ΣΧΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΤΩΝ ΡΟΜΑ ΖΕΦΥΡΙΟΥ, ΑΧΑΡΝΩΝ, ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ Με αφορμή το περιστατικό δολοφονίας 23χρονου Ρομ από ομόφυλό του στις 15/8/2009 στα Άνω Λιόσια, η «ΚΛΙΜΑΚΑ», μετά από αιτήματα φορέων εκπροσώπων Ρομά και της τοπικής αυτοδιοίκησης, σε συνέχεια άμεσων δράσεων σχετικών με το παραπάνω περιστατικό, προχώρησε στην κατάρτιση, ενός σχεδίου πρόληψης της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας στον πληθυσμό των Ρομά των περιοχών Ζεφυρίου, Αχαρνών (Μενιδίου) και Άνω Λιοσίων, με την ενεργό συμμετοχή της κοινότητας. Παραδοσιακά ο Τσιγγάνος ταυτίζεται με την ανομία ή και το έγκλημα όπως προκύπτει και από τα δημοσιεύματα που κάλυψαν το πρόσφατο γεγονός της δολοφονίας του 23χρονου Τσιγγάνου από ομόφυλό του στα Α. Λιόσια. Το περιστατικό έφερε για άλλη μια φορά στην επιφάνεια ρατσιστικές αντιλήψεις και στερεότυπα που επί το πλείστον τροφοδοτούνται από παραπλανητικά ΜΜΕ και ενίοτε από πολιτικό λαϊκισμό και μισαλλοδοξία. Το έγκλημα, ανεξάρτητα με το γιατί; παραμένει πάντα έγκλημα και είναι καταδικαστέο. Ωστόσο, η αβίαστη συσχέτιση ή και ταύτιση του εγκλήματος με
χρώμα, εθνικότητα ή/και φυλή αποτυπώνει την αδυναμία του κοινωνικού συστήματος να αναλάβει την ευθύνη απέναντι στα προβλήματα που το ίδιο δημιουργεί. Γιατί, το αίτιο είναι αυτό που γεννά και παράγει το αποτέλεσμα. Οι συνθήκες μέσα στις οποίες διαβιούν σήμερα οι Ρομά στην Ελλάδα εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων -μπορούν να θεωρηθούν από μόνες τους ανομικές και παραβατικές. Η έλλειψη στοιχειωδών συνθηκών υγιεινής, κατάλληλης στέγης, περιβαλλοντικής ένταξης της κατοικίας στον αστικό ή αγροτικό ιστό των τοπικών κοινωνιών, ομαλής πρόσβασης στα συστήματα παιδείας, υγείας και ασφάλισης και απόλαυσης του συνόλου των δικαιωμάτων που είναι συνυφασμένα με την ιδιότητα του πολίτη στοιχειοθετούν τα κοινωνικά αίτια της ανομίας, τα οποία, σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού και υφέρποντος ή έκδηλου ρατσισμού, παράγουν την εγκληματικότητα μέρους της κοινότητας των Ελλήνων τσιγγάνων. Στην Ελλάδα, τουλάχιστον, οι αρνητικοί συνειρμοί εναντίων των Ρομά συντηρούνται εν μέρει από την αυξημένη εγκληματικότητα μεταξύ των Τσιγγάνων που δεν οφείλεται βέβαια σε κάποιο εγγενές χαρακτηριστικό της φυλής, αλλά στα υψηλά επίπεδα φτώχειας στις τάξεις τους και στην αδυναμία ή άρνησή τους να ενσωματωθούν με τους τοπικούς πληθυσμούς.
Εγκληματικότητα και ρατσισμός σε ποσοστά Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Μειονότητες και τις Διακρίσεις, που δημοσιεύτηκε στις 22/04/2009, στοιχεία που απεικονίζουν τη σύγχρονη κατάσταση των Ελλήνων Ρομά είναι οι έντονες διακρίσεις και οι ρατσιστικές επιθέσεις, η προκατάληψη από την αστυνομία και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τις αρμόδιες αρχές. Στο πλαίσιο της EU-MIDIS διενεργήθηκαν συνεντεύξεις με τη συμμετοχή Ρομά σε επτά κράτη μέλη της ΕΕ (Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία). Οι Ρομά στην Ελλάδα που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν τα υψηλότερα επίπεδα συνολικής θυματοποίη σης. Το 56% δήλωσε ότι τους σταμάτησε η αστυνομία κατά τους τελευταίους 12 μήνες και το 69% θεωρεί ότι ο έλεγχος ήταν αποτέλεσμα φυλετικής τα στόχευσης. Το 78% πιστεύει ότι η διάκριση λόγω εθνικής ή μεταναστευτικής καταγωγής είναι πολύ ή αρκετά διαδεδομένη στη χώρα μας. Το 89% των Ελλήνων Ρομά δηλώνει ότι έπεσε θύμα «προσωπικού» εγκλήματος και δεν κατήγγειλε τη θυματοποίησή τους στην αστυνομία, καθώς δεν περίμενε ότι θα άλλαζε κάτι με την καταγγελία, ενώ το 42% δηλώνει ότι πήρε το νόμο στα χέρια του. Ένας στους δύο Ρομά έπεσε θύμα ρατσιστικής διάκρισης, κυρίως αναφορικά με πρόσβαση σε ιδιωτικές υπηρεσίες (30% διακρίσεις
σε καφετέριες, εστιατόρια, μπαρ, καταστήματα, κατά το άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού ή λήψης δανείου), στην αναζήτηση εργασίας ή στην εργασία κατά 24%, στις υπηρεσίες υγείας κατά 23% και στη στέγαση σε ποσοστό 20%. Σε μεγαλύτερο -συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρεςποσοστό(54%), οι Ρομά της χώρας μας δηλώνουν ότι πέφτουν θύματα διαρρήξεων, κλοπής ιδιοκτησίας ή οχήματος, επίθεσης, απειλής ή σοβαρής παρενόχλησης. Τέλος, το 86% των Ρομά αγνοεί τη νομοθεσία που τους προστατεύει, ενώ το 94% δεν γνωρίζει καμία οργάνωση ή υπηρεσία που μπορεί να τους στηρίξει ή συμβουλέψει. Η έρευνα τονίζει: Η Ελλάδα έχει μία υψηλά αστυνομευόμενη τσιγγάνικη κοινότητα, που θεωρεί ότι οι επαφές της με την αστυνομία εμπεριέχουν προκατάληψη. Ωστόσο οι εγκληματολογικές στατιστικές στην Ελλάδα δεν περιλαμβάνουν ειδικές κατηγοριοποιήσεις για την εγκληματικότητα των τσιγγάνων. Και τούτο είναι φυσικό, καθώς, κατά το νόμο, οι τσιγγάνοι δεν αποτελούν ειδική κατηγορία ελλήνων πολιτών. Αν όμως σύμφωνα με το Σύνταγμα όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, η κοινωνική πραγματικότητα των τσιγγάνων αφήνει να διαφανούν τα ελλείμματα της κοινωνικής πολιτικής στη χώρα μας και θέτει σοβαρούς προβληματισμούς για την εξώθηση- μέσω του κοινωνικού αποκλεισμού μέρους της πληθυσμιακής αυτής ομάδας στο χώρο της ανομίας και της εγκληματικότητας.
Προληπτικές και όχι κατασταλτικές δράσεις Το σχέδιο δράσης της «ΚΛΙΜΑΚΑ» Με βάσει τα παραπάνω, η «ΚΛΙΜΑΚΑ», αξιοποιώντας την εμπειρία της από τη λειτουργία του «Κέντρου Ημέρας Ζεφυρίου Μενιδίου για τους Ρομ», που λειτουργεί από το 2001 στο Ζεφύρι προχώρησε στην κατάρτιση ενός σχεδίου δράσης, το οποίο περιλαμβάνει μια δέσμη ενεργειών στοχευμένη στο να λειτουργήσει η ίδια η κοινότητα των Ρομά προληπτικά σε περιστατικά ανομίας από μέλη της κοινότητάς τους. σε οριζόντια συνεργασία με φορείς της κοινότητας των Ρομά, έχει σχεδιάσει ένα πρόγραμμα παρέμβασης το οποίο κινείται στον άξονα της πρόληψης της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας σε πληθυσμούς Ρομά. Να σημειωθεί ότι η «ΚΛΙΜΑΚΑ» προχώρησε στο συγκεκριμένη ενέργεια ανταποκρινόμενη σε αιτήματα εκπροσώπων των ίδιων των Ρομά για την ανάληψη άμεσων δράσεων προκειμένου να αποφευχθούν στο μέλλον περιστατικά εγκληματικότητας στην κοινότητά τους. Το σχέδιο δράσης, σε πρώτη φάση, αφορά τους Δήμους Ζεφυρίου, Μενιδίου και Άνω Λιοσίων και υλοποιείται με την ενεργό
συμμετοχή κοινωνικών διαμεσολαβητών- ατόμων που έχουν ιδιαίτερους ρόλους μέσα στις τσιγγάνικες κοινότητες και αυξημένη επιρροή και κύρος μεταξύ των ομοφύλων τους. Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης οι παραπάνω θα παρακολουθήσουν νομικά σεμινάρια σε βασικούς άξονες καθώς και εκπαίδευση σε πρακτικές στρατηγικής διαχείρισης προβλημάτων, μεθόδους διαχείρισης κρίσεων, πρακτικές διασύνδεσης κ.τ.λ. ενώ καλούνται να έχουν ένα ρόλο διαμεσολαβητή εντός των κοινοτήτων τους, σε περιπτώσεις ανομίας, πάντα σε συνεργασία με την «ΚΛΙΜΑΚΑ» Η εφαρμογή αντιεγκληματικής στρατηγικής σε πληθυσμούς Ρομά αλλά και σε κάθε άλλη κοινωνικά ευάλωτη ομάδα είναι εκ των ουκ άνευ αναγκαία καθώς συνδέεται άμεσα με την δημοκρατία, την κοινωνική συνοχή και την ευημερία κάθε κράτους. Το παρόν και το μέλλον Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι στρατηγικές και προγράμματα που προσδιορίζονται από μικροπολιτικές σκοπιμότητες, που διέπονται από τη φιλοσοφία της καταστολής και της στείρας αστυνόμευσης, ενώ εξαιρούν τους παράγοντες φτώχεια-κοινωνικό αποκλεισμό - σεβασμό στα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, είναι καταδικασμένα να αποτύχουν σημειώνοντας απώλειες όχι μόνο ανάμεσα στα θύματα του κοινωνικού αποκλεισμού αλλά στη κοινωνία γενικότερα. Η «ΚΛΙΜΑΚΑ» με το «Σχέδιο Εφαρμογής Δράσεων Πρόληψης της Παραβατικότητας και Εγκληματικότητας», επιχειρεί την ανάπτυξη μίας Ομάδας, προερχόμενης από τον ίδιο τον πληθυσμό, ειδικά
εκπαιδευμένης και αποδεδειγμένα ώριμης να λειτουργεί όχι κατασταλτικά, αλλά προληπτικά σε περιστατικά ανομίας από τους Ρομ, με στόχο να μπορεί να αποτελέσει και δυναμικό εταίρο σε μία ολοκληρωμένη πολυεπίπεδη πολιτική πρόληψης της εγκληματικότητας των Ελλήνων Ρομ. Την Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου 2009 πραγματοποιήθηκε η έναρξη του σχεδίου σύμφωνα με την οποία, εκπρόσωποι των Ρομά με επιρροή και κύρος μεταξύ των ομοφύλων τους είχαν μια πρώτη προπαρασκευαστική συνάντηση- διαβούλευση προκειμένου να ενημερωθούν πλήρως για τη σκοπιμότητα, τη μεθοδολογία και τα αναμενόμενα αποτελέσματα του πλάνου δράσης. Στις επόμενες μέρες αναμένονται και οι επόμενες συναντήσεις Αξίζει να αναφερθεί ότι στο πλαίσιο του προγράμματος θα πραγματοποιηθεί Εκδήλωση Συμβολικής Παράδοσης Όπλων, όπου θα κληθούν να παρευρεθούν εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, της αστυνομίας κ.λπ.