Γράφημα 1. Πίνακας Αποτελεσμάτων (Scoreboard) των Χαρακτηριστικών της Αγοράς Εργασίας στην Ελλάδα Συγκριτικά με άλλες Χώρες του ΟΟΣΑ

Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 7 Ιουλίου 2017 Ελληνική Οικονομία Σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, στο πρώτο τετράμηνο του 2017, διατηρήθηκε ο αργός ρυθμός μείωσης του ποσοστού των ανέργων στο εργατικό δυναμικό της χώρας, συμβαδίζοντας με την ασθενική ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας στο πρώτο τρίμηνο του έτους κατά 0,4%. Ειδικότερα, τον Απρίλιο του 2017, το ποσοστό των ανέργων μειώθηκε περαιτέρω στο 21,7% του εργατικού δυναμικού, έναντι 22,0% τον Μάρτιο και 23,5% τον Δεκέμβριο 2016. Η σωρευτική μείωση τον Απρίλιο σε σχέση με το υψηλότερο επίπεδο προ τετραετίας (Ιούλιος 2013) έφθασε τις 6,2 εκατοστιαίες μονάδες παρά την οικονομική στασιμότητα αυτής της περιόδου υποστηριζόμενη κατά κύριο λόγο από την αυξημένη απασχόληση στον τουρισμό, τη μεταποίηση καθώς και τη δημιουργία θέσεων μερικής απασχόλησης. Ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε κατά 2,2% τον Απρίλιο το 2017 σε ετήσια βάση, ενώ το εργατικό δυναμικό παρουσίασε μείωση κατά 0,3%. Επίσης μειώθηκε ο μη οικονομικά ενεργός - αλλά ικανός για εργασία - πληθυσμός κατά 22,8 χιλ. τον Απρίλιο, σε ετήσια βάση. Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στους επόμενους μήνες αναμένεται να επηρεαστεί θετικά από την προσδοκώμενη ενίσχυση του τομέα του τουρισμού που αναμένεται να αυξήσει τη ζήτηση για μερική και εκ περιτροπής απασχόληση. Η ενίσχυση της ζήτησης για θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης και υψηλής ειδίκευσης και δεξιοτήτων θα εξαρτηθεί κυρίως από το βαθμό επιτάχυνσης της υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων. Οι ορίζουσες αυτού του μεγέθους είναι (α) η άρση της αβεβαιότητας μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και την εκταμίευση της δόσης του Ιουλίου, (β) η ανάγκη εκσυγχρονισμού και αντικατάστασης του μηχανολογικού εξοπλισμού μετά από μία μακρά περίοδο επενδυτικής άπνοιας, (γ) ο βαθμός της μεταρρυθμιστικής κόπωσης και η προσήλωση στην υλοποίηση του συμφωνηθέντος προγράμματος, (δ) το ύψος της απορροφητικότητας των διαθεσίμων κοινοτικών κονδυλίων. Στο παρόν δελτίο θα επιχειρήσουμε μία συγκριτική ανάλυση της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα και στις χώρες του ΟΟΣΑ δίδοντας έμφαση στη σύγκριση με άλλες χώρες που υιοθέτησαν προγράμματα οικονομικής προσαρμογής τα προηγούμενα χρόνια. Η ανάλυση επικεντρώνεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών της αγοράς εργασίας τα οποία, πρώτον, επηρεάζουν το επίπεδο κοινωνικής ευημερίας και προσδιορίζουν την ανθεκτικότητα του κοινωνικού ιστού, και δεύτερον, καθορίζουν τις οικονομικές και παραγωγικές δυνατότητες της χώρας. Η μακρoχρόνια οικονομική ύφεση έχει αφήσει το αποτύπωμά της στην ελληνική αγορά εργασίας. Η μεγάλη εκροή υψηλής ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού από τη χώρα συνιστά μία εξέλιξη που έχουμε συχνά αναλύσει στο Δελτίο και η οποία εμπεριέχει σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό κόστος για τη χώρα. Η πολυδιάστατη επίπτωση της οικονομικής ύφεσης αξίζει, επιπλέον, να μελετηθεί υπό το πρίσμα μιας σειράς ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών, που παρουσιάζει η σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ (Employment Outlook 2017), και αντανακλούν τις επιδράσεις των συνθηκών στην αγορά εργασίας επί της κοινωνικής ευημερίας αλλά και δεικτών που αντικατοπτρίζουν τη διατάραξη της κοινωνικής συνοχής και την ενδυνάμωση φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Οι τρεις ποσοτικοί δείκτες που χρησιμοποιούνται εκτενώς για την προσέγγιση του βαθμού αξιοποίησης του εργατικού δυναμικού είναι το συνολικό ποσοστό απασχόλησης, το ποσοστό απασχόλησης σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (δηλαδή το ποσοστό απασχόλησης προσαρμοσμένο ως προς τον λόγο του μέσου όρου εβδομαδιαίων ωρών απασχόλησης όλων των εργαζομένων και των αντιστοίχων ωρών των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης) και το ποσοστό ανεργίας. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Ποσοστό Απασχόλησης (%) Πηγή: OECD Employment Outlook 2017 Γράφημα 1. Πίνακας Αποτελεσμάτων (Scoreboard) των Χαρακτηριστικών της Αγοράς Εργασίας στην Ελλάδα Συγκριτικά με άλλες Χώρες του ΟΟΣΑ Ποσοτικοί Δείκτες Ποσοστό Απασχόλησης σε ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης (%) Ποσοστό Ανεργίας (%) Ωριαίες Αμοιβές προσαρμοσμένες ως προς την ανισοκατανομή εισοδήματος (σε $) Ποιοτικοί Δείκτες Εργασιακή Ανασφάλεια (% απώλειας εισοδήματος) Εργασιακό Άγχος (% εργαζομένων που βιώνουν έντονο άγχος) % εργαζομένων που διαβιούν με πολύ χαμηλό εισόδημα Δείκτες Κοινωνικού Αποκλεισμού Μισθολογικές Διαφορές μεταξύ Αντρών/Γυναικών (%) Ιρλανδία Ελλάδα ΟΟΣΑ Πορτογαλία Απόκλιση του ποσοστού απασχόλησης των μη "προνομιακών" ομάδων και των αντρών ηλικίας 25-54 ετών

Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Οι τρεις ποιοτικοί δείκτες είναι ο δείκτης «ποιότητας αμοιβών», που υποδηλώνει το κατά πόσο τα εισοδήματα των εργαζομένων συνεισφέρουν στην ευημερία τους και ως προς το απόλυτο αλλά και το σχετικό μέγεθος, η εργασιακή ανασφάλεια (ο φόβος απόλυσης, η ανασφάλεια που νιώθουν οι εργαζόμενοι ως προς τις κοινωνικές παροχές, δηλαδή τον χρόνο και το ύψος των επιδομάτων ανεργίας σε περίπτωση απόλυσης) 1, και το εργασιακό άγχος). Τέλος, οι δείκτες κοινωνικού αποκλεισμού, οι οποίοι περιγράφουν τις ανισότητες στην αγορά εργασίας είναι: το ποσοστό ατόμων σε ηλικία εργασίας που αναγκάζονται να διαβιούν με πολύ χαμηλά εισοδήματα (κάτω του 50% του διάμεσου εισοδήματος), οι μισθολογικές αποκλίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών (όσο μεγαλύτερη η απόκλιση τόσο μεγαλύτερη η ανισότητα), και η απόκλιση του ποσοστού απασχόλησης μεταξύ των αντρών ηλικίας 25-54 ετών (prime age men) και των ατόμων που ανήκουν σε ειδικές κατηγορίες εργαζομένων που βρίσκονται σε μειονεκτικότερη θέση (όσο μεγαλύτερη η απόκλιση τόσο μεγαλύτερη η ανισότητα), όπως οι νέοι και οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι, ειδικά αυτοί με χαμηλή ειδίκευση, μητέρες με ανήλικα τέκνα, άτομα με ειδικές ανάγκες και μετανάστες. Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 1, η Ελλάδα κατατάσσεται σε δυσμενέστερη θέση σε όλους σχεδόν τους δείκτες, σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (στοιχεία 2015), αλλά και σε σχέση με τις χώρες που συμμετείχαν σε πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία. Γενικά, με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι σκανδιναβικές χώρες έχουν την υψηλότερη επίδοση σε όλους τους δείκτες, ενώ οι μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Τουρκία έχουν σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις. Παράλληλα δεν υφίστανται σημαντικές διαφορές στην κατάταξη μεταξύ δεικτών, δηλαδή δεν αναμένεται μια χώρα να έχει πολύ καλή επίδοση στους ποσοτικούς δείκτες και πολύ χαμηλή επίδοση στους ποιοτικούς δείκτες. Σημειώνεται ότι η θέση της Ελλάδας στην κατάταξη έχει χειροτερέψει την τελευταία δεκαετία, όπως και άλλες χώρες που επλήγησαν ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση. Ειδικότερα, η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης και το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας σε σχέση με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, που βρίσκονται κοντά στο μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Όσον αφορά στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα παρατηρείται υψηλότερη εργασιακή ανασφάλεια και μεγάλο εργασιακό άγχος (μπλε τετράγωνο) σε σχέση με τις λοιπές χώρες. Τέλος, όσον αφορά στους δείκτες κοινωνικού αποκλεισμού αναφέρεται ότι η Ελλάδα με βάση τον γενικό δείκτη (που συνιστά το σταθμισμένο μέσο όρο 1 Η οποία υπολογίζεται ως το εκτιμώμενο ποσοστό εισοδήματος που θα απολεσθεί εάν το άτομο καταστεί άνεργο. των υποδεικτών που παρουσιάζονται στο Γράφημα 1), τοποθετείται τρίτη από το τέλος της σχετικής κατάταξης (υπερβαίνει μόνο τις επιδόσεις του Μεξικού και της Τουρκίας, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι αποκλίσεις στο εισόδημα μεταξύ αντρών και γυναικών (ηλικίας 18-64) ανέρχονται περί το 50%, έναντι 39% στον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Επίσης σημειώνεται η μεγάλη απόκλιση στο ποσοστό απασχόλησης των νέων (ηλικίας 15-29 ετών που αναζητούν εργασία) έναντι του ποσοστού απασχόλησης μεταξύ αντρών ηλικίας 25-54 ετών που αγγίζει το 35% περίπου στην Ελλάδα έναντι 10% στις χώρες του ΟΟΣΑ. Οι πραγματικές διαστάσεις της υποχρησιμοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας είναι υψηλότερες από αυτό που υποδηλώνει η απλή μέτρηση του ποσοστού ανεργίας. Από την ανάλυση του ανθρωπίνου δυναμικού στην χώρα, που αποτυπώνεται στο Γράφημα 2, προκύπτει ότι η μία ακριβέστερη εκτίμηση της υποχρησιμοποίησής του (underutilization) θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει εκτός από στους 1,130 χιλιάδες ανέργους το 2016, και τις κατηγορίες (α) των οικονομικά μη-ενεργών ατόμων που είτε είναι διαθέσιμοι αλλά δεν αναζητούν εργασία 2 (δηλαδή οι «αποθαρρυμένοι» που ανήλθαν σε 110 χιλιάδες άτομα), είτε αναζητούν εργασία αλλά δεν είναι άμεσα διαθέσιμοι 3 (36 χιλιάδες) και (β) την κατηγορία των απασχολουμένων μερικής απασχόλησης που θα επιθυμούσαν να εργαστούν σε θέση πλήρους απασχόλησης αλλά δεν τους προσφέρθηκε 4 (268 χιλιάδες). Συνολικά ο αριθμός των ατόμων που υποχρησιμοποιούνται στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ευρύ αυτόν ορισμό, ανέρχεται σε 1,544 χιλιάδες άτομα. 2 Άτομα που δεν είναι ούτε απασχολούμενοι ούτε άνεργοι που επιθυμούν να εργαστούν είναι διαθέσιμα τις επόμενες δύο εβδομάδες, αλλά δεν ψάχνουν για δουλειά. 3 Αφορά το άθροισμα των ατόμων που δεν είναι ούτε απασχολούμενοι ούτε άνεργοι και α) ψάχνουν ενεργά για εργασία τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες αλλά δεν είναι διαθέσιμα τις επόμενες δύο εβδομάδες β) βρήκαν εργασία να ξεκινήσουν σε λιγότερο από τρείς μήνες αλλά δεν είναι διαθέσιμα τις επόμενες δύο εβδομάδες γ) βρήκαν εργασία να ξεκινήσουν σε τρείς μήνες ή περισσότερο δ) αναζητούν εργασία παθητικά τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες και είναι διαθέσιμα για εργασίας τις επόμενες δύο εβδομάδες. 4 Άτομα που κατέχουν εργασία μερικής απασχόλησης, αλλά επιθυμούν και είναι διαθέσιμα να εργαστούν πρόσθετες ώρες 2

EL ES IT HR CY FI PO EA19 FR TR LV NL EU28 DK LU BU AT SE IE SK EE SI UK RO IS PO LT NO DE HU MT CZ Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Ως αποτέλεσμα ο δείκτης του υποχρησιμοποιούμενου ανθρωπίνου κεφαλαίου στην αγορά εργασίας (labour underutilization rate) στην Ελλάδα διαμορφώθηκε, το 2016, σε 32,3% και το ποσοστό ανεργίας σε 23,6%. Όπως παρουσιάζεται στο Γράφημα 3, συγκριτικά με άλλες επιλεγμένες χώρες, η Ελλάδα παρουσιάζει το 2016, την υψηλότερη αναλογία υποχρησιμοποιούμενων ανθρωπίνων πόρων, παρά τη σημαντική εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου στο εξωτερικό, ενώ ακολουθεί η Ισπανία και η Ιταλία. Μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι αυτό το ποσοστό στην Ελλάδα και την Ισπανία προκύπτει κυρίως από το υψηλό ποσοστό ανεργίας, ενώ στην Ιταλία από το ποσοστό όσων έχουν αποθαρρυνθεί να συνεχίσουν την αναζήτηση εργασίας. Τραπεζική Χρηματοδότηση του Ιδιωτικού Τομέα: O αρνητικός ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα επιταχύνθηκε οριακά τον Μάιο του 2017 σε 1,0% 5, από 0,9% τον Απρίλιο, διαμορφώθηκε σε 192,3 δισ. και συνοδεύθηκε από αρνητική μηνιαία καθαρή ροή 6 ύψους 395 εκατ. Ως προς την διάρθρωση των υπολοίπων δανείων του ιδιωτικού τομέα, σημειώνεται ότι το 49% αφορά σε επιχειρηματικά δάνεια, το 31% σε στεγαστικά, το 13% σε καταναλωτικά και λοιπά και το 7% σε δάνεια προς ελεύθερους επαγγελματίες (συμπ. αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις). (Γράφημα 4). 5 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Πηγή : Eurostat Υπολογισμοί Alpha BAnk Γράφημα 3. Δείκτης Υποχρησιμοποιούμενων Ανθρωπίνων Πόρων (% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού) Άνεργοι Υποαπασχολούμενοι Μερικής Απασχόλησης Διαθέσιμοι που δεν αναζητούν εργασία Αναζητούν εργασία αλλα δεν είναι άμεσα διαθέσιμοι Οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων/εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. Από το Δεκέμβριο του 2016, δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της γενικής κυβέρνησης. 6 Μηνιαία καθαρή ροή ορίζεται ως η διαφορά του ύψους των χορηγήσεων νέων δανείων εντός του μηνός και των αντίστοιχων χρεολυσίων που κατέβαλαν οι δανειολήπτες στις τράπεζες. Γράφημα 4. Υπόλοιπα Χρηματοδότησης προς τον Ιδιωτικό Τομέα, Μάιος 2017, (σε δισ. και % διάρθρωση) Πηγή: ΤτΕλλάδος Καταναλωτικά και Λοιπά 25,6 13% Στεγαστικά 60,4 31% Ελεύθεροι Επαγγελματίες 13,1 7% Επιχειρηματικά 93,2 49% Επιπλέον, το υπόλοιπο των δανείων προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις αυξήθηκε σε ετήσια βάση, τον Μάιο κατά 0,4%, από αύξηση 0,5% τον Απρίλιο 2017. Όπως προκύπτει από τον Πίνακα 1, που παρουσιάζονται τα υπόλοιπα δανείων ανά κλάδο της οικονομίας, αύξηση σημείωσαν τον Μάιο, σε ετήσια βάση, οι πιστώσεις σε επιχειρήσεις σε κλάδους όπως το Εμπόριο, ο Τουρισμός, η Ενέργεια, οι Αποθηκεύσεις & Μεταφορές (πλην Ναυτιλίας) και η Διαχείριση της Ακίνητης Περιουσίας, ενώ μείωση παρουσίασαν η Γεωργία, η Βιομηχανία, η Ναυτιλία και οι Κατασκευές. (Υπόλοιπα (**) (***) σε δισ. ευρώ) Μαρτ. 2017 Απρ. 2017 Μάιος 2017 Σύνολο 86,7 87,2 86,4 (%) 12μηνη μεταβολή -0,2% 0,5% 0,4% Γεωργία 1,3 1,3 1,3-3,4% -2,5% -3,6% Βιομηχανία 19,5 19,5 19,3-2,1% -2,4% -3,2% Εμπόριο 18,9 18,9 18,6 2,5% 2,6% 2,6% Τουρισμός 7,6 7,7 7,6 2,1% 2,3% 2,5% Ναυτιλία 9,1 8,9 8,7-1,7% -1,6% -1,2% Κατασκευές 9,4 9,4 9,6-2,9% -3,1% -2,8% Ενέργεια- Ύδρευση 4,8 5,1 5,1 2,0% 8,2% 9,0% Αποθηκεύσεις και Μεταφορές 1,1 1,4 1,4 8,8% 44,8% 47,5% Λοιπά 14,9 15,0 14,8 Πηγή: ΤτΕ Πίνακας 1. Χρηματοδότηση (*) Μη- Χρηματοπιστωτικών Επιχειρήσεων ανα Κλάδο Δραστηριότητας -0,4% -0,1% -0,4% (*) Στα υπόλοιπα περιλαμβάνονται τα δάνεια και οι τοποθετήσεις σε εταιρικά ομόλογα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τιτλοποιηθεί. (**) Οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων/εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. (***) Από το Δεκέμβριο του 2016, δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης. Σχετικά με την εξέλιξη των δανείων προς τα νοικοκυριά, ο αρνητικός ρυθμός μεταβολής των πιστώσεων, τον Μάιο του 2017, διαμορφώθηκε σε 2,4%, σε ετήσια βάση, από 2,5% τον Απρίλιο. Από τα στοιχεία χρηματοδότησης των νοικοκυριών στις επιμέρους κατηγορίες, διαπιστώνεται οριακή επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης των στεγαστικών δανείων τον Μάιο 2017 στο 3,1%, σε ετήσια βάση, (Απρ. 2017: -3,2%) ενώ ο αρνητικός ρυθμός μεταβολής των καταναλωτικών δανείων 3

Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων διαμορφώθηκε σε 0,6%. Τέλος, συνεχίζει να επιβραδύνεται ο αρνητικός ρυθμός μεταβολής των λοιπών δανείων προς τα νοικοκυριά σε 2,2% τον Μάιο, από 3,7% τον Απρίλιο και 5,4% τον Μάρτιο του 2017. Τέλος, ο ρυθμός μείωσης των πιστώσεων προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις επιβραδύνθηκε περαιτέρω τον Μάιο σε 0,5%, σε ετήσια βάση, από 1,1% τον Απρίλιο, 1,6% τον Μάρτιο και 2,1% τον Φεβρουάριο του 2017, και το υπόλοιπο διαμορφώθηκε σε 13,1 δισ. Τραπεζικές Καταθέσεις Ιδιωτικού Τομέα: Οι ιδιωτικές καταθέσεις στο τέλος Μάιου 2017 διαμορφώθηκαν σε 119,4 δισ. (Πίνακας 2), εμφανίζοντας σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, θετικό ετήσιο ρυθμό μεταβολής της τάξεως του 3,4% 7, από επίσης θετικό αλλά μικρότερο ρυθμό μεταβολής κατά 3,1% τον προηγούμενο μήνα. ΜΑΡ.2017 ΑΠΡ.2017 ΜΑΙ.2017 (υπόλοιπα και καθαρές ροές σε εκατ. *) Σύνολο 119.307 118.994 119.415 % Ετήσια Μεταβολή 3,1% 3,1% 3,4% Μηνιαία Καθαρή Ροή 278-139 638 Νοικοκυριά 98.800 99.152 98.820 % Ετήσια Μεταβολή 1,2% 0,9% 1,5% Μηνιαία Καθαρή Ροή -312 444-214 Καταθέσεις όψεως 9.796 9.986 9.897 Ταμιευτηρίου 48.999 49.449 49.072 Προθεσμίας 40.005 39.717 39.850 Επιχειρήσεις 20.507 19.842 20.595 % Ετήσια Μεταβολή 12,7% 14,5% 12,9% Μηνιαία Καθαρή Ροή 590-583 852 Καταθέσεις όψεως 15.276 14.532 15.176 Προθεσμίας 5.084 5.163 5.272 Ρέπος 147 147 147 Πηγή: ΤτΕ Πίνακας 2. Καταθέσεις και Ρέπος Ιδιωτικού Τομέα (*) Οι καθαρές ροές και οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και οι συναλλαγματικές διαφορές. Η αύξηση των καταθέσεων τον Μάιο, σε ετήσια βάση, πρόεκυψε ως το συνδυαστικό αποτέλεσμα της αύξησης των καταθέσεων των νοικοκυριών κατά 1,5% (που αποτελούν το 83% των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα) και των επιχειρήσεων κατά 12,9%. Τέλος, το σύνολο των καταθέσεων εσωτερικού στο τραπεζικό σύστημα που περιλαμβάνει, εκτός των καταθέσεων των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, και τις καταθέσεις της γενικής κυβέρνησης ανήλθε τον Μάιο του 2017 σε 129,9 δισ. σημειώνοντας αύξηση κατά 4,7%, σε ετήσια βάση. 7 Οι καθαρές ροές και οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και οι συναλλαγματικές διαφορές. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, από το Δεκέμβριο του 2016, στα στοιχεία των καταθέσεων δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης. Δείκτες Προσδοκιών και Οικονομικού Κλίματος: Ο δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ESI) στην Ελλάδα, με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βελτιώθηκε ελαφρά στις 94,0 μονάδες τον Ιούνιο του 2017, από 93,2 τον Μάιο του 2017 και 90,2 τον Ιούνιο του 2016. Σημειώνεται ότι, και στην Ευρωζώνη ο δείκτης οικονομικού κλίματος βελτιώθηκε στις 111,1 μονάδες (Μάιος 2017: 109,2 μονάδες (Γράφημα 5). Σε επίπεδο τριμήνου, ο δείκτης οικονομικού κλίματος, που αποτελεί πρόδρομο δείκτη οικονομικής δραστηριότητας, αυξήθηκε οριακά στις 94 μονάδες στην Ελλάδα το δεύτερο τρίμηνο του 2017, από 93,8 το πρώτο τρίμηνο. Υπενθυμίζεται ότι το ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο του 2017 αυξήθηκε κατά 0,4% σε ετήσια βάση. Γράφημα 5. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ESI) στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη 110 100 90 80 Ευρωζώνη 70 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Πηγή: E. Eπιτροπή Ελλάδα Η βελτίωση του δείκτη στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2017 οφείλεται στην ενίσχυση των προσδοκιών ι) στη Βιομηχανία (Ιούνιος 2017: -7,3, Μάιος 2017: - 10,4), ιι) στις Κατασκευές (Ιούνιος 2017: -55,6, Μάιος 2017: -67,4) και ιιι) στην καταναλωτική εμπιστοσύνη (Ιούνιος 2017: -68,8, Μάιος 2017: -69,7). Αντίθετα, οι επιχειρηματικές προσδοκίες στον κλάδο των Υπηρεσιών κατέγραψαν επιδείνωση, αν και το ισοζύγιο θετικών/αρνητικών απαντήσεων παραμένει σημαντικά θετικό (Ιούνιος 2017: 9,0, Μάιος 2017: 11,5) (Γράφημα 6). Η επιδείνωση αυτή οφείλεται στη μείωση των προσδοκιών των επιχειρηματιών σχετικά με την απασχόληση στο επόμενο τρίμηνο αλλά και στις λιγότερες θετικές απαντήσεις τους έναντι του Μαΐου του 2017 σχετικά με την εξέλιξη της ζήτησης του προηγούμενου τριμήνου. Σημειώνεται ότι τουριστικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά 4,8%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο του 2017. Πτώση επίσης κατέγραψε ο δείκτης προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο στις -3,4 μονάδες, τον Ιούνιο του 2017, από 1,5 τον προηγούμενο μήνα, λόγω κυρίως της απαισιοδοξίας των επιχειρηματιών σχετικά με την δραστηριότητά τους και το επίπεδο τιμών στο προσεχές τρίμηνο. Όσον αφορά στους καταναλωτές, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης βελτιώθηκε ελαφρά, όπως προαναφέρθηκε, ωστόσο το επίπεδο του δείκτη παραμένει πολύ χαμηλό. Οι καταναλωτές εμφανίζονται ιδιαίτερα απαισιόδοξοι όσον αφορά 4

Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων στην γενική οικονομική κατάσταση τους επόμενους μήνες, αλλά και στην δυνατότητα αποταμίευσής το επόμενο διάστημα. Σημειώνεται ότι το μακροχρόνιο μέσο επίπεδο του δείκτη στην Ελλάδα διαμορφώνεται στις -40,7 μονάδες. 30 20 10 0-10 -20 Γράφημα 6. Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία και τις Υπηρεσίες μ.ο. 2000-2016 -30 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 50 40 30 20 10 0-10 -20-30 -40-50 23% 18% 13% 8% 3% -2% -7% -12% -17% Γράφημα 7. Δείκτης Όγκου με και Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο (% ετήσιες μεταβολές) -22% Φεβ-15 Μαϊ-15 Αυγ-15 Νοε-15 Φεβ-16 Μαϊ-16 Αυγ-16 Νοε-16 Φεβ-17 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δείκτης Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικο Εμπόριο Δείκτης Κύκλου Εργασιών στα Καύσιμα Πηγή: Ε.Επιτροπή Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία, αριστ.άξονας Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες, δεξ.άξονας Το Λιανικό Εμπόριο: Την περίοδο Ιανουαρίου- Απριλίου του 2017, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 4,2%, ενώ ο γενικός δείκτης όγκου αυξήθηκε κατά 2,8%. Η παραπάνω διαφορά οφείλεται κυρίως στην αυξητική επίδραση, στον γενικό δείκτη κύκλου εργασιών, της τιμής των καυσίμων που παρουσίασε αύξηση κατά 14,1%, σε ετήσια βάση, το πρώτο τετράμηνο του 2017. Θετική εξέλιξη αποτελεί η αύξηση του όγκου πωλήσεων σημαντικών υποκλάδων του λιανικού εμπορίου στο τετράμηνο του 2017, όπως μεγάλα καταστήματα τροφίμων, ένδυση-υπόδηση, έπιπλαηλεκτρικά είδη και οικιακός εξοπλισμός και βιβλίαχαρτικά όπως φαίνεται στον Πίνακα 3. Πίνακας 3. Ετήσιες % Mεταβολές τoυ Mέσου Δείκτη Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο Κατηγορίες Καταστημάτων Ιαν.-Απρ. 2017 Ιαν.-Απρ.2016 Μεγάλα Kαταστήματα Tροφίμων 3,2% -1,9% Μικρά Καταστήματα Τροφίμων -4,6% 2,4% Πολυκαταστήματα -2,1% 12,0% Φαρμακευτικά-Καλλυντικά 0,9% -3,9% Ένδυση-Υπόδηση 3,6% 4,8% Έπιπλα-Ηλεκτρ. Είδη 2,2% -5,7% Βιβλία-Χαρτικά-Λοιπά είδη 11,3% -2,1% Καύσιμα και λιπαντικά αυτοκινήτων -0,9% -6,7% Γενικός Δείκτης 2,8% -2,9% Γενικός Δείκτης εκτός Καυσίμων και Λιπαντικών Αυτοκινήτων 2,4% -1,6% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. Τον Απρίλιο του 2017, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 4,6%, σε ετήσια βάση ενώ ο αντίστοιχος γενικός δείκτης όγκου αυξήθηκε κατά 3,0% (Γράφημα 7). Ωστόσο, σύμφωνα και με το ΙΟΒΕ, οι επιχειρηματικές προσδοκίες στο λιανικό εμπόριο, επιδεινώθηκαν σημαντικά τον Ιούνιο στις 90 μονάδες, από τις 96,4 μονάδες τον Μάιο και παραμένουν σε χαμηλότερο επίπεδο έναντι του Ιουνίου του 2016 (100,6). Ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου χρέους έχει αρχίσει να επιβραδύνεται τα τελευταία χρόνια, στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Εντούτοις, ο υψηλός δανεισμός στις αναδυόμενες οικονομίες και στην Κίνα οδήγησαν το παγκόσμιο χρέος σύμφωνα με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (The Institute of International Finance - IIF) να φθάσει (Γράφημα 8) στο πρώτο τρίμηνο του 2017 τα $217 τρισ. (327% του παγκόσμιου ΑΕΠ), αυξημένο κατά $500 δισ. από την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους. Γράφημα 8. Συνολικό παγκόσμιο χρέος ($ τρισ.) 250 200 150 100 50 86 149 205 0 1ο Τριμ.2002 1o τριμ.2007 1o τριμ.2012 1o τριμ.2017 Αναδυόμενες οικονομίες (Εκτός Κίνας) Κίνα ΗΠΑ Ανεπτυγμένες οικονομίες (εκτός ΗΠΑ) Η έντονη συσσώρευση χρέους έχει ήδη αρχίσει να αποτυπώνεται στην πιστοληπτική αξιολόγηση των χωρών. Στην Κίνα, παρά την υποχώρηση του χρέους στον τομέα των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, καθώς οι αρχές ακολουθούν μια περιοριστική νομισματική πολιτική, τα νοικοκυριά έχουν επιταχύνει το δανεισμό τους. Ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το ΑΕΠ υπερέβη το 45% το πρώτο τρίμηνο του 2017, όταν ο μέσος όρος για τις αναδυόμενες οικονομίες είναι περίπου 35%. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του IIF το συνολικό χρέος της Κίνας ξεπέρασε το 304% του ΑΕΠ τον Μάιο του 2017. Το συνολικό χρέος στις αναδυόμενες οικονομίες ανήλθε στο 218% του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του 217 Πηγή: IIF 5

Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 2017 αυξημένο κατά 5% από την αντίστοιχη περίοδο του 2016. Η επιδείνωση των δεικτών του χρέους ήταν έντονη στην Κίνα, τη Χιλή, την Κολομβία και την Τουρκία, ενώ βελτίωση κατέγραψαν οι δείκτες χρέους στην Ταϊλάνδη, τη Βραζιλία, τη Ρωσία και την Ουγγαρία. Το συνολικό χρέος στις αναδυόμενες οικονομίες εκτός της Κίνας, αυξήθηκε κατά περίπου $0,9 τρισ. στα $23,6 τρισ. το πρώτο τρίμηνο του 2017, εξαιτίας της Βραζιλίας (αύξηση $ 0,6 τρισ. στα $3,6 τρισ.) και της Ινδίας (αύξηση $0,2 τρισ. στα $2,9 τρισ.). Το χρέος σε ξένο νόμισμα στις αναδυόμενες οικονομίες αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά $200 δισ. με αποτέλεσμα να ξεπεράσει τα $7,6 τρισ. (ήτοι 13% του συνολικού χρέους των αναδυόμενων οικονομιών) το πρώτο τρίμηνο του 2017 - παρόλο που εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από το υψηλό που καταγράφηκε στα μέσα του 2014. Η ισχυρή ανάκαμψη των ομολογιακών εκδόσεων σε δολάρια ΗΠΑ, ήταν η κύρια αιτία της ανόδου. Σημειώνεται ότι οι συνολικές εκδόσεις ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ υπολογίζονται περί τα $300 δισ. για το 2016. Η άνοδος του χρέους σε ξένο νόμισμα ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή στην Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία, τη Μαλαισία και το Ισραήλ. Το συνολικό χρέος των ΗΠΑ αυξήθηκε σε ετήσια βάση το πρώτο τρίμηνο του 2017 κατά $2 τρισ. φθάνοντας στα $ 63 τρισ. ενώ ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ μειώθηκε κατά 2,5%, καθώς ο ρυθμός αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ ξεπέρασε την αύξηση του χρέους. Θα πρέπει να τονισθεί ότι μερική απομόχλευση καταγράφηκε στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι ανεπτυγμένες οικονομίες μη συμπεριλαμβανομένου των ΗΠΑ, κατέγραψαν μείωση του χρέους από τα $103,4 τρισ. το πρώτο τρίμηνο του 2016 σε $97,7 τρισ. το πρώτο τρίμηνο του 2017. Η μείωση αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην απομόχλευση του χρέους του ιδιωτικού τομέα στην Ευρωζώνη. ΗΠΑ ΑΕΠ Το Bureau of Economic Analysis αναθεώρησε προς τα πάνω την δεύτερη εκτίμησή του για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο του 2017, από 1,2% σε 1,4% σε ετήσια βάση (τέταρτο τρίμηνο 2016: 2,1%). Αναλυτικότερα, αναθεωρήθηκε σημαντικά ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών (από 5,8% σε 7,0%) και σε μικρότερο βαθμό αναθεωρήθηκαν προς τα πάνω ο ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής και της δημόσιας κατανάλωσης. Ωστόσο, ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων επαναπροσδιορίσθηκε στο 3,7%, έναντι 4,8% που εκτιμάτο αρχικά. Σημειώνεται ότι, παρά την αναθεώρηση προς τα πάνω, η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης διαμορφώνεται στο 1,1% στο πρώτο τρίμηνο, το χαμηλότερο ποσοστό από το δεύτερο τρίμηνο του 2013 (τέταρτο τρίμηνο 2016: 3,5%, πρώτο τρίμηνο 2016: 1,6%). Η ιδιωτική κατανάλωση συνιστά περί το 70% του ΑΕΠ και, ως εκ τούτου, ο χαμηλός ρυθμός αύξησής της επηρεάζει σημαντικά την εξέλιξη του ΑΕΠ, καθηλώνοντας την αύξησή του στο 1,4% στο πρώτο τρίμηνο του 2017, έναντι 2,1% το προηγούμενο τρίμηνο. Ωστόσο, εκτιμάται ότι, μέρος της αποδυναμωμένης ιδιωτικής κατανάλωσης οφείλεται σε συγκυριακούς παράγοντες, όπως οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, οι οποίες περιόρισαν την ζήτηση για θέρμανση. Σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης του Πανεπιστημίου Michigan, η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,3% το 2017. Σημειώνεται ότι, συχνά καταγράφεται χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους έναντι των υπολοίπων τριμήνων (βλ. Γράφημα 9), ενώ θετική εξέλιξη αποτελούν στο πρώτο τρίμηνο του 2017: α) η αύξηση των μη οικιστικών επενδύσεων κατά 10,4% σε ετήσια βάση, η οποία συνέβαλε κατά 1,23 εκατοστιαίες μονάδες στην αύξηση του ΑΕΠ, β) η αύξηση των εξαγωγών κατά 7,0% σε ετήσια βάση και η σημαντική ενίσχυση της συμβολής των καθαρών εξαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο 2017 (0,23 εκατοστιαίες μονάδες) έναντι του προηγούμενου τριμήνου (-1,82 εκατοστιαίες μονάδες), και γ) η διατήρηση των βελτιωμένων συνθηκών στην αγορά εργασίας στο πρώτο τρίμηνο, όπως αυτές αποτυπώνονται στην αύξηση του αποδοχών από εργασία, κατά 3,8% σε ετήσια βάση, και στη μείωση του μέσου ποσοστού ανεργίας στο 4,7% (έναντι μέσου όρου 4,9% κατά το πρώτο τρίμηνο του 2016), το χαμηλότερο ποσοστό από τον Μάρτιο του 2007. Οι αναλυτές αναμένουν ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ να διαμορφωθεί περί το 3,0% στο δεύτερο τρίμηνο 2017. Γράφημα 9. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ και συνιστωσών του (%, σταθερές τιμές) 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% Ιδιωτική Κατανάλωση: 1,1% Δημόσια Κατανάλωση: -0,9% Επενδύσεις: 3,7% Εξαγωγές: 7,0% Εισαγωγές: 4,0% Q4 14 Q1 '15 Q2 '15 Q3 '15 Q4 15 Q1 16 Q2 '16 Q3 '16 Q4 16 Q1 17 Πηγή: Bureau of Economic Analysis ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους: 1,4% (δεξιός άξονας ->) Τέλος, στο πρώτο τρίμηνο 2017, ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών αυξήθηκε στο 1,7% σε ετήσια βάση (τέταρτο τρίμηνο 2016: -0,3%), ενώ το ποσοστό αποταμίευσης στο σύνολο του διαθεσίμου 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% 6

Ιουν-14 Σεπ-14 Δεκ-14 Μαρ-15 Ιουν-15 Σεπ-15 Δεκ-15 Μαρ-16 Ιουν-16 Σεπ-16 Δεκ-16 Μαρ-17 Ιουν-17 Μαϊ-08 Νοε-08 Μαϊ-09 Νοε-09 Μαϊ-10 Νοε-10 Μαϊ-11 Νοε-11 Μαϊ-12 Νοε-12 Μαϊ-13 Νοε-13 Μαϊ-14 Νοε-14 Μαϊ-15 Νοε-15 Μαϊ-16 Νοε-16 Μαϊ-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων εισοδήματος αυξήθηκε στο 5,1% (τέταρτο τρίμηνο 2016: 4,9%). Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός τον Ιούνιο επιβραδύνθηκε στο 1,3% σε ετήσια βάση (εκτίμηση), έναντι 1,4% τον Μάϊο (βλ. Γράφημα 10). Η μείωση του πληθωρισμού οφείλεται, κυρίως, στην πτώση του ρυθμού αύξησης των τιμών της ενέργειας, στο 1,9% τον Ιούνιο, έναντι 4,5% τον Μάϊο. Αντιθέτως, αισθητή αύξηση κατέγραψαν οι τιμές των υπηρεσιών, κατά 1,6% τον Ιούνιο, έναντι 1,3% τον Μάϊο, αντανακλώντας την άνοδο των πληθωριστικών πιέσεων που προέρχονται από την εγχώρια ζήτηση. Οριακές μεταβολές καταγράφηκαν στο ρυθμό αύξησης των τιμών των τροφίμων και των μη βιομηχανικών αγαθών. Αποτέλεσμα των ανωτέρω ήταν ο δομικός πληθωρισμός (ΔΤΚ εξαιρουμένων των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας), τον Ιούνιο, να ανέλθει στο 1,1%, έναντι 0,9% τον Μάϊο. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η αύξηση του δομικού πληθωρισμού έχει πρόσκαιρο χαρακτήρα, καθώς: α) Στηρίζεται κυρίως στην πρόσκαιρη πτώση της τιμής της ενέργειας. β) Παρατηρείται έντονη μεταβλητότητα του ΕνΔΤΚ και του δομικού πληθωρισμού κατά τους τελευταίους έξι μήνες. Πιο συγκεκριμένα, ο ΕνΔΤΚ δεν διατήρησε την ανοδική τάση που κατέγραψε την περίοδο Δεκεμβρίου 2016-Φεβρουραίου 2017, ενώ η αύξηση του δομικού πληθωρισμού περί το 1,2% τον Απρίλιο, απεδείχθη πρόσκαιρη (βλ. σκιασμένη περιοχή Γραφήματος 11). γ) Παρά την αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας στη ΖτΕ (Απρίλιος: 9,3%) και τον ικανοποιητικό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (πρώτο τρίμηνο 2017: 0,6%), δεν προκύπτουν έντονες αυξητικές πιέσεις στους μισθούς, οι οποίες θα ενίσχυαν την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Αιτία είναι οι αχρησιμοποίητοι πόροι εξακολουθούν να επηρεάζουν δυσμενώς τη διαμόρφωση των εγχώριων τιμών και μισθών (ΕΚΤ, δελτίο Τύπου 8.6.2017). Γράφημα 10. Εξέλιξη Εναρμονισμένου ΔΤΚ και δομικού πληθωρισμού (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) 2,4 2,0 1,6 1,2 0,8 0,4 0,0-0,4-0,8 ΔΤΚ Linear (ΔΤΚ) Πηγή: Eurostat Δομικός Πληθωρισμός Linear (Δομικός Πληθωρισμός) Σύμφωνα με την ΕKΤ (8.6.2017), «Ο υποκείμενος πληθωρισμός αναμένεται να σημειώσει σταδιακή μόνο άνοδο μεσοπρόθεσμα, υποβοηθούμενος από 1,3% 1,1% τα μέτρα νομισματικής πολιτικής που έχουμε λάβει, από την αναμενόμενη οικονομική επέκταση και την αντίστοιχη σταδιακή υποχώρηση του βαθμού υποαπασχόλησης των πόρων στην οικονομία». Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της ΕΚΤ (8.6.2017), το ποσοστό του πληθωρισμού θα ανέλθει στο 1,5% το 2017 και θα υποχωρήσει στο 1,3% το 2018, αισθητά χαμηλότερα του μεσοπρόθεσμου στόχου της ΕΚΤ (2%). Ανεργία Το ποσοστό ανεργίας τον Mάϊο, παρέμεινε στο 9,3% (βλ. Πίνακα 4), το χαμηλότερο ποσοστό από τον Μάρτιο του 2009. Το ποσοστό της ανεργίας ακολουθεί πτωτική πορεία από τον Μάρτιο του 2013 (βλ. Γράφημα 11), αφότου η ΕΚΤ υιοθέτησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, το οποίο συμπίεσε τα επιτόκια, με αποτέλεσμα να ενισχυθούν η οικονομική δραστηριότητα και οι πληθωριστικές πιέσεις. Ωστόσο, η ΕΚΤ επισημαίνει (8.6.2017) ότι «είναι απαραίτητο να επιταχυνθεί σημαντικά η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων προκειμένου να αυξηθεί η ανθεκτικότητα, να μειωθεί η διαρθρωτική ανεργία και να τονωθεί η παραγωγικότητα και ο ρυθμός αύξησης του δυνητικού προϊόντος». Σε σχέση με τον Μάϊο του 2016, ο αριθμός των ανέργων στη ΖτΕ έχει μειωθεί κατά 1,43 εκατ. άτομα και το ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί σε όλα τα κράτη-μέλη της ΖτΕ. Επιπλέον, το ποσοστό της ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών, παρέμεινε αμετάβλητο τον Μάϊο, στο 18,9%, από 21,3%, έναν χρόνο πριν. Πίνακας 4. Ποσοστό ανεργίας σε επιλεγμένα κράτη-μέλη της ΖτΕ Μάϊος 2017 Απρ. 2017 Μάρτ. 2017 Φεβρ. 2017 Ιαν. 2017 Δεκ. 2016Νοέμ. 2016 Oκτ. 2016 Σεπτ. 2016 ΖτΕ 9,3 9,3 9,4 9,4 9,6 9,6 9,7 9,8 9,9 Γερμανία 3,9 3,9 3,9 3,9 3,9 3,9 4,0 4,0 4,0 Γαλλία 9,6 9,5 9,6 9,6 9,7 9,9 10,0 10,0 9,9 Ιταλία 11,3 11,2 11,5 11,5 11,8 11,8 11,9 11,7 11,7 Ισπανία 17,7 17,8 18,1 18,2 18,3 18,4 18,7 18,8 19,1 Ολλανδία 5,1 5,1 5,1 5,3 5,3 5,4 5,6 5,6 5,7 Πορτογαλία 9,8 9,8 9,8 9,9 10,1 10,1 10,5 10,6 10,8 Ιρλανδία 6,4 6,4 6,6 6,8 6,4 6,9 7,0 7,3 7,5 Αυστρία 5,4 5,4 5,7 5,8 5,7 5,7 5,7 5,9 6,0 Πηγή: Eurostat 12,5 12,0 11,5 11,0 10,5 10,0 9,5 9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 Πηγή: Eurostat Γράφημα 11. Ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ 9,3% Δείκτες οικονομικού και επιχειρηματικού κλίματος Ο δείκτης οικονομικού κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ESI), αυξήθηκε σε υψηλό δεκαετίας (βλ. Γράφημα 12), διαμορφούμενος στις 111,1 μονάδες τον Ιούνιο, έναντι 109,7 μονάδων τον Μάϊο (βλ. Πίνακα 4). Η αύξηση είναι αποτέλεσμα της ενίσχυσης των επιχειρηματικών προσδοκιών: α) για όλους τους επιμέρους κλάδους (βιομηχανίας, κατασκευών, λιανικού εμπορίου, υπηρεσιών) και 7

Ιουν-07 Ιουν-08 Ιουν-09 Ιουν-10 Ιουν-11 Ιουν-12 Ιουν-13 Ιουν-14 Ιουν-15 Ιουν-16 Ιουν-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων β) των καταναλωτικών προσδοκιών, καθώς οι καταναλωτές είναι πιο αισιόδοξοι για τη κατάσταση της οικονομίας κατά το επόμενο έτος, όπως και για την απασχόλησή τους. Κατά το τελευταίο έτος, την μεγαλύτερη άνοδο παρουσίασε ο επιμέρους δείκτης για τις καταναλωτικές προσδοκίες και για τις επιχειρηματικές προσδοκίες του κλάδου των κατασκευών, αν και εξακολουθούν να παραμένουν σε αρνητικό επίπεδο. Σε επίπεδο κράτους-μέλους, τον Ιούνιο επισημαίνεται η ενίσχυση του δείκτη οικονομικού κλίματος στη Γερμανία και τη Γαλλία, κατά 2,4 και 2,2 μονάδες, αντίστοιχα (βλ. Πίνακα 5). 115 105 95 85 75 65 Γράφημα 12. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στη ΖτΕ Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Μάρτιος 2015: Έναρξη προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ Πίνακας 5. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος σε επιλεγμένα κράτη-μέλη της ΖτΕ 2017 διαφορά από τον προηγ. μήνα* Ιούνιος Μάιος Απρίλιος Μάρτιος Φεβρ. Ιανουάρ. ΖτΕ 1,9 111,1 109,2 109,7 108,0 108,0 108,0 Γερμανία 2,4 111,9 109,5 111,0 109,2 108,3 109,1 Γαλλία 2,2 109,8 107,6 106,2 105,1 105,9 105,0 Ιταλία 0,0 106,1 106,1 107,0 105,6 105,7 105,5 Ισπανία 0,5 108,9 108,4 107,9 106,9 108,7 107,4 Ολλανδία 1,6 109,2 107,6 109,7 108,2 108,2 108,8 Πορτογαλία -1,4 112,4 113,8 111,6 110,9 110,6 109,6 Ελλάδα 0,8 94,0 93,2 94,9 93,4 92,9 95,1 * Με κόκκινο σημειώνεται η μείωση του δείκτη. Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Επιπροσθέτως, ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit διατηρήθηκε σε υψηλό επίπεδο τον Ιούνιο, στις 56,3 μονάδες (Μάϊος: 56,8 μονάδες) (βλ. Πίνακα 6). Στο δεύτερο τρίμηνο του 2017, ο μέσος όρος του δείκτη διαμορφώθηκε στις 56,6 μονάδες, το υψηλότερο επίπεδο από το πρώτο τρίμηνο του 2011, προοιωνίζοντας σημαντική αύξηση του ΑΕΠ, περί το 0,7% σε τριμηνιαία βάση, έναντι 0,5% στο πρώτο τρίμηνο. Είναι σημαντικό ότι, η ώθηση της οικονομικής δραστηριότητας στη ΖτΕ έχει ευρεία βάση, προερχόμενη από όλες τις μεγάλες οικονομίες, καθώς ο δείκτης PMI Markit για τις οικονομίες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας κυμαίνεται μεταξύ 54,5 και 57,7 μονάδων. Επιπροσθέτως, τα στοιχεία της έρευνας προοιωνίζονται αύξηση των νέων θέσεων εργασίας και των πληθωριστικών πιέσεων. Πίνακας 6. Δείκτης PMI Markit, Ιούνιος ZτΕ Γερμανία Γαλλία ΙΑΠΩΝΙΑ Η σταθερή πορεία ανάπτυξης της ιαπωνικής οικονομίας αντανακλάται στον δείκτη επιχειρηματικής εμπιστοσύνης της Έκθεσης Tankan της ΤτΙαπωνίας τον Ιούνιο. Η εξέλιξη του δείκτη εκτιμάται ότι θα αξιολογηθεί θετικά από την ΤτΙαπωνίας για την προς τα πάνω αναθεώρηση της πρόβλεψής της για την ανάπτυξη, στην επόμενη συνεδρίαση της επιτροπής νομισματικής πολιτικής στις 19-20 Ιουλίου. Αναλυτικότερα, ο δείκτης επιχειρηματικής εμπιστοσύνης για τις μεγάλες μεταποιητικές επιχειρήσεις ανήλθε στο 17 τον Ιούνιο, το οποίο είναι το υψηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2014, από 12 τον Μάρτιο. Επίσης αύξηση σημείωσε ο δείκτης επιχειρηματικής εμπιστοσύνης για τις μεγάλες μη μεταποιητικές επιχειρήσεις ο οποίος ανήλθε στο 23 τον Ιούνιο, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του 2015, από 20 τον Μάρτιο. Θετική ήταν και η εικόνα που αφορά στη βιομηχανική παραγωγή και τις λιανικές πωλήσεις τον Μάιο. Ειδικότερα, η βιομηχανική παραγωγή (Γράφημα 13) αυξήθηκε κατά 6,8%, σε ετήσια βάση, με τον υψηλότερο ρυθμό από τον Μάρτιο του 2014, έναντι 5,7% τον Απρίλιο. Αυτό είναι αποτέλεσμα της θετικής επίδρασης των υψηλότερων εξαγωγών, λόγω της έντονης ζήτησης από το εξωτερικό που οφείλεται στην παγκόσμια ανάκαμψη. Παράλληλα, οι λιανικές πωλήσεις (Γράφημα 14) αυξήθηκαν κατά 2,0%, σε ετήσια βάση, έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς των τελευταίων δύο ετών, έναντι 3,2% τον Απρίλιο. Αυτή η εξέλιξη υποδεικνύει ότι συνεχίζεται η ενίσχυση της ζήτησης στο εσωτερικό. 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% -6,0% Ενοποιημένος 56,3 56,4 56,6 Μεταποίηση 57,4 59,6 54,8 Υπηρεσίες 55,4 54,0 56,9 Σημ.: Με πράσινο/κόκκινο σημειώνονται τα επίπεδα του δείκτη άνω/κάτω των 50 μονάδων, επίπεδο το οποίο σηματοδοτεί ανάκαμψη/συρρίκνωση της οικονομίας ή του εν λόγω κλάδου. Πηγή: Markit Γράφημα 13. Βιομηχανική παραγωγή και Λιανικές πωλήσεις (ετήσιος ρυθμός μεταβολής) Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Βιομηχανική παραγωγή Πηγή: Υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Ιαπωνίας Λιανικές πωλήσεις Ωστόσο, ο πληθωρισμός παρέμεινε πολύ χαμηλότερα από τον στόχο της ΤτΙαπωνίας (2%) η οποία αναμένεται να προβεί σε αναθεώρηση προς τα κάτω της πρόβλεψής της για 1,4% το 2017 στην επόμενη συνεδρίαση της επιτροπής νομισματικής 6,8% 2,0% 8

Αριθμός συμβολαίων Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων πολιτικής στις 19-20 Ιουλίου. Αναλυτικότερα, τον Μάιο ο δομικός πληθωρισμός (εξαιρουμένων των φρέσκων τροφίμων) αυξήθηκε στο 0,4%, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Απρίλιο του 2015, λόγω της ανόδου των τιμών του πετρελαίου, από 0,3% τον Απρίλιο (Γράφημα 14). Παράλληλα, ο πληθωρισμός, αν εξαιρεθούν τα φρέσκα τρόφιμα και η ενέργεια, παρέμεινε στο 0,0% και ο πληθωρισμός στο 0,4%. 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% Γράφημα 14. Πληθωρισμός ΚΙΝΑ Οικονομική δραστηριότητα Την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα υποδεικνύουν οι δείκτες PMI στη μεταποίηση και τις υπηρεσίες για τον Ιούνιο. Αυτή η εξέλιξη δημιουργεί θετικές προοπτικές για την επίτευξη του στόχου της κυβέρνησης της χώρας για ρυθμό ανάπτυξης 6,5% το 2017. Κατ αρχάς, οι δείκτες PMI στη μεταποίηση (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, Markit) σημείωσαν αύξηση τον Ιούνιο στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών μηνών (Γράφημα 15). Αυτό ήταν αποτέλεσμα της ανόδου των υποδεικτών της παραγωγής και των νέων παραγγελιών, λόγω της ενίσχυσης της ζήτησης στο εσωτερικό. Παράλληλα, η άνοδος του δείκτη προήλθε από τον υψηλότερο υποδείκτη των νέων παραγγελιών εξαγωγών, καθώς η ζήτηση από το εξωτερικό είναι έντονη λόγω της παγκόσμιας ανάκαμψης. Όσον αφορά στον δείκτη PMI στις υπηρεσίες, αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών μηνών. Αυτό αντανακλά την τόνωση της ζήτησης στο εσωτερικό και ειδικότερα της κατανάλωσης. Η τόνωση της κατανάλωσης είναι πολύ σημαντική, καθώς συμβάλλει στην εξισορρόπηση της ανάπτυξης στην Κίνα μεταξύ κατανάλωσης και επενδύσεων, η οποία αποτελεί επιδίωξη της κυβέρνησης της χώρας. Γράφημα 15. Δείκτες PMI στη μεταποίηση 0,4% 0,4% -1,0% 01/14 05/14 09/14 01/15 05/15 09/15 01/16 05/16 09/16 01/17 05/17 53,0 52,0 51,0 50,0 49,0 48,0 47,0 Πληθωρισμός Δομικός πληθωρισμός (χωρίς τρόφιμα) Δομικός πληθωρισμός (χωρίς τρόφιμα και ενέργεια) 50,0 49,9 48,6 50,6 50,4 50,4 50,0 50,1 51,2 51,2 51,7 50,9 51,9 51,4 51,3 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ιαπωνίας 51,6 51,8 51,2 51,2 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Φεβ-17 Απρ-17 Ιουν-17 PMI Markit PMI 51,0 51,7 51,2 50,3 49,6 0,0% 51,7 50,4 Πηγές: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Κίνας, Markit Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) στο ευρώ (Γράφημα 16) την εβδομάδα που Γράφημα 16. Specs θέσεις εναντίον (short) του ευρώ 100000 80000 60000 40000 20000 0-20000 -40000-60000 -80000-100000 -120000-140000 -160000-180000 -200000-220000 -240000-260000 Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank 58.695 έληξε στις 27 Ιουνίου αυξήθηκαν κατά 13.843 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές θέσεις να διαμορφωθούν στα 58.695 συμβόλαια από 44.852. Σημειώνεται ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία αύξηση που έχει καταγραφεί από τις 23 Μαΐου 2017. Ευρώ: Το ευρώ εμφανίζεται ενισχυμένο σε εβδομαδιαία βάση έναντι του δολαρίου-ηπα, κινούμενο υψηλότερα κατά 9,9% από το χαμηλό των τελευταίων 14 ετών ($1,0342) που κατέγραψε στις 3 Ιανουαρίου 2017. Η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου το πρωί της 4ης Ιουλίου στην Ευρώπη διαμορφωνόταν περί τα 1,1362 USD/EUR από 1,1181 USD/EUR που ήταν στις 26 Ιουνίου, με αποτέλεσμα το ευρώ να σημειώνει από την αρχή του έτους κέρδη 8,1% έναντι του δολαρίου. Η άνοδος του ευρώ αποδίδεται στα σχόλια του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) ότι η ΕΚΤ θα επιδιώξει να τερματίσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) εφόσον το επιτρέψουν τα οικονομικά δεδομένα και η πορεία του πληθωρισμού. Οι επενδυτές θεώρησαν ότι αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί στο ξεκίνημα του νέου έτους με αποτέλεσμα να ενισχυθεί το αγοραστικό ενδιαφέρον για το ευρώ. Ωστόσο, ο Πρόεδρος της ΕΚΤ με τις δηλώσεις του ήθελε να αναγνωρίσει τα πρόσφατα ισχυρά οικονομικά στοιχεία και να προετοιμάσει την αγορά για μια πιθανή απόφαση διακοπής του προγράμματος QE εντός του φθινοπώρου, χωρίς ωστόσο να δεσμευθεί. Ελβετικό Φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζεται ενισχυμένο έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,0940 φράγκων. Σημειώνεται ότι το ευρώ ενισχύεται έναντι του φράγκου από την αρχή του έτους κατά 2,1%. 9

Μάρτιος 2015 Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος 2016 Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος 2017 Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 2017 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Βάσει των δημοσιευθέντων νομισματικών στοιχείων της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, εκτιμάται ότι δεν υπήρξε παρέμβασή της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, ανήλθε οριακά στα 578,64 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 30 Ιουνίου, έναντι 578,44 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα μέχρι και 23 Ιουνίου. Γράφημα 17. Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ δισ. Εφαρμογή προγράμματος: 121 εβδομάδες 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Στερλίνα: Θετική η εικόνα της στερλίνας σε εβδομαδιαία βάση, καθώς στις 4 Ιουλίου κατέγραφε κέρδη τόσο έναντι του δολαρίου-ηπα (1,2943 USD/GBP), όσο και έναντι του ευρώ (0,8775 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα καταγράφει απώλειες 3,0% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους και κέρδη 4,9% σε σχέση με το δολάριο. Σημειώνεται ότι από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου 2016 η στερλίνα έχει διολισθήσει κατά 12,6% έναντι του δολαρίου και κατά 14,5% έναντι του ευρώ. Η στερλίνα επωφελείται από την εκτίμηση ότι περί τα τέλη του έτους η ΤτΑγγλίας (ΒοΕ) θα προβεί σε αύξηση του βασικού της επιτοκίου. Ωστόσο, οι επενδυτές προσπαθούν να σχηματίσουν μια πληρέστερη εικόνα για την πορεία της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Τα προσφάτως δημοσιευθέντα στοιχεία για την πορεία του κατασκευαστικού και βιομηχανικού κλάδου τον Ιούνιο, δεν συνηγορούν σε ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής. Όμως δεν θα πρέπει να προβούμε σε μια εξαγωγή πρώιμων συμπερασμάτων, καθώς ο Ιούνιος ήταν μήνας εθνικών εκλογών και το στοιχείο της πολιτικής αβεβαιότητας ήταν ιδιαιτέρως έντονο. Η συμπεριφορά των επενδυτών αποτυπώνεται στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) πενταετούς διάρκειας το οποίο στις 4 Ιουλίου υποχώρησε στα 21,9 bps από 22,5 bps που ήταν στις 26 Ιουνίου. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (Γράφημα 17) την εβδομάδα μέχρι τις 30 Ιουνίου στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 1.609,33 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13,3 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προχώρησε σε πωλήσεις καλυμμένων ομολόγων, αξίας 207 εκατ. και σε αγορές Asset-backed securities αξίας 508 εκατ. Επίσης, την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ πραγματοποίησε αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας 1,4 δισ. ενώ από τις 8 Ιουνίου 2016 έχει συνολικά αγοράσει 96,6 δισ. Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 10ετούς ομολόγου λήξης 24 Φεβρ. 2027 διαμορφωνόταν το πρωί της 4ης Ιουλίου μεταξύ 87,82-88,46 ήτοι απόδοση 5,36%-5,45%. Σημειώνεται ότι στις 4 Ιουλίου 2017 το 10ετές ομόλογο της Ελληνικής Δημοκρατίας κατέγραψε νέο ιστορικά χαμηλό απόδοσης 5,246%, εξέλιξη που σχετίζεται με την πρόσφατη πιστοληπτική αναβάθμιση της Ελλάδας κατά μία βαθμίδα, από Caa3 σε Caa2, από τον οίκο αξιολόγησης Moody's. Υπενθυμίζεται ότι στις 8.7.2015 το 10ετές ομόλογο είχε καταγράψει υψηλό αποδόσεως 19,27%. Γράφημα 18. Αποδόσεις 10ετών ομολόγων Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα 0,24 0,47 0,44 0,66 0,59 0,82 1,87 2,13 1,35 1,51 2,88 3,00 5,40 5,37 0 1 2 3 4 5 6 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank 26-Ιουν-17 4-Ιουλ-17 Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του Ελληνικού 10ετούς και Γερμανικού ομολόγου (spread) υποχώρησε στις 489 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 10ετούς Γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, ανήλθε στο 0,47% (Γράφημα 18). Το 10ετές ομόλογο της Πορτογαλίας στις 4 Ιουλίου κατέγραφε απόδοση 3,00%, της Ισπανίας 1,51% και της Ιταλίας 2,13%. Η διαφορά απόδοσης του 10ετούς Πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του Γερμανικού, υποχώρησε σε εβδομαδιαία βάση στις 253 μ.β. ενώ του 10ετούς Ιταλικού ομολόγου ανήλθε στις 166 μ.β. (Πίνακας 7). Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 2,36% στις 3 Ιουλίου 2017. Πίνακας 7. Διαφορά αποδόσεων 10ετών ομολόγων της ΖτΕ με το αντίστοιχο 10ετές της Γερμανίας 4-Ιουλ-17 26-Ιουν-17 Διαφορά μβ* Ελλάδα 489 516-27 Ισπανία 104 111-8 Ιταλία 166 164 2 Πορτογαλία 253 264-11 Γαλλία 35 35 0 Ολλανδία 18 20-2 Πηγή: Reuters *μβ=μονάδες βάσης 10

Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Ρουμανία ΤτΡουμανίας-Βασικό επιτόκιο Η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΡουμανίας στη συνεδρίαση της 3 Ιουλίου αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο (monetary policy rate) στο 1,75% (ιστορικά χαμηλό επίπεδο) (Γράφημα 19). Παράλληλα, η ΤτΡουμανίας αποφάσισε να αφήσει αμετάβλητο το ποσοστό των υποχρεωτικών διαθεσίμων των τραπεζών σε RON και σε ξένο νόμισμα στο 8%, ενώ θα συνεχίσει την πολιτική ενίσχυσης της ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστημα. Με την ασκούμενη νομισματική πολιτική επιδιώκεται η σταθερότητα των τιμών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να επιτευχθεί βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Η επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής έχει προγραμματισθεί την 4 Αυγούστου. 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% Γράφημα 19. Βασικό επιτόκιο ΤτΡουμανίας 0,0% Μαρ-13 Σεπ-13 Μαρ-14 Σεπ-14 Μαρ-15 Σεπ-15 Μαϊ-16 Νοε-16 Μαϊ-17 Πηγή: National Bank of Romania 3.7.2017 1,75% Ποσοστό της ανεργίας Το ποσοστό της ανεργίας αυξήθηκε στο 5,4% τον Μάιο από 5,3% τον Απρίλιο, το οποίο ήταν ιστορικά χαμηλό επίπεδο (Γράφημα 20). Επίσης αύξηση παρουσίασε ο αριθμός των ανέργων σε 478.000 άτομα από 471.000 άτομα τον Απρίλιο. 6,5 6,3 6,0 5,8 5,5 5,3 5,0 Γράφημα 20. Ποσοστό της ανεργίας Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Πηγή: Στατιστική Αρχή Ρουμανίας 5,4% Προϋπολογισμός Στο πρώτο πεντάμηνο του 2017, ο προϋπολογισμός παρουσίασε έλλειμμα RON 2,2 δισ. (0,27% του ΑΕΠ). Τα έσοδα του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 7,9%, σε ετήσια βάση. Αύξηση σημείωσαν τα έσοδα από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (+15,9%), τον φόρο εισοδήματος (+12,9%), τους φόρους εξωτερικού εμπορίου (+10,1%) και τον φόρο κεφαλαίου (+13,2%). Αντιθέτως, χαμηλότερα ήταν τα έσοδα από τον ΦΠΑ κατά 5,0%, λόγω των μειώσεων του βασικού συντελεστή ΦΠΑ, τον Ιανουάριο του 2016 και τον Φεβρουάριο του 2017. Παράλληλα, οι δαπάνες του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 9,4%, σε ετήσια βάση. Υψηλότερες ήταν οι δαπάνες προσωπικού (+19,1%), λόγω της αύξησης των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης και οι δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας (+10,1%), κυρίως λόγω της αύξησης της κατώτατης σύνταξης, την 1 Ιανουαρίου 2017. 11

Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) -5,5-9,1-7,3-3,2 0,4-0,2 0,0 Ιδιωτική Κατανάλωση -6,5-9,9-7,9-2,6 0,4-0,2 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -4,2-7,0-7,2-6,4-1,4 0,0-2,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -19,3-20,7-23,4-8,4-4,6-0,2 0,1 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 4,4 0,8 1,1 1,5 7,8 3,4-2,0 Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -3,4-8,2-9,4-2,4 7,6 0,3-0,4 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3-1,7-0,8 Ανεργία (%) 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 25,1 23,6 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1-2,0-1,5 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -5,7-3,3-1,0 1,7 0,2 0,5 3,9 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 146,2 172,1 159,6 177,4 179,7 177,4 179,0 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -11,4-10,0-3,8-2,0-1,6 0,1-0,6 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού π ρογράμματος π ροσαρμογής της Ελλάδας 2015 2016 2016 2017 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικού Εμπορίου (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) -0,5 0,4-2,0-2,4 3,7 2,3 2,4 (Ιαν. Απρ.) Νέες εγγραφές Επιβατηγών Αυτοκινήτων 13,8 10,7-0,3 19,5 16,8 4,0 21,7 (Ιαν.- Απρ.) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα (όγκος σε χιλ. μ 3 ) -0,2-6,9-11,9-30,9 38,4-9,5 16,7 (Ιαν.-Μαρ.) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 4,0 1,1 7,3 5,1 2,3 4,4 (Ιαν.-Απρ.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 45,4 49,2 49,1 49,5 49,4 48,7 50,5 (Ιούν.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 89,7 91,8 90,6 90,3 92,1 94,1 94,0 (Ιούν.) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 81,9 91,2 90,7 91,9 91,1 91,2 92,0 (Ιούν.) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -51,0-68,0-68,0-71,0-68,0-65,0-68,87 (Ιούν.) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -2,0-1,4-2,1-2,0-1,6-1,5-1,0 (Μάιος) Επιχειρήσεις -0,9 0,1-1,4-1,0-0,5 0,1 0,4 (Μάιος) - Βιομηχανία 2,4-1,5-0,3 0,2-0,7-1,5-3,2 (Μάιος) - Κατασκευές -0,9-0,7 1,0 0,8-0,5-0,7-2,8 (Μάιος) - Τουρισμός 0,6 2,3 0,9 0,4 0,3 2,3 2,5 (Μάιος) Νοικοκυριά -3,1-2,8-3,0-3,0-2,8-2,8-2,4 (Μάιος) - Καταναλωτικά Δάνεια -2,3-0,8-1,7-1,5-0,7-0,8-0,6 (Μάιος) - Στεγαστικά Δάνεια -3,5-3,5-3,4-3,4-3,4-3,5-3,1 (Μάιος) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,7-0,8-0,9-0,9-1,0-0,4 1,2 (Μάιος) Δομικός Πληθωρισμός -0,5-0,1 0,0 0,3-0,3-0,7 0,2 (Μάιος) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -5,1-2,4-4,4-2,5-1,5-1,0-1,8 (Α τρίμηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -0,2 0,0-0,8-0,4 2,1-1,0 0,4 (Α' τρίμηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -0,2 1,4-0,7-0,7 6,1 1,1 1,7 (Α' τρίμηνο) Δημόσια Κατανάλωση 0,0-2,1-3,5-1,5-1,3-2,0 1,0 (Α' τρίμηνο) Επενδύσεις -0,2 0,1-10,1 17,8 12,6-13,8 11,2 (Α' τρίμηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,4-2,0-10,4-9,9 10,8 4,9 4,8 (Α' τρίμηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 0,3-0,4-10,1-2,1 13,8 3,3 10,9 (Α' τρίμηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 24,8 24,5 5,5 6,1 6,3 6,6 9,0 (Ιαν.-Απρ.) Εισαγωγές Αγαθών 42,0 41,1 9,7 10,2 10,1 11,1 15,2 (Ιαν.-Απρ.) Εμπορικό Ισοζύγιο -17,2-16,6-4,2-4,1-3,8-4,5-6,2 (Ιαν.-Απρ.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών 0,2-1,1-2,4-0,4 4,0-2,3-3,0 (Ιαν.-Απρ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.