Aspekte der speziellen Relativitätstheorie

Σχετικά έγγραφα
Geometrische Methoden zur Analyse dynamischer Systeme

Physics 582, Problem Set 2 Solutions

6. Klein-Gordon-Gleichung und Elektrodynamik

Klausur Strömungsmechanik II Dichte des Fluids ρ F. Viskosität des Fluids η F. Sinkgeschwindigkeit v s. Erdbeschleunigung g

Konstruktion des Standardmodells. Marek Schönherr

18. Normale Endomorphismen

Higgs-Mechanismus in der Festkörperphysik

Space-Time Symmetries

α + ω 0 2 = 0, Lösung: α 1,2

Optionsbewertung mit FFT

MA4445: Quantum Field Theory 1

Baryonspektroskopie 2-Körper-Endzustände

Übungen zu Teilchenphysik 2 SS Fierz Identität. Handout. Datum: von Christoph Saulder

Physics 513, Quantum Field Theory Examination 1

Dozent: Alexander Shnirman Institut für Theorie der Kondensierten Materie

α + ω 0 2 = 0, Lösung: α 1,2

Rotationen und Translationen

Ακτινοβολία Hawking. Πιέρρος Ντελής. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σ.Ε.Μ.Φ.Ε. July 3, / 29. Πιέρρος Ντελής Ακτινοβολία Hawking 1/29

Φαινόμενο Unruh. Δημήτρης Μάγγος. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο September 26, / 20. Δημήτρης Μάγγος Φαινόμενο Unruh 1/20

Hauptseminar Mathematische Logik Pcf Theorie (S2A2) Das Galvin-Hajnal Theorem

PHYS606: Electrodynamics Feb. 01, Homework 1. A νµ = L ν α L µ β A αβ = L ν α L µ β A βα. = L µ β L ν α A βα = A µν (3)

λ + ω 0 2 = 0, Lösung: λ 1,2

Homework 4 Solutions Weyl or Chiral representation for γ-matrices. Phys624 Dirac Equation Homework 4

Intersection Types. Matthias Putz. Sommersemester 2011

Relativistic particle dynamics and deformed symmetry

Dirac Matrices and Lorentz Spinors

! # !! # % % & ( ) + & # % #&,. /001 2 & 3 4

Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Α Κ Α Ι Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Α Γ Ε Γ Ο Ν Ο Τ Α

6.1. Dirac Equation. Hamiltonian. Dirac Eq.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Übung 7 - Verfahren zur Lösung linearer Systeme, Gittereigenschaften


Weitere Tests bei Normalverteilung

MA4447: The Standard Model of Elementary Particle Physics


d 4 1 q M 2 q 2 M 2 q 2 M 2 226/389

4.2. ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΟΛΥΩΝΥΜΩΝ

Wenn ihr nicht werdet wie die Kinder...

A Short Introduction to Tensors

Η προβληματική της Protention στη φαινομενολογία του χρόνου του Husserl

(dx i ) 2. i=1. i=1. ds 2 = ds 2 (1.2.1)

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σερρών Τμήμα Πληροφορικής & Επικοινωνιών Σήματα και Συστήματα

Analytical Mechanics ( AM )

3 Lösungen zu Kapitel 3

Α. ΠΑΡΑΓΟΝΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΛΓΕΒΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σερρών Τμήμα Πληροφορικής & Επικοινωνιών Σήματα και Συστήματα

1 Classical Mechanics

THE ENERGY-MOMENTUM TENSOR IN CLASSICAL FIELD THEORY

2742/ 207/ / «&»

ί α α I. Β α μ α π α μ α μ π φα α υ α υ αμ α ία ( α. μ3) : ία & α μα μα - αμ υ α ) α α Θ π μα α 79 (55) * 107

Dirac Matrices and Lorentz Spinors

Strukturgleichungsmodellierung

Harmonischer Oszillator: Bewegungsgleichung. Physik für Mechatroniker WiSe 2008/2009

m i N 1 F i = j i F ij + F x

English PDFsharp is a.net library for creating and processing PDF documents 'on the fly'. The library is completely written in C# and based

English PDFsharp is a.net library for creating and processing PDF documents 'on the fly'. The library is completely written in C# and based

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΝΕΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ: εκέµβριος 2015 (2010=100,0)

*1 +3*1 - +3*1. - Ideen zu einer reinen Phänomenologie und Phänomenologischen Philosophie. Zweites Buch., Husserliana

Δωρικές και Ολυμπιακές Μελέτες

1. Kapitel I Deskriptive Statistik

4.4 Kreiszylinderschale und Kugelschale

, / 230 4,6 / 2, , / 230 5,4 / 2,7

x(t)e jωt dt = e 2(t 1) u(t 1)e jωt dt = e 2 t 1 e jωt dt =

Griechische und römische Rechtsgeschichte

2. Συνοπτική περιγραφή ερευνητικών δραστηριοτήτων

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (EE) 2019/1238 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Jörg Gayler, Lubov Vassilevskaya

Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ : 6.913

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΑ

14SYMV



ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ


Christian J. Bordé SYRTE & LPL.

Griechische und roemische Rechtsgeschichte

Klausur Strömungslehre

ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ

Symmetric Stress-Energy Tensor

DEUTSCHE SCHULE ATHEN ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ

cos(2α) τ xy sin(2α) (7) cos(2(α π/2)) τ xy sin(2(α π/2)) cos(2α) + τ xy sin(2α) (8) (1 + ν) cos(2α) + τ xy (1 + ν) sin(2α) (9)

Niveau A1 & A2 PHASE 3 ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ, ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Phys624 Quantization of Scalar Fields II Homework 3. Homework 3 Solutions. 3.1: U(1) symmetry for complex scalar

Gravitational Waves in any dimension

Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Η Δ Ι Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η

2. Β Εξισώσεις Με Απόλυτες Τιμές


ΟΔΟΘ ΔΘΖΗΣΘΟΣ Θ,28-32

DEUTSCHE SCHULE ATHEN ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ

Η Ομάδα SL(2,C) και οι αναπαραστάσεις της

ibemo Kazakhstan Republic of Kazakhstan, West Kazakhstan Oblast, Aksai, Pramzone, BKKS office complex Phone: ; Fax:

Srednicki Chapter 36

Σχετικιστικές συμμετρίες και σωμάτια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΟΛΑΒΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΩΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗ

From Fierz-Pauli to Einstein-Hilbert

Conformal algebra: R-matrix and star-triangle relations.

2. Α ν ά λ υ σ η Π ε ρ ι ο χ ή ς. 3. Α π α ι τ ή σ ε ι ς Ε ρ γ ο δ ό τ η. 4. Τ υ π ο λ ο γ ί α κ τ ι ρ ί ω ν. 5. Π ρ ό τ α σ η. 6.

MATERIALIEN ZUR VORBEREITUNG AUF DIE KLAUSUR INFORMATIK II FÜR VERKEHRSINGENIEURWESEN ANTEIL VON PROF. VOGLER IM WINTERSEMESTER 2011/12

An Introduction to Supersymmetry

Πυρηνική καταστατική εξίσωση στο πλαίσιο της κβαντικής αδροδυναμικής

Transcript:

Aspekte der speziellen Relativitätstheorie Koordinaten x = (x µ ) = x 0 x 1 x 2 x 3 = ( t x )

Aspekte der speziellen Relativitätstheorie Koordinaten x = (x µ ) = x 0 x 1 x 2 x 3 Natürliche Einheiten c = = 1 = ( t x )

Aspekte der speziellen Relativitätstheorie Koordinaten x = (x µ ) = x 0 x 1 x 2 x 3 Natürliche Einheiten c = = 1 Minkowski Metrik η µν = = ( t x 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 )

Poincaré Transformationen Poincaré Transformation = Lorentz Rotation + Translation x µ x µ = Λ µ νx ν +a µ

Poincaré Transformationen Poincaré Transformation = Lorentz Rotation + Translation x µ x µ = Λ µ νx ν +a µ Lorentz Transformationen beinhalten 3D Rotationen und Boosts 3D Rotation : x R x x 0 Boost : x 1 x 2 x 3 x 0 x 1 x 2 x 3 mit R SO(3) = γ (x 0 +βx 1 ) γ (βx 0 +x 1 ) x 2 x 3

Poincaré Transformationen Poincaré Transformation = Lorentz Rotation + Translation x µ x µ = Λ µ νx ν +a µ Lorentz Transformationen beinhalten 3D Rotationen und Boosts 3D Rotation : x R x x 0 Boost : x 1 x 2 x 3 x 0 x 1 x 2 x 3 mit R SO(3) = γ (x 0 +βx 1 ) γ (βx 0 +x 1 ) x 2 x 3 β = v/c γ = 1 1 v 2 /c 2

Lagrangefeldtheorie Lagrangedichte L = L (φ, 0 φ,... 3 φ,x 0,...x 3 ) oft = = L (φ, 0 φ,..., 3 φ) Notation =: L (φ, µ φ)

Lagrangefeldtheorie Lagrangedichte L = L (φ, 0 φ,... 3 φ,x 0,...x 3 ) oft = = L (φ, 0 φ,..., 3 φ) Notation =: L (φ, µ φ) Lagrangefunktion L = d 3 x L (φ, µ φ) = L t [φ]

Lagrangefeldtheorie Lagrangedichte L = L (φ, 0 φ,... 3 φ,x 0,...x 3 ) oft = = L (φ, 0 φ,..., 3 φ) Notation =: L (φ, µ φ) Lagrangefunktion L = d 3 x L (φ, µ φ) = L t [φ] Wirkung S[φ] = dtl t [φ]

Prinzip der stationären Wirkung Forderung: Wirkung extremal δs δφ(x)! = 0

Prinzip der stationären Wirkung Forderung: Wirkung extremal δs δφ(x)! = 0 Euler Lagrange Gleichungen L φ L µ ( µ φ) = 0

Lokaler Charakter der QFT Forderung: Nur endlicher Raum Zeit Bereich R relevant S R [φ] = d 4 x L (x,φ(x), µ φ(x)) R

Lokaler Charakter der QFT Forderung: Nur endlicher Raum Zeit Bereich R relevant S R [φ] = d 4 x L (x,φ(x), µ φ(x)) R Kanonische Randbedingungen alle Felder verschwinden ausserhalb R

Lokaler Charakter der QFT Forderung: Nur endlicher Raum Zeit Bereich R relevant S R [φ] = d 4 x L (x,φ(x), µ φ(x)) R Kanonische Randbedingungen alle Felder verschwinden ausserhalb R Euler Lagrange Gleichungen auf R L φ L µ ( µ φ) = 0 in R

Eindeutigkeit der Lagrangedichte Transformation L (φ, 0 φ,... 3 φ,x) L (φ, 0 φ,... 3 φ,x) = L (φ, 0 φ,... 3 φ,x)+ µ J µ (x)

Eindeutigkeit der Lagrangedichte Transformation L (φ, 0 φ,... 3 φ,x) L (φ, 0 φ,... 3 φ,x) = L (φ, 0 φ,... 3 φ,x)+ µ J µ (x) Falls J µ (x) x R = 0 (µ=0,...3) sind die Bewegungsgleichungen invariant, denn S = d 4 x { L+ µ J µ (x) } = R R d 4 x L+Randterme } {{ } =0 = S

Hamilton sche Feldtheorie Konjugiertes Impulsfeld π(x) = L φ

Hamilton sche Feldtheorie Konjugiertes Impulsfeld π(x) = L φ Hamiltondichte ( ) H φ(x),π(x) = π φ L

Hamilton sche Feldtheorie Konjugiertes Impulsfeld π(x) = L φ Hamiltondichte ( ) H φ(x),π(x) = π φ L Hamiltonfunktion ( ) H(t) = d 3 x H φ(x),π(x)

Beispiel: Relativistisches freien Teilchen Lagrangedichte L = 1 2 ( µφ)( µ φ) 1 2 m2 φ 2

Beispiel: Relativistisches freien Teilchen Lagrangedichte L = 1 2 ( µφ)( µ φ) 1 2 m2 φ 2 Euler Lagrange Gleichungen { µ µ +m 2} φ = 0... entsprechen Klein Gordon Gleichung { +m 2 } φ = 0

Beispiel: Relativistisches freien Teilchen Lagrangedichte L = 1 2 ( µφ)( µ φ) 1 2 m2 φ 2 Euler Lagrange Gleichungen { µ µ +m 2} φ = 0... entsprechen Klein Gordon Gleichung { +m 2 } φ = 0 Hamiltonfunktion { 1 H = d 3 x 2 π2 (x)+ 1 ( ) } 2+ φ(x) 1 2 2 m2 φ 2 (x) π(x)= φ(x)

Noether sches Theorem (I) Kontinuierliche Transformation der Felder T α : φ Φ(x,φ;α) mit Φ(x,φ;α=0) = φ(x)

Noether sches Theorem (I) Kontinuierliche Transformation der Felder T α : φ Φ(x,φ;α) mit Φ(x,φ;α=0) = φ(x) Infinitesimale Transformation T α : φ(x) φ(x)+α φ(x) φ = Φ(x,φ;α) α α=0

Noether sches Theorem (I) Kontinuierliche Transformation der Felder T α : φ Φ(x,φ;α) mit Φ(x,φ;α=0) = φ(x) Infinitesimale Transformation T α : φ(x) φ(x)+α φ(x) φ = Φ(x,φ;α) α α=0 Symmetrie Transformation der Lagrangedichte ( ) T α : L φ(x), µ φ(x) mit J µ = 0 für x R ( ) L φ(x)+α φ(x), µ (φ(x)+α φ(x)) ( ) = L φ(x), µ φ(x) +α µ J µ (x)

Noether sches Theorem (II) Infinitesimale Transformation der Lagrangedichte α L ( ) ( ) = L φ+α φ, µ (φ+α φ) L φ, µ φ = L L α φ+ φ ( φ) µ(α φ) µ ( ) { } L L = α µ ( µ φ) φ +α φ L µ φ ( µ φ) } {{ }} {{ } =:A =:B

Noether sches Theorem (II) Infinitesimale Transformation der Lagrangedichte α L ( ) ( ) = L φ+α φ, µ (φ+α φ) L φ, µ φ = L L α φ+ φ ( φ) µ(α φ) µ ( ) { } L L = α µ ( µ φ) φ +α φ L µ φ ( µ φ) } {{ }} {{ } =:A =:B Bewegungsgleichungen B=0

Noether sches Theorem (II) Infinitesimale Transformation der Lagrangedichte α L ( ) ( ) = L φ+α φ, µ (φ+α φ) L φ, µ φ = L L α φ+ φ ( φ) µ(α φ) µ ( ) { } L L = α µ ( µ φ) φ +α φ L µ φ ( µ φ) } {{ }} {{ } =:A =:B Bewegungsgleichungen B=0 (Vorläufiger) Noether Strom j µ = L ( µ φ) φ Jµ

Noether sches Theorem (III) Fordere verschwindende Variation der Wirkung S R = d 4 x µ j µ! = 0 für beliebiges R R

Noether sches Theorem (III) Fordere verschwindende Variation der Wirkung S R = d 4 x µ j µ! = 0 für beliebiges R R µ j µ = 0

Noether sches Theorem (III) Fordere verschwindende Variation der Wirkung S R = d 4 x µ j µ! = 0 für beliebiges R R µ j µ = 0 Der vorläufige Noether Strom j µ (x) = L ( µ φ) φ(x) Jµ (x) erfüllt Kontinuitätsgleichung µ j µ (x) = 0

Noether sches Theorem (IV) Verallgemeinerung auf mehrere Felderφ i T α : φ i (x) φ i (x)+α φ i (x)

Noether sches Theorem (IV) Verallgemeinerung auf mehrere Felderφ i T α : φ i (x) φ i (x)+α φ i (x) Stromdichte j µ (x) = i L ( µ φ i ) φ i(x) J µ (x) erfüllt ebenfalls Kontinuitätsgleichung

Noether sches Theorem (V) Ladung Q(t) = d 3 xj 0 (x)

Noether sches Theorem (V) Ladung Q(t) = d 3 xj 0 (x) Ladung Q ist Erhaltungsgröße dq = d 3 x j(x)=0 dt Gauß scher Satz

Noether sches Theorem (VI) Beispiel: Reelles Skalarfeld φ L = 1 2 ( µφ)( µ φ)

Noether sches Theorem (VI) Beispiel: Reelles Skalarfeld φ L = 1 2 ( µφ)( µ φ) L invariant unter φ φ+c

Noether sches Theorem (VI) Beispiel: Reelles Skalarfeld φ L = 1 2 ( µφ)( µ φ) L invariant unter φ φ+c Noether Strom j µ (x) = L ( µ φ) = µ φ(x)

Noether sches Theorem (VII) Beispiel: Komplexes Skalarfeld φ L = ( µ φ)( µ φ ) m 2 φ φ

Noether sches Theorem (VII) Beispiel: Komplexes Skalarfeld φ L = ( µ φ)( µ φ ) m 2 φ φ Euler Lagrange Gleichungen ( +m 2 ) φ = 0 und ( +m 2) φ = 0

Noether sches Theorem (VII) Beispiel: Komplexes Skalarfeld φ L = ( µ φ)( µ φ ) m 2 φ φ Euler Lagrange Gleichungen ( +m 2 ) φ = 0 und ( +m 2) φ = 0 L ist invariant unter Phasentransformation φ e iα φ und φ e iα φ

Noether sches Theorem (VII) Beispiel: Komplexes Skalarfeld φ L = ( µ φ)( µ φ ) m 2 φ φ Euler Lagrange Gleichungen ( +m 2 ) φ = 0 und ( +m 2) φ = 0 L ist invariant unter Phasentransformation φ e iα φ und φ e iα φ Infinitesimal: φ = iφ und φ = iφ

Noether sches Theorem (VII) Beispiel: Komplexes Skalarfeld φ L = ( µ φ)( µ φ ) m 2 φ φ Euler Lagrange Gleichungen ( +m 2 ) φ = 0 und ( +m 2) φ = 0 L ist invariant unter Phasentransformation φ e iα φ und φ e iα φ Infinitesimal: φ = iφ und φ = iφ Noether Strom j µ = L L φ+ ( µ φ) ( µ φ ) φ = i{φ µ φ φ µ φ } Interpretation: Ladungsstrom

Noether sches Theorem (VIII) Hinzunehmen von Koordinatentransformationen T α : x µ x µ = X µ (x;α) φ(x) φ (x ) = Φ(x,φ;α)

Noether sches Theorem (VIII) Hinzunehmen von Koordinatentransformationen T α : x µ x µ = X µ (x;α) φ(x) φ (x ) = Φ(x,φ;α) Infinitesimal x µ x µ +α x µ mit x µ = Xµ α (x;0) φ(x) φ(x)+α φ(x)

Noether sches Theorem (VIII) Hinzunehmen von Koordinatentransformationen T α : x µ x µ = X µ (x;α) φ(x) φ (x ) = Φ(x,φ;α) Infinitesimal x µ x µ +α x µ mit x µ = Xµ α (x;0) φ(x) φ(x)+α φ(x) Variation der Wirkung S = (d 4 x) L+ d 4 x L Infinitesimale Änderung des Integrationsmaßes (d 4 x) = (α µ x µ )d 4 x

Noether sches Theorem (IX) Variation der Wirkung S = d 4 x { L µ x µ + L x µ xµ + L φ φ + L ( µ φ) µ φ L ( µ φ) ( µ x ν) φ x ν }

Noether sches Theorem (IX) Variation der Wirkung S = = d 4 x { d 4 x { L µ x µ + L x µ xµ + L φ φ + L ( µ φ) µ φ L ( µ φ) ( ) µ L x µ L =:M ( µ x ν) φ x ν } φ ( νφ) x ν L ( µ φ) ( ν µ φ) x ν } {{ } =:N ( ) ( ) L + φ L L µ φ+ µ ( µ φ) ( µ φ) φ } {{ } L ( µ φ) ( µ x ν) ν φ}

Noether sches Theorem (IX) Variation der Wirkung S = { ( ) d 4 x µ L x µ L φ ( νφ) x ν L ( µ φ) ( ν µ φ) x ν } {{ } =:M =:N ( ) ( ) L + φ L L µ φ+ µ ( µ φ) ( µ φ) φ } {{ } L ( µ φ) ( µ x ν) ν φ} M = 0 (Bewegungsgleichungen)

Noether sches Theorem (IX) Variation der Wirkung S = { ( ) d 4 x µ L x µ L φ ( νφ) x ν L ( µ φ) ( ν µ φ) x ν } {{ } ) φ L µ ( µ φ) } {{ } =0 ( µ x ν) ν φ} ( L + L ( µ φ) =:N φ+ µ ( L ( µ φ) φ ) N = ( L ) ( ) φ + L L µ ( ν φ) x ν µ ( µ φ) ( µ φ) νφ x ν } {{ } =0 (Bewegungsgleichungen)

Noether sches Theorem (IX) Variation der Wirkung S = S = d 4 x µ j µ { ( ) d 4 x µ L x µ L φ ( νφ) x ν L ( µ φ) ( ν µ φ) x ν } {{ } ) φ L µ ( µ φ) } {{ } =0 ( µ x ν) ν φ} ( L + L ( µ φ) mit ( ) L φ+ µ ( µ φ) φ j µ = ( L ( µ φ) νφ Lη µ ν ) x ν L ( µ φ) φ

Noether sches Theorem (X) Noether Strom j µ (x) = ( ) L ( µ φ i ) νφ i Lη µ ν x ν L ( µ φ i ) φ i erfüllt Kontinuitätsgleichung µ j µ (x) = 0

Noether sches Theorem (X) Noether Strom j µ (x) = ( ) L ( µ φ i ) νφ i Lη µ ν x ν L ( µ φ i ) φ i erfüllt Kontinuitätsgleichung µ j µ (x) = 0 Erhaltene Ladung Q(t) = d 3 xj 0 (t, x)

Energie Impuls Tensor Translations Symmetrie x µ x µ +a µ

Energie Impuls Tensor Translations Symmetrie x µ x µ +a µ Symmetrietransformation für Skalarfeld φ T α : x µ x µ +αa µ φ(x) φ (x ) = φ(x)

Energie Impuls Tensor Translations Symmetrie x µ x µ +a µ Symmetrietransformation für Skalarfeld φ T α : x µ x µ +αa µ φ(x) φ (x ) = φ(x) x µ = a µ und φ = 0

Energie Impuls Tensor Translations Symmetrie x µ x µ +a µ Symmetrietransformation für Skalarfeld φ T α : x µ x µ +αa µ φ(x) φ (x ) = φ(x) x µ = a µ und φ = 0

Energie Impuls Tensor Translations Symmetrie x µ x µ +a µ Symmetrietransformation für Skalarfeld φ T α : x µ x µ +αa µ φ(x) φ (x ) = φ(x) x µ = a µ und φ = 0 Vier Noether Ströme T µν = L ( µ φ) ν φ Lη µν

Energie- und Impulserhaltung 0 te Komponente T 00 = L φ φ L = H

Energie- und Impulserhaltung 0 te Komponente T 00 = L φ φ L = H Energie Erhaltung d d 3 xt 00 (x) = 0 dt

Energie- und Impulserhaltung 0 te Komponente T 00 = L φ φ L = H Energie Erhaltung d d 3 xt 00 (x) = 0 dt Räumliche Komponenten i=1,2,3 P i = d 3 xt 0i (x) = d 3 xπ(x) i φ(x)

Energie- und Impulserhaltung 0 te Komponente T 00 = L φ φ L = H Energie Erhaltung d d 3 xt 00 (x) = 0 dt Räumliche Komponenten i=1,2,3 P i = d 3 xt 0i (x) = d 3 xπ(x) i φ(x) Räumliche Impulserhaltung

Energie- und Impulserhaltung 0 te Komponente T 00 = L φ φ L = H Energie Erhaltung d d 3 xt 00 (x) = 0 dt Räumliche Komponenten i=1,2,3 P i = d 3 xt 0i (x) = d 3 xπ(x) i φ(x) Räumliche Impulserhaltung Vierer Impuls P µ = d 3 xt 0µ

Drehimpulstensor (I) Lorentz Transformation Λ : x Λ( ϕ, θ)x Boost Rotation

Drehimpulstensor (I) Lorentz Transformation T α : x µ Λ(α ϕ,α θ) µ νx ν φ(x) φ ( ) Λ(α ϕ,α θ)x

Drehimpulstensor (I) Lorentz Transformation T α : x µ Λ(α ϕ,α θ) µ νx ν φ(x) φ ( ) Λ(α ϕ,α θ)x Infinitesimale Transformation für allgemeines Feld φ x µ x µ +αiω µν x ν φ(x) φ(x)+α i 2 ω µνi µν φ(x) Generator von Λ ω µν := 1 ( ) Λ µν i α α=0 antisymmetrisch ω µν = ω νµ

Drehimpulstensor (I) Lorentz Transformation T α : x µ Λ(α ϕ,α θ) µ νx ν φ(x) φ ( ) Λ(α ϕ,α θ)x Infinitesimale Transformation für allgemeines Feld φ x µ x µ +αiω µν x ν φ(x) φ(x)+α i 2 ω µνi µν φ(x) Generatoren der Transformation der Felder z.b. für Spinoren [ I µν = i 4 γ µ,γ ν]

Drehimpulstensor (I) Lorentz Transformation T α : x µ Λ(α ϕ,α θ) µ νx ν φ(x) φ ( ) Λ(α ϕ,α θ)x Infinitesimale Transformation für allgemeines Feld φ x µ x µ +αiω µν x ν φ(x) φ(x)+α i 2 ω µνi µν φ(x) x ν = iω νµ x µ und φ = i 2 ωµν I µν φ

Drehimpulstensor (I) Lorentz Transformation T α : x µ Λ(α ϕ,α θ) µ νx ν φ(x) φ ( ) Λ(α ϕ,α θ)x Infinitesimale Transformation für allgemeines Feld φ x µ x µ +αiω µν x ν φ(x) φ(x)+α i 2 ω µνi µν φ(x) x ν = iω νµ x µ und φ = i 2 ωµν I µν φ Noether Ströme j µ = ( ) L ( µ φ) νφ Lη µ ν ω νρ x ρ L 1 ( µ φ) 2 ωρν I ρν φ

Drehimpulstensor (II) Noether Ströme j µ = ( ) L ( µ φ) νφ Lη µ ν ω νρ x ρ L 1 ( µ φ) 2 ωρν I ρν φ = 1 2 ω νρm µνρ M µνρ = T µρ x ν T µν x ρ + L ( µ φ) Iνρ φ

Drehimpulstensor (II) Noether Ströme j µ = ( ) L ( µ φ) νφ Lη µ ν ω νρ x ρ L 1 ( µ φ) 2 ωρν I ρν φ = 1 2 ω νρm µνρ Kontinuitätsgleichungen µ M µνρ = 0 M µνρ = T µρ x ν T µν x ρ + L ( µ φ) Iνρ φ

Drehimpulstensor (II) Noether Ströme j µ = ( ) L ( µ φ) νφ Lη µ ν ω νρ x ρ L 1 ( µ φ) 2 ωρν I ρν φ = 1 2 ω νρm µνρ Kontinuitätsgleichungen µ M µνρ = 0 M µνρ = T µρ x ν T µν x ρ + L ( µ φ) Iνρ φ Sechs erhaltene Ladungen J µν = d 3 xm 0µν

Drehimpulstensor (III) Aufspaltung J ij = L ij +S ij S ij = Spin d 3 xπ(x)i ij φ(x) L ij = Bahndrehimpuls d 3 xπ(x) ( ) x i j x j i φ(x)

Drehimpulstensor (III) Aufspaltung J ij = L ij +S ij S ij = Spin d 3 xπ(x)i ij φ(x) L ij = Bahndrehimpuls d 3 xπ(x) ( ) x i j x j i φ(x) Drehimpulsvektor J i = 3 ( ) ε ijk J jk bzw. J = J23,J 31,J 12 j,k=1