ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη
Πηγές- Βιβλιογραφία Aldcroft, D. H. (2007), Ευρωπαϊκή Οικονομία, Αλεξάνδρεια, Αθήνα Berend, I. T. (2009), Οικονομική Ιστορία του Ευρωπαϊκού 20ού Αιώνα, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα Eichengreen, B. (2007), Η Ευρωπαϊκή Οικονομία μετά το 1945, Αλεξάνδρεια, Αθήνα Hobsbawm, E. (2006), Η Εποχή των Άκρων: Ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας 1914-1991, Θεμέλιο, Αθήνα
Η κατάρρευση των σοσιαλιστικών οικονομιών της ανατολικής Ευρώπης Η οικονομική επιβράδυνση μετά το 1970 Οι [ανεπανόρθωτες] αποτυχίες του κεντρικού σχεδιασμού Οι ρωγμές στο πολιτικό εποικοδόμημα και η ανατροπή Η Γερμανική επανένωση Η οικονομική και οι ωδίνες της μετάβασης Η επανένωση της Ευρώπης
Η οικονομική επιβράδυνση μετά το 1970 Aρχές δεκ 70 αισιοδοξία Σοβιετικής Ένωσης & ενδείξεις ότι οι εντυπωσιακοί ρυθμοί του 1960 θα συνεχιστούν. Ωστόσο, προσπάθειες οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που επεδίωκαν να καταστήσουν πιο αποτελεσματικά τα υφιστάμενα συστήματα κεντρικού σχεδιασμού ανεπιτυχείς.
~ενδεικτικά: Ρυθμοί Οικονομικής Μεγέθυνσης 7 6,5 6 5,5 4,6 4,6 4,5 5 4 4,2 4 4 3,1 3,3 3 2 2 1 0,7 0,7 0,7 0-1 -2 1951-1955 1956-1960 1961-1965 1966-1970 1971-1975 1976-1980 1981-1985 1986-1990 Ουγγαρία Πολωνία -0,8-1,4 Πηγή: OECD
~ ενδεικτικά : εμπορικό ισοζύγιο Πολωνίας Ουγγαρίας (δισ δολ ΗΠΑ) 12 Πολωνία 10 8 6 4 2 0 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1972 1971 1970 7 Εισαγωγές Ουγγαρία Εξαγωγές 6 5 4 3 2 1 0 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 Εισαγωγές 1980 1981 1982 Εξαγωγές 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 Πηγή: Ηνωμένα Έθνη
Οι [ανεπανόρθωτες] αποτυχίες του κεντρικού σχεδιασμού Αιτίες Αποτυχίας Αδυναμία σχηματισμού σχεδίου που να λαμβάνει υπόψη τους μηχανισμούς μίας σύγχρονης οικονομιας Εκτεταμένη κρατική παρέμβαση περιορισμένα θετικά κίνητρα Στρατηγική της εκτατικής ανάπτυξης που οδηγεί σε εξάντληση των μη ανανεώσιμων πόρων Χαμηλή ποιότητα ζωής (βιομηχανικές εγκαταστάσεις που δεν εφαρμόζουν κανενός είδους περιβαλλοντικές προδιαγραφές κ υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας) Τεχνολογικό χάσμα μεταξύ χωρών Ανατολικής & Δυτικής Ευρώπης
Οι ρωγμές στο πολιτικό εποικοδόμημα και η ανατροπή Αν και η κατάρρευση του παλιού καθεστώτος επήλθε πρώτα στις χώρες της Αν. Ευρώπης και στη συνέχεια στην ίδια τη Σοβ. Ένωση, η ώθηση δόθηκε από τη Μόσχα - Gorbachev στην εξουσία περεστρόικα, γκλάσνοστ - Αναποτελεσματική μέθοδος πλέον ο εκφοβισμός & ο εξαναγκασμός σε συμμόρφωση μέσω των κατασταλτικών μηχανισμών των καθεστώτων - Πολιτική απελευθέρωση αυθόρμητη ιδιωτικοποίηση - Επιδείνωση των οικονομικών αποδόσεων πλήρης υπονόμευση νομιμότητας πολιτικού καθεστώτος
Η Γερμανική επανένωση Υιοθέτηση θεσμικού πλαισίου Δυτικής Γερμανίας από Ανατολική Γερμανία & χαλάρωση του ελέγχου αύξηση της κινητικότητας προς τη Δύση η κυβέρνηση θέτει περιορισμούς στη βίζα μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας / Νοέμβριος 1989: γκρέμισμα του τείχους. Ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, Helmut Kohl, παρουσιάζει σχέδιο ενοποίησης στην Ομοσπονδιακή Βουλή σχέδιο νομισματικής ενοποίησης Προσπάθεια κυβέρνησης Αν. Γερμανίας να καθυστερήσει τις εξελίξεις, όμως, οι πολίτες απέρριπταν οτιδήποτε δεν εκπλήρωνε τις προσδοκίες σχετικά με μία οικονομία της αγοράς και άμεση συγχώνευση με τη Δυτική Γερμανία Μάιος 1990, Helmut Kohl & Lothar de Maizière συνθήκη ενοποίησης
Η οικονομική και οι ωδίνες της μετάβασης Κατά την περίοδο της μετάβασης, σημαντικότατα θέματα προς αντιμετώπιση που αφορούσαν τη θεσμική αλλά και τη μακροοικονομική σφαίρα. Τα προβλήματα, κατάρρευση παραγωγής κ απασχόλησης, (υπερ)πληθωρισμός, αυξημένα ελλείμματα λόγω υψηλών κρατικών δαπανών που στόχευαν στην απάλυνση της κοινωνικής αναταραχής ανάγκη για μακροοικονομική σταθεροποίηση ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων & μείωση του κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία απελευθέρωση μεταρρύθμιση Θεραπεία σοκ (Jeffrey Sachs)- (Πολωνία, Τσεχία, Ρωσία ;) Στρατηγική των βαθμιαίων οικονομικών-θεσμικών αλλαγών (Βουλγαρία, Ρουμανία)
Η επανένωση της Ευρώπης Δυτική & Ανατολική Ευρώπη Φυσικοί εμπορικοί εταίροι όπως πριν το 1945 Αποτελέσματα: Αύξηση εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των δύο τμημάτων της ηπείρου Οι μεταβατικές οικονομίες (χαμηλό κόστος, προσδοκία συμμετοχής στην ΕΕ) φυσικοί επενδυτικοί προορισμοί για τις δυτικοευρωπαϊκές πολυεθνικές