Βασικά δεδομένα και αριθμοί

Ευρωπαϊκή Ένωση Βασικά δεδομένα και αριθμοί για την Ευρώπη και τους Ευρωπαίους

AÁores ΛΕΖΑΝΤΑ Κράτη μέλη της ΕΕ ΕΕ-27: τατρέχονταμέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης EE-25 ηεεόπως συγκροτήθηκε το24 EE-15 ηεεμετησύνθεσηπουείχε πριν από το24 BE Βέλγιο BG Βουλγαρία CZ Τσεχική Δημοκρατία DK Δανία DE Γερμανία EE Εσθονία IE Ιρλανδία EL Ελλάδα ES Ισπανία FR Γαλλία IT Ιταλία CY Κύπρος LV Λεττονία LT Λιθουανία LU Λουξεμβούργο HU Ουγγαρία MT Μάλτα NL ΚάτωΧώρες HR ( 1 ) Αυτός οκωδικός δεν προδικάζει καθόλουτην οριστική ονομασία της χώρας ηονομασία θασυμφωνηθεί όταν ολοκληρωθούν οι σχετικές διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. MK RU Madeira Canarias Guadeloupe Martinique Reunion Guyane AT PL PT RO SI SK FI SE UK Αυστρία Πολωνία Πορτογαλία Ρουμανία Σλοβενία Σλοβακία Φινλανδία Σουηδία ΗνωμένοΒασίλειο Υποψήφιες χώρες HR Κροατία MK TR Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (1) Τουρκία Άλλες χώρες CN Κίνα IN Ινδία JP Ιαπωνία RU Ρωσία US Ηνωμένες Πολιτείες Στοιχεία καταλογογράφησης και άλλα βιβλιογραφικά στοιχεία βρίσκονται στο τέλος αυτής της έκδοσης.

Βασικά δεδομένα και αριθμοί για την Ευρώπη και τους Ευρωπαίους

Περιεχόμενα Η Ευρωπαϊκή Ένωση Μια επιτυχημένη πορεία... 3 Η Ευρωπαϊκή Ένωση Η οικογένεια μεγαλώνει... 4 Έκταση και πληθυσμός... 5 Πόσομεγάλη είναι ηεε; Πόσους κατοίκους έχει ηεε; Οι Ευρωπαίοι ζουνπερισσότεραχρόνια Αύξησητουπληθυσμού Ποιότητα ζωής... 16 Πόσοπλούσιοι είναι οι Ευρωπαίοι; Πόσουγιείςείναι οι Ευρωπαίοι; Κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη Εκπαίδευση, έρευνα και κοινωνία της πληροφορίας... 25 Εκπαίδευση: επένδυσησεανθρώπινο δυναμικό Τι σπουδάζουνοιευρωπαίοι Καλύτερηεκπαίδευσησημαίνει καλύτερες επαγγελματικέςευκαιρίες Τεχνολογία τηςπληροφορίας:ένα απαραίτητοεργαλείο Έρευνα: τοκλειδί τουμέλλοντος Οι Ευρωπαίοι στην εργασία... 36 Τα επαγγέλματατων Ευρωπαίων ΟενεργόςπληθυσμόςτηςΕΕ Διαφορέςμεταξύ των δύοφύλων Ίσεςευκαιρίεςγια όλους; Οικονομική δραστηριότητα και εμπόριο... 45 Παραγωγή Βελτιστοποίησητων πόρων Μια μεγάλη εμπορική δύναμη ΗΕΕκαι ηκαταπολέμησητηςφτώχειαςστον κόσμο Μεταφορές, ενέργεια και περιβάλλον... 54 Ταξιδεύονταςστην Ευρώπη Εξασφάλισητουενεργειακούεφοδιασμού Προστασία τουπεριβάλλοντος Η συμβίωση μεταξύ των Ευρωπαίων... 64 Ευρωπαίοι ευχαριστημένοι και με κοινέςανησυχίες Κουβεντιάζονταςμε τους γείτονες Σπουδάζονταςμαζί ΥποστηρικτέςτηςΕΕ ήσκεπτικιστές; Αποκομίζονταςταοφέλη Οι υποψήφιες χώρες... 75 Έκτασηκαι πληθυσμός Πόσοπλούσιεςείναι οι υποψήφιεςχώρες; Οι εργαζόμενοι στιςυποψήφιεςχώρες Σχέσεις καλής γειτονίας... 79 2

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Μια επιτυχημένη πορεία ΗΕυρωπαϊκή Ένωση δεν χρειάζεται συστάσεις. Επί μισό αιώνα προσφέρει πολιτική σταθερότητα και οικονομική ευημερία στους πολίτες της. Δημιούργησε μια ενιαία αγορά χωρίς σύνορα και ένα κοινό νόμισμα, το ευρώ. Επανένωσε μια κατακερματισμένη ήπειρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια μεγάλη οικονομική και εμπορική δύναμη και ο μεγαλύτερος στον κόσμο χορηγός αναπτυξιακής βοήθειας σε φτωχότερες χώρες. Τα κράτη μέλη της αυξήθηκαν από 6σε27, αυξάνοντας τον πληθυσμό της ΕΕ σε σχεδόν μισό δισεκατομμύριο κατοίκους. Οι ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι όλες ήδεν επιθυμούν όλες να είναι μέλη της ΕΕ, παρόλο που η Ένωση δέχεται αιτήσεις προσχώρησης από οποιαδήποτε δημοκρατική ευρωπαϊκή χώρα. Διατηρεί στενές και φιλικές σχέσεις με όλους τους γείτονές της, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ανατολικές και νότιεςακτέςτηςμεσογείου. χωριστό τμήμα τις υποψήφιες χώρες που έχουν υποβάλει αίτηση προσχώρησηςστην Ένωση. Για λόγους απλούστευσης, ορισμένοι αριθμοί στρογγυλοποιήθηκαν προς τα πάνω. Οι συντομογραφίες που χρησιμοποιούνται για κάθε χώρα είναι αυτέςπουαναφέρονται στη λεζάντα στο εσωτερικό μέρος του εξωφύλλου. Η τελευταία ημερομηνία για τα δεδομένα πουχρησιμοποιήθηκαν στην παρούσαέκδοσηείναι ομάιοςτου27. Πολύ περισσότερα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον τρόπο λειτουργίας της και το πώς σας επηρεάζει μπορείτε να μάθετε μέσω της διαδικτυακής πύλης της (europa.eu). Για στατιστικά στοιχεία μπορείτε ναανατρέξετε απευθείας στη Eurostat, τη στατιστική υπηρεσία της ΕΕ (epp.eurostat. ec.europa.eu). Εκεί έχετε πρόσβαση σε χιλιάδες στοιχεία δωρεάν. Αν και εξαιρετικά ποικιλόμορφες, τις χώρες της ΕΕ ενώνει ηκοινή δέσμευσή τους για την ειρήνη, τη δημοκρατία, το κράτοςδικαίουκαι το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιζητούν ναυποστηρίξουν τις αξίες αυτές στην Ευρώπη και πέρα από αυτή, να οικοδομήσουν και να μοιραστούν την ευημερία και να ενεργήσουν από κοινού στην παγκόσμια σκηνή. Με τη βοήθεια σειράς γραφημάτων και διαγραμμάτων, το παρόν φυλλάδιο παρουσιάζει βασικά δεδομένα και αριθμούς σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της, συγκρίνοντάς τα, σε ορισμένες περιπτώσεις, μεάλλες σημαντικές οικονομικές δυνάμεις. Περιλαμβάνει επίσης σε 3

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Η οικογένεια μεγαλώνει ΗΕΕιδρύθηκε τη δεκαετία του 195 ως Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, με έξι ιδρυτικά μέλη Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες. Τα κράτη αυτά δημιούργησαν έναν νέο τρόπο σύμπραξης για τη διαχείριση των κοινών τους συμφερόντων, με κύρια βάση την οικονομική ολοκλήρωση. Σε αυτά προστέθηκαν η Δανία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο το 1973, ηελλάδα το 1981 και ηισπανία και ηπορτογαλία το 1986. Μετά την ένωση της Γερμανίας το199, ενσωματώθηκαν και τα ομόσπονδα κράτη τηςανατολικήςγερμανίας. Το 1992μια νέα Συνθήκη έδωσε περισσότερεςαρμοδιότητες στα θεσμικά όργανα της Κοινότητας και εισήγαγε νέες μορφές συνεργασίας μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων, δημιουργώντας έτσι την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως την ξέρουμε. Το 1995, ηεεάνοιξε τις πύλες της στην Αυστρία, στη Φινλανδία και τη Σουηδία. Κράτη μέλη της ΕΕ Υποψήφιες χώρες ΗΤσεχική Δημοκρατία, ηεσθονία, ηκύπρος, ηλεττονία, η Λιθουανία, ηουγγαρία, ημάλτα, ηπολωνία, ησλοβενία και η Σλοβακία προσχώρησαν το24, ενώ το27 ακολούθησαν η Βουλγαρία και ηρουμανία.τρειςακόμη υποψήφιεςχώρες,η Κροατία, η Τουρκία και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία τηςμακεδονίας,έχουν υποβάλει αίτηση προσχώρησης. ΗΕυρώπη ήταν πάντοτε πατρίδα διαφορετικών λαών και πολιτισμών. Σε κάθε κράτος μέλος ζουν άνθρωποι προερχόμενοι από άλλες χώρες οιοποίες συνήθως έχουν στενούς ιστορικούς δεσμούς με τη χώρα υποδοχής. ΗΕΕθεωρεί την εθνική και πολιτισμική ποικιλομορφία ως πλεονέκτημα και υπερασπίζεται τιςαξίεςτηςανεκτικότητας, τουσεβασμούκαι τηςαμοιβαίαςκατανόησης. 27 4

Έκταση και πληθυσμός Ηγεωγραφική έκτασητηςευρωπαϊκήςένωσηςείναι μικρότερη από το ήμισυ της έκτασης των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά οπληθυσμός της είναι πάνω από 5% μεγαλύτερος. Μάλιστα, οπληθυσμός της ΕΕ είναι οτρίτος μεγαλύτερος στον κόσμο, μετά την Κίνα και την Ινδία. Οι ρυθμοί γεννήσεων στην ΕΕ επιβραδύνονται και οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο. Οι τάσεις αυτές έχουν σημαντικέςεπιπτώσειςγια τομέλλον. 5

Πόσο μεγάλη είναι ηεε; ΗΕυρωπαϊκή Ένωση καλύπτει πάνω από 4εκατ. km 2.Στον παγκόσμιο χάρτη δεν φαίνεται ιδιαίτερα μεγάλη περιλαμβάνει όμως 27 χώρες. Το μέγεθόςτους ποικίλλει σημαντικά, με μεγαλύτερητηγαλλία και μικρότερητημάλτα. Χιλιάδες km 2 1 4215,1 Έκταση σε χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα 8 6 4 544, 56, 41,3 357, 312,7 34,5 295,1 243,8 23, 2 13,7 111, 93, 91,9 82,5 6 EE-27 FR ES SE DE PL FI IT UK RO EL BG HU PT AT Τα στοιχεία για τη Γαλλία δεν περιλαμβάνουν τα υπερπόντια γαλλικά διαμερίσματα. Πηγή: Eurostat.

77,3 68,4 62,7 62,3 49, 43,4 43,1 33,8 3,3 2,1 9,3 2,6,3 CZ IE LT LV SK EE DK NL BE SI CY LU MT 7

Εκατ. km 2 1 17,1 Έκταση σε εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα 9,6 9,6 8 6 4 4,2 3,3 2,4 8 Πηγές: Eurostat, Παγκόσμια Τράπεζα.

Πόσους κατοίκους έχει η ΕΕ; ΗΕυρωπαϊκή Ένωση έχει 493 εκατ. κατοίκους οτρίτος μεγαλύτερος πληθυσμός στον κόσμο μετάτην Κίνα και την Ινδία. Ηαναλογία των κατοίκων των ανεπτυγμένων χωρών στο σύνολο του παγκόσμιου πληθυσμού μειώνεται από 3 %το196 σε 16% το 25. Σήμερα τέσσερις στους πέντε ανθρώπους του πλανήτη μας ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες. Σε μια προσπάθεια να στηρίξει τις φτωχότερες χώρες, ηεεπροάγει ενεργά την παγκόσμια ανάπτυξη. Είναι οσημαντικότερος χορηγός αναπτυξιακήςβοήθειαςστον κόσμο. Εκατομμύρια 1 Πληθυσμός σε εκατομμύρια, 25 136,3 18,3 493, 295,7 143,4 127,4 8 6 4 2 Τα στοιχεία για την ΕΕ-27 αναφέρονται στην 1η Ιανουαρίου26. Τα στοιχεία για τιςάλλεςχώρεςαναφέρονται σταμέσατου25. Πηγές: Παγκόσμια Τράπεζα, Eurostat,www.census.gov. 9

Οπληθυσμός της ΕΕ (493 εκατ. κάτοικοι) δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένος στην ευρωπαϊκή ήπειρο: ορισμένες χώρες (και ορισμένες περιοχές) είναι πιο πυκνοκατοικημένες από άλλες. Ημεγάλη έκταση δεν συνδυάζεται κατ ανάγκη με μεγάλο πληθυσμό. Εκατομμύρια Ο πληθυσμός της ΕΕ την 1η Ιανουαρίου 26 1 493, 8 82,4 6 62,9 6,4 58,8 4 43,8 38,2 2 21,6 16,3 11,1 1,6 1,5 1,3 1,1 9, 1 Πηγή: Eurostat. EE-27 DE FR UK IT ES PL RO NL EL PT BE CZ HU SE

8,3 7,7 5,4 5,4 5,3 4,2 3,4 2,3 2, 1,3,8,5,4 AT BG DK SK FI IE LT LV SI EE CY LU MT Πηγή: Eurostat. 11

Οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερα χρόνια Το προσδόκιμο ζωήςστην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξάνεται.όσοι γεννήθηκαν το 196 μπορούσαν να προσδοκούν ότι θα ζήσουν έωςτην ηλικία των 67 ετών (οι άντρες) και 73 ετών (οι γυναίκες). Για τα παιδιά που γεννήθηκαν το 24 το προσδόκιμο ζωής είναι σχεδόν τα 76 έτη για τους άντρεςκαι σχεδόν 82για τιςγυναίκες. Συγκριτικά, τα στατιστικά στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών δείχνουν ότι το προσδόκιμο ζωήςτων παιδιών που γεννήθηκαν μεταξύ του 2 και του 25 στη Σομαλία, μια από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο, είναι μόνο 46 έτη για τους άντρες και 49 έτη για τις γυναίκες. Προσδόκιμο ζωής στη γέννηση για άντρες και γυναίκες στην ΕΕ-25 (1962 24) 1962 67,2 72,9 1972 68,6 75, 1982 7,3 77,2 1992 72,2 79,1 12 22 74,8 81,1 24 75,6 81,7 6 65 7 75 8 85 Πηγή: Eurostat.

Το 196, οι περισσότερες γυναίκες στην ΕΕ είχαν δύο ή περισσότερα παιδιά. Με στατιστικούς όρους, αντιστοιχούσαν πάνω από 2,5 παιδιά ανά γυναίκα. Το 24, οσυνολικός δείκτης γονιμότητας είχε μειωθεί περίπουστα1,5 παιδιά ανά γυναίκα.ηγαλλία και ηιρλανδία παρουσιάζουντους υψηλότερους δείκτεςγονιμότηταςμε λίγο κάτω από δύο παιδιά ανά γυναίκα.οι χαμηλότεροι δείκτες(κάτω από 1,25) εμφανίζονται στην Τσεχική Δημοκρατία, στη Λεττονία, στην Πολωνία και τη Σλοβακία. Με ολοένα λιγότερους νέους, το εργατικό δυναμικό στην ΕΕ συρρικνώνεται. Λιγότεροι εργαζόμενοι πρέπει να υποστηρίζουνολοένα περισσότερους συνταξιούχους,όπωςδείχνει τοακόλουθογράφημα. Οαριθμός των ατόμων ηλικίας άνω των 8 ετών προβλέπεται να ανέλθει στο 6,3% του πληθυσμού έωςτο225. Για να αυξηθεί οενεργός πληθυσμός, ηευρώπη χρειάζεται περισσότερους εργαζομένους μεταξύ των ατόμων σε ηλικία απασχόλησης, συνταξιοδότηση των εργαζομένων σε μεγαλύτερη ηλικία, περισσότερες εργαζόμενες γυναίκες, επικαιροποίηση των δεξιοτήτων των εργαζομένων μέσω προγραμμάτων διά βίου μάθησης και προώθηση της στοχευμένης μετανάστευσης. Περισσότερες γεννήσειςθαβοηθούσαν επίσηςτην κατάσταση! % 5 Ποσοστό του πληθυσμού της ΕΕ-25 ηλικίας 8 ετών και άνω (1964 24) 4 3,5 3,4 4, 3 2 1,6 1,8 2, 2,2 2,6 3,1 1 1964 1969 1974 1979 1984 1989 1994 1999 24 Πηγή: Eurostat. 13

Αύξηση του πληθυσμού Ηαύξηση του πληθυσμού της Ευρώπης είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού φυσικής αύξησης (ο αριθμός των γεννήσεων υπερβαίνει τον αριθμό των θανάτων) και καθαρής μετανάστευσης (ο αριθμός των ατόμων που εγκαθίστανται στην ΕΕ υπερβαίνει των αριθμό εκείνων που την εγκαταλείπουν). Σήμερα, η αύξηση τουσυνολικούπληθυσμούτηςεε οφείλεται κυρίωςστην καθαρή μετανάστευση. Πράγματι, χωρίς τημετανάστευση, οπληθυσμός της Γερμανίας, της Ελλάδας και της Ιταλίας θα είχαν μειωθεί τατελευταία έτη.ημετανάστευσηφέρνει στην ΕΕ νέους πουείναι πολύτιμοι για το εργατικό δυναμικό της. Συνολική αύξηση του πληθυσμού (μπλε γραμμή) και καθαρή μετανάστευση (κόκκινη γραμμή) στην ΕΕ-25, ανά 1 κατοίκους (1992 24) 5 4 4, 3,6 4,6 4, 4,8 4,4 5,1 4,1 3 2 1 2,4 1,8 2,8 2,3 2,1 2, 1,3 1,5 1,4 1,7 1,7 1, 1,2 2,6 2,3 2,1 1,5 3, 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 14 Πηγή: Eurostat.

ΗΕυρώπη έχει μακρά παράδοση φιλοξενίας και παροχής ασύλου σεανθρώπους που προσπαθούν νααποφύγουν τον πόλεμο ήτις διώξεις σεπεριοχές του κόσμου όπου υπάρχουνσυγκρούσεις. Οαριθμόςεκείνων πουζητούνάσυλο αυξάνεται σεπεριόδους πολέμου,όπωςστη διάρκεια των συγκρούσεων στα Βαλκάνια στιςαρχέςτηςδεκαετίας του 199. Από τότε, οαριθμός των αιτήσεων ασύλου στην ΕΕ μειώθηκε και το 25 ήταν χαμηλότεροςαπόοποιοδήποτεάλλο διάστημα των τελευταίων 15 ετών. Αιτήσεις ασύλου στην ΕΕ σε χιλιάδες (199 25) 8 7 6 5 4 3 2 1 397 226 199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 Τα στοιχεία για τα έτη 199 1994 αφορούν την ΕΕ-15. Πηγή: Eurostat. 15

Ποιότητα ζωής Ηποιότηταζωήςεξαρτάται απόσειράπαραγόντων, όπως ηεπάρκεια οικονομικών πόρων και ηκαλή υγεία. Πόσο πλούσιοι και υγιείςείναι οι Ευρωπαίοι;Η απάντηση διαφέρει ανάλογα με τηχώρα. Για να έχουμε μια γενική ιδέα για τοβιοτικό επίπεδο σεμια συγκεκριμένη χώρα, μπορούμε να μετρήσουμε τη συνολική αξία όλων των αγαθών και υπηρεσιών πουπαράγει η χώρα αυτήσεένα ημερολογιακό έτος(το«ακαθάριστοεγχώριο προϊόν» τηςήαεγχπ)και στησυνέχεια να διαιρέσουμε την αξία αυτή με τον αριθμό των κατοίκων της. Όμωςτο τι μπορεί να αγοράσει κανείςμε το ίδιο χρηματικό ποσό ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Για να μπορούν να γίνουν συγκρίσεις του βιοτικού επιπέδου, θα πρέπει να ληφθούνυπόψηαυτέςοι διαφορέςαγοραστικήςδύναμης. Αυτό μπορεί να γίνει μετρώνταςτην τιμή ενόςσυγκρίσιμου και αντιπροσωπευτικού«καλαθιού»αγαθών και υπηρεσιών σε κάθε χώρα και εκφράζονταςτην τιμή αυτή όχι σε τοπικό νόμισμα ήευρώ αλλά σε ένα κοινό νοητό νόμισμα που ονομάζουμε μονάδα αγοραστικήςδύναμης(μαδ). ΗΜΑΔ εξαλείφει τις διαφορές στα επίπεδα τιμών μεταξύ των χωρών, με αποτέλεσμα η σύγκριση των ΑΕγχΠ κατά κεφαλή σε ΜΑΔ να δίνει μια δίκαιη συγκριτική εικόνα του βιοτικούεπιπέδουσε εθνικό επίπεδο σε ολόκληρη την ΕΕ. 16

Πόσο πλούσιοι είναι οι Ευρωπαίοι; Το βιοτικό επίπεδο βελτιώθηκε σημαντικά στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία. Με βάση τη ΜΑΔ, ηοποία καθιστά δυνατές τις συγκρίσεις σε διεθνές επίπεδο, το βιοτικό επίπεδο στην ΕΕ είναι από τα υψηλότερα του κόσμου. ΑΕγχΠ κατά κεφαλή σε ΜΑΔ (25) 4 35 35 2 3 25 2 15 25 8 22 6 1 5 93 61 Πηγή: ΔΝΤ, Eurostat. US JP EE-27 RU CN 17

Το βιοτικό επίπεδο στην ΕΕ ποικίλλει. Το υψηλότερο ΑΕγχΠ κατά κεφαλή (σε ΜΑΔ) έχει το Λουξεμβούργο και το χαμηλότερο ηβουλγαρία. ΗΕΕπροσπαθεί να μειώσει το χάσμα μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών χωρών της, να ενισχύσει την ευρωπαϊκή οικονομία, να την καταστήσει πιο ανταγωνιστική και να δημιουργεί ολοένα και περισσότερες θέσεις εργασίας, ώστε ναμπορούν όλοι να απολαμβάνουν καλύτερη ποιότητα ζωής. Σήμερα, ηαύξηση του ΑΕγχΠ είναι ταχύτερηστιςφτωχότερεςχώρεςπουπροσχώρησαν στην ΕΕ απότο24σεσύγκρισημεταάλλα κράτημέλη. ΑΕγχΠ κατά κεφαλή σε ΜΑΔ στην ΕΕ-27 (25) 6 55 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 58 9 32 6 29 5 28 9 28 6 27 7 27 6 26 9 25 9 25 8 25 4 23 6 23 22 6 2 9 18 Πηγή: Eurostat. LU IE NL AT DK BE UK SE FI DE FR IT ES EE-27 CY

19 7 19 2 17 3 16 8 16 8 14 7 14 13 4 12 2 11 7 11 4 8 79 EL SI CZ PT MT HU EE SK LT PL LV RO BG 19

Το βιοτικό επίπεδο μπορεί επίσηςνα διαφέρει από περιφέρεια σε περιφέρεια στο εσωτερικό κάθε χώρας. Σε ορισμένεςπεριφέρειεςτηςεε, όπωςδείχνει οχάρτηςπουακολουθεί, τοαεγχπ κατά κεφαλήσεμαδ είναιχαμηλότεροαπότο5%τουμέσουόρουτηςεε-27.στιςπιο ευημερούσες περιφέρειεςμπορεί να είναι πάνω από25%υψηλότεροτουμέσουόρουτηςεε-27. Η ΕΕ δημιούργησε τα λεγόμενα διαρθρωτικά ταμεία με σκοπό να συμβάλει στην εξάλειψη αυτών των αποκλίσεων με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στις φτωχότερες περιφέρειες. Πάνω από το 35%του προϋπολογισμού της ΕΕ χρησιμοποιείται για τη στήριξη των οικονομιών των περιφερειών αυτών, ενισχύονταςέτσιτελικά την ΕΕ στοσύνολό της. ΑΕγχΠ κατά κεφαλή σε ΜΑΔ ως ποσοστό του μέσου όρου της ΕΕ-27 (24) Canarias (ES) Guadeloupe Martinique Réunion Guyane (FR) Açores (PT) Madeira Χαμηλότερο από το 5% 5 75% 75 9% 9 1 % 1 125% 125%ήυψηλότερο Δεν υπάρχουνδιαθέσιμα στοιχεία 2 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Πόσο υγιείς είναι οι Ευρωπαίοι; Παρότι οιευρωπαίοι ζουν περισσότερο και είναι πιο υγιείς, μπορούν νακάνουν περισσότερα για να προστατευτούν από τις δύο μεγαλύτερες αιτίες θανάτου τις καρδιοπάθειες και τον καρκίνο. Ο υγιεινός και δραστήριος τρόπος ζωής βοηθά. Το κάπνισμα, ηκακή διατροφή και ηέλλειψη άσκησης είναι μερικοί απότους παράγοντεςπουαυξάνουντον κίνδυνο ισχαιμικών καρδιοπαθειών, στιςοποίες φραγμένεςήασθενείςαρτηρίεςδεν μεταφέρουναρκετόαίμα στην καρδιά. Απόαυτέςτιςασθένειεςπεθαίνουνπερισσότεροι άντρεςπαράγυναίκεςστην ΕΕ, και τοποσοστότου πληθυσμού που πάσχει από αυτές ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των χωρών. Το 24, ηουγγαρία είχε το υψηλότερο ποσοστό θανάτων από καρκίνο τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες. Η Γαλλία είχε τοχαμηλότεροποσοστόθανάτων απόισχαιμικέςκαρδιοπάθειεςκαι σταδύοφύλα. Θάνατοι από καρκίνο (κακοήθη νεοπλάσματα) και ισχαιμικές καρδιοπάθειες στην ΕΕ-25 ανά 1 κατοίκους (24) 286,6 3 25 212, 2 15 157, 137,3 1 5 Πηγή: Eurostat. Καρκίνος Ισχαιμικές καρδιοπάθειες 21

Ηφυσική άσκηση κάνει καλό στην υγεία. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρομέτρου που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 26, το 64%των κατοίκων της ΕΕ επιδίδεται σε κάποιο είδος σωματικής άσκησης κατά τη διάρκεια μιας μέσης εβδομάδας. Στην κορυφή του καταλόγου βρίσκεται ηφινλανδία, όπου το83% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι ασκήθηκαν σωματικά μέσω δραστηριοτήτων ψυχαγωγικών, αθλητικών ήελεύθερουχρόνου. Τους Φινλανδούς ακολουθούνοιολλανδοί με 79%και οι Λιθουανοί με 78%. Οι λιγότεροδραστήριοι είναι οι Πορτογάλοι, ακολουθούμενοι απότους Ρουμάνους και τους Μαλτέζους. % 7 Ποσοστό ερωτηθέντων στην ΕΕ-27 που δεν ασκούνται τακτικά (26) 6 5 4 54 52 5 49 43 42 41 41 41 39 39 38 37 37 3 2 1 22 Πηγή: Ευρωβαρόμετρο. PT RO MT EL FR HU EE CY PL UK ES IT BE CZ

Γενικά, με τον αθλητισμό ασχολούνται περισσότεροι άντρεςπαράγυναίκες,ενώ όσοπιο νέος είναι κάποιοςτόσοπερισσότερεςφυσικέςδραστηριότητεςέχει. Το ακόλουθο γράφημα παρουσιάζει το ποσοστό των ερωτηθέντων σε κάθε χώρα της ΕΕ που δηλώνουνότιδεν συμμετέχουνσεκαμία φυσική άσκησημέσαστην εβδομάδα. 37 36 36 3 29 27 27 27 24 24 22 21 17 DK BG SK LU SE LV SI IE AT DE LT NL FI 23

Κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο έχει διάφορες μορφές ανάλογα με το κράτος μέλος, αλλά σε όλεςτιςχώρεςτηςεε οστόχοςείναι ηκοινωνική δικαιοσύνη και ηαλληλεγγύη.τα φορολογικά έσοδα συμβάλλουν στη χρηματοδότηση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας (όπως η σύνταξη, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τα επιδόματα ανεργίας), που αποσκοπούν στην προστασία των ευπαθών μελών της κοινωνίας. Το χρηματικό ποσό που δαπανάται ανά κάτοικο ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Καθώς οπληθυσμός γερνά, το εργατικό δυναμικό πρέπει να υποστηρίζει έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ηλικιωμένων. Λαμβάνοντας υπόψη την τάση αυτή, οι χώρες της ΕΕ επανασχεδιάζουν τα συστήματα κοινωνικής προστασίας τους για να διατηρήσουν υπό έλεγχο τιςδαπάνεςκοινωνικήςπροστασίας. Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο πρέπει να εκσυγχρονιστεί ώστεναδιατηρηθεί για τιςμελλοντικέςγενιές. Δαπάνες για τέσσερα είδη κοινωνικής προστασίας, σε ΜΑΔ κατά κεφαλή, ΕΕ-25 (24) 3 25 2462,2 2 1682,2 15 1 5 479,6 387,6 Γήρας Ασθένεια/Περίθαλψη Αναπηρία Ανεργία 24 Πηγή: Eurostat.

Εκπαίδευση, έρευνα και κοινωνία της πληροφορίας ΗΕΕφιλοδοξεί να γίνει ηδυναμικότερη οικονομία της γνώσης στον κόσμο. Αυτό σημαίνει μαζικές επενδύσειςστην έρευνα (πηγή νέων γνώσεων),στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, ώστε οι Ευρωπαίοι να έχουνπρόσβασηστιςνέεςγνώσεις. Ιδιαίτερασημαντική είναι ηκατάρτισητουεργατικού δυναμικού στις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας καθώς και ηευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση των σχολείων, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών στοδιαδίκτυο. Μια ανθηρή οικονομία χρειάζεται εργαζομένους που παραμένουν επαγγελματικά ενεργοί σε πιο προχωρημένεςηλικίεςκαι αποκτούν νέεςδεξιότητες σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής. «Δια βίου μάθηση», αυτό είναι σήμερα το σύνθημα στην ΕΕ. Οαριθμός ενηλίκων που συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης αυξάνεται συνεχώς στην ΕΕ φτάνοντας το9,6% των ατόμων ηλικίας μεταξύ 25και 64ετών το26. Στις προσπάθειές της για οικονομική επιτυχία στις παγκόσμιες αγορές, ηευρωπαϊκή Ένωση έχει να ανταγωνιστεί «παραδοσιακούς» αντιπάλους, όπως ηιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και νεότερους,όπωςηκίνα και ηινδία. 25

Εκπαίδευση: επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό Ηεκπαίδευση είναι το κλειδί της επιτυχίας τόσο για τα άτομα όσο και για την ΕΕ στο σύνολό της. Ποια αναλογία του πλούτου της αφιερώνει κάθε ευρωπαϊκή χώρα στην εκπαίδευσητων κατοίκων της; %του ΑΕγχΠ Σύνολο δημοσίων δαπανών για την εκπαίδευση ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (23) 1 9 8 7 6 5 8,28 7,47 7,36 6,51 6,6 6,2 5,94 5,91 5,67 5,62 5,61 5,48 5,38 5,32 4 3 2 1 26 DK: τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν τη μεταδευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια εκπαίδευση. FR: τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν τα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα. PT: τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν τις δαπάνες της τοπικής αυτοδιοίκησης για την εκπαίδευση. Πηγή: Eurostat.

5,18 5,17 5,7 4,84 4,74 4,71 4,55 4,4 4,38 4,29 4,24 4,24 4,6 3,44 NL: τα στοιχεία περιλαμβάνουν τις δημόσιες δαπάνες για ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που εξαρτώνται από το κράτος. LU: τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση. 27

Οι σπουδές μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση ιδίως σεπανεπιστημιακό επίπεδο είναι για πολλούς Ευρωπαίους το κλειδί για μια ικανοποιητική επαγγελματική σταδιοδρομία. Είναι επίσης απαραίτητες για να αποκτήσει ηεετο ειδικευμένο εργατικό δυναμικό που χρειάζεται. Σήμερα, στην ΕΕ ησυντριπτική πλειοψηφία των νέων έχουν ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή και υψηλότερη. % Ποσοστό νέων 2 έως 24 ετών που ολοκληρώνουν τουλάχιστον την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (25) 1 91,8 91,2 91,1 9,5 87,5 87,5 85,9 85,8 84,1 83,4 83,4 82,6 82,6 81,8 8 6 4 2 28 SK CZ PL SI SE LT AT IE EL HU FI FR EE BE Πηγή: Eurostat,έρευνα εργατικούδυναμικού.

8,4 79,9 78,2 77,4 77,1 76,5 76, 75,6 73,6 71,5 71,1 61,8 53,7 49, CY LV UK EE-27 D K BG RO NL IT DE LU ES MT PT 29

Τι σπουδάζουν οι Ευρωπαίοι Οι γυναίκες,των οποίων η εκπαίδευση υστερούσε σε σχέση με τους άντρεςστην Ευρώπη πριν από μια γενιά, βρίσκονται πλέον στο ίδιο επίπεδο μεαυτούς. Το 24, σχεδόν το 55%των νέων που αποφοίτησαν από την ανώτερηεκπαίδευσηστην ΕΕ ήταν γυναίκες. Οι κλάδοι σπουδών που επιλέγουν οιευρωπαίοι συνεχίζουν ωστόσο ναδιαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο:περισσότεροι άντρεςεπιλέγουν τιςθετικέςεπιστήμες,την πληροφορική και τιςεπιστήμεςμηχανικών, ενώ αντίθεταοιγυναίκεςπροτιμούντιςκαλέςτέχνες,τιςανθρωπιστικέςεπιστήμεςκαι τανομικά. ΗΕυρώπη χρειάζεται εργαζομένους με υψηλά προσόντα σε όλους τους τομείς. Ειδικότερα, χρειάζεται περισσότερεςγυναίκεςστα ελεύθερα επαγγέλματα και περισσότερους επιστήμονες(και των δύο φύλων)για την έρευνα, ηοποία είναι τομέαςζωτικήςσημασίας. 1 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Απόφοιτοι ανώτερης εκπαίδευσης ανά φύλο και ανά κλάδο σπουδών, ΕΕ-25 (24) 114 525 255 962 11 756 27 59 137 34 329 439 11 815 73 383 Ανθρωπιστικές επιστήμες Νομικά Θετικές επιστήμες, μαθηματικά Πολυτεχνικές σπουδές και καλές τέχνες και πληροφορική και κατασκευές 3 Πηγή: Eurostat.

Καλύτερη εκπαίδευση σημαίνει καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες Γενικά, όσο λιγότερες σπουδές έχει κάνει κάποιος τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να μείνει άνεργος. Για όσους έχουν ολοκληρώσει σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (π.χ. έχουν πανεπιστημιακό πτυχίο), οιπιθανότητες να μείνουν άνεργοι είναι λιγότερες από τις μισές σεσχέση με κάποιον πουδεν προχώρησεπέρααπότην πρωτοβάθμια ήκατώτερηδευτεροβάθμια εκπαίδευση. % 1 8 6 Ποσοστό ανεργίας ανά επίπεδο εκπαίδευσης για άτομα ηλικίας 25 έως 64 ετών, ΕΕ-27 (26) 1,3 7,3 Επίπεδο 2: κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Επίπεδο 3 4: ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Επίπεδο 5 6: τριτοβάθμια εκπαίδευση 4,1 4 2 Επίπεδο 2 Επίπεδο 3 4 Επίπεδο 5 6 Πηγή: Eurostat,έρευνα εργατικούδυναμικού. 31

Τεχνολογία της πληροφορίας: ένα απαραίτητο εργαλείο Σε όλη την ΕΕ, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, ενώ όλο και περισσότερες επιχειρηματικές δραστηριότητες πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά γεγονός που αυξάνει την αποτελεσματικότητα. Το 26 άνω του 9%των επιχειρήσεων και του49 %των νοικοκυριών στην ΕΕ-27 είχε πρόσβασηστοδιαδίκτυο. Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών. Για παράδειγμα, το 8% των νοικοκυριών στις Κάτω Χώρες είχαν πρόσβαση στο Διαδίκτυο το 26, ενώ στη Ρουμανία το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόνο 14 %. Μια από τις προτεραιότητες της ΕΕ είναι να εξασφαλίσει σε όλους τους πολίτες της γρήγορη και αξιόπιστη πρόσβαση στο Διαδίκτυο, καθώς και τις αναγκαίες δεξιότητες για να χρησιμοποιούν την τεχνολογία της πληροφορίας. Το «ψηφιακό χάσμα» μεταξύ των πληθυσμών των διαφόρων κρατών μελών ή περιφερειών τηςεε πρέπει να μειωθεί. % Ποσοστό νοικοκυριών που διαθέτει πρόσβαση στο Διαδίκτυο (26) 1 8 6 4 8 79 77 7 67 65 63 54 54 53 52 5 46 42 2 32 NL DK SE LU DE FI UK BE SI MT AT IE EE LV Πηγή: Eurostat, έρευνα σχετικά με τη χρήση ΤΠΕ.

41 4 39 37 36 35 35 32 29 27 23 17 14 FR IT ES CY PL PT LT HU CZ SK EL BG RO 33

Έρευνα: το κλειδί του μέλλοντος Ηέρευνα και ηανάπτυξη (E&A), ιδίως στις νέες τεχνολογίες, είναι το κλειδί για τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη και απασχόληση. Στόχος της ΕΕ είναι να επενδύει περισσότερους πόρους στην έρευνα, ώστε οιδαπάνες της για Ε&Αναφτάσουν στο επίπεδο των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ιαπωνίας. Το 24 οιδαπάνες της Ιαπωνίας για Ε&Αανήλθαν στο 3,15%του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντοςτης(αεγχπ)και των ΗΠΑ στο2,59 %,ενώ ομέσοςόροςτηςεε ήταν 1,92%. Όμως,το ποσοστό τηςεε κρύβει σημαντικέςδιαφορέςμεταξύ των κρατών μελών.τα στοιχεία για το 25 δείχνουν ότιησουηδία και η Φινλανδία ήδη έχουνυπερβεί τιςδαπάνεςτηςιαπωνίας,ενώ άλλεςχώρεςτηςεε δαπανούνλιγότεροαπό1%. % Συνολικές δαπάνες για Ε&Α ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (25) 5 4 3,86 3,48 3 2 1 2,51 2,44 2,43 2,13 1,89 1,78 1,77 1,56 1,45 1,42 1,25 1,12 34 SE FI DE DK AT FR BE NL UK LU SI CZ IE ES Στοιχεία 24 για το Βέλγιο, την Ιταλία, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα στοιχεία για την Ελλάδα είναι για το 23. Πηγή: Eurostat.

1,1,94,94,81,76,63,63,57,57,51,5,4,39 IT HU EE PT LT MT EL LV PL SK BG CY RO 35

Οι Ευρωπαίοι στην εργασία Ηαπασχόληση και ηδημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας για τους πολίτες της αποτελούν κορυφαίες προτεραιότητες της ΕΕ. Η Ένωση πρέπει επίσης να συμβάλει στην παροχή ίσων ευκαιριών για όλους, έτσι ώστε όποιος θέλει να μπορεί να εργαστεί. Στόχος είναι να αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων σε ηλικία απασχόλησης που έχουν θέσεις εργασίας στο 7 %του πληθυσμού σεηλικία απασχόλησηςμέχριτο21. 36

Τα επαγγέλματα των Ευρωπαίων Στη δεκαετία του 195, περισότερο από το 2 %του πληθυσμού της ΕΕ απασχολούνταν στη γεωργία και το 4% περίπου στη βιομηχανία. Έκτοτε, η απασχόλησηστηγεωργία και τηβιομηχανία μειώνεται, ενώ οαριθμόςτων θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών αυξάνεται κατακόρυφα. Το 24, πάνω από τα δύο τρίτα των θέσεων εργασίας στην ΕΕ-25 ήταν στον τομέα των υπηρεσιών. Το ποσοστόγια τηγεωργία ήταν 5,% και για τηβιομηχανία 27,9%. Πρόσφαταστοιχεία δείχνουνότι, ενώ ταεπίπεδα απασχόλησηςεξακολουθούννα αυξάνονται στιςυπηρεσίεςκαι να μειώνονται στηγεωργία, οαριθμόςτων θέσεων εργασίαςστηβιομηχανία παραμένει σχετικά σταθερός. % Ποσοστό εργατικού δυναμικού που απασχολούνταν στη γεωργία, στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες στην ΕΕ-27 (1998 και 26) 1 8 6 64,7 68,6 Υπηρεσίες Βιομηχανία 4 Γεωργία 2 27,5 25, 7,8 6,4 1998 26 1998 26 1998 26 Πηγές: Eurostat, εθνικοί λογαριασμοί, ετήσιος μέσος όρος. 37

Ο ενεργός πληθυσμός της ΕΕ Το 26, το 64,3% των ατόμων σε ηλικία απασχόλησης στην ΕΕ-27 είχαν μια θέση εργασίας. Το υψηλότερο ποσοστό καταγράφηκε στη Δανία και το χαμηλότερο στην Πολωνία. Είναι επίσης διαφορετικό για τους άντρεςκαι για τιςγυναίκες. % Ποσοστά απασχόλησης για τα άτομα ηλικίας 15 έως 64 ετών (26) 1 8 77,4 74,3 73,1 71,5 7,2 69,6 69,3 68,6 68,1 67,9 67,2 66,6 66,3 65,3 6 4 2 38 DK NL SE UK AT CY FI IE EE PT DE SI LV CZ Πηγή: Eurostat, έρευνα εργατικού δυναμικού.

64,8 64,3 63,6 63,6 63, 61, 61, 59,4 58,8 58,6 58,4 57,3 54,8 54,5 ES EE-27 LU LT FR BE EL SK RO BG IT HU MT PL 39

Ηκαταπολέμηση της ανεργίας έχει ζωτική σημασία για την ΕΕ. Το ποσοστό ανεργίας ποικίλλει από χώρα σε χώρα και από περιφέρεια σε περιφέρεια. Το 26 οι Κάτω Χώρες και ηδανία είχαν τοχαμηλότεροποσοστόανεργίας,ενώ ηπολωνία τουψηλότερο. Συνολικά, το 7,9 %του εργατικού δυναμικού της ΕΕ-27 ήταν άνεργο το 26, σε σύγκριση μετο 4,6%στιςΗνωμένεςΠολιτείες. % Ποσοστά ανεργίας (26) 15 13,8 13,4 1 9,4 9, 8,9 8,5 8,4 8,2 7,7 7,7 7,5 7,3 7,3 7,1 5 4 Πηγή: Eurostat. PL SK FR BG EL ES DE BE FI PT HU MT RO CZ

7, 6,8 6,8 6, 5,9 5,6 5,3 4,8 4,7 4,7 4,4 3,9 3,9 SE IT LV SI EE LT UK AT LU CY IE NL DK 41

Διαφορές μεταξύ των δύο φύλων Σε όλες τις χώρες της ΕΕ οι γυναίκες (κατά μέσο όρο) κερδίζουν λιγότερα από τους άντρες. Οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων είναι μεγαλύτερες στην Εσθονία και την Κύπρο, όπου το25 οιγυναίκες κέρδιζαν 25%λιγότερα από τους άντρες, και μικρότερες (4 %) στη Μάλτα. Εάν επιθυμεί να αυξήσει τον ενεργό πληθυσμό της, ηεεπρέπει να εξασφαλίσει καλύτερες αμοιβές και εργασιακές συνθήκες για να προσελκύσει περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας. Ημέση μισθολογική διαφορά μεταξύ των δύο φύλων στην ΕΕ μειώθηκε από17σε15%μεταξύ 1998 και 25. ΗΕΕπρέπει επίσηςνα διατηρεί τόσοτους άντρεςόσοκαι τιςγυναίκεςστον ενεργό πληθυσμό τηςγια περισσότεροχρόνο.για τοσκοπό αυτόκαταβάλλει ιδιαίτερεςπροσπάθειεςγια να βοηθήσει άτομα κάθεηλικίαςνα βρουνεργασία και να τηδιατηρήσουν, με πολιτικέςγια την ενθάρρυνσητηςμερικήςαπασχόλησηςκαι για τον ευκολότεροσυνδυασμό επαγγελματικήςκαι οικογενειακήςζωής. % Μισθολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων (25) 3 25 25 25 24 22 2 15 2 2 19 18 18 18 17 16 16 15 1 5 42 Πηγή: Eurostat. CY EE SK DE UK FI CZ NL AT DK LV SE BG LT

14 13 13 12 11 1 9 9 9 9 8 7 4 LU ES RO FR HU PL IE PT IT EL SI BE MT 43

Ίσες ευκαιρίες για όλους; Σε κάθε ηλικιακή ομάδα, στην ΕΕ εργάζονται περισσότεροι άντρες παρά γυναίκες. Σε ορισμένεςπεριπτώσειςαυτόοφείλεται σεδιακρίσειςστοχώροεργασίας,ενώ σεάλλες είναι αποτέλεσμα προσωπικήςεπιλογήςήπολιτιστικών παραδόσεων. % Ποσοστό απασχόλησης ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο, EE-27 (26) 1 8 85,9 7, 6 52,6 4 39,3 33,2 34,8 2 15 24 25 54 55 64 44 Πηγές: Eurostat, έρευνα εργατικού δυναμικού, ετήσιος μέσος όρος.

Οικονομική δραστηριότητα και εμπόριο Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της ΕΕ είναι ηοικονομική πρόοδος. Τα τελευταία 5 χρόνια, και ιδίως από τη δεκαετία του 198, καταβλήθηκαν σημαντικές προσπάθειες για την κατάργηση των εμποδίων μεταξύ των οικονομιών των κρατών μελών και τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς όπου μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα αγαθά, άνθρωποι, κεφάλαια και υπηρεσίες. Το εμπόριο μεταξύ των χωρών της ΕΕ αυξήθηκε σε μεγάλο βαθμό, και ταυτόχρονα η ΕΕ κατέστη σημαντική παγκόσμια εμπορική δύναμη. 45

Παραγωγή Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) τησ ΕΕ δηλαδή όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίεσ που παράγει η οικονομία τησ αυξάνεται σταθερά. Μετά την είσοδο των νέων κρατών μελών το 24, το ΑΕγχΠ τησ ΕΕ είναι πλέον μεγαλύτερο από εκείνο των ΗΠΑ. ΑΕγχΠ σε δισεκατομμύρια ευρώ (25) Δισ. 2 1 957,9 1 11,9 3 663,5 1 787,3 1 5 1 61,6 5 ΗΠΑ 46 Πηγέσ: ΔΝΤ, Eurostat. Ιαπωνία Κίνα Ρωσία

Σε όλες τις χώρες της ΕΕ, πάνω από το 6 %του ΑΕγχΠ παράγεται από τον τομέα των υπηρεσιών (ο οποίος περιλαμβάνει τις τράπεζες, τον τουρισμό, τις μεταφορές και τις ασφάλειες). Ηοικονομική σημασία της βιομηχανίας και της γεωργίας, ανκαι ουσιαστική ακόμα, μειώθηκε τατελευταία χρόνια. Αν και το ΑΕγχΠ της Ένωσης εξακολουθεί να αυξάνεται, τα τελευταία χρόνια ηαύξηση αυτήείναι βραδύτερησεσύγκρισημετιςηνωμένεςπολιτείες,αλλά ταχύτερησεσύγκριση με την Ιαπωνία. Αύξηση του ΑΕγχΠ (ποσοστιαία μεταβολή από το προηγούμενο έτος) 5 4,5 4 3 2,7 3,3 3, 2 1,6 2,2 1-1 -2 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 Πηγή: Eurostat. 47

Βελτιστοποίηση των πόρων Ηενιαία αγορά είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ΕΕ. Κατάργησε τα οικονομικά σύνορα στην Ευρώπη και αύξησε τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα καλύτερη ποιότητα και χαμηλότερεςτιμέςγια τα αγαθά και τιςυπηρεσίες. Ορισμένεςαπό τιςμεγαλύτερες μειώσειςτιμών σημειώθηκαν σετομείςόπωςοι αεροπορικέςμεταφορέςκαι οι επικοινωνίες. Αςπάρουμε για παράδειγμα μια δεκάλεπτη τηλεφωνική κλήση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι τιμές στις Κάτω Χώρες μειώθηκαν κατά 9% μεταξύ 1997 και 25. Οι κάτοικοι της Λεττονίαςήταν λιγότεροι τυχεροί. 15 Το κόστος σε ευρώ μιας δεκάλεπτης τηλεφωνικής κλήσης στις ΗΠΑ: τιμολόγια εργάσιμων ημερών, συμπεριλαμβανομένων των φόρων (1997, 25) 1 1,26 11,96 5 7,5 7,41 6,72 3,9 2,38 1,98 1,97 1,23 6,93 7,26 6,78 6,17 5,94 5,95 4,61 3,82 2,93 2,56 2,27 2,12 1,91 1,55,66 4,7 48 BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT Για τις χώρες που προσχώρησαν στην ΕΕ από το 24, τα στοιχεία στην αριστερή στήλη είναι για το 2 ή 21. Πηγέs: Eurostat, Teligen.

12,7 1,85 7,37 8,48 9,21 8,25 8,76 8,31 1,37 4,87 3,36 1,78,85 1,86 3,83 3,11 2,98 1,4 2,97 4,9 4,86 3,5 2,8 1,6 LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK 49

Μια μεγάλη εμπορική δύναμη Παρόλο που ηεεαντιπροσωπεύει μόνο το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, οιεμπορικές της συναλλαγές με τον υπόλοιπο κόσμο αποτελούν περίπου τοένα πέμπτο των παγκόσμιων εισαγωγών και εξαγωγών. % 1 8 6 Εξαγωγές σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ ως ποσοστό των συνολικών εξαγωγών κάθε χώρας (25) 89,4 85,4 84,2 79,8 79,2 77,9 77,2 76,4 76,4 76,3 71,8 71,7 7,5 69,3 4 2 5 Πηγή: Eurostat. LU SK CZ PT NL EE PL BE LV HU ES CY DK AT

Οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα του συνολικού εμπορίου της ΕΕ, μολονότι τα επίπεδα ποικίλλουν μεταξύ των κρατών μελών. Ηενιαία αγορά διευκόλυνε το εμπόριο μεταξύ τους καθώς τααγαθά, οι υπηρεσίες, τα κεφάλαια και τα πρόσωπα κυκλοφορούν σήμερα ελεύθερα μεταξύ των εθνικών συνόρων. Το γράφημα πουακολουθεί παρουσιάζει τιςεξαγωγέςπουπραγματοποίησαν τακράτη μέλη μεταξύ τους το25ωςποσοστότων συνολικών τους εξαγωγών.πρώτοέρχεται το Λουξεμβούργο και ακολουθούν ησλοβακία και ητσεχική Δημοκρατία. 66,7 66,4 65,3 63,4 63,4 62,6 58,6 58,4 56,9 56, 52,9 51,6 EE-25 SI LT IE DE FR IT SE UK FI EL MT 51

Η ΕΕ είναι ο κυριότεροςεξαγωγέαςστον κόσμο και ο δεύτεροςκατά σειρά εισαγωγέας. Οι ΗΠΑ είναι ο σημαντικότεροςεμπορικόςεταίροςτηςεε, με την Κίνα να ακολουθεί.το 25 η ΕΕ πραγματοποίησε το 18,1%των παγκόσμιων εξαγωγών και το 18,9%των παγκόσμιων εισαγωγών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί επίσηςσημαντικό εμπορικό εταίρο για λιγότερο ανεπτυγμένεςχώρες, οι περισσότερες από τις οποίες πραγματοποιούν εξαγωγές στην ΕΕ με μειωμένους δασμούς ή χωρίς δασμούς. Αυτή η προτιμησιακή πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ έχει ως στόχο να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη των φτωχότερων χωρών σε όλο τον κόσμο. Δισ. 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 8 Διεθνείς εμπορικές συναλλαγές αγαθών, σε δισεκατομμύρια ευρώ (25) 1363,3 1183,8 171,9 79,1 599,5 47,7 443, 399,6 128,8 43,4 111,9 Εισαγωγές Εξαγωγές Εμπορικό ισοζύγιο 654,2 52 Πηγέs: Eurostat, ΔΝΤ.

ΗΕΕκαι ηκαταπολέμηση της φτώχειας στον κόσμο Ηφτώχεια παραμένει ένα παγκόσμιο πρόβλημα, παράτην πρόοδο πουσημειώθηκε τιςτελευταίες δεκαετίες. Πάνω από 1δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, εκ των οποίων το ένα τρίτο στην υποσαχάρια Αφρική, ζουνμελιγότεροαπόένα δολάριο την ημέρα. Ως μεγάλη οικονομική δύναμη, ηεεδιαδραματίζει σημαντικό ρόλο μέσω των εμπορικών συναλλαγών και της χορήγησης βοήθειας για την καταπολέμηση της φτώχειας στον κόσμο και την προώθηση της παγκόσμιας ανάπτυξης. Επιδιώκει να χρησιμοποιεί την επιρροή της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ώστε το παγκόσμιο εμπόριο να διέπεται από δίκαιους κανόνες και ηπαγκοσμιοποίησηνααποβαίνει προςόφελοςόλων των χωρών, ακόμη και των φτωχότερων. Επίσης,ηΕΕαποτελεί τον μεγαλύτεροχορηγό επίσημηςαναπτυξιακήςβοήθειαςστον κόσμο. % Επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια ως ποσοστό της συνολικής βοήθειας που χορηγήθηκε από τις κύριες χώρες του ΟΟΣΑ (25) 8 6 52,4 4 25,6 2 12,9 9,1 Τα στοιχεία για την ΕΕ-15 περιλαμβάνουντηβοήθεια πουδιαχειρίζονται ταθεσμικά όργανα τηςεε. Πηγή: ΟΟΣΑ. Άλλες 53

Μεταφορές, ενέργεια και περιβάλλον Οι μεταφορές και ηενέργεια έχουν ζωτική σημασία για την οικονομία της ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι και τα προϊόντα που καταναλώνουν σε όλο και μεγαλύτερη ποσότητα και ποικιλία μεταφέρονται σε όλη την ήπειρο μεόλα τα μέσα μεταφοράς αλλά κυρίωςοδικώς. Καθώς αναπτύσσεται ηοικονομία, αυξάνεται και η ζήτηση για μεταφορέςκαι ενέργεια.όμως ηανάπτυξη αυτή συνεπάγεται περισσότερη κυκλοφοριακή συμφόρηση και μεγαλύτερη κατανάλωση καυσίμων, δύο φαινόμενα που με τησειράτους προκαλούνμεγαλύτερηρύπανση. Τα προβλήματααυτάέχουνευρωπαϊκή διάστασηκαι απαιτούνευρωπαϊκέςλύσειςπουπρέπει να αποφασίζονται σεεπίπεδο ΕΕ. Ηαειφόρος ανάπτυξη αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την ΕΕ, ηοποία λαμβάνει υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση σε όλες τις πολιτικέςτης. 54

Ταξιδεύοντας στην Ευρώπη Οι σιδηρόδρομοι και οι εσωτερικέςπλωτέςοδοί (δηλαδή οι ποταμοί και τα κανάλια),άλλοτε τόσο σημαντικοί για τη μεταφορά αγαθών και επιβατών στην Ευρώπη, σήμερα μεταφέρουν μικρό μόνο ποσοστό αγαθών και επιβατών.τα τρία τέταρτα των εμπορευματικών μεταφορών στην ΕΕ πραγματοποιούνται πλέον οδικώς όπωςάλλωστε μετακινούνται και πάνω από τα τρία τέταρτα των ταξιδιωτών στην ΕΕ. Προβλέπεται ότι οι οδικέςμεταφορέςθα παραμείνουν μακράν το σημαντικότερο μέσο μεταφοράςεπιβατών, ενώ ταυτόχρονα οι αεροπορικές μεταφορές θα συνεχίζουν να αναπτύσσονται με γρήγορους ρυθμούς. Για να μειωθεί η οδική συμφόρηση και να προστατευθεί το περιβάλλον, η ΕΕ ενθαρρύνει τους Ευρωπαίους να ταξιδεύουν με τα δημόσια μέσα μεταφοράςκαι προτρέπει τιςεπιχειρήσειςμεταφορών να στραφούν περισσότερο στη χρήση τρένων, φορτηγίδων και πλοίων για τη μεταφορά εμπορευμάτων. Για να αντιμετωπιστεί ησυμφόρηση στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, ηεεπροωθεί τη δημιουργία ενός ενοποιημένου συστήματος διαχείρισης της εναέριαςκυκλοφορίας(«ενιαίοςευρωπαϊκόςουρανός»). Χρήση των τεσσάρων μέσων μεταφοράς επιβατών στην ΕΕ-25, ως ποσοστό του συνολικού αριθμού μεταφερθέντων επιβατών, σε επιβατοχιλιόμετρα (2, 21 και 23) 2 21 23 2 21 23 2 21 23 2 21 23 8,9 8,7 7,3 7,3 7,8 7,7 5,4 6,3 9,7 % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 77,8 76,6 74,7 Δημόσιες οδικές μεταφορές Ιδιωτικό αυτοκίνητο Σιδηρόδρομος Αεροπλάνο Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 55

Εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού Τα κράτη μέλη της ΕΕ βασίζονται στις εισαγωγές για πάνω από το ήμισυ της ενέργειας που καταναλώνουν. Ωστόσο, το επίπεδο της εξάρτησηςαπότιςεισαγωγέςποικίλλει σεμεγάλο βαθμό, καθώςηκύπρος,τολουξεμβούργο και ημάλταεξαρτώνται σχεδόν απόλυτα από τις εισαγωγές, ενώ ηδανία είναι καθαρός εξαγωγέας ενέργειας, ηδεπολωνία όπως και το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζουν σχετικά χαμηλά επίπεδα εξάρτησηςαπότιςεισαγωγές. Καθαρή εξάρτηση από εισαγωγές ενέργειας ως ποσοστό της συνολικής κατανάλωσης, ΕΕ-27 (25) % 1 5 52,3 78,3 47,1 61,6 89,5 68,5 81,2 51,6 84,5 1,7 56, 27,4 25,8 5 51,6 56 EE-27 BE BG CZ DK( * ) DE EE IE EL ES FR IT CY(* * ) L V (*) Το αρνητικό πρόσημο δηλώνει ότι η Δανία είναι καθαρός εξαγωγέας ενέργειας. (**) Η Κύπρος εισήγαγε περισσότερη ενέργεια απ όση κατανάλωσε κατά τη διάρκεια του έτους. Το πλεόνασμα αποθηκεύτηκε. Πηγή: Eurostat.

Το 25 το γενικό επίπεδο εξάρτησης της ΕΕ από την εισαγόμενη ενέργεια ήταν 52,3%,ποσοστό το οποίο προβλέπεται να αυξηθεί καθώςοι εγχώριοι πόροι μειώνονται. Σήμερα, ηεεπρομηθεύεται περίπου το5% του αερίου που καταναλώνει από τρεις μόνο πηγές τηρωσία, τηνορβηγία και την Αλγερία. Για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη εξάρτησή της από τις εισαγωγές, ηεε καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες να αυξήσει την αποδοτικότητα της ενέργειας, να αναπτύξει ανανεώσιμους πόρους και να διαφοροποιήσει το εύρος των εξωτερικών της προμηθευτών. 98, 1, 88,2 58,4 62,9 71,8 52,2 64,6 54,7 37,8 18, 27,4 37,2 13,9 L T LU HU MT NL A T PL PT RO SI SK FI SE UK 57

Ηαποδοτικότερη χρήση της ενέργειας και ηστροφή σε ανανεώσιμους πόρους που προκαλούν χαμηλή ρύπανση αποτελούν επίσης μέρος της στρατηγικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της θέρμανσης του πλανήτη λόγω της καύσης ορυκτών καυσίμων, ιδίωςάνθρακα και πετρελαίου. Η χρήση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειαςαπελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας έτσι στη θέρμανση του πλανήτη. ΗΕΕέχει θέσει στόχο έως το21 να παράγει το 21%της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως ηαιολική, ηηλιακή, ηυδροηλεκτρική, η γεωθερμική ενέργεια και ηβιομάζα. Ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας που παράχθηκε από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ΕΕ-27 (25) % 7 6 57,9 54,3 5 48,4 4 35,8 3 2 1 28,2 26,9 24,2 16,5 16, 15, 14,1 14, 11,8 11,3 58 Πηγή: Eurostat. AT SE LV RO DK FI SI SK PT ES IT EE-27 BG FR

1,5 1, 7,5 6,8 4,7 4,5 4,3 3,9 3,2 2,9 2,8 1,1,, DE EL NL IE HU CZ UK LT LU PL BE EE CY MT 59

Προστασία του περιβάλλοντος Καθώς ηευημερία στην Ευρώπη αυξάνεται, οι Ευρωπαίοι έχουν την ευθύνη να παράγουν λιγότερα απόβλητα και να τα διαχειρίζονται πιο αποτελεσματικά.σήμερα, κάθε πολίτηςτηςεε-27 παράγει κατά μέσο όρο λίγο πάνω από μισό τόνο αστικών αποβλήτων ετησίως. Τα απόβλητααυτάπρέπει να ανακυκλώνονται ήνααπορρίπτονται σεχώρους υγειονομικήςταφήςήνααποτεφρώνονται. Ετήσια αστικά απόβλητα σε χιλιόγραμμα (kg) κατά κεφαλή, ΕΕ-27 (25) (kg/κεφαλή) 8 74 739 737 75(*) 63(*) 624 611 61(*) 597(*) 6 584(*) 518 543 542(*) 482 4 2 6 EE-27 IE CY DK LU AT NL MT DE ES UK FR IT SE (*) Εκτιμήσεις ή προσωρινά στοιχεία. Πηγή: Eurostat.

ΣτιςπερισσότερεςχώρεςτηςΕΕ, ηποσότητατων αστικών αποβλήτων απόνοικοκυριά, γραφεία και δημόσιους οργανισμούς έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία έτη ή μειώνεται, υπάρχουν όμως και άλλες όπου εξακολουθεί να αυξάνεται. ΗΙρλανδία παράγει το υψηλότεροεπίπεδο αποβλήτων κατάκεφαλή και ηπολωνία τοχαμηλότερο. 468 464(*) 463 459 446 438 436(*) 423 382(*) 378 31 289 289 245 FI BE BG HU PT EL EE SI RO LT LV SK CZ PL 61

Μια από τις κύριες αιτίες της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη είναι τα λεγόμενα αέρια του θερμοκηπίου, τα οποία απελευθερώνονται από τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τα εργοστάσια, τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, τον τομέα των μεταφορών και τα νοικοκυριά. Στα αέρια αυτά περιλαμβάνεται το διοξείδιο του άνθρακα, κυρίως από τη χρήση ορυκτών καυσίμων (άνθρακα, πετρελαίουκαι αερίου),και τομεθάνιο. Βάσει του διεθνούς πρωτοκόλλου του Κιότο, ηεε-15 πρέπει να μειώσει τις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που παράγει κατά 8%(σε σχέση μετα επίπεδα του 199, το οποίο αποτελεί έτος βάσης) μέχρι το 28 212. Για να επιτύχουν το στόχο αυτό, οι χώρες της ΕΕ-15 υπέγραψαν μια συμφωνία επιμερισμού των επιβαρύνσεων, ηοποία προβλέπει ότι οιλιγότερο προηγμένες οικονομικά χώρες μπορούν νααυξήσουν τις εκπομπές τους, ενώ οι υπόλοιπες θαπρέπει να τις μειώσουν. Οι επιμέρους εθνικοί στόχοι παρουσιάζονται στον πίνακα πουακολουθεί. % Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 24 ως ποσοστό του έτους βάσης 15 1 99,1 1,7 92,7 92, 92,5 92, 92, 74,9 98,2 79, 82,5 79, 92, 123,9, 125, 147,9 122,7 115, 113, 1, 112,1 99,2 93,5 5 51, 5, 62 EE-25 EE-15 BE BG CZ DK DE EE EL ES FR IE IT Ορισμένες χώρες της ΕΕ έχουν επιλέξει ένα έτος αναφοράς διαφορετικό από το 199 και οι μειώσεις των εκπομπών υπολογίστηκαν ανάλογα. Πηγές: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Ευρωπαϊκό Θεματικό Κέντρο για την Ατμόσφαιρα και τις Κλιματικές Μεταβολές.

Δέκα χώρες που προσχώρησαν στην ΕΕ από το 24 έχουν καθορίσει δικούς τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών. ΗΚύπρος και ημάλτα δεν έχουν καθορίσει στόχους. Βάσει του Κιότο, ηιαπωνία έχει δεσμευθεί να επιτύχει μείωση 6%.Οι Ηνωμένες Πολιτείεςδεν έχουνεπικυρώσει τοπρωτόκολλο τουκιότο. 148,2 41,5 92, 92, 39,9 145,9 1,3 11,6 94, 94, 72, 68, 115,7 94, 87, 68,4 141, 127, 92, 59, 99,2 92, 92, 69,7 114,5 1, 14, 96,4 85,9 87,5 28-212 24 CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK 63

Η συμβίωση μεταξύ των Ευρωπαίων Οι πολίτες της ΕΕ γνωρίζονται μεταξύ τους ολοένα και περισσότερο και αναπτύσσουν το αίσθημα ότι ανήκουν όλοι σε μια κοινότητα Ευρωπαίων παρά το γεγονός ότι δεν είναι όλοι εξίσου ένθερμοι υποστηρικτές της ΕΕ. Πολλοί Ευρωπαίοι περνούν τις διακοπές τους σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ενώ ολοένα και περισσότεροι πηγαίνουν στο εξωτερικό για σπουδές ήεργασία, χάρη στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στην ΕΕ. Μεγάλο ποσοστό ευρωπαίων μαθητών μαθαίνουν μία τουλάχιστον ευρωπαϊκή γλώσσα εκτός από τη δική τους. 64

Ευρωπαίοι ευχαριστημένοι και με κοινές ανησυχίες Σύμφωνα με έρευνα τουευρωβαρομέτρουπουπραγματοποιήθηκε την άνοιξη του26, οχτώστους δέκα πολίτεςτηςεε δήλωσαν ότιείναι αρκετάήπολύικανοποιημένοι από τον τρόπο ζωής τους και οι περισσότεροι είναι αισιόδοξοι για το μέλλον. Το ποσοστό των «πολύ ικανοποιημένων» ήταν 21%, σε σύγκριση με23 %στην προηγούμενη έρευνα τουφθινοπώρουτου25. Το ποσοστόευρωπαίων πουδήλωσαν ότιδεν είναι καθόλουικανοποιημένοι παρέμεινε σχετικά χαμηλό στηδιάρκεια τηςτελευταίαςδεκαετίας,στο4%περίπου. Ποσοστό των πολιτών της ΕΕ-25 που είναι πολύ ικανοποιημένοι, αρκετά ικανοποιημένοι, όχι % πολύ ικανοποιημένοι ήκαθόλου ικανοποιημένοι από τον τρόπο ζωής τους (26) 6 6 4 2 21 15 4 Πολύ ικανοποιημένοι Αρκετά ικανοποιημένοι Όχι πολύ ικανοποιημένοι Καθόλου ικανοποιημένοι Πηγή: Ευρωβαρόμετρο. 65

Φορολογία Αν και γενικά ευχαριστημένοι από τον τρόπο ζωής τους, οιευρωπαίοι εξακολουθούν ναέχουν ανησυχίες. Ηανεργία παραμένει ηβασικότερη ανησυχία για πολλούς στην ΕΕ. Σε μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 26, μόλις το1%των συμμετεχόντων απάντησε ότι θεωρεί την τρομοκρατία ως ένα από τα δύο σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ηχώρα τους. Παρόλο που τααποτελέσματα διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αντανακλώντας την ποικιλομορφία των πολιτισμών και των πεποιθήσεων στην ΕΕ, ηέρευνα δείχνει ότι οι πολίτες της ΕΕ έχουν πολλές κοινές ανησυχίες. Ποσοστό πολιτών της ΕΕ-25 που θεωρούν καθένα από τα ακόλουθα θέματα ως ένα από τα δύο % σημαντικότερα που αντιμετωπίζει ηχώρα τους την άνοιξη του 26 5 49 4 3 2 24 23 18 1 14 13 1 1 7 7 Ανεργία Συντάξεις Εγκληματικότητα Μετανάστευση Σύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης Οικονομική κατάσταση Τρομοκρατία Αύξηση τιμών/πληθωρισμός Εκπαιδευτικό σύστημα 66 Πηγή: Ευρωβαρόμετρο.

Κουβεντιάζοντας με τους γείτονες Το να μιλά κάποιος μια ξένη γλώσσα είναι χρήσιμο για πολλούς σκοπούς σπουδές στο εξωτερικό, ταξίδια, επιχειρηματικές επαφές και διεθνείς φιλίες και ανοίγει πολλές πόρτες στην αγορά εργασίας. Για το λόγο αυτό ηεεενθαρρύνει όλους τους πολίτες της να μάθουν δύο ξένες γλώσσεςεπιπλέον τηςμητρικήςτους. Μια σαφήςπλειονότητα των Ευρωπαίων (56%)δηλώνουν ότι μπορούν να συζητήσουν σε μια ξένη γλώσσα. Ορισμένοι από αυτούς μιλούν δύο ήακόμη και τρεις ξένες γλώσσες. Ωστόσο, το 44% των Ευρωπαίων δεν γνωρίζουνκαμία άλλη γλώσσαπέραν τηςμητρικήςτους. Ποσοστό Ευρωπαίων που μπορούν να συζητήσουν σε μια ξένη γλώσσα εκτός της μητρικής τους (25) % 6 5 4 56 44 3 28 2 1 11 Τουλάχιστον μία γλώσσα Τουλάχιστον δύο γλώσσες Τουλάχιστον τρεις γλώσσες Καμία Πηγή: Ευρωβαρόμετρο. 67

Οι ξένες γλώσσες που μιλούν περισσότερο οιπολίτες της ΕΕ είναι τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά. Τα ρωσικά είναι επίσης μια ευρέως ομιλούμενη γλώσσα στις χώρες της Κεντρικής και ΑνατολικήςΕυρώπηςπουέχουνπροσχωρήσει στην ΕΕ απότο24. % 1 8 6 Ποσοστό μαθητών γενικής ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που μαθαίνουν αγγλικά, γαλλικά ή γερμανικά ως ξένη γλώσσα (25) 94,4 83,1 98,1 72,2 96,4 69,3 93,8 92,6 61,7 94,5 95,3 99,4 85,1 89,1 93,7 4 2 47,8 28,4 15,4 4,3 22,4 21,9 44,1 3, 28, 26,8 19,1 8,6 6,1 : : 2,4 1,3 : 18,1 6,5 34,5 3,4 3,6 38,8 68 BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV Πηγέѕ: Unesco/ΟΟΣΑ/Συλλογή δεδομένων Eurostat.

Αγγλικά Γαλλικά Γερμανικά 96,7 96,7 96,7 1 96,9 96,3 94,2 98,8 97,3 99,7 1 8,2 73, 65,6 69,5 86,2 72,5 84,2 78,2 75,2 51,4 54,1 49,9 5,9 28,4 6, 6,6 1,7 12,1 19,1 11,9 1,9 24,2 19,3 : 2,5 : 14,4 37,9 34,5 6,1 2,5 LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK 69

Σπουδάζοντας μαζί Όλο και περισσότεροι νέοι παρακολουθούν εκπαιδευτικά προγράμματα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες εκτός από την πατρίδα τους. Το Erasmus είναι ένα σημαντικό πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από την ΕΕ και δίνει τη δυνατότητα σε φοιτητές πανεπιστημίου και εκπαιδευτικούς να περνούν ένα έτος σεκάποια άλλη χώρα της ΕΕ. Πάνω από 1εκατομμύριο φοιτητές συμμετείχαν στο πρόγραμμα αυτό από την έναρξή του το1987. Το 24 το πρόγραμμα έγινε παγκόσμιο, με την έναρξη του Erasmus Mundus. Φοιτητές από μια χώρα της ΕΕ που σπουδάζουν σε άλλη, ανά φιλοξενούσα χώρα (σε χιλιάδες), ΕΕ-27 (24) 5 446,4 125,4 46,4 4 3 26,1 2 1 6,2 8,9 7,3,6 4,8 12, 1,9 16,6,5,7 7 Πηγή: Eurostat. EE-27 BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV

Πέραν τουπρογράμματοςerasmus,σχεδόν μισό εκατομμύριο φοιτητέςσπουδάζουν κάποια στιγμή σεάλλη χώρατηςεε.τα στοιχεία παρουσιάζονται στον πίνακα πουακολουθεί. 13,6 25,7 18,7,3 : 8,2,1 12,3 2,2 2,7 1,9,7,8 2,9 LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK 71

Υποστηρικτές της ΕΕ ή σκεπτικιστές; Ηπλειονότητατων πολιτών σεόλεςτιςχώρεςτηςεε θεωρούνότιησυμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωσηείναι θετική για τηχώρατους. Το επίπεδο τηςυποστήριξηςποικίλλει μεταξύ των χωρών τηςένωσηςκαι μεταβάλλεται με το χρόνο.μια έρευνα τουευρωβαρόμετρου το 26 έδειξε ότι οιισχυρότεροι υποστηρικτές εξακολουθούν ναείναι ορισμένα από τα παλαιότερα κράτη μέλη (Ιρλανδία και χώρες Μπενελούξ), παρότι τα ποσοστά αποδοχής στις χώρες που προσχώρησαν στην ΕΕ το 24 έχουν αυξηθεί στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει έκτοτε, με εξαίρεσητην Ουγγαρία. % 1 Υποστήριξη της συμμετοχής στην ΕΕ, ως ποσοστό των ερωτηθέντων, ΕΕ-27 (φθινόπωρο 26) 8 78 6 4 69 55 51 61 58 56 57 62 5 52 47 43 2 1 9 1 14 14 8 7 12 9 19 14 13 11 72 BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV Δεν περιλαμβάνονται οι απαντήσεις «δεν γνωρίζω/δεν απαντώ». Πηγή: Ευρωβαρόμετρο.

Η Ουγγαρία ανήκει στιςχώρεςμε το χαμηλότερο επίπεδο υποστήριξηςτηςκοινήςγνώμηςγια την ΕΕ Φινλανδία, Αυστρία και τελευταίο το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου σημειώνεται και ημικρότερη διαφορά μεταξύ εκείνων που θεωρούν ότι ησυμμετοχή στην ΕΕ είναι θετική για τη χώρα τους και εκείνων πουθεωρούνότιείναι αρνητική. Υπέρ Κατά 74 72 62 62 62 57 61 1 9 39 19 45 15 12 36 23 6 5 18 7 6 6 39 23 49 26 34 31 LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK 73

Αποκομίζοντας τα οφέλη Σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση, η πλειονότητα των πολιτών τηςεε (54%) θεωρούν ότι η χώρα τους πράγματι ωφελήθηκε από τη συμμετοχή της στην Ένωση. Οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές βρίσκονται στην Ιρλανδία (87%), ακολουθεί ηνεοεισελθείσα Λιθουανία (77 %) και στη συνέχεια η Δανία και η Ελλάδα (και οι δύο από 74%). Οι μεγαλύτεροι σκεπτικιστέςβρίσκονται στην Ουγγαρία, στησουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπουμόλιςτο39 με 41%των ερωτηθέντων θεωρούν ότιη χώρατους ωφελήθηκε απότησυμμετοχή τηςστην ΕΕ. Το γράφημα που ακολουθεί δείχνει ότι το προβάδισμα των θετικών απαντήσεων έναντι των αρνητικών ήταν 2 %στατέλη του26,ενώ δέκα χρόνια νωρίτεραήταν μόνο 6%. Ωφελήθηκε Δεν ωφελήθηκε Ποσοστό των πολιτών της ΕΕ που θεωρούν ότι ηχώρα τους ωφελήθηκε ήόχι από τη συμμετοχή της στην ΕΕ, φθινόπωρο 1996 έως φθινόπωρο 26 % 6 53 54 49 5 5 47 42 4 36 34 34 31 32 28 3 2 1 1996 1998 2 22 24 26 74 Πηγή: Ευρωβαρόμετρο.

Οι υποψήφιες χώρες Όταν ηαίτησημιαςχώραςνα προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται επίσημα δεκτή, η χώρα αυτή θεωρείται πλέον «υποψήφια χώρα». Προς το παρόν υπάρχουν τρεις υποψήφιες χώρες Τουρκία, Κροατία και Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία τηςμακεδονίας. Για να μπορέσει να ενταχθεί στην ΕΕ, ηυποψήφια χώραπρέπει να έχει σταθερόσύστημα δημοκρατικήςδιακυβέρνησηςκαι θεσμικά όργανα που εγγυώνται την ύπαρξη κράτους δικαίου και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρέπει επίσης να διαθέτει λειτουργική οικονομία της αγοράςκαι κατάλληλη διοίκηση για την εφαρμογή της νομοθεσίας και των πολιτικών της ΕΕ. Για κάθε υποψήφια χώρα, οι όροι προσχώρησης καθορίζονται με διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Γενικά οι διαπραγματεύσεις χρειάζονται πολλά έτη για να ολοκληρωθούν. 75