στο πλαίσιο της πράξης «Έξυπνη Εξειδίκευση», του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας «Ελλάδα - Βουλγαρία 2007-2013» Μάρτιος 2015

Μελέτη για τα αποτελέσματα των τρεχουσών πολιτικών βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης στο πλαίσιο της πράξης «Έξυπνη Εξειδίκευση», του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας «Ελλάδα - Βουλγαρία 2007-2013» Μάρτιος 2015 Κατάσταση: Επίπεδο διάθεσης: Μελετητής: Τελική έκδοση Ελεύθερο Ένωση: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΙΝΝΟ CONSULTANTS ΣΕΡΕΜΕΤΑΚΗΣ ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΟΚΚΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Έκδοση: 2.0 Ημερομηνία: 4/9/2015 Αρχείο: smart_εβεθ_deliverable_gr_v2.0.docx

Ένωση μελετητών: ΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και οι μελετητές δεν είναι υπεύθυνοι για τη χρήση που μπορεί να γίνει στις πληροφορίες που ακολουθούν. Οι απόψεις που παρουσιάζονται στην παρούσα αναφορά ανήκουν σε αυτούς που τις εκφράζουν. Ένωση μελετητών, 2014-2015, η αναπαραγωγή επιτρέπεται με αναφορά της πηγής και των μελετητών. Το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επί του έργου ανήκει στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης. στο πλαίσιο της πράξης «Έξυπνη Εξειδίκευση» του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας «Ελλάδα - Βουλγαρία 2007-2013» σελίδα 2 από 88

Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή Ταυτότητα και μεθοδολογία της μελέτης... 9 1 Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα και οι στρατηγικές RIS3... 13 1.1 Η Στρατηγική RIS3... 13 1.1.1 Η Στρατηγική RIS3 γενικά... 13 1.1.2 Στρατηγική RIS3 στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας... 14 1.1.3 Στρατηγική RIS3 στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης... 18 1.2 Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα και ο Επενδυτικός Νόμος 3908/2011... 22 1.2.1 Παρουσίαση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων... 22 1.2.2 Ο Επενδυτικός Νόμος 3908/2011... 24 1.2.3 Συγκριτική ανάλυση στο θεματικό πλαίσιο της μελέτης... 24 2 Καταγραφή και ανάλυση προκηρύξεων προγραμμάτων... 29 2.1 Παρουσίαση προκηρύξεων προγραμμάτων... 29 2.2 Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση προκηρύξεων... 33 2.3 Ποσοτική ανάλυση προκηρύξεων προγραμμάτων... 37 2.4 Ανάλυση προτάσεων τριών προκηρύξεων... 44 2.4.1 Επιλογή τριών προκηρύξεων... 44 2.4.2 Αποτελέσματα ανάλυσης προτάσεων 3 προκηρύξεων... 46 3 Έρευνα πεδίου... 50 3.1 Ταυτότητα έρευνας... 50 3.2 Αποτελέσματα έρευνας... 51 3.2.1 Δημογραφικά στοιχεία... 51 3.2.2 Συνάφεια με τις στρατηγικές RIS3... 53 3.2.3 Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των προγραμμάτων σε θεματικά πεδία των στρατηγικών... 55 3.2.4 Αποτελέσματα των έργων αναφορικά με την ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού, το τοπικό επιχειρείν και τον αντίκτυπο στην περιοχή... 57 3.2.5 Αξιολόγηση των διαδικασιών διοίκησης και συντονισμού... 59 σελίδα 3 από 88

4 Συνθετική διάγνωση... 61 4.1 Σύνοψη αποτελεσμάτων των τρεχουσών πολιτικών... 61 4.1.1 Ανάλυση 9 επιχειρησιακών προγραμμάτων και 50 προκηρύξεων... 61 4.1.2 Έρευνα πεδίου και ανάλυση 10% των προτάσεων 3 προκηρύξεων... 62 4.2 Ανάλυση SWOT... 64 4.2.1 Ανάλυση αδυναμιών και δυνατών σημείων των τρεχουσών προγραμμάτων... 64 4.2.2 Ανάλυση ευκαιριών και απειλών... 65 4.3 Εντοπισμός και ανάλυση καλών πρακτικών... 66 4.3.1 Με βάση τις ενισχυόμενες δράσεις... 66 4.3.2 Με βάση τους ενισχυόμενους κλάδους και τομείς... 72 4.4 Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας των προγραμμάτων στο πλαίσιο των RIS3 στρατηγικών... 75 4.5 Πεδία προτεραιότητας και πρόταση μέτρων για την επόμενη προγραμματική περίοδο... 76 4.6 Πρόταση για εξειδικευμένες δράσεις και επενδυτικές προτεραιότητες... 82 5 Παραρτήματα... 85 σελίδα 4 από 88

Πίνακας εικόνων Εικόνα 1: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας... 15 Εικόνα 2: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας / Στρατηγικές προτεραιότητες στους τομείς πρωταθλητές... 16 Εικόνα 3: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας / Στρατηγικές προτεραιότητες στους οριζόντιους τομείς... 17 Εικόνα 4: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας / ενδεικτικό σχέδιο δράσης... 18 Εικόνα 5: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας ΑΜΘ... 19 Εικόνα 6: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας ΑΜΘ, ιεράρχηση τομέων παρέμβασης... 20 Εικόνα 7: Πίνακας συγκριτικής παρουσίασης στοιχείων χρηματοδότησης προγραμμάτων... 25 Εικόνα 8: Γράφημα συγκριτικής παρουσίασης ιδιωτικής συμμετοχής προγραμμάτων... 26 Εικόνα 9: Μήτρα συνάφειας των ΕΠ με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών... 27 Εικόνα 10: Γράφημα συνάφειας των ΕΠ με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών... 27 Εικόνα 11: Κωδικοποιημένη παρουσίαση των προκηρύξεων / ΕΠΑΝ, Πίνακας 1 από 2... 29 Εικόνα 12: Κωδικοποιημένη παρουσίαση των προκηρύξεων / ΕΠΑΝ, Πίνακας 2 από 2... 30 Εικόνα 13: Κωδικοποιημένη παρουσίαση των προκηρύξεων / Λοιπά ΕΠ... 31 Εικόνα 14: Γραφήματα καταγραφής στοιχείων προκηρύξεων... 32 Εικόνα 15: Μήτρα συνάφειας των προκηρύξεων του ΕΠΑΝ με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών. 34 Εικόνα 16: Μήτρα συνάφειας των προκηρύξεων των λοιπών προγραμμάτων με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών... 35 Εικόνα 17: Μήτρα συνάφειας των προκηρύξεων με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών / Συγκεντρωτικός πίνακας... 36 Εικόνα 18: Μήτρα συνάφειας των προκηρύξεων με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών / Συγκεντρωτικά γραφήματα... 36 Εικόνα 19: Ποσοτικά στοιχεία εγκρίσεων και ολοκληρώσεων επενδυτικών σχεδίων προκηρύξεων... 37 Εικόνα 20: Βαθμός ολοκλήρωσης προγραμμάτων... 38 Εικόνα 21: Ποσοτικά στοιχεία προγραμμάτων Κ. Μακεδονίας... 39 Εικόνα 22: Ποσοτικά στοιχεία προγραμμάτων Νομών Θεσσαλονίκης και Σερρών... 39 Εικόνα 23: Ποσοτικά στοιχεία προγραμμάτων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης... 40 Εικόνα 24: Ποσοτικά στοιχεία προγραμμάτων Νομών Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης... 40 Εικόνα 25: Βαθμός ένταξης και ολοκλήρωσης επενδυτικών σχεδίων ανά προκήρυξη (Περιφέρειες Κ. Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης)... 41 Εικόνα 26: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Κ. Μακεδονίας, στοιχεία ΠΚΜ... 42 Εικόνα 27: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, στοιχεία ΠΑΜΘ... 42 Εικόνα 28: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Κ. Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, στοιχεία ΥΜΑΘ... 42 Εικόνα 29: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Νομών Θεσσαλονίκης και Σερρών... 43 Εικόνα 30: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Νομών Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης... 43 Εικόνα 31: Πίνακας προκηρύξεων με τα στοιχεία προϋποθέσεων επιλογής... 44 σελίδα 5 από 88

Εικόνα 32: Πίνακας 3 προκηρύξεων, υπολογισμός 10% των υποβληθεισών προτάσεων προς ανάλυση 45 Εικόνα 33: Πίνακας 3 προκηρύξεων, υπολογισμός 10% των εγκριθεισών προτάσεων για την πρωτογενή έρευνα... 46 Εικόνα 34: Κατανομή ανά περιφέρεια, νομό, πρόγραμμα και νομική μορφή... 46 Εικόνα 35: Κατανομή με βάση το μέγεθος και την ηλικία... 47 Εικόνα 36: Κατανομή με βάση τις προτεραιότητες επένδυσης... 47 Εικόνα 37: Κατανομή με βάση τους κλάδους δραστηριότητας... 48 Εικόνα 38: Κατανομή με βάση τους τομείς επένδυσης... 49 Εικόνα 39: Κατανομή ανά περιφέρεια, νομό, πρόγραμμα και νομική μορφή... 51 Εικόνα 40: Κατανομή με βάση το μέγεθος και την ηλικία... 52 Εικόνα 41: Κατανομή με βάση τις προτεραιότητες επένδυσης... 52 Εικόνα 42: Κατανομή με βάση τους κλάδους δραστηριότητας... 53 Εικόνα 43: Κατανομή με βάση τους τομείς επένδυσης... 54 Εικόνα 44: Αξιολόγηση της συνεισφοράς στην ενίσχυση του επιπέδου καινοτομίας της επιχείρησης... 55 Εικόνα 45: Αξιολόγηση της συνεισφοράς στην ενίσχυση των δυνατοτήτων εξωστρέφειας... 55 Εικόνα 46: Αξιολόγηση συνεισφοράς στη διατήρηση/ενδυνάμωση προσωπικού με προσόντα Ε&ΤΑ... 56 Εικόνα 47: Αξιολόγηση συνεισφοράς στην εμβάθυνση γνώσης και τη συνεργασία με φορείς γνώσης.. 56 Εικόνα 48: Αξιολόγηση συνεισφοράς στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας... 56 Εικόνα 49: Αποτελέσματα ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού... 57 Εικόνα 50: Αποτελέσματα στο τοπικό επιχειρείν και το αντίκτυπο στην περιοχή... 58 Εικόνα 51: Αξιολόγηση των διαδικασιών διοίκησης των έργων από τις αρμόδιες διαχειριστικές αρχές 59 Εικόνα 52: Αξιολόγηση ανάγκης βελτίωσης των διαδικασιών διοίκησης και χρηματοδότησης έργων... 60 Εικόνα 53: Παρουσίαση δράσης ICT4GROWTH ως καλής πρακτικής ενισχυόμενων δράσεων... 67 Εικόνα 54: Παρουσίαση δράσης «Πράσινος Τουρισμός» ως καλής πρακτικής βάσει των ενισχυόμενων κλάδων και τομέων... 73 σελίδα 6 από 88

Πίνακας συντομογραφιών Συντομογραφία RIS3 Ε&ΤΑ: ΕΕ- ΕΚ: ΕΤΠΑ: ΕΚΤ: ΕΓΤΑΑ: ΕΤΑ: ΕΦΔ: ΚΜ: ΠΚΜ: ΑΜΘ: ΠΑΜΘ: ΔΙΑΠ: ΥΜΑΘ: ΕΠ: ΕΠΑΝ: ΕΠΨΣ: ΕΠΑΑ: ΕΠΑ: ΕΠΑΝΑΔ/ΕΠΑΑΔ ΕΠΕΑΑ: ΜΜΕ: ΠΜΕ: ΤΠΕ: ΠΕΠ: ΕΣΠΑ: ΕΤΕΑΝ: Πλήρες όνομα Στρατηγική ευφυούς εξειδίκευσης (Regional Innovation Smart Specialization Strategy) Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη Ευρωπαϊκή Ένωση / Επιτροπή - Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας Ενδιάμεσος Φορέας Διαχείρισης Κεντρική Μακεδονία Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΠ Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση ΕΠ Αγροτικής Ανάπτυξης ΕΠ Αλιείας ΕΠ Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού ΕΠ Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Μικρές και Μεσαίες επιχειρήσεις Πολύ μικρές επιχειρήσεις Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης σελίδα 7 από 88

Συντομογραφία ΔΔ: Π/Υ: ΕΚΤ: ΜΣΝΣ: ΝΚΕ: ΠΤ: Πλήρες όνομα Δημόσια Δαπάνη Προϋπολογισμός Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Μεταποίηση στις νέες συνθήκες Νέα καινοτομική επιχειρηματικότητα Πράσινος τουρισμός σελίδα 8 από 88

Εισαγωγή Ταυτότητα και μεθοδολογία της μελέτης Το παρόν έργο αφορά στην «Εκπόνηση μελέτης για τα αποτελέσματα των τρεχουσών πολιτικών (ongoing policies) βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης», στο πλαίσιο της πράξης Smart Specialization (Έξυπνη Εξειδίκευση), που έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα - Βουλγαρία 2007-2013. Στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ελλάδα - Βουλγαρία 2007-2013», υλοποιείται το έργο Smart Specialization, το οποίο συνιστά ένα σχέδιο αξιοποίησης της Στρατηγικής Έξυπνης Περιφερειακής Εξειδίκευσης (RIS3) για το σύνολο της διασυνοριακής περιοχής παρέμβασης του προαναφερθέντος Προγράμματος, που αποτελείται από τις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (Περιφερειακές Ενότητες Θεσσαλονίκης και Σερρών) και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και τις Περιφέρειες South West και South Central της Βουλγαρίας (περιοχές Blagoevgrad, Smolyan, Kardjali και Haskovo). Στόχος του έργου είναι να αναπτυχθούν εξειδικευμένες δράσεις και να καταγραφούν στοχευμένες επενδυτικές προτεραιότητες, για την υποστήριξη των προσεγγίσεων και των μέσων πολιτικής που θα εντοπίσουν οι Στρατηγικές Έξυπνης Εξειδίκευσης. Στο συγκεκριμένο έργο συμμετέχουν ως εταίροι οι εξής φορείς: 1. Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (επικεφαλής εταίρος), 2. Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, 3. Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ), 4. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Ερευνητική Μονάδα URENIO, 5. Δήμος Κορδελιού Ευόσμου, 6. Επιμελητήριο Δράμας, 7. Περιφερειακή Ένωση Δήμων «Maritza της Βουλγαρίας, 8. Επιχειρηματική Θερμοκοιτίδα - Gotse Delchev, 9. Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Blagoevgrad, 10. Κέντρο Ενημέρωσης και Υποστήριξης Επιχειρηματικότητας Sandanski. Το έργο Smart Specialization εμπεριέχει πέντε Πακέτα Εργασίας (Work Packages), τα οποία περιλαμβάνουν μία σειρά από αλληλένδετες και συμπληρωματικές δράσεις, που παρουσιάζονται συνοπτικά στη συνέχεια: Πακέτο Εργασίας 1 - Διοίκηση και συντονισμός του έργου Πακέτο Εργασίας 2 - Δράσεις δημοσιότητας Πακέτο Εργασίας 3 - Δράσεις υποστήριξης πολιτικών RIS3 Η ανάπτυξη και υλοποίηση πολιτικών RIS3 στη διασυνοριακή περιοχή παρέμβασης υποστηρίζονται από τις δράσεις του Πακέτου Εργασίας 3, που στόχο έχει την ορθή εφαρμογή τους, λαμβάνοντας υπόψη το θεσμικό πλαίσιο, κοινά ζητήματα, πρακτικές και πολιτικές, που εντάσσονται στους τομείς της έρευνας, της καινοτομίας και επιχειρηματικότητας, αναδεικνύοντας επίσης τις προοπτικές ανάπτυξης των κλάδων που σχετίζονται με τη Στρατηγική RIS3 των εμπλεκομένων Περιφερειών. Τέλος, το Πακέτο Εργασίας υποστηρίζει τη διαμόρφωση των πολιτικών RIS3 και ενός κοινού διασυνοριακού σχεδίου δράσης, βάσει των προγραμμάτων «Ελλάδα - Βουλγαρία 2014-2020», και «Μαύρη Θάλασσα 2014-2020», του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Έρευνας και Τεχνολογίας (Horizon 2020) και των επιμέρους ευρημάτων των μελετών τους. σελίδα 9 από 88

Πακέτο Εργασίας 4 - Δράσεις εντάσεως εργασίας Το τέταρτο πακέτο εργασίας του προγράμματος περιλαμβάνει συγκεκριμένες ενέργειες εφαρμογής της λογικής της Έξυπνης Εξειδίκευσης, στο πλαίσιο της έρευνας, της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί η εκπαίδευση, με στόχο τη βελτίωση της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας, καθώς και η συμβουλευτική υποστήριξη που θα λάβουν οι επιχειρήσεις, οι οποίες είτε δραστηριοποιούνται, είτε πρόκειται να δραστηριοποιηθούν στο διασυνοριακό εμπόριο, ή στη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών. Οι τελευταίες θα επιλεγούν βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, έπειτα από προσέλκυση και αξιολόγησή τους. Επιπλέον, θα αναπτυχθούν και δράσεις διασυνοριακής κινητικότητας εργαζομένων με επισκέψεις σε άλλες επιχειρήσεις, με στόχο τη μεταφορά τεχνογνωσίας και προώθησης της διασυνοριακής συνεργασίας. Στο πλαίσιο αυτών των ενεργειών, θα λάβει χώρα και η εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας μίας διασυνοριακής επιχειρηματικής ζώνης. Τέλος, θα θεσπιστεί θεσμός βραβείου διασυνοριακής επιχειρηματικότητας, με στόχο την ανάδειξη των επιχειρήσεων, που δημιουργούν ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες στο διασυνοριακό εμπόριο, προασπίζοντας ταυτόχρονα την απασχόληση. Πακέτο εργασίας 5 - Εργαλεία διακυβέρνησης της Έξυπνης Εξειδίκευσης Στο πλαίσιο του πέμπτου Πακέτου Εργασίας, θα αναπτυχθεί μια ανοικτή πλατφόρμα συνεργασίας RIS3, που σκοπό έχει τη διάχυση, υποστήριξη και παρακολούθηση των στρατηγικών της Έξυπνης Εξειδίκευσης και των πολιτικών RIS3, στη διασυνοριακή περιφέρεια. Επίσης, θα διαμορφωθεί και υπογραφεί ένα Μνημόνιο Συνεργασίας, δεσμεύοντας όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, το οποίο θα λάβει την οριστική του μορφή έπειτα από δημόσιο διάλογο. Το έργο συγχρηματοδοτείται κατά 85% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και κατά 15% από εθνικούς πόρους, στο πλαίσιο του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα - Βουλγαρία 2007-2013», Άξονας Προτεραιότητας 3 του Προγράμματος με τίτλο: «Ανταγωνιστικότητα και ανθρώπινοι πόροι», Στόχος 3.2: «Στήριξη της επιχειρηματικότητας και δράσεις για την αναδιάρθρωση της Οικονομίας». Στο πλαίσιο του έργου και συγκεκριμένα στο πλαίσιο της Δράσης 3.4 «Υποστήριξη Περιφερειών» (Support Regions) διεξήχθη η παρούσα μελέτη για λογαριασμό του ΕΒΕΘ, για τα αποτελέσματα των τρεχουσών πολιτικών (on-going policies) βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, με εστίαση στα προγράμματα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας του ΕΣΠΑ 2007-2013 και δευτερευόντως σε άλλα σχετικά μέτρα, όπως ο Επενδυτικός Νόμος 3908/2011. Η Δράση 3.4 του έργου Smart Specialization αποσκοπεί στη μελέτη πρόσφατα υλοποιηθέντων εθνικών προγραμμάτων και έργων, την αναγνώριση βέλτιστων πρακτικών και την πρόταση μέτρων για την επόμενη προγραμματική περίοδο που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα των τομέων της οικονομίας που επιλέγονται από τις προαναφερθείσες Περιφέρειες στο πλαίσιο της Στρατηγικής τους για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της εν λόγω Δράσης και με πεδίο αναφοράς την περιοχή παρέμβασης του έργου, που αποτελούν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (Περιφερειακές Ενότητες Θεσσαλονίκης και Σερρών) και Ανατολικής Μακεδονίας & σελίδα 10 από 88

Θράκης και οι Περιφέρειες South West και South Central της Βουλγαρίας (περιοχές Blagoevgrad, Smolyan, Kardjali και Haskovo): 1. Μελετάται η εμπειρία της υλοποίησης έργων του ΕΣΠΑ 2007-2013, αναφορικά με την προώθηση της επιχειρηματικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας σε διακρατικό και διασυνοριακό επίπεδο, για την ανάδειξη καλών πρακτικών που μπορούν να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο της διαμόρφωσης πολιτικών που ενσωματώνουν στρατηγικές RIS3. 2. Αξιολογείται εκ των προτέρων (ex ante) η συμφωνία του νέου ΕΣΠΑ 2014-2020 με τους στρατηγικούς στόχους Έξυπνης Εξειδίκευσης των εν λόγω Περιφερειών. 3. Καταγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση των κλάδων που έχουν επιλέξει οι 4 παραπάνω Περιφέρειες στο πλαίσιο της RIS3 Στρατηγικής τους και θα προταθούν μέτρα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας στους εν λόγω κλάδους. 4. Εκπονείται μελέτη για τα επιχειρησιακά προγράμματα και άλλα μέτρα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 στις προαναφερθείσες Περιφέρειες. Η μελέτη θα διερευνήσει την αποτελεσματικότητα των παραπάνω προγραμμάτων σε ότι αφορά τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στις συγκεκριμένες περιοχές και θα εντοπίσει στη συνέχεια βέλτιστες πρακτικές εξυπηρέτησης των RIS3 στόχων των 4 Περιφερειών. Το συγκεκριμένο σημείο αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας μελέτης και αναλύεται λεπτομερώς πιο κάτω. 5. Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των παραπάνω μελετών σε εμπλεκόμενα μέρη (stakeholders) στις προαναφερθείσες 4 Περιφέρειες. Στο πλαίσιο της Δράσης 3.4 της πράξης Smart Specialization, η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει: Στο Κεφάλαιο 1: Σύντομη περιγραφή και αξιολόγηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007-2013 και άλλων μέτρων ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων κατά την περίοδο 2007-2013, όπως ο Επενδυτικός Νόμος 3908/2011, που υλοποιήθηκαν στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και σύντομη περιγραφή της τρέχουσας Στρατηγικής RIS3 των εν λόγω Περιφερειών. Στο Κεφάλαιο 2: Καταγραφή και αξιολόγηση των προκηρύξεων στο πλαίσιο Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007-2013 και του Επενδυτικού Νόμου 3908/2011 που αφορούσαν στις παραπάνω 2 ελληνικές Περιφέρειες, οι οποίες σχετίζονται με τους στόχους της Έξυπνης Εξειδίκευσης στις εν λόγω Περιφέρειες. Επιλογή 3 προκηρύξεων και ανάλυση δείγματος υποβληθεισών προτάσεων επενδύσεων, ως προς τις προτεραιότητες των συγκεκριμένων προτάσεων, τους εμπλεκόμενους τομείς δραστηριότητας και το γεωγραφικό εύρος των ωφελουμένων. Η επιλογή των 3 προκηρύξεων έγινε με βάση τα εξής κριτήρια: α) η πιο μεγάλη σε προϋπολογισμό προκήρυξη, β) η πιο διαφοροποιημένη προκήρυξη σε ό,τι αφορά τους τομείς δραστηριότητας που ενισχύει, γ) η πιο εστιασμένη προκήρυξη σε ότι αφορά τους τομείς δραστηριότητας που ενισχύει. σελίδα 11 από 88

Στο Κεφάλαιο 3: Διεξαγωγή και ανάλυση αποτελεσμάτων έρευνας πεδίου εγκεκριμένων προτάσεων επενδύσεων σε ένα δείγμα 10% των εγκεκριμένων προτάσεων επενδύσεων στο πλαίσιο των παραπάνω 3 προκηρύξεων. Η έρευνα αφορά μεταξύ άλλων στα αποτελέσματα των έργων αναφορικά με το τοπικό επιχειρείν, την ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού και τον αντίκτυπο στην περιοχή, την αξιολόγηση των διαδικασιών διοίκησης και συντονισμού των έργων από τις αρμόδιες διαχειριστικές αρχές και σύντομες προτάσεις βελτίωσης των διαδικασιών διοίκησης και χρηματοδότησης των έργων. Τέλος, στο Κεφάλαιο 4: Σύνθεση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Ως αποτέλεσμα της προηγούμενης ανάλυσης, εντοπίζονται κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας και πεδία προτεραιότητας ανάλογων πρωτοβουλιών για τις εν λόγω Περιφέρειες. Η μελέτη διεξήχθη σε στενή συνεργασία με την Ομάδα Έργου του Επιμελητηρίου για την πράξη Smart Specialisation. Η ένωση των μελετητών θα ήθελε να ευχαριστήσει για την εποικοδομητική συνεργασία τον Α Αντιπρόεδρο του ΕΒΕΘ κο Εμμανουήλ Βλαχογιάννη και τους κ. Γιώργο Εμμανουηλίδη και Αντώνη Μπούμπουλα, στέλεχος και προϊστάμενο του Τμήματος Μελετών και Έρευνας του Επιμελητηρίου, αντίστοιχα. Επιπρόσθετα, η ένωση των μελετητών θα ήθελε να ευχαριστήσει για την έγκυρη και έγκαιρη συνεισφορά τους στην παροχή δεδομένων και στοιχείων τον κ. Σπύρο Σκοτίδα, Γενικό Διευθυντή της ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ, τον κ. Παναγιώτη Αρχοντίκη, Υπεύθυνο έργου της ΔΕΣΜΟΣ-ΑΜΘ, τον κ. Κωνσταντίνο Παπαγεωργίου, Προϊστάμενο του Τμήματος Κινήτρων Περιφερειακής Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας, την κα Παρασκευή Χουρίδου, Προϊστάμενη Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και την κα Χριστίνα Παρασκευαΐδου, στέλεχος της Διεύθυνσης Περιφερειακής Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Μακεδονίας και Θράκης, καθώς και τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα πεδίου. Η ομάδα έργου της ένωσης μελετητών αποτελείται από τους Θόδωρο Σερεμετάκη Διπλ. Μηχανικό ΜΒΑ, Σπύρο Χιωτέρη Διπλ. Οικονομολόγο MBA, Γιώργο Κόκκα Διπλ. Μηχανικό MSc, Ηρακλή Γωνιάδη Διπλ. Οικονομολόγο MSc PhD, Γιάννη Γεραγωτέλλη Διπλ. Πληροφορικής MSc, Νάντια Καρρά Διπλ. Οικονομολόγο MBA, Χάρις Λουπάση Διπλ. Οικονομολόγο MSc, Κωνσταντίνο Φούσκα Διπλ. Οικονομολόγο MSc PhD και Ξανθή Κατσικώρη Τεχνολόγο Γεωπόνο. σελίδα 12 από 88

1 Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα και οι στρατηγικές RIS3 1.1 Η Στρατηγική RIS3 1.1.1 Η Στρατηγική RIS3 γενικά Η συνεχόμενη οικονομική κρίση που βιώνει τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη απαιτεί τη λήψη μέτρων που προωθούν την έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη. Ως μέτρο αντιμετώπισης της οικονομικής συγκυρίας και στο πλαίσιο της στρατηγικής για την Ευρώπη 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) έχει θέσει ως προτεραιότητα την συγκρότηση μιας περιεκτικής ευρωπαϊκής στρατηγικής καινοτομίας, με έμφαση στην επένδυση στην έρευνα, την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα σε κάθε κράτος μέλος και περιφέρεια της Ε.Ε. Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την Ευρώπη 2020, η Έξυπνη Εξειδίκευση βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Ε.Ε. και αποτελεί βασικό στοιχείο των τοπικών πολιτικών, καθώς συνιστά μια ατζέντα οικονομικού μετασχηματισμού βασισμένη στις επιλογές, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, την κρίσιμη μάζα, τη συλλογική ηγεσία, τη συνδεσιμότητα και την κοινή λογική, που προωθεί την ανάπτυξη των περιφερειών επικεντρώνοντας τις προσπάθειες στην αξιοποίηση των πιο εξειδικευμένων προτερημάτων τους. Ειδικότερα, η Έξυπνη Εξειδίκευση: Εστιάζει την υποστηρικτική πολιτική και τις επενδύσεις σε κομβικές εθνικές/περιφερειακές προτεραιότητες, προκλήσεις και ανάγκες για ανάπτυξη. Αξιοποιεί τα δυνατά σημεία κάθε χώρας / περιφέρειας, τα ανταγωνιστικά τους πλεονεκτήματα και στις δυνατότητες για αριστεία. Υποστηρίζει την τεχνολογική όσο και την πρακτικά εφαρμοσμένη καινοτομία και στοχεύει στην τόνωση των επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα. Εμπλέκει όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, ενθαρρύνοντας την καινοτομία και τον πειραματισμό. Προϋποθέτει την τεκμηρίωση και παρακολούθηση των πολιτικών, με την υιοθέτηση συστημάτων παρακολούθησης και αξιολόγησης. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συστήνει στις εθνικές και περιφερειακές αρχές σε όλη την Ευρώπη να καταρτίσουν στρατηγικές έρευνας και καινοτομίας για την έξυπνη εξειδίκευση, προκειμένου να αυξηθεί η αποδοτικότητα της αξιοποίησης των διαρθρωτικών ταμείων και να διευρυνθούν οι συνέργειες μεταξύ διαφορετικών εθνικών και περιφερειακών πολιτικών, καθώς και μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Η έξυπνη εξειδίκευση δεν είναι κάτι νέο. Αντίθετα, είναι μια εκλέπτυνση και αναβάθμιση της υφιστάμενης μεθοδολογίας για τον προγραμματισμό διαρθρωτικών ταμείων. Βασίζεται σε 15 χρόνια εμπειρίας στην υποστήριξη στρατηγικών καινοτομίας στις περιφέρειες, και την οικονομική σκέψη πρώτης γραμμής από μείζονες διεθνείς θεσμούς όπως η Διεθνής Τράπεζα, ο ΟΟΣΑ και το ΔΝΤ. Οι πιο σελίδα 13 από 88

προηγμένες περιφέρειες συμμετέχουν ήδη σε παρεμφερείς στρατηγικές ασκήσεις, όπως υπογραμμίζεται από την πρωτοβουλία «Περιφέρειες για την οικονομική αλλαγή 1» ή το Περιφερειακό παρατηρητήριο καινοτομίας 2. Η έξυπνη εξειδίκευση αποσκοπεί στον εντοπισμό των μοναδικών χαρακτηριστικών και μέσων κάθε χώρας και περιφέρειας, επισημαίνοντας τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα κάθε περιφέρειας, και συγκεντρώνοντας περιφερειακούς παράγοντες και πόρους γύρω από ένα όραμα που άγεται από την αριστεία για το μέλλον τους. Σημαίνει επίσης ενίσχυση των περιφερειακών συστημάτων καινοτομίας, μεγιστοποίηση των ροών γνώσης και εξάπλωση των οφελών της καινοτομίας σε όλο το εύρος της περιφερειακής οικονομίας. Αποσκοπεί στη συμφιλίωση δυο ορθολογισμών πολιτικής δράσης: τη θέσπιση κάθετων προτεραιοτήτων σχετικά με τομείς, τεχνολογίες και δράσεις παρά να θεσπίσει γενικές προτεραιότητες όπως την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ έρευνας και βιομηχανίας ή τη βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου, τη συμπερίληψη δυναμισμού, ανταγωνιστικών συμμετοχών και επιχειρηματικής γνώσης συνδυάζοντας επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική με τη γνώση των εξελίξεων στην αγορά, τις επιχειρηματικές ανάγκες και τις αναδυόμενες ευκαιρίες. 1.1.2 Στρατηγική RIS3 στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Κεντρικής Μακεδονίας για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 εγκρίθηκε από τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 13 Δεκεμβρίου 2014. Μετά από τις προβλεπόμενες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαδικασίες σχεδιασμού και δημόσιας διαβούλευσης η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας έχει φτάσει σε ένα τελικό σχέδιο (Μάρτιος 2014, http://www.pepkm.gr). Με βάση αυτό το τελικό σχέδιο, το όραμα για την Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας διαμορφώνεται ως εξής: Στρατηγικό Όραμα Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για το 2025: Το Όραμα της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι έως το έτος 2025 να καταστεί Κόμβος Καινοτομίας για την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μέσω της διατήρησης και ενδυνάμωσης του σημαντικού Ανθρώπινου Κεφαλαίου της με ικανά προσόντα σε θέματα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, την εμβάθυνση της συνεργασίας του χώρου της Γνώσης με την Επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη καινοτομικού περιβάλλοντος με στόχο τη έξοδο από την κρίση και την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στη βάση της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της εν λόγω στρατηγικής, έγινε ανάλυση των στρατηγικών προσεγγίσεων και η ομάδα εργασίας κατέληξε στις πέντε, παρακάτω, Ειδικές Στρατηγικές (ΕΣ): 1 http://europa.eu/legislation_summaries/regional_policy/review_and_future/g24240_el.htm 2 http://www.rim-europa.eu σελίδα 14 από 88

1. ΕΣ1 Κοινή Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Προσέγγιση RIS3 και στοχευμένες συνεργασίες μεταξύ των μελών της τριπλής έλικας 2. ΕΣ2 Ενδυνάμωση ανθρώπινου κεφαλαίου στην κατεύθυνση της καινοτομίας γνώση βασισμένη στις ανάγκες της αγοράς 3. ΕΣ3 Έμφαση στους στρατηγικούς κλάδους εξειδίκευσης, αξιοποίηση των Βασικών Τεχνολογιών Γενικής Εφαρμογής (Key Enabling Technologies /KETs) και ανάπτυξη στρατηγικής εξωστρέφειας 4. ΕΣ4 Δημιουργία και Πιστοποίηση ολοκληρωμένου συστήματος υποστήριξης στην Αλυσίδα καινοτομίας 5. ΕΣ5 Δημιουργία Στρατηγικής πλατφόρμας με τη συμμετοχή χρηματοδοτικών φορέων και με στόχο την ομαλή χρηματοδότηση καινοτομικών δράσεων & δημιουργία κουλτούρας συνεργασιών με τον ιδιωτικό τομέα, προσπάθεια μόχλευσης ιδιωτικών πόρων. Εικόνα 1: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας Για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων καινοτομίας και έρευνας για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στο πλαίσιο της RIS3 ελήφθησαν υπ όψιν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα δεδομένα και εισροές: Το Αναπτυξιακό Όραμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας όπως αυτό διατυπώθηκε από το Περιφερειακό Συμβούλιο και εξειδικεύτηκε στα πλαίσια της στρατηγικής RIS3, Η Ανάλυση Περιβάλλοντος, ανάλυση SWOT και οι Γενικές Στρατηγικές του Παραδοτέου Π1 «Ανάλυση Περιβάλλοντος και Δυναμικό Καινοτομίας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας», σελίδα 15 από 88

Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης των συμμετόχων της Περιφέρειας επί των Κειμένων Βάσης, Οι προτάσεις τομεακής πολιτικής της ΓΓΕΤ για την Έρευνα και Καινοτομία στο πλαίσιο προετοιμασίας του ΣΕΣ (Μάιος 2013), Προτάσεις για τις εθνικές στρατηγικές προτεραιότητες όπως αυτές έχουν διατυπωθεί σε διάφορες βασικές μελέτες (ΙΟΒΕ, Μάρτιος 2013, «Στρατηγικό Πλαίσιο Αναπτυξιακής Πολιτικής για τον 3ο Θεματικό Στόχο της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020», McKinsey&Company, Σεπτέμβριος 2013, Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά: Προσδιορίζοντας το νέο Εθνικό Μοντέλο Ανάπτυξης ). Με βάση τα παραπάνω αποτυπώνονται οι κλάδοι στρατηγικής προτεραιότητας οι οποίοι είναι: Γεωργία και κτηνοτροφία, Βιομηχανία (Μεταποίηση τροφίμων, κλωστοϋφαντουργία και ένδυση, χημικά, δομικά υλικά, πλαστικά και μέταλλα), Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), Τουρισμός, Υπηρεσίες εκπαίδευσης, Περιβάλλον και Ενέργεια, Μεταφορές. Από τους παραπάνω κλάδους στρατηγικής εξειδίκευσης της ΠΚΜ κάποιοι αποτελούν τομείς περιφερειακής εξειδίκευσης, συμμετέχουν αποφασιστικά στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία της Περιφέρειας, απασχολούν σημαντικό αριθμό εργαζομένων, διατηρούν κρίσιμη μάζα και παρουσιάζουν εγγενή δυναμική και εξωστρέφεια. Οι τομείς αυτοί χαρακτηρίζονται ως Τομείς Πρωταθλητές και είναι οι ακόλουθοι: Α) ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Β) ΤΟΜΕΑΣ ΥΛΙΚΩΝ Γ) ΤΟΜΕΑΣ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ & ΈΝΔΥΣΗΣ Δ) ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Εικόνα 2: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας / Στρατηγικές προτεραιότητες στους τομείς πρωταθλητές σελίδα 16 από 88

Αντίστοιχα έχουν εντοπιστεί τεχνολογικοί/ κλαδικοί τομείς με ιδιαίτερα αποφασιστικό ρόλο στην ενεργοποίηση των πλεονεκτημάτων της οικονομίας της Περιφέρειας στην κατεύθυνση της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας. Οι τεχνολογικοί τομείς αυτοί λειτουργούν ως καταλύτες για την απορρόφηση της καινοτομίας, χαρακτηρίζονται ως Τομείς Οριζόντιας Υποστήριξης και είναι οι ακόλουθοι: Α) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Β) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Γ) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δ) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ Από τη στρατηγική RIS3 προκύπτει επικέντρωση στις ακόλουθες στρατηγικές προτεραιότητες διατηρώντας ανοικτό το ενδεχόμενο αυτές να διαφοροποιηθούν στις επόμενες φάσεις σχεδιασμού και υλοποίησης. Εικόνα 3: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας / Στρατηγικές προτεραιότητες στους οριζόντιους τομείς Η στρατηγική καταλήγει σε ενδεικτικό σχέδιο δράσης με κωδικοποίηση και συσχετισμό των δράσεων με ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα, ενδεικτικούς δικαιούχους και πηγές χρηματοδότησης, όσον αφορά στους τρεις τομείς της διαχείρισης γνώσης, δηλ. της παραγωγής γνώσης, της διάχυσης γνώσης και της αξιοποίησης γνώσης. σελίδα 17 από 88

Εικόνα 4: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας / ενδεικτικό σχέδιο δράσης 1.1.3 Στρατηγική RIS3 στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 εγκρίθηκε από τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 13 Δεκεμβρίου 2014. Μετά από τις προβλεπόμενες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαδικασίες σχεδιασμού και δημόσιας σελίδα 18 από 88

διαβούλευσης η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας έχει φτάσει σε ένα τελικό σχέδιο (Ιούνιος 2014, http://www.eydamth.gr). Εικόνα 5: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας ΑΜΘ Με βάση αυτό το τελικό σχέδιο, το όραμα για την Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας διαμορφώνεται ως εξής: Η Ανατολική Μακεδονία Θράκη θα είναι το 2020 ο δεύτερος βιομηχανικός πόλος έντασης γνώσης στην Ελλάδα, διπλασιάζοντας τις επενδύσεις των επιχειρήσεων σε έρευνα και ανάπτυξη. Αξιοποιώντας ενδογενή και εισαγόμενη γνώση, θα βελτιώσει κατά 20% την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του αγροδιατροφικού της συμπλέγματος. Την ίδια στιγμή θα επενδύσει στο φυσικό και πολιτιστικό της απόθεμα ώστε να μετασχηματιστεί σε «τουριστικό προορισμό αριστείας» βελτιώνοντας κατά 20% τους βασικούς δείκτες επιδόσεων του τουρισμού. Για το σκοπό αυτό θα αξιοποιήσει στο έπακρο νέες συλλογικότητες, απελευθερώνοντας δημιουργικές δυνάμεις και ενδυναμώνοντας τη βάση του δημιουργικού δυναμικού της. Στο πλαίσιο της στρατηγικής ορίζονται οριζόντιες και κάθετες προτεραιότητες, ως ακολούθως. Οριζόντιες προτεραιότητες 1. Αναβάθμιση της θεσμικής ικανότητας του Περιφερειακού Συστήματος Καινοτομίας και των συστατικών του μερών 2. Αναβάθμιση και διατήρηση του ανθρώπινου κεφαλαίου 3. Στοχευμένη προσφορά γνώσης, ενίσχυση της απορρόφησης γνώσης και διέγερση του επιχειρηματικού δυναμισμού 4. Ενίσχυση της έντασης και της ποιότητας των ενδο περιφερειακών και διαπεριφερειακών δικτυώσεων Κάθετες προτεραιότητες σελίδα 19 από 88

Έχει υιοθετηθεί μία πολυκριτηριακή μεθοδολογία ιεράρχησης των τομέων παρέμβασης στο παραγωγικό σύστημα με βάση την οποία ιεραρχούνται οι κλάδοι παρέμβασης συγκεκριμένα ο αγροδιατροφικός τομέας, η μεταποίηση και ο τουρισμός (κριτήρια: σχετικό μέγεθος, κρίσιμη μάζα, δυνατότητα μόχλευσης δαπανών Ε&Α ανά κλάδο, επίπεδο τεχνολογικής ικανότητας). Εικόνα 6: Η στρατηγική RIS3 της Περιφέρειας ΑΜΘ, ιεράρχηση τομέων παρέμβασης Έτσι διακρίνονται δύο κύριοι πυλώνες παρεμβάσεων στο παραγωγικό σύστημα της Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, ήτοι σελίδα 20 από 88

το μετασχηματισμό του αγροδιατροφικού συμπλέγματος και τη μεγέθυνση και εμπέδωση των αναδυόμενων κλάδων της περιφερειακής οικονομίας. Και οι δύο πυλώνες παρεμβάσεων έχουν σημαντικά περιθώρια τόσο για τεχνολογική, όσο και για μη τεχνολογική καινοτομία. Ο 1ος πυλώνας περιλαμβάνει σειρά παρεμβάσεων στο αγροδιατροφικό σύμπλεγμα. Μεταξύ των προτεραιοτήτων στο 2ο πυλώνα είναι: Ενίσχυση της τεχνολογικά οδηγούμενης προϊοντικής ή διεργασιακής καινοτομίας, κατά προτίμηση με εφαρμογή βασικών υποστηρικτικών τεχνολογιών (Key Enabling Technologies) στους κλάδους: o των πλαστικών ελαστικών, o των φαρμάκων, o του ηλεκτρονικού / ηλεκτρολογικού εξοπλισμού o των καινοτόμων δομικών υλικών, o της ενέργειας, του περιβάλλοντος και των υβριδικών τεχνολογιών. Διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος μέσω οργανωτικών και προωθητικών καινοτομιών, Ανάπτυξη προωθητικών καινοτομιών για την ενίσχυση του branding των μαρμάρων και τη διεύρυνση των αγορών, Προσέλκυση ή υποστήριξη επενδύσεων σε επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών που υπηρετούν εμπεδωμένους ή αναδυόμενους κλάδους της περιφερειακής οικονομίας όπως: o Πιστοποίηση ισχυρισμών υγείας σε τρόφιμα, σχεδιασμός βιολειτουργικών τροφίμων o Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών με εφαρμογές στον πρωτογενή τομέα ή τη βιομηχανική πληροφορική o Βιομηχανικός σχεδιασμός o Πιστοποίηση βιομηχανικών προϊόντων o Μάρκετινγκ αγροτικών προϊόντων o Ειδικές μορφές τουρισμού (πολιτιστικός τουρισμός, οικοτουρισμός, ιατρικός τουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, χειμερινός τουρισμός, συνεδριακός τουρισμός, γαστρονομικός τουρισμός, κ.ά.) o Εξειδικευμένες υπηρεσίες υγείας (διάγνωσης, πρόληψης, αποκατάστασης, θεραπείας). σελίδα 21 από 88

1.2 Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα και ο Επενδυτικός Νόμος 3908/2011 1.2.1 Παρουσίαση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Η αρχιτεκτονική των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΕΠ) του ΕΣΠΑ 2007 2013 διαμορφώθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετηθούν οι στρατηγικές επιλογές της χώρας λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Το νέο σχήμα χαρακτηρίζεται από σχετικά μικρό πλήθος Επιχειρησιακών Προγραμμάτων: ο στρατηγικός σχεδιασμός της χώρας για την περίοδο 2007-2013 υλοποιείται μέσα από οκτώ (8) Τομεακά ΕΠ, πέντε (5) Περιφερειακά ΕΠ και δεκατέσσερα (14) Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας. Επιπρόσθετα, η στρατηγική ανάπτυξης της χώρας συμπληρώνεται με δύο ειδικά ΕΠ αναφορικά με τους τομείς Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας αντίστοιχα. Η παρούσα μελέτη ασχολείται με τα Επιχειρησιακά Προγράμματα που συμπεριέλαβαν κατά την υλοποίησή τους άμεσες δράσεις ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των Μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην περιοχή μελέτης, δηλ. τις Περιφέρειες Κ. Μακεδονίας και Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης. Από το σύνολο των 29 ΕΠ, αυτά ήταν 8: 1. Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηματικότητα 2. Ψηφιακή Σύγκλιση 3. Μακεδονίας - Θράκης 4. Αγροτική ανάπτυξη 5. Αλιεία 6. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 7. Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων 8. Εκπαίδευση και δια βίου μάθηση ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηµατικότητα» Το ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηµατικότητα» έχει ως κύρια αναπτυξιακή επιδίωξη τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και του παραγωγικού συστήµατος της χώρας, δίνοντας ιδιαίτερη έµφαση στη διάσταση της καινοτοµίας. Οι παρεµβάσεις που υλοποιούνται από το ΕΠ αποσκοπούν στην προώθηση του συστήµατος Έρευνας, Ανάπτυξης και Καινοτοµίας (ΕΑΚ) της χώρας και στη διασύνδεση του συστήµατος µε τον παραγωγικό ιστό, καθώς και στην ενίσχυση του επιχειρηµατικού ιστού και την ποιοτική αναβάθµιση των προϊόντων, συµπεριλαµβανοµένης της επιχειρηµατικής δικτύωσης. Επίσης αποσκοπούν στην ενίσχυση των δοµών στήριξης της επιχειρηµατικότητας, στη βελτίωση των µηχανισµών εποπτείας της αγοράς, στην υποστήριξη δοµών υποδοχής επιχειρηµατικών και καινοτόµων δράσεων κ.λπ. καθώς και στην εξασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας της χώρας και µέσω των ΑΠΕ. ΕΠ «Ψηφιακή Σύγκλιση» σελίδα 22 από 88

Το ΕΠ «Ψηφιακή Σύγκλιση» επικεντρώνεται στο στρατηγικό στόχο «Ψηφιακό Άλµα στην παραγωγικότητα, Ψηφιακό Άλµα στην ποιότητα ζωής». Οι παρεµβάσεις που υλοποιούνται µέσω του ΕΠ στοχεύουν στην προώθηση των ΤΠΕ σε επιχειρήσεις, στον ανασχεδιασµό διαδικασιών του ηµόσιου Τοµέα, στην προώθηση της επιχειρηµατικότητας σε τοµείς που χρησιµοποιούν τις ΤΠΕ, στην ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών της δηµόσιας διοίκησης για τον πολίτη και στη βελτίωση της καθηµερινής ζωής µέσω των ΤΠΕ. ΕΠ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου υναµικού» Το ΕΠ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου υναµικού» θέτει ως στρατηγικούς στόχους τη δηµιουργία συνθηκών πλήρους απασχόλησης, τη βελτίωση της ποιότητας της εργασίας και της παραγωγικότητας, καθώς και την ενίσχυση της προσαρµοστικότητας των επιχειρήσεων και του ανθρώπινου δυναµικού στις µεταβαλλόµενες συνθήκες του διεθνούς ανταγωνισµού και των τεχνολογικών και παραγωγικών εξελίξεων. Στοχεύει επίσης στην ενίσχυση της απασχόλησης των γυναικών, των νέων, των εργαζοµένων µεγαλύτερης ηλικίας και των ευάλωτων οµάδων και στην προώθηση της ισότιµης πρόσβασης στην αγορά εργασίας, καθώς και στη µείωση του κοινωνικού αποκλεισµού και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. ΠΕΠ «Μακεδονίας Θράκης» Τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράµµατα συµβάλλουν στην κάλυψη των εθνικών στρατηγικών στόχων, συµπληρωµατικά µε τα τοµεακά προγράµµατα και µε έµφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες κάθε χωρικής ενότητας / περιφέρειας, όπως αυτά εξειδικεύονται στην περιφερειακή στρατηγική. ΕΠ «Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων» Το ΕΠ «Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων» αποβλέπει στην προώθηση του ανθρώπινου δυναμικού στην απασχόληση και επανένταξη του στην αγορά εργασίας, στη συμβολή στην αποκατάσταση του κοινωνικό οικονομικού ιστού, στη δημιουργία προϋποθέσεων για τη συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού, στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και στην ανάπτυξη και βιωσιμότητα της τοπικής οικονομίας σε περιοχές που πλήττονται από απρόβλεπτες τοπικές ή τομεακές κρίσεις που συνδέονται με οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση, συμπεριλαμβανομένης τυχόν αναδιάρθρωσης που προκαλείται από φυσικές καταστροφές, ή με τις συνέπειες της απελευθέρωσης του εμπορίου. ΕΠ «Εκπαίδευση και ια Βίου Μάθηση» Το ΕΠ «Εκπαίδευση και ια Βίου Μάθηση» επικεντρώνεται σε τρεις στρατηγικούς στόχους: επένδυση στο µέλλον βελτίωση του επιπέδου των βασικών δεξιοτήτων όλων, µεταρρυθµίσεις στο εκπαιδευτικό σύστηµα ώστε η δια βίου µάθηση να καταστεί πραγµατικότητα για όλους και αύξηση της ποιότητας και της ελκυστικότητας της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. ΕΠ «Αγροτικής Ανάπτυξης» και ΕΠ «Αλιείας» σελίδα 23 από 88

Η στρατηγική στους τομείς Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας υλοποιείται µέσω δύο Επιχειρησιακών Προγραµµάτων, που είναι το Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 (ΠΑΑ), και το ΕΠ Αλιείας 2007-2013 (ΕΠΑΛ). Τα δύο ΕΠ σε επίπεδο στρατηγικής και στόχων είναι απόλυτα συνεκτικά και συµπληρωµατικά µε το ΕΣΠΑ και τα ΕΠ. Τα δύο Προγράµµατα (ΠΑΑ και ΕΠΑΛ) περιλαµβάνουν τρεις κοινές βασικές ενότητες παρεµβάσεων που στοχεύουν: στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενή τοµέα (γεωργία αλιεία), στην προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο διαχείριση των πόρων, στη διαφοροποίηση της οικονοµίας των αγροτικών περιοχών και των περιοχών που εξαρτώνται από την αλιεία. 1.2.2 Ο Επενδυτικός Νόμος 3908/2011 Ο Επενδυτικός Νόμος 3908/2011 με τίτλο «Ενίσχυση Ιδιωτικών Επενδύσεων για την Οικονομική Ανάπτυξη, την Επιχειρηματικότητα και την Περιφερειακή Συνοχή», όπως τροποποιήθηκε από τους Νόμους 4072/12, 4146/13 και 4242/14, αποτελεί το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την ίδρυση, την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό επιχειρήσεων. Παρέχει τη δυνατότητα να επιδοτηθούν οι επιχειρήσεις υφιστάμενες και υπό σύσταση- σύμφωνα με τα ποσοστά που καθορίζονται από τον εκάστοτε Εγκεκριμένο Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων. Σκοπός του είναι η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας με τη διαμόρφωση καθεστώτων ενίσχυσης των επενδύσεων, με τα οποία βελτιώνεται η επιχειρηματικότητα, η τεχνολογική ανάπτυξη, η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και η περιφερειακή συνοχή, αλλά και προωθούνται η πράσινη οικονομία, η αποτελεσματική λειτουργία των διαθέσιμων υποδομών και η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας. Ο επενδυτικός νόμος 3908/2011 στηρίζει τα γενικά καθεστώτα επενδύσεων ενισχύοντας τα ανταγωνιστικά και βιώσιμα επενδυτικά σχέδια με τεκμηριωμένες προοπτικές κερδοφορίας, τις επενδύσεις στην τεχνολογική ανάπτυξη και στην καινοτομία, αλλά και προωθώντας την περιφερειακή συνοχή και την πράσινη ανάπτυξη. Στηρίζει, επίσης, ειδικά καθεστώτα επενδύσεων και ειδικότερα, την επιχειρηματικότητα των νέων, τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια και τα ολοκληρωμένα πολυετή επιχειρηματικά σχέδια, καθώς και τη συνέργεια και Δικτύωση (clusters). 1.2.3 Συγκριτική ανάλυση στο θεματικό πλαίσιο της μελέτης Στο πλαίσιο της μελέτης διεξήχθη καταγραφή και ανάλυση των ανωτέρω 9 Προγραμμάτων (8 Επιχειρησιακά Προγράμματα και ο Επενδυτικός Νόμος) με σκοπό την εκτίμηση μιας αξιολόγησης της συνάφειας των προγραμμάτων με τις στρατηγικές RIS3 των υπό μελέτη Περιφερειών, τον εντοπισμό δυνατών και αδύνατων σημείων και την τροφοδότηση της ανάλυσης SWOT και συνολικά της διαδικασίας συνθετικής διάγνωσης (βλ. περισσότερα στο Κεφάλαιο 4 Συνθετική διάγνωση). Η καταγραφή και ανάλυση έγινε με τη βοήθεια πινάκων (φορμών) καταγραφής με βάση τις παρακάτω επιμέρους ενότητες και στοιχεία για το κάθε πρόγραμμα. Το σύνολο της καταγραφής και ανάλυσης παρατίθεται ως μεθοδολογικό εργαλείο στο Παράρτημα. Ενότητες και στοιχεία καταγραφής για το κάθε επιμέρους πρόγραμμα: σελίδα 24 από 88

1. Τίτλος ΕΠ 2. Σύντομο ιστορικό, στόχευση και ένταξη στον ευρύτερο αναπτυξιακό προγραμματισμό της χώρας 3. Σύντομη αναφορά Αξόνων Προτεραιότητας και Μέτρων 4. Σύντομη περιγραφή ως προς το πώς εντάσσεται η αναπτυξιακή προτεραιότητα «ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ» στο ΕΠ 5. Μέτρα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων 6. Στοιχεία προϋπολογισμού και χρηματοδότησης Εικόνα 7: Πίνακας συγκριτικής παρουσίασης στοιχείων χρηματοδότησης προγραμμάτων Προϋπολογιστικά στοιχεία (%) Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μέτρα ενίσχυσης ΜΜΕ μ/δ: μη διαθέσιμο στοιχείο. Δημόσια Δαπάνη Ιδιωτική συμμετοχή Δημόσια Δαπάνη Ιδιωτική συμμετοχή α/α ΕΠ 1 Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηματικότητα 82,00% 18,00% 64,00% 36,00% 2 Ψηφιακή Σύγκλιση 85,57% 14,43% 70,73% 29,27% 3 Ν3908/2011 31,40% 68,60% 31,40% 68,60% 4 Μακεδονίας - Θράκης 92,00% 8,00% 73,50% 26,50% 5 Αγροτική ανάπτυξη 68,00% 32,00% 68,00% 32,00% 6 Αλιεία μ/δ μ/δ μ/δ μ/δ 7 Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 98,00% 2,00% 100,00% 0,00% 8 Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων 100,00% 0,00% 100,00% 0,00% 9 Εκπαίδευση και διαβίου μάθηση 100,00% 0,00% 100,00% 0,00% Στα προϋπολογιστικά στοιχεία αξίζει να σημειωθεί η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο τελικό χρηματοδοτικό σχήμα των μέτρων ενίσχυσης των ΜΜΕ και του συνολικού προγράμματος, όπου στα μέτρα ενίσχυσης των ΜΜΕ τη μεγαλύτερη συμμετοχή διακρίνουμε στον Ν.3908/2011 και στο ΕΠ Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα με 69% και 36% αντίστοιχα. Ακολουθεί το ΕΠ Αγροτική Ανάπτυξη με 32% και τα λοιπά προγράμματα του ΕΤΠΑ, συγκεκριμένα το ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση και το ΕΠ Μακεδονίας Θράκης με 29% και 27% αντίστοιχα. σελίδα 25 από 88

Εικόνα 8: Γράφημα συγκριτικής παρουσίασης ιδιωτικής συμμετοχής προγραμμάτων 80% 70% 60% 69% 69% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 18% 36% 14% 29% 32% 27% 32% 8% 0% 0% 0% 2% 0% 0% 0% 0% ΕΠ Μέτρα ΜΜΕ Τα στοιχεία της καταγραφής χρησιμοποιούνται στην αξιολόγηση της συνάφειας των προγραμμάτων με τις στρατηγικές RIS3 των ΠΚΜ και ΠΑΜΘ, η οποία περιλαμβάνει: Την ποιοτική βαθμολόγηση της συνάφειας (Υψηλή, Μέση, Χαμηλή) στη βάση της ενισχυόμενης δραστηριότητας 3, της ενισχυόμενης δράσης 4 και του ενισχυόμενου τομέα 5, Την καταγραφή δυνατών και αδύνατων σημείων στο πλαίσιο ανάλυσης SWOT, Την αναγνώριση καλών πρακτικών και κρισίμων παραγόντων επιτυχίας. Αξιολόγηση συνάφειας με τη RIS3 των ΠΚΜ και ΠΑΜΘ Στη βάση της ενισχυόμενης δραστηριότητας η συνάφεια καταγράφεται υψηλή σε 5 από τα 9 προγράμματα (ΕΠΑΝ, ΕΠΜΘ, Ν3908, ΕΠΑΑ και ΕΠΑ), αποτυπώνοντας ουσιαστικά τη σημαντική βαρύτητα που δίνουν τα μέτρα ενίσχυσης των ΜΜΕ στα εν λόγω προγράμματα στους κλάδους προτεραιότητας των περιφερειακών στρατηγικών RIS3 δηλ. ενδεικτικά στον αγροδιατροφικό τομέα, στον τουρισμό, στην μεταποίηση κλπ. Το ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση με τα προγράμματα που υλοποίησε, παρουσιάζει έλλειμμα συνάφειας καθώς μόνο δύο από αυτά απευθύνθηκαν στους κλάδους προτεραιότητας. Τα προγράμματα του ΕΚΤ παρουσιάζουν γενικά χαμηλή συνάφεια, με τις δράσεις ενίσχυσης των ΜΜΕ να μην απευθύνονται στοχευμένα σε κλάδους προτεραιότητας αλλά αφαιρετικά σε ένα πολύ μεγάλο μέρος της οικονομίας. 3 Με την κλαδική έννοια. 4 Με την έννοια της στόχευσης σε ενέργειες και των ενισχυόμενων δαπανών (πχ επένδυση σε πάγια, άυλα στοιχεία, έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων, κλπ.) 5 Με την μη κλαδική έννοια: δηλ. σε υποστηρικτικούς, οριζόντιους τομείς πχ Περιβαλλοντικές τεχνολογίες ή βελτίωση του περιβάλλοντος, ΤΠΕ κλπ. σελίδα 26 από 88

Εικόνα 9: Μήτρα συνάφειας των ΕΠ με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών της ενισχυόμενης δραστηριότητας Συνάφεια με τη RIS3 των ΠΚΜ και ΠΑΜΘ της ενισχυόμενης δράσης Στη βάση Στη βάση των ενισχυόμενων δράσεων των προγραμμάτων, η συνάφεια καταγράφεται υψηλή σε 3 από τα 9 προγράμματα (ΕΠΑΝ, ΕΠΜΘ, Ν3908), αποτυπώνοντας ουσιαστικά την ισχυρή ύπαρξη του προτεινόμενου πλέγματος δράσεων από τις στρατηγικές RIS3 (επενδύσεις στην καινοτομία και σε άυλα στοιχεία, δικτύωση και συνεργασία στο πλαίσιο του τριπλού έλικα, κλπ.) εντός των δράσεων που υλοποιήθηκαν στα εν λόγω ΕΠ. Εικόνα 10: Γράφημα συνάφειας των ΕΠ με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών του ενισχυόμενου τομέα Μ.Ο. Αξιολόγησης α/α ΕΠ 1 Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηματικότητα ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 2 Ψηφιακή Σύγκλιση ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ 3 Ν3908/2011 ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 4 Μακεδονίας - Θράκης ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 5 Αγροτική ανάπτυξη ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 6 Αλιεία ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 7 Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 8 Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 9 Εκπαίδευση και διαβίου μάθηση ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ενισχυόμενη δραστηριότητα ενισχυόμενη δράση ενισχυόμενος τομέας Μ.Ο. Αξιολόγησης σελίδα 27 από 88

Το ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση με τα προγράμματα που υλοποίησε παρουσιάζει έλλειμμα συνάφειας καθώς μόνο ένα από αυτά συμπεριέλαβε ολοκληρωμένες δράσεις με επενδύσεις στην καινοτομία και σε άυλα στοιχεία, δικτύωση και συνεργασία στο πλαίσιο του τριπλού έλικα (ICT4GROWTH). Τα προγράμματα του ΕΚΤ, του ΕΓΤΑΑ και του ΕΤΑ παρουσιάζουν γενικά χαμηλή συνάφεια, με τις δράσεις να περιορίζονται σε ανεπαρκώς στοχευμένες επενδύσεις, όσον αφορά στο θεματικό πλαίσιο της παρούσας μελέτης. Στη βάση των ενισχυόμεων τομέων η συνάφεια καταγράφεται υψηλή σε 4 από τα 9 προγράμματα (ΕΠΑΝ, ΕΠΜΘ, Ν3908, ΕΠΨΣ), αποτυπώνοντας ουσιαστικά την ισχυρή ύπαρξη των οριζόντιων τομέων των στρατηγικών RIS3 (ΤΠΕ, Περιβάλλον, Ενέργεια, κλπ.) εντός των δράσεων που υλοποιήθηκαν στα εν λόγω ΕΠ. Τα προγράμματα του ΕΚΤ, του ΕΓΤΑΑ και του ΕΤΑ παρουσιάζουν έλλειμμα συνάφειας καθώς δεν εκτιμήθηκε ως σημαντική η στόχευση αυτών προγραμμάτων στους οριζόντιους τομείς. Τέλος, με βάση τους μέσους όρους αξιολόγησης, η συνάφεια καταγράφτηκε υψηλή σε 3 από τα 9 προγράμματα (ΕΠΑΝ, ΕΠΜΘ 6, Ν3908), αποτυπώνοντας την ισχυρή ύπαρξη του προτεινόμενου πλέγματος δράσεων από τις στρατηγικές RIS3 στα εν λόγω ΕΠ, με τα υπόλοιπα ΕΠ να παρουσιάζουν έλλειμμα συνάφειας, μικρότερο στο ΕΠΨΣ και στα προγράμματα του ΕΓΤΑΑ και του ΕΤΑ, και μεγαλύτερο στα προγράμματα του ΕΚΤ. 6 Η συνάφεια του προγράμματος έχει κριθεί υψηλή κατά βάση λόγω της χρηματοδοτικής υποστήριξης των τομεακών δράσεων (του ΕΠ Ανταγωνιστικότητα) μέσω του προγράμματος. Οι δράσεις και προκηρύξεις που ήταν αμιγείς του ίδιου του προγράμματος (δηλ. δεν εκχωρήθηκαν στο ΕΠΑΝ) χαρακτηρίζονται από χαμηλή συνάφεια. σελίδα 28 από 88

2 Καταγραφή και ανάλυση προκηρύξεων προγραμμάτων 2.1 Παρουσίαση προκηρύξεων προγραμμάτων Στο πλαίσιο της μελέτης διεξήχθη καταγραφή και ανάλυση 50 προκηρύξεων των ανωτέρω 9 Προγραμμάτων με σκοπό την εκτίμηση μιας αξιολόγησης της συνάφειας των προκηρύξεων με τις στρατηγικές RIS3 των υπό μελέτη Περιφερειών, τον εντοπισμό δυνατών και αδύνατων σημείων και την τροφοδότηση της ανάλυσης SWOT και συνολικά της διαδικασίας συνθετικής διάγνωσης (βλ. περισσότερα στο Κεφάλαιο 4 Συνθετική διάγνωση). Ο αριθμός προκηρύξεων που μελετήθηκαν ανά πρόγραμμα είναι ΕΠΑΝ: 25, ΕΠΨΣ: 5, Ν3908 /11: 1, ΕΠΜΘ: 3, ΕΠΑΑ: 7, ΕΠΑ: 4, ΕΠΑΑΔ: 3, ΕΠΕΑΑ: 2. Η καταγραφή και ανάλυση έγινε με τη βοήθεια πινάκων (φορμών) καταγραφής με βάση τις παρακάτω επιμέρους ενότητες και στοιχεία για το κάθε πρόγραμμα. Το σύνολο της καταγραφής και ανάλυσης παρατίθεται ως μεθοδολογικό εργαλείο στο Παράρτημα. Οι ενότητες και τα στοιχεία καταγραφής για την κάθε επιμέρους προκήρυξη ήταν: Τίτλος Προκήρυξης, Τίτλος ΕΠ, Σύντομη περιγραφή προτεραιοτήτων, Καθεστώς ενίσχυσης, Εμπλεκόμενοι κλάδοι και τομείς δραστηριότητας, Στόχευση ως προς το μέγεθος (μικρή, μεσαία, μεγάλη) και την ηλικία (νέες, υφιστάμενες) των επιχειρήσεων, και Συνάφεια με τη RIS3 των ΠΚΜ και ΠΑΜΘ. Εικόνα 11: Κωδικοποιημένη παρουσίαση των προκηρύξεων / ΕΠΑΝ, Πίνακας 1 από 2 α/α ΕΠ Προκήρυξη Καθεστώς Ενίσχυσης Στόχευση Κλάδοι Τομείς Μέγεθος Ηλικία 1 ΕΠΑΝ Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες ΓΑΚ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΤΠΕ 2 ΕΠΑΝ Νέα Kαινοτομική Επιχειρηματικοτητα deminimis ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΜΜΕ ΟΛΕΣ 3 ΕΠΑΝ Πράσινος Τουρισμός deminimis ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 4 ΕΠΑΝ Εξωστρέφεια I deminimis ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ, ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΌΛΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 5 ΕΠΑΝ Εξωστρέφεια ΙI deminimis ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ, ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΌΛΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 6 ΕΠΑΝ Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές deminimis ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 7 ΕΠΑΝ Εναλλακτικός Τουρισμός deminimis ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΌΛΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 8 ΕΠΑΝ Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων deminimis ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 9 ΕΠΑΝ Ενδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές deminimis ΕΝΔΥΣΗ, ΥΠΟΔΥΣΗ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 10 ΕΠΑΝ Πράσινη Επιχείρηση 2010 deminimis ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 11 ΕΠΑΝ Πράσινες υποδομές 2010 ΓΑΚ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 12 ΕΠΑΝ Επιχειρηματικότητα Γυναικών deminimis 13 ΕΠΑΝ Επιχειρηματικότητα Νέων deminimis ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΜΕ ΜΜΕ ΜΜΕ ΟΛΕΣ ΝΕΕΣ ΝΕΕΣ σελίδα 29 από 88

Εικόνα 12: Κωδικοποιημένη παρουσίαση των προκηρύξεων / ΕΠΑΝ, Πίνακας 2 από 2 α/α ΕΠ Προκήρυξη Καθεστώς Ενίσχυσης Στόχευση Κλάδοι Τομείς Μέγεθος Ηλικία 14 ΕΠΑΝ Κουπόνια Καινοτομίας deminimis 15 ΕΠΑΝ Δημιουργία υποστήριξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων (spinoff spinout) 16 ΕΠΑΝ Δημιουργία καινοτόμων συστάδων επιχειρήσεων ΓΑΚ & deminimis 17 ΕΠΑΝ Συνεργασία (Ε&Τα) ΓΑΚ 18 ΕΠΑΝ Υποστήριξη νέων επιχειρήσεων για Ε&Τα ΓΑΚ 19 ΕΠΑΝ Υποστήριξη ομάδων επιχειρήσεων για Ε&Τα ΓΑΚ 20 ΕΠΑΝ Διμερείς Ε&Τα συνεργασίες ΓΑΚ 21 ΕΠΑΝ Ευρωπαϊκή Ε&Τα συνεργασία ΓΑΚ ΓΑΚ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΜΙΚΡΕΣ ΝΕΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΥΓΕΙΑ & ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ, ΤΠΕ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΑ ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΦΑΡΜΑΚΑ & ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ, ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΟΤΑ, ΤΠΕ & ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, 1ΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ & ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ, ΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΤΠΕ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, 1ΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ& ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ, ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΥΓΕΙΑ, ΔΙΑΣΤΗΜΑ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΤΠΕ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, 1ΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ& ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ, ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΥΓΕΙΑ, ΔΙΑΣΤΗΜΑ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΥΓΕΙΑ, ΒΙΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΤΠΕ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΝΑΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΤΠΕ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, 1ΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ& ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ, ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΥΓΕΙΑ, ΔΙΑΣΤΗΜΑ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΌΛΑ ΌΛΑ ΌΛΑ ΜΜΕ ΌΛΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 22 ΕΠΑΝ Ενίσχυση συνεργατικών σχηματισμών ΓΑΚ & deminimis ΜΙΚΡΟΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 23 ΕΠΑΝ Πρόγραμμα ανάπτυξης βιομ. Έρευνας και τεχνολογίας ΓΑΚ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΦΑΡΜΑΚΑ & ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ, ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΟΤΑ, ΤΠΕ & ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, 1ΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ & ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ, ΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΌΛΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 24 ΕΠΑΝ Εγγύηση δανείων (ΕΤΕΑΝ) deminimis 25 ΕΠΑΝ Ταμείο Επιχειρηματικότητας της ΕΤΕΑΝ ΑΕ deminimis ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ MME MME ΟΛΕΣ ΟΛΕΣ σελίδα 30 από 88

Εικόνα 13: Κωδικοποιημένη παρουσίαση των προκηρύξεων / Λοιπά ΕΠ α/α ΕΠ Προκήρυξη Καθεστώς Ενίσχυσης Στόχευση Κλάδοι Τομείς Μέγεθος Ηλικία 26 ΕΠΨΣ ICT4growth ΓΑΚ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΓΕΩΡΓΙΑ, ΑΛΙΕΙΑ, ΤΡΟΦΙΜΑ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΥΓΕΙΑ, ΠΡΟΝΟΙΑ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ, ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ. 27 ΕΠΨΣ digi-content deminimis ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΠΕ, ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ, ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ, ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΌΛΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 28 ΕΠΨΣ digi-retail deminimis ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΠΕ ΌΛΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 29 ΕΠΨΣ digi-lodge deminimis ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΤΠΕ ΌΛΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ 30 ΕΠΨΣ e-security deminimis ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΤΠΕ, ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 31 Ν 3908 /11 Προκηρύξεις Ν3908/2011 (1/2011, 2/2011, 1/2012, 2/2012, 1/2013, 2/2013, 1/2014) 32 ΕΠΜΘ Α κύκλος ενίσχυσης ΜΜΕ μέσω ΠΕΠ deminimis 33 ΕΠΜΘ 34 ΕΠΜΘ Ενίσχυση Επιστημόνων Ελευθέρων Επαγγελματιών Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 2013 35 ΕΠΑΑ Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας 36 ΕΠΑΑ 37 ΕΠΑΑ 38 ΕΠΑΑ 39 ΕΠΑΑ Μέτρο121: Εκσυγχρονισμός Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων Μέτρο 123 Α: Επενδύσεις στην Μεταποίηση και Εμπορία Γεωργικών Προϊόντων Μέτρο 311: Διαφοροποίηση προς μη Γεωργικές Δραστηριότητες Μέτρο 312: Στήριξη δημιουργίας και ανάπτυξης πολύ μικρών επιχειρήσεων ΓΑΚ 1ΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ, ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ, ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΛΠ. ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΤΠΕ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΌΛΑ ΌΛΑ ΜΙΚΡΕΣ ΟΛΕΣ ΟΛΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ deminimis ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΌΛΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΓΑΚ & deminimis ΥΑ146/2011, 4627/2013, 4424/2010 ΥΑ146/2011 ΥΑ4627/2013 ΚΥΑ4424/2010 ΚΥΑ4424/2010 ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΕΩΡΓΙΑ, ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ Κ ΕΜΠΟΡΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΣΤΙΑΣΗ, ΑΝΑΨΥΧΗ,ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΣΤΙΑΣΗ, ΑΝΑΨΥΧΗ,ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΣΤΙΑΣΗ, ΑΝΑΨΥΧΗ,ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΤΠΕ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΜΜΕ ΌΛΑ ΌΛΑ ΌΛΑ ΟΛΕΣ ΟΛΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΜΕ ΟΛΕΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΜΕ ΟΛΕΣ 40 ΕΠΑΑ Μέτρο 313Β : Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων ΚΥΑ4424/2010 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΜΕ ΟΛΕΣ 41 ΕΠΑΑ Προσέγγιση Leader ΚΥΑ401/2010 42 ΕΠΑ Ταμείο Ενάλιο της ΕΤΕΑΝ ΑΕ ΕΠ Αλιείας ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΑΝΑΨΥΧΗ,ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ, ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ, ΑΛΙΕΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΠΜΕ ΟΛΕΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 43 ΕΠΑ Μέτρο 2.1 "Υδατοκαλλιέργεια" ΕΠ Αλιείας ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΜΕ ΟΛΕΣ 44 ΕΠΑ Μέτρο 2.3: Μεταποίηση και εμπορία ΕΠ Αλιείας ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ 45 ΕΠΑ Προσέγγιση Leader ΕΠ Αλιείας ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΣΤΙΑΣΗ, ΑΝΑΨΥΧΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ & ΕΠΙΣΚΕΥΗ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΜΕ ΟΛΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ 46 ΕΠΑΑΔ Επιχορήγηση νέων ελευθέρων επαγγελματιών deminimis ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΌΛΑ ΝΕΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, Διαρθρωτική προσαρμογή επιχειρήσεων εντός της ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, 47 ΕΠΑΑΔ deminimis ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, οικονομικής κρίσης ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΙΚΡΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ Ενίσχυση επιχειρηματικότητας ειδικών ομάδων 48 ΕΠΑΑΔ πληθυσμού 49 ΕΠΕΑΑ Ολοκληρωμένο σχέδιο παρέμβασης για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας Δράση 1 2 deminimis deminimis 50 ΕΠΕΑΑ Στήριξη γυναικείας απασχόλησης deminimis ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΌΛΑ ΌΛΑ ΌΛΑ ΝΕΕΣ ΟΛΕΣ ΝΕΕΣ σελίδα 31 από 88

Όσον αφορά στα καθεστώτα ενίσχυσης, το 72% των προκηρύξεων διέπεται από το καθεστώς deminimis 7 και το Γενικό Απαλλακτικό Κανονισμό 8, ενώ στο υπόλοιπο 28% περιλαμβάνονται αφενός 3 προκηρύξεις στις οποίες χρησιμοποιήθηκε ο συνδυασμός των 2 κύριων καθεστώτων ενίσχυσης και αφετέρου τα καθεστώτα των ΕΠ Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας. Στην κατανομή των στοχευόμενων μεγεθών επιχειρήσεων στις προκηρύξεις, υπάρχει ένα ποσοστό 46% αυτών οι οποίες επιτρέπουν τη συμμετοχή όλων των μεγεθών (ΜΜΕ και Μεγάλες), ακολουθεί ένα ποσοστό 38% που στοχεύει μόνο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ μόνο οι μικρές επιχειρήσεις και μόνο οι πολύ μικρές επιχειρήσεις στοχεύονται από το 6% και το 10% των προκηρύξεων αντίστοιχα. Εικόνα 14: Γραφήματα καταγραφής στοιχείων προκηρύξεων Κατανομή καθεστώτων ενίσχυσης Κατανομή στοχευόμενων μεγεθών 23; 46% 19; 38% ΜΜΕ ΠΜΕ ΜΙΚΡΕΣ ΌΛΑ 3; 6% 5; 10% Κατανομή στοχευόμενων ηλικιών επιχειρήσεων 15; 30% 6; 12% 29; 58% ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΝΕΕΣ ΟΛΕΣ 7 Κανονισμός ΕΕ 1998/2006 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis). 8 Κανονισμός ΕΕ αριθμ. 800/2008 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κήρυξη ορισμένων κατηγοριών ενισχύσεων ως συμβατών με την κοινή αγορά κατ' εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης («Γενικός Κανονισμός Απαλλαγής κατά Κατηγορία» ή για συντομία «ΓΑΚ»). σελίδα 32 από 88

Το 58% των προκηρύξεων επιτρέπει τη συμμετοχή μόνο σε υφιστάμενες 9 επιχειρήσεις, το 12% στοχεύει μόνο σε νέες 10 επιχειρήσεις, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό 30% επιτρέπει τη συμμετοχή και των δύο κατηγοριών. Όσον αφορά στους επιλέξιμους κλάδους των προκηρύξεων, η μεταποίηση και ο τουρισμός έχουν τη μερίδα του λέοντος, συμμετέχοντας άμεσα ή έμμεσα στην πλειοψηφία των προκηρύξεων, ως κύριοι κλάδοι στόχευσης. Ο αγροδιατροφικός τομέας που αποτελεί τον κύριο προσανατολισμό των περιφερειακών στρατηγικών ευρίσκεται αναμενόμενα στο κέντρο των προκηρύξεων των ΕΠ Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας (1ογενής παραγωγή και 1 η μεταποίηση), εν μέρει στις προκηρύξεις του ΕΠΑΝ και των προγραμμάτων του ΕΚΤ μέσω κυρίως του τομέα της μεταποίησης στον οποίο περιέχεται (κλάδοι τροφίμων ποτών μετά την 1 η μεταποίηση), ενώ ως στόχευση απουσιάζει σχεδόν παντελώς από την Ψηφιακή Σύγκλιση. Οι λοιποί τομείς προτεραιότητας (πχ. υλικά, φάρμακα, ηλεκτρονικός εξοπλισμός, μάρμαρα) των περιφερειακών στρατηγικών επίσης ευρίσκονται στις προκηρύξεις μέσω της συμμετοχής τους στον ευρύτερο τομέα της μεταποίησης. 2.2 Συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση προκηρύξεων Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζεται η εκτίμηση της αξιολόγησης της συνάφειας των 50 προκηρύξεων με τη στρατηγική RIS3 των ΠΚΜ και ΠΑΜΘ. Η αξιολόγηση αναφέρεται στην ποιοτική βαθμολόγηση της συνάφειας (Υψηλή, Μέση, Χαμηλή) στη βάση της ενισχυόμενης δραστηριότητας (με την κλαδική έννοια), της ενισχυόμενης δράσης (με την έννοια της στόχευσης σε ενέργειες και των ενισχυόμενων δαπανών πχ επένδυση σε πάγια, άυλα στοιχεία, έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων, κλπ.) και του ενισχυόμενου τομέα (με την μη κλαδική έννοια: δηλ. σε άλλους τομείς πλην δραστηριοτήτων επιχειρήσεων πχ περιβαλλοντικές τεχνολογίες ή βελτίωση του περιβάλλοντος, ΤΠΕ κλπ.). Στους επόμενους πίνακες παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της αξιολόγησης για τις 50 προκηρύξεις. 9 Βάσει της τυπολογίας της παρούσας μελέτης, αναφέρεται σε επιχειρήσεις που έχουν συσταθεί κατά την υποβολή της υποψηφιότητας στο πρόγραμμα. 10 Βάσει της τυπολογίας της παρούσας μελέτης, αναφέρεται σε επιχειρήσεις που δεν έχουν συσταθεί (υπό σύσταση) κατά την υποβολή της υποψηφιότητας στο πρόγραμμα. σελίδα 33 από 88

Εικόνα 15: Μήτρα συνάφειας των προκηρύξεων του ΕΠΑΝ με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών Συνάφεια με τη RIS3 των ΠΚΜ και ΠΑΜΘ, στη βάση α/α ΕΠ Προκήρυξη της ενισχυόμενης δραστηριότητας της ενισχυόμενης δράσης του ενισχυόμενου τομέα Μ.Ο. Αξιολόγησης 1 ΕΠΑΝ Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 2 ΕΠΑΝ Νέα Kαινοτομική Επιχειρηματικοτητα ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 3 ΕΠΑΝ Πράσινος Τουρισμός ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 4 ΕΠΑΝ Εξωστρέφεια I ΥΨΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 5 ΕΠΑΝ Εξωστρέφεια ΙI ΥΨΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 6 ΕΠΑΝ Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 7 ΕΠΑΝ Εναλλακτικός Τουρισμός ΥΨΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 8 ΕΠΑΝ Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων ΥΨΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 9 ΕΠΑΝ Ενδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 10 ΕΠΑΝ Πράσινη Επιχείρηση 2010 ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ 11 ΕΠΑΝ Πράσινες υποδομές 2010 ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ 12 ΕΠΑΝ Επιχειρηματικότητα Γυναικών ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 13 ΕΠΑΝ Επιχειρηματικότητα Νέων ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 14 ΕΠΑΝ Κουπόνια Καινοτομίας ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ 15 ΕΠΑΝ Δημιουργία υποστήριξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων (spinoff spinout) ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 16 ΕΠΑΝ Δημιουργία καινοτόμων συστάδων επιχειρήσεων ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 17 ΕΠΑΝ Συνεργασία (Ε&Τα) ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 18 ΕΠΑΝ Υποστήριξη νέων επιχειρήσεων για Ε&Τα ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ 19 ΕΠΑΝ Υποστήριξη ομάδων επιχειρήσεων για Ε&Τα ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ 20 ΕΠΑΝ Διμερείς Ε&Τα συνεργασίες ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 21 ΕΠΑΝ Ευρωπαϊκή Ε&Τα συνεργασία ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 22 ΕΠΑΝ Ενίσχυση συνεργατικών σχηματισμών ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ 23 ΕΠΑΝ Πρόγραμμα ανάπτυξης βιομ. Έρευνας και τεχνολογίας ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 24 ΕΠΑΝ Εγγύηση δανείων (ΕΤΕΑΝ) ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 25 ΕΠΑΝ Ταμείο Επιχειρηματικότητας της ΕΤΕΑΝ ΑΕ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ σελίδα 34 από 88

Εικόνα 16: Μήτρα συνάφειας των προκηρύξεων των λοιπών προγραμμάτων με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών Συνάφεια με τη RIS3 των ΠΚΜ και ΠΑΜΘ, στη βάση α/α ΕΠ Προκήρυξη της ενισχυόμενης δραστηριότητας της ενισχυόμενης δράσης του ενισχυόμενου τομέα Μ.Ο. Αξιολόγησης 26 ΕΠΨΣ ICT4growth ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ 27 ΕΠΨΣ digi-content ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ 28 ΕΠΨΣ digi-retail ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ 29 ΕΠΨΣ digi-lodge ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 30 ΕΠΨΣ e-security ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ 31 Ν 3908 Προκηρύξεις Ν3908/2011 (1/2011, 2/2011, 1/2012, /11 2/2012, 1/2013, 2/2013, 1/2014) ΜΕΣΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 32 ΕΠΜΘ Α κύκλος ενίσχυσης ΜΜΕ μέσω ΠΕΠ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ 33 Ενίσχυση Επιστημόνων Ελευθέρων ΕΠΜΘ Επαγγελματιών ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 34 Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 ΕΠΜΘ 2013 ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 35 ΕΠΑΑ Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ 36 ΕΠΑΑ Μέτρο121: Εκσυγχρονισμός Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 37 ΕΠΑΑ Μέτρο 123 Α: Επενδύσεις στην Μεταποίηση και Εμπορία Γεωργικών Προϊόντων ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 38 ΕΠΑΑ Μέτρο 311: Διαφοροποίηση προς μη Γεωργικές Δραστηριότητες ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ 39 ΕΠΑΑ Μέτρο 312: Στήριξη δημιουργίας και ανάπτυξης πολύ μικρών επιχειρήσεων ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ 40 ΕΠΑΑ Μέτρο 313Β : Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ 41 ΕΠΑΑ Προσέγγιση Leader ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΜΕΣΗ 42 ΕΠΑ Ταμείο Ενάλιο της ΕΤΕΑΝ ΑΕ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 43 ΕΠΑ Μέτρο 2.1 "Υδατοκαλλιέργεια" ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 44 ΕΠΑ Μέτρο 2.3: Μεταποίηση και εμπορία ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 45 ΕΠΑ Προσέγγιση Leader ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ 46 ΕΠΑΑΔ Επιχορήγηση νέων ελευθέρων επαγγελματιών ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 47 Διαρθρωτική προσαρμογή επιχειρήσεων εντός της ΕΠΑΑΔ οικονομικής κρίσης ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 48 Ενίσχυση επιχειρηματικότητας ειδικών ομάδων ΕΠΑΑΔ πληθυσμού ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 49 Ολοκληρωμένο σχέδιο παρέμβασης για τη στήριξη ΕΠΕΑΑ της επιχειρηματικότητας Δράση 1 2 ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 50 ΕΠΕΑΑ Στήριξη γυναικείας απασχόλησης ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ σελίδα 35 από 88

Η Εικόνα 17 και η Εικόνα 18 παρουσιάζουν τη συγκεντρωτική θεώρηση των αναλυθεισών προκηρύξεων όπου η συνολική αξιολόγηση δίνει το 80% των προκηρύξεων να κατατάσσονται στη μέση ή χαμηλή συνάφεια. Όπου προκύπτει τάση για υψηλή συνάφεια αυτή οφείλεται περισσότερο στη συνάφεια με με βάση τις ενισχυόμενες δραστηριότητες (44%) και λιγότερο τις ενισχυόμενες δράσεις και τους ενισχυόμενους τομείς (18% και 20% αντίστοιχα). Εικόνα 17: Μήτρα συνάφειας των προκηρύξεων με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών / Συγκεντρωτικός πίνακας Συνάφεια με τη RIS3 των ΠΚΜ και ΠΑΜΘ, στη βάση της ενισχυόμενης δραστηριότητας της ενισχυόμενης δράσης του ενισχυόμενου τομέα Μ.Ο. Αξιολόγησης ΥΨΗΛΗ 22 ΥΨΗΛΗ 9 ΥΨΗΛΗ 10 ΥΨΗΛΗ 10 ΜΕΣΗ 12 ΜΕΣΗ 24 ΜΕΣΗ 27 ΜΕΣΗ 28 ΧΑΜΗΛΗ 16 ΧΑΜΗΛΗ 17 ΧΑΜΗΛΗ 13 ΧΑΜΗΛΗ 12 Εικόνα 18: Μήτρα συνάφειας των προκηρύξεων με τις στρατηγικές RIS3 των Περιφερειών / Συγκεντρωτικά γραφήματα Με βάση την ενισχυόμενη δραστηριότητα Με βάση τις ενισχυόμενες δράσεις 9; 18% 16; 32% 22; 44% ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ 17; 34% ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 12; 24% 24; 48% Με βάση τους ενισχυόμενους τομείς Μέσος όρος αξιολόγησης 13; 26% 10; 20% 12; 24% 10; 20% ΥΨΗΛΗ ΥΨΗΛΗ ΜΕΣΗ ΜΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΧΑΜΗΛΗ 27; 54% 28; 56% σελίδα 36 από 88

2.3 Ποσοτική ανάλυση προκηρύξεων προγραμμάτων Με βάση τα επίσημα στοιχεία των αποτελεσμάτων υλοποίησης του ΕΣΠΑ (http://www.anaptyxi.gov.gr/) στη συνέχεια παρουσιάζονται τα διαθέσιμα ποσοτικά στοιχεία υλοποίησης σε όρους εγκρίσεων και ολοκληρώσεων των επενδυτικών σχεδίων (αριθμός προτάσεων και ύψος συμβάσεων και πληρωμών). Εικόνα 19: Ποσοτικά στοιχεία εγκρίσεων και ολοκληρώσεων επενδυτικών σχεδίων προκηρύξεων α/α Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Προκήρυξη ΕΓΚΡΙΘΕΙΣΕΣ (Αριθμός) ΕΓΚΡΙΘΕΙΣΕΣ (Ύψος συμβάσεων σε Μ ) ΑΜΘ Κ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΜΘ Κ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΜΘ Κ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1 ΕΠΑΝ Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες 107 240 11,45 25,27 5,18 16,98 2 ΕΠΑΝ Νέα Kαινοτομική Επιχειρηματικοτητα 9 37 0,55 3,85 0,26 1,46 3 ΕΠΑΝ Πράσινος Τουρισμός 16 38 0,88 1,47 0,28 0,27 4 ΕΠΑΝ Εξωστρέφεια I 17 144 0,88 9,28 0,30 4,98 5 ΕΠΑΝ Εξωστρέφεια ΙI 18 219 0,85 10,90 0,02 0,79 6 ΕΠΑΝ Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές 9 83 0,61 6,43 0,04 1,10 7 ΕΠΑΝ Εναλλακτικός Τουρισμός 10 40 0,63 2,27 0,00 0,55 8 ΕΠΑΝ Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων 3 6 0,45 0,90 0,00 0,00 9 ΕΠΑΝ Ενδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές 1 10 0,08 0,53 0,00 0,34 10 ΕΠΑΝ Πράσινη Επιχείρηση 2010 1 5 0,01 0,31 0,01 0,28 11 ΕΠΑΝ Πράσινες υποδομές 2010 6 7 1,63 2,87 0,23 0,12 12 ΕΠΑΝ Επιχειρηματικότητα Γυναικών 54 156 2,09 5,89 0,85 1,87 13 ΕΠΑΝ Επιχειρηματικότητα Νέων 58 171 1,82 6,61 0,95 3,10 14 ΕΠΑΝ Κουπόνια Καινοτομίας 13 90 0,09 0,63 0,07 0,37 15 ΕΠΑΝ Δημιουργία υποστήριξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων (spinoff spinout) 2 7 1,09 1,77 0,33 0,90 16 ΕΠΑΝ Δημιουργία καινοτόμων συστάδων επιχειρήσεων 0 17 0,00 1,41 0,00 0,19 17 ΕΠΑΝ Συνεργασία (Ε&Τα) 23 141 3,70 22,30 1,61 8,57 18 ΕΠΑΝ Υποστήριξη νέων επιχειρήσεων για Ε&Τα 3 19 0,40 2,25 0,10 1,00 19 ΕΠΑΝ Υποστήριξη ομάδων επιχειρήσεων για Ε&Τα 9 50 0,95 4,54 0,07 1,33 20 ΕΠΑΝ Πρόγραμμα ανάπτυξης βιομ. Έρευνας και τεχνολογίας 5 25 0,72 3,14 0,00 0,76 21 ΕΠΨΣ ICT4growth 1 18 0.2 6,93 0,00 1,58 22 ΕΠΨΣ digi-content 12 19 0,41 0,97 0,06 0,56 23 ΕΠΨΣ digi-retail 70 310 1,70 6,96 0,64 2,69 24 ΕΠΨΣ digi-lodge 42 255 0,63 3,99 0,51 3,11 25 ΕΠΨΣ e-security 69 86 0,85 1,49 0,81 1,49 26 ΕΠΜΘ Α κύκλος ενίσχυσης ΜΜΕ μέσω ΠΕΠ 357 916 31,89 82,42 18,60 52,29 27 ΕΠΜΘ Ενίσχυση Επιστημόνων Ελευθέρων Επαγγελματιών 278 636 2,50 5,03 2,36 4,70 28 ΕΠΜΘ Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 2013 794 1.755 56,97 116,89 18,84 24,42 29 ΕΠΑΝΑΔ Διαρθρωτική προσαρμογή εργαζομένων και επιχειρήσεων εντός της οικονομικής κρίσης 17 74 4,17 13,08 3,33 10,23 30 ΕΠΑΝΑΔ Διαρθρωτική προσαρμογή εργαζομένων μικρών επιχειρήσεων, που απασχολούν 20 49 άτομα, εντός 41 110 4,44 10,32 2,59 6,71 της οικονομικής κρίσης (Πρόσκληση Γ) 31 ΕΠΑΝΑΔ Διαρθρωτική προσαρμογή εργαζομένων μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, που απασχολούν 1 49 άτομα, εντός της οικονομικής κρίσης 1.274 1.768 9,59 12,43 5,69 7,36 (Πρόσκληση Β) 32 ΕΠΑΝΑΔ Ενίσχυση επιχειρηματικότητας ειδικών ομάδων πληθυσμού 19 7 0,45 0,20 0,45 0,20 33 ΕΠΕΑΑ Ολοκληρωμένο σχέδιο παρέμβασης για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας Δράση 1 2 194 674 6,13 22,17 3,02 10,85 34 ΕΠΕΑΑ Στήριξη γυναικείας απασχόλησης 231 0 7,25 0,00 1,46 0,00 ΣΥΝΟΛΟ: 3.763 8.133 155,86 395,50 68,65 171,15 Ποσοστά: 44,04% 43,27% Πηγή: http://www.anaptyxi.gov.gr με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕΙΣ (Ύψος πληρωμών σε Μ ) σελίδα 37 από 88

Τα συνολικά ποσοστά ολοκλήρωσης σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα που παρουσιάζει η Εικόνα 19 κυμαίνονται στα επίπεδα του 43-44% και για τις 2 περιφέρειες. Αναλυτικότερα και σύμφωνα με την Εικόνα 20 οι βαθμοί ολοκλήρωσης αναμενόμενα είναι ευθέως ανάλογοι με τους χρόνους προκήρυξης (δηλ. οι παλαιότερες προκηρύξεις έχουν υψηλότερα ποσοστά ολοκλήρωσης) όμως δεν μπορεί παρά να παρατηρηθεί ο χαμηλός βαθμός ολοκλήρωσης και σε μερικές περιπτώσεις ο εξαιρετικά χαμηλός βαθμός ολοκλήρωσης ακόμα και σε παλαιές προκηρύξεις. Εικόνα 20: Βαθμός ολοκλήρωσης προγραμμάτων ΕΠΑΝ ΕΠΑΝΑΔ, ΕΠΕΑΑ, ΕΠΜΘ 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 61% 48% 43% 41% 39% 34% 25% 20% 13% 8% 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% 100% 79% 63% 59% 49% 20% 94% 62% ΕΠΨΣ 120% 100% 98% 80% 78% 60% 40% 45% 38% 20% 0% e-security digi-lodge digi-content digi-retail ICT4growth 0% Πηγή: http://www.anaptyxi.gov.gr με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. Δίνοντας μερικά παραδείγματα, θα πρέπει να τονιστεί η πολύ αρνητική εικόνα που δίνουν τα ποσοστά ολοκλήρωσης 45% του digicontent (ένα πρόγραμμα που έχει κλείσει) και το 8% των Πράσινων Υποδομών, αλλά και τη θετική εικόνα που δίνουν τα ποσοστά 98% του e-security και το 100% της ενίσχυσης ειδικών ομάδων πληθυσμού. Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι τα υψηλά ποσοστά ολοκλήρωσης δεν είναι σε προκηρύξεις με υψηλή συνάφεια με τις στρατηγικές RIS3. σελίδα 38 από 88

Με βάση τα στοιχεία των ΕΦΔ, στους επόμενους πίνακες παρουσιάζεται μία ανάλογη εικόνα της οποίας τα χαρακτηριστικά εξειδικεύονται παρακάτω. Εικόνα 21: Ποσοτικά στοιχεία προγραμμάτων Κ. Μακεδονίας Κεντρική Μακεδονία Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Προκήρυξη Αριθμός Συνολικός Αριθμός Συνολικός Αριθμός Συνολικός Δημόσια Δαπάνη Δημόσια Δαπάνη έργων προϋπολογισμός έργων προϋπολογισμός έργων προϋπολογισμός Δημόσια Δαπάνη Εξωστρέφεια I 215 31.767.736,00 14.507.751,00 199 26.952.054,17 12.330.921,55 47 5.007.819,07 2.286.666,09 Εξωστρέφεια ΙI 320 39.378.363,16 17.981.166,31 219 25.123.201,01 10.910.480,38 0 0,00 0,00 Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες 554 139.044.282,56 60.193.305,40 512 123.399.003,57 53.226.056,01 166 34.862.775,04 14.985.106,34 Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα 208 35.157.151,61 21.094.290,97 82 14.396.028,24 8.637.616,95 1 89.565,00 53.739,00 Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές 101 11.961.285,96 8.249.583,85 91 10.436.718,22 7.221.577,78 7 731.354,14 498.227,90 Πράσινος Τουρισμός 52 5.333.897,00 2.133.558,80 38 3.666.226,46 1.466.490,58 9 603.117,36 236.017,03 Εναλλακτικός Τουρισμός 97 12.542.083,63 6.271.041,82 41 4.729.218,74 2.364.609,37 5 282.793,40 139.776,17 Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων 7 2.627.731,10 1.310.268,40 6 1.809.783,87 904.891,93 0 0,00 0,00 Ένδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές 16 1.974.941,29 922.523,63 11 1.245.555,70 605.170,32 7 704.227,47 332.401,26 Πράσινη Επιχείρηση 2010 15 2.044.087,02 770.938,17 8 1.317.302,99 501.110,55 5 740.142,22 283.069,08 Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 2013 3.550 1.031.757.182,77 230.815.880,08 2.100 291.611.953,51 140.865.439,77 22 2.296.557,54 1.148.278,77 Σύνολα 5.135 1.313.588.742,10 364.250.308,43 3.307 504.687.046,48 239.034.365,19 269 45.318.351,24 19.963.281,64 Ποσοστά 64,40% 38,42% 65,62% 8,13% 8,98% 8,35% Πηγή: ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. Εικόνα 22: Ποσοτικά στοιχεία προγραμμάτων Νομών Θεσσαλονίκης και Σερρών Αριθμός έργων Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Προκήρυξη / Νομός επένδυσης: Θεσσαλονίκη Σέρρες Θεσσαλονίκη Σέρρες Θεσσαλονίκη Σέρρες Εξωστρέφεια I 174 7 159 6 39 0 Εξωστρέφεια ΙI 244 9 182 8 0 0 Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες 374 26 345 24 120 4 Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα 145 13 64 5 1 0 Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές 66 0 58 0 5 0 Πράσινος Τουρισμός 7 4 5 2 2 0 Εναλλακτικός Τουρισμός 42 10 20 6 2 1 Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων 7 0 6 0 0 0 Ένδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές 17 1 10 1 6 1 Πράσινη Επιχείρηση 2010 8 0 6 0 4 0 Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 2013 2.015 194 1.135 109 11 2 Σύνολα 3.099 264 1.990 161 190 8 Ποσοστά 64,21% 60,98% 9,55% 4,97% Πηγή: ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. σελίδα 39 από 88

Εικόνα 23: Ποσοτικά στοιχεία προγραμμάτων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Προκήρυξη Αριθμός Συνολικός Συνολικός Συνολικός έργων Δημόσια Δαπάνη προϋπολογισμός έργων Δημόσια Δαπάνη προϋπολογισμός έργων Δημόσια Δαπάνη προϋπολογισμός Εξωστρέφεια I 24 3.683.750,75 1.672.041,56 23 3.373.727,75 1.517.030,06 6 515.528,67 231.987,90 Εξωστρέφεια ΙI 19 2.539.353,85 1.083.806,34 17 1.874.222,00 784.393,00 - - - Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες 131 30.943.168,16 15.285.296,00 121 26.677.682,13 13.153.791,90 44 9.022.235,39 4.316.540,31 Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα 61 8.573.622,83 5.144.173,70 16 2.086.022,24 1.252.207,35 4 208.745,55 125.247,33 Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές 16 1.801.249,72 1.250.306,64 12 1.202.676,24 838.128,19 - - - Πράσινος Τουρισμός 25 3.230.068,30 1.292.027,32 17 2.467.005,21 994.129,78 5 765.876,43 306.350,72 Εναλλακτικός Τουρισμός 13 1.508.807,81 754.403,91 11 1.352.544,79 676.272,39 - - - Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων 5 1.734.250,70 867.125,34 3 899.850,70 449.925,34 - - - Ένδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές 1 200.000,00 80.000,00 1 199.067,93 79.627,17 - - - Πράσινη Επιχείρηση 2010 10 1.453.029,95 726.513,48 7 937.298,19 421.784,19 - - - Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 2013 1.299 151.851.416,70 87.476.833,07 829 103.615.183,20 59.952.086,27 8 679.642,63 345.899,54 Σύνολα 1.604 207.518.718,77 115.632.527,36 1.057 144.685.280,38 80.119.375,64 67 11.192.028,67 5.326.025,80 Ποσοστά 65,90% 69,72% 69,29% 6,34% 7,74% 6,65% Πηγή: ΔΕΣΜΟΣ-ΑΜΘ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. Εικόνα 24: Ποσοτικά στοιχεία προγραμμάτων Νομών Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Αριθμός έργων Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Προκήρυξη / Νομός επένδυσης: Δράμα Έβρος Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Δράμα Έβρος Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Δράμα Έβρος Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Εξωστρέφεια I 4 8 7 3 2 4 6 7 3 2 1 0 1 3 1 Εξωστρέφεια ΙI 6 3 5 0 5 5 3 5 0 4 0 0 0 0 0 Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες 26 28 37 21 20 25 25 34 19 18 8 6 14 8 8 Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα 8 20 10 13 10 3 5 2 2 4 1 0 0 1 2 Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές 3 7 6 0 0 3 5 4 0 0 0 0 0 0 0 Πράσινος Τουρισμός 4 5 14 1 1 4 5 6 1 1 2 1 2 0 0 Εναλλακτικός Τουρισμός 0 4 6 2 1 0 4 5 2 0 0 0 0 0 0 Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων 2 0 1 2 3 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 Ένδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 Πράσινη Επιχείρηση 2010 4 5 0 0 1 0 2 4 0 1 0 0 0 0 0 Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 2013 148 278 535 151 187 101 164 345 103 116 0 1 0 2 5 Σύνολα 205 358 621 194 230 145 219 413 133 146 12 8 17 14 16 Ποσοστά 70,73% 63,48% 8,28% 10,96% Πηγή: ΔΕΣΜΟΣ-ΑΜΘ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. Η ανάλυση του βαθμού ένταξης των επενδυτικών σχεδίων αναδεικνύει μία ομάδα προκηρύξεων όπου τελικά εντάχθηκε σχεδόν το σύνολο των υποβληθέντων επενδυτικών σχεδίων (λόγω ισοδύναμης ζήτησης σε σχέση με την προσφορά της ΔΔ) και μία ομάδα στην οποία αναπτύχθηκε ουσιαστικός ανταγωνισμός (λόγω μεγαλύτερης ζήτησης σε σχέση με την προσφορά της ΔΔ). Στη 2 η αυτή κατηγορία θα βρούμε την Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα και τον Εναλλακτικό Τουρισμό με τα μικρότερα ποσοστά εντάξεων. Οι 2 αυτές προκηρύξεις θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικές για τις στρατηγικές RIS3 δεδομένου ότι η πρώτη αξιολογήθηκε με υψηλή συνάφεια και η δεύτερη είναι ιδιαίτερα στοχευμένη σε επίπεδο κλάδου και τομέα προτεραιότητας. σελίδα 40 από 88

Εικόνα 25: Βαθμός ένταξης και ολοκλήρωσης επενδυτικών σχεδίων ανά προκήρυξη (Περιφέρειες Κ. Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης) Εντάξεις επί των υποβολών Προκήρυξη Εντάξεις % Εξωστρέφεια I 93% Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες 92% Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές 88% Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων 75% Πράσινος Τουρισμός 71% Ένδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές 71% Εξωστρέφεια ΙI 70% Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 2013 60% Πράσινη Επιχείρηση 2010 60% Εναλλακτικός Τουρισμός 47% Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα 36% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 93% 92% 88% 75% 71% 71% 70% 60% 60% 47% 36% Ολοκληρώσεις επί των εντάξεων Προκήρυξη Ολοκληρ ώσεις % Ένδυση & Υπόδηση Νέες Προοπτικές 58% Πράσινη Επιχείρηση 2010 33% Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες 33% Πράσινος Τουρισμός 25% Εξωστρέφεια I 24% Εναλλακτικός Τουρισμός 10% Χερσαίες Οδικές Εμπορευματικές Μεταφορές 7% Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα 5% Eνίσχυση ΜΜΕ στο πλαίσιο των ΠΕΠ/ΕΣΠΑ 2007 2013 1% Εξωστρέφεια ΙI 0% Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων 0% 70% Πηγή: ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ και ΔΕΣΜΟΣ-ΑΜΘ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 58% 33% 33% 25% 24% 10% 7% 5% 1% 0% 0% Τα ποσοστά ολοκληρώσεων δεν είναι καθόλου αισιόδοξα ακόμα και για προκηρύξεις που έχουν ήδη πλέον της 5ετίας κύκλο ζωής, ενώ αντίθετα προκηρύξεις όπως η «Ένδυση και Υπόδηση Νέες προοπτικές», η «Πράσινη Επιχείρηση» και ο «Πράσινος Τουρισμός» βρίσκονται μεταξύ αυτών με τα υψηλότερα ποσοστά ολοκλήρωσης. Βασικό κοινό χαρακτηριστικό των προκηρύξεων αυτών είναι ο υψηλός βαθμός στόχευσης σε επίπεδο κλάδων και τομέων προτεραιότητας. σελίδα 41 από 88

Με βάση τα στοιχεία των διαχειριστικών αρχών του επενδυτικού νόμου, στους επόμενους πίνακες παρουσιάζεται η σχετική εικόνα όσον αφορά την εξέλιξη υλοποίησης του επενδυτικού νόμου σε όρους υποβολών, εντάξεων και ολοκληρώσεων. Εικόνα 26: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Κ. Μακεδονίας, στοιχεία ΠΚΜ Κεντρική Μακεδονία Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Αριθμός Συνολικός Αριθμός Συνολικός Αριθμός Συνολικός Προκήρυξη Δημόσια Δαπάνη Δημόσια Δαπάνη Δημόσια Δαπάνη έργων προϋπολογισμός έργων προϋπολογισμός έργων προϋπολογισμός Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2011 14 15.175.107,46 4.157.229,95 10 11.352.160,14 4.077.407,52 3 593.998,00 668.184,20 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2011 14 24.956.821,81 7.543.204,87 11 17.892.301,30 7.187.651,59 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2012 40 28.619.646,31 8.137.347,34 22 15.988.496,99 6.716.410,23 1 299.500,00 119.800,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2012 18 18.941.234,60 5.312.787,72 11 12.333.464,26 4.938.293,28 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2013 11 10.346.985,80 4.646.809,34 9 6.810.042,63 2.905.302,48 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2013 18 22.666.743,07 7.311.415,76 12 14.624.924,97 6.516.437,41 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2014 47 56.008.033,14 24.028.650,66 29 34.401.374,74 15.442.119,40 0 0,00 0,00 Σύνολα 162 176.714.572,19 61.137.445,64 104 113.402.765,03 47.783.621,91 4 893.498,00 787.984,20 Ποσοστά 64,20% 64,17% 78,16% 3,85% 0,79% 1,65% Πηγή: ΔΙΑΠ/ΠΚΜ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. Εικόνα 27: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, στοιχεία ΠΑΜΘ ΑΜΘ Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Προκήρυξη Αριθμός έργων Συνολικός Αριθμός Δημόσια Δαπάνη προϋπολογισμός έργων Συνολικός Αριθμός Δημόσια Δαπάνη προϋπολογισμός έργων Συνολικός Δημόσια Δαπάνη προϋπολογισμός Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2011 2 2.055.747,21 753.822,12 1 1.369.535,00 479.337,24 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2011 8 7.903.008,32 2.940.645,68 6 6.681.377,27 2.530.814,86 2 2.069.966,45 805.566,07 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2012 15 11.750.084,69 3.825.250,84 1 2.799.486,00 783.856,08 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2012 5 3.727.238,00 1.218.859,88 3 2.916.065,00 901.974,71 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2013 12 18.080.851,39 8.060.473,83 7 10.471.232,40 4.547.650,28 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2013 12 20.510.272,62 9.644.951,28 6 12.647.676,32 5.859.577,71 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2014 24 36.217.801,18 18.159.404,08 19 27.943.874,11 14.325.292,24 0 0,00 0,00 Σύνολα 78 100.245.003,41 44.603.407,71 43 64.829.246,10 29.428.503,12 2 2.069.966,45 805.566,07 Ποσοστά 55,13% 64,67% 65,98% 4,65% 3,19% 2,74% Πηγή: ΔΙΑΠ/ΠΑΜΘ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. Εικόνα 28: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Κ. Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, στοιχεία ΥΜΑΘ ΚΜ+ΑΜΘ Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Αριθμός Συνολικός Προκήρυξη Δημόσια Δαπάνη Αριθμός Συνολικός Δημόσια Δαπάνη Αριθμός Συνολικός Δημόσια Δαπάνη έργων προϋπολογισμός έργων προϋπολογισμός έργων προϋπολογισμός Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2011 31 118.827.533,00 50.076.836,00 25 75.322.072,00 30.395.081,00 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2011 26 166.754.764,00 62.584.369,00 20 133.886.653,00 47.738.979,00 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2012 34 214.645.627,00 86.043.857,00 23 147.414.793,00 59.372.668,00 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2012 15 83.824.020,00 36.557.426,00 11 63.452.099,00 27.915.170,00 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2013 13 77.179.300,00 31.065.443,00 12 69.185.589,00 27.285.241,00 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2013 31 211.021.975,00 81.956.872,00 26 201.110.672,00 76.447.747,00 0 0,00 0,00 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2014 175 1.145.435.584,00 457.905.354,00 126 913.726.751,00 359.887.161,00 0 0,00 0,00 Σύνολα 325 2.017.688.803,00 806.190.157,00 243 1.604.098.629,00 629.042.047,00 0 0,00 0,00 Ποσοστά 74,77% 79,50% 78,03% 0,00% 0,00% 0,00% Πηγή: ΥΜΑΘ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. σελίδα 42 από 88

Εικόνα 29: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Νομών Θεσσαλονίκης και Σερρών Αριθμός έργων Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Προκήρυξη / Νομός επένδυσης: Θεσσαλονίκη Σέρρες Θεσσαλονίκη Σέρρες Θεσσαλονίκη Σέρρες Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2011 18 2 13 1 0 1 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2011 12 5 12 3 1 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2012 21 9 15 4 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2012 7 2 3 2 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2013 7 3 7 2 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2013 10 2 7 2 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2014 26 22 21 10 0 0 Σύνολα 101 45 78 24 1 1 Ποσοστά 77,23% 53,33% 1,28% 4,17% Πηγή: ΔΙΑΠ/ΠΚΜ και ΥΜΑΘ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. Εικόνα 30: Ποσοτικά στοιχεία Ν.3908/11 Νομών Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης Αριθμός έργων Υποβολές Εντάξεις Ολοκληρώσεις μέχρι τέλος 2014 Προκήρυξη / Νομός επένδυσης: Δράμα Έβρος Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Δράμα Έβρος Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Δράμα Έβρος Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2011 3 2 1 1 3 2 2 1 1 3 0 0 0 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2011 1 2 2 4 5 1 0 1 4 5 0 0 1 0 1 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2012 5 1 4 10 3 3 0 2 0 3 0 0 0 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2012 1 2 2 3 1 1 2 1 0 1 0 0 0 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2013 1 0 5 5 1 0 0 2 4 1 0 0 0 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 2/2013 6 7 3 6 5 4 6 1 4 3 0 0 0 0 0 Ν.3908/2011, Περίοδος 1/2014 9 57 11 6 10 6 41 10 4 7 0 0 0 0 0 Σύνολα 26 71 28 35 28 17 51 18 17 23 0 0 1 0 1 Ποσοστά 65,38% 71,83% 64,29% 48,57% 82,14% 0,00% 0,00% 5,56% 0,00% 4,35% Πηγή: ΔΙΑΠ/ ΠΑΜΘ και ΥΜΑΘ με επεξεργασία από τη μελετητική ομάδα. Η ανάλυση των στοιχείων του επενδυτικού νόμου αναδεικνύει αφενός τη σημαντική αποδοχή των καθεστώτων και τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και των επενδυτών κατά την πρώτη τετραετία εφαρμογής του νόμου (υποβολές σχεδίων 2,3 δις και εντάξεις 1,8 δις ) αλλά και αφετέρου τα απογοητευτικά ποσοστά ολοκληρώσεων των επενδύσεων (κάτω του 10%). σελίδα 43 από 88

2.4 Ανάλυση προτάσεων τριών προκηρύξεων 2.4.1 Επιλογή τριών προκηρύξεων Στη συνέχεια διεξάγεται εκτενής ανάλυση τριών προκηρύξεων. Οι συμβατικές προϋποθέσεις επιλογής των προκηρύξεων ήταν οι εξής 3: 1. Η μεγαλύτερη σε προϋπολογισμό, η πιο διαφοροποιημένη και η πιο εστιασμένη σε ότι αφορά τους τομείς δραστηριότητας που ενισχύει: a. Προϋπολογισμός: Λαμβάνεται υπόψη ο προϋπολογισμός δημόσιας δαπάνης με βάση την αρχική προκήρυξη. b. Δραστηριότητες: Λαμβάνεται υπόψη ο αριθμός των επιλέξιμων ΚΑΔ (διψήφια ανάλυση με βάση την ονοματολογία 2008) με βάση την αρχική προκήρυξη. Εικόνα 31: Πίνακας προκηρύξεων με τα στοιχεία προϋποθέσεων επιλογής 11 Πηγή: ΕΦΔ, επεξεργασία μελετητών. 11 *Δημ. Δαπάνη προκήρυξης πανελλαδικά σε Μ, ** Αριθμός ΚΑΔ (σε διψήφιο επίπεδο ανάλυσης) που ενισχύει. σελίδα 44 από 88