ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Να διαβάσετε τις σελίδες 23-28 του σχολικού βιβλίου. Να προσέξετε ιδιαίτερα τις παραγράφους που αναφέρονται στη θέση και στη µετατόπιση. Να γράψετε τις µαθηµατικές σχέσεις που δίνονται στη θεωρία και να αναφέρετε τα r r r µεγέθη που περιέχουν καθώς και τις µονάδες αυτών. Π. χ. x= x 2 x1 όπου x r η µετατόπιση µετράται σε, x r 2 η τελική θέση του κινητού µετράται σε και x r 1 η ική θέση του κινητού µετράται σε. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις 1.i, 2 (χρησιµοποίησε και εφάρµοσε τις έννοιες που έµαθες) και 1 (εφάρµοσε τις γνώσεις σου και γράψε τεκµηριωµένες απαντήσεις) της σελίδας 39 του σχολικού βιβλίου. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ. Στις ερωτήσεις που ακολουθούν να επιλέξετε τη σωστή απάντηση : Α1) Ένα σηµειακό αντικείµενο που κινείται σε ευθεία έχει συντεταγµένη 2 c. Αν αυτό µετατοπιστεί κατά 6 c η τελική του συντεταγµένη σε c θα είναι i) 6 c ii) 4 c iii) 8 c iv) τα στοιχεία είναι ελλιπή Α2) Ένα κινητό που κινείται σε ένα άξονα µε ική συντεταγµένη 3 c µετατοπίζεται κατά 10 c και µετά κατά -24 c. Η τελική του συντεταγµένη σε c είναι i) -11 c
ii) 27 c iii) -14 c iv) τίποτε από τα παραπάνω. Α3) Η περίοδος ενός εκκρεµούς είναι 2sec. Σε ποιο από τα παρακάτω ερωτήµατα θα µπορούσε να δίνει απάντηση η παραπάνω φράση i) πόσο απέχει ii) πόσο διαρκεί iii) πότε iv) που. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ. Στις ερωτήσεις που ακολουθούν να βάλετε το γράµµα Σ δίπλα σε κάθε σωστή πρόταση και το γράµµα Λ δίπλα σε κάθε λανθασµένη : B1) Όταν µας ρωτούν «πότε έγινε ένα γεγονός», µας ζητούν να προσδιορίσουµε µια χρονική στιγµή. B2) Όταν µας ρωτούν «πόσο διαρκεί η µετάβαση ενός κινητού από µια θέση σε µια άλλη», µας ζητούν να προσδιορίσουµε τις συντεταγµένες των δύο αυτών θέσεων του κινητού ως προς κάποιο σύστηµα αναφοράς. B3) Όταν µας ρωτούν «πόσο διαρκεί η µετάβαση ενός κινητού από µιας θέση σε µια άλλη», µας ζητούν να µετρήσουµε µια χρονική διάρκεια. B4) Ο χρόνος είναι µέγεθος µονόµετρο. B5) Η απόσταση είναι µέγεθος διανυσµατικό. B6) Η θέση είναι µέγεθος διανυσµατικό. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗΣΗΣ. Στις ερωτήσεις που ακολουθούν να αντιστοιχήσετε τα µεγέθη µε τις γραφικές παραστάσεις : r r r Γ1) Η εξίσωση της µετατόπισης δίνεται από την σχέση x= x τελ x. Να συσχετίσετε τα σύµβολα της αριστερής στήλης µε τις εξηγήσεις της δεξιάς στήλης
Σύµβολα Εξηγήσεις 1. x r Α. Αρχική θέση 2. x r τελ Β. Τελική θέση x r Γ. Μετατόπιση 3. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συµπληρώσετε τα κενά µε τις κατάλληλες λέξεις : 1) Η µετατόπιση είναι που έχει ή την ική του κινητού και τέλος την του θέση. 2) Το διάστηµα δεν πάντα µε την µετατόπιση. 3) Η θέση ενός αντικειµένου. από το που βρίσκεται το αντικείµενο σε σχέση µε ένα. αναφοράς. 4) Για τον καθορισµό της θέσης εκτός από την απαιτείται και ο προσδιορισµός της κατεύθυνσης. 5) Τέτοιου είδους φυσικά µεγέθη, όπως η απόσταση, που προσδιορίζονται µόνο από το.. τους, ονοµάζονται µονόµετρα µεγέθη. 6) Ο προσδιορισµός της θέσης εκτός από το µέτρο απαιτεί και. Ένα τέτοιο ονοµάζεται διανυσµατικό. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΗΣ. Στις ερωτήσεις που ακολουθούν να δικαιολογήσετε πλήρως τις απαντήσεις : Ε1) Με βάση το παρακάτω διάγραµµα να ορίσετε τη θέση του σηµείου (Β) αν θεωρήσουµε σα σηµείο αναφοράς: (O) α) Το σηµείο (Ο)
β) Το σηµείο (Α) ΘΕΩΡΙΑ Κινηµατική: είναι ο κλάδος της Φυσικής που ασχολείται µε την κίνηση ενός σώµατος. Για να απλουστεύσουµε τα θέµατα δεχόµαστε δύο παραδοχές: i) Η κίνηση γίνεται σε αυθεία γραµµή (ευθύγραµµη κίνηση) και ii) τα σώµατα που κινούνται έχουν πολύ µικρές διαστάσεις και τα θεωρούµε σαν υλικά σηµεία. Κίνηση: Ένα σώµα λέµε ότι κινείται όταν αλλάζει συνεχώς θέση ως προς ένα άλλο σώµα το οποίο θεωρούµε ακίνητο. Η κίνηση είναι χαρακτηριστική ιδιότητα της ύλης. Εµφανίζεται παντού και στα αστέρια αλλά και στα άτοµα που δεν τα διακρίνουµε. Ακινησία ή ηρεµία: Ένα σώµα λέµε ότι είναι ακίνητο όταν βρίσκεται συνεχώς στην ίδια θέση ως προς ένα άλλο σώµα το οποίο θεωρούµε ακίνητο. Τροχιά του κινητού: ονοµάζουµε την γραµµή που ενώνει τις διαδοχικές θέσεις από τις οποίες περνά το κινητό κατά την κίνησή του. Η τροχιά του κινητού ανάλογα µε την µορφή της διακρίνεται σε i) Ευθύγραµµη και ii) Καµπυλόγραµµη. Ειδική µορφή της καµπυλόγραµµης κίνησης είναι η κυκλική κίνηση. Θέση: ονοµάζουµε ένα σηµείο πάνω στη διεύθυνση που κινείται ένα σώµα. Η θέση καθορίζεται πάντα ως προς ένα άλλο σηµείο το οποίο ονοµάζουµε σηµείο αναφοράς (το σηµείο αναφοράς στο σχήµα µας είναι το µηδέν). Π.χ. Το σηµείο Α βρίσκεται στη θέση Εικόνα 2-1. Θέση υλικού σηµείου x A = 3 x()
ιάστηµα: ονοµάζουµε την απόσταση του κινητού από ένα σταθερό σηµείο της τροχιάς του (ή των διαστηµάτων) η οποία µετρείται πάντοτε κατά µήκος της τροχιάς του (µονόµετρο µέγεθος). Εικόνα 2-2. Υπολογισµός διαστήµατος Π.χ. Το διάστηµα που διάνυσε το κινητό για να µετακινηθεί από τη θέση (Α) στη θέση (Β) και στη συνέχεια στη θέση (Γ) είναι ίσο µε S = AB+ BΓ= 6 + 3= 9 Απόσταση: ονοµάζουµε την ευθεία που ενώνει την ική και την τελική θέση της τροχιάς του κινητού και είναι πάντα θετική (µονόµετρο µέγεθος). A Γ= 3 A Γ= 3 Π.χ. Η απόσταση του κινητού από το σηµείο (Α) µέχρι το σηµείο (Γ) είναι ίση µε Εικόνα 2-3. Υπολογισµός απόστασης Π.χ. Η απόσταση του κινητού από το σηµείο (Α) µέχρι το σηµείο (Γ) είναι ίση µε Εικόνα 2. Υπολογισµός απόστασης Μετατόπιση: ονοµάζουµε την ευθεία που ενώνει την ική και την τελική θέση της τροχιάς του κινητού και είναι είτε θετική είτε αρνητική (διανυσµατικό µέγεθος). Π.χ. Η µετατόπιση του κινητού από το σηµείο (Α) µέχρι το σηµείο (Γ) είναι ίση µε x= x x = 1 ( 4) = 3 τελ
Εικόνα 2. Υπολογισµός µετατόπισης Π.χ. Η µετατόπιση του κινητού από το σηµείο (Α) µέχρι το σηµείο (Γ) είναι ίση µε x= x x = 1 (2) = 3 τελ Εικόνα 2. Υπολογισµός µετατόπισης Μετά τη λύση του παραδείγµατος 1 να λύσετε το παράδειγµα 2 που ακολουθεί. Στο παρακάτω σχήµα: ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 1 ο α) Να ορίσετε τις θέσεις των σηµείων (Α), (Β) και (Γ). β) Να υπολογίσετε τη µετατόπιση (ΑΓ). γ) Να υπολογίσετε το διάστηµα (ΑΒΓ). ΛΥΣΗ α) Οι θέσεις των σηµείων (Α), (Β) και (Γ) είναι αντίστοιχα: x A = 4 x B = +5 x = +1 Γ β) Η µετατόπιση (ΑΓ) υπολογίζεται από τη σχέση:
x= x τελ x =+ 1 ( 4) =+ 1+ 4= 5 γ) Το διάστηµα (ΑΒΓ) υπολογίζεται από τη σχέση: S= ( AB) + (BΓ) = 9+ 4= 13 Στο παρακάτω σχήµα: ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 2 ο α) Να ορίσετε τις θέσεις των σηµείων (Α), (Β) και (Γ). β) Να υπολογίσετε τη µετατόπιση (ΑΓ). γ) Να υπολογίσετε το διάστηµα (ΑΒΓ). ΑΣΚΗΣΕΙΣ Να λύσετε τις ασκήσεις που ακολουθούν. 1. Να καθορίσετε τις θέσεις των υλικών σηµείων που φαίνονται στο παρακάτω σχήµα στον άξονα x ( Γ ) ( ) (E) 2. Να υπολογίσετε τις µετατοπίσεις που φαίνονται στα πιο κάτω σχήµατα () x 1 x 2 x 3 x 4 x 1 x 2 x 1 x 2
3. Να υπολογίσετε τις θέσεις των σηµείων (Α), (Β) και (Γ) καθώς και τις αποστάσεις των τµηµάτων ΑΒ, ΒΓ και ΒΓΑ. 4. Στα παρακάτω σχήµατα το σώµα πηγαίνει από τη θέση (Α) στην θέση (Β) και στη συνέχεια στην θέση (Γ). Να υπολογίσετε τα διαστήµατα καθώς και τις µετατοπίσεις του. 5. Να αναφέρετε ποιες µετατοπίσεις είναι ίσες µεταξύ τους στο πίνακα που ακολουθεί. Α/Α Χ() Χτελ() x() 1 5 8 2 7-2 3-2 4 15 12 5 0 2 6-8 7 0 8 12 9 5 4 10 3 6