νησιά 2.178,2 188,7 2,1% 8,7% 175,8 0,6% 8,1% 1.813,7 2,0% 83,3% gr23 υτική Ελλάδα 6.347,0 808,3 9,0% 12,7% 1.039,0 3,7% 16,4% 4.499,7 5,0% 70,9% gr24 Στερεά Ελλάδα 9.110,1 875,7 9,7% 9,6% 3.879,2 13,7% 42,6% 4.355,2 4,8% 47,8% gr25 Πελοπόννησος 6.948,8 986,7 11,0% 14,2% 2.094,1 7,4% 30,1% 3.868,0 4,3% 55,7% gr3 Αττική 48.188,3 286,5 3,2% 0,6% 10.446,6 37,0% 21,7% 37.455,2 41,4% 77,7% gr41 Βόρειο Αιγαίο 2.423,9 300,7 3,3% 12,4% 576,7 2,0% 23,8% 1.546,5 1,7% 63,8% gr42 Νότιο Αιγαίο 4.113,3 324,5 3,6% 7,9% 309,7 1,1% 7,5% 3.479,1 3,8% 84,6% gr43 Κρήτη 6.731,9 740,7 8,2% 11,0% 718,6 2,5% 10,7% 5.272,6 5,8% 78,3% Πηγή: REGIO DATABASE, 2005 54

NUTS Περιφέρεια-Νομός ΑΠΑ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΕ εκ. 2002 ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΠΑ ΤΩΝ ΤΟΜΕΩΝ, 1996-2000 ΚΑΙ 2000-2002 Συνολική ΑΠΑ Πρωτογενής ευτερογενής Τριτογενής Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 1996-2000 Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2000-2002 ΑΠΑ Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 1996-2000 Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2000-2002 ΑΠΑ Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 1996-2000 Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2000-2002 ΑΠΑ Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 1996-2000 Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2000-2002 gr Ελλάδα 127.682,0 3,5% 3,9% 8.985,0-2,0% 2,0% 28.271,0 3,1% 4,3% 90.426,0 4,2% 4,0% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 41.640,7 3,2% 3,6% 4.473,2-0,5% 0,9% 9.031,4 0,4% 2,5% 28.136,2 5,0% 4,4% ZII Ζώνη Επιρροής II 26.987,1 3,8% 4,1% 2.136,4 1,3% 1,8% 6.216,5 0,5% 2,9% 18.634,5 5,4% 4,7% ZIII Ζώνη Επιρροής III 14.653,5 2,3% 2,8% 2.336,9-1,9% 0,1% 2.814,9 0,2% 1,5% 9.501,8 4,3% 3,8% gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 5.371,3 2,5% 2,5% 891,7-0,4% 1,0% 1.281,3-0,6% 0,7% 3.198,3 5,0% 3,7% gr111 Έβρος 1.501,1 7,1% 3,3% 346,9 9,1% -0,6% 308,8 6,7% 2,8% 845,4 6,3% 5,2% gr112 Ξάνθη 834,8 1,6% 1,0% 96,3-1,1% -1,1% 326,5-0,5% -1,4% 412,1 4,4% 3,5% gr113 Ροδόπη 847,6 6,0% 1,5% 176,8 2,4% 0,6% 219,5 17,4% -0,6% 451,4 3,2% 2,9% gr114 ράμα 754,7-2,8% 2,2% 131,5-14,4% 5,3% 114,1-8,7% 0,0% 509,2 3,7% 2,0% gr115 Καβάλα 1.433,0 0,3% 3,3% 140,3-4,4% 3,8% 312,5-9,6% 2,0% 980,2 6,0% 3,7% gr12 Κεντρική Μακεδονία 22.414,4 3,4% 4,2% 1.650,1-1,6% 1,8% 4.876,9 1,4% 3,6% 15.887,5 4,8% 4,6% gr121 Ημαθία 1.393,5-1,0% 3,6% 141,4-13,0% -0,1% 420,1-2,6% 6,1% 832,1 3,3% 3,1% gr122 Θεσσαλονίκη 15.001,3 4,2% 4,6% 401,7-1,1% 4,3% 3.443,0 2,1% 3,3% 11.156,6 5,1% 5,0% gr123 Κιλκίς 909,6 5,2% 2,8% 125,7-3,0% -2,6% 342,6 10,3% 4,2% 441,4 5,0% 3,5% gr124 Πέλλα 1.252,7-0,7% 2,7% 271,5-2,7% -0,3% 242,4-5,8% 3,7% 738,8 2,3% 3,6% gr125 Πιερία 1.049,6 1,8% 3,4% 137,6-5,7% 0,7% 81,5-6,0% 3,1% 830,5 4,5% 3,9% gr126 Σέρρες 1.554,5 2,5% 3,8% 342,1 0,5% 2,4% 183,2-1,7% 4,1% 1.029,2 4,2% 4,2% gr127 Χαλκιδική 1.253,2 6,3% 3,7% 230,1 15,6% 3,6% 164,1 4,3% 3,2% 859,0 4,7% 3,9% gr13 υτική Μακεδονία 3.554,8 3,8% 4,2% 519,5 13,6% 2,9% 905,9-3,9% 3,1% 2.129,4 6,1% 5,0% gr131 Γρεβενά 353,3 10,1% 3,4% 101,4 24,1% 2,8% 19,3-7,2% 0,4% 232,6 8,0% 3,9% gr132 Καστοριά 577,9 3,1% 4,0% 68,8 7,8% 4,6% 63,6-12,5% 3,0% 445,4 6,1% 4,1% gr133 Κοζάνη 2.018,1 1,9% 4,0% 254,1 15,0% 2,9% 692,3-5,6% 2,6% 1.071,7 5,9% 5,2% gr134 Φλώρινα 605,5 8,8% 5,5% 95,2 6,8% 2,1% 130,6 27,0% 6,3% 379,7 5,4% 6,1% gr14 Θεσσαλία 7.165,5 2,0% 2,1% 1.120,7-1,8% -1,5% 1.498,3-0,5% -0,2% 4.546,5 4,3% 3,8% gr141 Καρδίτσα 1.067,3 1,6% 3,1% 234,3-3,6% -0,2% 123,1-2,0% 4,2% 709,9 4,6% 4,1% gr142 Λάρισα 2.865,4 3,0% 2,2% 495,5 3,0% -0,7% 683,7-1,4% -0,3% 1.686,3 5,2% 4,2% 55

NUTS Περιφέρεια-Νομός ΑΠΑ Συνολική ΑΠΑ Πρωτογενής ευτερογενής Τριτογενής Ετήσιος Ετήσιος Ετήσιος Ετήσιος Ετήσιος Ετήσιος Ετήσιος Ετήσιος ρυθμός ρυθμός ρυθμός ρυθμός ρυθμός ρυθμός ρυθμός ρυθμός ΑΠΑ ΑΠΑ ΑΠΑ μεταβολής μεταβολής μεταβολής μεταβολής μεταβολής μεταβολής μεταβολής μεταβολής 1996-2000 2000-2002 1996-2000 2000-2002 1996-2000 2000-2002 1996-2000 2000-2002 gr143 Μαγνησία 2.058,5 1,2% 1,3% 201,8-3,3% -1,9% 563,8-0,9% -0,8% 1.292,8 3,2% 2,8% gr144 Τρίκαλα 1.174,3 1,7% 2,4% 189,1-7,3% -4,4% 127,7 8,5% -0,9% 857,5 3,9% 4,6% gr21 Ήπειρος 3.134,7 5,7% 4,1% 291,2-5,9% 1,9% 469,0 6,2% 2,9% 2.374,5 7,7% 4,7% gr211 Άρτα 533,8 1,1% 2,6% 75,4-7,1% 0,4% 60,9-4,9% 0,1% 397,5 4,6% 3,5% gr212 Θεσπρωτία 387,4 5,1% 5,7% 52,5 0,7% 6,6% 20,1-18,3% 1,6% 314,8 9,4% 5,8% gr213 Ιωάννινα 1.662,5 8,0% 4,1% 82,9-7,3% -2,0% 271,2 11,2% 2,5% 1.308,4 9,0% 4,8% gr214 Πρέβεζα 551,0 4,6% 4,7% 80,4-6,2% 4,8% 116,8 14,3% 5,6% 353,8 5,4% 4,3% gr22 Ιόνια Νησιά 2.178,2 4,5% 4,2% 188,7-3,7% 3,2% 175,8 4,2% 1,4% 1.813,7 5,7% 4,5% gr23 υτική Ελλάδα 6.347,0 0,7% 3,4% 808,3-3,9% 1,9% 1.039,0-5,6% 1,7% 4.499,7 3,7% 4,1% gr24 Στερεά Ελλάδα 9.110,1 0,9% 2,9% 875,7 1,8% 0,9% 3.879,2-2,0% 3,2% 4.355,2 3,7% 3,2% gr25 Πελοπόννησος 6.948,8 5,5% 4,6% 986,7-2,4% 2,7% 2.094,1 12,2% 6,0% 3.868,0 5,0% 4,3% gr3 Αττική 48.188,3 4,1% 4,2% 286,5-13,4% 7,7% 10.446,6 8,4% 6,0% 37.455,2 3,2% 3,7% gr41 Βόρειο Αιγαίο 2.423,9 6,5% 6,5% 300,7 10,4% 3,7% 576,7 4,6% 12,4% 1.546,5 6,5% 5,1% gr42 Νότιο Αιγαίο 4.113,3 5,2% 4,2% 324,5 3,7% 7,6% 309,7-1,9% 3,9% 3.479,1 6,1% 3,9% gr43 Κρήτη 6.731,9 2,8% 3,8% 740,7-10,1% 3,2% 718,6 2,6% 3,5% 5.272,6 5,6% 3,9% Πηγή: REGIO DATABASE, 2005 56

NUTS Περιφέρεια AΚΑΘΑΡIΣTH ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑ ΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΕ εκ., 2002 2002 Συνολική ΑΠΑ Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 1996-2000 Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2000-2002 2002 (%) στην εθνική ΑΠΑ ΑΠΑ των μεταφορές (%) στην ΑΠΑ του Νομού- Περιφέρειας Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 1996-2000 Ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2000-2002 gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 5.371 2,5% 2,5% 399 3,6% 7,4% 14,2% 2,4% gr12 Κεντρική Μακεδονία 22.414 3,4% 4,2% 1.543 14,1% 6,9% 17,6% 1,6% gr13 υτική Μακεδονία 3.555 3,8% 4,2% 185 1,7% 5,2% 14,3% 1,5% gr14 Θεσσαλία 7.166 2,0% 2,1% 510 4,7% 7,1% 16,3% 2,3% gr21 Ήπειρος 3.135 5,7% 4,1% 304 2,8% 9,7% 20,2% 3,5% gr22 Ιόνια Νησιά 2.178 4,5% 4,2% 206 1,9% 9,4% 12,1% 3,8% gr23 υτική Ελλάδα 6.347 0,7% 3,4% 551 5,0% 8,7% 15,8% 1,9% gr24 Στερεά Ελλάδα 9.110 0,9% 2,9% 553 5,1% 6,1% 19,7% 1,9% gr25 Πελοπόννησος 6.949 5,5% 4,6% 515 4,7% 7,4% 16,8% 1,7% gr3 Αττική 48.188 4,1% 4,2% 4.963 45,4% 10,3% 9,6% 2,3% gr41 Βόρειο Αιγαίο 2.424 6,5% 6,5% 257 2,3% 10,6% 13,1% 2,1% gr42 Νότιο Αιγαίο 4.113 5,2% 4,2% 391 3,6% 9,5% 18,0% 3,4% gr43 Κρήτη 6.732 2,8% 3,8% 561 5,1% 8,3% 15,9% 2,7% ZIV Ζώνη IV 41.641 3,2% 3,6% 2.940 26,9% 7,1% 16,9% 2,0% gr Ελλάδα 127.682 3,5% 3,9% 10.936 100,0% 8,6% 13,2% 2,3% Πηγή εδομένων: REGIO DATABASΕ,, 2005 57

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του δείκτη προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat έτους 2005. Μεθοδολογία Η ΑΠΑ της Ζώνης IV προκύπτει ως άθροισμα της ΑΠΑ των πέντε περιφερειών της Ζώνης. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της ΑΠΑ προκύπτει από την εφαρμογή του τύπου του αποπληθωρισμού στις σταθερές τιμές της ΑΠΑ (τιμές 1995). Οι σταθερές τιμές υπολογίστηκαν με τη χρήση των αποπληθωριστών, που υπολογίζει η Eurostat για κάθε Χώρα. Η τομεακή εξειδίκευση του κάθε νομού προκύπτει από την εφαρμογή του Συντελεστή Συμμετοχής (Location Quotient), ο οποίος συγκρίνει το ποσοστό συμμετοχής κάθε τομέα σε ένα νομό σε σύγκριση το αντίστοιχο ποσοστό σε εθνικό επίπεδο. 58

Χάρτης 18: Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία ανά Τομέα και ανά Νομό στη Ζώνη IV, 2002 59

Χάρτης 19: Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία το κλάδου των μεταφορών ανά Περιφέρεια, 2002 60

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-2: ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει το μέγεθος του εργατικού δυναμικού ανά Περιφέρεια και το ποσοστό του επί του πληθυσμού άνω 15 ετών. Το μέγεθος του εργατικού δυναμικού αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της περιφερειακής οικονομίας και των αναπτυξιακών προοπτικών μιας Περιφέρειας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ NUTS Περιφέρεια Εργατικό υναμικό ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ 1999 2003 (%) Εργατικού υναμικού Εργατικό υναμικό (%) Εργατικού υναμικού Μεταβολή Εργατικού 1999-2003 gr11 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 246.400 53,5% 230.400 47,4% -11,4% gr12 Κεντρική Μακεδονία 766.600 50,9% 737.200 48,2% -5,3% gr13 υτική Μακεδονία 106.300 48,7% 109.300 46,5% -4,5% gr14 Θεσσαλία 291.400 50,0% 291.700 48,4% -3,2% gr21 Ηπειρος 118.800 46,8% 130.400 45,8% -2,1% gr22 Ιονίοι Νήσοι 80.600 53,9% 83.500 46,4% -13,9% gr23 υτική Ελλάδα 254.800 49,8% 263.100 45,7% -8,2% gr24 Στερεά Ελλάδα 201.700 48,9% 221.100 46,3% -5,3% gr25 Πελοπόννησος 226.600 50,1% 259.200 48,7% -2,8% gr31 Αττική 1.751.900 50,5% 1.678.100 50,2% -0,6% gr41 Βόρειο Αιγαίο 62.500 42,4% 70.600 39,7% -6,4% gr42 Νότιο Αιγαίο 108.700 52,1% 125.800 51,2% -1,7% gr43 Κρήτη 249.100 57,4% 254.800 52,9% -7,8% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 1.529.500 50,6% 1.499.000 47,8% -5,6% gr Σύνολο Χώρας 4.465.500 50,7% 4.455.200 48,7% -3,9% eu15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) - - 178.882.500 56,7% - eu25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) - - 212.594.800 56,5% - Πηγή εδομένων: EUROSTAT, Regio Database, 2005 Το 2003, το σύνολο του εργατικού δυναμικού στη Ζώνης Επιρροής IV μειώθηκε σε σχέση με το 1999, φτάνοντας τα 1.499.000 άτομα, το 1/3 δηλαδή του εργατικού δυναμικού της χώρας. Σημειώθηκε δηλαδή Η κατανομή του εργατικού δυναμικού στις 5 Περιφέρειες ακολουθεί, σε μεγάλο βαθμό, την πληθυσμιακή κατανομή: το 49,2% του εργατικού δυναμικού της Ζώνης IV συγκεντρώνεται στην Κεντρική Μακεδονία και ακολουθούν η Θεσσαλία (19,5%) και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (15,4%), ενώ το μικρότερο μερίδιο έχουν οι Περιφέρειες υτικής Μακεδονίας (7,3%) και Ηπείρου (8,7%). 61

Στο σύνολο της Ζώνης IV, το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στον πληθυσμό άνω των 15 ετών ανέρχεται σε 47,8% και είναι λίγο χαμηλότερο από το μέσο Χώρας (48,7%). Χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής έχουν οι Περιφέρειες Ηπείρου (45,8%) και υτικής Μακεδονίας (46,5%) και υψηλότερο η Κεντρική Μακεδονία (48,2%). Κατά την πενταετία 1999-2003, το ποσοστό του εργατικού δυναμικού μειώθηκε σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV, όπως και σε όλες τις Περιφέρειες της Χώρας. Στη Ζώνη IV, η μείωση αυτή ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της Χώρας (-5,6% έναντι -3,9%). Μεγαλύτερη μείωση παρατηρήθηκε στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (- 11,4%), το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό μείωσης στη χώρα, και η μικρότερη στην Ήπειρο (- 2,1%). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκαν τα στοιχεία της Βάσης εδομένων της Eurostat 2005 για το εργατικό δυναμικό και το ποσοστό του εργατικού δυναμικού στο πληθυσμό άνω των 15 ετών που ζει σε ιδιωτικές κατοικίες. Σημειωτέον ότι τα δεδομένα της απασχόλησης καταγράφονται μόνο σε επίπεδο NUTS ΙΙ και για το λόγο αυτό δείκτης δεν υπολογίζεται σε επίπεδο νομού. Μεθοδολογία Το εργατικό δυναμικό της Ζώνης IV προκύπτει ως άθροισμα του εργατικού δυναμικού των πέντε Περιφερειών και το ποσοστό του ως ο λόγος του παραπάνω αθροίσματος προς το σύνολο του πληθυσμού των πέντε Περιφερειών άνω των 15 ετών που ζει σε ιδιωτικές κατοικίες. 62

Χάρτης 20: Εργατικό υναμικό ανά Περιφέρεια, 2003 63

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια στη Ζώνη IV και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή της κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής) καθώς και σε τρεις κλάδους, κατασκευές, μεταφορές και εμπόριο. Η σύνθεση της απασχόλησης αποτελεί βασικό διαρθρωτικό χαρακτηριστικό της περιφερειακής οικονομίας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Το 2003, στο σύνολο της Ζώνης IV, ο τριτογενής τομέας αντιπροσωπεύει πάνω από το 50% των απασχολουμένων. Ακολουθούν ο πρωτογενής τομέας (24%) και ο δευτερογενής με 23%. Η Ζώνη IV διαφοροποιείται ελαφρώς από το σύνολο της Χώρας. Στον πρωτογενή τομέα το ποσοστό των απασχολουμένων είναι αρκετά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο σε επίπεδο Χώρας και στον τριτογενή αρκετά μικρότερο. Στο δευτερογενή τομέα η Ζώνη IV ακολουθεί την εθνική κατανομή. Την πενταετία 1999-2003, το ποσοστό απασχολουμένων στον πρωτογενή και τον δευτερογενή τομέα μειώθηκε ταχύτερα από ότι στο σύνολο της Χώρας, ενώ η αύξηση στον τριτογενή τομέα υπολείπεται της αντίστοιχης εθνικής κατά μία περίπου μονάδα. Σε διαπεριφερειακό επίπεδο παρατηρούνται διαφοροποιήσεις: Το ποσοστό των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη είναι διπλάσιο από το αντίστοιχο εθνικό και το μεγαλύτερο της Ζώνης IV, ενώ στην Κεντρική Μακεδονία είναι το μικρότερο, παραμένει όμως μεγαλύτερο από το ποσοστό της Χώρας. Ταυτόχρονα, για τις ίδιες Περιφέρειες, η μείωση του πρωτογενούς είναι πολλαπλάσια του μέσου Χώρας αλλά και της Ζώνης IV. Αντίθετα, οι Περιφέρειες Θεσσαλίας και Ηπείρου παρουσιάζουν αύξηση του ποσοστού των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα. Στο δευτερογενή τομέα, το μεγαλύτερο ποσοστό εμφανίζεται στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας και το μικρότερο στη Θεσσαλία, ενώ η μεγαλύτερη αύξηση στην πενταετία 1999-2003 παρουσιάστηκε στη υτική Μακεδονία (9,9%). Τέλος, στον τριτογενή τομέα απασχολείται πάνω από το 50% των απασχολούμενων της Κεντρικής Μακεδονίας και της Ηπείρου, με την τελευταία να καταγράφει και τη μεγαλύτερη αύξηση. Αντίθετα, η υτική Μακεδονία εμφανίζεται ως η μοναδική Περιφέρεια στη Χώρα, στην οποία μειώθηκε το ποσοστό των απασχολουμένων στον τριτογενή τομέα την πενταετία 1999-2003. Σε ό,τι αφορά τους κλάδους κατασκευές, εμπόριο και μεταφορές, τα ποσοστά απασχόλησης είναι χαμηλότερα στη Ζώνη IV σε σύγκριση με τα αντίστοιχα της Χώρας. Μικρή μείωση παρουσιάζει η απασχόληση στις κατασκευές και μικρή αύξηση στο εμπόριο και στις μεταφορές. 64

NUTS Περιφέρεια- Νομός ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 1/2, 1999-2003 Συνολική απασχόληση Πρωτογενής τομέας ευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας Σύνολο (1000) Απασχολούμενοι (1000) Ποσοστό απασχολούμενων Απασχολούμενοι (1000) ποσοστό απασχολούμενων Απασχολούμενοι (1000) Ποσοστό απασχολούμενων 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003 gr Ελλάδα 4.042 664 16,4% 899 22,2% 2.480 61,3% ZIV Ζώνη IV 1.340 322 24,0% 309 23,0% 710 52,9% gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 207 72 34,6% 41 19,6% 95 45,8% gr12 Κεντρική Μακεδονία 662 119 17,9% 164 24,8% 380 57,3% gr13 υτική Μακεδονία 92 20 21,7% 31 33,9% 41 44,4% gr14 Θεσσαλία 263 85 32,4% 47 18,0% 131 49,6% gr21 Ήπειρος 116 27 22,9% 26 22,2% 64 54,9% gr22 Ιόνια Νησιά 74 14 19,2% 10 12,8% 50 67,8% gr23 υτική Ελλάδα 240 73 30,5% 42 17,4% 125 52,0% gr24 Στερεά Ελλάδα 202 48 24,0% 56 27,5% 98 48,5% gr25 Πελοπόννησος 239 89 37,3% 38 15,9% 112 46,8% gr31 Αττική 1.532 16 1,0% 373 24,3% 1.143 74,6% gr41 Βόρειο Αιγαίο 65 12 17,7% 12 18,2% 42 64,2% gr42 Νότιο Αιγαίο 112 10 8,9% 25 21,9% 78 69,1% gr43 Κρήτη 238 79 33,3% 36 15,3% 122 51,5% Πηγή εδομένωνων: EUROSTAT Database, 2005 65

NUTS ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2/2, 1999-2003 Κατασκευές Εμπορικές δραστηριότητες* και Μεταφορές** Νομός- Απασχολούμενοι Ποσοστό Απασχολούμενοι Ποσοστό Περιφέρεια (1000) απασχολούμενων (1000) απασχολούμενων 2003 2003 2003 2003 gr Σύνολο Χώρας 323 8,0% 1.216 30,1% ZIV Ζώνη IV 88 6,6% 343 25,6% gr11 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 10 4,9% 44 21,3% gr12 Κεντρική Μακεδονία 36 5,4% 189 28,6% gr13 υτική Μακεδονία 12 12,8% 19 20,4% gr14 Θεσσαλία 17 6,6% 61 23,2% gr21 Ηπειρος 13 11,4% 30 25,9% gr22 Ιονίοι Νήσοι 6 8,3% 32 42,5% gr23 υτική Ελλάδα 20 8,5% 63 26,2% gr24 Στερεά Ελλάδα 20 9,9% 58 28,6% gr25 Πελοπόννησος 17 7,2% 60 25,2% gr31 Αττική 133 8,7% 519 33,9% gr41 Βόρειο Αιγαίο 7 11,0% 24 36,4% gr42 Νότιο Αιγαίο 14 12,1% 48 42,5% gr43 Κρήτη 17 7,2% 71 29,7% Πηγή εδομένωνων:eurostat Database, 2005 * Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχημάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης ** Μετραφορές, αποθήκευση και επικοινωνίες 66

ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΟΜΕΑΚΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ, 1999-2003 NUTS Περιφέρεια-Νομός Συνολική απασχόληση Πρωτογενής τομέας ευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας Κατασκευές Εμπορικές δραστηριότητες* και Μεταφορές** gr Ελλάδα 2,7% -3,5% 0,5% 5,5% 19,3% 4,8% ZIV Ζώνη IV 0,1% -5,7% -3,0% 4,4% -0,5% 1,6% Ανατολική Μακεδονία, gr11 Θράκη -4,4% -14,3% -6,5% 6,4% -16,5% 3,8% gr12 Κεντρική Μακεδονία -2,2% -9,4% -5,6% 2,0% -13,5% 0,1% gr13 υτική Μακεδονία 0,9% -2,0% 9,9% -3,6% 48,1% -9,2% gr14 Θεσσαλία 3,6% 4,5% -7,1% 7,8% 6,7% 0,3% gr21 Ήπειρος 12,0% 5,6% 17,3% 15,8% 21,1% 21,9% gr22 Ιόνια Νησιά 0,8% -29,6% -17,4% 19,7% -4,6% 16,2% gr23 υτική Ελλάδα 5,8% -7,7% 5,0% 16,8% 17,2% 18,0% gr24 Στερεά Ελλάδα 13,5% 6,4% 9,5% 24,5% 28,4% 26,2% gr25 Πελοπόννησος 12,7% 9,0% 11,4% 20,4% 19,4% 17,6% gr31 Αττική 0,2% -14,6% -1,7% 1,1% 31,8% 0,9% gr41 Βόρειο Αιγαίο 14,8% -9,4% 21,4% 26,9% 46,9% 33,0% gr42 Νότιο Αιγαίο 14,0% -2,0% 21,2% 17,8% 36,0% 7,7% gr43 Κρήτη 3,7% 1,3% 17,5% 1,9% 36,5% 2,2% Πηγή εδομένωνων: EUROSTAT Database, 2005 * Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχημάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης, ** Μετραφορές, αποθήκευση και επικοινωνίες 67

Σε περιφερειακό επίπεδο, μεγάλη συγκέντρωση στις κατασκευές παρατηρείται στις Περιφέρειες υτικής Μακεδονίας και Ηπείρου, οι οποίες εμφάνισαν και πολύ υψηλά ποσοστά αύξησης την πενταετία 1999-2003. Αντίθετα, στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, ο κλάδος αυτός δε χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη βαρύτητα. Στους κλάδους εμπόριο και μεταφορές, για τους οποίους τα διαθέσιμα στοιχεία είναι αθροιστικά, μεγαλύτερη συγκέντρωση παρουσιάζουν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ηπείρου, ωστόσο χαμηλότερη από το αντίστοιχο ποσοστό της Χώρας. Στην Ήπειρο παρατηρείται μεγάλη αύξηση των απασχολουμένων στο εμπόριο και τις μεταφορές. Τέλος, με τη χρήση ενός συντελεστή συμμετοχής (location quotient) προκύπτει ότι οι Περιφέρειες Κεντρικής και υτικής Μακεδονίας εξειδικεύονται στο δευτερογενή τομέα, ενώ οι υπόλοιπες στον πρωτογενή. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του δείκτη προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat έτους 2005. Για τους κλάδους μεταφορές και εμπόριο, η Eurostat διαθέτει αθροιστικά δεδομένα. Σημειωτέον ότι τα δεδομένα της απασχόλησης καταγράφονται μόνο σε επίπεδο NUTS ΙΙ και για το λόγο αυτό δείκτης δεν υπολογίζεται σε επίπεδο νομού. Μεθοδολογία Η απασχόληση στη Ζώνη IV υπολογίστηκε ως άθροισμα ων πέντε περιφερειών. Η τομεακή εξειδίκευση της κάθε Περιφέρειας προκύπτει από την εφαρμογή του Συντελεστή Συμμετοχής (Location Quotient), ο οποίος συγκρίνει το ποσοστό συμμετοχής κάθε τομέα σε μια Περιφέρεια σε σύγκριση το αντίστοιχο ποσοστό σε εθνικό επίπεδο. 68

Χάρτης 21: Τομεακή Σύνθεση Απασχόλησης ανά Περιφέρεια της Ζώνης IV, 2003 69

Χάρτης 22: Απασχόληση σε εμπορικές δραστηριότητες και μεταφορές, 2003 70

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-5: ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης εκτιμά την αξία των εισαγωγών και εξαγωγών ανά Περιφέρεια της Ζώνης IV από και προς τις χώρες της ΕΕ ή τρίτες χώρες, καθώς και τη σχέση των εξαγωγών ως προς τις εισαγωγές. Με το δείκτη αυτό μπορεί να αποτιμηθεί η επίδραση της Εγνατίας Οδού στο μέγεθος, στο ισοζύγιο και στη χωρική κατανομή του εξωτερικού εμπορίου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ σε εκ. ευρώ, 2001* NUTS gr11 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ανατολική Μακεδονία και Θράκη ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 2001 ΕΞΑΓΩΓΕΣ 2001 ΕΤΗΣΙΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ 1998-2001 (σταθερές τιμές 1995) ΕΤΗΣΙΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΕΞΑΓΩΓΩΝ 1998-2001 (σταθερές τιμές 1995) 603,59 572,39 2,8% 4,5% gr12 Κεντρική Μακεδονία 4.095,68 3.306,09 5,2% 3,1% gr13 υτική Μακεδονία 248,15 289,26-14,4% -1,0% gr14 Θεσσαλία 546,16 565,40-12,8% 5,9% gr21 Ηπειρος 144,57 126,26-0,2% 9,3% gr22 Ιονίοι Νήσοι 30,74 18,64-14,3% -4,3% gr23 υτική Ελλάδα 256,97 329,12-1,4% -1,4% gr24 Στερεά Ελλάδα 945,69 597,25 7,4% 8,9% gr25 Πελοπόννησος 1.685,43 933,78 28,8% 16,3% gr31 Αττική 20.269,24 4.691,96-0,8% 6,0% gr41 Βόρειο Αιγαίο 120,20 61,54 53,9% 13,0% gr42 Νότιο Αιγαίο 79,63 53,30 0,2% 19,1% gr43 Κρήτη 268,43 250,26 6,9% 6,8% IV Ζώνη Επιρροής IV 5.638,16 4.859,40 1,2% 3,5% gr Σύνολο Χώρας 29.294,48 11.795,27 1,0% 5,6% Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001, * Προσωρινά στοιχεία Το 2001 το σύνολο των εισαγωγών της Ζώνης IV ανερχόταν σε 5.638 εκατ. ευρώ και αντιπροσώπευε το 19% των συνολικών εισαγωγών της Χώρας. Το ίδιο έτος, οι εξαγωγές έφτασαν τα 4.859 εκατ. ευρώ, ποσό ίσο με το 41% των συνολικών εξαγωγών της Χώρας. Ο λόγος των εξαγωγών προς τις εισαγωγές στη Ζώνη IV είναι ίσος με 0,86, ενώ για το σύνολο της Χώρας είναι ίσος με 0,40, γεγονός που καταδεικνύει τον εξαγωγικό χαρακτήρα της Βόρειας Ελλάδας. 71

Σε περιφερειακό επίπεδο, το 73% των εισαγωγών και το 68% των εξαγωγών της Ζώνης IV έχουν προορισμό ή προέλευση την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. ύο από τις πέντε Περιφέρειες (η υτική Μακεδονία και η Θεσσαλία) καταγράφουν πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο, αφού ο λόγος εξαγωγών προς εισαγωγές είναι μεγαλύτερος της μονάδας. Το 57% του εξαγόμενου προϊόντος της Ζώνης IV κατευθύνεται σε τρίτες χώρες και το υπόλοιπο 43% στις χώρες της Ε.Ε., ακολουθώντας την εθνική κατανομή. Μεγάλο ποσοστό εξαγωγών προς τρίτες χώρες εμφανίζουν οι Περιφέρειες υτικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης (73% και 62%). Οι εξαγωγές των πέντε Περιφερειών αντιστοιχούν στο 11,3% του συνολικού ΑΕΠ, ενώ στο σύνολο Xώρας το ίδιο ποσοστό φτάνει το 9%. Το μεγαλύτερο ποσοστό εμφανίζεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (14,7%), που είναι και το μεγαλύτερο στο σύνολο της Χώρας, και ακολουθεί η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (10%). Αντίθετα, η αξία των εισαγωγών ισούται με 13,1% στο σύνολο της Ζώνης IV και 22,3% στο σύνολο Χώρας. Η Κεντρική Μακεδονία εμφανίζει μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εισαγωγές σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Ζώνης IV (18,2%). Τέλος, σε ότι αφορά τη δυναμική του εξαγωγικού εμπορίου, στο διάστημα 1998-2001 παρατηρείται μικρότερη αύξηση σε σχέση το σύνολο της Χώρας (3,5% και 5,6% αντίστοιχα) ενώ οι εισαγωγές ακολουθούν την εθνική μεταβολή (1,2%). Μεγάλη αύξηση εξαγωγών παρατηρείται στην Ήπειρο (9,3%), ενώ μείωση των εξαγωγών παρουσιάζει η υτική Μακεδονία. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκαν τα στοιχεία της ΕΣΥΕ σχετικά με τις εισαγωγές και εξαγωγές ανά τελωνείο για τα έτη 1998-2001 και τα στοιχεία για το ενδοκοινοτικό εμπόριο ανά Νομό για τα ίδια έτη. Μεθοδολογία Το εμπόριο της κάθε Περιφέρειας με τρίτες χώρες προκύπτει ως άθροισμα των ροών των τελωνείων που βρίσκονται στην Περιφέρεια. Ως συνολικό εμπόριο κάθε Περιφέρειας ορίζεται το άθροισμα του ενδοκοινοτικού και εμπορίου με τρίτες χώρες. Το εμπόριο της Ζώνης IV προκύπτει ως άθροισμα των εμπορικών ροών των πέντε Περιφερειών. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής προκύπτει από την εφαρμογή του τύπου του αποπληθωρισμού στις σταθερές τιμές των εισαγωγών και των εξαγωγών. Οι σταθερές τιμές υπολογίστηκαν με τη χρήση των αποπληθωριστών που υπολογίζει η Eurostat για κάθε Χώρα. 72

Χάρτης 23: Λόγος εξαγωγών προς εισαγωγές, 2001 73

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Β-1: ΕΚΘΕΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΕ ΘΟΡΥΒΟ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό που εκτίθεται σε θόρυβο πάνω από τα θεσμοθετημένα όρια εξαιτίας της λειτουργίας του άξονα. Η έκθεση στο θόρυβο έχει την έννοια της έκθεσης ανθρώπων που ζουν εντός οργανωμένων οικισμών (δηλαδή οικισμών με κάποιου είδους θεσμοθετημένα όρια) ή εντός πυκνοδομημένων εκτός σχεδίου κατοικημένων περιοχών. Επιτρεπτά όρια είναι αυτά που καθορίζονται τη σχετική Εθνική και Ευρωπαϊκή (Oδηγίες κλπ.) νομοθεσία. Με τον δείκτη ελέγχονται τα επίπεδα θορύβου κοντά σε κατοικημένες περιοχές. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ 80,00 Επίπεδα θορύβου σε διαφορετικές αποστάσεις από τον άξονα Επίπεδο θορύβου σε L10 (db) 70,00 60,00 50,00 40,00 01_01A 01A_02 02_03 03_04 04_04A 04A_05 05_06 06_06A 06A_07 07_07A 07A_08 08_08A 08A_09 09_10 10_11 11_12 12_13 13_14 14_15 15_16 16_17 17_18 18_19 19_20 20_21 21_22 22_23 23_23A 23A_24 24_25 25_26 26_27 27_28 28_29 29_30 30_31 31_32 32_32A 32A_33 33_34 34_35 35_36 36_37 37_38 38_39 39_40 40_41 41_42 42_43 43_44 Κωδικός τµήµατος άξονα Επίπεδο θορύβου L10 (100m) Επίπεδο θορύβου L10 (250m) Επίπεδο θορύβου L10 (500m) Πηγή: ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Ε.Ο.Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού. Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004 74

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΚΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΘΟΡΥΒΟ Θ σε L10 db(a) Ζώνη ΙΙ υτικός Τομέας Κεντρικός Τομέας Ανατ. Τομέας Ήπειρος υτική Μακεδονία Κεντρική Μακεδονία Αν. Μακεδονί α - Θράκη Πληθυσμός σε έκθεση θορύβου στα 500 μ. από τον άξονα με συνυπολογισμό της κλιμάκωσής του ανά 100, 250 και 500 μέτρα. Θ 70 0 0 0 0 0 0 0 0 60 Θ < 70 1121 0 1121 0 0 0 1121 0 50 Θ < 60 11232 256 6187 4789 256 652 5535 4789 Θ < 50 4004 2987 303 714 2987 303 0 714 Ποσοστό επί του συνολικού πληθυσμού (%) Θ 70 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 60 Θ < 70 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 50 Θ < 60 0,5 0,1 0,4 0,9 0,1 0,2 0,3 0,8 Θ < 50 0,2 1,4 0,0 0,1 0,8 0,1 0,0 0,1 Πηγή: ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Ε.Ο.Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού. Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004 Πληθυσµός που εκτίθεται σε θόρυβο (%, L 10 db(a)) 1,6 1,4 1,2 1,0 (%) 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Ζώνη ΙΙ υτ. Τοµέας Κεντρ. Τοµέας Ανατ. Τοµέας Ήπειρος υτ. Μακεδονία Κεντρ. Μακεδονία Αν. Μακεδονία - Θράκη Θ 70 60 Θ < 70 50 Θ < 60 Θ < 50 Πηγή: ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Ε.Ο.Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού. Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004 75

Στο παρόν στάδιο επιχειρήθηκε μια εκτίμηση των επιπέδων θορύβου για το σύνολο του άξονα με τη χρήση μοντέλου. Για τους λόγους αυτούς τα δεδομένα των υπολογισμών είναι ενδεικτικά και δίνουν μόνον μια εικόνα της κατανομής των επιπέδων θορύβου σε όλο το μήκος του άξονα. Ο θόρυβος εκτιμήθηκε για τρεις αποστάσεις από τον άξονα, 100, 250 και 500 μέτρα. Σύμφωνα με την εφαρμογή του μοντέλου εκτίμησης, τα μόνα τμήματα στα οποία σημειώνεται υπέρβαση άνω των 70 db(α) (ανώτερο επιτρεπόμενο όριο από την ελληνική νομοθεσία), εντοπίζονται στην περιαστική ζώνη της Θεσσαλονίκης για απόσταση υπολογισμού 100 μέτρων από τον άξονα. Το ποσοστό του πληθυσμού που εκτιμάται ότι εκτίθεται σε θόρυβο άνω των 70 db(α) εξαιτίας της Εγνατίας οδού είναι μηδενικό για όλο τον άξονα. Αμελητέο εμφανίζεται και το ποσοστό του πληθυσμού που εκτίθεται σε θόρυβο μεταξύ 60 και70 db(a) και εντοπίζεται στην περιαστική ζώνη Θεσσαλονίκης και τα πεδινά της Κεντρικής Μακεδονίας (μόλις 0,1% του πληθυσμού της Κεντρικής Μακεδονίας). Για ένταση θορύβου μεταξύ 50 και 60 db(a), μόλις 0,3% του πληθυσμού της Κεντρικής Μακεδονίας, 0,8% Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης και 0,2% της υτικής Μακεδονίας φαίνεται να βρίσκεται σε κατάσταση δυνητικής όχλησης. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Στο παρόν στάδιο τα αποτελέσματα που δίνονται παραπάνω προέρχονται από την έρευνα: ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Ε.Ο.Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού. Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004. Τα δεδομένα πρόβλεψης του κυκλοφοριακού φόρτου προέρχονται από το Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής του Τομέα Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης και Συντήρησης της ΕΟΑΕ. Με βάση την ελληνική νομοθεσία περί καθορισμού ανώτατων επιτρεπτών ορίων έκθεσης σε θόρυβο προερχόμενο από την οδική κυκλοφορία (ΥΑ 17252/92 ΦΕΚ 395Β/19-2-92), η τιμή L10 (18 ωρ.) = 70 db(a) ορίζεται ως η ανώτατη επιτρεπτή. Μεθοδολογία Στα πλαίσια της έρευνας: ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Ε.Ο.Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού. Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004, ο θόρυβος εκτιμήθηκε με τη χρήση της Βρετανικής μεθόδου και με βάση τον προβλεπόμενο κυκλοφοριακό φόρτο για το έτος 2010. Πρόκειται για μια μακροσκοπική προσέγγιση για την οποία λήφθηκαν αναγκαστικά ορισμένες παραδοχές και ειδικότερα: α) Ως μέση κυκλοφοριακή σύνθεση χρησιμοποιήθηκε η σχέση 86% ελαφρά και 14% βαρέα οχήματα. β) Σε περιοχές όπου δεν υπήρχαν εκτιμήσεις μέσης ταχύτητας χρησιμοποιήθηκε ένας μέσος όρος 105 km/h. γ) Η μηκοτομική κλίση θεωρήθηκε μηδενική, γεγονός που αποτελεί τη δυσμενέστερη κατάσταση για τα επίπεδα θορύβου. δ) Το τοπογραφικό ανάγλυφο δεν ελήφθη υπόψη. 76

Χάρτης 24: Οικισμοί εντός ζώνης 200 μ. της Εγνατίας Οδού 77

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Β-2: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΣΗΡΑΓΓΩΝ ΕΠΙΠΕ Α CO & ΝΟ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον αριθμό των υπερβάσεων των επιτρεπτών ορίων συγκέντρωσης μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και του μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ) εντός των σηράγγων, καθώς και τη διασπορά των τιμών των μετρήσεων. Η υπέρβαση αυτών των επιτρεπτών ορίων έχει επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Ο δείκτης σχετίζεται με το ζήτημα του αποτελεσματικού αερισμού των σηράγγων που τίθεται ως όρος από τις σχετικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ Ο δείκτης υπολογίστηκε μόνο για τη σήραγγα Σ1Ν (τμήμα Άγιος Νικόλαος Κουμαριά 1.2.2), γιατί μέχρι το εκέμβριο του 2004, ήταν η μοναδική σήραγγα της Εγνατίας Οδού σε λειτουργία, στην οποία υπήρχαν εγκατεστημένοι μετρητές ατμοσφαιρικών ρύπων. Τµήµα Άγιος Νικόλαος - Κουµαριά (1.2.2) - Σήραγγα Σ1Ν Επίπεδα CO, 2004 100 Ανώτατο Όριο Σχεδιασµού Αριθµός Υπερβάσεων: 0 10 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ Μέγιστη Μηνιαία Τιµή Αριστερού Κλάδου Μέση Μηνιαία Τιµή Αριστερού Κλάδου Μέγιστη Μηνιαία Τιµή εξιού Κλάδου Μέση Μηνιαία Τιµή εξιού Κλάδου 0,1 Πηγή εδομένων: Τμήμα Η/Μ & Ηλεκτρονικών Συστημάτων, Τομέας Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης και Λειτουργίας, Εγνατία Οδός A.E 78

Τµήµα Αγ. Νικόλαος - Κουµαριά (1.2.2) - Σήραγγα Σ1Ν Επίπεδα ΝΟ, 2004 25 100 Ανώτατο Όριο Σχεδιασµού Αριθµός Υπερβάσεων: 0 10 1 0,1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ Μέγιστη Μηνιαία Τιµή Αριστερού Κλάδου Μέση Μηνιαία Τιµή Αριστερού Κλάδου Μέγιστη Μηνιαία Τιµή εξιού Κλάδου Μέση Μηνιαία Τιµή εξιού Κλάδου 0,01 Πηγή εδομένων: Τμήμα Η/Μ & Ηλεκτρονικών Συστημάτων, Τομέας Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης και Λειτουργίας, Εγνατία Οδός A.E Σύμφωνα με τον Οδηγό Σχεδιασμού Μελετών Έργων Οδοποιίας (ΟΣΜΕΟ) της ΕΟΑΕ, κατά το σχεδιασμό των συστημάτων αερισμού των σηράγγων, οι ανώτερες τιμές των συγκεντρώσεων σε CO και ΝΟ, πάνω από τις οποίες ενεργοποιούνται τα συστήματα αερισμού, είναι τα 100 ppm και 25 ppm αντίστοιχα. Όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα, σε καμία περίπτωση οι συγκεντρώσεις των ρύπων εντός της σήραγγας Σ1Ν δεν άγγιξαν τα όρια που θέτει ο ΟΣΜΕΟ. Αυτό είναι αναμενόμενο διότι ο κυκλοφοριακός φόρτος του οδικού τμήματος στο οποίο ανήκει η σήραγγα (Αγ. Νικόλαος Κουμαριά) είναι ιδιαίτερα μικρός. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Η ευθύνη της συλλογής των δεδομένων (μετρήσεων), τα οποία δίδονται κάθε μήνα στο Παρατηρητήριο, είναι του Τμήματος Η/Μ και Ηλεκτρονικών Συστημάτων, ιεύθυνση Υποστήριξης ικτύου, Τομέας Λειτουργίας Εκμετάλλευσης Συντήρησης (ΛΕΣ) της ΕΟΑΕ. Μεθοδολογία Σύμφωνα με τα δεδομένα που λαμβάνονται από το Τμήμα Η/Μ και Ηλεκτρονικών Συστημάτων, ιεύθυνση Υποστήριξης ικτύου, Τομέας Λειτουργίας Εκμετάλλευσης Συντήρησης (ΛΕΣ) της ΕΟΑΕ, υπάρχει μία μέτρηση κάθε επτά (7) λεπτά περίπου για κάθε ρύπο. Με στατιστική επεξεργασία του συνόλου των μετρήσεων, εξάγονται η ελάχιστη, η μέγιστη και η μέση ημερήσια τιμή των συγκεντρώσεων των ρύπων. 79

Χάρτης 25: Σήραγγες στις οποίες προβλέπεται η εγκατάσταση αυτόματων μετρητών ατμοσφαιρικών ρύπων 80

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Β-3: ΣΥΝΟΧΗ ΑΠΟΚΟΠΗ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τα ενδεχόμενα προβλήματα αποκοπής επικοινωνίας οργανωμένων οικισμών (δηλαδή οικισμών με κάποιου είδους θεσμοθετημένα όρια) ή πυκνοδομημένων εκτός σχεδίου κατοικημένων περιοχών, εξαιτίας της λειτουργίας του άξονα. Η αποκοπή της επικοινωνίας των οικισμών έχει σημαντικές επιπτώσεις στην πολεοδομική τους οργάνωση, στην εύρυθμη λειτουργία τους και στην ασφάλεια των κατοίκων. Το οδικό δίκτυο αποτελεί τη βασικότερη αιτία αποκοπής της επικοινωνίας των οικισμών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ιάγραμμα 1: Βαθμός αποκοπής οικισμών από οδικούς άξονες πριν και μετά τη λειτουργία της Εγνατία Οδού 100.0 Τιµές είκτη 90.0 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΕΡΡΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ ΞΑΝΘΗΣ ΡΟ ΟΠΗΣ ΕΒΡΟΥ Πριν την Εγνατία Μετά την Εγνατία Το εθνικό οδικό δίκτυο σε πολλά σημεία του διέρχεται από οικισμούς ακόμα και από το κέντρο πόλεων. Πριν την κατασκευή της Εγνατίας Οδού το εθνικό δίκτυο διερχόταν από 211 οικισμούς της Ζώνης ΙΙ (η οποία περιλαμβάνει τους νομούς διέλευσης της Εγνατίας Οδού). Με 81

την κατασκευή της Εγνατίας Οδού παρακάμπτονται όλοι οι οικισμοί από τους οποίους διερχόταν το παλαιό εθνικό δίκτυο της διαδρομής Κήποι Ηγουμενίτσα. Για να εκτιμηθούν οι αλλαγές που επέρχονται με την κατασκευή της Εγνατίας Οδού υπολογίστηκε ο αριθμός οικιστικών ενοτήτων που προκύπτουν από την αποκοπή των παραπάνω 211 οικισμών λόγω της διέλευσης όλου του εθνικού οδικού δικτύου, δηλαδή της διέλευσης όλων των διανομαρχιακών και διαπεριφερειακών μετακινήσεων. Πριν την κατασκευή της Εγνατίας Οδού οι παραπάνω 211 οικισμοί διαμορφώνονταν σε 478 οικιστικές ενότητες με μέση έκταση 50,27 Ha και ένα μέσο εκτιμώμενο πληθυσμό 2.755 κατοίκους. Με την κατασκευή της Εγνατίας Οδού, ο αριθμός αυτών των οικιστικών ενοτήτων περιορίζεται σε 298, δηλαδή μειώνεται κατά 38%. Αυτό το ποσοστό μείωσης προκύπτει από την παράκαμψη όλων των οικισμών της διαδρομής Κήποι-Ηγουμενίτσα που επέρχεται λόγω της κατασκευής της Εγνατίας Οδού. Αναλόγως αυξάνεται η μέση έκταση και ο μέσος πληθυσμός αυτών των οικιστικών ενοτήτων. Με τη χρήση των παραπάνω δεδομένων εκτιμάται επιπροσθέτως ένας δείκτης αποκοπής για την κατάσταση πριν και μετά την κατασκευή της Εγνατίας Οδού. Στο σύνολο της Ζώνης ΙΙ, ο δείκτης αποκοπής μειώνεται από 262,0 (πριν την κατασκευή της Εγνατίας) σε 163,3 (μετά την κατασκευή της Εγνατίας), γεγονός που καταδεικνύει μια σαφή βελτίωση της συνοχής και άρα της βιώσιμης λειτουργίας των οικισμών. Η μείωση του δείκτη κυμαίνεται σε ποσοστά από 25% στο νομό Κοζάνης μέχρι 55% στους νομούς Ροδόπης και Ξάνθης. 82

Περιφέρειες Νομοί ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΛΟΓΩ ΑΠΟΚΟΠΗΣ Πληθυσμοί σε επαφή με το Εθνικό Οδικό δίκτυο Πλήθος Έκταση (ha) Πληθυσμός Οικιστικές Ενότητες Πριν την Εγνατία Μέση έκταση (ha) Μέσος Πληθυσμός είκτης Οικιστικές Ενότητες Μετά την ολοκλήρωση της Εγνατίας Μέση έκταση (ha) Μέσος Πληθυσμός είκτης Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Κεντρική Μακεδονία υτική Μακεδονία Ήπειρος Θεσσαλία Έβρου 24 3.472,92 92.036 51 68,10 1.805 13,5 37 93,86 2.487 9,8 Ροδόπης 10 915,43 55.594 22 41,61 2.527 13,4 10 91,54 5.559 6,1 Ξάνθης 10 826,38 54.658 22 37,56 2.484 14,6 10 82,64 5.466 6,6 ράμας 16 1.688,33 63.206 33 51,16 1.915 12,4 21 80,40 3.010 7,9 Καβάλας 22 1.813,74 76.071 49 37,02 1.552 20,6 27 67,18 2.817 11,3 Θεσσαλονίκης 35 7.267,22 708.903 93 78,14 7.623 90,7 51 142,49 13.900 49,7 Κιλκίς 6 790,97 22.248 12 65,91 1.854 3,4 12 65,91 1.854 3,4 Χαλκιδικής 18 931,28 21.156 36 25,87 588 8,2 36 25,87 588 8,2 Σερρών 18 1.729,89 68.509 40 43,25 1.713 15,8 33 52,42 2.076 13,1 Πέλλας 8 842,61 50.738 17 49,57 2.985 10,2 17 49,57 2.985 10,2 Ημαθίας 16 2.103,67 68.807 36 58,44 1.911 11,8 16 131,48 4.300 5,2 Πιερίας 5 1.370,55 58.133 11 124,60 5.285 4,7 10 137,06 5.813 4,2 Φλώρινας 19 1.078,33 21.374 37 29,14 578 7,3 32 33,70 668 6,3 Καστοριάς 9 610,49 18.508 22 27,75 841 6,7 13 46,96 1.424 3,9 Κοζάνης 23 2.254,35 80.328 52 43,35 1.545 18,5 39 57,80 2.060 13,9 Γρεβενών 6 621,72 11.361 12 51,81 947 2,2 6 103,62 1.894 1,1 Ιωαννίνων 26 1.958,80 81.734 55 35,61 1.486 22,9 39 50,23 2.096 16,3 Θεσπρωτίας 21 1.064,85 18.960 46 23,15 412 8,2 30 35,50 632 5,3 Άρτας 5 571,37 22.879 11 51,94 2.080 4,4 11 51,94 2.080 4,4 Πρέβεζας 15 728,36 25.852 35 20,81 739 12,4 35 20,81 739 12,4 Λάρισας 20 4.338,68 166.579 48 90,39 3.470 18,4 48 90,39 3.470 18,4 Μαγνησίας 5 1.448,92 119.315 12 120,74 9.943 9,9 12 120,74 9.943 9,9 Καρδίτσας 7 849,06 12.397 16 53,07 775 2,3 16 53,07 775 2,3 Τρικάλων 22 2.671,75 69.015 48 55,66 1.438 12,4 48 55,66 1.438 12,4 Σύνολα Ζώνης IV 366 41.949,66 1.988.361 816 51,41 2.437 386,8 609 68,88 3.265 288,7 Σύνολα Ζώνης II 211 24.028,97 1.316.961 478 50,27 2.755 262,0 298 80,63 4.419 163,3 83

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκαν από την γεωγραφική βάση δεδομένων του Παρατηρητηρίου, το χαρτογραφικό επίπεδο των ορίων των οικισμών καθώς και το γραμμικό επίπεδο του οδικού δικτύου με την κατηγορία μόνο του εθνικού δικτύου και του άξονα της Εγνατίας οδού. Μεθοδολογία υπολογισμού Η περιοχή εφαρμογής είναι οι Ζώνες II και IV όπου γίνεται η επιλογή των πολυγώνων των οικισμών. Το οδικό δίκτυο διαχωρίζεται σε δύο επίπεδα: α) στην κατάσταση πριν την Εγνατία και β) στην κατάσταση μετά την Εγνατία. Στη συνέχεια με τη διαδικασία επικάλυψης γίνεται η κατάτμηση των οικισμών με τα δύο παραπάνω γραμμικά επίπεδα του οδικού δικτύου έτσι ώστε να προκύψουν οι οικιστικές ενότητες. Για κάθε οικιστική ενότητα υπολογίζεται αρχικά η έκτασή της και ο πληθυσμός που της αντιστοιχεί. Στα αποτελέσματα του δείκτη καταγράφονται, το πλήθος των τμημάτων των οικιστικών ενοτήτων με τον μέσο πληθυσμό και με τη μέση έκτασή τους ανά νομό, για την κατάσταση πριν και μετά την Εγνατία Οδό. Η τελική τιμή του δείκτη δίνεται από τη σχέση: είκτης αποκοπής = [αριθμός οικιστικών ενοτήτων] x ([μέσος πληθυσμός]/[μέση έκταση]) x (1/100). 84

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Π-3: ΑΠΟΚΟΠΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τα ενδεχόμενα προβλήματα αποκοπής επικοινωνίας δασικών εκτάσεων, τόπων φυσικού κάλλους ή άλλων σημαντικών οικοσυστημάτων. Η αποκοπή της επικοινωνίας των οικοσυστημάτων μπορεί να έχει επιπτώσεις στη λειτουργία και τη βιοποικιλότητά τους είτε λόγω της απώλειας ζωτικού χώρου για τα είδη (τόποι φωλεασμού αναπαραγωγής και θήρευσης), είτε λόγω προβλημάτων επικοινωνίας κάποιων ειδών. Η αποκοπή περιοχών με χαρακτηριστικά ενιαίων οικοσυστημάτων αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα της χάραξης του άξονα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ Βαθµός Αποκοπής Τοµέας Νοµός Nuts code Τιµές δείκτη Χωρίς την ΕΓΝΑΤΙΑ Τιµές δείκτη Με την ΕΓΝΑΤΙΑ υτικός Θεσπρωτίας gr212 3,23 3,41 2,74 2,86 Ιωαννίνων gr213 2,60 2,71 Γρεβενών gr131 3,81 3,98 Κοζάνης gr133 3,81 3,85 Κεντρικός Ηµαθίας gr121 4,59 3,88 4,78 3,97 Θεσσαλονίκης gr122 4,57 4,66 Σερρών gr126 3,16 3,17 Καβάλας gr115 2,64 2,88 Ανατολικός Ξάνθης gr112 3,03 3,06 3,15 3,25 Ροδόπης gr113 2,32 2,34 Έβρου gr111 4,18 4,25 Ζώνη Ι 15,26 21,37 Ζώνη ΙΙ 3,35 3,45 ΚΛΙΜΑΚΑ ΕΙΚΤΗ Τιµή Χαρακτηρισµός < 0.01 Ελάχιστη (Minimal) 0.01-0.1 Μικρή (Litle) 0.1-1 Μέση (Average) 1-10 Μέτρια (Rather) 10-100 Ισχυρή (Strong) > 100 Πολύ ισχυρή (Extreme) 85

Η αποκοπή των φυσικών οικοσυστημάτων μελετήθηκε με τη βοήθεια ενός δείκτη κατάτμησης για το σύνολο των φυσικών περιοχών, δηλαδή για όλες τις περιοχές εκτός των καλλιεργούμενων εκτάσεων και των αστικών περιοχών και ανεξαρτήτως από το εάν είναι προστατευόμενες. Σε μια ζώνη 2 km εκατέρωθεν του άξονα η κατασκευή και λειτουργία της Εγνατίας Οδού αυξάνει σε μικρό βαθμό την κατάτμηση των φυσικών περιοχών. Για τη ζώνη αυτή ο δείκτης κατάτμησης των φυσικών περιοχών αυξάνεται από 14,63 σε 20,37 παραμένοντας, ωστόσο, εντός της ίδιας κλίμακας επίπτωσης (ισχυρή), όπως ορίζονται οι κλίμακες από το μοντέλο υπολογισμού του δείκτη. Σε μια ευρύτερη ζώνη (Ζώνη ΙΙ των νομών διέλευσης) η κατάσταση κατάτμησης των φυσικών περιοχών μετά την πλήρη λειτουργία της Εγνατίας οδού αυξάνεται ελάχιστα από 3,35 σε 3,45 παραμένοντας και πάλι στην ίδια κλίμακα επίπτωσης (μέση) με την κατάσταση πριν την κατασκευή της Εγνατίας Οδού. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε το διανυσματικό επίπεδο χρήσεων γης Corine LandCover 1995 και το επικαιροποιημένο οδικό δίκτυο με όλες τις κατηγορίες του. Μεθοδολογία Για την αρχική επεξεργασία έγινε ομαδοποίηση χρήσεων γης του Corine και μετατροπή του από διανυσματικό σε ψηφιδωτό επίπεδο με μέγεθος στοιχείου 250x250 μ. Η ομαδοποίηση κατέληξε σε «ευαίσθητες» και «μη ευαίσθητες» περιοχές. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε με επικάλυψη το οδικό δίκτυο (χωρίς την Εγνατία) για να δημιουργήσει επιπλέον «μη ευαίσθητες» περιοχές. Τέλος καταμετρήθηκε ο βαθμός διάσπασης (fragmentation index) των «ευαίσθητων» περιοχών τόσο στη Ζώνη Ι των 2 χλμ. εκατέρωθεν του άξονα, όσο και στη συνολική επιφάνεια κάθε νομού από τη Ζώνη ΙΙ. Η διαδικασία επαναλήφθηκε με τη συμμετοχή και του άξονα της Εγνατίας για να καταγραφεί ο βαθμός διάσπασης πριν και μετά την Εγνατία. 86

Χάρτης 26: Αποκοπή Επικοινωνίας Φυσικών Περιοχών 87

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Π-5: ΕΓΓΥΤΗΤΑ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τις προστατευόμενες περιοχές (περιοχές δικτύου προστασίας της φύσης Natura 2000 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και περιοχές που προστατεύονται από τη συνθήκη Ramsar) που έχουν τον ευαίσθητο οικολογικά πυρήνα τους σε απόσταση μικρότερη των 5 km από τον πλησιέστερο οδικό άξονα. Ο δείκτης αποτελεί μια ένδειξη της σχέσης περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών και του οδικού δικτύου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΓΓΥΤΗΤΑ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΜΕΑ Περιφέρεια / Τομέας Σύνολο προστατευόμενων περιοχών Περιοχές σε εγγύτητα (προ Εγνατίας) Περιοχές σε εγγύτητα (μετά Εγνατία) Ηπειρος 18 7 38,9% 8 44,4% υτικός Τομέας υτική Μακεδονία Κεντρική Μακεδονία Κεντρικός Τομέας Ανατολική Μακεδονία Ανατολικός Τομέας 18 7 38,9% 8 44,4% 7 2 28,6% 2 28,6% 22 9 40,9% 9 40,9% 29 11 37,9% 11 37,9% 17 4 23,5% 5 29,4% 17 4 23,5% 5 29,4% Θεσσαλία 11 4 36,4% 4 36,4% Ζώνη ΙV 75 26 34,7% 28 37,3% 88

Προστατευόµενες Περιοχές (Natura - Ramsar) σε εγγύτητα µε οδικούς άξονες 100 100% 90 90% Πλήθος προστατευόµενων περιοχών 80 70 60 50 40 30 20 10 29% 41% 29% 44% 36% 29% 38% 44% 80% 70% 60% 50% 40% 37% 30% 20% 10% Ποσοστό σε εγγύτητα (%) 0 0% Ανατολική Μ ακεδο νία Κεντρική Μακεδονία υτική Μακεδονία Ηπειρος Θεσσαλία Ανατολικός Το µέας Ζώ νες επιρροής οδού Κεντρικός Τοµέας υτικός Τοµέας Ζώνη ΙV Προστατευόµενες Περιοχές Περιοχές σε εγγύτητα Ποσοστό (%) Ο υπολογισμός του δείκτη στηρίχθηκε στον συνδυασμό του γραμμικού επιπέδου του οδικού δικτύου και των πολυγώνων των ημοτικών ιαμερισμάτων τα οποία περιέχουν την πληροφορία του πραγματικού πληθυσμού των απογραφών της ΕΣΥΕ για τα έτη 1991 και 2001. Στη Ζώνη IV το ένα τρίτο περίπου των περιοχών που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο προστασίας της φύσης Natura 2000 (οδηγία 92/43/ΕΟΚ) έχουν τον ευαίσθητο οικολογικά πυρήνα τους σε απόσταση μικρότερη των 5 km από τον πλησιέστερο οδικό άξονα. Αυτό σημαίνει πως η πρόσβαση στις περιοχές αυτές καθίσταται ευκολότερη και άρα οι δυνατότητες επηρεασμού από τις ανθρώπινες δραστηριότητες περισσότερο πιθανές. Συνολικά, η χάραξη του άξονα της Εγνατίας επηρεάζει ανεπαίσθητα την πίεση που ασκούν οι οδικοί άξονες στις προστατευόμενες περιοχές μεταβάλλοντας το ποσοστό εγγύτητας από 34,7% μόλις σε 37,3%. 89

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε το διανυσματικό επίπεδο των προστατευόμενων περιοχών (δίκτυο Natura 2000, Ramsar, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλους) και το επικαιροποιημένο οδικό δίκτυο με όλες τις κατηγορίες του. Μεθοδολογία Από το πολυγωνικό επίπεδο των προστατευόμενων περιοχών (δίκτυο Natura 2000, Ramsar, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλους) παράγεται το αντίστοιχο σημειακό επίπεδο με τα κέντρα βάρους των πολυγώνων και υπολογίζεται η απόσταση κάθε κέντρου περιοχής απ οποιοδήποτε άξονα του οδικού δικτύου για να διαχωριστούν και να καταμετρηθούν οι αποστάσεις κάτω των 5 km. Τα αποτελέσματα του δείκτη περιλαμβάνουν το πλήθος των περιοχών προστασίας μέσα στη Ζώνη IV που επηρεάζονται από το οδικό δίκτυο καθώς και το ποσοστό τους στο σύνολο. Ο υπολογισμός του δείκτη εφαρμόζεται για την κατάσταση πριν και μετά την Εγνατία Οδό. 90

Χάρτης 27: ιέλευση Εγνατίας Οδού από προστατευόμενες περιοχές 91

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Ε-1: ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΣΕ ΡΥΠΟΥΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον βαθμό συμβολής του άξονα, ως μια γραμμική πηγή εκπομπής ρύπων, στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των περιοχών απ' όπου διέρχεται για τους ρύπους CO (μονοξείδιο του άνθρακα), CO2 (διοξείδιο του άνθρακα), HC (υδρογονάνθρακες), NOx (οξείδια του αζώτου), SOx (Οξείδια του θείου). Με τον τρόπο αυτό εξετάζεται, επίσης, η συμβολή του αυτοκινητόδρομου σε περιβαλλοντικά ζητήματα παγκόσμιας/ περιφερειακής κλίμακας όπως είναι η μέση αύξηση της θερμοκρασίας της γης, η ελάττωση του στρώματος του όζοντος και η όξυνση των κατακρημνίσεων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ Επίπεδα συγκέντρωσης CO σε απόσταση 100 μέτρων από τον άξονα (πρόβλεψη κυκλοφοριακού φόρτου έτους 2010) Συγκεντρώσεις CO (µg / m) 160 140 120 100 80 60 40 20 0 01_01A 01A_02 02_03 03_04 04_04A 04A_05 05_06 06_06A 06A_07 07_07A 07A_08 08_08A 08A_09 09_10 10_11 11_12 12_13 13_14 14_15 15_16 16_17 17_18 18_19 19_20 20_21 21_22 22_23 23_23A 23A_24 24_25 25_26 26_27 27_28 28_29 29_30 30_31 31_32 32_32A 32A_33 33_34 34_35 35_36 36_37 37_38 38_39 39_40 40_41 41_42 42_43 43_44 Κωδικός τµήµατος άξονα Επίπεδο CO (100m από τον άξονα) Πηγή: ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Ε.Ο.Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού. Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004 92

Επίπεδα συγκέντρωσης NOx σε απόσταση 100 μέτρων από τον άξονα (πρόβλεψη κυκλοφοριακού φόρτου έτους 2010) Συγκεντρώσεις NΟx (µg/m) 3 120 100 80 60 40 20 0 01_01A 01A_02 02_03 03_04 04_04A 04A_05 05_06 06_06A 06A_07 07_07A 07A_08 08_08A 08A_09 09_10 10_11 11_12 12_13 13_14 14_15 15_16 16_17 17_18 18_19 19_20 20_21 21_22 22_23 23_23A 23A_24 24_25 25_26 26_27 27_28 28_29 29_30 30_31 31_32 32_32A 32A_33 33_34 34_35 35_36 36_37 37_38 38_39 39_40 40_41 41_42 42_43 43_44 Κωδικός τµήµατος άξονα Επίπεδο ΝΟx (100m από τον άξονα) Ανώτατο όριο NOx σύµφωνα µε 1999/30/EC Πηγή: ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Ε.Ο.Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού. Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004 Ο δείκτης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης διαχωρίστηκε σε δύο υπο-δείκτες: α) στον δείκτη τοπικών επιπτώσεων, όπου εκτιμήθηκαν οι μέγιστες συγκεντρώσεις CO και NΟx (με βάση την ώρα αιχμής) στις παρόδιες περιοχές, σε απόσταση έως και 150 μέτρα από τον άξονα και β) στον δείκτη επιπτώσεων στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπου εκτιμήθηκαν οι ετήσιες εκπομπές CO 2 ανά km, ανά τμήμα, ανά οχηματο-χιλιόμετρο σε κάθε τμήμα και κατ επέκταση ανά οχηματο-χιλιόμετρο σε κάθε Περιφέρεια. Η εκτίμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για το σύνολο του άξονα έγινε με τη χρήση του Βρετανικού μοντέλου, το οποίο βασίζεται σε δεδομένα της Μ. Βρετανίας σε ό,τι έχει σχέση με τον αριθμό καταλυτικών οχημάτων, τον τύπο του κινητήρα, τις κλιματολογικές συνθήκες κλπ. Επομένως, τα αποτελέσματα των υπολογισμών πρέπει να θεωρηθούν ενδεικτικά. Σε ό,τι αφορά τον δείκτη τοπικών επιπτώσεων (συγκεντρώσεις CO και NΟx), σε απόσταση 100 μέτρων από τον άξονα, η μέση συγκέντρωση του μονοξειδίου του άνθρακα (CO), εκτιμήθηκε ότι είναι ίση με 22,2 μg/m3. Οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις καταγράφονται στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας και ειδικότερα στους Νομούς Ημαθίας και Θεσσαλονίκης. Οι εκτιμώμενες τιμές είναι πολύ χαμηλότερες από τα ανώτατα επιτρεπτά όρια για την υγεία του ανθρώπου, όπως ορίζονται στην Οδηγία 2000/69/ΕΚ (για μέση τιμή 8ώρου ορίζεται μέγιστη συγκέντρωση CO ίση με 10 mg/m3). Σε ό,τι αφορά τα επίπεδα συγκεντρώσεων οξειδίων του αζώτου (ΝΟx), και πάλι οι ανώτατες τιμές παρατηρούνται στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς και στο Νομό Καβάλας, ενώ η μέση τιμή στο σύνολο του άξονα την ώρα αιχμής είναι ίση με 25,2 μg/m3. Στα τμήματα των Νομών Ημαθίας και Θεσσαλονίκης τα επίπεδα συγκέντρωσης ΝΟx εμφανίζονται υψηλότερα από το ανώτατο μέσο ετήσιο επίπεδο συγκέντρωσης (30 μg/m3) που ορίζει η Οδηγία 1999/30/EK για την προστασία του οικοσυστήματος και ειδικότερα της χλωρίδας. Σύμφωνα με την ίδια Οδηγία η ανώτατη επιτρεπόμενη συγκέντρωση διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ 2 ) για την προστασία της υγείας του ανθρώπου είναι 40 μg/m3. 93

Σε ό,τι αφορά τον δείκτη επιπτώσεων στο φαινόμενο του θερμοκηπίου (συνολικές ετήσιες εκπομπές CΟ 2 ), εκτιμήθηκε ότι η συνολική ποσότητα CΟ 2 που θα εκλύεται κάθε χρόνο στον άξονα της Εγνατίας οδού θα ανέρχεται σε 592 χιλιάδες τόνους, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 3% της συνολικής παραγωγής CΟ 2 από τις οδικές μεταφορές της Χώρας. Μεγαλύτερη συνεισφορά στο μέγεθος αυτό έχει, όπως είναι αναμενόμενο, το κεντρικό τμήμα του άξονα και ειδικότερα το τμήμα που βρίσκεται εντός του νομού Θεσσαλονίκης, εξαιτίας των αυξημένων κυκλοφοριακών φόρτων. Οι συνολικές εκπομπές CΟ 2 ανά οχηματοχιλιόμετρο παρουσιάζουν μια σχετική ισοκατανομή μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της οδού και κυμαίνονται σε παραπλήσια, αλλά ελαφρώς χαμηλότερα, επίπεδα (μέση τιμή άξονα: 252 τόνοι/106 οχηματοχιλιόμετρα) από αυτά της Χώρας (276 τόνοι), αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (272 τόνοι). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Στο παρόν στάδιο τα αποτελέσματα που δίνονται παραπάνω προέρχονται από την έρευνα: ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Ε.Ο.Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού. Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004. Τα δεδομένα πρόβλεψης του κυκλοφοριακού φόρτου προέρχονται Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής του Τομέα Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης και Συντήρησης της ΕΟΑΕ. Μεθοδολογία Η εκτίμηση των συγκεντρώσεων CO και NΟx και των συνολικών ετήσιων εκπομπών CΟ 2 βασίζεται καταρχήν σε εκτιμήσεις και μετρήσεις εκπομπών και συγκεντρώσεων αέριων ρύπων που πραγματοποιήθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία και ενσωματώνουν τα εκεί δεδομένα σχετικά με τον αριθμό των καταλυτικών οχημάτων, τον τύπο του κινητήρα κλπ. Στον υπολογισμό των συνολικών εκπομπών CΟ 2 γίνεται η παραδοχή ότι το σύνολο των οχημάτων έχει κατά μέσο όρο μια σταθερή ποσότητα εκπομπών διοξειδίου ανά χιλιόμετρο, η οποία έρχεται σε συμφωνία με τις στατιστικές της Μεγάλης Βρετανίας. 94

Χάρτης 28: Προβλεπόμενοι Σταθμοί Μέτρησης Ατμοσφαιρικών Ρύπων ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 9

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Ε-2: ΙΑΣΤΑΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΜΕ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΝΕΡΑ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τον αριθμό και την πυκνότητα των διασταυρώσεων του άξονα (και των καθέτων αξόνων) με επιφανειακά νερά, ως μια ένδειξη των πιθανώς ευαίσθητων σημείων, τα οποία δυνητικά μπορούν να υποστούν ρύπανση, κατά την αποχέτευση των όμβριων υδάτων που εμπεριέχουν τις ρυπογόνες ουσίες του οδοστρώματος της οδού (π.χ. πετρελαιοειδή, βαρέα μέταλλα κλπ.). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ Τοµέας Νοµός Εθνικό ίκτυο Χωρίς ΕΓΝΑΤΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ Εθνικό µε ΕΓΝΑΤΙΑ Εθνικό ίκτυο Χωρίς ΕΓΝΑΤΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ Εθνικό µε ΕΓΝΑΤΙΑ Εθνικό ίκτυο Χωρίς ΕΓΝΑΤΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ Εθνικό µε ΕΓΝΑΤΙΑ Εθνικό ίκτυο ΕΓΝΑΤΙΑ Χωρίς ΕΓΝΑΤΙΑ Εθνικό µε ΕΓΝΑΤΙΑ υτικός ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 82,96 38,77 121,73 65 2 67 1,28 19,38 1,82 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 333,47 73,81 407,28 318 42 360 1,05 1,76 1,13 1,09 2,56 1,24 ΤΡΙΚΑΛΩΝ 164,28 15,02 179,30 173 15 188 0,95 1,00 0,95 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 157,63 47,83 205,46 116 10 126 1,36 4,78 1,63 ΚΟΖΑΝΗΣ 303,70 55,67 359,37 245 9 254 1,24 6,19 1,41 Κεντρικός ΗΜΑΘΙΑΣ 104,39 60,64 165,03 92 21 113 1,13 2,89 1,46 1,06 3,98 1,22 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 435,66 112,99 548,64 365 18 383 1,19 6,28 1,43 ΣΕΡΡΩΝ 285,98 10,64 296,63 374 3 377 0,76 3,55 0,79 ΚΑΒΑΛΑΣ 213,28 92,27 305,55 192 19 211 1,11 4,86 1,45 ΞΑΝΘΗΣ 144,37 27,08 171,45 203 10 213 0,71 2,71 0,80 Ανατολικός Λοιπή Ζώνη IV Μήκος ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΙΑΣΤΑΥΡΩΣΕΩΝ ιασταυρώσεις Υδρογραφικού Πυκνότητα ιασταυρώσεων ΡΟ ΟΠΗΣ 89,48 54,78 144,26 90 8 98 0,99 6,85 1,47 ΕΒΡΟΥ 178,33 68,14 246,47 100 6 106 1,78 11,36 2,33 ΑΡΤΑΣ 23,81 23,81 37 37 0,64 0,64 ΡΑΜΑΣ 138,89 138,89 143 143 0,97 0,97 ΚΑΡ ΙΤΣΑΣ 91,36 91,36 131 131 0,70 0,70 ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 102,79 102,79 97 97 1,06 1,06 ΚΙΛΚΙΣ 182,99 182,99 164 164 1,12 1,12 ΛΑΡΙΣΣΑΣ 438,68 438,68 319 319 1,38 1,38 ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 139,94 139,94 79 79 1,77 1,77 ΠΕΛΛΑΣ 160,86 160,86 182 182 0,88 0,88 ΠΙΕΡΙΑΣ 109,98 109,98 56 56 1,96 1,96 ΠΡΕΒΕΖΑΣ 125,07 125,07 140 140 0,89 0,89 ΦΛΩΡΙΝΑΣ 190,91 190,91 150 150 1,27 1,27 ΧΑΛΚΙ ΙΚΗΣ 405,78 405,78 384 384 1,06 1,06 Ζώνη ΙΙ 2.493,52 657,64 3.151,17 2.333 163 2.496 1,07 4,03 1,26 Ζώνη ΙV 4.604,57 657,64 5.262,21 4.215 163 4.378 1,09 4,03 1,20 Πυκνότητα ιασταυρώσεων ανά Τοµέα 1,07 5,63 1,38 Ο μέσος αριθμός διασταυρώσεων του άξονα με τα επιφανειακά νερά (μόνιμες ή περιστασιακές ροές υδάτων, συλλογές υδάτων) ανέρχεται σε 4,34 ανά km οδού. Με την κατασκευή της Εγνατίας, στη Ζώνη ΙΙ η πυκνότητα των διασταυρώσεων με τα επιφανειακά νερά (μόνιμες ή περιστασιακές ροές υδάτων, συλλογές υδάτων) του εθνικού οδικού δικτύου διαμορφώνεται σε 1,29 διασταυρώσεις ανά km δικτύου και είναι μεγαλύτερο κατά 19,4% από την αντίστοιχη τιμή του δείκτη στην προ Εγνατίας κατάσταση (1,1). Σε επίπεδο Περιφέρειας ο δείκτης των διασταυρώσεων με τα επιφανειακά νερά πριν την κατασκευή της οδού εμφανίζει υψηλότερη τιμή στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (1,05) και χαμηλότερη στην υτική Μακεδονία (0,88). Με την κατασκευή της Εγνατίας, ο δείκτης 96

των διασταυρώσεων διαμορφώνεται για την Αν. Μακεδονία Θράκη στο 1,31, ενώ στη υτική Μακεδονία εντοπίζεται η μεγαλύτερη τιμή του δείκτη (1,37). Στην Κεντρική Μακεδονία και την Ήπειρος η τιμή του δείκτη διαμορφώνεται στο 1,13 και 1,12 αντίστοιχα. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε το υδρογραφικό δίκτυο της Ζώνης ΙV έτσι όπως εμφανίζεται στα Τοπογραφικά ιαγράμματα 1:50.000 της ΓΥΣ, σε συνδυασμό με το επικαιροποιημένο οδικό δίκτυο. Μεθοδολογία: Στο Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών και με την επικάλυψη των δύο παραπάνω επιπέδων (Υδρογραφικό δίκτυο και Οδικό δίκτυο χωρίς την Εγνατία) υπολογίστηκαν τα στίγματα των σημείων τομής των δύο επιπέδων τα οποία καταμετρήθηκαν και κατανεμήθηκαν στους αντίστοιχους νομούς στους οποίους ανήκουν. Σε συνδυασμό με το αντίστοιχο μήκος του οδικού δικτύου, υπολογίστηκε η πυκνότητα των διασταυρώσεων. Η διαδικασία επαναλήφθηκε με τη συμμετοχή του άξονα της Εγνατίας για να καταγραφεί η κατάσταση πριν και μετά την Εγνατία. 97

Χάρτης 29: ιασταυρώσεις του άξονα με επιφανειακά νερά 98

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ Ο -Β-1: ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΦΟΡΤΟΣ Ο δείκτης εκτιμά την Ετήσια Μέση Ημερήσια Κυκλοφορία (Ε.Μ.Η.Κ.), δηλαδή τον μέσο ημερήσιο αριθμό οχημάτων που κινήθηκαν μεταξύ δύο διαδοχικών ανισόπεδων κόμβων της Εγνατίας Οδού κατά τη διάρκεια ενός έτους. O κυκλοφοριακός φόρτος είναι ο βασικός δείκτης για την απεικόνιση της κινητικότητας στον άξονα της Εγνατίας Οδού. Κωδικός Λειτουργίας & Συντήρησης ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΦΟΡΤΟΣ (Ε.Μ.Η.Κ.) ΕΤΗΣΙΑ ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Ονομασία Τμήματος Ε.Μ.Η.Κ 2003 E.M.H.K. 2004 Ε.Μ.Η.Κ 2010 (Πρόβλεψη) ιαφορά (%) ΕΜΗΚ 2004/ πρόβλεψη 2010 01_01A Α/Κ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ - ΛΑ ΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ 6.550 01A_02 Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ-Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ 4.000 02_03 Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ-ΤΥΡΙΑ 3.300 03_04 Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ-ΤΥΡΙΑ-Α/Κ Ω ΩΝΗΣ 3.300 04_04A Α/Κ Ω ΩΝΗΣ-Α/Κ ΠΕ ΙΝΗΣ 3.600 04A_05 Α/Κ ΠΕ ΙΝΗΣ-Α/Κ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 3.600 05_06 Α/Κ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ-Α/Κ ΑΡΑΧΘΟΥ-ΖΑΓΟΡΙΟΥ 5.100 06_06A Α/Κ ΑΡΑΧΘΟΥ-ΖΑΓΟΡΙΟΥ-Α/Κ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ 5.100 06A_07 Α/Κ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ-Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ 5.100 07_07A Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ-Α/Κ ΠΑΝΑΓΙΑΣ 3.500 07A_08 Α/Κ ΠΑΝΑΓΙΑΣ-Α/Κ ΒΟΛΟΥ 3.500 08_08A Α/Κ ΒΟΛΟΥ-Α/Κ ΥΤ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ-ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ 3.400 Α/Κ ΥΤ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ-ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ-Α/Κ ΑΝΑΤΟΛ. 08A_09 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 3.400 09_10 Α/Κ ΑΝΑΤΟΛ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ-Α/Κ ΑΝ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ 2730 5.100 10_11 Α/Κ ΑΝ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ-Α/Κ ΚΑΛΑΜΙΑΣ 5770 7000 9.000 78% 11_12 Α/Κ ΚΑΛΑΜΙΑΣ-Α/Κ ΚΟΖΑΝΗΣ 5200 7.000 74% 12_13 Α/Κ ΚΟΖΑΝΗΣ-Α/Κ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ 5470 10.500 13_14 Α/Κ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ-Α/Κ ΒΕΡΟΙΑΣ 10.100 14_15 Α/Κ ΒΕΡΟΙΑΣ-Α/Κ ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ 12430 13000 18.000 72% 15_16 Α/Κ ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ-Α/Κ ΝΙΣΕΛΙΟΥ 18.000 16_17 Α/Κ ΝΙΣΕΛΙΟΥ-Α/Κ ΚΛΕΙ ΙΟΥ 13600 19.000 72% 17_18 Α/Κ ΚΛΕΙ ΙΟΥ-Α/Κ ΜΑΛΓΑΡΩΝ 40.500 18_19 Α/Κ ΜΑΛΓΑΡΩΝ-Α/Κ ΑΞΙΟΥ 41.000 19_20 Α/Κ ΑΞΙΟΥ-Α/Κ ΣΙΝ ΟΥ 40.000 20_21 Α/Κ ΣΙΝ ΟΥ-Α/Κ ΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ (Κ1) 40.000 21_22 Α/Κ ΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ (Κ1)-Α/Κ ΙΩΝΙΑΣ- ΙΑΒΑΤΩΝ (K2) 15.000 22_23 Α/Κ ΙΩΝΙΑΣ- ΙΑΒΑΤΩΝ (K2)-Α/Κ ΕΥΚΑΡΠΙΑΣ (Κ4) 9410 16400 35.000 47% 23_23A Α/Κ ΕΥΚΑΡΠΙΑΣ (Κ4)-Α/Κ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ 53430 54100 62.000 99

23A_24 Α/Κ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ-Α/Κ ΛΑΓΚΑ Α-ΣΕΡΡΩΝ 53430 54100 62.000 87% 24_25 Α/Κ ΛΑΓΚΑ Α-ΣΕΡΡΩΝ-Α/Κ ΠΡΟΦΗΤΗ 10230 10800 17.000 64% 25_26 Α/Κ ΠΡΟΦΗΤΗ-Α/Κ ΡΕΝΤΙΝΑΣ 17.000 26_27 Α/Κ ΡΕΝΤΙΝΑΣ-Α/Κ ΒΡΑΣΝΩΝ-ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑΣ 17.000 27_28 Α/Κ ΒΡΑΣΝΩΝ-ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑΣ-Α/Κ ΣΤΡΥΜΟΝΑ 12000* 16.000 28_29 Α/Κ ΣΤΡΥΜΟΝΑ-Α/Κ ΑΓ. ΑΝ ΡΕΑ 8600* 12.000 29_30 Α/Κ ΑΓ. ΑΝ ΡΕΑ-Α/Κ ΠΑΛΙΟΥ 11.500 30_31 Α/Κ ΠΑΛΙΟΥ-Α/Κ ΑΓ.ΣΥΛΛΑ 11.500 31_32 Α/Κ ΑΓ.ΣΥΛΛΑ-Α/Κ ΛΕΥΚΗΣ ΑΜΜΟΥ 10500 13.400 78% 32_32A Α/Κ ΛΕΥΚΗΣ ΑΜΜΟΥ-Η/Κ ΠΕΡΝΗΣ 13500* 17.000 32A_33 Η/Κ ΠΕΡΝΗΣ-Α/Κ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ 13500* 17.000 33_34 Α/Κ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΒΑΝΙΑΝΟΥ ( ΥΤΙΚΟΣ ΞΑΝΘΗΣ) 9580* 11.500 Α/Κ ΒΑΝΙΑΝΟΥ ( ΥΤΙΚΟΣ ΞΑΝΘΗΣ)- 34_35 Α/Κ ΒΑΦΕΪΚΑ (ΑΝΑΤΟΛ. ΞΑΝΘΗΣ) 9.500 35_36 Α/Κ ΒΑΦΕΪΚΑ (ΑΝΑΤΟΛ. ΞΑΝΘΗΣ)-Α/Κ ΙΑΣΜΟΥ 7600 11.500 36_37 Α/Κ ΙΑΣΜΟΥ- ΥΤΙΚΟΣ Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ 7400 8700 11.700 74% 37_38 ΥΤΙΚΟΣ Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ-ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ 6350 8.100 78% 38_39 ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ-Α/Κ ΜΕΣΤΗΣ 6500 8.300 39_40 Α/Κ ΜΕΣΤΗΣ-Α/Κ ΜΑΚΡΗΣ 6560 5.400 40_41 Α/Κ ΜΑΚΡΗΣ-Α/Κ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΥΠΟΛΗΣ 4980 6.000 41_42 Α/Κ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΥΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΒΙ.ΠΕ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ 4980 4630 5.900 78% 42_43 Α/Κ ΒΙ.ΠΕ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΑΡ ΑΝΙΟΥ 4310 4900 6.300 78% 43_44 Α/Κ ΑΡ ΑΝΙΟΥ-ΚΗΠΟΙ 1240 1.600 Πηγή δεδομένων: Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής, Εγνατία Οδός Α.Ε. * Τμήμα Εθνικής Οδού (εναλλακτικό του αντίστοιχου της Εγνατίας) Από τις μετρήσεις φόρτου του 2004, με τις οποίες εκτιμάται ο μέσος ημερήσιος αριθμός οχημάτων που κινήθηκαν μεταξύ δύο διαδοχικών ανισόπεδων κόμβων στην Εγνατία, προκύπτει ότι οι υψηλότεροι κυκλοφοριακοί φόρτοι καταγράφονται μεταξύ των ανισόπεδων κόμβων Κ4 (κόμβος ΤΙΤΑΝ) και Σερρών (περισσότερα από 54.000 οχήματα ημερησίως). Ο υψηλός αυτός φόρτος είναι αναμενόμενος, καθώς το τμήμα αυτό εξυπηρετεί την κυκλοφορία δύο πολύ σημαντικών διαδρομών (Θεσσαλονίκη Σέρρες μέσω Εθνικής Οδού και Θεσσαλονίκη Καβάλα μέσω της Εγνατίας ή της Εθνικής Οδού). Από τις μετρήσεις που έγιναν στα εν λειτουργία τμήματα της Εγνατίας προκύπτει ότι σχεδόν σε όλα, ο ημερήσιος κυκλοφοριακός φόρτος φθάνει ή ξεπερνά το 70% της αντίστοιχης πρόβλεψης για το έτος 2010 (Σιάτιστα Κοζάνη: 78%, Βέροια Κλειδί: 72%, Κομοτηνή Αλεξανδρούπολη: 78%. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του 2003, ο ημερήσιος κυκλοφοριακός φόρτος φαίνεται αυξημένος σε όλα τα εν λειτουργία τμήματα, σε ποσοστά που κυμαίνονται από 5% (Α/Κ Βέροιας Α/Κ Κουλούρας) έως και 120% (Α/Κ Σιάτιστας Α/Κ Καλαμιάς). 100

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Κυκλοφοριακές Μετρήσεις της Ε.Ο.Α.Ε., Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής της Εγνατία Οδός Α.Ε. ιεύθυνση Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης και Συντήρησης. Μεθοδολογία Με το πρόγραμμα κυκλοφοριακών μετρήσεων διεξάγονται συστηματικές κυκλοφοριακές μετρήσεις στα οδικά τμήματα της Εγνατίας οδού και των Κάθετων Αξόνων που παραδίδονται σε κυκλοφορία. Το Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα συλλογής και επεξεργασίας των κυκλοφοριακών μετρήσεων, το οποίο στην τελική ανάπτυξή του θα αποτελείται από 65 συνολικά σταθμούς μέτρησης της κυκλοφορίας (συμπεριλαμβανομένων και των σταθμών διοδίων). Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται στους σταθμούς μετρήσεων κυκλοφορίας είναι συστήματα επαγωγικών βρόχων και ραντάρ μικροκυμάτων, ενώ η συλλογή των μετρήσεων γίνεται με ειδικό λογισμικό Τηλεμετρίας και με τη χρήση εξοπλισμού τηλεματικής, έτσι ώστε να μεταφέρονται δεδομένα από όλα τα απομακρυσμένα σημεία του οδικού άξονα στα κεντρικά γραφεία της Εγνατία Οδός Α.Ε. στη Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, το Τμήμα Κυκλοφορίας & Τηλεματικής συλλέγει, μηχανογραφεί και επεξεργάζεται τα κυκλοφοριακά στοιχεία που συλλέγονται από τις ΕΣΕ των Περιφερειών Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. Με τη συλλογή και ανάλυση των κυκλοφοριακών στοιχείων επιτυγχάνεται τόσο η πλήρης γνώση των χαρακτηριστικών της διερχόμενης κυκλοφορίας (κλάσεις οχημάτων, ώρες αιχμής, ταχύτητες, επίπεδα εξυπηρέτησης κλπ.), όσο και η σύνδεση του συγκοινωνιακού μοντέλου με την πραγματικότητα, που είναι απαραίτητη για την παραγωγή αξιόπιστων κυκλοφοριακών προβλέψεων. 101

Χάρτης 30: Κυκλοφοριακός Φόρτος 2004 Πρόβλεψη 2010 (EMHK) 102

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ Ο -Β-2: ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης εκτιμά την ποσοστιαία κατανομή του κυκλοφοριακού φόρτου κατά κατηγορία οχήματος. ιακρίνονται οι ακόλουθες κατηγορίες οχημάτων: επιβατικά αυτοκίνητα και μικρά φορτηγά (<5,2 μ.), φορτηγά (<7 μ.), μη αρθρωτά βαρέα (<12 μ.) και αρθρωτά και συρόμενα βαρέα φορτηγά (>12μ.). Η γνώση της σύνθεσης της κυκλοφορίας αποτελεί έναν δείκτη των διαρθρωτικών χαρακτηριστικών της κυκλοφορίας. Βοηθά επίσης στη λήψη μέτρων για τη βελτίωση του επιπέδου οδικής ασφάλειας και συντήρησης του οδικού δικτύου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ, 2004 Τμήμα Επιβατικά Βαρέα Α/Κ Αλεξανδρούπολης - Α/Κ ΒΙ.Π.Ε. Αλεξανδρούπολης 88% 12% υτ. Α/Κ Κομοτηνής - Αν Α/Κ Κομοτηνής 86% 14% Ίασμος - Κομοτηνή 90% 10% Αγ. Σύλλας - Λευκή Άμμος 85% 15% Α/Κ Σερρών - Α/Κ Ευκαρπίας 89% 11% Αλεξάνδρεια - Κλειδί 91% 9% Κοζάνη - Καλαμιά 84% 16% Πηγή εδομένων: Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής, ιεύθυνση Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης & Συντήρησης, Εγνατία Οδός Α.Ε. Σε όλο το μήκος της Εγνατίας Οδού η σύνθεση της κυκλοφορίας είναι σχετικά σταθερή. Η πλειονότητα των οχημάτων (από 80 έως 90% του συνόλου) είναι επιβατικά αυτοκίνητα. Από τα υπόλοιπα 10 έως 20%, που είναι βαρέα οχήματα, τα μισά είναι αρθρωτά φορτηγά και τα υπόλοιπα μη αρθρωτά φορτηγά. Οι εποχιακές διακυμάνσεις του κυκλοφοριακού φόρτου επιδρούν εν μέρει και στη σύνθεση της κυκλοφορίας. Τους καλοκαιρινούς μήνες, η μέση ημερήσια κυκλοφορία οχημάτων είναι κατά κανόνα υψηλότερη σε σχέση με άλλες χρονικές περιόδους. Τα επιβατικά αυτοκίνητα αποτελούν την πλειονότητα αυτών των αυξημένων μετακινήσεων, ενώ ο αριθμός των εμπορευματικών μετακινήσεων παραμένει σχετικά σταθερός καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου. 103

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Κυκλοφοριακές Μετρήσεις της Ε.Ο.Α.Ε., Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής της Εγνατία Οδός Α.Ε. ιεύθυνση Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης και Συντήρησης. Μεθοδολογία Με το πρόγραμμα κυκλοφοριακών μετρήσεων διεξάγονται συστηματικές κυκλοφοριακές μετρήσεις στα οδικά τμήματα της Εγνατίας οδού και των Κάθετων Αξόνων που παραδίδονται σε κυκλοφορία. Το Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα συλλογής και επεξεργασίας των κυκλοφοριακών μετρήσεων, το οποίο στην τελική ανάπτυξή του θα αποτελείται από 65 συνολικά σταθμούς μέτρησης της κυκλοφορίας (συμπεριλαμβανομένων και των σταθμών διοδίων). Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται στους σταθμούς μετρήσεων κυκλοφορίας είναι συστήματα επαγωγικών βρόχων και ραντάρ μικροκυμάτων, ενώ η συλλογή των μετρήσεων γίνεται με ειδικό λογισμικό Τηλεμετρίας και με τη χρήση εξοπλισμού τηλεματικής, έτσι ώστε να μεταφέρονται δεδομένα από όλα τα απομακρυσμένα σημεία του οδικού άξονα στα κεντρικά γραφεία της Εγνατία Οδός Α.Ε. στη Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, το Τμήμα Κυκλοφορίας & Τηλεματικής συλλέγει, μηχανογραφεί και επεξεργάζεται τα κυκλοφοριακά στοιχεία που συλλέγονται από τις ΕΣΕ των Περιφερειών Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. Με τη συλλογή και ανάλυση των κυκλοφοριακών στοιχείων επιτυγχάνεται τόσο η πλήρης γνώση των χαρακτηριστικών της διερχόμενης κυκλοφορίας (κλάσεις οχημάτων, ώρες αιχμής, ταχύτητες, επίπεδα εξυπηρέτησης κλπ.), όσο και η σύνδεση του συγκοινωνιακού μοντέλου με την πραγματικότητα, που είναι απαραίτητη για την παραγωγή αξιόπιστων κυκλοφοριακών προβλέψεων. 104

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ Ο -Β-8: ΧΡΟΝΟΑΠΟΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΤΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης εκτιμά τη χρονοαπόσταση μεταξύ των πόλεων της Ζώνης ΙV με τη χρήση οδικών μεταφορικών μέσων. Η χρονοαπόσταση μεταξύ πόλεων αποτελεί βασικό δείκτη για την εκτίμηση της προσπελασιμότητας των πόλεων, καθώς και βασικό δεδομένο για τον υπολογισμό του κόστους μεταφοράς αγαθών και του γενικευμένου κόστους. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΕΚΤΙΜΗΣΗ Στο στάδιο αυτό δεν διατίθενται αναλυτικά στοιχεία για το χρόνο διαδρομής σε όλα τα οδικά τμήματα όπου λειτουργεί η Εγνατία Οδός, καθώς και του λοιπού εθνικού δικτύου, έτσι ώστε να γίνει δυνατή η εκτίμηση της χρονοαπόστασης μεταξύ πόλεων και τερματικών σταθμών. Με τη βοήθεια των διαθέσιμων μετρήσεων και του συγκοινωνιακού μοντέλου κατασκευάστηκε ένας Χάρτης ισοχρονικών καμπύλων που δείχνει την εκτιμώμενη μείωση του χρόνου διαδρομής σε σύγκριση με την κατάσταση πριν από την Εγνατία που θα επιτευχθεί για μετακινήσεις από τη Θεσσαλονίκη προς όλες τις άλλες περιοχές με την ολοκλήρωση του αυτοκινητοδρόμου. Όπως φαίνεται ο χρόνος διαδρομής από τη Θεσσαλονίκη προς την Ηγουμενίτσα θα μειωθεί περισσότερο από 3 ώρες, ενώ το ταξίδι Θεσσαλονίκη Κήποι (Ελληνοτουρκικά σύνορα) θα μειωθεί κατά 2 ώρες. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Κυκλοφοριακές Μετρήσεις της Ε.Ο.Α.Ε., Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής της Εγνατία Οδός Α.Ε. ιεύθυνση Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης και Συντήρησης. Μεθοδολογία Με το πρόγραμμα κυκλοφοριακών μετρήσεων διεξάγονται συστηματικές κυκλοφοριακές μετρήσεις στα οδικά τμήματα της Εγνατίας οδού και των Κάθετων Αξόνων που παραδίδονται σε κυκλοφορία. Το Τμήμα Κυκλοφορίας και Τηλεματικής έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα συλλογής και επεξεργασίας των κυκλοφοριακών μετρήσεων, το οποίο στην τελική ανάπτυξή του θα αποτελείται από 65 συνολικά σταθμούς μέτρησης της κυκλοφορίας (συμπεριλαμβανομένων και των σταθμών διοδίων). Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται στους σταθμούς μετρήσεων κυκλοφορίας είναι συστήματα επαγωγικών βρόχων και ραντάρ μικροκυμάτων, ενώ η συλλογή των μετρήσεων γίνεται με ειδικό λογισμικό Τηλεμετρίας και με τη χρήση εξοπλισμού τηλεματικής, έτσι ώστε να μεταφέρονται δεδομένα από όλα τα 105

απομακρυσμένα σημεία του οδικού άξονα στα κεντρικά γραφεία της Εγνατία Οδός Α.Ε. στη Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, το Τμήμα Κυκλοφορίας & Τηλεματικής συλλέγει, μηχανογραφεί και επεξεργάζεται τα κυκλοφοριακά στοιχεία που συλλέγονται από τις ΕΣΕ των Περιφερειών Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. Με τη συλλογή και ανάλυση των κυκλοφοριακών στοιχείων επιτυγχάνεται τόσο η πλήρης γνώση των χαρακτηριστικών της διερχόμενης κυκλοφορίας (κλάσεις οχημάτων, ώρες αιχμής, ταχύτητες, επίπεδα εξυπηρέτησης κλπ.), όσο και η σύνδεση του συγκοινωνιακού μοντέλου με την πραγματικότητα, που είναι απαραίτητη για την παραγωγή αξιόπιστων κυκλοφοριακών προβλέψεων. 106

Χάρτης 31: Εκτιμούμενη μείωση χρονοαπόστασης 107