Α Θ Α Ν Α Σ Ι Ο Σ Ι. Κ Α Λ Α Μ ΑΤΑ Σ Δ Ι Δ Α Σ Κ Ω Ν Σ Τ Ο Ε. Π. Π Α Ι. Κ. Α Σ Π Α Ι Τ Ε Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ Α Β. Α Ι ΓΑ Ι Ο Υ - Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Η D E A Ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ή ς Ι σ τ ο ρ ί α ς Α Π Θ / Δ ρ. Θ ε ο λ ο γ ί α ς Α Π Θ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗ Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.
E- mail: gzee11@otenet.gr
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ
Ο ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΣΜΟΣ (CONSTRUCTIVISM S) Γνωστική θεωρία του προηγούμενου αιώνα. Βασική θέση του είναι η πεποίθηση ότι οι εκδηλώσεις της ανθρώπινης ζωής είναι αποτελέσματα των κοινωνικών σχέσεων των ανθρώπων. Εκπρόσωποι της θεωρίας του: Claude Lévi-Strauss, Jacques Marie Émile Lacan και Μ. Φουκώ. Νέες επιστήμες εμφανίστηκαν, όπως η Κβαντομηχανική, οι οποίες έφεραν αλλαγές στις υπάρχουσες γνώσεις.
Ο ανθρωπολόγος CLAUDE LÉVI-STRAUSS (1908 2009) κατανόησης της κοινωνίας και του πολιτισμού
JACQUES MARIE ÉMILE LACAN (1901 1981) Ο πιο αμφιλεγόμενος ψυχαναλυτής μετά τον S. Freud
MICHEL PAUL FOUCAULT (1926 1984) Ο φιλόσοφος δομιστής
ΔΟΜΙΣΜΟΣ Ή ΣΤΡΟΥΚΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ Θεωρία ανθρωπολογικών επιστημών, με στόχο την ανάλυση των ανθρωπίνων πραγμάτων ως υποσύνολο ενός ευρύτερου συνόλου.
Μετάβαση Μετάβαση Μετάβαση ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΙΣΜΟΥ [1] από την απλή πραγματικότητα στις σύνθετες και πολλαπλές πραγματικότητες. από τις μηχανικές αναπαραστάσεις στις ολογραφικές αναπαραστάσεις. από τον προκαθορισμό στην απροσδιοριστία. Από τη βεβαιότητα στην πιθανότητα
ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΙΣΜΟΥ [2] Μετάβαση Μετάβαση Μετάβαση Από τη γραμμική στην αμοιβαία αιτιότητα Από τη συνάθροιση στη μορφογένεση Από τις αντικειμενικές απόψεις στις διαφορετικές προοπτικές
Η θεωρία του Εποικοδομητισμού επηρέασε τη μάθηση και, κατά συνέπεια και τη Διδακτική Μεθοδολογία
Ο ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΣΜΟΣ ΩΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ Κύριο χαρακτηρισμό της θεωρίας του Εποικοδομητισμού στο χώρο της εκπαίδευσης είναι ότι για την προσέλκυση του νοητικού ενδιαφέροντος των μαθητών, θέτει κατάλληλα παιδαγωγικά κίνητρα μάθησης. Κι αυτό, με βασικό άξονα ότι η εποικοδομητική νοητική δραστηριότητα αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα της μάθησης. Υπ αυτήν την έννοια, οι μαθητές αποδίδουν νόημα στη νέα πληροφορία και δημιουργούν οι ίδιοι τη γνώση.
Ο ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΣΜΟΣ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ Στον Γνωστικό Εποικοδομητισμό. Στον Κοινωνικό Εποικοδομητισμό.
Γ Ν Ω Σ Τ Ι Κ Ο Σ Ε Π Ο Ι Κ Ο Δ Ο Μ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ
J. PIAGET Ο εισηγητής του Γνωστικού Εποικοδομητισμού. Με τη θεωρία της «γενετικής επιστημολογίας» ο Piaget πιστεύει ότι ο άνθρωπος κατασκευάζει τη γνώση του, μέσω της δράσης του και εντός του περιβάλλοντός του.
Για τον J. Piaget βλ. DAVID R. SHAFFER, Εξελικτική Ψυχολογία. Παιδική ηλικία και εφηβεία, μτφρ. Εύη Μακρή Μπότσαρη, εκδ. Έλλην, Αθήνα 2004, 228 κ.ε.
ΔΥΟ ΑΛΛΟΙ ΕΞΕΧΟΝΤΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΣΜΟΥ J. S. Bruner D. Ausuebel
Ο J. S. BRUNER ΔΙΑΚΡΙΝΕΙ ΤΡΙΑ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Το ενεργό. Το εικονικό. Το συμβολικό.
Για τον J. S. Bruner βλ. MORRIS L. BIGGE, Θεωρίες μάθησης για εκπαιδευτικούς, μτφρ. Αριστοτέλης Καντάς, Αλεξάνδρα Χαντζή, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2000, 328-364.
Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Ε Π Ο Ι Κ Ο Δ Ο Μ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ
L. VYGOTSKY Ο εισηγητής του Κοινωνικού Εποικοδομητισμού. Ο Vygotsky τονίζει τη σημασία της επίδρασης του κοινωνικού και του πολιτισμικού περιβάλλοντος στη μάθηση και στη δημιουργία της γνώσης. Περιγράφει τη «ζώνη της επικείμενης δυνητικής και συντελεσθείσας ανάπτυξης» των γνώσεων. Επιπροσθέτως, υποστηρίζει ότι τα παιδιά μαθαίνουν από τις μεταξύ τους σχέσεις, αλλά και από τις επιδράσεις του περιβάλλοντός τους.
Για τον L. Vygotsky βλ. DAVID R. SHAFFER, Εξελικτική Ψυχολογία. Παιδική ηλικία και εφηβεία, μτφρ. Εύη Μακρή Μπότσαρη, εκδ. Έλλην, Αθήνα 2004, 259 κ.ε.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ [1] Ριζικές αλλαγές στους ρόλους των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Ο Εποικοδομητισμός πιστεύει ότι ο εκπαιδευτικός παίζει το ρόλο της μαίας κατά τη γέννηση της κατανόησης, και όχι του μηχανικού της μετάδοσης της γνώσης. Οι μαθητές, σύμφωνα με τον Εποικοδομητισμό, θεωρούνται ως κατασκευαστές νοήματος και οι εκπαιδευτικοί είναι οι οδηγοί, οι συντονιστές και οι σύμβουλοι των μαθητών τους.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ [2] Σήμερα είναι γεγονός η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε κατάλληλα προγράμματα επιμόρφωσης και εξάσκησης, που ως στόχο έχουν την προώθηση της ανάπτυξης καινοτομικών και εποικοδομητικών διδακτικών στρατηγικών με τη χρήση των Τ.Π.Ε. Ο ρόλος της Wikipedia, της μεγάλης σύγχρονης διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας ανοιχτού περιεχομένου, που χρησιμοποιείται και συντάσσεται από εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, για την εκπαίδευση είναι ιδιαίτερα σημαντικός.
Σε αντίθεση Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΥ με τον Επικοδομητισμό
ΤΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ Ο ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ; Μάθηση είναι η τροποποίηση της συμπεριφοράς (behaviorism) J. B. Watson E. L. Thorndike B. F. Skinner
Ιδρυτής της JOHN WATSON (1878 1959) Σχολής του Συμπεριφορισμού
Για τον J. Watson βλ. DAVID R. SHAFFER, Εξελικτική Ψυχολογία. Παιδική ηλικία και εφηβεία, μτφρ. Εύη Μακρή Μπότσαρη, εκδ. Έλλην, Αθήνα 2004, 47-49.
EDWARD L. THORNDIKE (1874 1949) Συγκριτική Ψυχολογία και Μάθηση
Για τον E. L. Thorndike βλ. MORRIS L. BIGGE, Θεωρίες μάθησης για εκπαιδευτικούς, μτφρ. Αριστοτέλης Καντάς, Αλεξάνδρα Χαντζή, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2000, passim.
BURRHUS FREDERIC SKINNER (1904-1990) Ο ψυχολόγος Σχολής του Συμπεριφορισμού
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ Επίκεντρο της μάθησης η παρατηρήσιμη συμπεριφορά ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΥ Εξέταση της συμπεριφοράς μέσω των αντιδράσεων Μάθηση μεταβολή συμπεριφοράς Προγραμματισμένη γραμμική διδασκαλία προσαρμογή και συμμετοχή των μαθητών, διδακτικές ενότητες, ενίσχυση και επαλήθευση των μαθητικών απαντήσεων
Για τον B. F. Skinner βλ. MORRIS L. BIGGE, Θεωρίες μάθησης για εκπαιδευτικούς, μτφρ. Αριστοτέλης Καντάς, Αλεξάνδρα Χαντζή, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2000, 160-200.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ Ι. Ν., (1993), Διδακτική Μεθοδολογία, Αθήνα. ΔΑΝΑΣΣΗΣ - ΑΦΕΝΤΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, (2004 4 ), Η εξέλιξη της παιδαγωγικής και διδακτικής σκέψης (17 ος - 20 ος αιώνας), Αθήνα. ΚΑΨΑΛΗΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ, (2006 4 ), Παιδαγωγική Ψυχολογία, Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη. ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ Θ., (2004), Λεξικό της Φιλοσοφίας, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Εποικοδομητισμός και σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης, Αθήνα: Μεταίχμιο, PIAGET J., (2001), Η γλώσσα και η σκέψη του παιδιού, μτφρ. Μ. Αβαριτσιώτη, Αθήνα: Καστανιώτη. VYGOTSKY L., (2008 2 ), Σκέψη και Γλώσσα, μτφρ. Α. Ρόδη, Αθήνα: Γνώση.