ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΑΣΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΑΣΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Δ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΔΑΣΟΛΟΓΟΣ, MSc. «ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΑΣΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ». ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ που υποβλήθηκε στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2008

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η εκπόνηση διδακτορικής διατριβής αποτελεί ένα έργο επίπονο αλλά και συναρπαστικό διότι δε γνωρίζει κανείς εκ των προτέρων και με ακρίβεια τί θα ανακαλύψει στην πορεία ούτε και ποιά πρόκειται να είναι η κατάληξή της. Από τη θέση αυτή θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εκείνους που μου συμπαραστάθηκαν στη μακρόχρονη αυτή προσπάθεια. Πρώτα πρώτα ευχαριστώ τον κο Χρήστο Γούπο, Επίκουρο Καθηγητή, τον επιβλέποντα καθηγητή, για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε με την ανάθεση αυτής της διατριβής και την πολύπλευρη συμπαράστασή του σε όλο το χρονικό διάστημα της εκπόνησής της. Παράλληλα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τα υπόλοιπα μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής, τους καθηγητές κ. Αναστάσιο Παπασταύρου και κ. Αθανάσιο Καραμέρη, οι οποίοι συνέβαλλαν τα μέγιστα για να ολοκληρωθεί η παρούσα ερευνητική εργασία. Ευχαριστώ επίσης τα υπόλοιπα μέλη της επταμελούς Εξεταστικής Επιτροπής, για τις εξαιρετικά πολύτιμες υποδείξεις και διορθώσεις τους σε θέματα του γνωστικού τους πεδίου με αποτέλεσμα τη βελτίωση της διατριβής. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω: Την λέκτορα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κα Στέλλα Ματζιώρη για την πολύτιμη βοήθειά της στην ανάλυση των δεδομένων και για την πολύπλευρη συνδρομή της στην ολοκλήρωση αυτού του επιστημονικού εγχειρήματος. Ένα μεγάλο ευχαριστώ αξίζει στη σύζυγό μου, Γιούλη Αλατζόγλου, για την ηθική υποστήριξή της και για την υπομονή και συμπαράσταση που επέδειξε σε όλην την διάρκεια εκπόνησης αυτής της διατριβής, ζητώντας της συγνώμη για την ταλαιπωρία και ελπίζοντας να νιώθει χαρά και υπερηφάνεια για την ολοκλήρωση αυτής της προσπάθειας. Στους γονείς μου, Δημήτριο και Ευσταθία για την οικονομική τους υποστήριξη, καθώς και για την ηθική συμπαράστασή τους στις δύσκολες στιγμές αυτής της επίπονης ερευνητικής προσπάθειας. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

. Με μέγιστη χαρά και υπερηφάνεια αφιερώνω το αποτέλεσμα των κόπων μου στη νεογέννητη κορούλα μου άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΟΥΠΟΣ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΜΕΡΗΣ: Επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ και Επιβλέπων. Καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ και μέλος της Τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής. Καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ και μέλος της Τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΤΗΣ: Καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ. ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΜΠΑΛΗ: Καθηγήτρια του Τμήματος Νομικής του Α.Π.Θ. ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ- ΚΛΑΥΔΙΑΝΟΥ Καθηγήτρια του Τμήματος Γεωπονίας του Α.Π.Θ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΑΓΝΟΣ: Αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ Α.Ε.Ι Α.Ν Α.Π.Θ ΑΚ Β.Δ ΓΕΩΤΕ.Ε Δ.Σ Δ.Υ Ε.Ε Ε.Ε.Δ.Α Ε.Κ.Π Ζ.Ο.Ε Ι.Ε.Κ ΚΥΑ Κ.Υ.Ν Μ.Κ.Ο Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Αναγκαστικός Νόμος Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Αστικός Κώδικας Βασιλικό Διάταγμα Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Δασικοί Συνεταιρισμοί Δημόσιοι Υπάλληλοι Ευρωπαϊκή Ένωση Επιτροπή Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων Ελεγχόμενη Κυνηγετική Περιοχή Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης Κοινή Υπουργική Απόφαση Κυνηγετικοί Σύλλογοι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις Ν. Νόμος Ν.Δ Νομοθετικό Διάταγμα άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Ν.Π.Δ.Δ Ν.Π.Ι.Δ Ο.Σ Ο.Τ.Α Π.Δ Π.Δ.Α Π.Ε.Δ.Δ.Υ Σ Σ.Δ Σ.Τ.Ε Τ.Ε.Ε Τ.Ε.Ι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου Οικοδομικός Συνεταιρισμός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Προεδρικό Διάταγμα Πρωτόκολλο Διοικητικής Αποβολής Πανελλήνια Ένωση Δημόσιων Δασικών Υπαλλήλων Σύνταγμα Συντελεστής Δόμησης Συμβούλιο της Επικρατείας Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας, Δημοσίων Έργων ΥΑ ΦΕΚ SPSS Υπουργική Απόφαση Φύλλο Εφημερίδα της Κυβέρνησης Statistical Package for Social Sciences άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα ΠΡΟΛΟΓΟΣ I Α ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 1.2. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ 3 1.2.1. Συνοπτική επισκόπηση και κριτική της δασικής νομοθεσίας από τη σύσταση του νεοτέρου Ελληνικού Κράτους μέχρι και την ψήφιση του Ν. 3208/2003 3 1.2.2. Νομικό πλαίσιο για την προστασία των δασών από την άνομη δράση 9 1.2.3. Βοσκή εντός των δασών- Αστυνομικές και Ποινικές διατάξεις 11 1.2.4. Παράνομη υλοτομία, κλαδονομή - Ποινικές διατάξεις 13 1.2.5. Γενικές απαγορεύσεις θήρας- Ποινικές διατάξεις 14 1.2.5.1. Ειδικές απαγορεύσεις θήρας- Ποινικές διατάξεις 16 1.3. ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΘΑΙΡΕΤΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΣΤΟ ΔΑΣΙΚΟ ΧΩΡΟ 19 1.3.1. Γενικά 19 1.3.2. Δημιουργία και εξέλιξη της αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα 20 1.3.3. Μηχανισμοί οικιστικής ανάπτυξης και κατάληψης του δασικού χώρου 21 1.3.4. Οικοπεδοποίηση δασικών εκτάσεων Τρόποι κατακερματισμού και ιδιοποίησης της δασικής γης 24 1.3.5. Το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των δασών από την οικιστική ανάπτυξη 26 1.3.6. Αποχαρακτηρισμοί δασών και γενικά δασικών εκτάσεων 32 1.3.7. Ποινικές διατάξεις για ανεπίτρεπτη μεταβολή χρήσης δάσους 35 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Σελίδα 1.4. ΑΙΤΙΑ - ΚΙΝΗΤΡΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΑΔΙΚΗΜΑΤΩΝ 37 1.4.1. Επιπτώσεις από την εκδήλωση των παράνομων δράσεων εντός των δασών 43 Β ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ- ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 2.1. ΓΕΝΙΚΑ 46 2.2. ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 47 2.2.1. Σύνταξη ερωτηματολογίου 47 2.2.2. Είδη ερωτήσεων- κλίμακες μέτρησης μεταβλητών 47 2.3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 53 2.4. ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 55 2.4.1 Λόγοι μη συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων 55 2.5. Εισαγωγή και επεξεργασία δεδομένων 56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3.1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ 62 3.2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ ΣΥΝΑΦΕΙΑΣ 148 3.2.1. Ανάλυση της σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης με τις απαντήσεις των συνολικών μεταβλητών 146 3.2.2. Ανάλυση της σχέσης του οικονομικού επιπέδου με τις απαντήσεις των συνολικών μεταβλητών 170 3.2.3. Ανάλυση του βαθμού αυστηρότητας των διατάξεων της Δασικής Νομοθεσίας 197 3.2.4. Ανάλυση του βαθμού ικανοποίησης του πληθυσμού με τις διατάξεις της Δασικής Νομοθεσίας 202 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Σελίδα 4.1. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ 205 4.2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ ΣΥΝΑΦΕΙΑΣ 212 4.2.1. Αποτελέσματα της έρευνας σε σχέση με το επίπεδο εκπαίδευσης 212 4.2.2. Αποτελέσματα της έρευνας σε σχέση με το οικονομικό επίπεδο 215 4.2.3. Αποτελέσματα της έρευνας σε σχέση με τη μεγιστοποίηση της αυστηρότητας των ποινών των δασικών παραβάσεων 218 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 5.1. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 220 5.2. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ- ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΩΝ 223 5.2.1. Γενικά 223 5.2.2. Υπόθεση των πολιτών 225 5.2.3. Ο Συνήγορος του Περιβάλλοντος 226 5.2.4. Η δημιουργία Υπουργείου Περιβάλλοντος 228 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 230 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A (Ερωτηματολόγιο) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ B (Οι συνολικές δασικές παραβάσεις των νομών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας) II IΙΙ άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας σελίδα Πίνακας 1: Κίνηση των ερωτηματολογίων 53 Πίνακας 2: Μέτρα Διασποράς που προέκυψαν με τη διαδικασία frequencies 57 Πίνακας 3: Αποτελέσματα της ανάλυσης που προέκυψαν με τη διαταγή Crosstabs 61 Πίνακας 4: Οι απαντήσεις του πληθυσμού αναφορικά με τον ορισμό του δάσους 64 Πίνακας 5: Ο βαθμός συμφωνίας στην εφαρμογή του άρθρου 3 του Ν. 3208/2003 66 Πίνακας 6: Ο βαθμός συμφωνίας στην εφαρμογή του άρθρου 117 του Συντάγματος 68 Πίνακας 7: Ο βαθμός συμφωνίας στην εφαρμογή του άρθρου 114 του Ν. 1892/1990 71 Πίνακας 8: Οι απαντήσεις του πληθυσμού αναφορικά με τους δασωμένους αγρούς 74 Πίνακας 9: Ο βαθμός αξιολόγησης της ποινής του άρθρο 265 του Ποινικού Κώδικα 77 Πίνακας 10: Ο βαθμός απειλής των δασών από τις πυρκαγιές 79 Πίνακας 11: Ο βαθμός απειλής των δασών από την παράνομη βοσκή 82 Πίνακας 12: Ο βαθμός απειλής των δασών από την παράνομη υλοτομία 84 Πίνακας 13: Ο βαθμός απειλής των δασών από την παράνομη θήρα 86 Πίνακας 14: Ο βαθμός απειλής των δασών από την παράνομη γεωργική καλλιέργεια 89 Πίνακας 15: Ο βαθμός απειλής των δασών από την παράνομη καταπάτηση 91 Πίνακας 16: Ο βαθμός απειλής των δασών από το μεγάλο αριθμό επισκεπτών 93 Πίνακας 17:Ο βαθμός απειλής των δασών από την παράνομη οικιστική ανάπτυξη 95 Πίνακας 18: Ο βαθμός απειλής των δασών από τη βιομηχανική μόλυνση 97 Πίνακας 19: Ο βαθμός απειλής των δασών από την ανεπαρκή διαχείριση 99 Πίνακας 20: Οι απαντήσεις του πληθυσμού αναφορικά με την ποινή που επιβάλλεται για παράνομη βοσκή σε δασική έκταση 101 Πίνακας 21: Ο βαθμός συμφωνίας στην εφαρμογή του άρθρου 271 3 του Ν.Δ 86/69 104 Πίνακας 22: Ο βαθμός αξιολόγησης της ποινής που επιβάλλει το άρθρο 70 του Νόμου 998/79 106 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Πίνακας 23: Οι απαντήσεις του πληθυσμού αναφορικά με την καταβολή ανταλλάγματος χρήσης προς το Δημόσιο 109 Πίνακας 24: Ο βαθμός συμφωνίας στο άρθρο 17 του Ν. 3208/2003 111 Πίνακας 25: Ο βαθμός αξιολόγησης του άρθρου 114 του Ν.1892/1990 113 Πίνακας 26: Ο βαθμός συμφωνίας στη ποινή που επιβάλλει το άρθρο 287 Ν.Δ 86/69 115 Πίνακας 27: Οι απαντήσεις του πληθυσμού με την αλλαγή του ορίου των τριών που επιβάλει το άρθρο 268 του Ν.Δ 86/69 117 Πίνακας 28: Οι απαντήσεις του πληθυσμού στην περίπτωση παράνομης περίφραξης δημόσιας δασικής έκτασης 119 Πίνακας 29: Ο βαθμός αξιολόγησης της ποινής του άρθρου 280 του Ν.Δ 86/69 121 Πίνακας 30: Ο βαθμός συμφωνίας στην ισχύ του άρθρου 13 του Ν. 3208/2003 123 Πίνακας 31:Οι απαντήσεις του πληθυσμού στη δημιουργία νέων Εθνικών Δρυμών 125 Πίνακας 32: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας χωρίς την άδεια θήρας 126 Πίνακας 33: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας με τη χρήση όπλου που δέχεται περισσότερα από τρία φυσίγγια 127 Πίνακας 34: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας σε ομάδες άνω των έξι ατόμων 127 Πίνακας 35: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας με τη χρήση παγίδων, δικτύων 128 Πίνακας 36: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας εντός Εθνικών Δρυμών 128 Πίνακας 37: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας με ενέδρα σε πηγές 129 Πίνακας 38: Οι απαντήσεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας χωρίς την άδεια οπλοφορίας 129 Πίνακας 39: Οι απαντήσεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άρνηση ελέγχου των κυνηγών από τη δασική αρχή 129 Πίνακας 40: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας μη ανεπτυγμένων θηραμάτων 130 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Πίνακας 41: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας από απόσταση μεγαλύτερη των 40 μέτρων 130 Πίνακας 42: Οι απαντήσεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας εκτός κυνηγετικής περιόδου 131 Πίνακας 43: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η έκθεση σε κοινή θέα των θηραμάτων 131 Πίνακας 44: Οι απόψεις του πληθυσμού για τη θήρα ορισμένου αριθμού θηραμάτων 131 Πίνακας 45: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας σε ιδιωτικά δάση χωρίς την έγκριση του ιδιοκτήτη 132 Πίνακας 46: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας σε απόσταση μικρότερη των 500 μ. κατά μήκος των μεθοριακών γραμμών 133 Πίνακας 47: Οι απόψεις του πληθυσμού για το αν αποτελεί παράβαση η θήρα σε απόσταση μικρότερη των 250 από τις τελευταίες κατοικίες 133 Πίνακας 48: Οι απόψεις του πληθυσμού για το αν αποτελεί παράβαση η κυκλοφορία σκύλων όταν απαγορεύεται η θήρα 133 Πίνακας 49: Ο βαθμός αυστηρότητας της δασικής νομοθεσίας 135 Πίνακας 50: Ο βαθμός ικανοποίησης από την οικοδόμηση εντός των δασών 138 Πίνακας51: Ο βαθμός συμφωνίας στην ύπαρξη ενός γενικού πολεοδομικού σχεδιασμού 140 Πίνακας 52: Ο βαθμός συμφωνίας στην αποκλειστική άσκηση της θήρας στις Ε.Κ.Π 142 Πίνακας 53: Ο βαθμός ικανοποίησης από το σύνολο της Δασικής Νομοθεσίας 144 Πίνακας 54 : Το φύλο των ερωτηθέντων 145 Πίνακας 55: Η ηλικία των ερωτηθέντων 145 Πίνακας 56: Το εκπαιδευτικό επίπεδο των ερωτηθέντων 146 Πίνακας 57: Η επαγγελματική κατάσταση των ερωτηθέντων 146 Πίνακας 58: Το οικογενειακό εισόδημα των ερωτηθέντων 147 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα σελίδα Σχήμα 1: Οργανόγραμμα μεταβλητών 48 Σχήμα 2: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q2 με το επίπεδο εκπαίδευσης 149 Σχήμα 3: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q6 με το επίπεδο εκπαίδευσης 150 Σχήμα 4: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q7.3 με το επίπεδο εκπαίδευσης 151 Σχήμα 5: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q7.10 με το επίπεδο εκπαίδευσης 153 Σχήμα 6: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q9 με το επίπεδο εκπαίδευσης 154 Σχήμα 7: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q11.1 με το επίπεδο εκπαίδευσης 155 Σχήμα 8: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q11.7 με το επίπεδο εκπαίδευσης 156 Σχήμα 9: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q12 με το επίπεδο εκπαίδευσης 157 Σχήμα 10: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q13 με το επίπεδο εκπαίδευσης 158 Σχήμα 11: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q15 με το επίπεδο εκπαίδευσης 159 Σχήμα 12: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q16 με το επίπεδο εκπαίδευσης 160 Σχήμα 13: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q17.1 με το επίπεδο εκπαίδευσης 161 Σχήμα 14: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.4 με το επίπεδο εκπαίδευσης 162 Σχήμα 15: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.5 με το επίπεδο εκπαίδευσης 163 Σχήμα 16: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.6 με το επίπεδο εκπαίδευσης 164 Σχήμα 17: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.7 με το επίπεδο εκπαίδευσης 164 Σχήμα 18: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.8 με το επίπεδο εκπαίδευσης 165 Σχήμα 19: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.1 με το επίπεδο εκπαίδευσης 166 Σχήμα 20: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.12 με το επίπεδο εκπαίδευσης 166 Σχήμα 21:Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.15 με το επίπεδο εκπαίδευσης 167 Σχήμα 22: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.16 με το επίπεδο εκπαίδευσης 168 Σχήμα 23: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.17 με το επίπεδο εκπαίδευσης 168 Σχήμα 24:Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q7.6 με το οικονομικό επίπεδο 172 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Σχήμα 25: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q9 με το οικονομικό επίπεδο 173 Σχήμα 26: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q710 με το οικονομικό επίπεδο 174 Σχήμα 27: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q11.1 με το οικονομικό επίπεδο 175 Σχήμα 28: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q11.3 με το οικονομικό επίπεδο 176 Σχήμα 29: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q11.5 με το οικονομικό επίπεδο 177 Σχήμα 30: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q11.7 με το οικονομικό επίπεδο 178 Σχήμα 31: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q12 με το οικονομικό επίπεδο 179 Σχήμα 32: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q14 με το οικονομικό επίπεδο 180 Σχήμα 33: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q15 με το οικονομικό επίπεδο 181 Σχήμα 34: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q16 με το οικονομικό επίπεδο 182 Σχήμα 35: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q17.1 με το οικονομικό επίπεδο 182 Σχήμα 36: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q18 με το οικονομικό επίπεδο 183 Σχήμα 37: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q19 με το οικονομικό επίπεδο 184 Σχήμα 38: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q20 με το οικονομικό επίπεδο 185 Σχήμα 39: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.2με το οικονομικό επίπεδο 186 Σχήμα 40: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.3 με το οικονομικό επίπεδο 187 Σχήμα 41: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.4 με το οικονομικό επίπεδο 187 Σχήμα 42: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.5 με το οικονομικό επίπεδο 188 Σχήμα 43: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.6 με το οικονομικό επίπεδο 189 Σχήμα 44: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.7 με το οικονομικό επίπεδο 189 Σχήμα 45: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.8 με το οικονομικό επίπεδο 190 Σχήμα 46: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.11 με το οικονομικό επίπεδο 191 Σχήμα 47: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.12 με το οικονομικό επίπεδο 191 Σχήμα 48: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.15 με το οικονομικό επίπεδο 192 Σχήμα 49: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.16 με το οικονομικό επίπεδο 193 Σχήμα 50: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.17 με το οικονομικό επίπεδο 193 Σχήμα 51: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q22 με το οικονομικό επίπεδο 194 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Σχήμα 52: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q25 με το οικονομικό επίπεδο 195 Σχήμα 53: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q26 με το οικονομικό επίπεδο 196 Σχήμα 54: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q6 με τη μεταβλητή Q22 197 Σχήμα 55: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q9 με τη μεταβλητή Q22 198 Σχήμα 56: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q10 με τη μεταβλητή Q22 199 Σχήμα 57: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q14 με τη μεταβλητή Q22 200 Σχήμα 58: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q15 με τη μεταβλητή Q22 201 Σχήμα 59: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q18 με τη μεταβλητή Q22 202 Σχήμα 60: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q7.6 με τη μεταβλητή Q23 203 Σχήμα 61: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q7.8 με τη μεταβλητή Q23 204 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Α ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Οι σχέσεις και οι δεσμοί του ανθρώπου με το δάσος είναι τόσο παλιοί όσο και η ιστορία του. Στην προσπάθεια για ανεύρεση τροφής δημιουργήθηκαν οι πρώτες σχέσεις και ο άνθρωπος έμμεσα συνδέθηκε με το δάσος ως κυνηγός και συλλέκτης καρπών. Αργότερα αναπτύσσοντας τον πολιτισμό του άρχισε να επεμβαίνει άμεσα πάνω στο δάσος ως καταστροφέας και ρυθμιστής του. Έτσι, η ανάγκη για απόκτηση γεωργικών εδαφών είχε ως αποτέλεσμα την εκχέρσωση του δάσους, ενώ η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας μέσα στο δάσος είχε ως συνέπεια τη βαθμιαία υποβάθμισή του και σε πολλές περιπτώσεις έφτασε μέχρι την ολική καταστροφή του. Η ανάπτυξη του πολιτισμού προκάλεσε αύξηση των αναγκών σε ξύλο για κτίσματα, τη ναυπηγική, την επιπλοποιία, την κατασκευή εργαλείων, για θέρμανση κλπ, ανάγκες οι οποίες καλύπτονταν με αλόγιστες ληστρικές υλοτομίες χωρίς πρόνοια για ανανέωση ή την καλλιέργεια του δάσους. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και δύο, πολλές φορές αλληλένδετα, φαινόμενα, ως προς τα αίτια εμφάνισής τους και των συνεπειών τους, την πυρκαγιά και την αυθαίρετη δόμηση, κλείνουμε τον κύκλο των βασικότερων μέχρι τώρα αιτιών καταστροφής του δάσους, γεγονός που οδήγησε και στην εξαφάνιση πολλών πολιτισμών, επαληθεύοντας την ρήση: «Ο πολιτισμός αρχίζει με την υλοτομία του πρώτου γίγαντα του παρθένου δάσους και τελειώνει με το μπήξιμο του τσεκουριού στον κορμό του τελευταίου δέντρου που απόμεινε». Αν και θεωρείται αυτονόητο σήμερα ότι η βελτίωση των συνθηκών του περιβάλλοντος παγκόσμια αλλά και στη χώρα μας συναρτάται άμεσα με τη διατήρηση και αύξηση των δασών, εντούτοις καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες μιας αλόγιστης και ανεξέλεγκτης καταστροφής του δασικού πλούτου από διάφορες ενέργειες (ακούσιες και εκούσιες) ή παραλήψεις του σημερινού ανθρώπου σε βάρος πάντα του δασικού οικοσυστήματος. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

Το θέμα της προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων στον ελλαδικό χώρο, από τις όλο και αυξανόμενες άνομες δράσεις, κρίνεται επιβεβλημένη όσο ποτέ άλλοτε. Παρά το γεγονός ότι οι ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου αποκλίνουν από εκείνες του παρελθόντος που αφορούσαν κυρίως τη διαβίωσή του, εντούτοις για διαφόρους λόγους, συνεχίζεται η υποβάθμιση των δασών και γενικότερα των δασικών εκτάσεων. Οι βασικότεροι σκοποί της ερευνητικής αυτής προσπάθειας είναι: Η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του φαινομένου των δασικών παραβάσεων, με τη συλλογή και επεξεργασία στοιχείων των αρμοδίων υπηρεσιών της Δασικής Αρχής. Η διερεύνηση των αιτιών του νομοθετικού πλαισίου και των μηχανισμών ανάπτυξης του φαινομένου των δασικών ανομημάτων στον Ελλαδικό χώρο. Η διερεύνηση της γνώσης των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας τόσο από τους υπαλλήλους των δασικών υπηρεσιών, όσο και από τις πληθυσμιακές ομάδες που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με το δασικό οικοσύστημα. Η διερεύνηση της σχέσης του εκπαιδευτικού και οικονομικού επιπέδου του πληθυσμού με τη γενικότερη στάση τους έναντι στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Η προσπάθεια διάγνωσης της πρόθεσης του πληθυσμού για μεγιστοποίηση της αυστηρότητας των ποινών των δασικών παραβάσεων που επιβάλουν οι διατάξεις του Δασικού Δικαίου. Η διερεύνηση του βαθμού ικανοποίησης του πληθυσμού, ως προς τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, αναφορικά με τα φαινόμενα της παράνομης καταπάτησης και οικοδόμησης εντός των δασών. Η διατύπωση προτάσεων αντιμετώπισης των παράνομων δράσεων που διαδραματίζονται στα δασικά οικοσυστήματα και στο φυσικό περιβάλλον γενικότερα. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, τα δασικά οικοσυστήματα διαδραματίζουν ουσιώδη και καθοριστικό ρόλο στη διαφύλαξη της παγκόσμιας οικολογικής ισορροπίας και κατά επέκταση της ίδιας της ζωής. Τα δάση αποτελούν όχι μόνον ένα από τα σπουδαιότερα και πιο ευαίσθητα χερσαία φυσικά οικοσυστήματα, αλλά και ένα αγαθό από τα πλέον ευπαθή και απειλούμενα. Οι απειλές που δέχεται το δάσος, οφείλονται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες παρεμβάσεις, οι οποίες, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, έγιναν εντονότερες και μαζικότερες. Τα δάση και γενικότερα οι δασικές εκτάσεις της χώρας μας βρίσκονται σε κρίσιμο στάδιο, απειλούμενα άμεσα από εξωγενείς βιοτικούς (βόσκηση) και αβιοτικούς παράγοντες (πυρκαγιές, εκχερσώσεις, λαθροϋλοτομίες, ρύπανση κλπ). Για τα ελληνικά δάση η επίδραση του ανθρώπου δια μέσω των ανθρώπων υπήρξε αρνητική, μιας και είναι ο κύριος υπεύθυνος για την καταστροφή των δασικών οικοσυστημάτων. Για την εκτεταμένη εκμετάλλευση, τις λαθροϋλοτομίες, τη κακή διαχείριση, τη καταστροφή της φυσικής αναγέννησης με την υπερβόσκηση, τη διάβρωση του παραγωγικού εδάφους, τη λαθροθηρία, την οικοπεδοποίηση και ανέγερση οικιών και κτισμάτων εντός των δασών και δασικών εκτάσεων, ακόμη και για πολλές πυρκαγιές, υπεύθυνος είναι ο άνθρωπος που εξυπηρετεί τους δόλιους σκοπούς του. Στην ουσία πρόκειται για ενέργειες ή ακόμα και παραλήψεις πράξεων της ανθρώπινης δραστηριότητας έναντι στους νόμους και κανόνες που θεσμοθέτησε η ελληνική Πολιτεία σχετικά με το δασικό περιβάλλον. Οι ενέργειες αυτές αποτελούν τις παραβάσεις- ανομήματα των διατάξεων της Δασικής Νομοθεσίας, για τις οποίες προβλέπονται ποινικές και διοικητικές κυρώσεις. Την ευθύνη τήρησης των διατάξεων της νομοθεσίας που αφορούν στα δάση και γενικότερα στις δασικές εκτάσεις, έχει η Πολιτεία, ως υπεύθυνη της προστασίας και διαχείρισης του δασικού πλούτου της χώρα, μέσω της Δασικής και Δικαστικής Αρχής. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 1

Οι σημαντικότερες δασικές παραβάσεις όπως διαφαίνονται από τους πίνακες του παραρτήματος ΙΙ, βάσει των επίσημων στοιχείων και ύστερα από τη λεπτομερή καταγραφή τους από τα βιβλία δασικών ανομημάτων των δασικών υπηρεσιών των νομών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κατά την εικοσαετία 1985-2005 συνοψίζονται στις εξής: Παράνομη υλοτομία. Παράνομη κλαδονομή. Παράνομη μεταφορά δασικών προϊόντων. Παράνομη βοσκή ζώων. Παράνομη ρητινοσυλλογή. Παράνομη αλιεία στα ορεινά ποτάμια και λίμνες. Φθορά του δάσους και των δασικών εκτάσεων. Παράνομη θήρα. Παράνομη εκχέρσωση δάσους και δασικής έκτασης. Παράνομη κατάληψη δάσους και δασικής έκτασης. Παράνομη οικιστική δόμηση εντός των δασών. Άρνηση ή παρεμπόδιση ελέγχου για τα είδη άγριας πανίδας και χλωρίδας από τις αρμόδιες δασικές αρχές. Παράνομη ρίψη υλικών ή απορριμμάτων σε δάση και δασικές εκτάσεις. Παράνομη ρύπανση ή υποβάθμισης του περιβάλλοντος. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 2

1.2. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ 1.2.1. Συνοπτική επισκόπηση και κριτική της δασικής νομοθεσίας από τη σύσταση του νεοτέρου Ελληνικού Κράτους μέχρι και την ψήφιση του Ν. 3208/2003 Αμέσως μετά την σύσταση του Ελληνικού Κράτους, βασική προτεραιότητα για το νεοσύστατο Ελληνικό Δημόσιο ήταν η διευθέτηση των ιδιοκτησιακών ζητημάτων τόσο του ίδιου, όσο και των πολιτών του (Θ.Τζαναβάρα, 1994). Πρωταρχική θέση κατέχει το διάταγμα της 17/29-11- 1836 (ΦΕΚ 69/1-12-1836) περί ιδιωτικών δασών, με το οποίο τέθηκαν για πρώτη φορά τα χαρακτηριστικά της διάκρισης μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών δασών. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο άρθρο 3 του Διατάγματος, το οποίο καθιέρωσε το τεκμήριο της κυριότητας του δάσους υπέρ του Δημοσίου (Ε. Καρουσοπούλου, 1987). Φυσική προέκταση του γεγονότος αυτού είναι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις να συνιστούν αντικείμενο διαχείρισης κατά ενιαίο τρόπο, ως πλουτοπαραγωγική πηγή και ως περιουσία του Δημοσίου, η οποία συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη (Κ.Κεμίδης, 1995). Αξίζει να μνημονευτεί ο Ν. ΑΧΜ/1888( ΦΕΚ 20/21-1-1888) Περί διακρίσεως και οροθεσίας των δασών του οποίου αποτυπώνεται ο πρώτος νομοθετικός ορισμός τους δάσους, ενώ καθορίζεται επίσης η διαδικασία αποτερματισμού και οροθέτησης των δασών καθώς και η έκδοση του σχετικού πρωτοκόλλου αποτερματισμού (Μ. Στασινόπουλου, 1982). Το νομοθετικό ενδιαφέρον συνεχίζεται να εκδηλώνεται στις καρπώσεις του δάσους και στη φορολογία των δασικών προϊόντων, γεγονός που επέφερε έσοδα στο κράτος λόγω της εκμετάλλευσης των δασών (Κ. Κασιούμης, 1994). Η πιο συστηματική προσπάθεια κωδικοποίησης της δασικής νομοθεσίας εντοπίζεται χρονικά στο έτος 1924, όταν εκδόθηκε ο Ν. 3977/16-5-1924 περί Δασικού Κώδικος, στο κείμενο του οποίου ενσωματώθηκαν όλες οι μέχρι τότε ισχύουσες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, καθώς και εκείνες οι οποίες αφορούσαν στη σύνθεση και στην οργάνωση των δασικών υπηρεσιών. Η διαχείριση των δασών αναμφίβολα θεωρήθηκε ως άμεση προτεραιότητα από το νομοθέτη της εποχής. Έτσι το 1928 εκδόθηκε το ΠΔ της 19.11.1929/30.11.1928 περί διαχείρισης δασών κλπ. Πρόκειται για ένα άρτιο νομοθέτημα, το οποίο όχι μόνο ανταποκρινόταν πλήρως στις ανάγκες της άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 3

εποχής, αλλά εξαιτίας του λεπτομερούς και εξαντλητικού τρόπου ρύθμισης των ζητημάτων διαχείρισης των δασών αναμφίβολα ξεπέρασε την εποχή του, με αποτέλεσμα οι βασικές του διατάξεις του να ισχύουν μέχρι σήμερα. Λειτούργησε μάλιστα συμπληρωματικά τόσο σε σχέση με το Δασικό Κώδικα του 1929, όσο και σε σχέση με τον ισχύοντα Ν.Δ 86/69. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο άρθρο 2 του παρόντος δίδεται για πρώτη φορά ο ορισμός της αειφορικής διαχείρισης και εκμετάλλευσης των δασών (L. Basenhoven, 1995). Σήμερα στο πλαίσιο της σύγχρονης δασοπονίας η αειφορία των καρπώσεων αποτελεί μια από τις βασικές αρχές που διέπουν τη διαχείριση των δασών (Α. Παπασταύρου, 1985). Το Ν.Δ της 11 ης Μαΐου 1929 Περί Δασικού κώδικα, κυρώθηκε και τροποποιήθηκε από το Ν.4173/1929 (ΦΕΚ 205 Α/1929). Ο Δασικός Κώδικας του 1929 αποτελείται συνολικά από 251 άρθρα και περιλαμβάνει 6 μέρη. Θεωρείται το θεμέλιο της ισχύουσας νομοθεσίας και ίσχυσε τροποποιημένος μέχρι το 1969. Ο Δασικός κώδικας του 1929 θεωρείται ως άρτιο και αξιόλογο για την εποχή του νομοθέτημα (Ε. Καροσούπουλος,1987). Ο ΑΝ 856/1937 Περί Εθνικών Δρυμών αποτελεί το πρώτο νομοθέτημα για την ειδική και ενισχυμένη προστασία των οικολογικών αυτών συμπλεγμάτων και θεωρείται ως η σημαντικότερη τομή στα θέματα προστασίας της φυσικής μας κληρονομιάς (Κ. Κασιούμης, 1994). Συγκεκριμένα, προβλεπόταν η ίδρυση μέχρι πέντε Εθνικών Δρυμών σε ολόκληρη την Επικράτεια. Ο νομοθέτης ανταποκρίθηκε έγκαιρα στο νεοπαγή θεσμό των προστατευόμενων περιοχών και προέβη στη συνέχεια το 1938 στην ανακήρυξη δύο Εθνικών Δρυμών, του Ολύμπου και του Παρνασσού. Η μακροπρόθεσμη εμπόλεμη περίοδος που επακολούθησε, ανέκοψε τη νομοθετική πορεία. Με δεδομένη την καταστροφή και εγκατάλειψη των δασών, η προσπάθεια οργάνωσης της προστασίας και διαχείρισης του δασικού πλούτου επιτυγχάνεται με το Ν.Δ 86/69. Το 1969 εκδίδεται το Ν.Δ Περί Δασικού κώδικος (ΦΕΚ 7 Α/18.1.1969). Το νομοθετικό αυτό Διάταγμα αντικατέστησε το Ν. 4173/29, που καταργήθηκαν οι περισσότερες διατάξεις του. Το Ν.Δ 86/69 αποτελείται συνολικά από 320 άρθρα και διαιρείται σε εννέα βιβλία. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 4

Το Ν.Δ 86/69 συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις ενός Κώδικα, αφού οι διατάξεις δεν αποτελούν τίποτε παραπάνω από το καταστάλαγμα μακράς πείρας με ενσωματωμένη στο κείμενό του την προϊσχύουσα νομοθεσία (Π.Γιαννακούρος,1998). Άλλωστε, τόσο η δομή όσο και οι θεματικές του ενότητες καταμαρτυρούν ότι πρόκειται για κωδικοποίηση της δασικής νομοθεσίας και όχι για ένα νομοθέτημα. Το Ν.Δ 86/69 θέτει τους βασικούς άξονες της δασικής πολιτικής, επιχειρώντας μάλιστα και την παράλληλη εναρμόνιση των πολλαπλών λειτουργιών του δάσους ως κοινωνικού αγαθού. Βέβαια, αντανακλά το βασικό αίτημα της εποχής του, δηλαδή την οικονομική ανάπτυξη. Το γεγονός αυτό, έχει ως συνέπεια την ανάδειξη σε πρώτο επίπεδο των οικονομικών λειτουργιών του δάσους και τη λεπτομερή ρύθμιση των ζητημάτων, που ανάγονται στην εκμετάλλευσή του ως πλουτοπαραγωγική πηγή. Απουσιάζει, με άλλα λόγια, η σφαιρική αντιμετώπιση και ρύθμιση των ζητημάτων του δάσους ως δυναμική οντότητα με πολλαπλές λειτουργίες και χρησιμότητες. Θα μπορούσαμε να εκφράσουμε την άποψη ότι, το Δασικός Κώδικας διακατέχεται από μια εσωστρέφεια, η οποία συνίσταται στο γεγονός, ότι ρυθμίζονται γενικά μόνον οι εσωτερικές σχέσεις των χερσαίων αυτών φυσικών οικοσυστημάτων, ως να πρόκειται για αποκομμένες εδαφικές εκτάσεις από την εξέλιξη των ανθρωπογενών ενοτήτων. Όμως, τα δάση και οι δασικές εκτάσεις με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα συνθέτουν τα δασικά οικοσυστήματα και δημιουργούν ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον, το δασικό, λειτουργούν δε ως μια γέφυρα επικοινωνίας των ανθρωπογενών συστημάτων με τη φύση. (Μ. Δεκλερή, 1996). Ακριβώς το στοιχείο αυτό, της συνύπαρξης και συνεξέλιξης, φαίνεται να απουσιάζει από τις διατάξεις του Δασικού Κώδικα. Νέα πνοή και ώθηση στη νομοθετική διαδικασία για τον εκσυγχρονισμό του νομικού καθεστώτος και της προστασίας του δασικού πλούτου έδωσε ο συνταγματικός νομοθέτης του 1975. Ανταποκρινόμενος πλήρως στις απαιτήσεις και στα αιτήματα των καιρών για προστασία, αλλά και με τους επικίνδυνους ρυθμούς της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, φυσικού και πολιτικού, ανέταξε αυτή στο δεύτερο μέρος του κειμένου του Συντάγματος που αφορά στα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα. Αναμφίβολα πρόκειται για καινοτομία του Συντάγματος του 1975 (Γλ. Σιούτη, 1998), με την οποία άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 5

επέρχεται θεμελιώδης τομή στα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος. Εκείνο, όμως, που εμφανίζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, είναι η επιλογή του συνταγματικού νομοθέτη να αναφερθεί ρητά στην προστασία μιας ειδικότερης έκφανσης του φυσικού περιβάλλοντος, στα δάση και στις δασικές εκτάσεις. Έτσι, σύμφωνα με το άρθρο 24 1 η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Για τη διαφύλαξή του το κράτος έχει υποχρέωση να λαμβάνει προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δημοσίων δασών και των δημοσίων δασικών εκτάσεων, εκτός εάν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον. Με άλλα λόγια, ο συντακτικός νομοθέτης πρωτίστως επιτάσσει την προστασία του δασικού πλούτου, ενώ, δευτερευόντως και κατά εξαίρεση, αναγνωρίζει τη δυνατότητα της παράλληλης εναρμόνισης των πολλαπλών του λειτουργιών με άλλες ανάγκες του κοινωνικού βίου. Η έννοια της προστασίας περιλαμβάνει τη διατήρηση, ανάπτυξη αλλά και αποκατάσταση του δασικού περιβάλλοντος, άρα και την έννοια της αναδάσωσης. Εντούτοις, ο συντακτικός νομοθέτης θέλησε να κατοχυρώσει σε συνταγματικό επίπεδο με ειδική διάταξη τη διαδικασία αναδάσωσης και μάλιστα χωρίς εξαρτήσεις ιδιοκτησιακού χαρακτήρα. Αντικείμενα της σχετικής συνταγματικής διάταξης είναι τόσο τα δημόσια όσο και τα ιδιωτικά δάση και οι δασικές εκτάσεις, ενώ υπογραμμίζεται η ανάγκη μη μεταβολής της δασικής τους μορφής. Έτσι, σύμφωνα με το άρθρο 117 3 και 4 Δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις, που καταστρέφονται ή καταστράφηκαν από πυρκαγιές ή που με άλλο τρόπο αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται, δεν αποβάλλουν για το λόγο αυτό το χαρακτήρα που είχαν πριν την καταστροφή, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλον προορισμό. Επίσης, με την παράγραφο τέσσερα η αναγκαστική απαλλοτρίωση δασών ή δασικών εκτάσεων που ανήκουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου επιτρέπεται μόνο υπέρ του Δημοσίου για λόγους δημόσιας ωφέλειας και διατηρείται, πάντως, η μορφή τους ως δασική. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 6

Μετά το Σύνταγμα του 1975 εκδόθηκε ο Ν. 248/1976 περί φύλου καταγραφής, μητρώου ιδιοκτησίας και οριοθεσίας των δασικών εκτάσεων και προστασίας των δημόσιων δασικών εκτάσεων σε μια προσπάθεια άρσης της ιδιοκτησιακής αβεβαιότητας στη δασική γη. Πρόθεση του νομοθέτη ήταν η δημιουργία Δασικού Κτηματολογίου, ενός νέου θεσμού, απαραίτητου τόσο για την προστασία της περιουσίας του δημοσίου και των ιδιωτών όσο και για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος(θ. Τζαναβάρα, 1994). Με τον νόμο αυτόν επιχειρείται η σύνταξη και η τήρηση από τις αρμόδιες υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας και σε σχέση με τις δασικές εκτάσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, φύλου καταγραφής (κτηματικού χάρτη) και μητρώου ιδιοκτησίας (κτηματολογικού πίνακα). Είναι γεγονός ότι με το άρθρο 3 του Ν. 248/76 διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του, με αποτέλεσμα να αφορά όχι μόνο στις δασικές εκτάσεις, αλλά τόσο στις χορτολιβαδικές εκτάσεις και τους βοσκότοπους, όσο και την καλλιεργούμενη γη. Ο συγκεκριμένος νόμος δεν κρίνεται επιτυχής (Β. Παπαχρήστου,1994) λόγω των δικαστικών εμπλοκών και των μεγάλων καθυστερήσεων ως προς την εκδίκαση, αλλά και έκδοση τελεσίδικων αποφάσεων επί των αντιρρήσεων κατά των κτηματικών χαρτών και κτηματολογικών πινάκων, με αποτέλεσμα ακόμα και μέχρι σήμερα να μην έχει ολοκληρωθεί η προβλεπόμενη διαδικασία στις περισσότερες περιοχές της επικράτειας. Ο Ν. 998/79 περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της Χώρας (ΦΕΚ Α 114) εκδόθηκε σε εκτέλεση της συνταγματικής διάταξης του άρθρου 24 1. Μάλιστα, ο Ν. 998/79 αποτολμά εκείνο που αποσιωπούσε και απέφευγε μέχρι τότε ο νομοθέτης: την αντιμετώπιση των αναπόφευκτων προβλημάτων, που απορρέουν από τη διαπλοκή και συνύπαρξη του δάσους με τα ανθρωπογενή συστήματα που μοιραία καταλήγουν σε επεμβάσεις. Με την έννοια αυτή, ο Ν. 998/79 εμφανίζεται απελευθερωμένος από το στοιχείο της εσωστρέφειας και αρνείται να αντιμετωπίσει το δασικό περιβάλλον ως σύνολο κλειστών και απομονωμένων συστημάτων, αποκομμένων από την κοινωνική πραγματικότητα και την εξέλιξη των ανθρωπογενών συστημάτων, τα οποία έρχονται σε συνεχή επαφή με το δασικό περιβάλλον, δημιουργώντας σύνθετες σχέσεις. Ο Ν. 998/79 αποτελείται από 84 άρθρα και διαιρείται σε εννέα κεφάλαια. Ιδιαίτερο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 7

ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο 3, στο οποίο δίδονται οι αναγκαίοι νομοθετικοί ορισμοί του δάσους και της δασικής έκτασης. Οι ορισμοί αυτοί εμφανίζουν μεγάλη συγγένεια με τους αντίστοιχους επιστημονικούς, οι οποίοι θέτουν ως αναγκαίες προϋποθέσεις την ύπαρξη αφενός δασογενούς περιβάλλοντος με προεξέχουσα αναφορά στην ύπαρξη οργανικής ενότητας των συνθετικών του μερών και αφετέρου δασοβιοκοινότητας (Σπ. Ντάφης,1986). Επίσης, δεν παραλείπονται οι βασικές, όμως έμφυτες και σύμφυτες με την έννοια τους λειτουργίες όπως δύναται να παράγει δασικά προϊόντα, να συμβάλει στην διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας και να εξυπηρετεί τη διαβίωση του ανθρώπου εντός του φυσικού περιβάλλοντος. Γενικά, ο παρόν νόμος, παρότι δίνει την εντύπωση ότι διαπνέεται από μια φιλοσοφία απελευθέρωσης από τις προγενέστερες άκαμπτες και εσωστρεφείς διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, τελικά εμφανίζεται δέσμιος όχι μόνον των εγγενών αντιφάσεων των επιλογών του, αλλά και των εμμονών του. Δεν κατορθώνει την παράλληλη εναρμόνιση των πολλαπλών λειτουργιών του με τις διαδικασίες εξέλιξης των ανθρωπογενών συστημάτων, με αποτέλεσμα σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις των διαφαινόμενων συγκρούσεων να διακατέχεται έντονα από την αγωνία ολοκλήρωσης της οικονομικής ανάπτυξης. Η ένταξη των περιαστικών δασών στα σχέδια των πόλεων, η πρόβλεψη παραχώρησης ρητινευόμενων δημοσίων δασών σε οικοδομικούς συνεταιρισμούς με παράλληλη δυνατότητα οικοπεδοποίησής τους, η εκχέρσωση ιδιωτικών δασών (εποικιστικών) δασικών εκτάσεων, η διάκριση των χορτολιβαδικών εδαφών από τα δασικά κ.ά, δε συνιστούν την αέναη διατήρηση του φυσικού κάλλους. Ο Ν. 1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος ο οποίος αποτελεί νόμο-πλαίσιο (Γλ. Σιούτη,1998) περιλαμβάνει διατάξεις για την προστασία της φύσης και του τοπίου. Ειδικότερα, στο άρθρο 18 προσδιορίζονται οι κατηγορίες εκείνες των προστατευόμενων περιοχών, που συνιστούν αντικείμενα προστασίας και διατήρησης. Η ανάγκη βελτίωσης και ανάπτυξης των βοσκοτόπων, καθώς και η επιβολή νέων θεσμών ορθολογικής εκμετάλλευσής τους, συνιστούν τη βασική προβληματική του Ν. 1734/87( ΦΕΚ Α 189). Σύμφωνα με το πνεύμα του νομοθέτη η αντιμετώπιση του προβλήματος της διαχείρισης και βελτίωσης άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 8

των βοσκοτόπων συντελεί στην ώθηση της οικονομικής ανάπτυξης του κλάδου της κτηνοτροφίας, που εμφανίζει συμπτώματα υπανάπτυξης. Έτσι βασική επιδίωξη του Ν.1734/87 είναι η αποκατάσταση της τάξης στο αγροτικό έγγειο κεφάλαιο με το σαφή και μόνιμο διαχωρισμό των κτηνοτροφικών από τις δασικές εκτάσεις. Μάλιστα, χάριν αυτής της οικονομικής ανάπτυξης, αίρεται τελικά η προστατευτική ισχύς της δασικής νομοθεσίας από εκτάσεις, που μπορούν να χαρακτηριστούν ως βοσκότοποι. Ο Ν. 3208/2003( ΦΕΚ Α 303/24.12.2003) που αφορά την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, την κατάρτιση δασολογίου, τη ρύθμιση εμπράγματων επί δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων και άλλες διατάξεις. Ο συγκεκριμένος νόμος, γνωστός και ως «δασοκτόνος νόμος», επέφερε σημαντικές αλλαγές όσον αφορά στην προστασία των δασικών οικοσυστημάτων. Στο άρθρο 1 του εκτελεστικού νόμου 3208/2003 τα κριτήρια για το χαρακτηρισμό μιας έκτασης ως δάσους ή δασικής είναι κυρίως ποσοτικά. Συγκεκριμένα: το ποσοστό φυτοκάλυψης, για το χαρακτηρισμό μιας έκτασης ως δάσους ή δασικής, από 15% που είχε οριστεί ενδεικτικά στην ερμηνευτική εγκύκλιο του Ν. 998/1979, ορίστηκε στο 25%. Περίπου 40 εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων αποδεσμεύονται από τη συνταγματική προστασία, που μέχρι τότε θεωρούνταν δασικές, με πρόσθετη συνέπεια να μην ισχύει γι αυτές ούτε το μαχητό υπέρ του Δημοσίου Τεκμήριο Κυριότητας. 1.2.2. Νομικό πλαίσιο για την προστασία των δασών από την άνομη δράση Οι ενέργειες ή οι παραλήψεις των πράξεων της ανθρώπινης δραστηριότητας έναντι στους νόμους και κανόνες που θεσμοθέτησε η ελληνική Πολιτεία σχετικά με το δασικό περιβάλλον, εκδικάζονται από την Δικαστική Εξουσία στα Ποινικά Δικαστήρια, όπου διακρίνονται σε: Τα Πταισματοδικεία: συγκροτούνται από τον ειδικό Πταισματοδίκη, το Δημόσιο Κατήγορο καθώς και από το Γραμματέα. Στις περιπτώσεις που δεν υφίσταται ειδικός Πταισματοδίκης, τον αναπληρώνει ο Ειρηνοδίκης. Γενικά εκδικάζονται απλές, τυπικές παραβάσεις των άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 9

διατάξεων της Δασικής Νομοθεσίας, για τις οποίες προβλέπονται ποινές κράτησης ή προστίμου. Τα Πλημμελειοδικεία: συγκροτούνται από τρείς δικαστές (τριμελές), συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου, από τον Εισαγγελέα Εφετών και το Γραμματέα. Εκδικάζονται πιο σοβαρές υποθέσεις, συγκριτικά από εκείνες των Πταισματοδικείων, για τις οποίες προβλέπονται ποινές φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών, καθώς και οι εφέσεις κατά των αποφάσεων του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου. Αντίθετα το Μονομελές Πλημμελειοδικείο εκδικάζει τις παραβάσεις για τις οποίες προβλέπονται ποινές φυλάκισης μέχρι ένα έτος ή χρηματικές ποινές, καθώς και οι εφέσεις κατά των αποφάσεων του Πταισματοδικείου. Τα Εφετεία: αποτελούνται από τρείς Δικαστές (τριμελή), από τον Πρόεδρο και το Γραμματέα. Εκδικάζονται κυρίως οι εφέσεις κατά των αποφάσεων του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου. Ο Άρειος Πάγος: το Ανώτατο Ακυρωτικό Ποινικό Δικαστήριο που συγκροτείται ως Τμήμα από πέντε Αρειοπαγίτες, Εισαγγελέα, Γραμματέα και σε ορισμένες περιπτώσεις ως ολομέλεια. Εκδικάζει τις αναιρέσεις κατά των αποφάσεων του Τριμελούς Εφετείου, καθώς επίσης και τις αναιρέσεις κατά των αποφάσεων του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου και του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου, που εκδίκασαν σε Β βαθμό. Στους παραβάτες των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας που σχετίζονται με τα δασικά αδικήματα, προβλέπονται από τα Ποινικά Δικαστήρια τα εξής : Χρηματικές ποινές και πρόστιμα Ποινές φυλάκισης και κράτησης Παρεπόμενες ποινές Η επιβολή της χρηματικής ποινής δε μπορεί να είναι κατώτερη των 146,74 ευρώ, ούτε ανώτερη των 14.673,51 ευρώ, ενώ αντίστοιχα το πρόστιμο δε μπορεί να είναι κατώτερο των 29,35 ευρώ, ούτε μεγαλύτερο των 586,94 ευρώ (Ε. Νικολαΐδης, 2006). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 10

Η ποινή της κράτησης σε διάρκεια δε μπορεί να υπερβαίνει τον ένα μήνα, ούτε να είναι μικρότερης της μίας ημέρας. Εάν δε μετατραπεί σε χρηματική ποινή (εξαγοράσιμη) τότε εκτελείται σε ιδιαίτερα τμήματα των φυλακών ή στα αστυνομικά κρατητήρια. Η ποινή φυλάκισης σε διάρκεια δεν υπερβαίνει τα δέκα χρόνια, αλλά ούτε και μικρότερη των δέκα ημερών. Εάν δεν ανασταλεί (υπό όρο αναστολή επί τριετία) ή δε μετατραπεί χρηματικά (εξαγοράσιμη) τότε εκτελείται σε σωφρονιστικό κατάστημα της χώρας. Η παρεπόμενη ποινή είναι η ποινή που επιβάλλεται στον καταδικασθέντα μετά την επιβολή της κύριας ποινής (φυλάκισης, κράτησης κλπ.). Στα δασικά αδικήματα η παρεπόμενη ποινή επιβάλλεται αυτοδικαίως και είναι υποχρεωτική από τα Ποινικά Δικαστήρια. Κύρια παρεπόμενη ποινή είναι η δήμευση των κατασχεθέντων μέσων παράνομης δράσης, όπως όπλα, παράνομα θηρευθέντα είδη άγριας πανίδας, δασικά προϊόντα, μεταφορικά μέσα, εργαλεία κλπ. Εάν δεν παραδοθούν, υποχρεώνεται ο καταδικασθείς στην πληρωμή της αξίας τους. 1.2.3. Βοσκή εντός των δασών- Αστυνομικές και Ποινικές διατάξεις Το Ν.Δ Περί Δασικού Κώδικα (ΦΕΚ 7 Α/18.1.1969) κωδικοποιεί με το καταστάλαγμα μακράς πείρας από προηγούμενα νομοθετήματα τις διατάξεις που αφορούν την βοσκή επί των δασών και εν γένει δασικών εκτάσεων. Το δεύτερο βιβλίο του Δασικού Κώδικα με τίτλο Διαχείριση δασών στο κεφάλαιο Θ, αναφέρεται στη βοσκή εντός των δασών. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κάτω αναγραφόμενες απαγορευτικές διατάξεις βοσκής : Συγκεκριμένα με το άρθρο 110 του Δασικού Κώδικα, που αντικαταστήθηκε από το άρθρο 28 του Ν. 2040/1992, απαγορεύεται αμετάκλητα και επ' αόριστον η αιγοβοσκή σε δάση ελάτης. Οι περιορισμοί γενικά της βοσκής είναι δυνατοί ύστερα από έκδοση δασικής αστυνομικής διάταξης βοσκής (Δ.Α.Δ), που αποδίδεται αυτεπάγγελτα από τον οικείο δασάρχη, μετά από αυτοψία και εκτίμηση της ζημιάς, ορίζοντας τόσο την απαγορευμένη έκταση όσο και τα όριά της. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 11

Με την ισχύ του άρθρου 107 του Ν.Δ 86/69 απαγορεύεται η άσκησή της, μέσα σε δάση που κάηκαν, καθώς και μέσα σε προστατευτικές μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις, που βρίσκονται πάνω από χωριά ή οικισμούς ή μέσα σε λεκάνες σχηματισμού χειμάρρων. Η απαγόρευση αυτή, ισχύει για πέντε χρόνια για τα κοπάδια προβάτων και για δέκα για τα κοπάδια αιγών από την ημέρα εκδήλωσης της πυρκαγιάς. Απαγορεύεται η βοσκή κάθε ζώου σε οποιαδήποτε έκταση κηρύχτηκε αναδασωτέα σύμφωνα με το άρθρο 105 του Ν.Δ 86/69. Αντίστοιχη απαγόρευση ισχύει σε δημόσια ή μη δημόσια δάση και σε μερικώς δασοσκεπή λιβάδια, που βρίσκονται μετά από υλοτομία σε κατάσταση φυσικής ή τεχνικής αναγέννησης (Πηγή: άρθρο 104 του Δασικού Κώδικα). Σε Εθνικούς Δρυμούς και σε διατηρητέα μνημεία της φύσης απαγορεύεται η βοσκή παντός ζώου καθ όλην τη διάρκεια του έτους, καθώς και η κατασκευή πάσης φύσεως κτηνοτροφικών έργων (Πηγή: άρθρο 80 Ν.Δ 86/69 ). Σύμφωνα με τη εφαρμογή του άρθρου 254 7 του Ν.Δ Περί Δασικού Κώδικος (ΦΕΚ 7 Α/18.1.1969) απαγορεύεται η άσκηση της βοσκής σε καταφύγια άγριας πανίδας, ενώ με την ισχύ του άρθρου 225 2 απαγορεύεται σε πάρκα, εκτροφεία για την προστασία των εκεί διαβιούντων σπάνιων θηραμάτων. Απαγορεύεται η βοσκή σε παραμεθόριες περιοχές της χώρας, παρά μόνον κατόπιν έγκρισης του στρατιωτικού διοικητή της περιοχής. Προκειμένου περί δημοσίων, δημοτικών ή κοινοτικών δασών, μερικώς δασοσκεπών εκτάσεων, που διατίθενται προς εκχέρσωση για σκοπούς δενδροκομικούς ή γεωργικούς, δύο τουλάχιστον μήνες πριν την έναρξη των δενδροκομικών ή γεωργικών εργασιών, ο δασάρχης αυτεπάγγελτα απαγορεύει τη βοσκή των αιγών και των μεγάλων ζώων εντός των άνω εκτάσεων ( Πηγή: άρθρο 108 Ν.Δ 86/69). Βάση της ισχύς του άρθρου 38 του Ν.1845/1989, κάθε βοσκός που διέρχεται μέσα από δάση και δασικές εκτάσεις ή από αγροτόπους και γεωργικές εκτάσεις που γειτνιάζουν με δάση και δασικές εκτάσεις, υποχρεούται σε έλεγχο, εφόσον κληθεί από τα δασικά όργανα. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 12

Οι παραβάτες των περί απαγόρευσης βοσκής δασικών αστυνομικών διατάξεων και εκείνοι που κατά εντολή των οποίων ενεργούν τη παράβαση, τιμωρούνται βάση την παράγραφο 3 του άρθρου 268 του Δασικού Κώδικα. Σύμφωνα με το άνω άρθρο τιμωρούνται με πρόστιμο ή με κράτηση, εκτός εάν η παράβαση είναι μεγαλύτερη των 2,93 ευρώ οπότε και τιμωρούνται κατά τις διατάξεις των άρθρων 381 και 382 του Ποινικού Κώδικα. Επιπλέον, κατά το άρθρο 270 του Ν.Δ 86/69, για κάθε παράβαση των δασικών αστυνομικών διατάξεων βοσκής πλην της οριζόμενης από το άρθρο 268 ποινής, επιβάλλεται και η δήμευση τουλάχιστον του ενός δεκάτου (1/10) του αριθμού των ζώων που βόσκουν παράνομα. Τα ζώα που δημεύονται εκποιούνται με δημοπρασία. Κατά το άρθρο 29 του Ν. 2081/1992 ο ιδιοκτήτης και ο κάτοχος ποιμνίου που συλλαμβάνεται με το ποίμνιό του μέσα σε αναδασωτέα έκταση ή που δε λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για να μην εισέρχονται τα ζώα μέσα σε αναδασωτέα έκταση, καθώς και αυτός που επιτρέπει τη βόσκηση σε τρίτους, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από 300 μέχρι 3.000 ευρώ. Στους παραβάτες των διατάξεων της προηγουμένης παραγράφου επιβάλλεται, εκτός από τις προβλεπόμενες από την κείμενη δασική νομοθεσία ποινές, από το μεν Δασάρχη πρόστιμο έως 1.700 ευρώ, από τον δε οικείο Διευθυντή Γεωργίας στέρηση κάθε μορφής οικονομικής ενίσχυσης και επιδότησης. 1.2.4. Παράνομη υλοτομία, κλαδονομή - Ποινικές διατάξεις Σε δημόσια ή μη δημόσια δάση φυλλοβόλων δρυών, οξυάς, καστανιάς και κωνοφόρων, απαγορεύεται η υλοτομία και η κλαδονομή, χωρίς την άδεια της Δασικής Υπηρεσίας. Ο αρμόδιος Δασάρχης έχει τη δυνατότητα έκδοσης δασικής αστυνομικής διάταξης (Δ.Α.Δ) με την οποία ρυθμίζει λεπτομερώς το χώρο και το χρόνο απαγόρευσης (Πηγή: άρθρο 112 του Ν.Δ 86/69). Η παράβαση των δασικών αστυνομικών διατάξεων από παράνομη υλοτομία και κλαδονομή, καθώς και η φθορά γενικά δασών και δασικών εκτάσεων (αν η ζημία δεν υπερβαίνει τα 2,93 ευρώ), τιμωρείται με πρόστιμο ή άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 13

κράτηση ή αμφότερες και τις δύο ποινές. Για μεγαλύτερη ζημία επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι δύο χρόνια, εάν διαπιστωθεί ότι υπάρχει πρόθεση. Θεωρείται επιβαρυντική περίπτωση εάν το δάσος είναι δημόσιο, με αποτέλεσμα να επιβάλλεται επιπλέον φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών σύμφωνα με άρθρο 268 του Ν.Δ Περί Δασικού Κώδικα (ΦΕΚ 7 Α/18.1.1969). Κατάσχονται και δημεύονται τα δασικά προϊόντα που υλοτομούνται, κατασκευάζονται ή συλλέγονται χωρίς άδεια υλοτομίας, χωρίς την έγκριση ατελούς υλοτομίας (για δημόσια δάση) ή χωρίς την άδεια του κυρίου ή διακατόχου (σε μη δημόσια δάση). Ισχύει το ίδιο και αν υπάρχει η προβλεπόμενη άδεια, αλλά η υλοτομία γίνεται με τρόπο που παραβαίνει τις σχετικές διατάξεις. Μαζί με τα παράνομα δασικά προϊόντα κατάσχονται και δημεύονται τα κάθε είδους εργαλεία, όργανα και σκεύη που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτέλεση του αδικήματος. Κατάσχονται και τα χρησιμοποιούμενα μεταφορικά μέσα. Τα εργαλεία και τα μεταφορικά μέσα που είναι χρήσιμα στη δασική υπηρεσία, αξιοποιούνται για τις ανάγκες της υπηρεσίας, ενώ τα υπόλοιπα εκποιούνται με δημοπρασίες μετά την επικύρωση της κατάσχεσης από τα Ποινικά Δικαστήρια (Πηγή: άρθρο 271 του Δασικού κώδικα). 1.2.5. Γενικές απαγορεύσεις θήρας- Ποινικές διατάξεις Το Α κεφάλαιο του έβδομου βιβλίου του Ν.Δ Περί Δασικού Κώδικα (ΦΕΚ 7 Α/18.1.1969), αναφέρεται στις γενικές απαγορευτικές περί θήρας διατάξεις. Συγκεκριμένα σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 268 έως 288 του συγκεκριμένου Νομοθετικού Διατάγματος, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Ν. 177/1975 απαγορεύεται η άσκηση της θήρας στις εξής περιπτώσεις: Απαγορεύεται η θήρα εντός των πόλεων, κωμοπόλεων, χωριών ή συνοικισμών σε ακτίνα 250 μέτρων από των παρυφών αυτών ή σε ακτίνα 100 μέτρων από μεμονωμένες οικίες. Απαγορεύεται η θήρα χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη νομέα ή μισθωτή: o Εντός των αμπελώνων από την έναρξη της περιόδου της θήρας έως τη λήξη του τρύγου άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 14

o Εντός των αθέριστων λειμώνων o Εντός των καλλιεργουμένων εκτάσεων ή οπωρώνων o Εντός των περιφραγμένων ιδιόκτητων εκτάσεων με συνεχή αδιαπέραστο και ανυπέρβλητο από τον άνθρωπο φράχτη ύψους τουλάχιστον (1, 50) μέτρου. Απαγορεύεται η θήρα εντός των : o Πυρήνα των Εθνικών Δρυμών o Καταφυγίων θηραμάτων ( καταφύγια άγριας ζωής) o Ελεγχόμενων κυνηγετικών περιοχών o Εκτροφείων θηραμάτων o Ζώνης πλάτους 500 μέτρων κατά μήκος της χερσαίας μεθοριακής γραμμής και ζώνης πλάτους 300 μέτρων από τις ακτές. Για κάθε μία από τις άνω παραβάσεις, επιβάλλονται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον μέχρι ένα έτος ή χρηματική ποινή ή αμφότερες και οι δύο ποινές (Πηγή: άρθρο 287 παρ. 7 του Ν.177/1975). Απαγορεύεται η θήρα με ενέδρα στις πηγές (καρτέρι) ή με παρακολούθηση των ιχνών στο χιόνι, ως και η χρησιμοποίηση βοηθού που φέρει κυνηγετικό όπλο χωρίς άδεια θήρας. Οι παραβάτες τιμωρούνται με χρηματική ποινή ή κράτηση, σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ.4 του Ν.177/1975. Απαγορεύεται η μετά του κυνηγετικού όπλου διάβαση σε απαγορευμένες για την θήρα εκτάσεις, εκτός εάν το όπλο είναι λυμένο. Με χρηματική ποινή ή με κράτηση ή και τα δύο τιμωρούνται οι παραβάτες σύμφωνα με το άρθρο 287 παρ.3γ του Ν.Δ 86/69. Η θήρα επιτρέπεται μισή ώρα πριν την ανατολή του ηλίου και μέχρι μισή ώρα μετά τη δύση του ηλίου. Για κάθε παράβαση επιβάλλονται: ποινή φυλάκισης μέχρις ενός έτους ή χρηματική ποινή ή αμφότερες και οι δύο ποινές (Πηγή: άρθρο 287 παρ.11γ. του Ν.Δ 86/69). Η επιτρεπτή περίοδος άσκηση της θήρας είναι η 20 η Αυγούστου μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου του επόμενου έτους. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 15

Η θήρα του λαγού, της πέρδικας και του αγριογούρουνου επιτρέπεται όπου και όταν ορίζει η ετήσια Υπουργική Απόφαση και μόνον τις ημέρες Τετάρτη, Σάββατο και Κυριακή. Η θήρα των υπόλοιπων θηρεύσιμων ειδών επιτρέπεται όταν και όπου ορίζει ρητά η ετήσια Υπουργική Απόφαση. Η θήρα επιτρέπεται από τις 20 Αυγούστου και μέχρι τις 14 Σεπτεμβρίου μόνον μέσα στις ζώνες διάβασης και από τις 15 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου του επόμενου έτους, παντού, εκτός των καταφυγίων άγριας πανίδας, Ε.Κ.Π, κλπ. Ειδικότερα απαγορεύεται, επίσης, κατά το άρθρο 258 του Δασικού Κώδικα: Η άνευ αδείας της δασικής ή αστυνομικής αρχής μεταφορά κυνηγετικών όπλων σε υπαιθρίους τόπους κατά την περίοδο, που απαγορεύεται η θήρα, κατά δε τον χρόνο της κυνηγετικής περιόδου χωρίς αδείας θήρας. Η άσκηση της θήρας μέσα από χερσαία μηχανοκίνητα και η μεταφορά με αυτών των κυνηγετικών όπλων, εάν αυτά δεν είναι λυμένα ή εντός θήκης, καθώς και πάσης φύσεως προβολείς και ελκυστικά φώτα. Για κάθε μία από τις άνω παραβάσεις, επιβάλλεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών έως πέντε έτη (Πηγή: άρθρο 287 παρ.5 του Ν.Δ 86/69). Κατάσχονται τα μεταφορικά μηχανοκίνητα μέσα, καθώς και τα μέσα παράνομης θήρας, τα οποία δεσμεύονται με την καταδικαστική απόφαση. 1.2.5.1. Ειδικές απαγορεύσεις θήρας- Ποινικές διατάξεις Απαγορεύεται βάση των διατάξεων του Ν.Δ. 86/69 και του Ν. 177/1975 η άσκηση της θήρας τριχωτών θηραμάτων: Η αγοραπωλησία και η μεταφορά προς πώληση παντός είδους θηράματος κατά τη διάρκεια της απαγορεύσεως της θήρας. Η αγοραπωλησία καθόλον το έτος του λαγού, εκτός των προερχόμενων από εκτροφεία και Ε.Κ.Π. Η αγοραπωλησία παντός θηράματος, εφόσον διαπιστωθεί ότι η θανάτωσή του τελέσθηκε με απαγορευμένο μέσο. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 16

Η μεταφορά, η έκθεση σε κοινή θέα και ο με καθοιονδήποτε τρόπο βασανισμός συλληφθέντων θηραμάτων. Η θήρα ανά κυνηγού πλέον του ενός λαγού και τεσσάρων περδίκων για κάθε ημερησία έξοδο. Η θήρα της άρκτου και του λύγκα (ρήσου) χωρίς την έγκριση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η μεταφορά ζωντανού θηράματος καθόλο το έτος και η διατήρηση σε αιχμαλωσία. Για κάθε παράβαση επιβάλλονται ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος ή χρηματική ποινή ή αμφότερες οι ποινές ( Πηγή: άρθρο 287 παρ.11 του Ν.Δ. 86/69). Απαγορεύεται: Η θήρα ελαφιού, ζαρκαδιού, αγριοκάτσικου και αγριόγιδου. Οι παραβάτες τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών μέχρι πέντε έτη, σύμφωνα με την ισχύ του άρθρου 287 παράγραφος 5 του Δασικού Κώδικα. Η τοποθέτηση και η χρήση παγίδων, δηλητηρίων, διχτυών, βρόχων παντός είδους ελκυστικών φυτών ή οργάνων ή άλλων ανάλογων μέσων που έχουν σκοπό τη θανάτωση και σύλληψη των άγριων θηλαστικών. Η θήρα τριχωτού θηράματος με λειόκανο όπλο (πυροβόλο, αεροβόλο). Κάθε παράβαση τιμωρείται με ποινή φυλάκιση τουλάχιστον δύο μηνών και μέχρι δύο έτη, καθώς και με χρηματική ποινή (Πηγή: άρθρο 287 παρ.13). Η θήρα σε ομάδες περισσότερων των έξι κυνηγών, εκτός της ομαδικής θήρας υδροβίων πτηνών, αγριόχοιρων και επιβλαβών ζώων, όπως λύκου, αλεπούς. Διενεργείται κατόπιν αδείας του Δασάρχου, με τη επίβλεψη δασικού οργάνου ή του κυνηγετικού συλλόγου. Με ετήσια Υπουργική Απόφαση και δασική αστυνομική διάταξη, για κάθε παράβαση επιβάλλεται ποινή κράτησης μέχρι έξι μηνών και πρόστιμο τουλάχιστον 2,93 ευρώ, τα δε μεταφορικά μέσα κατάσχονται και δημεύονται, άρθρο 16 του Ν.998/79. Σύμφωνα με την Κ.Υ.Α 414985/1985 απαγορεύεται: άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 17

Η χρήση για άσκηση θήρας των ειδών της άγριας πνηνοπανίδας: o Ελαστικής σφεντόνας, θηλειών o Ηχοπαραγωγικών συσκευών με μιμητικές φωνές o Φωσφορίζοντος στοχάστρου o Εκρηκτικών o Ασυρμάτων για τον συντονισμό της δράσης o Εξαρτημάτων για νυχτερινή στόχευση o Δολωμάτων με τοξικές ή αναισθητικές ουσίες Για κάθε άνω παράβαση επιβάλλεται ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος ή χρηματική ποινή με 58,69 έως 293,47 ευρώ (Πηγή: άρθρο 9 παρ.3 Κ.Υ.Α). Η από πρόθεση διατάραξη της ησυχίας των πτερωτών θηραμάτων, κατά την περίοδο της αναπαραγωγής ή της εξάρτησης των μικρών. Η καταστροφή των φωλιών όλων των πτηνών και η αφαίρεση από αυτών των αυγών και των νεοσσών. Για κάθε άνω παράβαση επιβάλλεται ποινή φυλάκισης δέκα ημερών ή χρηματική ποινή, ισόποση με 14,67 έως 146,73 ευρώ (Πηγή: άρθρο 9 παρ.2 Κ.Υ.Α). Η θήρα της μπεκάτσας με καρτέρι το πρωί και το βράδυ. Κάθε παράβαση τιμωρείται με ποινή κράτησης μέχρι έξι μήνες και πρόστιμο τουλάχιστον 2,93 ευρώ. Η θήρα ωφελίμων πτηνών και θηλαστικών καθοριζομένων με απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Απαγορεύεται η χρήση μηχανοκίνητων πλωτών μέσων για την άσκηση θήρας των ειδών της άγριας πτηνοπανίδας σε λίμνες, ποταμούς, ελώδεις εκτάσεις και λιμνοθάλασσες. Απαγορεύεται η χρήση αεροσκαφών, για τη θήρα μέσα από αυτά, των ειδών της άγριας πτηνοπανίδας. Για κάθε άνω παράβαση επιβάλλεται ποινή φυλάκισης μέχρι ένα χρόνο ή χρηματική ποινή ισόποση με 58,69 έως 293,47 ευρώ (Πηγή: άρθρο 9 παρ. 2 Κ.Υ.Α). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 18

1.3. ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΘΑΙΡΕΤΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΣΤΟ ΔΑΣΙΚΟ ΧΩΡΟ 1.3.1. Γενικά Η αυθαίρετη δόμηση είναι ένα από τα βασικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, αρνητικό φαινόμενο, του μοντέλου παρασιτικής ανάπτυξης του τόπου για δεκαετίες. Η προέλευση και τα αρχικά αίτια, βέβαια, ανάγονται σε πραγματικές στεγαστικές ανάγκες οικονομικά ασθενών τάξεων σε κρίσιμες εθνικά και οικονομικά εποχές (πρόσφυγες Μικράς Ασίας, εσωτερική μετανάστευση, μεταπολεμική ανάπτυξη και αστυφιλία κλπ), κάτω από συνθήκες ουσιαστικής έλλειψης πολιτικής για κοινωνική πρόνοια και απόκτηση στέγης. Η διαχρονική όμως πορεία, ταυτόχρονα με την έκφραση αδυναμίας ή ανοχής της Πολιτείας επέτρεψε σήμερα την επέκταση και γενίκευση του φαινομένου και την εξέλιξή του σε άλλη μορφή. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό δεν είναι πλέον η αυτοστέγαση αλλά, κυρίως η παραθεριστική κατοικία και τα κτίσματα οικονομικής εκμετάλλευσης (ξενοδοχεία, ξενώνες, βιοτεχνίες, ενοικιαζόμενα δωμάτια κλπ). Σήμερα το φαινόμενο της αυθαίρετης δόμησης έχει αναχθεί σε ένα από τα κυρίαρχα κοινωνικά φαινόμενα που με τη μορφή των οργανωμένων κυκλωμάτων, καταστρέφει μέρα με την μέρα ολόκληρες παραλιακές ζώνες της χώρας (παραλία Ανατολικής Αττικής, Χαλκιδικής, Ηλείας, Ηρακλείου, Κέρκυρας, Πλαταμώνα κλπ). Ταυτόχρονα όμως, εδώ και χρόνια, το φαινόμενο αυτό έχει επεκταθεί, με την καταπάτηση περιαστικών δασών και δασικών εκτάσεων και την καταστροφή του πολύτιμου κοινωνικού αγαθού που είναι το δάσος, καταστροφή η οποία έχει άμεσες αρνητικές συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων, κυρίως των μεγάλων αστικών πόλεων. Η εν λόγω καταστροφή πραγματοποιείται σε πείσμα και πέρα από κάθε χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό (σε αυτό συντελεί καθοριστικά και η έλλειψη Εθνικού Κτηματολογίου) και καθιερώθηκε, με την ανοχή κατά κάποιον τρόπο και σίγουρα με την ευθύνη της Πολιτείας, ως μέθοδος για την κάλυψη των αναγκών των υψηλών και μεσαίων οικονομικά τάξεων σε παραθεριστική κατοικία. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 19

Κύριο χαρακτηριστικό και ταυτόχρονα εγκληματικό σημείο της ανοχής αυτής, που αποτελεί το κυρίαρχο αίτιο και την απαρχή του προβλήματος της αυθαίρετης δόμησης, είναι η ανάπτυξη των παράνομων κυκλωμάτων κατάτμησης της γης. Αυτό συντέλεσε στην καλλιέργεια της λογικής του εύκολου και μεγάλου κέρδους, της διαφθοράς του κρατικού μηχανισμού και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της δημιουργίας ενός συστήματος παραοικονομίας, με την εξειδικευμένη απασχόληση παραγωγικών τάξεων και την έτοιμη κατατμημένη γη να αποτελεί την υποδομή για την αναπαραγωγή, μετεξέλιξη και διαιώνιση του προβλήματος στο μέλλον. 1.3.2. Δημιουργία και εξέλιξη της αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα Η αυθαίρετη δόμηση, ως φαινόμενο με γενικότερη έκταση και ένταση παρουσιάστηκε στον ελληνικό χώρο αμέσως μετά την μικρασιατική καταστροφή του 1922, κυρίως στα αστικά κέντρα, όπου εγκαταστάθηκαν οι μισοί από τους 1.400.000 πρόσφυγες. Μετά από μία περίοδο στασιμότητας κατά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, εμφανίζεται με μεγαλύτερη ένταση, όταν μεγάλο μέρος του πληθυσμού της υπαίθρου καταφεύγει προοδευτικά στα μεγάλα κυρίως αστικά κέντρα, κυνηγημένο από κακουχίες και διωγμούς ή προς αναζήτηση εργασίας (εποχή ανασυγκρότησης και εκβιομηχανισμού ). Η πρωταρχική αιτία του φαινομένου της αυθαίρετης δόμησης υπήρξε η άμεση ανάγκη για στέγαση του λαού που συγκεντρώθηκε στα αστικά κέντρα και έβρισκε διέξοδο σ αυτή, σε εκτός σχεδίου κατά κανόνα περιοχές, όπου δημιουργήθηκαν οι λεγόμενοι αυθαίρετοι οικισμοί. Ήταν η φυσική συνέπεια της έλλειψης χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού του ελληνικού χώρου, καθώς και μιας ολοκληρωμένης στεγαστικής πολιτικής ικανής να αντιμετωπίσει τις άμεσες αυτές ανάγκες στέγασης. Είναι γνωστές οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της μεταπολεμικής περιόδου, που επέβαλαν την επιλογή για άνευ όρων οικονομική ανάπτυξη, σε βάρος του μακρόπνοου σχεδιασμού και της κοινωνικής μέριμνας. Έτσι, σε αυτή την περίοδο θα μπορούσαμε να πούμε ότι το φαινόμενο της αυθαίρετης δόμησης είναι αποτέλεσμα της οικονομικής και οργανωτικής αδυναμίας της άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 20

Πολιτείας να χαράξει μακρόπνοη πολιτική για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η Πολιτεία την εποχή εκείνη ανεχόταν σιωπηρά το καθεστώς της αυθαίρετης δόμησης και τούτο διότι, μέσω της εκτός σχεδίου δομήσεως έλυνε το πρόβλημα της λαϊκής στέγης χωρίς αρχικά καμία επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Το έλυνε βέβαια κατά τρόπο, που ενώ βραχυπρόθεσμα δεν προϋπέθετε καμία δημόσια επένδυση, μακροχρόνια απαιτούσε τεράστιες δαπάνες για την ανάπτυξη των παράνομων οικισμών. Πέρα όμως από την κατηγορία των αυθαιρέτων που κάλυπταν την ανάγκη της στέγασης, το φαινόμενο της αυθαίρετης δόμησης με το κλίμα ανοχής και την έλλειψη ελέγχου, χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, επεκτείνεται και στην κατηγορία των αυθαίρετων πλούσιων επενδυτών (αυθαίρετα βιομηχανικών και άλλων χρήσεων, ξενοδοχεία, πολυτελείς βίλες κλπ). Μαζί με αίτια που δημιούργησαν την αυθαίρετη δόμηση αναπτύχθηκαν και τα παράνομα κυκλώματα που την τροφοδοτούσαν και την υπέθαλπαν. Έτσι, κυκλώματα μεσαζόντων κερδοσκοπούσαν σε πρώτη φάση με την παράνομη κατάτμηση και μεταβίβαση της γης, τα γνωστά οικόπεδα με φως, νερό κλπ και σε δεύτερη φάση με την περίφραξη των οικοπέδων και την κατασκευή των αυθαιρέτων (εργολάβοι, μάντρες υλικών). Έτσι, η απουσία ελέγχου και πρόληψης από την πλευρά της Πολιτείας συνδυάζεται με τη χαρισματική πολιτική των ευνοούμενων με ταξικά και κομματικά κριτήρια. 1.3.3. Μηχανισμοί οικιστικής ανάπτυξης και κατάληψης του δασικού χώρου Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που δημιούργησε η επί πολλές δεκαετίες ασχεδίαστη οικιστική ανάπτυξη στον Ελλαδικό χώρο, η μη εφαρμογή χωροταξικού σχεδιασμού αλλά και η έλλειψη οποιασδήποτε ευαισθησίας για τη διάσωση των φυσικών πόρων της χώρας μας, γίνονται σήμερα ιδιαίτερα αισθητά από το σύνολο των πολιτών της. Η οικιστική ανάπτυξη σχετίζεται άμεσα με το κύκλωμα παραγωγής οικοδομήσιμης γης και, ειδικότερα για τις εκτός σχεδίου περιοχές, με τους άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 21

μηχανισμούς εκείνους που επέτρεψαν την κατάτμηση και οικοπεδοποίηση της δασικής γης και τις επεκτάσεις του σχεδίου πόλης σε ήδη διαμορφωμένες οικιστικά περιοχές, δηλαδή σε περιοχές που είχαν κατατμηθεί, οικοπεδοποιηθεί ή και δομηθεί σε σημαντικό βαθμό (Φ. Τούντα, 1998). Ο κοινωνικός ρόλος αυτών των μηχανισμών υπήρξε καθοριστικός, ιδιαίτερα στη μεταπολεμική περίοδο, διότι οι διαδικασίες κατάτμησης, οικοπεδοποίησης και νομιμοποίησης αυθαίρετα διαμορφωμένων περιοχών, στο περιαστικό κυρίως χώρο (εγκρίσεις αυθαιρέτων και εκτάσεων οικοδομικών συνεταιρισμών σε δασικές εκτάσεις, οριοθετήσεις οικισμών προ του 23 σε δασικές εκτάσεις, κλπ), λειτούργησαν μέχρις ένα βαθμό ως προνομιακοί μηχανισμοί για τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, αλλά και ως μέθοδοι πλουτισμού για τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες κοινωνικές ομάδες. Τελικά, οι διαδικασίες αυτές επέτρεψαν την αύξηση εισοδημάτων όλων των κοινωνικών ομάδων και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για μια ευρεία κοινωνική και πολιτική συναίνεση που στήριζε τους εκάστοτε σχηματισμούς πολιτικής εξουσίας. Παράλληλα, η εδραίωση ενός πολύπλοκου καθεστώτος νόμιμων ή παράνομων διαδικασιών κατάτμησης, οικοπεδοποίησης και δόμησης της δασικής γης προϋπέθετε, ως προς το θέμα της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, τη σιωπηρή συνενοχή όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, δηλαδή των κρατικών και τοπικών φορέων, των νομέων και ιδιοκτητών γης, των αγοραστών γης καθώς και όλων εκείνων των επαγγελματικών κατηγοριών που αποκόμιζαν κέρδη από το εμπόριο οικοπέδων (μεσίτες, μηχανικοί, συμβολαιογράφοι, κ.ά.). Η κατανόηση της εξέλιξης του ιδιοκτησιακού ζητήματος των Ελληνικών δασών, σε συνδυασμό με τους μετασχηματισμούς που υπέστη η χώρα μας σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους, θεωρείται απαραίτητο εγχείρημα ώστε να δοθούν κάποιες απαντήσεις και να ερμηνευθεί η πολιτική για το δασικό χώρο, πολιτική που χαρακτηρίζεται από αντιφατική αντιμετώπιση στα θέματα προστασίας των δασών από την αυθαίρετη δόμηση και την χωροθέτηση ασυμβίβαστων χρήσεων. Η αντιφατική αυτή πολιτική σε σχέση με την παρατεινόμενη ασάφεια για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασών, οδήγησε στο να μπορεί κάθε πολίτης να διεκδικεί δασικές εκτάσεις, να τις οικειοποιείται με νόμιμους και παράνομους τρόπους και να τις εκμεταλλεύεται κατά άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 22

βούληση, αλλάζοντας τη χρήση τους και καρπώνοντας τα κέρδη από την οικοπεδοποίησή τους. Η αυθαίρετη οικοπεδοποίηση και δόμηση είχε συνδεθεί, αποκλειστικά και μόνο με τα λαϊκά στρώματα. Από το τέλος όμως της δεκαετίας του 70, άρχισε να γίνεται αντιληπτό ότι αυτή δεν ήταν το αποκλειστικό προνόμιο των οικονομικά ασθενέστερων στρωμάτων. Αυθαίρετες βίλες και πολυτελή εξοχικά άρχισαν να ξεφυτρώνουν παντού, αφανίζοντας δάση και παραλίες. Το φαινόμενο της οικοπεδοποίησης και της δόμησης των δασικών εκτάσεων δεν είναι πρόσφατο, αλλά έχει τις ρίζες του στο Μεσοπόλεμο ή και ακόμη παλαιότερα, από συστάσεως του νέου ελληνικού κράτους. Η αυθαιρεσία δεν προήλθε από τα λαϊκά στρώματα, αλλά πήγασε από τις κυρίαρχες κοινωνικές ομάδες και από τους ίδιους τους φορείς άσκησης δασικής και οικιστικής πολιτικής. Οι φερόμενοι ως μεγαλοϊδιοκτήτες γης (ιδιώτες και μονές) συνεχίζουν και μεταπολεμικά τις πωλήσεις δασικής και αγροτικής γης, τις οποίες έχουν ξεκινήσει κατά το Μεσοπόλεμο, με κατάτμηση των τμημάτων που απέμεναν από τα μεγάλα κτήματα των αρχών του αιώνα (Κ. Βεργόπουλος, 1975). Μεταπολεμικά, όλο και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες συμμετέχουν στο εμπόριο της δασικής και αγροτικής γης και της μετατροπής της σε αστική. Πρόκειται για: Μεσαίους και μικρούς ιδιοκτήτες και νομείς που κατέχουν από παλιά αγροτική γη. Όσους έχουν αγοράσει δασική ή αγροτική γη από την προηγούμενη κατηγορία των μεγαλοϊδιοκτητών/νομέων για κερδοσκοπικούς λόγους είτε με τη μορφή συνεταιρισμών, είτε ως ιδιώτες. Όσους έχουν αποκτήσει γη από τις διανομές του τότε Υπουργείου Γεωργίας και νυν Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (γηγενείς ή πρόσφυγες), την οποία κατατέμνουν και πωλούν ως οικόπεδα. Όσους καταπάτησαν ή δημιούργησαν ανύπαρκτα δικαιώματα κυριότητας σε δάση (π.χ. οι ρητινοσυλλέκτες που μεταβίβασαν τεμάχια πευκοδάσους σε άτομα που δεν ασκούσαν το επάγγελμα αυτό και οι δασικές εκτάσεις μετατράπηκαν σε οικόπεδα). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 23

1.3.4. Οικοπεδοποίηση δασικών εκτάσεων-τρόποι κατακερματισμού και ιδιοποίησης της δασικής γης Κατά τη μεταπολεμική εποχή είναι δυνατό να διακριθούν δύο περίοδοι ως προς την πολιτική διαχείρισης των δασικών εκτάσεων σε σχέση με την οικιστική ανάπτυξη, με τομή, τα μέσα της δεκαετίας του 70. Είναι η εποχή που θεσπίστηκε από το Σύνταγμα του 75 ότι, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση τόσο του κράτους, όσο και του πολίτη και τέθηκαν κάποιοι περιορισμοί στη μεταβολή του χαρακτήρα των δασών και των δασικών εκτάσεων. Με το καθεστώς των κατατμήσεων και μεταβιβάσεων δασικών εκτάσεων που είχε δημιουργηθεί ήδη από το μεσοπόλεμο, δηλαδή ένα χαλαρό απαγορευτικό πλαίσιο κατατμήσεων, αλλά και την αυξανόμενη ζήτηση για α και β κατοικία και για επενδύσεις οικογενειακών αποταμιεύσεων σε γη, όλο και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα αποκτούν δασοτεμάχια, χρηματοδοτώντας την παρασιτική ομάδα των γαιοκτημόνων / καταπατητών. Σε όλη την μεταπολεμική περίοδο εντείνονται οι διαδικασίες κατακερματισμού των μεγάλων δασοκτημάτων, που είχαν αρχίσει από το Μεσοπόλεμο. Στις εκτάσεις τους εγκαθίστανται τώρα αστικοί και παραθεριστικοί οικοδομικοί συνεταιρισμοί, μικροϊδιοκτήτες και μικροκαταπατητές. Οι μεταβιβάσεις δασικών εκτάσεων προς ιδιώτες γίνονται με διάφορους τρόπους: Με τη σύνταξη συμβολαίου ή προσυμφώνου, χωρίς την προβλεπόμενη, από το τότε Υπουργείο Γεωργίας, άδεια κατάτμησης (άρθρα 216 του Ν. 4173/1929 και 60 του Ν.Δ. 86/1969). Αυτή η μέθοδος που ήταν ευρέως διαδεδομένη και προπολεμικά, βασιζόταν κυρίως στο ότι στο συμβόλαιο πώλησης αναγραφόταν πως πρόκειται για μεταβιβαζόμενο αγροτεμάχιο και έτσι η αγοροπωλησία φαινόταν νόμιμη. Με τη σύνταξη συμβολαίου και άδεια κατάτμησης από το τότε Υπουργείο Γεωργίας. Η άδεια κατάτμησης έπρεπε να επισυνάπτεται στο συμβόλαιο αγοράς, στο οποίο γινόταν μνεία. Δεν ήταν όμως απαραίτητη, όπως φαίνεται, σε περίπτωση κτήσης κυριότητας με έκτατη χρησικτησία (Β. Παπαχρήστου, 1994). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 24

Με πώληση εκτάσεων πευκοδάσους από ρητινοσυλλέκτες σε τρίτους, με την ανοχή της δασικής υπηρεσίας (Ν. Ζαλαώρας, 1981), σύμφωνα με το Ν.Δ. 17/18-10- 1923 περί παραχωρήσεως της κυριότητος δασών ρητινευομένων υπό ιδιωτών, και του Ν.Δ. 2501/1953. Αργότερα όμως έγινε τελικά δεκτό ότι η παραχώρηση ρητινευομένων δασών είχε περιορισμένο χαρακτήρα και ο ρητινοσυλλέκτης όφειλε να διατηρήσει τη μορφή του πευκοδάσους και να συνεχίσει τη ρητινοκαλλιέργεια. Μπορούσε δε να το μεταβιβάσει μόνο σε ρητινοσυλλέκτες και όχι σε άλλα πρόσωπα που δεν ασκούσαν το επάγγελμα αυτό (Πηγή: άρθρο 317 του Ν.Δ. 86/1969). Η άδεια κατάτμησης ήταν απαραίτητη σε περιπτώσεις διανομής, μεταβίβασης, προσυμφώνου πώλησης ποσοστών δασικής έκτασης, αναγκαστικής απαλλοτρίωσης με σκοπό τη μεταβολή του χαρακτήρα της δασικής έκτασης, όπως, επίσης, έγκρισης ή τροποποίησης του ρυμοτομικού σχεδίου. Δεν απαιτούταν η εν λόγω άδεια σε περίπτωση πωλήσεως ολόκληρης της δασικής έκτασης, μεταβίβασης ιδανικού μεριδίου ή εγγραφής υποθήκης σε ολόκληρη δασική έκταση (Π. Γιαννακούρος, 1988). Ο τότε Υπουργός Γεωργίας μπορούσε να αρνηθεί τη χορήγηση άδειας κατάτμησης στην περίπτωση που έκρινε ότι βλάπτεται η συντήρηση, ανάπτυξη, εκμετάλλευση και διατήρηση της μορφής του δάσους. Τέλος, η παραπάνω άδεια μπορούσε να ανακληθεί για κάθε νόμιμο λόγο. Προ της ισχύος του Συντάγματος του 1975, η χορήγηση άδειας κατάτμησης σήμαινε, στις περισσότερες περιπτώσεις, οικοπεδοποίηση της δασικής έκτασης. Μόνον προς τα τέλη της δεκαετίας του 70, το ΣτΕ με σειρά αποφάσεων και γνωμοδοτήσεων έκρινε ότι η κατάτμηση της δασικής ιδιοκτησίας με σκοπό την οικοπεδοποίηση είναι ανεπίτρεπτη (Β. Σκουρής, και Α.Ι. Τάχος, 1988). Άρα για τις δασικές εκτάσεις ίσχυαν καταρχήν οι περιορισμοί για την εκτός σχεδίου δόμηση. Τα μεταβιβαζόμενα δασοτεμάχια όφειλαν να πληρούν τις αρτιότητες των εκτός σχεδίου περιοχών εάν επιδιωκόταν μελλοντικά η οικιστική αξιοποίησή τους. Γενικά ίσχυε η νομοθεσία για τις μεταβιβάσεις αγροτεμαχίων, αλλά και η απαγόρευση σχηματισμού κοινοχρήστων χώρων και δημιουργίας ιδιωτικών σχεδίων, μέσω των οποίων θα επιδιώκονταν κατατμήσεις εκτάσεων, με ποινή την ακυρότητα άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 25

των μεταβιβάσεων. Για τη δόμηση, όμως, των δασοτεμαχίων ίσχυαν οι διατάξεις του Π.Δ. 231/1928, σύμφωνα με τις οποίες η αρτιότητα καθοριζόταν στα τέσσερα (4) στρέμματα και η κάλυψη στο 10%. Αυθαίρετη δόμηση σε δασοτεμάχια παρατηρείται κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, κυρίως στους τόπους εγκατάστασης εσωτερικών μεταναστών και αστέγων. Στα χρόνια της δικτατορίας έγιναν πολλές δημοπρασίες του Δημοσίου. Σε πολλές περιπτώσεις δασικών εκτάσεων, τις δημοπρασίες προκαλούσαν οι καταπατητές-ψευτοϊδιοκτήτες για να αποκτήσουν ιδιοκτησιακούς τίτλους. Γινόταν, δηλαδή εικονική πώληση της δασικής έκτασης και ο φερόμενος ως αγοραστής δε δεχόταν το συμβιβασμό για το φόρο που όφειλε να καταβάλλει στην εφορία. Επειδή η οφειλή δεν καταβαλλόταν στο Δημόσιο Ταμείο, το Δημόσιο προχωρούσε σε δημοπρασία για να εισπράξει το φόρο. Κατά τη δημοπρασία παρουσιαζόταν άλλος αγοραστής, που αγόραζε τη δασική έκταση και αποκτούσε τίτλο ιδιοκτησίας. Εκτός της κατηγορίας αυτής αυθαιρέτων των λαϊκών στρωμάτων σε δασικές εκτάσεις, η οποία έχει κοινά χαρακτηριστικά με τα κλασσικά αυθαίρετα (πώληση δασοτεμαχίων ως αγροτεμάχια σε χαμηλά εισοδήματα), υπάρχουν βέβαια και οι αυθαίρετα οικοπεδοποιημένες περιοχές, μέσω των Οικοδομικών Συνεταιρισμών και των περισσότερο ευνοημένων κοινωνικών στρωμάτων. Οι ομάδες αυτές νομιμοποίησαν κυρίως με μη έγκυρα ρυμοτομικά σχέδια ένταξης στο σχέδιο πόλεως, με πράξεις αποχαρακτηρισμού δασικών εκτάσεων από την αρμόδια υπηρεσία ή με οριοθετήσεις οικισμών προ του 23. 1.3.5. Το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των δασών από την οικιστική ανάπτυξη Με την εγκαθίδρυση των κοινοβουλευτικών θεσμών, θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι ξεκινά μία περίοδος εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου για την πολεοδομία και το περιβάλλον. Εκφράζεται, δηλαδή, μέσω του Συντάγματος του 75, η αναγκαία ρύθμιση των χρόνιων προβλημάτων του αστικού και περιαστικού χώρου. Έτσι, ανατίθεται στο κράτος, η χωροταξική άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 26

αναδιάρθρωση της χώρας, ο έλεγχος της οικιστικής ανάπτυξης και των επεκτάσεων καθώς και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Με βάση το άρθρο 24 του Συντάγματος προέκυψαν τρεις σημαντικοί νόμοι για τη χωροταξία, το περιβάλλον και την οικιστική ανάπτυξη: Ο Ν. 360/76 περί χωροταξίας και περιβάλλοντος, ο Ν. 947/79 περί οικιστικών περιοχών και ο Ν. 998/79 περί προστασίας των δασών. Ο πρώτος νόμος δεν εφαρμόστηκε ποτέ στην ουσία του (Φ.Τούντα, 1998), ενώ ο δεύτερος νόμος περί οικιστικών περιοχών δεν εφαρμόστηκε στο σύνολό του, αλλά μόνο ορισμένα άρθρα του ενσωματώθηκαν στο μεταγενέστερο οικιστικό νόμο Ν. 1337/83. Στην εισηγητική έκθεση του Ν. 947/79, τονιζόταν ότι σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 3, δε μπορούσαν να ενταχθούν σε οικιστική περιοχή, εκτάσεις υπαγόμενες σε ιδιαίτερο νομοθετικό καθεστώς που απέκλειε τη χρησιμοποίησή τους για οικιστικούς σκοπούς, όπως για παράδειγμα, δάση και δασικές εκτάσεις, μνημεία της φύσεως, αρχαιολογικοί χώροι κλπ. Επίσης, αν και στο άρθρο 7 παρ.1, οριζόταν ότι αποκλείεται ο χαρακτηρισμός περιοχής τινός ως οικιστικής, εφ όσον ούτος θα ήτο ιδιαιτέρως επιβλαβής δια την εθνικήν οικονομίαν ή το φυσικό περιβάλλον οι επόμενες παράγραφοι του άρθρου 7, αντιμετώπιζαν την οικιστική χρησιμοποίηση δασών και δασικών εκτάσεων μέσα σε δασικές περιοχές. Τα εντασσόμενα δάση και δασικές εκτάσεις, στην περίπτωση αυτή, θα διατηρούσαν το δασικό τους χαρακτήρα και θα εφαρμοζόταν η νομοθεσία για την προστασία των δασών. Τα διατάγματα χαρακτηρισμού της περιοχής ως οικιστικής καθώς και της έγκρισης της σχετικής πολεοδομικής μελέτης εκδίδονταν με πρόταση και του Υπ. Γεωργίας. Στην περίπτωση αυτή, τα δημόσια δάση καθίσταντο άλση, η δε διάθεση τμημάτων δημοσίου δάσους για οικοδόμηση επιτρεπόταν με την τήρηση των όρων της δασικής νομοθεσίας. Προκειμένου περί ιδιωτικών δασών, επιτρεπόταν η δόμηση του 10% κάθε δασικής ιδιοκτησίας, ο δε συντελεστής δόμησης (Σ.Δ.) δε μπορούσε να υπερβαίνει τη μονάδα, υπολογιζόμενος επί του οικοδομήσιμου χώρου. Στα τέλη του 1979, ψηφίστηκε ο νόμος 998/79 Περί προστασίας των δασών, ο οποίος όριζε ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις συνιστούν Εθνικό Κεφάλαιο και η προστασία τους αποτελεί υποχρέωση τόσο των κρατικών οργάνων όσο και των πολιτών. Κανένα ιδιωτικό δικαίωμα δε μπορούσε να άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 27

ασκηθεί παραβιάζοντας την παραπάνω υποχρέωση πλην άλλως κατ εξαίρειν ορίζει ο νόμος και εντός των ορίων της εξαιρέσεως ταύτης. Στις διατάξεις του νόμου αυτού περί προστασίας των δασών υπάγονται τα εντός σχεδίου πάρκα, άλση και δενδροστοιχίες καθώς και οι αναδασωτέες εκτάσεις. Δεν υπάγονται στις διατάξεις του νόμου, οι γεωργικές καλλιέργειες, οι χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις που βρίσκονται στις πεδιάδες, οι αλυκές αλλά και οι περιοχές για τις οποίες υπάρχει εγκεκριμένο έγκυρο σχέδιο πόλεως ή περιλαμβάνονται εντός οικισμών προϋφιστάμενων του 23, και τέλος, οι χαρακτηρισμένοι αρχαιολογικοί χώροι (Σ.Χαραλαμπίδη, 1993). Από την τελευταία αυτή διάταξη εξάγεται το συμπέρασμα ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις που βρίσκονται μέσα σε εγκεκριμένα σχέδια πόλεως ή σε οικισμούς προ του 23 δεν προστατεύονται, εκτός εάν χαρακτηριστούν ως πάρκα ή άλση (Β.Σκουρής, Α.Τάχος, 1988). Το άρθρο 6, όπως και το άρθρο 49 του ίδιου νόμου, χαρακτηρίζεται από τη βασική αντίφαση, άλλοτε μεν να θεωρούνται τα δάση οικοδομήσιμα και άλλοτε όχι. Έτσι, ενώ στην παράγραφο 1 του άρθρου 6, ορίζεται ότι ο προσδιορισμός της αξίας του δάσους δεν πρέπει να γίνεται με στοιχεία τα οποία εμφανίζουν το εν λόγω δάσος να έχει οικοπεδική αξία (αναφορά σε γειτονικά οικόπεδα κλπ), στην επόμενη παράγραφο αναφέρει ότι εφόσον επιτραπεί η οικοδομική εκμετάλλευση του δάσους ή της δασικής έκτασης, τότε αυτή εκτιμάται ως να έχει οικοπεδική αξία. Το άρθρο 49 επιτρέπει την οικιστική ανάπτυξη σε δάση και δασικές εκτάσεις (όπως και το άρθρο 7 του Ν. 947/79) και την κατ εξαίρεση ένταξη δημοσίου δάσους ή δασικής έκτασης σε οικιστική περιοχή. Ενώ, δηλαδή, απαγορεύει καταρχήν, τις επεκτάσεις σχεδίου πόλεως ή οικισμού προ του 23 εντός δημοσίων δασών και δασικών εκτάσεων, στη συνέχεια επιτρέπει την ένταξη δημοσίου δάσους ή δασικής έκτασης σε οικιστική περιοχή με Προεδρικό Διάταγμα που υπογράφεται και από τον Υπουργό Γεωργίας, εφόσον η ένταξη επιβάλλεται εκ της ενότητος του πολεοδομικού σχεδιασμού. Το δε εντασσόμενο δασικό τμήμα είτε διατηρεί το δασικό του χαρακτήρα, δυνάμενο να διατεθεί δια τη δημιουργία κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων, είτε πρόκειται για δημόσια έκταση που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη οικολογική, αισθητική ή προστατευτική σημασία (άραγε ποιό δάσος άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 28

δεν παρέχει εδαφική και υδρολογική προστασία) και επομένως πολεοδομείται σύμφωνα με τις διατάξεις για τα ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις. Προκειμένου λοιπόν για τα ιδιωτικά δάση, που δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο οικολογικό και αισθητικό ενδιαφέρον και δεν είναι προστατευτικά δάση, μπορούν να χαρακτηριστούν ως οικιστικές περιοχές εφόσον αι ανάγκαι του πολεοδομικού σχεδιασμού και της οικιστικής ανάπτυξης επιβάλλουν τούτο κατά την κρίσιν του Υπουργού Δημοσίων Έργων.. Το δε σχετικό Π.Δ. προσυπογράφεται από τον τότε Υπουργού Γεωργίας. Η κατά το προηγούμενο διάταγμα, οικοδόμηση δασικών εκτάσεων δε μπορεί να υπερβαίνει το 10% της συνολικής τους επιφάνειας. Τέλος, η κατάτμηση των δασικών ιδιοκτησιών της οικιστικής περιοχής επιτρέπεται με απόφαση του Υπ. Γεωργίας, με τον όρο να δημιουργούνται αυτοτελείς ιδιοκτησίες μεγαλύτερες ή ίσες των 4 στρεμμάτων. Επιτρέπεται επίσης η κατάτμηση σε εκτάσεις μεγαλύτερες των 100 στρεμμάτων, στις οποίες μπορεί να εφαρμοστεί η δόμηση κατά το σύστημα της οριζοντίου ή καθέτου συνιδιοκτησίας. Ο δε συντελεστής δόμησης υπολογιζόμενος για κάθε αυτοτελή ιδιοκτησία δε μπορεί να υπερβαίνει τη μονάδα. Ο δασικός αυτός νόμος χαρακτηρίστηκε τότε, κατά την ψήφισή του, από πολλούς ως δασοκτόνος γιατί επέτρεπε την οικιστική ανάπτυξη και δόμηση σε δάση και δασικές εκτάσεις. Στην εισηγητική έκθεση του νόμου αναφερόταν σχετικά με το άρθρο 49, ότι η πολεοδομική ανάπτυξη συνάπτεται άμεσα με το δημόσιο συμφέρον, το οποίο και υπαγορεύει τις κατευθύνσεις της οικιστικής πολιτικής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων εγκατάστασης του πληθυσμού. Γι αυτό και δεν είναι δυνατό να αποκλειστεί η χρησιμοποίηση των δασών και δασικών εκτάσεων για οικιστικούς σκοπούς και κυρίως για την επέκταση ήδη υφιστάμενων πολεοδομικών συγκροτημάτων, τα οποία λόγω της θέσεως στην οποία βρίσκονται δεν έχουν άλλη διέξοδο αναπτύξεως. Ο ισχυρισμός αυτός δεν έγινε στη συνέχεια δεκτός από πολλούς νομικούς στο ΣτΕ διότι: η οικιστική χρήση έχει παγίως αποκλεισθεί της υπαγωγής στην εξαιρετική ως άνω διάταξη, απεκλείετο δε η χρήση αυτή και προ του Συντάγματος (Ολ. ΣτΕ 3754/81 και ΣτΕ 359/63). Ο Οικιστικός Νόμος 1337/83 απαγόρευσε τις επεκτάσεις σχεδίων πόλεων για κύρια κατοικία εφόσον ήταν αντίθετες με τους όρους προστασίας άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 29

του φυσικού περιβάλλοντος. Επίσης, δεν αναστέλλονταν οι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων σε δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις, σε δημόσια κτήματα και σε ρέματα. Με το άρθρο 29 του ίδιου νόμου δινόταν η δυνατότητα θεσμοθέτησης Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ), στον περιαστικό χώρο και σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές, στις οποίες θα επιβαλλόταν περιορισμοί στις χρήσεις καθώς και κατώτατο όριο κατάτμησης. Το άρθρο 45 του Ν. 998/79 ορίζει ότι δεν απαγορεύεται η εκτέλεση στρατιωτικών έργων που αφορούν στην εθνική άμυνα στα δάση και τις δασικές εκτάσεις. Επίσης, επιτρέπει την οικιστική ανάπτυξη με την ένταξη δημόσιων ή ιδιωτικών δασών σε οικιστικές περιοχές, την ένταξη δασικών εκτάσεων οικοδομικών συνεταιρισμών σε σχέδιο πόλεως, σύμφωνα με το άρθρο 50, τις τουριστικές εγκαταστάσεις (άρθρο 51), ορισμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις (άρθρο 56), λατομεία και μεταλλεία (άρθρο 57) και τέλος, μεγάλα δημόσια έργα σε δασικές εκτάσεις (άρθρο 58 παρ.1). Για την έγκριση των παραπάνω επεμβάσεων στα δάση απαιτείται μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, θεωρημένη από την αρμόδια υπηρεσία χωροταξίας και περιβάλλοντος. Επομένως, παρά τις εκσυγχρονιστικές προσπάθειες που εκφράστηκαν από το Σύνταγμα για προστασία των δασών και δασικών εκτάσεων από την οικιστική ανάπτυξη, οι μετέπειτα βασικοί νόμοι που θεσπίσθηκαν κατ επιταγήν του, δεν απαγόρευσαν την οικιστική ανάπτυξη σε δημόσια ή ιδιωτικά δάση και την ένταξή τους σε σχέδια πόλεως, αλλά ούτε και τη χωροθέτηση μιας σειράς άλλων χρήσεων σε αυτά. Κατά την περίοδο αυτή αλλάζει και το θεσμικό πλαίσιο για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς (Ο.Σ.). Με το Σύνταγμα του 75 κατοχυρώθηκε και πάλι η σύσταση οικοδομικών συνεταιρισμών. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 80 υπήρξε ανοχή εκ μέρους του κράτους ως προς την πολεοδόμηση εκτάσεων που είχαν αποκτηθεί από Ο.Σ. σε εκτός σχεδίου περιοχές και σε δάση. Όπως προαναφέρθηκε, το άρθρο 50 του Ν. 998/79 επέτρεπε την πολεοδόμηση και οικοδόμηση ιδιωτικών δασικών εκτάσεων, οι οποίες είχαν αποκτηθεί από Ο.Σ., εφόσον αυτές εντάσσονταν σε οικιστική περιοχή και το σχετικό διάταγμα χαρακτηρισμού προσυπογράφονταν από το Υπ. Γεωργίας. Άλλωστε και το Σύνταγμα δεν ανέφερε ρητή απαγόρευση για άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 30

τη μεταβολή του χαρακτήρα των ιδιωτικών δασών και επομένως κατά τη σχετική νομολογία μπορούσαν να ισχύουν προϋφιστάμενοι νόμοι και κανονιστικές πράξεις που προέβλεπαν τη μεταβολή τους και μάλιστα για στέγαση (Π.Γιαννακούρος, 1988). Η μεταγενέστερη όμως νομοθεσία έθεσε αυστηρότερες προδιαγραφές για την πολεοδόμηση εκτάσεων των οικοδομικών συνεταιρισμών, με τα Π.Δ. 17/84 και 93/87 περί αναμόρφωσης και ενοποίησης της νομοθεσίας των οικοδομικών συνεταιρισμών, καθώς και με το άρθρο 42 του 1337/83. Το τελευταίο αυτό άρθρο ανέφερε ρητά ότι η πολεοδόμηση των εκτάσεων των Ο.Σ. όφειλε να γίνει σε τμήμα της ιδιοκτησίας τους, ενώ παραχωρούνταν στον οικείο Ο.Τ.Α. οι απαραίτητοι κοινωφελείς και κοινόχρηστοι χώροι. Επίσης, ο συνεταιρισμός όφειλε να κατασκευάσει και να συντηρεί τα απαραίτητα έργα υποδομής. Το Π.Δ. 17/84 καταργήθηκε με το αντίστοιχο Π.Δ. 93/87, διότι κρίθηκε δυσεφάρμοστο (Β.Τσούμας, 1988). Με το Π.Δ 93/87, οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί δε μπορούν πλέον να αγοράσουν εκτάσεις κείμενες εκτός περιοχών οικιστικής χρήσης, δηλαδή εκτός των εγκεκριμένων ορίων ΓΠΣ ή ΖΟΕ ή άλλων σχεδίων χρήσεων γης. Επίσης, δεν μπορούν να αγοράσουν δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις ή κείμενες σε ζώνες προστασίας. Σε περίπτωση που η έκταση του Ο.Σ. διέπεται από ιδιαίτερο νομικό καθεστώς, δηλαδή πρόκειται για δασική ή αναδασωτέα ή εποικιστική έκταση ή βρίσκεται σε κάποια ζώνη προστασίας συνεχίζει να διέπεται από τις οικείες ειδικές διατάξεις. Είναι δυνατόν να προβλεφθεί η μεταφορά των εν λόγω συνεταιρισμών και η ανταλλαγή των εκτάσεών τους με άλλες ισάξιες και ανήκουσες στο Δημόσιο, σε ΟΤΑ ή σε ιδιώτες. Οι παραπάνω συνεταιρισμοί οφείλουν να υποβάλλουν στο ΥΠΕΧΩΔΕ τα απαραίτητα στοιχεία, διαγράμματα και χάρτες, καθώς και τους νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας τους, ώστε να λάβουν έγκριση οικιστικής καταλληλότητας των εκτάσεών τους. Ο σχετικός φάκελος οφείλει να περιέχει και γνωμοδοτήσεις του τότε Υπουργείου Γεωργίας και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας σχετικά με τη δυνατότητα οικιστικής αξιοποίησης της περιοχής. Οι παλαιοί Ο.Σ. με εγκεκριμένο ρυμοτομικό, που δεν είχαν διαλυθεί κατά τη δημοσίευση του Π.Δ. 17/84, υποχρεώνονταν να υποβάλλουν έκθεση άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 31

πεπραγμένων και πρόγραμμα ολοκλήρωσης των έργων υποδομής σύμφωνα με την πολεοδομική μελέτη. Η απόφαση οικιστικής καταλληλότητας ή η βεβαίωση του ΥΠΕΧΩΔΕ ότι η πωλούμενη έκταση σε συνεταιρισμό βρίσκεται σε περιοχή οικιστικής χρήσης, πρέπει να επισυνάπτεται υποχρεωτικά στα σχετικά συμβόλαια αγοροπωλησίας. Επισυνάπτεται, επίσης, η βεβαίωση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ότι η έκταση δεν είναι δασική ή αναδασωτέα ή δάσος. Εάν δεν τηρηθούν οι παραπάνω όροι, τα συμβόλαια θεωρούνται άκυρα. 1.3.6. Αποχαρακτηρισμοί δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων Αν και οι αποχαρακτηρισμοί δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων έχουν αρχίσει, όπως είδαμε αρκετά νωρίτερα, εντείνονται στις δεκαετίες του 70 και του 80. Και τούτο, διότι οι διαδικασίες κατάρτισης δασικού κτηματολογίου, δασολογίου και οριοθέτησης δασών με τους νόμους της εποχής, δηλαδή τους Ν. 248/76, Ν. 998/79 αλλά και Ν.3208/03 δίνουν τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε ιδιώτη έχει έννομο συμφέρον, άρα και σε οποιονδήποτε καταπατητή, να διεκδικήσει δασικές εκτάσεις αλλά και να τις οικειοποιηθεί. Ο Ν. 248/76 περί φύλλου καταγραφής, μητρώου ιδιοκτησίας και οριοθεσίας των δασικών εκτάσεων και προστασίας των δημοσίων δασικών εκτάσεων, όπως τροποποιήθηκε και από τον Ν. 998/79, επιχείρησε να δημιουργήσει δασικό κτηματολόγιο, λόγω της ανάγκης προστασίας του δασικού πλούτου της Ελλάδας. Κύριος στόχος του νόμου αυτού ήταν η καταγραφή και οριοθέτηση των δασικών εκτάσεων, δημόσιων και ιδιωτικών, καθώς και η τήρηση του φύλλου καταγραφής (κτηματικού χάρτη) και του μητρώου ιδιοκτησίας (κτηματολογικού πίνακα). Καθορίζονται οριστικά οι δημόσιες και ιδιωτικές δασικές εκτάσεις για τις ιδιωτικές δασικές εκτάσεις δεν επιτρέπεται καμία αλλαγή στη χρήση τους, χωρίς άδεια της δασικής αρχής, εκτός εάν πρόκειται για γεωργική εκμετάλλευση την οποία ενέκριναν οι αρμόδιες αρχές. Ο νόμος προβλέπει, επίσης κυρώσεις και ποινές για τους καταπατητές δημοσίων δασικών άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 32

εκτάσεων. καθώς και όσους μεταβάλλουν τη μορφή της δασικής έκτασης, δημόσιας ή ιδιωτικής (πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής, φυλάκιση, υποχρέωση αναδάσωσης με δαπάνη του υπαίτιου, κλπ.). Ο νόμος ευνοούσε παρόλα αυτά τους ιδιώτες, εφόσον τους έδινε το δικαίωμα να επιδιώξουν την αναγνώριση των αξιούμενων δικαιωμάτων τους σε εκτάσεις, που καταρχήν καταχωρούνταν στο κτηματολόγιο ως δημόσιες, εντός τριών ετών με την έγερση τακτικής αγωγής. Παρελθούσης απράκτου της προθεσμίας αυτής, δεν αναγνωριζόταν πλέον ιδιωτικό δικαίωμα στη δασική έκταση. Επομένως, με τον Ν.248/76, όπως τροποποιήθηκε και με τον Ν.998/79, δινόταν η ευχέρεια σε οποιονδήποτε ιδιώτη να προβάλλει αξιώσεις επί δασικών εκτάσεων, τις οποίες μάλιστα υποχρεωνόταν να καταγράψει και το αντίστοιχο συνεργείο κτηματογράφησης, αλλά και να αμφισβητήσει με ένδικα μέσα δημόσιες εκτάσεις, αναβάλλοντας έτσι για μεγάλο χρονικό διάστημα, την οριστικοποίηση του δασικού κτηματολογίου. Οι κτηματικοί χάρτες και πίνακες που οριστικοποιήθηκαν, ήταν αυτοί για τους οποίους δεν είχαν υποβληθεί αντιρρήσεις από ιδιώτες. Με τη διαδικασία αυτήν υποβλήθηκαν πάρα πολλές αξιώσεις από ιδιώτες, τις περισσότερες φορές χωρίς αποδεικτικά στοιχεία, ενώ άνοιγε η όρεξη των επιτηδείων για αυθαίρετες διεκδικήσεις σε δημόσιες δασικές εκτάσεις. Με τροποποιήσεις του Ν. 998/79, οι διαδικασίες έγιναν περισσότερο χρονοβόρες και ορίστηκε οι δικαστικοί να αποφασίζουν για το χαρακτηρισμό μιας έκτασης, με κριτήρια, πολλές φορές, καθόλου επιστημονικά. Έτσι, όπως κατέληξε να εφαρμοστεί ο νόμος για το δασικό κτηματολόγιο, μάλλον διευκόλυνε την παραγωγή μικροϊδιοκτησιών σε δασικές εκτάσεις. Και αυτό, γιατί η απόφαση του τότε Υπουργείου Γεωργίας, με την οποία κηρύσσονται οριστικοί οι προσωρινοί κτηματολογικοί πίνακες αλλά και η οριοθεσία των δασικών εκτάσεων, αποτελεί ταυτόχρονα και τίτλο αναγνώρισης των ιδιωτικών δασικών εκτάσεων στις κτηματογραφηθείσες περιοχές. Όμως και ο μεταγενέστερος δασικός νόμος 3208/2003 καθιέρωσε νέα διαδικασία χαρακτηρισμού των δασών και δασικών εκτάσεων, η οποία είναι περιστασιακή, εφόσον δεν έχει γίνει το δασολόγιο. Οποιοσδήποτε πολίτης έχει έννομο συμφέρον, μπορεί να ζητήσει το χαρακτηρισμό οποιασδήποτε έκτασης ως δασικής, με σχετική αίτησή του στο αρμόδιο Δασαρχείο. Ο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 33

Δασάρχης αποφαίνεται ως προς το δασικό ή όχι χαρακτήρα ορισμένης έκτασης, έπειτα από εισήγηση αρμόδιου δασολόγου, η οποία πρέπει να είναι αρκετά λεπτομερής και αιτιολογημένη και να λαμβάνει υπόψη τα υπάρχοντα στοιχεία. Η πράξη χαρακτηρισμού της έκτασης κοινοποιείται στον ενδιαφερόμενο καθώς και στον οικείο Δήμο ή Κοινότητα. Επίσης, δημοσιεύεται στον τύπο. Κατά της πράξης του δασάρχη επιτρέπονται αντιρρήσεις εκ μέρους του Νομάρχη ή οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον, ενώπιον της πρωτοβάθμιας Επιτροπής Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων (Ε.Ε.Δ.Α.) και λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του φακέλου, μπορεί να διενεργήσει αυτοψία για να σχηματίσει ασφαλέστερη γνώμη. Αποφαίνονται δε εντός τριμήνου για τον χαρακτηρισμό των εκτάσεων ως δασικών ή μη και οι αποφάσεις τους λαμβάνονται υποχρεωτικά υπόψη κατά τη μεταγενέστερη χαρτογράφηση και σύνταξη του δασολογίου της περιοχής. Έτσι, με την παραπάνω διαδικασία δεν κατοχυρώνεται ο χαρακτήρας των δασικών εκτάσεων, αφού μπορεί να αλλάξει αρκετές φορές. Συνεπώς, ο Ν.998/79 σε συνδυασμό με τον Ν. 3208/2003 έδωσε τη δυνατότητα για τον αποχαρακτηρισμό πολλών δασικών εκτάσεων σε πολλές περιοχές της χώρας μας. Εφόσον δεν υπάρχει δασολόγιο, οποιοσδήποτε ιδιώτης έχοντας έννομο συμφέρον, μπορεί να ζητήσει το χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως δάσους ή δασικής έκτασης. Πολλοί καταπατητές στηρίχθηκαν σε αυτήν τη δυνατότητα και εκχερσώνοντας δασικές εκτάσεις, ζητούσαν στη συνέχεια το χαρακτηρισμό τους ως δασικών. Εφόσον γινόταν από το δασάρχη χαρακτηρισμός της έκτασης ως δασικής, ο καταπατητής προσέφευγε όπως είχε δικαίωμα στην πρωτοβάθμια επιτροπή δασικών αμφισβητήσεων, η οποία μετά από αυτοψία, εξέδιδε την απόφαση ότι η έκταση δεν είναι δασική. Επομένως γινόταν στην ουσία αποχαρακτηρισμός της δασικής έκτασης και αυτή μπορούσε να κατατμηθεί, να οικοπεδοποιηθεί και να οικοδομηθεί χωρίς κανένα πρόβλημα. Στους αποχαρακτηρισμούς των δασικών εκτάσεων βοηθάει και η αρκετά μεγάλη ασάφεια που υπάρχει σχετικά με το πρόβλημα της αλλαγής των χρήσεων μέσα στο χρόνο. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει ένα έτος αφετηρία, σύμφωνα με το οποίο μια έκταση θεωρείται από την διοίκηση ως άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 34

δασική. Στους παράνομους αποχαρακτηρισμούς δασικών εκτάσεων προστίθενται και άλλοι περισσότερο νομιμοφανείς αποχαρακτηρισμοί μέσω της νομοθεσίας και των πράξεων της διοίκησης, δηλαδή: Οι οριοθετήσεις οικισμών προ του 23 σε δασικές εκτάσεις, όπου αντί επεκτάσεων του σχεδίου πόλης, σημειώνονται οριοθετήσεις οικισμών προ του 23 με νομαρχιακές αποφάσεις. Οι αποφάσεις αυτές σημαίνουν στην ουσία πράξεις αποχαρακτηρισμού μεγάλων δασικών εκτάσεων, εφόσον οι περιοχές εντός των ορίων οικισμών προ του 23 δεν υπάγονται πλέον στις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και μπορούν να οικοπεδοποιούνται και να οικοδομούνται. Αποχαρακτηρισμοί δασωθέντων αγρών, σύμφωνα με το άρθρο 67 του Ν.998/79. με σχετική εγκύκλιό του το τότε Υπουργείο Γεωργίας (εγκύκλιος Ι, 169883/3917/10-10-1984) βοήθησε στην ερμηνεία του άρθρου αυτού, δηλαδή στο να αποχαρακτηρισθούν οι δασωθέντες αγροί, να εκχερσωθούν και να οικοπεδοποιηθούν. Το άρθρο 67 αντικαταστάθηκε από το άρθρο 14 του Ν.1734/87 περί βοσκοτόπων (ΦΕΚ 189Α), το οποίο και αποχαρακτήρισε την κατηγορία αυτή δασικών εκτάσεων μετατρέποντάς την σε ιδιωτική αγροτική γη. Εξαίρεση των βοσκοτόπων από τις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Τούτο επιχειρήθηκε επίσης από τον Ν.1734/87 που κρίθηκε αντισυνταγματικός, με απόφαση του ΣτΕ, το 1990, και κατόπιν προσφυγής της Εταιρείας Προστασίας της Φύσης. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός ότι το νομοσχέδιο των βοσκοτόπων υποστηρίχθηκε όχι από τους κτηνοτρόφους αλλά από τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς. Και τούτο διότι οι περισσότερες τροπολογίες του ήταν φωτογραφικές διατάξεις για αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων (Ν.Χλύκας,1991). 1.3.7. Ποινικές διατάξεις για ανεπίτρεπτη μεταβολή χρήσης δάσους Με την ισχύ του άρθρου 114 Ν. 1892/1990 (Φ.Ε.Κ. 101/31-7-1990/Τ.Α') απαγορεύεται η ανέγερση οικοδομών, κτισμάτων και πάσης φύσεως εγκαταστάσεων εντός δημοσίων ή ιδιωτικών δασών ή αναδασωτέων δασικών άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 35

εκτάσεων, που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά. Οι παραβάτες τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή από 1.468 μέχρι 14.674 ευρώ. Μετατροπή ή αναστολή της ποινής δεν επιτρέπεται, ενώ η έφεση δεν αναστέλλει την εκτέλεση της απόφασης. Οι ιδιοκτήτες ή εντολείς κατασκευής αυθαίρετων και οι εργολάβοι κατασκευαστές τους, τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών και με χρηματική ποινή από 5.000 μέχρι 50.000 ευρώ, ανάλογα με την αξία του αυθαίρετου έργου και το βαθμό υποβάθμισης του φυσικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος. Με την ίδια ποινή τιμωρούνται και οι μηχανικοί που εκπόνησαν τις μελέτες ή έχουν την επίβλεψη του έργου, αν διαπιστωθεί ότι οι μελέτες δεν εκπονήθηκαν σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν την εκπόνησή τους ή σύμφωνα με τα εγκεκριμένα στοιχεία του τοπογραφικού διαγράμματος. Αν οι άνω πράξεις διενεργήθηκαν από αμέλεια, τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος και με χρηματική ποινή από 2.000 έως 10.000 ευρώ. Για την εκτέλεση εργασιών δόμησης, χωρίς οικοδομική άδεια ή κατά παράβαση αυτής σε ρέματα, σε φυσικούς βιότοπους, σε παραλιακά δημόσια κτήματα, σε δάση και σε αναδασωτέες εκτάσεις, εκτός από τις άνω ποινές τιμωρούνται με φυλάκιση δύο ετών και με χρηματική ποινή από 10.000 μέχρι 100.000 ευρώ. Μετατροπή της ποινής της φυλάκισης σε χρηματική, καθώς και αναστολή της εκτέλεσή της δεν επιτρέπεται. Η άσκηση έφεσης δεν αναστέλλει την εκτέλεση της απόφασης ( Πηγή: άρθρο 17, παρ.8, Ν. 1337/1983). Όποιος εκχερσώνει παράνομα δάσος ή δασική έκταση, όποιος καλλιεργεί έκταση που έχει εκχερσωθεί παράνομα, καθώς και όποιος ενεργεί πράξεις διακατοχής σε εκτάσεις οι οποίες έχουν παράνομα εκχερσωθεί, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και χρηματική ποινή 1.468 μέχρι 14.674 ευρώ. Με τις ίδιες ποινές τιμωρούνται και εκείνοι, κατ' εντολή ή παρότρυνση ή οποιαδήποτε υποβοήθηση των οποίων τελέσθηκαν οι παραβάσεις αυτές. Κατά των παραβατών επιβάλλεται υποχρεωτικά δήμευση των προϊόντων των αξιόποινων αυτών πράξεων, καθώς και των αντικειμένων τα οποία χρησίμευσαν προς τέλεσή τους (Πηγή: άρθρο 46, παρ.3, του Ν. 2145/1993). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 36

Με την επιβολή της ποινής φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) μηνών και χρηματική ποινή τουλάχιστον 1.468 ευρώ, τιμωρούνται οι συμβολαιογράφοι που συντάσσουν πράξεις μεταβίβασης της κυριότητας σε δάση ή δασικές εκτάσεις που έχουν παράνομα εκχερσωθεί, καθώς και οι διά συμβολαίου συμβαλλόμενοι ή οι ενεργούντες ως πληρεξούσιοί τους (Πηγή: άρθρο 46 παρ.4 του Ν. 2145/1993). 1.4. ΑΙΤΙΑ - ΚΙΝΗΤΡΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΑΔΙΚΗΜΑΤΩΝ Ένα από τα βασικά ερωτήματα που τίθενται είναι γιατί, αφού είναι γενικά αναγνωρισμένος ο θετικός ρόλος των δασών και δασικών εκτάσεων (διατήρηση της ισορροπίας των χερσαίων οικοσυστημάτων, προστασία από πλημμύρες και διάβρωση των εδαφών, μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, διατήρηση της αισθητικής του τοπίου, βελτίωση του μικροκλίματος των αστικών κέντρων κ.ά.), αυτά καταστρέφονται με πείσμα από την σωρεία των ανθρώπινων ενεργειών και παραλήψεων. Η ρίζα των απειλών αυτών εντοπίζεται στις πολλαπλές και κατά αρχήν δυσκόλως εναρμονιζόμενες λειτουργίες, που επιτελεί το δάσος, ως οικονομικό και ταυτόχρονα φυσικό αγαθό (Κ. Μακρής,1978). Έχει σημασία να αναφερθεί, ότι μέχρι και τη δεκαετία του 1960, το δάσος αντιμετωπιζόταν ως κατεξοχήν οικονομικό αγαθό, η προστασία του δε, ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με την ιδιότητά του αυτή, χωρίς να συνεκτιμάται η οικολογική του διάσταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι, μόλις το 1979 με την ψήφιση του Ν. 998/79 περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας (ΦΕΚ Α 289/29-12-79) αποδίδεται από τον νομοθέτη η, σύμφυτη με την έννοια του δάσους, οικολογική λειτουργία του και το όφελος που προκύπτει από την ενίσχυση της προστασίας του ως φυσικό αγαθό για την καλύτερη διαβίωση του ανθρώπου (Κ. Κασιούμη, 1993). Έτσι, με τον ορισμό του δάσους σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.998/79 προάγεται ο ρόλος του δάσους, ο οποίος δύναται να προσφέρει δασικά προϊόντα και παράλληλα να συμβάλει στη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας, καθώς και άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 37

στην εξυπηρέτηση της διαβίωσης του ανθρώπου εντός του φυσικού περιβάλλοντος. Η πολιτική που άσκησαν κατά καιρούς οι εκάστοτε Κυβερνήσεις, σε σχέση με το δασικό πλούτο της χώρας. Μια πολιτική που αποβάλλει τον χαρακτήρα του δημοσίου συμφέροντος και εφαρμόζεται πλέον ως η κοινή συνισταμένη των επιμέρους ιδιωτικών οικονομικών επιδιώξεων (Α. Παπασταύρου και Χ. Γούπος, 1996). Οδηγεί στην εκποίηση, την εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίηση του δάσους και των δασικών εκτάσεων. Αντιστρατεύεται τον ίδιο τον πολιτισμό μας, τις επιταγές του Συντάγματος, το κοινό αίσθημα και την ποιότητα της ζωής όλων των πολιτών. Ναρκοθετεί το μέλλον της νέας γενιάς που, είτε γίνεται για λόγους εισπρακτικούς, είτε εξαιτίας προεκλογικών αποφάσεων, προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα μικρά και μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα. Στη χώρα μας, δεν υπάρχει τίποτα πιο περίπλοκο από τη δασική νομοθεσία (Α. Παπασταύρου, 1991). Μια άκρως περίπλοκη νομοθεσία, που αποτελείται από νόμους, προεδρικά διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις, που λίγοι μπορούν να χειριστούν σωστά: μία νομοθεσία τελικά διάτρητη. Τα δάση και κυρίως οι δασικές εκτάσεις της χώρας δέχονται εδώ και πολλά χρόνια μεγάλες πιέσεις από πολλές διεκδικήσεις που βρίσκουν κενά στην περίπλοκη νομοθεσία που καθορίζει τα «περί δασών». Η ιδιοκτησία δεν είναι σαφώς καθορισμένη, το κτηματολόγιο και οι δασικοί χάρτες εκκρεμούν τα τελευταία 50 χρόνια και η νομοθεσία περί καταπατήσεων, αυθαιρέτων και άλλων παρόμοιων θεμάτων «βομβαρδίζεται» σχεδόν κάθε μήνα από τροπολογίες και νομοσχέδια (Β. Πετρέλης,1991). Η κρατική ανοχή της ανομίας. Ο παραβάτης, ο εγκληματίας είναι ένοχος μια φορά. Αυτός που τον παρακινεί και τον ευκολύνει στο έγκλημα, είναι δυο φορές ένοχος. Αυτός, όμως, που νομιμοποιεί το έγκλημα είναι ένοχος πολλαπλά (Ν. Ζαλαώρας,1981). Εάν η Πολιτεία επιθυμούσε να τηρηθεί ο νόμος, ο νόμος θα τηρείτο. Το κράτος μοιάζει παράλυτο μπροστά στην εκτεταμένη ανομία. Όταν αυτή διαμορφώνεται, όταν έρχονται στο φως εξόφθαλμα προβλήματα που πιεστικά ζητούν απάντηση και μέτρα, από τα λεγόμενα της Πολιτείας αποκομίζεις την εντύπωση ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι στις βασικές της προτεραιότητες. Για να ανακαλύψεις στη άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 38

συνέχεια, ότι στην πραγματικότητα γίνονται πολύ λιγότερα από όσα λέγονται, ενώ εκείνοι που εγκληματούν βαρέως κατά των δασών συνεχίζουν ανενόχλητοι το καταστροφικό τους έργο. Η Πολιτεία από την μια αποδοκιμάζει και από την άλλη συνδράμει, συναινεί στην καταστροφή. Σε όλην την Ελλάδα λαμβάνουν χώρα πλήθος αυθαιρεσίες χωρίς καμιά ενόχληση από τις πολεοδομικές και δασικές αρχές. Η Πολιτεία αρνείται να αναγνωρίσει και να προστατεύσει τη δημόσια δασική έκταση. Οι ανεκτέλεστες αποφάσεις κατεδάφισης είναι πλέον δεκάδες χιλιάδες και συνεχίζουν να αυξάνονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι στο σύνολο της χώρας είναι καταγεγραμμένες 27.908 περιπτώσεις αυθαίρετων κατασκευών για τις οποίες υπάρχουν τελεσίδικες αποφάσεις επιτροπών και πολιτικών δικαστηρίων. Η αντίστοιχη καταπατηθείσα έκταση ανέρχεται σε 93.419,19 στρέμματα, ενώ η μέση έκταση καταπάτησης δασών και δασικών εκτάσεων για τον ελλαδικό χώρο, είναι της τάξης των 3,35 στρεμμάτων. Η Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας συγκεντρώνει το 13,24% (12.372,88 στρέμματα), ενώ η Περιφέρεια Αττικής το 52,81% (49.329,89 στρέμματα) των περιπτώσεων της συνολικής καταπατηθείσας δασικής έκτασης της χώρας (Α. Καμπούρης, 2003). Η Πολιτεία συναινεί γιατί δεν επιθυμεί την κατεδάφισή τους, μιας και είναι σαφές ότι προτιμά την είσπραξη από τις κατεδαφίσεις. Και εάν τα πρόστιμα διατήρησης για τα αυθαίρετα που έχουν κτιστεί μέχρι τα τέλη του 2003 είναι μόλις 100-200 ευρώ ετησίως, τα ποσά που καλούνται να πληρώσουν όσοι έχτισαν μετά το 2004 είναι δυσθεώρητα, ακόμα και 4-5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων να ασκούν πίεση για να βρεθούν τα γνωστά «παραθυράκια». Η Πολιτεία διακηρύσσει, κυρίως μετά από καταστροφικές πυρκαγιές, ότι όπου υπήρχε δάσος θα παραμείνει δάσος εφαρμόζοντας πιστά τις διατάξεις του Συντάγματος του 1975. Έτσι, σύμφωνα με το άρθρο 117 3 Δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις, που καταστρέφονται ή καταστράφηκαν από πυρκαγιές ή που με άλλον τρόπο αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται, δεν αποβάλλουν για το λόγο αυτό το χαρακτήρα που είχαν πριν την καταστροφή, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλο προορισμό. Όμως, σύμφωνα με στοιχεία από το 1955-2005 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 39

καταστράφηκαν συνολικά 32.634.422 στρέμματα από τα οποία μόνο το 8% των εκτάσεων που καταστράφηκαν προέβηκαν σε διαδικασίες αναδάσωσης, δηλαδή στα δέκα στρέμματα που καταστρέφονται, αναδασώνεται το ένα ( Χ. Τσακανίκας, 2005). H διαφθορά, που κατά κοινή ομολογία αποτελεί το καρκίνωμα του δημόσιου τομέα, αναδεικνύεται το μεγάλο «αγκάθι» στη εφαρμογή της δασικής πολιτικής της εκάστοτε κυβέρνησης. Πάνω από 15 δις ευρώ ετησίως υπολογίζεται στη χώρα μας ( σύμφωνα με την Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα) το κόστος της διαφθοράς. Περίπου το 30%-40% του ποσοστού αυτού αφορά στους υπαλλήλους των δημόσιων πολεοδομικών και δασικών υπηρεσιών. Η Ελλάδα είναι η πρώτη μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών στη δωροδοκία υπαλλήλων από πολίτες (Χ. Ζώης, 2008). Ο πολίτης διαπιστώνει καθημερινά ότι μια παράνομη παρέμβαση σε δασικές εκτάσεις είναι εφικτή, αρκεί ο «ευάλωτος» σε αρκετές περιπτώσεις δασικός υπάλληλος να προσποιηθεί ότι δεν αντιλήφθηκε τίποτε. Πιέζουν για αποχαρακτηρισμό των δασών και δασικών εκτάσεων (πάνω από δύο εκατομμύρια Έλληνες έχουν κάνει την τελευταία δεκαετία αίτηση στο Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης & Τροφίμων για αποχαρακτηρισμό των δασών) ή απλως καταπατούν δασικές εκτάσεις και χτίζουν (Β. Παπαχρήστου,1994). Πληθώρα στοιχείων δείχνουν ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα αδυνατεί να προστατεύσει ένα κατεξοχήν δημόσιο αγαθό, όπως είναι το δάσος. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα διαπερνάται από μια θεμελιώδη αρχή, η οποία υπονομεύει την αποτελεσματική διαχείριση των δημοσίων αγαθών: τον κομματικό ωφελισμό. Η αρχή αυτή αποτρέπει τις κυβερνήσεις να κάνουν «δυσάρεστες» επιλογές που θα αυξήσουν το βραχυπρόθεσμο πολιτικό κόστος. Κανένας πολιτικός δεν έχει το πολιτικό ανάστημα να λάβει αποφάσεις με βραχυπρόθεσμο πολιτικό κόστος, χάριν ενός μακροπρόθεσμου δημόσιου αγαθού, όπως είναι το δάσος. Αντίθετα, οι ψηφοφόροι, εθισμένοι στην κατάσταση αυτή, μεριμνούν για τα βραχυπρόθεσμα οφέλη της ιδιωτικής ευζωίας: να χτίσουν παράνομα εντός των δασικών εκτάσεων, να λαθροθηρεύσουν, να απεμπλακούν από τη δυσμενή θέση σε περίπτωση που συλληφθούν για παράνομη δράση κλπ. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 40

Πεμπτουσία της νεοελληνικής νοοτροπίας τα τελευταία χρόνια αποτελεί η «λαθρεπιβασία», δηλαδή πώς να κερδίσω εγώ, αφήνοντας τους άλλους να πληρώσουν. Το πολιτικό σύστημα, δυστυχώς υποστηρίζει αυτό ακριβώς το ήθος. Τα ελληνικά δάση συνεχίζουν να χάνονται, ωστόσο η Πολιτεία, όχι μόνο δεν έχει δώσει μέχρι σήμερα έστω τις βασικές γραμμές μιας σαφούς και ολοκληρωμένης πολιτικής για το δάσος και για το περιβάλλον γενικότερα, αλλά ούτε καν έχει δείξει μια αξιόπιστη πρόθεση χάραξης μιας τέτοιας πολιτικής. Το δάσος στην Ελλάδα δεν έχει πολλούς υποστηρικτές, γιατί ελάχιστοι το θεωρούν δημόσιο αγαθό. Πολλοί το εποφθαλμιούν, θέλοντας ένα κομματάκι δάσους «δικό τους». Είτε, γιατί τα δάση ως περιουσία του Δημοσίου και άρα του «κανένα» είναι εύκολο να καταπατηθούν, είτε γιατί, παλαιότερα, ομάδες ανθρώπων ζούσαν από τα δάση και κατά κάποιον τρόπο θεωρούν ότι τους ανήκουν. Αρκεί μία πυρκαγιά για να μετατρέψει ένα δάσος σε αναδασωτέα έκταση, δηλαδή πρακτικά σε γυμνή επιφάνεια γης που θα αποκτήσει ξανά πυκνή και ψηλή βλάστηση ύστερα από πολλά χρόνια. Δεν είναι δύσκολο να αποχαρακτηριστεί μια δασική έκταση, μιας και μόνο στους δασικούς χάρτες που διαθέτει το δασαρχείο φαίνεται ότι η περιοχή χρήζει προστασίας. Πέντε είναι τα ρήματα που περιγράφουν τη διαδικασία της καταπάτησης: καίω, χωρίζω, αγοράζω, κτίζω, νομιμοποιώ. Στις δασικές εκτάσεις έχει αναγερθεί το 1/3 των αυθαιρέτων κτισμάτων που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα (Φ. Τούντα, 1998). Τα πρωτόκολλα κατεδαφίσεως για παράνομη οικοδόμηση σε δασικές εκτάσεις παραμένουν ανεφάρμοστα. Χτίζουν παράνομα σε δασικές εκτάσεις και μέχρι να αποκαλυφθεί η παράνομη πράξη, δημιουργείται τετελεσμένη κατάσταση. Μια τετελεσμένη κατάσταση, η οποία όμως δεν έχει νομικό υπόβαθρο (Κ.Κεμίδη,1995). Παρακμή, αδιαφορία και εγκατάλειψη, είναι οι λέξεις που μπορούν να περιγράψουν την τωρινή εικόνα που επικρατεί στην δασική αρχή της χώρας. Η δασική υπηρεσία συνεχώς φθίνει, δεν απολαμβάνει τη φροντίδα της Πολιτείας, αποδιοργανώνεται και υπολειτουργεί. Οι τραγικές ελλείψεις προσωπικού, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούν το 75%, τα πενιχρά κονδύλια από την Πολιτεία και τα πεπαλαιωμένα μέσα που υπάρχουν στη διάθεση των υπηρεσιών οδήγησαν στην πλήρη «αποσύνθεση» των άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 41

Δασαρχείων. Τα στοιχεία της Π.Ε.Δ.Δ.Υ για τις δασικές υπηρεσίες είναι τα εξής: σε σύνολο 6.389 θέσεων οι κενές θέσεις ανέρχονται σε 3.339. Παράλληλα, το ποσοστό έλλειψης επιστημονικού προσωπικού (δασολόγοι και δασοπόνοι) αγγίζει 70%, ενώ οι ελλείψεις σε δασοφύλακες φτάνουν το 60% (Χ. Μπόκας, 2007). Οι αναχρονιστικές νομοθετικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Η πλειοψηφία των διατάξεων της νομοθεσίας περί δασών, είναι ακόμα σε ισχύ με την έκδοση του Ν.Δ Περί Δασικού Κώδικος (ΦΕΚ 7 Α/18.1.1969). Το Νομοθετικό Διάταγμα του 1969 αντανακλούσε τα βασικά αιτήματα και τις ανάγκες της εποχής, που δε συμβαδίζουν ή αποκλίνουν με τις τωρινές. Οι κοινωνικές, οικονομικές αλλά και οι περιβαλλοντικές συνθήκες έχουν αλλάξει και θέτουν επιβεβλημένη την αναπροσαρμογή και την εξέλιξη των δασικών νομοθετημάτων, ώστε να είναι συμβατά με τους νέους κινδύνους που απειλούν το δασικό οικοσύστημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το άρθρο 268 του Δασικού Κώδικα (Ν.Δ 86/69) που αναφέρει ότι: όποιος βλάπτει το δάσος ή προξενεί φθορά, όποιος προχωρεί σε παράνομη υλοτομία και παράνομη συλλογή δασικών προϊόντων τιμωρείται με χρηματικό πρόστιμο ή με την ποινή της κράτησης. Εάν η ζημία της παράβασης υπερβαίνει τις χίλιες δραχμές, ο δράστης τιμωρείται, κατά τις διατάξεις των άρθρων 381 και 382 του Ποινικού Κώδικα, δηλαδή, σύμφωνα με τα συγκεκριμένα άρθρα η κατάταξη της παράβασης ως πταίσματος ή πλημμελήματος προκύπτει από το ύψος της ζημίας που καθορίζεται σε 1000 δραχμές. Ποσό που το 1969 που εκδόθηκε το Δασικός Κώδικας αντιπροσώπευε δέκα περίπου ημερομίσθια ενός εργαζομένου και που σήμερα έχει πενιχρή αξία. Οι δασικές παραβάσεις γενικά είναι αναπόφευκτες, πολύ περισσότερο όταν τα μέτρα πρόληψης είναι ανεπαρκή. Η πολυαρχία και οι προσωπικοί και κομματικοί ανταγωνισμοί οδηγούν σε αναρχία ή αδράνεια και ευνοούν τους επίβουλους παραβάτες. Άλλωστε, η βολική, όπως αποδεικνύεται πολυνομία και η ασάφεια διευκολύνει τους αδίστακτους δικηγόρους, τους διεφθαρμένους δημόσιους υπαλλήλους και τους ευάλωτους δικαστές που νομιμοποιούν αυτήν τη συναλλαγή. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 42

1.4.1. Επιπτώσεις από την εκδήλωση των παράνομων δράσεων εντός των δασών και των δασικών εκτάσεων Οι σημαντικότερες επιπτώσεις από την επίδραση των δασικών παραβάσεων είναι οι εξής : α) Περιβαλλοντικές Ανεξέλεγκτη παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον. Γενικότερη περιβαλλοντική υποβάθμιση. Υποβάθμιση της εδαφικής παραγωγικότητας. Ανάπτυξη καταστρεπτικών χειμαρρικών φαινομένων και φαινομένων επιφανειακής απορροής. Αύξηση των ρυπογόνων ρύπων της ατμόσφαιρας. Μείωση των φυσικών βιοτόπων των ειδών της άγριας πανίδας. Διατάραξη της πληθυσμιακής ισορροπίας των ζωικών και φυτικών ειδών. Αύξηση των ακραίων θερμοκρασιών και μείωση των υδάτινων κατακρηνισμάτων. Ανάπτυξη του φαινομένου της εδαφικής ερημοποίησης. Μείωση της βιοποικιλότητας. β) Χωροταξικές Περαιτέρω περιβαλλοντική υποβάθμιση από τις αυθαίρετες κατασκευές και τα έργα ανάπτυξης των περιοχών αυθαίρετης δόμησης. Αλλοίωση της αισθητικής του τοπίου και των τοπικών χαρακτηριστικών καθώς και της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. Μπάζωμα ρεμάτων και δημιουργία συνθηκών για την εμφάνιση πλημμυρικών φαινομένων. Καταπάτηση δημοσίων και κοινόχρηστων εκτάσεων-παρεμπόδιση προσβάσεων στις ακτές και σε δασικούς χώρους αναψυχής. Παντελής καταστρατήγηση των αρχών του χωροταξικού σχεδιασμού. Δημιουργία πολεοδομικών τετελεσμένων. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 43

γ) Κοινωνικές Απαράδεκτες τεχνικά, λειτουργικά και αισθητικά κατασκευές, συνήθως χωρίς μελέτη. Συνεχείς και αναρίθμητες αντεγκλήσεις αντιδίκων από αυθαίρετες κατασκευές. Δημιουργία κυκλωμάτων κερδοσκοπίας από κτηματίες, συμβολαιογράφους, μεσίτες, εργολάβους, μάντρες υλικών κλπ. Δημιουργία αισθήματος αδικίας και κοινωνικών ανισοτήτων. δ) Οικονομικές Τόνωση της παραοικονομίας, του εύκολου και αφορολόγητου κέρδους. Διαφθορά δημοσίων υπηρεσιών. Μετατροπή της δασικής γης σε εμπορεύσιμο είδος στα χέρια των μεγαλοκτηματιών και μεσιτών. Διαφυγή κερδών και φόρων. Κατασκευή κοινωφελών έργων από την Πολιτεία με υψηλό κόστος για την ανάπτυξη των παράνομων οικισμών. Απαλλοτριώσεις για κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους. Απομακρύνσεις απαγορευτικών χρήσεων. ε) Πολιτικές Άμεσο και σημαντικά μακροχρόνιο πολιτικό κόστος. Δημιουργία κλίματος αδυναμίας ή ανοχής της Πολιτείας να επιβληθεί στον έλεγχο και καταστολή της αυθαίρετης δόμησης. Πολιτική εκμετάλλευση στο γεγονός ότι δεν υπάρχει πολιτική και ικανότητα για την αντιμετώπιση του προβλήματος από την Πολιτεία ενώ παράλληλα δεν καλύπτει τις ανάγκες που αιτιολογούν το πρόβλημα με την έλλειψη σχεδιασμού. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 44

Β:ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 45

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ- ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 2.1 ΓΕΝΙΚΑ Υπάρχει μια διαλεκτική σχέση μεταξύ θεωρίας και εμπειρίας. Η θεωρία ερμηνεύει και επηρεάζει την εμπειρία. Η εμπειρία επαληθεύει ή διαψεύδει τη θεωρία. Η θεωρία είναι απαραίτητη για την έρευνα. Προσφέρει το πλαίσιο για συστηματική ερμηνεία των στοιχείων της έρευνας, θεωρητικής ή εμπειρικής(ν. Κυριαζή,1998). Η έρευνα απαιτεί ορισμένη μέθοδο. Μέθοδος είναι ο λόγος μετά την οδό, δηλαδή η ανάλυση της πορείας που διανύθηκε. Έρευνα, θεωρητική ή εμπειρική, γίνεται επειδή υπάρχει κάποιο «πρόβλημα» και χρειάζεται να βρεθεί κάποια «λύση» (Σ. Θεοφανίσης, 1998). Σε γενικό επίπεδο υπάρχουν τρεις μέθοδοι συλλογής επιστημονικών στοιχείων: α) Η παρατήρηση, β) τα γραπτά τεκμήρια, γ)το ερωτηματολόγιο (Π.Μαράντος,1999). Α)Παρατήρηση. Πραγματοποιήθηκαν αρκετές επισκέψεις σε Δασικές Υπηρεσίες, σε Μ.Κ.Ο και κυνηγετικούς, ορειβατικούς συλλόγους, καθώς και σε δασικούς συνεταιρισμούς. Υπήρξαν αρκετές και εποικοδομητικές συζητήσεις μεταξύ των μελών τους. Β) Γραπτά τεκμήρια. Τα γραπτά κείμενα που εξετάστηκαν ήταν κυρίως από την βιβλιογραφία. Γ) Ερωτηματολόγιο. Απαραίτητο εργαλείο για την ευόδωση της έρευνας. Τα δεδομένα της έρευνας συγκεντρώθηκαν με δημοσκόπηση του πληθυσμού, με τη βοήθεια ερωτηματολογίου, δηλαδή με ένα έντυπο που περιέχει μια σειρά ερωτημάτων, σχετικά με την έρευνα και απαντήθηκε από ένα αριθμό ατόμων. Χρησιμοποιήθηκε η ταχυδρομική συνέντευξη, διότι ο αριθμός που επρόκειτο να ερωτηθεί είναι πολύ υψηλός (Limberman, Bernarnt,1971). Θεωρήθηκε ότι οι ερωτήσεις είναι διατυπωμένες κατά τέτοιον τρόπο που θα μπορούσαν να απαντηθούν χωρίς την παρουσία του συνεντευκτή για τυχόν επεξηγήσεις. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 46

2.2. ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 2.2.1. Σύνταξη ερωτηματολογίου Για τη σύνταξη του ερωτηματολογίου και τον καθορισμό του περιεχομένου των ερωτήσεων, τη διατύπωσή τους, τη μορφή της απάντησης και την ακολουθία των ερωτήσεων μέσα στο ερωτηματολόγιο στηριχτήκαμε σε σχετική βιβλιογραφία (Ι.Παρασκευόπουλος,1993 και Javeua,1996). Το ερωτηματολόγιο που συντάχθηκε αποτελούνταν από 36 ερωτήσεις, οι περισσότερες κλειστού τύπου. Με βάση το ερωτηματολόγιο διενεργήθηκε οδηγός έρευνας σε πέντε ερωτηθέντες από κάθε ομάδα, τόσο για την κατανόηση των ερωτήσεων, όσο για την παράλειψη ή συμπλήρωση ερωτήσεων (Κ. Μάτης, 1994). Με τον τρόπο αυτό διαπιστώθηκε πως η έκταση του ερωτηματολογίου ήταν ικανοποιητική. Το τελικό ερωτηματολόγιο αποτελείται από 31 ερωτήσεις ύστερα από σχετικές συζητήσεις με την τριμελή επιτροπή, με τη βεβαιότητα ότι οι ερωτήσεις ήταν απόλυτα κατανοητές και μπορούν εύκολα να απαντηθούν (Γ. Δαουτόπουολος, 1994 και Γ. Σιάρδος, 1997). 2.2.2. Είδη ερωτήσεων- κλίμακες μέτρησης μεταβλητών. Στο κεφάλαιο αυτό θα αναφέρουμε τις δυνατότητες τις οποίες έχουμε από την πλευρά της στατιστικής (περιγραφικής και συμπερασματολογίας μίας και δυο μεταβλητών) με τη βοήθεια του στατιστικού πακέτου SPSS. Τα υποκείμενα ενός πληθυσμού έχουν διάφορα χαρακτηριστικά κάποια από τα οποία ενδιαφερόμαστε να μελετήσουμε. Τα χαρακτηριστικά αυτά, τα οποία πιθανότατα μεταβάλλονται από υποκείμενο σε υποκείμενο τα ονομάζουμε μεταβλητή. Οι διακρίσεις που μπορούμε να κάνουμε μεταξύ της ίδιας πληροφορίας που παίρνουμε για δυο ή περισσότερα υποκείμενα με τη διαδικασία της μέτρησης μπορεί να αφορούν σε ποιότητα ή ποσότητα. Για τον προσδιορισμό τους είναι απαραίτητη η ύπαρξη μιας κλίμακας μέτρησης. Οι κλίμακες που χρησιμοποιούνται είναι: κατηγορίας, διάταξης, διαστήματος και αναλογίας και η σχέση τους φαίνεται στο παρακάτω Σχήμα. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 47

Σχήμα1: Οργανόγραμα μεταβλητών SCALE Ως μεταβλητές κατηγορίας, ορίζουμε τις μεταβλητές εκείνες που το σύνολο τιμών τους δεν έχει καμία ιδιότητα (τόπος γέννησης, φύλο, οικογενειακή κατάσταση). Ως μεταβλητές διάταξης, ορίζουμε εκείνες που για το σύνολο τιμών μπορούμε να ορίσουμε μια σχέση διάταξης (επίπεδο εκπαίδευσης, η στάση σε κάποιο ζήτημα) και ως μεταβλητές scale ορίζουμε εκείνες των οποίων οι τιμές είναι αριθμοί και διακρίνονται: ι) Σε διακριτές μεταβλητές, που παίρνουν μόνο «μεμονωμένες» τιμές και ιι) σε συνεχείς μεταβλητές που μπορούν να πάρουν οποιαδήποτε τιμή ενός διαστήματος πραγματικών αριθμών. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάλυση αυτή των μεταβλητών είναι η διάκριση τους σε ποιοτικές ή ποσοτικές. Οι μεταβλητές αυτές θα πρέπει να είναι ή και οι δυο ποιοτικές ή και δυο ποσοτικές. Εμφανίζονται στα δεδομένα με την εξής δομή: Παρατήρηση Χ-μεταβλητή Υ-μεταβλητή 1 x1 y1 2 x2 y2...... n χ n y n Αν οι μεταβλητές Χ,Υ είναι ποσοτικές, τα xi και yi ορίζουν ποσότητες, αν όμως οι μεταβλητές Χ,Υ είναι ποιοτικές τότε τα xi και yi είναι τα ονόματα των κατηγοριών στις οποίες αντιστοιχούν. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 48

Στο ερωτηματολόγιο χρησιμοποιήθηκαν ποιοτικές μεταβλητές. Λέγοντας «ποιοτικές μεταβλητές» εννοούμε εκείνες που δε μπορούν να εκφραστούν με αριθμητικές τιμές, αλλά μόνο να απαριθμηθούν (Κ. Μάτης,1994). Για τη μέτρηση των ποιοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε η ονομαστική κλίμακα χρησιμοποιώντας αριθμούς 1,2 (όχι, ναι) για την κάθε κατηγορία μεταβλητής. Επίσης χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα Likert, η οποία αποτελείται από σειρά προτάσεων, όπου ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να τοποθετηθούν, αντί να σημειώσουν απλώς τα στοιχεία με τα οποία συμφωνούν. Έτσι, ερωτήθηκαν να απαντήσουν σε κάθε θέμα / πρόταση με βάση ολιγάριθμους βαθμούς συμφωνίας ή διαφωνίας (Β. Φίλιας,1997). Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα 1=καθόλου δε συμφωνώ, 2= ελάχιστα συμφωνώ, 3= λίγο συμφωνώ, 4=πολύ συμφωνώ, 5=απόλυτα συμφωνώ, 6= δεν ξέρω. Ως προς τον τύπο των ερωτήσεων χρησιμοποιήσαμε τις κλειστές ερωτήσεις, με συγκεκριμένο αριθμό επιλογών, όπου ο ερωτώμενος κλήθηκε να επιλέξει την απάντηση που ταιριάζει στην περίπτωσή του. Ως προς τη σειρά των ερωτήσεων οι πρώτες ερωτήσεις προσπαθήσαμε να είναι πιο απλές, στη συνέχεια ακολουθούν ερωτήσεις με μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας, ενώ στο τελευταίο τμήμα του ερωτηματολογίου βρίσκουμε ερωτήσεις που αφορούν στα κοινωνιογραφικά χαρακτηριστικά των ερωτηθέντων. Όπως διατυπώθηκε για τη μέτρηση των μονοθεματικών, ποιοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε η ονομαστική και τακτική κλίμακα. Η βαθμολογία εξαρτήθηκε από πόσα μέρη αποτελείται η μεταβλητή. Για διμερείς 1,2 (όχι, ναι), για πενταμελείς 1,2,3,4,5, εξαμελείς 1,2,3,4,5,6. Οι μεταβλητές με τις αντίστοιχες μετρήσεις τους έχουν ως εξής: Q1: Αναφέρεται στον ορισμό του δάσους. Αφορούσε την άποψή τους για το τί εστί δάσος. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 49

Q2: Αναφέρεται στo ποσοστό φυτοκάλυψης 25% για το χαρακτηρισμό μιας δασικής έκτασης. Αφορούσε την άποψή τους για την ισχύ του άρθρου 3 του Ν. 3208/2003. Μετρήθηκε με την χρησιμοποίηση της ονομαστικής κλίμακας 1=ναι, 2= όχι. Q3: Αφορά στην υποχρεωτική αναδάσωση. Αντικατοπτρίζει τη στάση τους, στην εφαρμογή του άρθρου 117 3 του Συντάγματος του 1975. Για την μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου σωστή, 4= πολύ σωστή,,6= δεν απαντώ. Q4: Αναφέρεται στη κατεδάφιση των εντός των δασών κτισμάτων. Αφορούσε το βαθμό συμφωνίας με το άρθρο 114 του Ν. 1892/90 σε συνδυασμό με το άρθρο 71 του Ν.Δ 86/69. Για την μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε ή τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. Q5: Αφορά το καθεστώς των δασωμένων αγρών. Σχετίζεται με τη θεώρησή τους για τις εκτάσεις εκείνες που ήταν αγροί και μετέπειτα δασώθηκαν. Μετρήθηκε με τη χρησιμοποίηση ονομαστικής κλίμακας ομάδας πέντε ερωτήσεων. Q6: Αναφέρεται στις πυρκαγιές εντός των δασών. Αφορούσε την άποψή τους με την ποινή του άρθρου 265 του Ποινικού Κώδικα. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου καλή, 4= πολύ καλή,,6= δεν απαντώ. Q7: Αναφέρεται στη θεώρησή τους για τις σημαντικότερες απειλές των δασών. Χρησιμοποιήθηκε η πολυθεματική μεταβλητή 10 ερωτήσεων με την μέτρηση τακτικής κλίμακας με βαθμολογία 1= πολύ απειλούμενα,.2= λίγο απειλούμενα..4= δεν απαντώ. Q8: Αφορά στην ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προβαίνει σε παράνομη βοσκή. Μετρήθηκε με τη χρησιμοποίηση ονομαστικής κλίμακας ομάδας επτά ερωτήσεων. Q9: Αναφέρεται στη κατάσχεση των μέσων και των οργάνων που χρησιμοποιούνται για παράνομη πράξη. Aφορούσε στην άποψή τους για το βαθμό συμφωνίας με το άρθρο 271 3 του Δασικού Κώδικα του 1969. Για την μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 50

Q10: Αναφέρεται στην ποινή παράνομης δράσης σε αναδασωτέα έκταση. Αφορούσε στη γνώμη τους για το βαθμό που συμφωνούν με το άρθρο 70 του Ν.998/79. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου σωστή, 4= πολύ σωστή,,6= δεν απαντώ. Q11: Αναφέρεται στο βαθμό συμφωνίας με τη παραχώρηση δημόσιων δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων που προάγουν το εθνικό συμφέρον και την εθνική οικονομία. Χρησιμοποιήθηκε η πολυθεματική μεταβλητή 10 ερωτήσεων με τη μέτρηση τακτικής κλίμακας με βαθμολογία 1= καθόλου,.2= ελάχιστα..4= δεν απαντώ. Q12: Αναφέρεται στην παραχώρηση δασικών εκτάσεων με την καταβολή ανταλλάγματος χρήσης. Μετρήθηκε με τη χρησιμοποίηση της ονομαστικής κλίμακας με βαθμολογία 1=ναι, 2= όχι. Q13: Αναφέρεται στο καθεστώς των παραχωρηθέντων δασικών εκτάσεων για δεντροκομική χρήση. Αφορούσε στη γνώμη τους για την εφαρμογή του άρθρου 17 1 του 3208/2003. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. Q14: Αναφέρεται στην ανέγερση κτισμάτων σε δασικές εκτάσεις. Αφορούσε στο βαθμό που συμφωνούν με την ισχύ του άρθρου 114 του Ν.1892/1990. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου σωστή, 4= πολύ σωστή,,6= δεν απαντώ. Q15: Αναφέρεται στην ποινή που επιβάλλεται σε όσους ασκούν τη θήρα με παράνομα μέσα. Αφορούσε στο βαθμό που συμφωνούν με την εφαρμογή του άρθρου 287 του Ν.Δ 86/69. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου υπερβολική, 4= πολύ υπερβολική,,6= δεν απαντώ. Q16: Αναφέρεται στην αλλαγή του ισχύοντος άρθρου 268 του Ν.Δ 86/69, με βάση το οποίο χαρακτηρίζεται μια παράβαση ως Πταίσμα ή Πλημμέλημα. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου σωστή, 4= πολύ σωστή,,6= δεν απαντώ. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 51

Q17: Αφορά το τί νομοθετικά ισχύει σε περίπτωση παράνομης περίφραξη μιας δασικής έκτασης: Μετρήθηκε με τη χρήση ονομαστικής κλίμακας ομάδας έξι ερωτήσεων. Q18: Αναφέρεται στην ποινή που επιβάλλεται σε όσους επιχειρούν καταπάτηση δημόσιων δασικών εκτάσεων. Περιλαμβάνεται η γνώμη που έχουν για την εφαρμογή του άρθρου 250 του Δασικού Κώδικα. Για την μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου καλή, 4= πολύ καλή,,6= δεν απαντώ. Q19: Αναφέρεται στη μεταβίβαση υπέρ του Δημοσίου εκτάσεων που δεν έχει ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς τους. Πρόκειται για το βαθμό στον οποίο συμφωνούν με την εφαρμογή του άρθρου 13 του Ν.3208/03. Για την μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. Q20: Αναφέρεται στην εκδοχή δημιουργίας νέων Εθνικών Δρυμών. Για την μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. Q21: Περιλαμβάνει τη γνώμη τους, για ποιές από τις συγκεκριμένες ενέργειες αποτελούν αδικήματα περί θήρας. Μετρήθηκε με τη χρήση ομάδας δεκαεπτά ερωτήσεων με βαθμολογία 1= ναι, 2=όχι. Q22: Αφορά την άποψή τους για το βαθμό επιθυμίας μιας πιο αυστηρής δασικής νομοθεσίας. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ,,6= δεν απαντώ. Q23: Περιλαμβάνει το βαθμό συμφωνίας για την οικοδόμηση δασικών εκτάσεων, εφόσον η συγκεκριμένη έκταση έχει χαρακτηριστεί ως αγρός. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου ικανοποιημένος, 4= πολύ ικανοποιημένος,,6= δεν απαντώ. Q24: Αναφέρεται στην εκδοχή ύπαρξης ενός γενικότερου πολεοδομικού σχεδίου για την εντός των δασών οικοδόμηση. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 52

Q25: Αφορά τη γνώμη τους για το βαθμό που συμφωνούν με την αποκλειστική θήρα εντός των Ε.Κ.Π. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. Q26: Αναφέρεται στο βαθμό ικανοποίησης των ατόμων από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας της χώρας. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η τακτική κλίμακα με βαθμολογία 1= καθόλου, 4= πολύ συμφωνώ,,6= δεν απαντώ. Q27: Αναφέρεται στο φύλο του ερωτηθέντα. Μετρήθηκε με την χρήση της ονομαστικής κλίμακας 1=ναι, 2= όχι. Q28: Αναφέρεται στην ηλικία του ερωτηθέντα. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η ισοδιαστημική κλίμακα με βαθμολογία 1= από 18 έως 30 ετών,..5=από 61 ετών και άνω. Q29: Αφορά στην κατανομή των ατόμων του πληθυσμού, σε σχέση με την εκπαίδευση. Οι κατηγορίες που υπήρχαν για την εκπαίδευση ήταν: αγράμματοι, δημοτικού, γυμνασίου, τεχνικής σχολής, λυκείου, Τ.Ε.Ι, Α.Ε.Ι. Μετρήθηκε με τη χρήση ονομαστικής κλίμακας ομάδας επτά ερωτήσεων. Q30: Αφορά την κατανομή των ατόμων του πληθυσμού, σε σχέση με το επάγγελμα. Μετρήθηκε με τη χρήση ονομαστικής κλίμακας ομάδας επτά ερωτήσεων. Q31: Αναφέρεται στην εισοδηματική κατάσταση των ερωτηθέντων. Για τη μέτρησή της χρησιμοποιήθηκε η ισοδιαστημική κλίμακα με βαθμολογία 1=μικρότερο από 6.800.4= μεγαλύτερο από 19.000. 2.3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Ο στατιστικός πληθυσμός της έρευνας, όπως είδη αναφέρθηκε, αποτέλεσε το σύνολο των ατόμων, που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με το δάσος, όλων των νομών της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας. Λέγοντας «άμεση ή έμμεση σχέση με το δάσος», εννοούμε τις ομάδες εκείνες του πληθυσμού, που ανάλογα με την ιδιότητά τους διακρίνονται σε υπαλλήλους των Δασικών Υπηρεσιών, σε μέλη των δασικών συνεταιρισμών και ορειβατικών συλλόγων, σε κυνηγούς των κυνηγετικών συλλόγων, σε άτομα που ανήκουν σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, αλλά και σε άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 53

Κίνηση ερωτ/γίων σπουδαστές που αποκτούν επιστημονική δασική εκπαίδευση και κατάρτιση. Για τη συλλογή των στοιχείων έγινε γενική απογραφή των άνω ομάδων που σχετίζονται με το δάσος και για το λόγο αυτό στάλθηκαν 1900 ερωτηματολόγια σε όλο το πληθυσμό. Η μέθοδος που επιλέχτηκε για τη συλλογή των στοιχείων, ήταν αυτή των ταχυδρομικών συνεντεύξεων. Προτιμήθηκε η μέθοδος αυτή έναντι των προσωπικών και τηλεφωνικών συνεντεύξεων διότι: α) οι προσωπικές συνεντεύξεις αν και δίνουν μεγαλύτερα ποσοστά απαντήσεων, συνδυάζονται με υψηλό κόστος και ειδικότερα όταν παρατηρείται ευρεία διασπορά του στατιστικού πληθυσμού, όπως στην περίπτωσή μας, β) οι τηλεφωνικές συνεντεύξεις συνδυάζονται με περιορισμένη χρόνου διενέργεια και δεν είναι δυνατόν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της έρευνας, η οποία κάλυπτε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και απαιτούσε μεγάλο χρονικό διάστημα για την απάντηση των ερωτήσεων, γ) οι ερωτώμενοι τείνουν να είναι πιο ειλικρινείς, μέσω της ταχυδρόμησης των ερωτηματολογίων (Β.Μακράκης,1997). Την αποστολή του ερωτηματολογίου συνόδευε ενημερωτικό σημείωμα με τους στόχους της έρευνας και παράκληση για συμπλήρωση και επιστροφή του ερωτηματολογίου σε δεκαπέντε ημέρες. Μετά από την εκπνοή της ημερομηνίας επιστροφής των απαντήσεων, έγιναν τηλεφωνικά δύο υπενθυμίσεις ειδικά στον πληθυσμό των δημοσίων δασικών υπαλλήλων. Τελικά, επιστράφηκαν συμπληρωμένα 417 ερωτηματολόγια που αντιστοιχούν σε ποσοστό επιστροφής 21%. Η κατανομή των σταλθέντων και επιστραφέντων ερωτηματολογίων, καθώς και τα ποσοστά επιστροφής αναγράφονται στο πιο κάτω Πίνακα. Πίνακας 1. Κίνηση των ερωτηματολογίων Δημόσιοι Δασικοί Υπάλληλοι Μέλη Δασικών Συνεταιρισμών Μέλη Κυνηγετικών Συλλόγων Μέλη Ορειβατικών Συλλόγων Μέλη Μ.Κ.Ο Σπουδαστές Επιστροφή 100 59 67 42 50 99 Ποσοστό 30% 17,8% 20,3% 12,7% 15% 29% Το ποσοστό επιστροφής των απαντηθέντων ερωτηματολογίων (21%), εάν και σχετικά περιορισμένο, δεν αποκλίνει από τα γενικώς επιτυγχανόμενα ποσοστά επιστροφής σε παρόμοιες ταχυδρομικές συνεντεύξεις. Ο Φίλιας άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 54

(1987) παρατηρεί ότι τα ποσοστά μη επιστροφής 50% θεωρούνται ως κανονικά, ενώ έρευνες των οποίων το 80%-90% των επιλεγέντων ατόμων δε συνεργάστηκαν δεν είναι σπάνιες. Στα ίδια επίπεδα κινούνται και οι Ανανίκας και ο Δαουτόπουλος (1991), οι οποίοι αναφέρουν ότι η αναλογία των απαντήσεων στις ταχυδρομικές συνεντεύξεις κυμαίνεται σε μεγάλα περιθώρια, από τα πολύ χαμηλά που μπορεί να είναι 5-10% των ερωτηματολογίων που ταχυδρομήθηκαν, μέχρι τα πολύ υψηλά που μπορεί να φτάσουν το 85-90%. Επίσης ο Μάτης (1994) παρατηρεί ότι αν δεν είναι υποχρεωτική η απάντηση από κάποια νομική διάταξη ποτέ δεν παίρνουμε πίσω πάνω από 25% των ερωτηματολογίων. 2.4. ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Για τη συλλογή των απαραίτητων στοιχείων επικοινωνήσαμε στις αρχές του 2004 με τους Δασάρχες και Διευθυντές των Δημόσιων Δασικών Υπηρεσιών, αλλά και με τους υπευθύνους των υπόλοιπων συλλόγων συνεταιρισμών όλων των νομών της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας. Ζητήσαμε τα στοιχεία (Ονοματεπώνυμο και ιδιότητα) όλων των υπαλλήλων των δασικών υπηρεσιών, αλλά και μελών των ορειβατικών, κυνηγετικών συλλόγων, των Μ.Κ.Ο και των δασικών συνεταιρισμών. Στο διάστημα Ιούνιος- Σεπτέμβριος του 2004 ετοιμάστηκαν οι φάκελοι με τα ερωτηματολόγια και με ομαδική αποστολή μέσω των ΕΛΤΑ στάλθηκαν σε όλα τα άτομα του πληθυσμού της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας. Στη συνέχεια υπήρξε συστηματική και διερευνητική επικοινωνία με τους υπεύθυνους των υπηρεσιών και συλλόγων, με σκοπό, πρώτον την επιβεβαίωση ότι το ερωτηματολόγιο έφτασε στο σωστό προορισμό του και δεύτερον τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος που θα καταστήσει πιο πιθανή την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου, ενισχύοντας έτσι την εξωτερική ισχύ (external validity) της έρευνας (De Vaus, 1991). Τελικά η συγκέντρωση των ερωτηματολογίων ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2005. 2.4.1. Λόγοι μη συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων Στις περιπτώσεις που μπορέσαμε να έρθουμε απευθείας σε επαφή με τους ερωτηθέντες, οι βασικοί λόγοι που δεν απάντησαν οφειλόταν σε άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 55

προσωπική αμέλεια, έλλειψη χρόνου, αλλά και αδιαφορία για συνεργασία από συγκεκριμένες ομάδας του στατιστικού πληθυσμού. Συγκεκριμένα οι υπάλληλοι των δασικών υπηρεσιών, αλλά και οι σπουδαστές και τα μέλη των Μ.Κ.Ο, έδειξαν ιδιαίτερη προθυμία στο να βοηθήσουν, απαντώντας στις ερωτήσεις, αλλά εξασφαλίζοντάς μας και χρήσιμα στοιχεία για την ευόδωση της έρευνας. Αντίθετα, τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών και των κυνηγετικών συλλόγων, παρουσιάστηκαν απρόθυμα για τη συγκεκριμένη μορφή συνεργασίας, είτε λόγου του χαμηλότερου επιπέδου εκπαίδευσης, είτε διότι θεωρούσαν την απάντηση του συγκεκριμένου ερωτηματολογίου ως μια μορφή κριτικής και ελέγχου των δράσεων των συγκεκριμένων ομάδων. 2.5. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Η κωδικοποίηση των στοιχείων ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2005. Στην συνέχεια έγιναν οι απαραίτητες διορθώσεις και τροποποιήσεις στο αρχείο και από το διάστημα Ιουνίου Σεπτεμβρίου 2006 προχωρήσαμε στη διαδικασία ανάλυσης και εξαγωγής των αποτελεσμάτων. Για την εισαγωγή και επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS (Statistical Package for Social Sciences) της έκδοσης 16.0. Ο αντικειμενικός σκοπός κάθε δειγματοληπτικής μεθόδου είναι να μας δώσει στοιχεία, ώστε να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε ορισμένα συμπεράσματα, σχετικά με τον πληθυσμό που μας ενδιαφέρει, βασιζόμενοι μόνο σε πληροφορίες που υπάρχουν στο δείγμα μας. Θα επικεντρωθούμε περισσότερο στις σχέσεις μεταξύ δύο ή και περισσότερων μεταβλητών. Το πρώτο βήμα που κάνουμε πάντα είναι η μελέτη και η παρουσίαση χωριστά κάθε μιας των μεταβλητών που περιλαμβάνονται στο στατιστικό δείγμα. Λέγοντας μελέτη των μεταβλητών εννοούμε: Α) τον υπολογισμό των στατιστικών μέτρων ή μέτρων διασποράς στο δείγμα και Β) το σχηματισμό του πίνακα συχνοτήτων για τις ποιοτικές μεταβλητές ή του ομαδοποιημένου πίνακα συχνοτήτων για τις ποσοτικές. Για τη σύνοψη, ταξινόμηση και παρουσίαση των πρωτογενών δεδομένων μας, χρησιμοποιήσαμε τις μεθόδους της περιγραφικής άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 56

στατιστικής. Οι διακριτές μεταβλητές (απαντήσεις που δόθηκαν) περιγράφονται ως απόλυτος αριθμός συχνοτήτων ή ως επί τις εκατό ποσοστά. Για τις ποιοτικές μεταβλητές αν είναι κατηγορίας, τότε για το σχηματισμό του Πίνακα συχνοτήτων υπολογίζουμε τη σχετική συχνότητα και την επικρατούσα τιμή (μέση τιμή και διασπορά δεν έχουν νόημα), ενώ αν οι μεταβλητές είναι διάταξης υπολογίζουμε διάμεσο, επικρατούσα τιμή (μέση τιμή και διασπορά όχι απαραίτητα). Αντιθέτως, στις ποσοτικές μεταβλητές υπολογίζουμε επιπλέον το μέσο όρο και τη διασπορά( Α. Κόλλιας, 2006). Ακολουθώντας τις ενέργειες Analyze Descriptive Statistics Frequencies του SPSS v. 16.0, υπολογίσαμε τις συχνότητες όπως φαίνεται στους παρακάτω πίνακες: Πίνακας 2: Μέτρα Διασποράς πουπροέκυψαν με την διαδικασίαfrequencies Statistics N Valid 417 Missing 0 Mean 3 Std. Error of 0 Mean Valid Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent 1 80 19,2 19,2 19,2 2 67 16,1 16,1 35,3 3 91 21,8 21,8 57,1 Median 3 4 92 22,1 22,1 79,1 Mode 4 5 84 20,1 20,1 99,3 Std. Deviation 1 6 3,7,7 100,0 Sum 1293 Total 417 100,0 100,0 α) Frequency: Συχνότητα (f). Η συχνότητα αντιπροσωπεύει τον αριθμό του συνόλου των υποκειμένων, παρατηρήσεων ή περιπτώσεων που εμπίπτουν σε μια υπο-κατηγορία μιας μεταβλητής. β) Percent: Ποσοστό %. Το ποσοστό % για κάθε υπο-κατηγορία μιας μεταβλητής υπολογίζεται ως εξής: Υπολογισμός ποσοστού % μιας υπο-κατηγορίας επί του συνόλου των υποκειμένων, παρατηρήσεων ή περιπτώσεων άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 57

όπου: f κελιού i x 100 Ν f= συχνότητα μιας υπο-κατηγορίας i, δηλ. το σύνολο των υποκειμένων, περιπτώσεων ή παρατηρήσεων που απαρτίζουν αυτή την υπο-κατηγορία. N= Σύνολο των υποκειμένων, περιπτώσεων ή παρατηρήσεων του δείγματος. γ) Valid Percent: Έγκυρο ποσοστό. Στο έγκυρο ποσοστό δεν περιλαμβάνονται οι περιπτώσεις που λείπουν (missing). δ) Cumulative Percent: Αθροιστικό ποσοστό. Εδώ, διαδοχικά προσθέτονται τα ποσοστά από την πρώτη ως την τελευταία υπο-κατηγορία μιας μεταβλητής. Με την εντολή Crosstabs μπορεί κάποιος να δημιουργήσει πίνακες συνάφειας και να παράγει διάφορα στατιστικά ελέγχου των πιθανών σχέσεων των υπό εξέταση μεταβλητών. Είναι ένας καλός τρόπος παρουσίασης δύο μεταβλητών, ώστε να μπορεί κάποιος να διερευνήσει την ύπαρξη σχέσης ανάμεσά τους. Επίσης, με τη διαδικασία «Crosstabs» του SPSS μπορούμε επιπλέον να προχωρήσουμε και στην αναζήτηση της έντασης και της φύσης της σχέση τους (X 2 έλεγχο ανεξαρτησίας και συσχετίσεις). Με την προϋπόθεση, ότι υπάρχει κάποιο ανοικτό ενεργό αρχείο δεδομένων από το μενού Analyse Descriptives Statistics Crosstabs Statistics, μπορεί να ορίζει κάποιος τα μέτρα συνάφειας (συσχέτισης) που θέλει να χρησιμοποιήσει. Τα μέτρα, δείκτες ή συντελεστές συνάφειας είναι τα στατιστικά μέτρα με τα οποία μπορεί κανείς να διακρίνει, εάν υπάρχει σχέση μεταξύ δύο ή περισσότερων μεταβλητών και σε ποιό βαθμό μπορεί κάποιος, γνωρίζοντας τις τιμές της μιας μεταβλητής να προβλέψει τις τιμές της άλλης μεταβλητής. Αυτά τα μέτρα ή συντελεστές συνάφειας παίρνουν τιμές από 1 μέχρι +1. Το 0 δείχνει παντελή έλλειψη σχέσης, το +1 δείχνει τέλεια θετική σχέση και το 1 τέλεια αρνητική σχέση μεταξύ δυο μεταβλητών. Η επιλογή του κατάλληλου μέτρου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες εκ των οποίων δύο είναι πολύ σημαντικοί: το επίπεδο μέτρησης της μεταβλητής και άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 58

αν η σχέση είναι συμμετρική ή ασύμμετρη. Στην πράξη το αν μια σχέση είναι συμμετρική ή ασύμμετρη εξαρτάται από την ερώτηση, που θέλει κανείς να απαντήσει. Αν η ερώτηση είναι υπάρχει σχέση μεταξύ δύο μεταβλητών, τότε η σχέση είναι συμμετρική. Αν η ερώτηση είναι αν μία μεταβλητή επηρεάζει μία άλλη τότε η σχέση είναι ασύμμετρη. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα μέτρα συνάφειας ανάλογα με τα δύο κριτήρια που αναφέρθηκαν( Α. Κόλλιας, 2006). Πίνακας Μέτρων Συνάφειας γιαονομαστικές, Τακτικές και Ισοδιαστημικές μεταβλητές. ΚλίμακαΜέτρησης Συμετρική Ασύμετρη ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Phi (γιαπίνακες 2x2) V του Gramer (γιαπίνακες m x n) Lamda ή τ τουgoodman και Kruskal ΤΑΚΤΙΚΕΣ γ (Gamma) (γιαμεταβλητές με λίγεςκατηγορίες) και ρ τουspearman (γιαμεταβλητές μεπολές κατηγορίες d του Somer τ-b του Kendal ΙΣΟΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ r του Pearson Παλινδρόμηση Παρ' όλο που το στατιστικό κριτήριο x 2 μας βοηθά να εκτιμήσουμε αν υπάρχει σχέση ανάμεσα σε δύο μεταβλητές δε μας πληροφορεί για την ένταση αυτής της σχέσης. Οι δείκτες συνάφειας μας βοηθούν να διαπιστώσουμε ποσοτικά την ένταση αυτής της σχέσης. Η επιλογή ενός συγκεκριμένου δείκτη συνάφειας εξαρτάται σημαντικά από την κλίμακα μέτρησης της κάθε μεταβλητής (αν είναι κατηγορική ή τακτική) και τον αριθμό των κατηγοριών κάθε μεταβλητής. Οι συσχετίσεις μεταξύ διακριτών «βαθμωτών» κλιμακωτών μεταβλητών (π.χ. βαθμός συμφωνίας από 1 έως 5) ελέγχθηκαν μέσω του μέτρου (συντελεστή) Γάμμα (gamma) που προτάθηκε από τους Goodman και Kruskal (Liebetrau, Albert M., 1983). Ο συντελεστής Spearman χρησιμοποιήθηκε επίσης για την επιβεβαίωση των συσχετίσεων μεταξύ των διακριτών «βαθμωτών» μεταβλητών. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 59

Συγκεκριμένα ο συντελεστής Spearman, είναι ένας δείκτης της γραμμικής συνάφειας ανάμεσα σε δύο μεταβλητές των οποίων οι τιμές είναι τακτικές και εκφράζουν μια κατάταξη. Δείχνει το μέγεθος και την κατεύθυνση της συνάφειας ανάμεσα σε δύο μεταβλητές και παίρνει τιμές που κυμαίνονται από -1 (αρνητική συνάφεια) έως +1 (θετική συνάφεια). Όταν η τιμή του πλησιάζει στο ±1 τόσο ισχυρότερη είναι η συνάφεια, ενώ όσο πλησιάζει το 0 δεν υπάρχει συνάφεια ( Χ. Νικολαΐδη, 2007). Πέρα από αυτήν την περίπτωση, όταν και οι δύο μεταβλητές, για τις οποίες θέλουμε να ελέγξουμε την πιθανή ύπαρξη μιας μεταξύ τους σχέσης στον πληθυσμό, είναι τακτικές ή ποιοτικές διαλέγουμε το δείκτη συνάφειας Gamma (γ). Ο δείκτης γ προσδιορίζει και την ένταση αλλά και τη φύση της συνάφειας (θετική ή αρνητική), όπου το λογισμικό τα χωρίζει σε δύο κατηγορίες. Στην πρώτη ανήκουν εκείνα που απαιτούν το χαρακτηρισμό μιας μεταβλητής ως ανεξάρτητης και της άλλης ως εξαρτημένης. Βασίζονται στην ιδέα ότι ο βαθμός της σχέσης που συνδέει τις δύο μεταβλητές μπορεί να μετρηθεί με το βαθμό στον οποίο η γνώση των τιμών της μιας μεταβλητής βελτιώνει τις προβλέψεις μας για την άλλη. Υπολογίζεται χρησιμοποιώντας στατιστικές λειτουργίες του "μεγαλύτερου από" (>), "μικρότερο από" (<) και "ίσο με" (=) και κάθε ζεύγος δεδομένων μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως "δεμένο ζεύγος" (tied -Τ), ως αρμονικό (concordant -P) και ως μη αρμονικό (discordant -Q). Αρμονικό για παράδειγμα είναι ένα ζεύγος όπου δύο περιπτώσεις ταξινομούνται στην ίδια σειρά και στις δύο μεταβλητές. Η τιμή του γ είναι θετική όταν ο αριθμός των αρμονικών ζευγών (Ρ) είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των μη αρμονικών ζευγών (Q) και μηδέν όταν είναι ίσος. Ο δείκτης γ παίρνει τιμές από -1 έως +1. Η τιμή γ=-1 σημαίνει ότι υπάρχει μια τέλεια αρνητική σχέση ανάμεσα στις δύο μεταβλητές και το αντίστροφο όταν γ=+1. Όταν γ=0 τότε λέμε ότι οι 2 μεταβλητές δε σχετίζονται μεταξύ τους( Α. Κόλλιας, 2006). Με τη διαδικασία «Crosstabs», του SPSS v. 16.0 υπολογίσαμε τις συσχετίσεις, όπως φαίνεται στο παρακάτω Πίνακα 3: άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 60

Πίνακας 3: Αποτελέσματατης ανάλυσης πουπροέκυψαν με τη διαταγή Crosstabs Case Processing Summary Cases Valid Missing Total N Percent N Percent N Percent Q.31 * Q.1 410 99,0% 4 1,0% 414 100,0% Q.31 * Q.1 Crosstabulation Count Q.1 1 2 3 4 5 Total Q.31 1 26 11 16 15 17 85 2 13 6 20 16 11 66 3 18 15 19 23 16 91 4 23 34 36 35 40 168 Total 80 66 91 89 84 410 Symmetric Measures Value Asymp. Std. Approx. Error a Approx. T b Sig. Ordinal by Ordinal Gamma,075,056 1,341,180 Spearman Correlation,069,051 1,393,164 c N of Valid Cases 413 Το SPSS πραγματοποιεί τον εντοπισμό της έντασης και της φύσης μεταξύ 2 μεταβλητών ποιοτικών και από την εντολή Correlate. Αν οι μεταβλητές είναι διάταξης και οι ενδείξεις μας είναι μη γραμμικές τότε χρησιμοποιούμε τον συντελεστή συσχέτισης του Spearman ή τους συντελεστές Tau-b και Kendall. Οι διαφορές των «βαθμωτών» μεταβλητών μεταξύ δύο ομάδων αξιολογήθηκαν μέσω της μη-παραμετρικής δοκιμασίας Mann-Whitney (Mann, H. B., & Whitney, D. R.,1947). Ο έλεγχος U των Mann-Whitney, αποτελεί των έλεγχο δύο ανεξάρτητων δειγμάτων. Ουσιαστικά χρησιμοποιείται για ασυσχέτιστα δεδομένα και για να ελέγξει αν δύο ανεξάρτητα δείγματα, έχουν παρθεί από τον ίδιο πληθυσμό (Κ.Μάτης, 1994). Από το μενού Analyse- Nonparametric tests- Crosstabs- 2 Related samples- Wilcoxon- Sing, μπορεί να ορίζει κάποιος τα μέτρα συνάφειας (συσχέτισης) που θέλει να χρησιμοποιήσει, που στην περίπτωση αυτή είναι ο έλεγχος U των Mann-Whitney. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 61

ΚΕΦΑΛΙΑΟ 3: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3.1. Ανάλυση αθροιστικών συχνοτήτων Στο κεφάλαιο αυτό παρατίθενται οι απόψεις του συνολικού πληθυσμού του δείγματος, με τη μορφή αθροιστικών συχνοτήτων (περιγραφική στατιστική). Από τις απαντήσεις που συλλέχτηκαν από τις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου, καταγράφεται μια πρώτη γενική εικόνα των προσωπικών αντιλήψεων των ατόμων. Πρόκειται για αντιλήψεις που μαρτυρούν τη γνώση, αλλά και το βαθμό αξιολόγησης και αποδοχής σημαντικών άρθρων των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας. Επιπλέον, δίδεται μια γενική εξήγησηερμηνεία των απαντήσεων του συνολικού πληθυσμού, βασισμένη και σε ερευνητικές υποθέσεις. Η αρχική μεταβλητή Q1 αναφέρεται στον ορισμό του δάσους. Το 24% των δημόσιων δασικών υπαλλήλων απάντησε ότι συμφωνεί πολύ με τον ορισμό του δάσους, ως κάθε έκταση που καλύπτεται από ξυλώδη φυτά οποιοσδήποτε διαστάσεως και ηλικίας με σκοπό την παραγωγή δασικών προϊόντων, ενώ το 20,6% απάντησε ότι συμφωνεί απόλυτα. Αντίθετα το 21,1% και το 19,4% απάντησαν ότι συμφωνούν ελάχιστα και λίγο αντίστοιχα και μόνο το 14,3% απάντησε ότι δε συμφωνεί καθόλου. Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι σχεδόν το 45% των δημόσιων δασικών υπαλλήλων συμφωνεί με την έννοια του δάσους που αποδίδει η πρώτη μεταβλητή, με τον πρώτο δηλαδή νομοθετικό ορισμό του δάσους που δόθηκε το 1888 με τον νόμο ΑΧΝ/ 1888 «περί διακρίσεως και οριοθεσίας των δασών». Το 16,7% των μελών των δασικών συνεταιρισμών της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας δε συμφωνεί καθόλου με το συγκεκριμένο ορισμό του δάσους, ενώ ένα αντίστοιχο 16,7% συμφωνεί ελάχιστα. Ανάλογη άποψη εκφράζει και το ποσοστό του 20,8% που συμφωνεί λίγο. Αντίθετα το 8,3% συμφωνεί πολύ, ενώ το 25% συμφωνεί απόλυτα. Αναφορικά με τα άτομα- μέλη των κυνηγετικών συλλόγων που ασκούν τη θήρα στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, το 23,4% συμφωνεί πολύ, ενώ το ίδιο ποσοστό συμφωνεί απόλυτα με το συγκεκριμένο ορισμό. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 62

Αντίθετα, το 27,7% δε συμφωνεί καθόλου, το 14,9% συμφωνεί ελάχιστα, ενώ το 8,5% συμφωνεί λίγο. Ανάλογες είναι οι απαντήσεις των ατόμων των ορειβατικών συλλόγων. Συγκεκριμένα το 16,7% δε συμφωνεί καθόλου, το 16,7% συμφωνεί ελάχιστα, ενώ το 20% συμφωνεί λίγο. Αντίθετη άποψη εκφράζει το 26,7% που συμφωνεί πολύ και το 16,7% που συμφωνεί αρκετά. Τέλος, ένα σημαντικό στατιστικό ποσοστό της τάξεως του 20% των ορειβατών εξέδωσαν την απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Από τα μέλη των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων ένα ποσοστό της τάξης του 16% δε συμφωνεί καθόλου, ενώ ένα αντίστοιχο 16% συμφωνεί ελάχιστα. Σε συνδυασμό με το 32% που συμφωνεί λίγο, παρατηρούμε ότι το 64% δε συμφωνεί πολύ με τον με τον ορισμό του δάσους ως κάθε έκταση που καλύπτεται από ξυλώδη φυτά οποιοσδήποτε διαστάσεως και ηλικίας με σκοπό την παραγωγή δασικών προϊόντων. Αντίθετα το 16% συμφωνεί πολύ και το 18% συμφωνεί απόλυτα. Τέλος, στους φοιτητές της Δασολογικής Σχολής του Α.Π.Θ και των σπουδαστών των Δημοσίων Ι.Ε.Κ με την ειδικότητα «ειδικός δασικής προστασίας», η κυριαρχούσα απάντηση είναι η συμφωνώ λίγο με ποσοστό 28,8%. Την ίδια άποψη σχεδόν εκφράζει το 26,1% που δε συμφωνεί καθόλου, καθώς και το 6,3% συμφωνεί ελάχιστα. Αντίθετη γνώμη διατυπώνει το 18.9% που συμφωνεί πολύ και το 18% που συμφωνεί απόλυτα. Μόνο το 0,9% απάντησε δεν ξέρω, δεν απαντώ. Συνοπτικά οι απαντήσεις των ομάδων του στατιστικού πληθυσμού, αναφορικά με τον ορισμό του δάσους συνοψίζονται στον πιο κάτω Πίνακα -Γράφημα. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 63

Πίνακας 4: Οι απαντήσεις τουπληθυσμούαναφορικάμε τον ορισμότουδάσους Πίνακας 4 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 14,3 21,1 19,4 24 20,6 0 Δ.Σ 16,7 16,7 20,8 8,3 25 8,3 ΚΥΝ 27,7 14,9 8,5 23,4 23,4 0 ΟΡΕΙΒ 16,7 16,7 20 26,7 16,7 20 Μ.Κ.Ο 16 16 32 16 18 0 ΣΠΟΥΔ 26,1 6,3 28,8 18.9 18 0,9 Στη δεύτερη μεταβλητή Q2, αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν στην εφαρμογή του άρθρου 3 του Ν. 3208/2003, το 60,6% των δημοσίων δασικών υπαλλήλων της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας έδωσε την απάντηση όχι. Δε συμφωνούν με την εφαρμογή του συγκεκριμένου άρθρου της δασικής νομοθεσίας. Η απάντησή τους έρχεται να επιβεβαιώσει την αντίθεση τους, ενάντια στον τελευταίο δασικό νόμο 3208/2003 για την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, που εξειδικεύει το ποσοστό συγκόμωσης σε σχέση με τον ορισμό του δάσους. Απαιτείται φυτοκάλυψη τουλάχιστον 25% για να χαρακτηρισθεί μια έκταση ως δασικό οικοσύστημα σε αντιδιαστολή με το 15% του Ν. 998/1979. Το παρών νόμο εξαρχής τον χαρακτηρίζουν αντισυνταγματικό, διότι περιορίζει την προστασία των δασών, θέτοντας τεράστιες δασικές εκτάσεις εκτός της προστασίας της δασικής νομοθεσίας. Θέτει εκτός προστασίας παραθαλάσσιες και δασικές περιοχές, καθώς και εκτάσεις που αποτελούσαν σημαντικούς βιότοπους χλωρίδας και άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 64

πανίδας. Αντίθετα, το 38,9% απάντησε ότι συμφωνεί με τον νέο δασικό νόμο. Κρίνει ότι η εξειδίκευση αυτή είναι αναγκαία, ώστε να αποφεύγεται η αυθαιρεσία των κρατικών υπαλλήλων κατά τη διαδικασία χαρακτηρισμού μιας έκτασης ως δασική ή μη. Αναφορικά με τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών το 54,2% συμφωνεί με την ισχύ του άρθρου 3 του Ν.3208/2003, ενώ το 43,5% έδωσε την απάντηση όχι, ότι, δηλαδή, δε συμφωνεί με την εφαρμογή του. Ανάλογη άποψη φαίνεται να εκφράζει και η πλειοψηφία των ατόμων που ασκούν τη θήρα, στους κυνηγετικούς συλλόγους της Κεντρικής Μακεδονίας. Συγκεκριμένα το 59,6% συμφωνεί με την αύξηση του ποσοστού φυτοκάλυψης από 15% σε 25% που διατυπώνει ο Ν. 3208/2003, σε σχέση με τον προϋπάρχοντα 998/79. Αντίθετα το 38,3% των κυνηγών απάντησε όχι στην εφαρμογή του συγκεκριμένου άρθρου. Γνωρίζουν ότι θα αποφέρει τον αποχαρακτηρισμό εκατομμυρίων στρεμμάτων δασικής γης, γεγονός που θα στερήσει την άσκηση της θήρας στα εδάφη αυτά, μιας και τα περισσότερα αλλάζουν μορφή και χρήση. Το 30% των ορειβατών συμφωνεί με την αλλαγή του βαθμού συγκόμωσης, που αποτελεί τη βάση για το χαρακτηρισμό μιας έκτασης δασικής. Διαφορετική γνώμη εκφράζει το υπόλοιπο 70% των μελών των ορειβατικών συλλόγων που δε συμφωνούν με την εφαρμογή του άρθρου 3 του Ν. 3208/2003. Είναι πιθανό να έχουν πιο αναπτυγμένη την οικολογική τους ευαισθησία, σχετικά με το τί είναι δάσος, αδιαφορώντας για το ποσοστό φυτοκάλυψης. Για αυτούς νοείται ως η επιφάνεια του εδάφους με φυτά, πάνω στην οποία συνυπάρχουν, τόσο η πανίδα, όσο και η χλωρίδα. Εντυπωσιακή είναι η απάντηση των μελών των Μ.Κ.Ο της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας. Το 86% απάντησε ότι δε συμφωνεί με την αλλαγή του ποσοστού συγκόμωσης, ενώ μόνο το 12% είναι υπέρμαχο της εφαρμογής της συγκεκριμένης νομοθετικής διάταξης. Ανάλογη στάση εκφράζει και 72,1% των σπουδαστών από το χώρο της εκπαίδευσης δίδοντας την απάντηση όχι. Είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι η εφαρμογή της παρούσης διάταξης, θα οδηγήσει στην «αποδέσμευση» εκατομμυρίων στρεμμάτων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο αποχαρακτηρισμό άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 65

εκτάσεων που έχει γίνει ποτέ, που θα οδηγήσει σε τεράστια ανακατανομή πλούτου και περιουσίας. Εκτάσεις που έχουν κοινωφελή σκοπό παραδίδονται στα χέρια επιτήδειων, ενώ παράλληλα πλήττεται το επίπεδο ζωής των υπολοίπων. O νέος νόμος για τα δάση θα αλλάξει εντελώς τον δασικό χάρτη της χώρας. H απελευθέρωση εκατομμυρίων εκτάσεων από την προστασία της δασικής νομοθεσίας θα αυξήσει κατακόρυφα την αξία της γης, εφόσον, πλέον, θα μπορεί να αξιοποιηθεί οικιστικά. Συνοπτικά οι απαντήσεις των ομάδων του στατιστικού πληθυσμού, αναφορικά με τη δεύτερη μεταβλητή συνοψίζονται στον Πίνακα 5 και Γράφημα 2. Πίνακας 5: Οβαθμός συμφωνίας στην εφαρμογήτουάρθρου3 του Ν. 3208/2003 Πίνακας 5 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 38,9 60,6 Δ.Σ 54,2 43,5 ΚΥΝ 59,6 38,3 ΟΡΕΙΒ 30 70 Μ.Κ.Ο 12 86 ΣΠΟΥΔ 27 72,1 Αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν με την εφαρμογή του άρθρου 117 του Συντάγματος του 1975 που αφορά τη συνταγματική κατοχύρωση της προστασίας των δασών της μεταβλητής Q3, έχουμε τα εξής: στην κατηγορία των υπαλλήλων της δασικής αρχής η κυριαρχούσα απάντηση με ποσοστό 72,6% είναι η απόλυτα σωστή. Συμφωνούν με την ισχύ του άρθρου 117 του Συντάγματος που αναφέρει ότι τα δημόσια ή ιδιωτικά δάση και οι δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά ή με άλλο τρόπο δεν αποβάλλουν το χαρακτήρα που είχαν πριν καταστραφούν και κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες. Ανάλογη άποψη εκφράζει και το 16,6% των δασικών υπαλλήλων, που τη θεωρεί πολύ σωστή. Αντίθετη άποψη διατυπώνει το 2,3% και 8% με την απάντηση ελάχιστα και λίγο καλή αντίστοιχα. Στη μεταβλητή αυτή εκδηλώνεται καθαρά ο προστατευτικός ρόλος της δασικής αρχής στο επίπεδο τόσο της προστασίας, όσο και της πρόληψης. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 66

Υποστηρίζουν ότι εκτάσεις που έχουν ήδη καταστραφεί κηρύσσονται αναδασωτέες και δε μπορούν πλέον να αποχαρακτηριστούν. Διαφωνούν με τη νέα εγκύκλιο του 2004 που υποκινεί τους Δασάρχες να επανεξετάσουν των περί αναδασώσεων αποφάσεων, υπό το πρίσμα του νέου νόμου, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τον αποχαρακτηρισμό και την οικοπεδοποίηση των αναδασωτέων εκτάσεων. Από την ίδια φιλοσοφία διακατέχεται και η απάντηση των μελών των δασικών συνεταιρισμών των νομών της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι εξέδωσαν μόνο θετική απάντηση για τη συγκεκριμένη μεταβλητή, επιλέγοντας αποκλειστικά την απάντηση απόλυτα σωστή και πολύ σωστή. Συγκεκριμένα το 70,8% θεωρεί απόλυτα σωστή τη συνταγματική προστασία των δασών που παρέχει το άρθρο 117 του Συντάγματος της Ελλάδας του 1975, ενώ το 25% τη θεωρεί πολύ σωστή. Ίδια είναι και η κυριαρχούσα απάντηση των ατόμων του στατιστικού πληθυσμού που ασκούν τη θήρα. Το 72,3% απόλυτα συμφωνεί με την υποχρεωτική αναδάσωση των δημοσίων αλλά και των ιδιωτικών δασών που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά ή που αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται, διατηρώντας το χαρακτήρα που είχαν πριν καταστραφούν. Αντίστοιχη απάντηση εξέδωσε και το 14,9% που συμφωνεί πολύ με την εφαρμογή του άρθρου 117 του Συντάγματος. Διαφορετική άποψη έχει το 6,4% που θεωρεί τη συνταγματική αυτή διάταξη ελάχιστα σωστή και το 4,3% που πιστεύει ότι είναι λίγο σωστή. Η κυριαρχούσα απάντηση των ορειβατών είναι η απόλυτα σωστή με ποσοστό 60%, ενώ το 33,3% απάντησε ότι θεωρεί την εφαρμογή του άρθρου 117 του Συντάγματος πολύ σωστή. Αντίθετη άποψη εκφράζει το 6,7% που θεωρεί την υποχρεωτική αναδάσωση των δασικών εκτάσεων που καταστράφηκαν ελάχιστα σωστή. Το 64% των μελών των Μ.Κ.Ο συμφωνούν απόλυτα, ενώ το 30% συμφωνεί πολύ με την ισχύ της προστασίας των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων που προσφέρει του Σύνταγμα της Ελλάδος του 1975. Μόνο το 2% θεωρεί την εφαρμογή του λίγο σωστή. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 67

Ανάλογη είναι η απάντηση των σπουδαστών από το χώρο της δασοπονικής εκπαίδευσης. Το 59,5% θεωρεί την εφαρμογή του άρθρου 117 του Συντάγματος απόλυτα σωστή, ενώ το 9% τη θεωρεί πολύ σωστή. Αντίθετη άποψη διατυπώνει το 22,5%, με τη θεώρηση λίγο σωστή, ενώ το 0,9% πιστεύει ότι δεν είναι καθόλου σωστή. Αναλυτικά οι απαντήσεις του στατιστικού πληθυσμού αναφορικά με την τρίτη μεταβλητή διαφαίνονται από τον πιο κάτω Πίνακα - Γράφημα. Πίνακας 6: Οβαθμός συμφωνίας στην εφαρμογήτου άρθρου117 του Συντάγματος Πίνακας 6 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΣΩΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 0 2,3 8 16,6 72,6 0 Δ.Σ 0 0 0 25 70,8 0 ΚΥΝ 0 6,4 4,3 14,9 72,3 0 ΟΡΕΙΒ 0 6,7 0 33,3 60 0 Μ.Κ.Ο 0 0 2 32 64 0 ΣΠΟΥΔ 0,9 6,3 22,5 9 59,5 0,9 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 68

Στη μεταβλητή Q4, αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν με την εφαρμογή του άρθρου 114 του Ν. 1892/1990 διακρίνουμε τις εξής τάσεις: οι υπάλληλοι της δασικής αρχής συμφωνούν απόλυτα σε ποσοστό 86,9% με την υποχρεωτική κατεδάφιση εγκαταστάσεων ή κτισμάτων που αναγείρονται παράνομα εντός των δασών. Εάν συναθροίσουμε και το 11,4% που συμφωνούν πολύ, τότε προκύπτει το εντυπωσιακό ποσοστό του 98,3% που συμφωνούν σε ικανοποιητικό βαθμό με την υποχρεωτική κατεδάφιση των παράνομων αναγειρόμενων κτισμάτων εντός των δασών. Ενδέχεται το συγκεκριμένο ποσοστό να αποτυπώνει την αγανάκτηση του, με την υφιστάμενη κατάσταση που επικρατεί στο δασικό χώρο. Επιθυμούν την εφαρμογή της νομοθεσίας που θα επιβάλλει την άμεση κατεδάφιση για τα κτίσματα την στιγμή που κατασκευάζονται, καθώς και την κατεδάφιση των υπαρχόντων αυθαιρέτων από συνεργεία των δασικών και πολεοδομικών αρχών. Αντίθετα, ένα ποσοστό της τάξης του 0,6% συμφωνεί ελάχιστα, ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό συμφωνεί λίγο. Το 54,2% των μελών των δασικών συνεταιρισμών συμφωνεί απόλυτα με την υποχρεωτική κατεδάφιση των κτισμάτων που ανεγείρονται παράνομα στο δάσος, ενώ το 16,7% των μελών συμφωνεί πολύ. Μικρή απόκλιση παρουσιάζει η άποψη του 16,7% που συμφωνούν λίγο, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 8,3% εξέδωσε την απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Άκρως εντυπωσιακή είναι η απάντηση που εξέδωσε η πλειοψηφία των κυνηγών. Το 91,5% συμφωνεί απόλυτα με την εφαρμογή του άρθρου 114 του Ν. 1892/ 1990 που επιβάλει την κατεδάφιση κάθε φύσεως εγκαταστάσεων εντός των δασών. Με την απάντησή τους ξεκαθάρισαν ότι είναι ενάντια στην παράνομη οικοδόμηση εντός των δασών και συμφωνούν με την κατεδάφιση όλων των παράνομων κτισμάτων. Βιώνουν την άναρχη και παράνομη οικοδόμηση, λόγω της ενασχόλησής τους με την άσκηση της θήρας. Θεωρούν ότι πρέπει πλέον να εφαρμοστεί η δασική νομοθεσία τόσο όσον αφορά στην πρόληψη, όσο και στην απονομή δικαιοσύνης. Απειλούνται όλο και περισσότερο από το γενικότερο φαινόμενο της παράνομης οικοδόμησης εντός των δασών, καθότι ο άνθρωπος εισέρχεται όλο και εντονότερα στο φυσικό βιότοπο των ζώων με τα γνωστά αρνητικά φαινόμενα. Αντίθετα μόνο το 6,4% συμφωνεί λίγο με την ισχύ της παρούσας νομοθετικής διάταξης. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 69

Η κυριαρχούσα απάντηση των μελών των ορειβατικών συλλόγων είναι η συμφωνώ απόλυτα με ποσοστό 63,3%. Ανάλογη απάντηση εξέδωσε και το 26,7% που συμφωνεί πολύ, ενώ το 3,3% συμφωνεί λίγο. Διαφορετική άποψη διαφαίνεται να έχει το 6,7%, που δε συμφωνεί καθόλου με την κατεδάφιση κάθε μορφής παράνομης οικιστικής δράσης. Η πλειοψηφία των μελών των Μ.Κ.Ο συμφωνεί απόλυτα με την κατεδάφιση των κτισμάτων εντός των δασών με ποσοστό 64%. Αντίστοιχα απάντησε και το 30% που συμφωνεί πολύ, ενώ το 4% των μελών συμφωνεί λίγο. Η κυριαρχούσα απάντηση από τον χώρο της εκπαίδευσης είναι η συμφωνώ απόλυτα με ποσοστό 66,7%. Η πλειοψηφία, λοιπόν, των φοιτητών της Δασολογίας και των σπουδαστών των δημόσιων ΙΕΚ, δηλώνουν κατηγορηματικά ότι συμφωνούν απόλυτα με την κατεδάφιση των κτισμάτων που ανεγείρονται παράνομα εντός των δασών και δασικών εκτάσεων. Θεωρούν ότι αποτελεί πράξη δικαιοσύνης για όλους εκείνους που αψηφούν τους νόμους και συμβάλλουν στην καταστροφή του δασικού οικοσυστήματος. Δε λειτουργεί μόνο ως ποινή για τον εκάστοτε παραβάτη, αλλά και ως παράδειγμα αποφυγής για κάθε επίδοξο δράστη. Η κατεδάφιση αποτελεί την πιο αυστηρή μορφή τιμωρίας, αλλά συγχρόνως και την πιο αποδοτική. Η θέα της κατεδάφισης προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις τόσο σε οικονομικό όσο και συναισθηματικό επίπεδο ανεξαρτήτου προσώπου, ιδιότητας και κοινωνικής θέσης. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και η απάντηση του 15,3%, που συμφωνεί πολύ με την υποχρεωτική κατεδάφιση. Αντίθετα το 7,2% των σπουδαστών απάντησαν ότι συμφωνούν λίγο. Έχουν διδαχθεί στα πλαίσια των μαθημάτων της δασικής πολιτικής και δασικής νομοθεσίας ότι παράλληλα με τις ανωτέρω διατάξεις προστασίας του δασικού πλούτου, έχουν ψηφιστεί και νόμοι για αναστολή της κατεδάφισης των αυθαιρέτων και συγκεκριμένα εκείνων που έχουν ανεγερθεί μέχρι της 31-1-1993. Πρόκειται το Π.Δ της 14-7-1999 και συγκεκριμένα τον Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας. Το συμπέρασμα είναι ότι από τη μια η Πολιτεία νομοθετεί και προστατεύει και από την άλλη νομοθετεί και αναιρεί την προστασία. Την ίδια μάλλον άποψη έχει και το 3,6% που συμφωνεί ελάχιστα καθώς και το 5,4% που δε συμφωνεί καθόλου. Συνοπτικά οι απαντήσεις των άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 70

ομάδων του στατιστικού πληθυσμού, αναφορικά με την τέταρτη μεταβλητή συνοψίζονται στον Πίνακα 7 και Γράφημα 4. Πίνακας 7: Οβαθμός συμφωνίας στην εφαρμογήτουάρθρου114 του Ν.1892/1990 Πίνακας 7 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΣΥΜΦΩΝΩ ΛΙΓΟ ΣΥΜΦΩΝΩ ΠΟΛΥ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΟΛΥΤΑ ΣΥΜΦΩΝΩ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 0 0,6 0,6 11,4 86,9 0 Δ.Σ 0 0 16,7 16,7 54,2 8,3 ΚΥΝ 0 0 6,4 0 91,5 0 ΟΡΕΙΒ 6,7 0 3,3 26,7 63,3 0 Μ.Κ.Ο 0 0 4 30 64 0 ΣΠΟΥΔ 5,4 3,6 7,2 15,3 66,7 0,9 Στη μεταβλητή Q5 γίνεται λόγος για το νομοθετικό καθεστώς, αναφορικά με τους δασωμένους αγρούς. Το 47,4% των υπαλλήλων της δασικής αρχής απάντησε ότι αναγνωρίζονται ως αγροί και ότι δεν ανήκουν στην κυριότητα του Δημοσίου, αλλά σε εκείνους που κατείχαν τίτλους ιδιοκτησίας. Την απάντηση ότι αναγνωρίζονται ως δασικές εκτάσεις και ότι υπάγονται στη δασική νομοθεσία απάντησε το 10,9%, ενώ το ίδιο ποσοστό απάντησε ότι αποδίδονται για γεωργική εκμετάλλευση και επιτρέπεται η αλλαγή χρήσης τους. Μόνο το 26,7% απάντησαν ότι διατηρούν τη μορφή τους ανάλογα με τα δασικά είδη που φύονται σε αυτές, ενώ το 2,9% απέφυγε ή δεν ήξερε να απαντήσει δίνοντας την απάντηση δεν ξέρω δεν απαντώ. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 71

Από την πολυφωνία των απαντήσεων συμπεραίνουμε τη σύγχυση που επικρατεί στις τάξεις της δασικής αρχής για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα. Άλλωστε, δεν υπάρχει τίποτα πιο πολύπλοκο από τη δασική νομοθεσία στην Ελλάδα (Α. Παπασταύρου,1995). Με βάση τη δασική νομοθεσία και συγκεκριμένα με το άρθρο 67 του Ν. 998/69 σε συνδυασμό με το άρθρο 12 Ν. 3208/03 σχεδόν όλες οι απαντήσεις μπορούν να χαρακτηριστούν σωστές, αλλά με κάποιες επισημάνσεις. Ούτε μπορούμε να πούμε ότι ο συνδυασμός όλων των παραπάνω είναι η σωστή απάντηση. Οι μισοί σχεδόν δημόσιοι δασικοί υπάλληλοι έδωσαν τη συγκεκριμένη απάντηση, γιατί προφανώς είναι γνώστες της υφιστάμενης κατάστασης. Αντιμετωπίζουν υπηρεσιακά παρόμοιες υποθέσεις, κυρίως όσοι ασχολούνται με τον αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων, ή έχουν ενημερωθεί από τις ερμηνευτικές εγκυκλίους του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η κυρίαρχη απάντηση των μελών των δασικών συνεταιρισμών με ποσοστό 58,3% είναι ότι αναγνωρίζονται ως αγροί και δεν ανήκουν στην κυριότητα του δημοσίου. Το 16,7% θεωρεί ότι αναγνωρίζονται ως δασικές εκτάσεις και υπάγονται στη δασική νομοθεσία, ενώ το 12,5% έχει την άποψη ότι αποδίδονται για γεωργική εκμετάλλευση. Αντίθετα το 8,3% θεωρεί ότι ανάλογα με τη θέση τους και τα είδη που φύονται σε αυτές, υποβάλλονται στη διαχείριση της δασικής νομοθεσίας. Από τις απαντήσεις τους διαφαίνεται ότι είναι γνώστες των σχετικών διατάξεων της δασικής νομοθεσίας, είτε λόγω της επαγγελματική τους ενασχόληση με το δάσος, είτε γιατί κατείχαν ανάλογες εκτάσεις και έτσι γνώριζαν το νομοθετικό καθεστώς. Ανάλογη είναι και η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών των κυνηγετικών συλλόγων της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας. Θεωρεί ότι αναγνωρίζονται ως αγροί και δεν ανήκουν στην κυριότητα του δημοσίου με ποσοστό 34%, ενώ το 25,5% έχει την άποψη ότι, αναγνωρίζονται ως δασικές εκτάσεις και υπάγονται στη δασική νομοθεσία. Αντίθετη θεώρηση έχει το 21,3% που συμφωνεί ότι αποδίδονται στη γεωργική εκμετάλλευση, ενώ το 12,8% έχει μια πιο φιλοδασική και οικολογική αντίληψη. Διατυπώνει την άποψη ότι διατηρούν τη δασική τους μορφής και υποβάλλονται στη διαχείριση της δασικής νομοθεσίας, ανάλογα με τη θέση τους και τα είδη που φύονται σε αυτές. Τέλος το 4,3% κατέφυγε στην απάντηση δεν ξέρω δεν απαντώ. Είναι άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 72

πολύ πιθανό οι άνω απαντήσεις να επηρεάστηκαν, από τα σημάδια ή τα υπολείμματα παλιών καλλιεργειών, από εγκαταλειμμένες πεζούλες, λιθοσωρούς και αραιή βλάστηση που παρατηρούνται λόγω της έντονης παρουσίας τους στο δάσος κατά την άσκηση της θήρας. Η κυριαρχούσα απάντηση των ορειβατών με ποσοστό 50% είναι ότι αναγνωρίζονται ως δασικές εκτάσεις, ενώ το 10% θεωρεί ότι αναγνωρίζονται ως αγροί και δεν ανήκουν στη κυριότητα του Δημοσίου αλλά σε εκείνους που κατείχαν τίτλους ιδιοκτησίας. Το 26,7% έχει την άποψη ότι ανάλογα με τα είδη που φύονται, υποβάλλονται στη δασική νομοθεσία, ενώ ένα αναλογικά μεγάλο ποσοστό 13,3% έδωσε την απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Από πιο έντονη φιλοπεριβαλλοντική διάθεση, διακατέχεται η απάντηση που εξέδωσε η πλειοψηφία των μελών των Μ.Κ.Ο. Συγκεκριμένα το 56% θεωρεί ότι αναγνωρίζονται ως δασικές εκτάσεις και υπάγονται στη δασική νομοθεσία, ενώ το 20% συμφωνεί με το υπάγονται στη δασική νομοθεσία, αλλά ανάλογα με τη θέση τους και τα είδη που φύονται σε αυτές. Οι λόγοι είναι προφανείς και σχετίζονται ξανά με τις λειτουργίες που προδίδει το δάσος. Αντίθετη άποψη εκδηλώνει το 10% που θεωρεί ότι αναγνωρίζονται ως αγροί, ενώ το 2% πιστεύουν ότι ως γεωργικές εκτάσεις επιτρέπεται και η περαιτέρω αλλαγή χρήσης τους. Το 8% των μελών των Μ.Κ.Ο επέλεξε την απάντηση δεν ξέρω δεν απαντώ. Το 32,4% των σπουδαστών από το χώρο της δασικής εκπαίδευσης απάντησε ότι αναγνωρίζονται ως αγροί και δεν ανήκουν στην κυριότητα του Δημοσίου, αλλά σε εκείνους που κατέχουν τίτλους ιδιοκτησίας. Δέχονται ότι οι εκτάσεις αυτές αποτελούν ιδιωτική περιουσία εκείνων που κατέχουν τους ανάλογους τίτλους. Αντίθετα το 18% θεωρεί ότι υπόκεινται στη δασική νομοθεσία, μιας και αποτελούν δασικές εκτάσεις. Πιστεύουν ότι τηρούν όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για το χαρακτηρισμό μιας έκτασης ως δασικής. Το 5,4% των σπουδαστών υποστηρίζει ότι αποδίδονται στη γεωργική εκμετάλλευση και επιτρέπεται η αλλαγή χρήσης τους, ενώ το 27,9% εκφράζει μια άλλη άποψη. Την άποψη ότι οι αγροί με ξυλώδη άγρια φυτά δρυός, πεύκης, οξυάς, πλατάνου ή οι αγροί που βρίσκονται μέσα σε Εθνικούς Δρυμούς, αισθητικά και προστατευτικά δάση και διατηρητέα μνημεία της φύσης, διατηρούν τη μορφή τους και υποβάλλονται στη διαχείριση που άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 73

προβλέπουν οι διατάξεις τις δασικής νομοθεσίας. Τέλος ένα στατιστικά μεγάλο ποσοστό της τάξης του 18,9% εξέδωσε την απάντηση, δε γνωρίζω, δεν απαντώ. Συγκεντρωτικά οι απαντήσεις καταγράφονται στον κάτω Πίνακα Γράφημα. Πίνακας 8: Οι απαντήσεις τουπληθυσμούαναφορικάμε τους δασωμένους αγρούς Πίνακας 8 Αναγνωρίζονται Αναγνωρίζονται Αποδίδονται Αναγνωρίζονται Δε ως αγροί & ως δασικές στη γεωργική ως δασικές γνωρίζω αποδίδονται εκτάσεις & εκμετάλλευση εκτάσεις στους κατόχους υπάγονται στη ανάλογα με την σχετικών τίτλων δ. νομοθεσία θέση και τα είδη Δ.Υ 47,4 10,9 10,9 26,9 2,9 Δ.Σ 58,3 16,7 12,5 8,3 0 ΚΥΝ 34 25,5 21,3 12,8 4,3 ΟΡΕΙΒ 10 50 0 26,7 13,3 Μ.Κ.Ο 10 56 2 20 8 ΣΠΟΥΔ 32,4 18 3,4 27,9 18,9 Αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν με την ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προξενεί πυρκαγιά στο δάσος ή σε δασική έκταση, σύμφωνα με το άρθρο 265 του Ποινικού κώδικα, έχουμε τα εξής: στην κατηγορία των υπαλλήλων της δασικής αρχής η κυριαρχούσα απάντηση με ποσοστό 49,7% άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 74

είναι η πολύ καλή, ενώ η απάντηση απόλυτα καλή κυμαίνεται στο 37,1%. Συναθροίζοντας τις απαντήσεις που έχουν θετική χροιά, όσο αναφορά την αυστηρότητα της ποινής, προκύπτει το εντυπωσιακό ποσοστό του 86,8% που συμφωνεί με την ποινή της δεκαετούς φυλάκισης καθώς και της χρηματικής ποινής έως και 150.000. Αντίθετη άποψη διατυπώνει το 3,4% που θεωρεί την επιβολή της συγκεκριμένης ποινής καθόλου καλή, καθώς και ένα ανάλογο 3,4% που πιστεύει ότι είναι ελάχιστα καλή. Ανάλογη γνώμη διαφαίνεται να κατέχει και το 4,6%, που τη θεωρεί λίγο καλή. Οι συγκεκριμένες απαντήσεις ίσως να πηγάζουν από τη θεώρηση ότι η λύση του προβλήματος δεν είναι η εξοντωτική ποινή αλλά ο εντοπισμός των βαθύτερων αίτιων που οδηγούν κάποιον στην παράνομη αυτή δράση. Θεωρούν ότι η λύση βρίσκεται όχι στην τιμωρία αλλά στην οριστική σύνταξη του κτηματολογίου και δασολογίου, γιατί δε νοείται προστασία χωρίς προηγουμένως τη γνώση και καταγραφή του προστατευτικού αντικειμένου. Οι πυρκαγιές προηγούνται συνήθως των διαδικασιών καταπάτησης, εκχέρσωσης και εξαφάνισης των δασικών χαρακτηριστικών μιας περιοχής, επιτελώντας το βασικό μέσο για την ευόδωση των σχεδίων των επίδοξων καταπατητών της δασικής γης (Ν. Ζαλαώρας, 1981). Εντυπωσιακό είναι το ποσοστό του 20,8% των μελών των δασικών συνεταιρισμών που επέλεξε την απάντηση δε γνωρίζω, δεν απαντώ. Εξίσου ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι μόνο το 8,3% θεωρεί τη συγκεκριμένη ποινή καθόλου καλή, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό της τάξης του 66,7% εξέδωσε θετική γνώμη, αναγνωρίζοντας ότι η αυστηρή ποινή λειτουργεί παραδειγματικά και αποτρεπτικά για επίδοξες μελλοντικές δράσεις. Θαυμασμό προκαλούν οι απαντήσεις των ατόμων που ασκούν τη θήρα στη γεωγραφική περιοχή της Kεντρικής Μακεδονίας. Σχεδόν το 96% συμφωνεί με τη συγκεκριμένη ποινή που επιβάλλει το άρθρο 265 του Ποινικού Κώδικα, ενώ μόνο το 2,1% θεωρεί λίγο καλή τη δεκαετή κάθειρξη σε συνδυασμό με το χρηματικό πρόστιμο των 150.000. Ανάλογες είναι και οι απαντήσεις των μελών των ορειβατικών συλλόγων καθώς το 56,7% θεωρεί την επιβολή της συγκεκριμένης ποινής πολύ καλή, ενώ το 30% πιστεύει ότι είναι απόλυτα καλή και μόνο το 6,7% έχει την άποψη ότι είναι λίγο καλή. Οι απαντήσεις τους μαρτυρούν ότι η άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 75

αυστηρή, παραδειγματική τιμωρία είναι εκείνη που θα αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα σε κάθε επίδοξο παραβάτη. Θεωρούν πως πρέπει να αποδοθεί δικαιοσύνη σε αυτούς που στερούν από το γενικό κοινωνικό σύνολο όλες αυτές τις ευεργετικές λειτουργίες που δίδει απλόχερα το δασικό οικοσύστημα. Η κυρίαρχη απάντηση των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο σχετικά με την ποινή σε βάρος των δραστών που προκαλούν πυρκαγιές σε δασικές εκτάσεις είναι η πολύ καλή με ποσοστό 58,8%. Σε συνδυασμό με το 28% που τη θεωρεί απόλυτα καλή, το 87% του συνόλου έχει θετική έως πολύ θετική άποψη. Αντίθετα μόνο το 6% διαχωρίζει τη θεώρησή του, επιλέγοντας την απάντηση λίγο καλή. Ηπλειοψηφία, λοιπόν, των σπουδαστών που θα ασκήσουν στο μέλλον τη δασική πολιτική της χώρας θεωρούν απόλυτα καλή με ποσοστό 55%, την εφαρμογή του συγκεκριμένου άρθρου. Θεωρούν επιβεβλημένη μια τέτοια ποινή διότι πρόκειται για κακούργημα που θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την ανθρώπινη ζωή και την ανθρώπινη περιουσία, αλλά και το περιβάλλον και όλες τις λειτουργίες που συμβάλουν στη διαβίωση του ανθρώπου. Θεωρούν λοιπόν, την αυστηρή ποινή ως αποκατάσταση δικαιοσύνης και ως μέσο παραδειγματισμού, ώστε να αποτραπούν ή να περιοριστούν στο μέλλον ανάλογες πράξεις. Με την ίδια σχεδόν λογική απάντησε και το 25,2% που θεωρεί την ποινή ως πολύ καλή. Γνωρίζουν ότι για τις περισσότερες από τις πυρκαγιές αυτές υπεύθυνος είναι ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος ευθύνεται, άμεσα ή έμμεσα, για το 95% των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα και για αυτό πρέπει να συνετιστεί (Σ.Ταμπάκης, 2000). Αντίθετα, το 9% θεωρεί την ποινή λίγο καλή, ενώ το 2,7% απάντησε ότι δεν είναι καθόλου καλή. Θεωρούν ότι η ποινή της φυλάκισης και του χρηματικού προστίμου είναι ανούσια και καθόλου αποτρεπτική για τους μελλοντικούς παραβάτες, διότι σε σχέση με την οικολογική καταστροφή που συντελείται και τα οφέλη που αποκομίζουν οι δράστες είναι μικρή και δυσανάλογη. Αρκεί να υπολογίσει κανείς, πως μια δασική έκταση δεν αποδίδει τίποτα σε αυτόν που την κατέχει, εφόσον δε μπορεί να την αξιοποιήσει. Η ίδια έκταση αποδίδει χρυσάφι όταν οικοδομηθεί και η εκδήλωση πυρκαγιών είναι το μέσο για την αλλαγή της χρήσης της. Η έγγειος άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 76

ιδιοκτησία ήταν πάντα σίγουρη πηγή παραγωγής υπεραξίας, ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Οι άνω απαντήσεις των ομάδων του στατιστικού πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν στο άρθρο 265 του Ποινικού Κώδικα συνοψίζονται στον Πίνακα 9 και Γράφημα 6. Πίνακας 9: Οβαθμός αξιολόγησης της ποινής τουάρθρο265 του Ποινικούκώδικα Πίνακας 9 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΚΑΛΗ ΚΑΛΗ ΚΑΛΗ ΚΑΛΗ ΚΑΛΗ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 3,4 3,4 4,6 49,7 37,1 1,1 Δ.Σ 8.3 0 0 12,7 54,2 20,8 ΚΥΝ 0 0 2,1 34 61,7 0 ΟΡΕΙΒ 0 0 6,7 56,7 30 0 Μ.Κ.Ο 0 0 6 58 28 0 ΣΠΟΥΔ 2,7 6,3 9 25,2 55 0.9 Η έβδομη μεταβλητή Q7 αφορά το βαθμό που θεωρεί ο στατιστικός πληθυσμός της έρευνας ότι τα δάση στην περιοχή τους, απειλούνται από: Q7.1: Πυρκαγιές. Η κυριαρχούσα απάντηση των δασικών υπαλλήλων είναι η λίγο απειλούμενα, με ποσοστό 57,1%, ενώ το 9,7% έδωσε την απάντηση ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενα. Είναι πιθανόν να ασκούν τα καθήκοντά τους, σε περιοχές που δεν έχουν πληγεί από το φαινόμενο των δασικών πυρκαγιών. Δεν έχουν βιώσει την καταστροφή και την απώλεια περιουσίας τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Ίσως να είναι και ο αριθμός των πυρκαγιών ανάλογος, που δε μαρτυρά ένα τόσο μεγάλο κίνδυνο ή ίσως οι καιρικές, μορφολογικές, αλλά και φυτοκοινωνικές συνθήκες δεν επιτρέπουν άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 77

την εκδήλωση πυρκαγιών. Ενδέχεται να θεωρούν ότι τα ελληνικά δάση και οι δασικές εκτάσεις αντιμετωπίζουν άλλων μορφών απειλών όπως την παράνομη θήρα, υλοτομία, κλπ. Διαφορετικά εκφράστηκε το 31,6% που θεωρεί ότι τα δάση στην περιοχή τους είναι πολύ απειλούμενα, ενώ το 1,1% των δασικών υπαλλήλων περιόρισε την απάντησή τους, στο δε γνωρίζω δεν απαντώ. Πολύ απειλούμενα είναι η απάντηση των μελών των δασικών συνεταιρισμών με ποσοστό 79,2%. Προφανώς είναι κάτοικοι περιοχών που έχουν πληγεί, κατά το παρελθόν από το φαινόμενο των δασικών πυρκαγιών, όπως οι περιοχές κυρίως της Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής. Διαφορετική άποψη, εκφράζει το 8,3% που θεωρεί ότι είναι πολύ απειλούμενα, ενώ ένα ανάλογο ποσοστό εξέδωσε την απάντηση δε γνωρίζω δεν απαντώ. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών των κυνηγετικών συλλόγων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι ότι τα δάση σήμερα είναι πολύ απειλούμενα με ποσοστό 53,2%. Έρχεται να επιβεβαιώσει ότι οι κυνηγοί θεωρούν τις πυρκαγιές το σημαντικότερο κίνδυνο απειλής του δασικού πλούτου, λόγω των περιορισμών της άσκησης της θήρας που παρατηρούνται κυρίως μετά από πυρκαγιές εντός των δασικών εκτάσεων και δασών. Αμέσως μετά από την καταστροφή μιας δασικής έκτασης από πυρκαγιά, οι αρμόδιες δασικές αρχές κηρύσσουν την έκταση αναδασωτέα για δέκα τουλάχιστον έτη. Εκδίδουν Δασική Απαγορευτική Διάταξη, που απαγορεύει τη διενέργεια οιασδήποτε πράξης εντός της αναδασωτέας έκτασης, ακόμα και της θήρας. Αντίθετα το 31,9% απάντησε ότι είναι λίγο απειλούμενα, ενώ το 12,8% απάντησε ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενα. Ανάλογες απαντήσεις δόθηκαν και από τα άτομα των ορειβατικών συλλόγων. Το 50% θεωρούν ότι είναι πολύ απειλούμενα, ενώ διαφορετική γνώμη φαίνεται ότι έχει το 43,3% και το 6,7%. Θεωρούν τα δάση της περιοχής τους λίγο και καθόλου απειλούμενα αντίστοιχα. Οι απαντήσεις τους, ίσως να επηρεάστηκαν από τον περιορισμένο αριθμό εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών ή το γεγονός ότι στην περιοχή τους φύονται κυρίως πλατύφυλλα δάση. Δάση που δεν δίνουν καύσιμη ύλη και σε συνδυασμό με τις επικρατούσες κλιματολογικές συνθήκες με τα μεγάλα ποσοστά υγρασίας κάνουν δύσκολη έως αποτρεπτική την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 78

Εντύπωση προκαλεί το 64% των μελών των Μ.Κ.Ο που θεωρούν την εκδήλωση των πυρκαγιών πολύ μεγάλη απειλή για το περιβάλλον, ενώ αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι κανείς δεν εξέδωσε την απάντηση καθόλου απειλούμενα. Θεωρούν ότι οι πυρκαγιές αποτελούν ένα γενικό περιβαλλοντικό πρόβλημα που σχετίζεται με τη γενικότερη αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και την αυξανόμενη καύσιμη ύλη που συσσωρεύεται στα δάση μας, ανεξάρτητα της περιοχής που ζουν και των προσωπικών τους βιωμάτων. Αντίθετα το 34% θεωρεί τα δάση λίγο απειλούμενα από την πύρινη λαίλαπα. Το 38,7% των σπουδαστών του πληθυσμού του δείγματος, θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα, ενώ το 18% πιστεύει ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενα. Αντίθετα το 37,8% θεωρεί ότι είναι πολύ απειλούμενα. Δε χρειάζεται να είναι κάτοικοι περιοχών που έχουν πληγεί από το μένος των πυρκαγιών. Πληροφορούνται και διδάσκονται στα πλαίσια της πανεπιστημιακής τους εκπαίδευσης, ότι εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων καταστρέφονται, ενώ η αποκατάστασή τους όπου είναι εφικτή, απαιτεί την πάροδο πολλών ετών ή και δεκαετιών. Εξαφανίσθηκαν, ίσως για πάντα, ορισμένα είδη σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας, με άμεση συνέπεια τη μείωση της βιοποικιλότητας που αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των ελληνικών περιοχών. Οι απαντήσεις του πληθυσμού διαφαίνονται συγκεντρωτικά στον κάτω Πίνακα- Γράφημα. Πίνακας 10: Οβαθμός απειλής των δασών απότις πυρκαγιές Πίνακας 10 ΠΟΛΥ ΛΙΓΟ ΚΑΘΟΛΟΥ ΔΕΝ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 31,6 57,1 9,7 1,1 Δ.Σ 79,2 0 8,3 8,3 ΚΥΝ 53,2 31,9 12,8 0 ΟΡΕΙΒ 50 43,3 6,7 0 Μ.Κ.Ο 64 34 0 0 ΣΠΟΥΔ 37,8 38,7 18 4,5 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 79

Q7.2: Παράνομη βοσκή. Το 67% των υπαλλήλων της δασικής αρχής απάντησε ότι η βοσκή δεν απειλεί τα δάση, μιας και ο αριθμός των κτηνοτρόφων έχει περιοριστεί κατά πολύ. Ο μειωμένος αριθμός μηνύσεων σε βάρος των κτηνοτρόφων, αποδεικνύει την άνω τοποθέτησή τους. Διαφορετική άποψη προδίδει το 32,6%, που πιστεύει ότι τα δάση απειλούνται πολύ από την παράνομη βοσκή. Πιθανώς οφείλεται στο γεγονός ότι οι κτηνοτρόφοι δεν εφαρμόζουν πιστά τις διάφορες δασικές ρυθμιστικές διατάξεις βοσκής, είτε γιατί δεν τις γνωρίζουν, είτε γιατί αδιαφορούν, αγνοώντας τις κυρώσεις. Στο ίδιο σκεπτικό κυμαίνονται και οι απαντήσεις των μελών των δασικών συνεταιρισμών. Η πλειοψηφία της συγκεκριμένης ομάδας του στατιστικού πληθυσμού με ποσοστό 41,7% θεωρεί ότι το φαινόμενο της παράνομης βοσκής δεν αποτελεί ουσιαστικό κίνδυνο, ενώ το 8,3% απάντησε καθόλου απειλούμενα. Πολύ απειλούμενα θεωρεί το 37,5%, ενώ ένα επιπλέον 8,3% απάντησε δεν ξέρω δεν απαντώ. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών της Κεντρικής Μακεδονίας είναι η λίγο απειλούμενα με ποσοστό 55,3%. Παρατηρούν ότι η κτηνοτροφία στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας δεν αποτελεί πλέον το βασικό παράγοντα της πρωτογενούς ανάπτυξης των κατοίκων. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι όλο και μικρότερος αριθμός ατόμων ασχολείται με την κτηνοτροφία και έτσι δεν αποτελούν άμεσο κίνδυνο για τις δασικές εκτάσεις των εν λόγω περιοχών. Ανάλογο, προφανώς, ήταν το σκεπτικό του 21,3% των κυνηγών. Απάντησαν ότι η κτηνοτροφία δεν απειλεί καθόλου τα δασικά άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 80

οικοσυστήματα. Αντίθετα το 21,3% των κυνηγών της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας απάντησαν ότι ο δασικός χώρος είναι πολύ απειλούμενος από την κτηνοτροφική δραστηριότητα. Θεωρούν τους κτηνοτρόφους ως τους βασικότερους ανταγωνιστές, μιας και οι δύο ομάδες δραστηριοποιούνται στο κοινό χώρο που είναι το δάσος και οι ευρύτερες δασικές εκτάσεις. Άλλωστε η σύγκρουση μεταξύ των ατόμων που ασκούν την θήρα με τους κτηνοτρόφους είναι αναπόφευκτη και συνεχείς. Λίγο απειλούμενα με ποσοστό 60% θεωρούν τα δάση τα μέλη των ορειβατικών συλλόγων από το φαινόμενο της παράνομης βόσκησης, ενώ καθόλου απειλούμενα είναι η άποψη του 6,7%. Τη γνώμη αυτή δε συμμερίζεται το 33% που θεωρεί ότι τα δάση στην περιοχή τους είναι πολύ απειλούμενα. Σχεδόν ανάλογες απαντήσεις δόθηκαν από τα άτομα που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Το 62% θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα, το 12% καθόλου απειλούμενα, ενώ το 24% θεωρεί ότι η παράνομη βοσκή αποτελεί πραγματική απειλή. Από τον χώρο της εκπαίδευσης παρατηρούμε ότι δίδονται δύο απαντήσεις με τα ίδια ποσοστά. Αναλυτικά το 41,4% των σπουδαστών απάντησε ότι θεωρεί ότι τα δάση είναι πολύ απειλούμενα, ενώ ένα εξίσου 41,4% πιστεύει ότι είναι λίγο απειλούμενα. Το σίγουρο είναι το 82,8% θεωρεί ότι τα δάση και δασικές εκτάσεις της περιοχής τους απειλούνται πολύ ή λίγο από το φαινόμενο της παράνομης βοσκής. Γνωρίζουν από τη βιβλιογραφία ότι η κτηνοτροφία ασκείται στη χώρα μας με τον παραδοσιακό τρόπο, αποτελώντας πραγματική απειλή για τα δάση. Εκτρέφονται περίπου 9.000.000 πρόβατα και 6.000.000 γίδια, από τα οποία τα 4/5 βόσκουν στο 90% των δασών μας( Β. Παπαναστάσης,1992). Μόνο το 12,6% θεωρεί ότι τα δασικά οικοσυστήματα δεν απειλούνται καθόλου. Αναλυτικά οι απαντήσεις διαφαίνονται στον παρακάτω Πίνακα- Γράφημα. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 81

Πίνακας 11: Οβαθμός απειλής των δασών απότην παράνομηβοσκή Πίνακας 11 ΠΟΛΥ ΛΙΓΟ ΚΑΘΟΛΟΥ ΔΕΝ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 32,6 59,4 7,4 0 Δ.Σ 37,5 41,7 8,3 8,3 ΚΥΝ 21,3 55,3 21,3 0 ΟΡΕΙΒ 33,3 60 6,7 0 Μ.Κ.Ο 24 62 12 0 ΣΠΟΥΔ 41,4 41,4 12,6 0,9 Q7.3: Παράνομη υλοτομία. Η πλειοψηφία των δασικών υπαλλήλων με ποσοστό 53,7% θεωρούν ότι τα δασικά οικοσυστήματα λίγο απειλούνται από την υλοτομία χωρίς την έγκριση από τη δασική υπηρεσία, ενώ το 7,4% δηλώνει ότι δεν είναι απειλούμενα καθόλου. Αντίθετα το 37,1% θεωρεί ότι είναι πολύ απειλούμενα. Ενδέχεται να είναι κάτοικοι ορεινών και επαρχιακών περιοχών με αποτέλεσμα μια διαφορετική θεώρηση του θέματος. Δείχνουν πιο ευαισθητοποιημένοι με το συγκεκριμένο ζήτημα, μιας και το δάσος είναι η κυριότερη πλουτοπαραγωγική πηγή στις συγκεκριμένες περιοχές και θέλουν να το προστατεύουν και να το διαφυλάξουν, ελλείψει άλλων πόρων. Το 58% των μελών των δασικών συνεταιρισμών εξέδωσαν την απάντηση λίγο και καθόλου απειλούμενα, ενώ αντίθετα το 29,2% πιστεύει ότι απειλούνται και μάλιστα πολύ από τη παράνομη δράση, εκείνων που άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 82

υλοτομούν χωρίς την άδεια της δασικής αρχής. Ένα ποσοστό της τάξης του 8,3% κατέφυγε στην απάντηση δεν ξέρω δεν απαντώ. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών, είναι ότι τα δάση είναι λίγο απειλούμενα με ποσοστό 72,3% από τη δραστηριότητα της παράνομης υλοτομίας στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ το 2,1% των ατόμων που ασκούν την θήρα απάντησε ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις δεν είναι καθόλου απειλούμενα από τη συγκεκριμένη δράση. Αντίθετα το 23,4% των κυνηγών απάντησε ότι είναι πολύ απειλούμενα. Ενδεχομένως ήταν μάρτυρες πολλών πράξεων παράνομης υλοτομίας εντός των δασικών εκτάσεων, διαμορφώνοντας αυτήν τη συγκεκριμένη άποψη. Θεωρούν ότι με την παράνομη αυτή δράση περιορίζεται ο αριθμός των θηραμάτων μιας και καταστρέφονται οι φυσικοί χώροι διαβίωσης, τόσων των θηλαστικών όσο και των πτηνών. Αναφορικά με το στατιστικό πληθυσμό των ορειβατών, το 50% θεωρεί μικρή απειλή την παράνομη υλοτομία, ενώ το 6,7% πιστεύει ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενα. Θεωρούν ότι οι ανάγκες των κατοίκων της περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας για ξύλευση ικανοποιούνται από τις ατελείς άδειες υλοτομίας, που εκδίδει κάθε χρόνο η δασική αρχή. Έτσι, οι κάτοικοι καλύπτουν τις ανάγκες τους σε προϊόντα ξυλείας, γεγονός που περιορίζει την άσκηση παράνομης δράσης. Πραγματική απειλή για τα δάση αποτελεί η υλοτομία, σύμφωνα με το 40% των ορειβατών της περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας. Οι απόψεις των μελών των Μ.Κ.Ο περιορίστηκαν σε δύο μόνο απαντήσεις. Η πλειοψηφία με ποσοστό 50% συμφωνεί ότι οι δασικές εκτάσεις είναι λίγο απειλούμενες, ενώ διαμετρικά αντίθετη άποψη, εξέδωσε το 44% που απάντησε ότι είναι πολύ απειλούμενες. Η κυριαρχούσα απάντηση των σπουδαστών με δασοπονική εκπαίδευση και κατάρτιση, είναι η πολύ απειλούμενα με ποσοστό 47,4%. Θεωρούν ότι τα δάση της περιοχής τους, απειλούνται από το φαινόμενο της παράνομης υλοτομίας, ειδικά στις περιοχές που παρουσιάζουν τουριστική και οικοδομική ανάπτυξη. Θεωρούν ότι το φαινόμενο της παράνομης υλοτομίας είναι αλληλένδετο ή το πρώιμο στάδιο της παράνομης κατάληψης δασικών άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 83

εκτάσεων, μιας και έχει αλλάξει πια μορφή. Γίνεται σχεδόν αποκλειστικά για την αλλαγή χρήση της δασικής γης, εξαλείφοντας κάθε στοιχείο δασικής βλάστησης ώστε να οδηγήσει στον αποχαρακτηρισμό των δασικών εκτάσεων και όχι τόσο για την κάρπωση δασικών προϊόντων όπως το παρελθόν (Φ.Τούντα,1998). Το 33,3% θεωρεί ότι το δασικό οικοσύστημα είναι λίγο απειλούμενο από την παράνομη υλοτομία, ενώ το 14,4% θεωρεί ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενο. Αναλυτικά οι απαντήσεις των ομάδων του πληθυσμού διαγράφονται στον Πίνακα 12 και Γράφημα 9. Πίνακας 12: Οβαθμός απειλής των δασών απότην παράνομηυλοτομία Πίνακας 12 ΠΟΛΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΛΙΓΟ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 37,1 53,7 8,6 0 Δ.Σ 29,2 37,5 20,8 8,3 ΚΥΝ 23,4 72,3 2,1 0 ΟΡΕΙΒ 40 50 6,7 0 Μ.Κ.Ο 44 50 0 0 ΣΠΟΥΔ 47,4 33,3 14,4 0,9 Q7.4: Παράνομη θήρα. Το 51,4% των δημόσιων δασικών υπαλλήλων πιστεύει ότι τα δάση της περιοχής τους είναι λίγο απειλούμενα από το παράνομο κυνήγι, ενώ το 10,3% πιστεύει ότι δεν απειλούνται καθόλου. Θεωρούν ότι ασκούν πολύ καλά τα καθήκοντά τους, με έντονη παρουσία στον ευρύτερο δασικό χώρο. Επιχειρούν ελέγχους, με αποτέλεσμα να περιοριστεί το φαινόμενο της λαθροθηρίας. Αντίθετα το 38% έχει την άποψη ότι τα δάση άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 84

είναι πολύ απειλούμενα. Πιστεύουν, ότι η έκδοση των αδειών άσκησης θήρας δε γίνεται με το πλέον σωστό και αξιοκρατικό τρόπο και ότι οι κυνηγοί διακατέχονται από μια διαφορετική θεώρηση για την κυριότητα και τη χρήση του δάσους. Μόνο το 8,3% των μελών των δασικών συνεταιρισμών έχουν την αντίληψη, ότι τα δασικά οικοσυστήματα είναι πολύ απειλούμενα από την παράνομη δράση της θήρας. Αντίθετα το 79,2% θεωρεί ότι είναι λίγο ή καθόλου απειλούμενα, ενώ ένα επιπλέον 8,3% απάντησε δεν ξέρω, δεν απαντώ. Αθροιστικά παρατηρούμε ότι οι κυνηγοί της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας, με ποσοστό 70% περίπου, θεωρούν ότι δεν απειλείται το δάσος από παράνομη δράση ορισμένων κυνηγών. Η κυριαρχούσα απάντηση είναι ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις δεν είναι καθόλου απειλούμενες από την παράνομη θήρα με ποσοστό 44,7%. Έχουν την άποψη ότι η θήρα σήμερα αποτελεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο διαχείρισης και παρακολούθησης της άγριας πανίδας, συμβάλλοντας στην αειφόρο ανάπτυξη της εν λόγω άσκησης. Στην Ελλάδα υπάρχουν 541 είδη πουλιών και θηλαστικών από τα οποία επιτρέπεται το κυνήγι μόνο για 37. Κανένα από αυτά τα είδη δεν απειλείται με εξαφάνιση, ούτε καν με μείωση των πληθυσμών τους (Ν. Μάνιος, 2004). Τα αίτια για την εξαφάνιση ορισμένων κυρίως προστατευόμενων ειδών, δεν είναι το κυνήγι αλλά η καταστροφή των ενδιαιτημάτων τους (δηλαδή των περιοχών που ζουν, τρέφονται και αναπαράγονται) λόγω του τεχνολογικού πολιτισμού και συνεχώς αυξανόμενων ανθρώπινων αναγκών (Σπ. Ντάφης,1986). Επίσης, το 25,5% απάντησε ότι τα δάση είναι λίγο απειλούμενα από την παράνομη δράση του κυνηγιού. Αντίθετα το 27,7% των κυνηγών απάντησε ότι τα δάση είναι πολύ απειλούμενα από τις παράνομες πράξεις των κυνηγών. Την άποψη αυτή, ίσως τη βιώνουν συχνά από την προσωπική τους εμπειρία μέσα στο δάσος, βλέποντας κυνηγούς να προβαίνουν σε παράνομες πράξεις ή ακόμα και παραλήψεις. Σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας υπάρχουν εκείνοι που αποτελούν εξαιρέσεις μη συμβατής συμπεριφοράς, σε σχέση πάντα με το γενικό σύνολο του συγκεκριμένου τομέα. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 85

Αντίθετη γνώμη εκφράζει η πλειοψηφία των μελών των ορειβατικών συλλόγων. Το 56,7% θεωρεί πραγματική μεγάλη απειλή την παράνομη δράση ορισμένων κυνηγών, ενώ το 43,3% θεωρεί ότι τα δάση στην περιοχή τους είναι λίγο απειλούμενα. Στην ίδια φιλοσοφία κυμαίνονται και οι απαντήσεις των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο, που θεωρούν με 52% ότι είναι πολύ απειλούμενα σε αντιδιαστολή με το 46% που πιστεύει ότι είναι λίγο. Οι απόψεις τους βασίζονται στην εκδοχή ότι ένα σημαντικό ποσοστό κυνηγών στερείται γενικής και περιβαλλοντικής μόρφωσης. Η έλλειψη μόρφωσής τους οδηγεί στην άγνοια ορισμένων βασικών διατάξεων της δασικής νομοθεσίας σχετικά με το κυνήγι και κατ επέκταση σε παράνομη δραστηριότητα. Η κυριαρχούσα απάντηση του πληθυσμού από το χώρο της εκπαίδευσης, είναι η πολύ απειλούμενα με ποσοστό 50,5%. Θεωρούν ότι τα δάση και γενικά οι δασικές εκτάσεις είναι πολύ απειλούμενες από τη δράση της παράνομης θήρας. Το φαινόμενο αυτό έγκειται στο γενικότερο φαινόμενο της ελληνικής έμφυτης απείθειας προς τους νόμους γενικώς (Β. Παπαχρήστου,1994). Αντίθετα το 35,1% θεωρεί ότι ο δασικός χώρος είναι λίγο απειλούμενος από το φαινόμενο της λαθροθηρίας, ενώ το 9,9% θεωρεί ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενα. Αναλυτικά οι απαντήσεις των ομάδων του πληθυσμού αναγράφονται στον Πίνακα 13 και Γράφημα 10. Πίνακας 13: Οβαθμός απειλής των δασών απότην παράνομηθήρα Πίνακας 13. ΠΟΛΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΛΙΓΟ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 37,7 51,4 10,3 0 Δ.Σ 8,3 41,7 37,5 8,3 ΚΥΝ 27,7 25,5 44,7 0 ΟΡΕΙΒ 56,7 43,3 0 0 Μ.Κ.Ο 52 46 0 0 ΣΠΟΥΔ 50,5 35,1 0,9 0,9 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 86

Q7.5: Παράνομη γεωργική καλλιέργεια. Περίπου το 78% από το σύνολο των δημόσιων δασικών υπαλλήλων πιστεύει, ότι η γεωργική καλλιέργεια δεν αποτελεί ουσιαστική απειλή για τα δάση στην περιοχή τους. Αντίθετα το 22% θεωρεί ότι απειλούνται πολύ από το φαινόμενο της παράνομης εκχέρσωσης δασικών εκτάσεων. Η απάντησή τους ίσως επηρεάστηκε, από τη σύγχυση που επικρατεί στους κόλπους της δασικής νομοθεσίας σχετικά με τους δασωμένους αγρούς. Αποχαρακτηρίζονται εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δασικών εκτάσεων σε αγρούς με αποτέλεσμα να μην προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία και να προβαίνουν στην αλλαγή της χρήσης τους, ακόμα και στην οικοπεδοποίηση αυτών. Η πλειοψηφική απάντηση του πληθυσμού που ανήκει σε δασικούς συνεταιρισμούς είναι η καθόλου απειλούμενα με ποσοστό 54,2%, ενώ το 25% θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα. Μόνο το 8% θεωρεί ότι αποτελεί η παράνομη εκχέρσωση δασικών εκτάσεων πραγματική απειλή. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών στη ερώτηση εάν τα δάση απειλούνται από την παράνομη γεωργική εκμετάλλευση είναι ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενα με ποσοστό 42,6%. Αντίστοιχα, ένα 25,5% θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα από τη γεωργική καλλιέργεια. Αντίθετα, το 25,5% των κυνηγών πιστεύει ότι τα δάση και δασικές εκτάσεις είναι πολύ απειλούμενα. Παρατηρούν να εκχερσώνονται δασικές εκτάσεις, λόγω της γειτνίασης των κτημάτων τους με επικείμενη δασική γη και προσπαθώντας να αυξήσουν την καλλιεργήσιμη γη οδηγούνται σε παράνομη κατάληψη και εκχέρσωση όμορης δασικής γης. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 87

Το 43,3% του πληθυσμού που ανήκει σε ορειβατικούς συλλόγους απάντησε ότι τα δασικά οικοσυστήματα δεν είναι καθόλου απειλούμενα, ενώ το 26,7% θεωρεί μικρή απειλή την παράνομη εκχέρσωση των δασικών εκτάσεων. Το 30% εκφράζει αντίθετη άποψη θεωρώντας τα δάση πολύ απειλούμενα. Ανάλογες είναι και οι απαντήσεις των μελών των Μ.Κ.Ο. Το 82% δε θεωρεί ότι αποτελεί ουσιαστική απειλή, ενώ διαφορετική άποψη εκφράζει το 16% που τα θεωρεί πολύ απειλούμενα. Η κυριαρχούσα απάντηση των σπουδαστών με δασολογική εκπαίδευση και κατάρτιση, είναι η λίγο απειλούμενα με ποσοστό 44,1%. Θεωρούν ότι η γεωργική καλλιέργεια αποτελεί μικρή απειλή για τα δασικά οικοσυστήματα και ότι δεν υπάρχει πλέον ανταγωνιστικότητα για την καλλιέργεια και για ανεύρεση νέων καλλιεργήσιμων εκτάσεων εντός των δασικών εδαφών. Μια άλλη άποψη είναι αυτή του 17,1%, που θεωρεί ότι η γεωργική καλλιέργεια απειλεί και μάλιστα πολύ, τα δασικά εδάφη. Οι γεωργικές δραστηριότητες παράγουν μια σειρά επιβλαβών επιδράσεων στην περιβαλλοντική ποιότητα. Οδηγούν σε υποβάθμιση της ποιότητας του εδάφους, του νερού και της ατμοσφαιρική ποιότητας, καθώς και απώλεια βιότοπων και βιοποικιλότητας. Η εκτεταμένη χρήση των φυτοφαρμάκων και η υπεράντληση των υδάτινων πόρων συντελούν στη μόλυνση και υποβάθμιση του γενικότερου περιβάλλοντος. Το 1,8% διάλεξε την απάντηση δεν ξέρωδεν απαντώ. Συνοπτικά οι απαντήσεις του στατιστικού πληθυσμού αναγράφονται στον κάτω Πίνακα-Γράφημα. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 88

Πίνακας 14: Οβαθμός απειλής των δασών απόπαράνομηγεωργικήκαλιέργεια Πίνακας 14 ΠΟΛΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΛΙΓΟ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 21,7 54,3 22,9 0,6 Δ.Σ 8,3 25 54,2 8,3 ΚΥΝ 25,5 29,8 42,6 0 ΟΡΕΙΒ 30 26,7 43,3 0 Μ.Κ.Ο 16 26 56 0 ΣΠΟΥΔ 17,1 44,1 33,3 1,8 Q7.6: Παράνομη καταπάτηση δασικών εκτάσεων. Η κυριαρχούσα απάντηση των υπαλλήλων της δασικής αρχής, είναι η λίγο απειλούμενα με ποσοστό 47,4%, ενώ το ποσοστό της τάξης του 42,5% πιστεύει ότι τα ελληνικά δάση είναι πολύ απειλούμενα από την παράνομη καταπάτηση δημόσιων δασικών εκτάσεων. Η γενικότερη απάντηση μαρτυρά ένα από τα πιο ουσιαστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η δασική νομοθεσία και η δασική πολιτική έναντι στο δάσος και στο περιβάλλον γενικότερα. Η απάντηση αυτή έχει μεγαλύτερη βαρύτητα, μιας και δίδεται από δημόσιους δασικούς υπαλλήλους, δηλαδή την αρχή που προστατεύει και διαχειρίζεται τα ελληνικά δάση. Ενδεχομένως οι απαντήσεις να δόθηκαν από υπαλλήλους που βιώνουν πιο έντονα το φαινόμενο, σε σχέση με τους υπαλλήλους που άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 89

υπηρετούν σε μη τουριστικές και σε περιοχές με μικρότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Αντίθετα το 9,2% απάντησε ότι δεν απειλούνται καθόλου από την παράνομη καταπάτηση δασικών εκτάσεων. Το 58% των μελών των δασικών συνεταιρισμών θεωρούν το φαινόμενο των παράνομων καταπατήσεων, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του δασικού χώρου και μόνο το 29,2% εκφράζει διαφορετική άποψη, υποστηρίζοντας ότι δεν απειλούνται καθόλου. Το 8,3% προτίμησε την απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών της περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας είναι η πολύ απειλούμενα με ποσοστό 44,7%. Εάν συναθροίσουμε και το 31,9% που απάντησε ότι είναι λίγο απειλούμενα έχουμε ένα ποσοστό περίπου στο 85% που πιστεύει ότι τα δάση στην περιοχή τους απειλούνται λίγο ή πολύ από την παράνομη καταπάτηση. Βλέπουν καλύτερα από τον καθένα το τι συμβαίνει μέσα στο δάσος λόγω της συχνής και πολύωρης άσκησης της θήρας. Είναι μάρτυρες διαφόρων μορφών καταπατήσεων σε βάρος της δασικής γης. Αντίθετα το 21,3% έχει διαφορετική άποψη. Θεωρεί ότι οι δασικές εκτάσεις δεν είναι καθόλου απειλούμενες από την παράνομη καταπάτηση. Ανάλογες είναι και οι απαντήσεις του στατιστικού πληθυσμού των ορειβατών. Το εντυπωσιακό ποσοστό του 66,7% θεωρεί ότι είναι πολύ απειλούμενα, ενώ στην ίδια λογική κυμαίνεται και η απάντηση του 20% που θεωρεί ότι τα δάση της περιοχή τους είναι λίγο απειλούμενα. Μόνο το 13,3% θεωρεί ότι δεν απειλούνται καθόλου. Ακόμα μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο που έδωσε την απάντηση πολύ απειλούμενα, καθώς ανέρχεται στο 72%, ενώ μόνο το 6% εκφράζει αντίθετη γνώμη. Λίγο απειλούμενα είναι η απάντηση του 20% της συγκεκριμένης ομάδας. Σχεδόν το 60% των ερωτηθέντων σπουδαστών δήλωσε κατηγορηματικά ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις τις ευρύτερης περιοχής τους απειλούνται υπερβολικά από την παράνομη καταπάτηση δασικών εκτάσεων. Γνωρίζουν ότι περίπου 33 εκατομμύρια στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων έχουν καταστραφεί από το 1994. Μεγάλο μέρος άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 90

αποψιλώθηκε, καθώς μετά από μια καταστροφή εισβάλουν οι καταπατητές. Στα 3,5 εκατομμύρια στρέμματα υπολογίζεται η καταπατημένη δημόσια γη, μεγάλο μέρος της οποίας είναι δασική (Α. Καλλία 2006). Αντίθετα το 25,2% θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα, ενώ το 13,5% δήλωσαν ότι δεν απειλούνται καθόλου. Συγκεντρωτικά οι απαντήσεις του στατιστικού πληθυσμού, αναφέρονται στον κάτω Πίνακα-Γράφημα. Πίνακας 15: Οβαθμός απειλής των δασών απότην παράνομηκαταπάτηση Πίνακας 15 ΠΟΛΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΛΙΓΟ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 42,3 47,4 9,1 0,6 Δ.Σ 45,8 12,5 29,2 8,3 ΚΥΝ 44,7 31,9 21,3 0 ΟΡΕΙΒ 66,7 20 13,3 0 Μ.Κ.Ο 72 20 6 0 ΣΠΟΥΔ 59,5 25,2 13,5 0,9 Q7.7: Πολύ μεγάλος αριθμός επισκεπτών. Σχεδόν το 93% των δημόσιων δασικών υπαλλήλων θεωρεί ότι τα δάση δεν κινδυνεύουν από το λεγόμενο «δασικό» τουρισμό. Συγκεκριμένα το 63,6% απάντησε ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενα από το μεγάλο αριθμό επισκεπτών, κάτι που αποτελεί και την κυριαρχούσα απάντηση. Αυτό που βιώνουν από την επαγγελματική τους εμπειρία στο δασικό χώρο είναι ότι η τουριστική ανάπτυξη των δασών καθώς και η δασική αναψυχή συμβάλουν στην ανάπτυξη του δάσους. Οι επισκέπτες αγαπούν και κατανοούν τις ευεργετικές λειτουργίες που προσφέρει το δάσος. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 91

Μόνο το 5,8% πιστεύει ότι τα δάση είναι πολύ απειλούμενα, μιας και έχουν την αντίληψη ότι ο άνθρωπος ευθύνεται για το 95% των καταστροφών εντός των δασών. Η εκδήλωση των πυρκαγιών, η απόρριψη σκουπιδιών, η συμπίεση του εδάφους από την αυξημένη χρήση μηχανοκίνητων οχημάτων, η διατάραξη της αρμονίας της χλωρίδας και της πανίδας είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα της απειλής του δάσους από την αυξημένη ανθρώπινη δραστηριότητα ( Α. Καραμέρης,1995). Καθόλου απειλούμενα θεωρεί το 50% των μελών των δασικών συνεταιρισμών και μόνο το 8,3% υποστηρίζει ότι βρίσκονται υπό πραγματική απειλή από την αυξημένη τουριστική δραστηριότητα εντός του δασικού περιβάλλοντος. Το 53,2% των κυνηγών της περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας θεωρεί ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις δε κινδυνεύουν από το μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Ενδεχομένως και οι ίδιοι να θεωρούν ότι η συχνή και εντατική παρουσία τουριστών στο δάσος μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να επιφέρει. Από την ίδια λογική διακατέχεται και το 36,2% των κυνηγών που απάντησε ότι τα δάση είναι λίγο απειλούμενα. Αντίθετα το 8,5% θεωρεί ότι το δάσος είναι πολύ απειλούμενο από το μεγάλο αριθμό επισκεπτών, μιας και η ελληνική κοινωνία στερείται ακόμα από περιβαλλοντική εκπαίδευση και συμπεριφορά. Εντύπωση προκαλεί ότι η απάντηση πολύ απειλούμενα δε δόθηκε από κανένα μέλος των ορειβατικών συλλόγων της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ το 66,7% θεωρεί ότι τα δασικά οικοσυστήματα δεν απειλούνται από τον μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Το 20% έδωσε την απάντηση λίγο απειλούμενα. Αντίστοιχες είναι οι απαντήσεις του πληθυσμού που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Δε δόθηκε η απάντηση πολύ απειλούμενα, ενώ το 98% δε θεωρεί σημαντική απειλή την τουριστική ανάπτυξη των δασών. Η κυριαρχούσα απάντηση των σπουδαστών είναι η καθόλου απειλούμενα με ποσοστό 45%, ενώ το 36,9% θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα από το μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Ακόμα και σήμερα που σημειώνεται μια στροφή των επισκεπτών στον ορεινό τουρισμό, δεν παρατηρείται ένας τόσο αυξημένος αριθμός επισκεπτών στο ευρύτερο δασικό άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 92

χώρο, ώστε να αποτελέσει πραγματική απειλή. Το 10,8% έχει αντίθετη άποψη μιας και θεωρεί ότι ο μεγάλος αριθμός επισκεπτών απειλεί και μάλιστα πολύ τα δασικά οικοσυστήματα. Το πρόβλημα των απορριμμάτων, οι βλάβες που προκαλούνται στα υπέργεια και υπόγεια τμήματα των φυτών, η συμπίεση του εδάφους με αποτέλεσμα τη μείωση της υδατοϊκανότητας, είναι τα βασικότερα προβλήματα ειδικά στους χώρους δασικής αναψυχής των τουριστών (Α.Καραμέρης,1995). Αναλυτικά οι απαντήσεις καταγράφονται στον κάτω Πίνακα-Γράφημα. Πίνακας 16: Οβαθμός απειλής των δασών απότομεγάλοαριθμόεπισκεπτών Πίνακας 16 ΠΟΛΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΛΙΓΟ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 5,7 29,1 62,9 1,1 Δ.Σ 8,3 29,2 50 8,3 ΚΥΝ 8,5 36,2 53,2 0 ΟΡΕΙΒ 0 33,3 66,7 0 Μ.Κ.Ο 0 38 60 0 ΣΠΟΥΔ 10,8 36,6 45 3,6 Q7.8: Παράνομη οικιστική ανάπτυξη. Το αθροιστικό ποσοστό της τάξης του 73,1% του πληθυσμού των δημόσιων δασικών υπαλλήλων, μαρτυρά ότι τα δάση δεν απειλούνται και τόσο από την παράνομη οικιστική ανάπτυξη και την οικοδόμηση αυθαίρετων κατοικιών. Διαφορετική άποψη εκφράζει το ποσοστό της τάξης του 25,1% που απάντησε ότι τα δάση είναι πολύ απειλούμενα. Η συγκεκριμένη απάντηση, είναι πιθανό να εκφράστηκε από τους υπαλλήλους άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 93

του νομού Χαλκιδικής και Θεσσαλονίκης, όπου η αξία της δασικής γης είναι ανεκτίμητη όσο αφορά στην τουριστική και οικιστική ανάπτυξη. Ενδεχομένως το αποδεικνύει το στατιστικό βιβλίο δασικών παραβάσεων των οικείων δασικών υπηρεσιών, όπου ο αριθμός των αυθαιρέτων σε δασικές εκτάσεις είναι αρκετά μεγάλος. Το 1,1% απέφυγε να πάρει θέση στο συγκεκριμένο πρόβλημα, δίνοντας την απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Πολύ απειλούμενα με ποσοστό του 37,5%, θεωρεί τα δασικά οικοσυστήματα ο πληθυσμός των δασικών συνεταιρισμών, ενώ το 29,2% θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα. Πιστεύουν ότι οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί καιροφυλακτούν για τη μετατροπή της δασικής γης σε οικόπεδα και αυθαίρετες κατοικίες. Αντίθετη άποψη διακατέχει το 20,8% που πιστεύει ότι η οικιστική ανάπτυξη δεν αποτελεί ουσιαστική απειλή για τα δάση, ενώ το 8,3% κατέφυγε στην απάντηση δε γνωρίζω, δεν απαντώ. Το 42,6% των κυνηγών, που αποτελεί και την κυριαρχούσα απάντηση θεωρεί ότι τα δάση δεν απειλούνται καθόλου από την παράνομη οικιστική ανάπτυξη. Ανάλογη απάντηση έδωσε και το 29.8% που θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα. Αντίθετα, το 25,5% θεωρεί ότι τα δασικά οικοσυστήματα είναι πολύ απειλούμενα από την οικιστική ανάπτυξη. Απειλούνται όλο και περισσότερο από το γενικότερο φαινόμενο της παράνομης οικοδόμησης εντός των δασών. Περιορίζεται ο αριθμός των θηραμάτων, καθότι ο άνθρωπος εισέρχεται όλο και εντονότερα στο φυσικό βιότοπο των ζώων με τα γνωστά αρνητικά φαινόμενα. Η πλειοψηφία των ορειβατών με ποσοστό 39,6% θεωρεί ότι η δασική γη λίγο απειλείται, ενώ το 37,8% θεωρεί ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενη από την οικιστική ανάπτυξη. Διαφορετική άποψη εκφράζει το 19,8% που πιστεύει ότι αποτελεί μεγάλη απειλή για τα δάση της περιοχή τους. Εντυπωσιακό είναι το ποσοστό των μελών των Μ.Κ.Ο που θεωρεί τα δασικά οικοσυστήματα πολύ απειλούμενα με ποσοστό που αγγίζει το 70%. Συναθροίζοντας και τις απαντήσεις λίγο απειλούμενα, προκύπτει ένα αναλογικά μεγάλο ποσοστό της τάξης του 84% που θεωρεί το φαινόμενο της οικιστικής ανάπτυξης, μείζων απειλή των ελληνικών δασών. Οργανωμένες ομάδες οικιστικών συμφερόντων δουλεύουν συστηματικά εδώ και χρόνια με άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 94

σκοπό τη δόμηση δασικών εκτάσεων που κατέχουν ή εμφανίζονται να είναι κύριοί της από παλιά. Περισσότερα από 220.000 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων αλλά και δημόσιες εκτάσεις σε προστατευόμενες περιοχές διεκδικούνται προς οικοδόμηση σε όλη την Ελλάδα από 215 οικοδομικούς συνεταιρισμούς (Β. Τσούμας,1988). Η κυριαρχούσα απάντηση του πληθυσμού από το χώρο της εκπαίδευσης είναι η καθόλου απειλούμενα με ποσοστό 37,8% από την παράνομη οικιστική ανάπτυξη. Αντίθετα, το 19,8% θεωρεί ότι είναι πολύ απειλούμενα. Γνωρίζουν ότι το 35-45 % των κατοικιών που ανεγείρονται στη χώρα σε δασικές εκτάσεις έχουν σοβαρές πολεοδομικές παραβάσεις ή είναι εξ ολοκλήρου παράνομες. Το 1/3 των κατοικιών (1.5 1,7εκατ.) είναι αυθαίρετα, ιδιαίτερα στις παράκτιες, τουριστικές και δασικές περιοχές (Δ. Καμπούρης,2003). Σχεδόν κανένα αυθαίρετο δεν κατεδαφίζεται, αντίθετα αργά ή γρήγορα- νομιμοποιούνται με κυβερνητικές αποφάσεις. Ενδεχομένως να είναι οι ίδιοι μάρτυρες αυθαίρετων κατασκευών στις τουριστικές περιοχές της Χαλκιδικής και περιμετρικά της πόλης της Θεσσαλονίκης. Το 1,8% δεν πήρε θέση επί του θέματος επιλέγοντας μια πιο ουδέτερη στάση, επιλέγοντας την απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Συγκεντρωτικά οι απαντήσεις αναγράφονται στον κάτω Πίνακα- Γράφημα. Πίνακας 17: Οβαθμός απειλής των δασών απότην παράνομηοικιστικήανάπτυξη Πίνακας 17 ΠΟΛΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΛΙΓΟ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 25,1 37,1 36 1,1 Δ.Σ 37,5 29,2 20,8 8,3 ΚΥΝ 25,5 29,8 42,6 0 ΟΡΕΙΒ 50 23,3 26,7 0 Μ.Κ.Ο 70 14 14 0 ΣΠΟΥΔ 19,8 39,6 37,8 1,8 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 95

Q7.9: Βιομηχανική μόλυνση. Το 61,7% του πληθυσμού των δημοσίων δασικών υπαλλήλων απάντησε ότι η βιομηχανική μόλυνση δεν αποτελεί απειλή για τα δάση της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας και μόνο το 11,4% πιστεύει ότι είναι πολύ απειλούμενα. Γνωρίζουν ότι οι παραβάσεις που σχετίζονται με τη μόλυνση είναι ελάχιστες και οι αντίστοιχες μηνύσεις αφορούν κυρίως στη ρίψη σκουπιδιών και μπαζών και όχι σε βιομηχανικά λύματα. Η κυριαρχούσα απάντηση των μελών των δασικών συνεταιρισμών είναι η καθόλου απειλούμενα με ποσοστό 54,2%, ενώ το 8,3% θεωρεί ότι απειλούνται λίγο από τη βιομηχανική μόλυνση. Αντίθετη στάση προδίδει το 25% με την απάντηση πολύ απειλούμενα. Το 74,5% των μελών των κυνηγετικών συλλόγων θεωρεί ότι η βιομηχανική μόλυνση δεν αποτελεί ουσιαστική απειλή για το δασικό οικοσύστημα, ενώ το 23,4% τη θεωρεί μικρή απειλή. Κανένα μέλος του συλλόγου, δεν έδωσε την απάντηση πολύ απειλούμενα. Η πλειοψηφία των ορειβατών με ποσοστό 40% επέλεξε την απάντηση καθόλου απειλούμενα για να περιγράψει το βαθμό απειλής από τη βιομηχανική μόλυνση. Με ισόποσες απαντήσεις της τάξης του 30% δόθηκαν οι απόψεις λίγο και πολύ απειλούμενα. Το 76% ατόμων του πληθυσμού που ανήκει σε Μ.Κ.Ο δε θεωρεί πραγματική απειλή τη βιομηχανική μόλυνση για το δασικό περιβάλλον, ενώ αντίθετη άποψη προδίδει το 22% δίνοντας την απάντηση πολύ απειλούμενα. Η κυριαρχούσα απάντηση του πληθυσμού με δασοπονική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι η καθόλου απειλούμενα με ποσοστό 54,1%, ενώ το 20,7% θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα. Αντίθετα το 19,8% θεωρεί ότι είναι άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 96

πολύ απειλούμενα. Γνωρίζουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η μέγιστη απειλή, η οποία μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει ζημιογόνος για τον άνθρωπο και για τους υπόλοιπους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς. Συγκεντρωτικά οι απαντήσεις αναγράφονται στον κάτω Πίνακα- Γράφημα. Πίνακας 18: Οβαθμός απειλής των δασών απότηβιομηχανικήμόλυνση Πίνακας 18 ΠΟΛΥ ΛΙΓΟ ΚΑΘΟΛΟΥ ΔΕΝ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 11,4 25,1 61,7 5,6 Δ.Σ 25 8,3 54,2 8,3 ΚΥΝ 0 23,4 74,5 0 ΟΡΕΙΒ 30 30 40 0 Μ.Κ.Ο 22 38 38 0 ΣΠΟΥΔ 19,8 20,7 54,1 1,8 Q7.10: Ανεπαρκής διαχείριση. Η κυριαρχούσα απάντηση του πληθυσμού με την ιδιότητα των δασικών υπαλλήλων είναι η καθόλου απειλούμενα με ποσοστό 36%. Απάντησαν ότι τα δάση δεν είναι καθόλου απειλούμενα από τη διαχείριση και την προστασία που ασκεί η Πολιτεία, τόσο στα δημόσια όσο και στα ιδιωτικά δάση. Αντίθετα το 35,4% θεωρεί ότι είναι λίγο απειλούμενα, ενώ το 25,1% έδωσε την απάντηση ότι είναι πολύ απειλούμενα. Το ποσοστό του 61% μαρτυρά ότι όσο αφορά στη διαχείριση των δασών από το κράτος και τους φορείς που την εφαρμόζουν, υφίσταται μια αρνητική κατάσταση. Η απάντηση έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία εάν αναλογιστεί κανείς ότι δόθηκε από άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 97

το φορέα εκείνο που ασκεί τη δασική διαχείριση. Αντίθετα το 36% πιστεύει ότι δεν είναι καθόλου απειλούμενα λόγω της εμπιστοσύνης που δείχνουν στις δικές τους δυνάμεις και γνώσεις καθώς και στην οικολογική ευαισθησία και στον προσωπικό ζήλο που διαθέτουν. Το 3% απέφυγε να πάρει θέση επί του θέματος, είτε γιατί είναι δέσμιο του συστήματος, είτε γιατί θεωρεί ότι με το να εκφράσει την άποψή του, δε θα αλλάξει αυτή η υφιστάμενη κατάσταση. Λίγο απειλούμενα με ποσοστό 29,2% είναι η απάντηση με την οποία εξέφρασαν την άποψή τους τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών. Διαμετρικά αντίθετες θέσεις, εκθέτουν το 16,7% και το 20,8% που θεωρούν πολύ και καθόλου απειλούμενα αντίστοιχα, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό της τάξης του 29% επέλεξε την απάντηση δε γνωρίζω, δεν απαντώ. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών της Κεντρικής Μακεδονίας είναι η πολύ απειλούμενα με ποσοστό 42,6%. Εξίσου εντυπωσιακή είναι και η απάντηση λίγο απειλούμενα με ποσοστό 40,4%. Παρατηρούμε ότι ένα εντυπωσιακά μεγάλο ποσοστό της τάξης τους 83% των κυνηγών θεωρεί ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις απειλούνται λίγο ή πολύ από την ανεπαρκή διαχείριση των δασών. Βλέπουν ότι η δασική αρχή της χώρας είναι αποδυναμωμένη, χωρίς προσωπικό και εξοπλισμό. Η έλλειψη προσωπικού κυρίως δασοφυλάκων συντελούν στην όχι και τόσο ορθολογική προστασία και έλεγχο των δασικών υπηρεσιών. Αντίθετα το 14,9 % πιστεύει ότι δεν απειλούνται καθόλου από την κρατική διαχείριση των δασών. Ανάλογες είναι και οι απαντήσεις του πληθυσμού με την ιδιότητα των ατόμων που ανήκουν σε ορειβατικούς συλλόγους. Το 73,3% θεωρούν ότι υπάρχει κίνδυνος από τη σημερινή κρατική διαχείριση των δασών και μόνο το 20% εκφράζει αντίθετη γνώμη. Ακόμα μεγαλύτερα είναι τα ποσοστά των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο που συμφωνούν με την απειλή που επιτελείται από τη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων από την Πολιτεία μέσω της δασικής αρχής. Το 84% απάντησε ότι οι δασικές εκτάσεις είναι πολύ απειλούμενες ενώ μόνο το 14% φαίνεται ότι έχει αντίθετη θέση. Η έλλειψη ουσιαστικής πολιτικής σε θέματα περιβάλλοντος καθώς και η μείωση των χρηματικών κονδυλιών για πρόληψη αλλά και αναδασώσεις δημιουργούν δικαίως ένα αίσθημα αγανάκτησης. Η αδυναμία του περιορισμού του φαινομένου των αυθαίρετων κτισμάτων εντός των δασών, η μη κήρυξη ή η άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 98

επιλεκτική κήρυξη αναδασωτέων εκτάσεων μετά από πυρκαγιές, ο χρηματισμός ορισμένων διεφθαρμένων δημόσιων υπαλλήλων, καθώς και η πολυνομία που παρατηρείται στη δασική νομοθεσία είναι στοιχεία που ενισχύουν την άποψη τους. Η κυριαρχούσα απάντηση του πληθυσμού από το χώρο της εκπαίδευσης είναι η λίγο απειλούμενα με ποσοστό 45%, ενώ το 8,1% θεωρεί ότι τα δάση και δασικές εκτάσεις δεν είναι καθόλου απειλούμενα από την ανεπαρκή διαχείριση. Αντίθετα το 35,1% έχει διαφορετική άποψη. Θεωρεί ότι η δασική νομοθεσία είναι αναχρονιστική και δε μπορεί να ικανοποιήσει τις νέες περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, με αποτέλεσμα την αδυναμία της να προστατεύσει το εθνικό αυτό κεφάλαιο που είναι το δάσος. Τέλος, το 8,1% απάντησε δεν ξέρω, δεν απαντώ. Ο Πίνακας 19 αναγράφει συγκεντρωτικά τις άνω απαντήσεις των ομάδων του στατιστικού πληθυσμού της έρευνας. Πίνακας 19: Οβαθμός απειλής των δασών απότην ανεπαρκήδιαχείριση Πίνακας 19 ΠΟΛΥ ΛΙΓΟ ΚΑΘΟΛΟΥ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ Δ.Υ 25,1 35,4 36 2,9 Δ.Σ 16,7 29,2 20,8 29 ΚΥΝ 42,6 40,4 14,9 0 ΟΡΕΙΒ 50 30 20 0 Μ.Κ.Ο 62 38 38 0 ΣΠΟΥΔ 35,1 45 8,1 8,1 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 99

Στη μεταβλητή Q8 αναφορικά με το είδος ποινής που επιβάλλεται σε κάτοχο ή ιδιοκτήτη ζώων που συλλαμβάνεται για βοσκή μέσα σε αναδασωτέα έκταση έχουμε τα εξής: στην κατηγορία των υπαλλήλων της δασικής αρχής η κυριαρχούσα απάντηση με ποσοστό 27,3% είναι η χρηματική ποινή από 300 έως 3000, ενώ το 10% θεωρεί ότι πρέπει να τιμωρηθεί με φυλάκιση ενός έτους. Διαφορετική άποψη διατυπώνει το 10,9%, που πιστεύει ότι η πιο ορθολογική ποινή είναι η δήμευση του 1/10 του αριθμού των παρανόμων ζώων, ενώ το 24,6% συμφωνεί με τη στέρηση κάθε μορφής οικονομικής ενίσχυσης και επιδότησης. Τέλος το 18,9% απάντησε όλα τα παραπάνω, ενώ κανείς δεν επέλεξε την απάντηση δεν απαντώ. Με έκπληξη παρατηρούμε ότι μόνο το 18,9% των δασικών υπαλλήλων γνώριζε την πραγματική ποινή που επιβάλλεται για παράνομη βοσκή σε αναδασωτέες εκτάσεις. Αναφορικά με τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών το ποσοστό που γνωρίζει την ισχύουσα ποινή κυμαίνεται στο 8,3%, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό της τάξης του 37,5% κατέφυγε στην απάντηση δε γνωρίζω. Ένα ισόποσο ποσοστό του 12,5% απάντησε με φυλάκιση ενός έτους και χρηματική ποινή από 300 έως 3000, ενώ το 8,3% θεωρεί αντικειμενική ποινή τη δήμευση του 1/10 του αριθμού των παράνομων ζώων. Η πλειοψηφία των απαντήσεων των κυνηγών με ποσοστό 51,1% θεωρεί τη χρηματική ποινή από 300 έως 3000, ενώ το 12% επιλέγει τη μονοετή φυλάκιση. Το 14,9% των μελών των κυνηγετικών συλλόγων απάντησε με οικονομική στέρηση, ενώ ένα εξίσου ισόποσο ποσοστό έδωσε άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 100

την απάντηση όλα τα παραπάνω. Τέλος το 6,4% στράφηκε στην απάντηση δε γνωρίζω. Η κυριαρχούσα απάντηση του πληθυσμού που ανήκει σε Μ.Κ.Ο, με ποσοστό 34%, είναι η χρηματική ποινή από 300 έως 3000, ενώ το 6% επέλεξε την απάντηση φυλάκιση ενός έτους. Αντίθετη γνώμη εκφράζει το 21% με την απάντηση της χρηματικής ποινής 1700 από τον οικείο δασάρχη, ενώ το 22% συμφωνεί με όλες τις δοθείσες απαντήσεις. Ένα ποσοστό της τάξης του 8% συμφωνεί με τη στέρηση κάθε μορφής οικονομικής ενίσχυσης και επιδότησης και ένα ισόποσο ποσοστό απάντησε με το δε γνωρίζω. Ο μισός πληθυσμός από το χώρο της εκπαίδευσης συμφωνεί με τη χρηματική ποινή από 300 έως 3000 ως την ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προβεί σε βοσκή εντός αναδασωτέας δασικής έκτασης. Ένα ποσοστό της τάξης του 13,5% απάντησε με στέρηση κάθε μορφής οικονομικής ενίσχυσης, ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό εξέδωσε την απάντηση όλα τα παραπάνω. Επιπλέον το 12,6% συμφωνεί με τη μονοετή φυλάκιση και τη χρηματική ποινή των 1700 από τον Δασάρχη, ενώ το 10,8% με δήμευση του 1/10 των παρανόμων ζώων που συλλαμβάνονται να βόσκουν σε αναδασωτέα δασική έκταση. Συγκεντρωτικά οι απαντήσεις του στατιστικού πληθυσμού διαφαίνονται στον κάτω Πίνακα-Γράφημα. Πίνακας 20: Οι απαντήσεις τουπληθυσμούαναφορικάμε την ποινήπουεπιβάλεται γιαπαράνομηβοσκήσε δασικήέκταση Πίνακας Φυλάκιση Χρηματική Δήμευση Στέρηση Χρηματική Όλα τα Δεν 20 1 ος έτους ποινή από του 1/10 επιδότησης ποινή από παραπάνω απαντώ 300-3000 των ζώων Δασάρχη Δ.Υ 10 27,3 10,9 24,6 7,4 18,9 0 Δ.Σ 12,5 12,5 8,3 16,7 0 8,3 37,5 ΚΥΝ 12 51,1 0 14,9 0 14,9 6,4 ΟΡΕΙΒ 3,3 46,7 20 20 0 10 0 Μ.Κ.Ο 6 34 0 8 21 22 8 ΣΠΟΥΔ 6,3 49,5 10,8 13,5 6,3 13,5 0 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 101

Η μεταβλητή Q9 αφορά στο βαθμό που συμφωνούν με την εφαρμογή του άρθρου 271 3 του Ν.Δ 86/69, αναφορικά με την κατάσχεση παντός είδους εργαλεία, μέσα, όργανα τα οποία χρησιμοποιούνται για παράνομη υλοτομία και θήρα. Το 57,1% των υπαλλήλων της δασικής αρχής συμφωνούν απόλυτα με την ισχύ του άνω άρθρου του δασικού κώδικα, ενώ το 26,3% συμφωνεί πολύ. Με την απάντησή τους πιστεύουν ότι, η αυστηρότητα της δασικής νομοθεσίας θα αποτελέσει τον παραδειγματισμό απέναντι στις άνομες δράσεις, με αποτέλεσμα τον περιορισμό των παραβάσεων. Διαφορετική άποψη εκφράζει το 15% συμφωνώντας ελάχιστα ή καθόλου με την εφαρμογή του άρθρου 271 3 του Ν.Δ 86/69. Στην ίδια φιλοσοφία κυμαίνονται και οι απαντήσεις των μελών των δασικών συνεταιρισμών. Το 37,5% συμφωνεί απόλυτα με την κατάσχεση παντός είδος οργάνων και μέσων, ενώ το 12,5% συμφωνεί πολύ. Αντίθετα, το 16,7% ελάχιστα συμφωνεί, ενώ το ποσοστό του 8,3% δε συμφωνεί καθόλου. Ένα αναλογικά μεγάλο ποσοστό της τάξης του 20,8% κατέφυγε στην απάντηση δεν απαντώ. Η κυριαρχούσα απάντηση των ατόμων που ασκούν τη θήρα είναι η συμφωνώ απόλυτα με ποσοστό 68,1%. Με την απάντησή τους δηλώνουν κατηγορηματικά ότι είναι κατά της λαθροθηρίας και της παράνομης υλοτομίας και την καταδικάζουν απερίφραστα. Συμφωνούν απόλυτα με την κατάσχεση παντός είδους εργαλείων, οργάνων, μεταφορικών μέσων που χρησιμοποιούνται για παράνομες δράσεις εντός των δασών. Θεωρούν ότι το άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 102

μέτρο αυτό, αν και αυστηρό, λειτουργεί ανασταλτικά και περιορίζει την δράση επίδοξων παραβατών. Δρα παραδειγματικά και αποτρεπτικά, μιας και η κατάσχεση αποτελεί στέρηση ατομικής περιουσίας, μεγάλης χρηματικής αξίας. Στο ίδιο μήκος κυμαίνεται και η απάντηση του 21,3% των κυνηγών που απάντησε ότι συμφωνεί πολύ. Εντύπωση αποτελεί, ότι κανείς δεν έδωσε την απάντηση δε συμφωνώ καθόλου ή συμφωνώ ελάχιστα. Αποδέχονται και στηρίζουν τη συγκεκριμένη διάταξη της δασικής νομοθεσίας, μιας και θεωρούν ότι αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αντίθετα, μόνο το 8,5% απάντησε ότι συμφωνεί λίγο. Ανάλογες είναι και οι απαντήσεις του πληθυσμού με την ιδιότητα των ορειβατών. Το 56,7% απόλυτα συμφωνεί, ενώ το ποσοστό της τάξης του 23,3% εξέδωσε την απάντηση πολύ συμφωνώ. Οι υπόλοιπες απαντήσεις κυμάνθηκαν στο 6,7%, ενώ κανείς ορειβάτης δεν εξέφρασε την άποψή του, με την απάντηση δεν απαντώ. Οι σπουδαστές με δασοπονική εκπαίδευση και κατάρτιση συμφωνούν πολύ και απόλυτα με ποσοστό 66%, ενώ λίγο συμφωνεί το 14,4%. Αρνητική άποψη φανερώνει το 17% της συγκεκριμένης ομάδας. Εντυπωσιακή είναι η κυριαρχούσα απάντηση των ατόμων του πληθυσμού που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Κατάληξαν στην απάντηση απόλυτα συμφωνώ με ποσοστό 75,5%. Αντίστοιχη απάντηση έδωσε και το 16% που συμφωνεί πολύ. Θεωρούν ότι αποτελεί πράξη δικαιοσύνης σε συνδυασμό με την αντίστοιχη ποινή που θα επιβάλλει ο Εισαγγελέας στους δικαστικούς χώρους. Το κόστος της παράνομης αυτής δράσης πρέπει να είναι το πλέον δυσβάσταχτο, ώστε να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους μελλοντικούς επίδοξους παραβάτες. Επιπλέον, θα αποτελέσουν τα πειστήρια, για την εκδίκαση της παράνομης πράξης από τα Ποινικά δικαστήρια και για να αποτραπεί μια ανάλογη πράξη, έως ότου εκδικαστεί η υπόθεση. Το υπόλοιπο ποσοστό των μελών των Μ.Κ.Ο συμφωνεί λίγο με την εφαρμογή του άρθρου 271 3 του Ν.Δ 86/69. Οι συνολικές απαντήσεις της ενάτης μεταβλητής συνοψίζονται στο Πίνακα 21 και Γράφημα 18. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 103

Πίνακας 21: Οβαθμός συμφωνίας στην εφαρμογήτουάρθρου271 3 του Ν.Δ86/69 Πίνακας 21 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 1,7 0,6 13,1 26,3 57,1 0,6 Δ.Σ 8,3 16,7 0 12,5 37,5 20,8 ΚΥΝ 0 0 8,5 21,3 68,1 0 ΟΡΕΙΒ 6,7 6,7 6,7 23,3 56,7 0 Μ.Κ.Ο 0 0 8 16 75,5 0 ΣΠΟΥΔ 13,5 3,6 14,4 17,1 49,5 0,9 Αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν με την ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προξενεί φθορά, υλοτομεί ή καλλιεργεί έκταση δημόσια ή ιδιωτική που κηρύχθηκε αναδασωτέα, σύμφωνα με το άρθρο 70 του 998/79, έχουμε τα εξής: στην κατηγορία των υπαλλήλων της δασικής αρχής η κυριαρχούσα απάντηση είναι η πολύ σωστή με ποσοστό 40%. Το αθροιστικό ποσοστό του 78,3% απάντησε ότι θεωρεί την ποινή απόλυτα σωστή και πολύ σωστή αντίστοιχα. Επιζητούν την αυστηρότερη τιμωρία για το παραβάτη, θεωρώντας ότι λειτουργεί ως παράδειγμα αποφυγής για τους άλλους επίδοξους παραβάτες. Με την αυστηρότητα του νόμου η Πολιτεία δείχνει ότι δε συναλλάσσεται με τα μεγάλα οικονομικά και οικοδομικά συμφέροντα, αλλά τους αποθαρρύνει διασφαλίζοντας, έτσι, τον φυσικό εθνικό πλούτο. Ενδέχεται να νιώθουν απογοητευμένοι από τη δασική νομοθεσία που δεν εφαρμόζεται, άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 104

καθώς είναι λίγοι εκείνοι που έχουν καταδικαστεί αναλογικά με τον μεγάλο αριθμό των μηνύσεων. Αντίθετα, το 3,4% απάντησε ότι δεν είναι καθόλου σωστή η συγκεκριμένη ποινή. Θεωρούν ότι η αυστηρή ποινή δεν αποτελεί την καλύτερη μέθοδο καταστολής του φαινομένου, ενώ ανάλογη απάντηση εξέφρασε το 4,6% και το 12,6% με την απάντηση ελάχιστα και λίγο σωστή αντίστοιχα. Διαφορετική αντίληψη επί του θέματος φαίνεται να διακατέχει τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών. Το 29,2% θεωρεί την ισχύ του άρθρου 70 του 998/79 λίγο σωστή, ενώ το 25% έχει τελείως αρνητική γνώμη. Ενδέχεται οι συγκεκριμένες απαντήσεις να αντανακλούν τα συμφέροντά τους ή να θεωρούν ότι η συγκεκριμένη ποινή είναι μικρή και καθόλου αποτρεπτική για τους επίδοξους καταπατητές. Αντίθετη στάση εκφράζει το 20,8% που συμφωνεί απόλυτα, ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό εξέδωσε την απάντηση δεν απαντώ. Η πλειοψηφική απάντηση των ατόμων που ασκούν τη θήρα είναι η απόλυτα σωστή με το εντυπωσιακό ποσοστό του 70,2%. Επιπλέον το 6,4% των κυνηγών, απάντησε ότι θεωρεί τη συγκεκριμένη ποινή πολύ σωστή. Πιστεύουν ότι για να προβούν σε μια τέτοια ενέργεια σε μια έκταση που έχει ήδη καταστραφεί από πυρκαγιά ή από οποιονδήποτε άλλο τρόπο, έχουν προσωπικό συμφέρον και διεκδικούν πλέον την καταστραφείσα έκταση για την ευόδωση των σχεδίων τους, ότι η προηγηθείσα καταστροφή μόνο τυχαία δεν ήταν, αποτελώντας το πρωταρχικό στάδιο του σχέδιού τους. Για το συγκεκριμένο λόγο πρέπει να επιβάλλεται στους παραβάτες η παραδειγματική τιμωρία ακόμα και με την ποινή της φυλάκισης. Αντίθετα το 8,5% και το 4,3% απάντησε ότι δε θεωρεί καθόλου σωστή ή θεωρεί ελάχιστα σωστή αντίστοιχα την ποινή της συγκεκριμένης δασικής παράβασης. Έχουν την άποψη ότι είναι υπερβολικό να φυλακίζονται άνθρωποι στην εποχή μας για τα δάση, βλέποντας καθημερινά να αθωώνονται σε άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ανάλογες είναι και οι απαντήσεις και των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Το 78% του συγκεκριμένου στατιστικού πληθυσμού θεωρεί επιβεβλημένη τη συγκεκριμένη ποινή, που ορίζει το άρθρο 70 του 998/79 και άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 105

μόνο το 6% δε συμφωνεί καθόλου με την ισχύ του άνω άρθρου. Μικρή απόκλιση φαίνεται να διατυπώνει το 14% με την απάντηση λίγο σωστή. Σχεδόν το 70% των σπουδαστών, συμφωνούν στην τιμωρία της φυλάκισης και στην επιβολή χρηματικής ποινής έως και 3000 σε όποιον προκαλεί φθορά αναδασωτέας δασικής έκτασης ανεξαρτήτου κυριότητας. Πρέπει να τιμωρηθούν και μάλιστα αυστηρά, επειδή παραβίασαν τις διατάξεις του Συντάγματος του 1975. Δεν τους αποδίδεται καμία δικαιολογία, ως προς την άγνοια των πράξεών τους γιατί αποτελεί μια ευρέως δεδομένη νομοθετική διάταξη που προβάλλεται συνεχώς ειδικά μετά από μεγάλες καταστροφές. Αντίθετα το 15,3% θεωρεί την συγκεκριμένη ποινή λίγο καλή. Διακατέχονται από τη θεώρηση ότι η καταστολή από μόνη της, δε θα φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Θα πρέπει, παράλληλα, η Πολιτεία να δώσει την ανάλογη σημασία στην πρόληψη και να ενισχύσει τα κοινωνικά στρώματα τόσο σε μορφωτικό-εκπαιδευτικό, όσο και οικονομικό επίπεδο. Την ίδια θέση εκφράζει το 0,9%, που θεωρεί ότι δεν είναι καθόλου σωστή, καθώς και το 9% που πιστεύει ότι είναι ελάχιστα σωστή. Οι απαντήσεις της Q10 μεταβλητής συνοψίζεται στον πιο κάτω Πίνακα- Γράφημα. Πίνακας 22: Οβαθμός αξιολόγησης της ποινής πουεπιβάλει το άρθρο70 του998/79 Πίνακας ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ 22 ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 3,4 4,6 12,6 40 38,3 0,6 Δ.Σ 8,3 16,7 29,2 0 20,8 20,8 ΚΥΝ 8,5 4,3 8,5 6,4 70,2 0 ΟΡΕΙΒ 6,7 0 26,7 23,3 43,3 0 Μ.Κ.Ο 6 0 14 28 50 0 ΣΠΟΥΔ 0,9 9 15,3 39,6 30,6 3,6 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 106

Στη μεταβλητή Q12 που αναφέρει, εάν κρίνετε αναγκαία την καταβολή ανταλλάγματος χρήσης προς το Δημόσιο, για κάθε επέμβαση που προβλέπεται από τη δασική νομοθεσία, παρατηρούμε τα εξής: ο πληθυσμός των δασικών υπαλλήλων της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας εξέδωσε με ποσοστό 68,6% την απάντηση ναι. Για κάθε παραχώρηση πρέπει να καταβάλλεται αντάλλαγμα χρήσης προς το Δημόσιο, ενώ το 31% απάντησε όχι. Απάντησαν βάση της ιδιότητάς τους, ως διαχειριστές και προστάτες των δασών, θέλοντας να εξασφαλίσουν την περιουσία του κράτους, μιας και το δάσος αποτελεί εθνικό κεφάλαιο. Έδωσαν από τη μια, θετική απάντηση, αναγνωρίζοντας τις όλο και αυξανόμενες ανάγκες για παραχώρηση δασικών εκτάσεων, αλλά και από την άλλη επιζήτησαν αντάλλαγμα χρήσης, ώστε να μην περιοριστεί ο αριθμός τους. Αντίθετα το 31% επέλεξε την απάντηση όχι, γιατί προφανώς έχουν συνηθίσει να βιώνουν τη πραγματικότητα των σημερινών παραχωρήσεων, που δεν πραγματοποιείται αντάλλαγμα χρήσης. Τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών, συμφωνούν με ποσοστό 50% στην καταβολή ανταλλάγματος χρήσης σε κάθε μορφή παραχώρησης, σε σχέση με το 45,8% που εξέδωσε αρνητική απάντηση. Αντίθετα, δεσπόζει η άποψη του 73,3% των ατόμων που ανήκουν σε ορειβατικούς συλλόγους με την καταφατική απάντηση, ενώ το 26,7% διαφωνεί. Υποστηρίζουν ότι οι παραχωρήσεις αυτές παρέχονται για το εθνικό συμφέρον και δε χρειάζεται η καταβολή ανταλλάγματος χρήσης, μιας και το Κράτος ήδη κερδίζει με τις ωφέλειες που αποκομίζει από τις αξιοποιήσεις των παραχωρηθέντων δασικών εκτάσεων. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 107

Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών είναι η ναι με ποσοστό 63,8%. Το συγκεκριμένο ποσοστό θεωρεί ότι για κάθε παραχώρηση των δασικών εκτάσεων πρέπει να καταβάλλεται αντάλλαγμα χρήσης προς το Δημόσιο. Και τούτο, γιατί οι κυνηγοί ίσως ανησυχούν ότι με τις παραχωρήσεις θα περιοριστούν οι δασικοί χώροι άσκησης της ελεύθερης θήρας, με ταυτόχρονη μείωση του αριθμού των θηραμάτων. Θεωρούν απαραίτητη την καταβολή ανταλλάγματος χρήσης προς το Δημόσιο, έτσι ώστε η Πολιτεία να προβεί στην αξιοποίηση των νέων εκτάσεων. Θα αναθέσει τη σχεδίαση στη δασική και επιστημονική κοινότητα, ώστε να αποκατασταθούν οι νέες εκτάσεις ως φυσικοί βιότοποι, τόσο της χλωρίδας όσο και της πανίδας. Αντίθετα, το 34% των κυνηγών της Περιφέρειας της κεντρικής Μακεδονίας απαντά αρνητικά στην καταβολή ανταλλάγματος χρήσης. Εντυπωσιακή είναι η θετική απάντηση με την καταβολή ανταλλάγματος χρήσης των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο με ποσοστό 80%, σε αντιδιαστολή με 18% που διαφωνεί. Θεωρούν ότι οι δασικές εκτάσεις αποτελούν δημόσια περιουσία και οφείλει το ίδιο το κράτος να την προασπίσει και να την αξιοποιήσει, όπως αυτό κρίνει κατάλληλα, αλλά πάντα σε σχέση με το δημόσιο όφελος. Οι ανάγκες και οι απαιτήσεις της εποχής ίσως επιβάλουν την διάθεση ή παραχώρηση ορισμένων δασικών εκτάσεων, αλλά πρέπει να γίνεται με καταβολή ανταλλάγματος, ώστε να μη μειωθεί η περιουσία και να διατηρηθεί ή ακόμα και να αυξηθεί. Οριακές σε ποσοστά είναι και οι απαντήσεις των σπουδαστών από το χώρο της εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα το 52,3% συμφωνεί με την άποψη του ανταλλάγματος χρήσης, ενώ το 47% απάντησε αρνητικά. Αναλυτικά οι απαντήσεις όπως συνοψίζονται στον κάτω Πίνακα -Γράφημα είναι οι εξής: άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 108

Πίνακας 23: Οι απαντήσεις τουπληθυσμούαναφορικάμε την καταβολήανταλάγματος χρήσης προς τοδημόσιο Πίνακας 23 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 68,6 30 Δ.Σ 50 45,8 ΚΥΝ 63,8 34 ΟΡΕΙΒ 73,3 26,7 Μ.Κ.Ο 80 18 ΣΠΟΥΔ 52,3 46,8 Οι απαντήσεις του συνολικού πληθυσμού αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν στην ισχύ του άρθρου 17 του Ν. 3208/2003 παρατίθενται αναλυτικά: η κυριαρχούσα απάντηση των υπαλλήλων της δασικής αρχής είναι η καθόλου με ποσοστό 31%. Στη συγκεκριμένη μεταβλητή παρατηρούμε μια πολυφωνία απαντήσεων με σχετικά μεγάλα ποσοστά σε όλες τις κατηγορίες των απαντήσεων, χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύγχυσης που επικρατεί στο συγκεκριμένο ζήτημα. Το 31% απάντησε ότι δε συμφωνεί καθόλου με το να αποτελούν ιδιωτικά αγροκτήματα, δημόσιες εκτάσεις που είχαν παραχωρηθεί για δενδροκομική καλλιέργεια. Θεωρούν ότι πρέπει να επιστρέφονται ξανά στο Δημόσιο γιατί αποτελούν περιουσία όλων των Ελλήνων. Το 13,2% και το 16,1% που απάντησαν ότι συμφωνούν ελάχιστα και λίγο αντίστοιχα, θεωρούν ότι αποτελεί πράξη πλεονεξίας για τους διεκδικητές, κάνοντας κατάχρηση τη διευκόλυνση που τους είχε δοθεί από την Πολιτεία. Υποστηρίζουν ότι με την παραχώρηση της κυριότητας των δασικών εκτάσεων αλλάζουν οι όροι χρήσης της παραχώρησης. Θα οδηγηθούν σε παύση της δενδροκομικής καλλιέργειας και στην αλλαγή χρήσης, με την οικοπεδοποίηση των δασικών εκτάσεων. Αντίθετα, το 36,7% απάντησε ότι συμφωνεί απόλυτα με το να αποτελούν ιδιωτικά αγροκτήματα, δασικές εκτάσεις που είχαν παραχωρηθεί για δενδροκομική χρήση, μιας και μετά από τόσα χρόνια χρησικτησίας, έχουν πλέον το δικαίωμα της άσκησης της κυριότητας των συγκεκριμένων εκτάσεων. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 109

Έκπληξη προκαλεί το μεγάλο ποσοστό των μελών των δασικών συνεταιρισμών που απέφυγε να πάρει θέση επί του θέματος, καταφεύγοντας στην απάντηση, δεν απαντώ με ποσοστό 29,2%. Μόνο το 16,7% δε συμφωνεί με την ισχύ του άρθρου, ενώ το 50% έχει θετική άποψη με την παραχώρηση της κυριότητος των δασικών αυτών εκτάσεων. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών με ποσοστό 40,4% είναι η συμφωνώ απόλυτα. Κανένας δεν έδωσε την απάντηση συμφωνώ πολύ ενώ το 12,3% απάντησε ότι συμφωνεί λίγο. Θεωρούν ότι αποκτούν την κυριότητα της εν λόγω έκτασης, μιας και επικαλούνται την πολυετή χρήση της έκτασης. Αντίθετα το 34% και το 10,6% απάντησαν ότι δε συμφωνούν καθόλου και ότι συμφωνούν ελάχιστα αντίστοιχα. Το συγκεκριμένο ποσοστό του 44,6% των κυνηγών, ενδεχομένως θεωρούν ότι αποτελούν δημόσια περιουσία και ότι παραχωρήθηκαν για συγκεκριμένη χρονική περίοδο και με ορισμένους όρους. Υποστηρίζουν ότι μετά το πέρας της προκαθορισμένης χρονικής περιόδου, ανήκουν ξανά στην κυριότητα του Δημοσίου και υπόκεινται κάτω από τον έλεγχο της δασικής νομοθεσίας. Το 93,3% του πληθυσμού με ορειβατική δραστηριότητα φαίνεται να αντιδρά με την ισχύ του άρθρου 17 του Ν. 3208/2003, ενώ μόνο το 6,7% συμφωνεί με την οριστική παραχώρηση των εκτάσεων που είχαν δοθεί για δεντροκομική εκμετάλλευση. Εντυπωσιακές είναι οι απαντήσεις των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Το 52% δε συμφωνεί καθόλου, ενώ το 44% συμφωνεί σε μικρό βαθμό. Καμία απάντηση δε δόθηκε που να συμφωνεί με τη συγκεκριμένη παραχώρηση. Η κυριαρχούσα απάντηση των σπουδαστών είναι η καθόλου με ποσοστό 42,3%. Το 5,2% απάντησε ότι συμφωνεί ελάχιστα και το 31,5% ότι συμφωνεί λίγο. Θεωρούν ότι πρέπει να αποδοθούν ξανά στο Δημόσιο, μιας και δεν αποτελεί δικιά τους περιουσία αλλά του ελληνικού λαού. Αντίθετα το 7,2% συμφωνεί πολύ, ενώ το 8,1% θεωρεί απόλυτα σωστή την άποψη ότι αποτελούν πλέον ιδιωτικά αγροκτήματα, μετά το πέρας της χρονικής ισχύος της προβλεπόμενης παραχώρησης. Η χρησικτησία τους δίνει το απόλυτο δικαίωμα της απόκτησης της κυριότητας της παρούσης έκτασης. Ο Πίνακας 24 και Γράφημα 21 καταγράφει συγκεντρωτικά τις άνω απαντήσεις: άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 110

Πίνακας 24: Οβαθμός συμφωνίας στοάρθρο17 του Ν. 3208/2003 Πίνακας ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ 24 ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 30,9 13,1 16 15,4 21,1 2,9 Δ.Σ 0 16,3 8,3 20,8 20,8 29,2 ΚΥΝ 34 10,6 12,8 0 40,4 0 ΟΡΕΙΒ 53,3 23,3 16,7 6,7 0 0 Μ.Κ.Ο 52 22 22 0 0 2 ΣΠΟΥΔ 42,3 5,4 31,5 7,2 8,1 4,5 Αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν στην ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προχωρά στην κατασκευή κτισμάτων και οικοδομών εντός δημοσίων και ιδιωτικών δασών σύμφωνα με το άρθρο 114 του Ν.1892/1990, έχουμε τα εξής: η κυριαρχούσα απάντηση των δασικών υπαλλήλων είναι η απόλυτα σωστή με ποσοστό 42,9%. Το συγκεκριμένο ποσοστό συμφωνεί απόλυτα με τη δεκαετή φυλάκιση και το χρηματικό ποσό των 150.000, ενώ πολύ σωστή τη θεωρεί το 40,2%. Έχουμε, δηλαδή, ένα αθροιστικό ποσοστό της τάξης του 83% πιστεύει ότι πρέπει να τιμωρούνται αυστηρά οι παραβάτες θεωρώντας ότι είναι ο μόνος τρόπος προφύλαξης και προστασίας της εθνικής κληρονομιάς που λέγεται δάσος, είτε δημόσιο, είτε ιδιωτικό. Αντίθετα το 7,5% πιστεύει ότι είναι λίγο σωστή, ενώ το 4,6% και 4% απάντησε ότι είναι ελάχιστα και καθόλου σωστή. Θεωρούν ότι η ποινή αυτή για μια τέτοια παράβαση είναι πολύ μικρή και θα πρέπει να τιμωρούνται πιο παραδειγματικά. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 111

Το 42% θεωρεί ικανοποιητικά σωστή την δεκαετή ποινή φυλάκισης, καθώς και με χρηματική ποινή, ενώ το 16,7% και 8,3% απάντησαν καθόλου και ελάχιστα σωστή αντίστοιχα. Μεγάλο είναι το ποσοστό που κατέφυγε στην απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Εντυπωσιακό είναι το ποσοστό των ορειβατών που επικροτούν τη συγκεκριμένη ποινή. Το 50% συμφωνούν απόλυτα, το 43,3% συμφωνεί πολύ, ενώ μόνο το 6,7% εξέφρασε την απάντηση λίγο σωστή. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι δόθηκαν μόνο δύο απαντήσεις από την ομάδα των ατόμων που ασκούν τη θήρα στη συγκεκριμένη μεταβλητή. Η κυριαρχούσα που είναι η απόλυτα σωστή κυμαίνεται στο 78,7%, ενώ η απάντηση πολύ σωστή ανέρχεται στο 19,1%. Θεωρούν ότι η επιβολή της συγκεκριμένης ποινής πρέπει έχει τη μέγιστη αυστηρότητα, ώστε να παραδειγματίζει και να αποτρέπει μελλοντικές ενέργειες. Φανερώνονται τα αίτια εκδήλωσης πυρκαγιάς, που μόνο τυχαία δεν είναι. Για το λόγο αυτό, η επιβολή της ποινής θα πρέπει να είναι η δεκαετής φυλάκιση χωρίς αναστολή, ώστε να μην είναι εξαγοράσιμη. Από την ίδια φιλοσοφία διακατέχονται και οι απαντήσεις του πληθυσμού που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Μόνο το 6% συμφωνεί λίγο με την ισχύ της παρούσας νομοθετικής διάταξης. Θεωρούν ότι ο σοβαρότερος κίνδυνος των ελληνικών δασών είναι η παράνομη οικοδόμηση δασικών εκτάσεων, αφού πρώτα εντελώς τυχαία μια πυρκαγιά κατέστρεψε όλη τη δασική βιοκοινότητα. Οργανωμένες ομάδες οικιστικών συμφερόντων δουλεύουν συστηματικά εδώ και χρόνια με σκοπό τη δόμηση δασικών εκτάσεων που κατέχουν ή εμφανίζονται να είναι κύριοι από παλιά. Περισσότερα από 220.000 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων αλλά και δημόσιες εκτάσεις σε προστατευόμενες περιοχές διεκδικούνται προς οικοδόμηση σε όλη την Ελλάδα από 215 οικοδομικούς συνεταιρισμούς (Δ. Καμπούρης, 2003). Δε σημαίνει μόνο λιγότερα δέντρα, λιγότερους ελεύθερους χώρους, περισσότερα κτίρια, λιγότερο οξυγόνο, χειρότερο επίπεδο ζωής για τους πολλούς, σημαίνει και πολλά χρήματα για όσους οικοδομούν δασικές εκτάσεις (Σ. Χαραλαμπίδη, 1993). Για το λόγο αυτό ζητούν την παραδειγματική τιμωρία των παραβατών. Το 70% του πληθυσμού με δασοπονική εκπαίδευση συμφωνεί ικανοποιητικά με τη δεκαετή φυλάκιση καθώς και με το χρηματικό πρόστιμο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 112

έως και του ποσού των 150.000 για όποιον προχωρά στην κατασκευή κτισμάτων εντός των δασών. Αντίθετα, το 2,7% θεωρεί ότι δεν είναι καθόλου σωστή, ενώ το 5,4% ελάχιστα σωστή. Η λύση του προβλήματος με την καταστολή και μόνο, δεν είναι ποτέ αρκετή. Χρειάζεται πρόληψη και πολιτική βούληση για το περιβάλλον, μια πολιτική που δε θα στηρίζεται στη διατήρηση των κυβερνήσεων στην εξουσία. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς το γεγονός ότι, μολονότι ότι η ελληνική Πολιτεία γνωρίζει ότι κατέχει περί τα 20 εκατομμύρια στρέμματα γης (πλην 21.635.069 στρέμματα καταγεγραμμένης περιουσίας της), δεν κάνει καμιά προσπάθεια να την προστατεύσει, αλλά την εγκαταλείπει στα νύχια των καταπατητών(φ. Τούντα,1998). Αναλυτικά οι συνολικές απαντήσεις της μεταβλητής Q14 είναι οι εξής, όπως διατυπώνονται στον Πίνακα 25 και Γράφημα 22. Πίνακας 25: Οβαθμός αξιολόγησης τουάρθρου114 του Ν.1892/1990 Πίνακας ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ 25 ΣΩΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 4 4,6 7,4 40 42,9 0,6 Δ.Σ 8,3 16,7 0 4,2 37,5 29,2 ΚΥΝ 0 0 0 19,1 78,7 0 ΟΡΕΙΒ 0 0 6,7 43,3 50 0 Μ.Κ.Ο 0 0 6 38 54 0 ΣΠΟΥΔ 2,7 5,4 17,1 24,3 45,9 3,6 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 113

Η μεταβλητή Q15 αφορά στο βαθμό που συμφωνούν στην ισχύ του άρθρου 287 του Δασικού Κώδικα του 1969. Όσο αφορά στους δημόσιους δασικούς υπαλλήλους το 63,4% απάντησε ότι δε θεωρεί καθόλου υπερβολική τη φυλάκιση έως και τρεις μήνες, σε συνδυασμό με τη χρηματική ποινή, σε όποιον θηρεύει με μηχανικά μέσα. Ανάλογες είναι και οι απαντήσεις του 8,6% και 16,6% που απάντησαν ελάχιστα και λίγο υπερβολική αντίστοιχα. Αντίθετη άποψη εκφράζει το 10,3%, θεωρώντας ότι η ποινή είναι αρκετά υπερβολική και δεν αποτελεί την πιο ορθολογική μορφή καταστολής. Καθόλου υπερβολική θεωρούν τη συγκεκριμένη επιβολή της ποινής τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών. Ανάλογες είναι και οι απαντήσεις του 12,5% και 8,3% που απάντησαν ελάχιστα και λίγο υπερβολική αντίστοιχα, ενώ μόνο το 16,6% εκφράζει διαφορετική άποψη. Ένα χαρακτηριστικό μεγάλο ποσοστό της τάξης του 29% επέλεξε την απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Ακόμα πιο εντυπωσιακές είναι οι απαντήσεις του πληθυσμού που ανήκουν σε ορειβατικούς συλλόγους. Το 93,3% φαίνεται ότι είναι ένθερμοι υποστηριχτές του συγκεκριμένου άρθρου, μη θεωρώντας υπερβολικές τις κυρώσεις που επιβάλει η ποινή και μόνο το 6,7% τη θεωρεί λίγο υπερβολική. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών της Κεντρικής Μακεδονίας με ποσοστό 68,1% είναι η καθόλου υπερβολική. Το 10,6% απάντησε ελάχιστα υπερβολική, ενώ το 8,5% έδωσε την απάντηση λίγο υπερβολική. Το 10,6% των κυνηγετικών συλλόγων απάντησαν απόλυτα υπερβολική. Με την απάντησή του το 68,1% δήλωσε κατηγορηματικά ότι καταδικάζει τη λαθροθηρία ως φαινόμενο της ελληνικής κυνηγετικής πραγματικότητας. Την κατακρίνουν και την καταδικάζουν, επιθυμώντας την εξάλειψή της, με την παραδειγματική τιμωρία των παραβατών. Θέλουν να εξαλειφθούν τέτοιες παράνομες δράσεις, με την επιβολή έως και της ποινής φυλάκισης, ώστε να δρα παραδειγματικά για τους επίδοξους παραβάτες. Στην ίδια φιλοσοφία δόθηκαν και οι απαντήσεις των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Μόνο το 4% εκφράζει αρνητική γνώμη για την ισχύ του άρθρου 287 του Ν.Δ 86/69, ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό θεωρεί λίγο υπερβολική την συγκεκριμένη ποινή. Με ποσοστό της τάξης του 32,4% η πλειοψηφία των σπουδαστών, δε θεωρεί καθόλου υπερβολική την ποινή φυλάκισης τριών μηνών καθώς και την χρηματική ποινή σε όλους αυτούς που άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 114

κυνηγούν με μηχανικά μέσα και προβολείς νυκτός. Ανάλογη είναι η άποψη και του 19,8% που απάντησε ότι είναι ελάχιστα υπερβολική, ενώ λίγο υπερβολική θεωρεί την ποινή το 27%. Αντίθετα το 11,7% θεωρεί ότι είναι πολύ υπερβολική, ενώ το 7,2% πιστεύει ότι είναι απόλυτα υπερβολική. Αναλυτικά, οι απαντήσεις αναγράφονται στο Πίνακα 26 και Γράφημα 23. Πίνακας 26: Οβαθμός συμφωνίας στηποινήπουεπιβάλει το άρθρο287 Ν.Δ86/69 Πίνακας ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ 26 ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 63,4 8,6 16,6 9,1 1,1 0 Δ.Σ 29,2 12,5 8,3 8,3 8,3 29 ΚΥΝ 68,1 10,6 8,5 0 10,6 0 ΟΡΕΙΒ 43,3 50 6,7 0 0 0 Μ.Κ.Ο 52 38 4 2 2 0 ΣΠΟΥΔ 32,4 19,8 27 11,7 7,2 0,9 Η μεταβλητή Q16 αφορά στο βαθμό που ο πληθυσμός του δείγματος συμφωνεί με την αύξηση του ορίου των τριών ευρώ, που αποτελεί τη βάση για το χαρακτηρισμό μιας ποινής ως πταίσμα ή ως πλημμέλημα. Συγκεκριμένα η κυριαρχούσα απάντηση των υπαλλήλων της δασικής αρχής είναι η συμφωνώ απόλυτα με ποσοστό 57,7%. Συναθροίζοντας και το 17,8% που απάντησαν ότι συμφωνούν πολύ, έχουμε το εντυπωσιακό ποσοστό του 75,8% που δηλώνει ότι συμφωνεί με την αύξηση του ορίου του προστίμου των τριών. Διαφαίνεται η πρόθεσή τους για την αλλαγή του άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 115

αναχρονιστικού χαρακτήρα της δασικής νομοθεσίας. Σύμφωνα με το άρθρο 268 του Ν.Δ 86/69, ο χαρακτηρισμός της παράβασης ως πταίσματος ή πλημμελήματος προκύπτει από το ύψος της ζημίας που προκαλεί ο εκάστοτε παραβάτης. Το ποσό των 1000 δραχμών καθορίστηκε το 1968, οπότε και εκδόθηκε ο Δασικός Κώδικας, ποσό που το 1968 αντιπροσώπευε δέκα περίπου ημερομίσθια εργάτου. Το αποτέλεσμα αυτής της υφισταμένης κατάστασης είναι οι περισσότερες δασικές παραβάσεις να χαρακτηρίζονται πλημμελήματα και να οδηγούνται στους κατά τόπους Εισαγγελείς της χώρας. Έτσι, είναι λογικό που το 75,8% απάντησε ότι συμφωνεί με την αναπροσαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης. Αντίθετα, το 13,2% απάντησε καθόλου δε συμφωνεί. Ενδεχομένως να είναι πολύ αυστηροί και να θέλουν την τιμωρία του παραβάτη, ανεξαρτήτως της παράβασης που διέπραξε. Το 33,4% των μελών των δασικών συνεταιρισμών συμφωνεί με την αλλαγή της αναχρονιστικής νομοθετικής διάταξης, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 16,7% συμφωνεί ελάχιστα και καθόλου αντίστοιχα. Πολυδιάστατες είναι οι απαντήσεις του πληθυσμού που ανήκει σε Μ.Κ.Ο. Το 46% διατυπώνει θετική άποψη με την αναπροσαρμογή του ορίου των τριών ευρώ, ενώ αντίθετη θέση επιλέγει το 38% με την απάντηση καθόλου και λίγο. Η πλειοψηφική απάντηση των κυνηγών, είναι η απόλυτα με ποσοστό 57,5%. Με την απάντησή τους, ζητούν την αλλαγή ή τον εκσυγχρονισμό της παρούσας διάταξης. Θεωρούν την παρούσα νομοθετική διάταξη αναχρονιστική, που δεν αγγίζει τη σημερινή οικονομική και κοινωνική κατάσταση. Διότι, το όριο των τριών ευρώ είναι πολύ μικρό και πρέπει να αναπροσαρμοστεί. Θεωρούν ότι πρέπει η δασική νομοθεσία να εξελιχθεί και να βαδίσει στα πρότυπα του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, συνοδευόμενη από πίνακα ποινών, όπως ο αντίστοιχος της οδικής συμπεριφοράς. Έτσι, ο κάθε παραβάτης θα γνωρίζει το είδος και το μέγεθος της ποινής και δε θα εξαρτάται από την κρίση και τη διάθεση του εκάστοτε δικαστή. Θα περιοριστεί ο αριθμός των ατόμων που θα οδηγούνται στα δικαστήρια, καθώς και ο χρόνος απόδοσης δικαιοσύνης. Δε θα υπάρχουν πλέον, ούτε αναβολές δικών, ούτε μεγάλος αριθμός υποθέσεων. Ανάλογη άποψη έχει και το 10,6% που απάντησε ότι συμφωνεί πολύ, ενώ διαφωνεί το 21,3% με την απάντηση ότι δε συμφωνεί καθόλου, ενώ το 8,5% απάντησε ελάχιστα. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 116

Αθροιστικά σχεδόν το 53% των σπουδαστών συμφωνεί ικανοποιητικά, ενώ το 15,3% συμφωνεί λιγότερο με την παρούσα διάταξη της δασικής νομοθεσίας. Αντίθετα το 17,1% δε συμφωνεί καθόλου, ενώ το 8,1% συμφωνεί ελάχιστα. Ενδεχομένως να μην αντιλήφθηκαν τη φιλοσοφία της ερώτησης αυτής ή δε μπορούν να κατανοήσουν τη μεγάλη σημασία που αποτελεί η ποινή με την κατηγορία του πλημμελήματος σε σχέση με το πταίσμα. Συνοπτικά, οι άνω απαντήσεις των ομάδων του στατιστικού πληθυσμού, αναφορικά με την ισχύ του άρθρου 268 του Ν.Δ 86/69 συνοψίζονται στον κάτω Πίνακα - Γράφημα. Πίνακας 27: Οι απαντήσεις τουπληθυσμούμε την αλαγήτουορίου των τριών πουεπιβάλει το άρθρο268 του Ν.Δ86/69 Πίνακας 27 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 13,1 1,1 8 17,7 57,7 1,7 Δ.Σ 16,7 16,7 0 4,2 29,2 29 ΚΥΝ 21,3 8,5 0 10,6 57,4 0 ΟΡΕΙΒ 10 13,3 23,3 30 23,3 0 Μ.Κ.Ο 14 24 14 20 26 0 ΣΠΟΥΔ 17,1 8,1 15,3 24,3 28,8 5,4 Με απορία παρατηρούμε ότι 77,1% του πληθυσμού με την ιδιότητα του υπαλλήλου της δασικής υπηρεσίας δηλώνει κατηγορηματικά την άμεση αποβολή από την έκταση, με άμεση κατάργηση της περίφραξης σε περίπτωση παράνομης περίφραξης μιας δημόσιας δασικής έκτασης. Το άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 117

μεγάλο αυτό ποσοστό ίσως να απάντησε με βάση τα δικά τους πιστεύω και αντιλήψεις, παρά την ισχύουσα νομοθετική πραγματικότητα. Εκφράζουν την επιθυμία τους για την αντιμετώπιση του φαινομένου, μιας και έχουν κατανοήσει ότι μόνο κατά αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να διαφυλάξουν το δημόσιο αυτό δασικό πλούτο, από τις όλο και αυξανόμενες πιέσεις που ασκούνται για την αλλαγή χρήσης των δασικών εκτάσεων. Αντίθετα το 15,4% απάντησε αντικειμενικά με βάση την ισχύουσα δασική νομοθεσία. Έδωσαν μια πιο ρεαλιστική απάντηση παραμερίζοντας τα προσωπικά τους πιστεύω για το πώς θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται η κατάσταση. Απάντησαν ορθολογικά, βάσει της διαδικασίας που ακολουθεί η δασική αρχή, σε συνάρτηση πάντα με τις δικαστικές αρχές. Επίσης, εντυπωσιακό είναι το ποσοστό της απάντησης δεν ξέρω δεν απαντώ, που κυμάνθηκε στο 4,6%. Περισσότερο ενημερωμένοι από τους δασικούς υπαλλήλους σε θέματα δασικής νομοθεσίας, φαίνεται ότι είναι, τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών. Εξέδωσαν με ποσοστό του 29,2% σε σχέση με την αντίστοιχη του 15,4% των δημοσίων υπάλληλων την απάντηση μη κατάργησης της περίφραξης, έως ότου εκδικαστεί η υπόθεση από τα Πολιτικά Δικαστήρια. Το 41,7% απάντησε με άμεση κατάργηση της περίφραξης, ενώ το 8,3% επέλεξε την οριστική παραχώρηση της έκτασης με καταβολή του μισού της αξίας της έκτασης προς το Δημόσιο. Σε περίπτωση παράνομης περίφραξης μιας δημόσιας δασικής έκτασης, διενεργείται άμεση αποβολή από την έκταση και άμεση κατάργηση της. Αυτή είναι η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών με το εντυπωσιακό ποσοστό του 76,6%. Αντίθετα το 12,8% απάντησε στη μη κατάργηση της περίφραξης έως την εκδίκαση από τα Πολιτικά Δικαστήρια. Διαφορετική άποψη εκφράζει το 6,3% των κυνηγών, απαντώντας στη μη κατάργηση της περίφραξης, αλλά στην καταβολή αποζημίωσης για το δικαίωμα χρήσης της έκτασης. Τέλος το 2,1% απάντησε οριστική παραχώρηση της έκτασης, ύστερα από καταβολή του μισού της αξίας της προς το Δημόσιο. Άμεση αποβολή από την έκταση και άμεση κατάργηση της, είναι η απάντηση του 76,7% των ατόμων του πληθυσμού με την ορειβατική ιδιότητα. Το 10% θεωρεί ότι προηγείται η εκδίκαση από τα Πολιτικά Δικαστήρια, ενώ το 13,3% περιόρισε την απάντησή του στο δε γνωρίζω, δεν απαντώ. Τις ίδιες άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 118

απαντήσεις επέλεξαν και τα μέλη των Μ.Κ.Ο, αλλά με μεγαλύτερα ποσοστά. Συγκεκριμένα, με την άμεση αποβολή ταυτίστηκε το 90%, ενώ τη μη κατάργηση έως ότου εκδικαστεί η υπόθεση από τα πολιτικά Δικαστήρια μόνο το 6% και μόνο το 2% εξέδωσε την απάντηση δε γνωρίζω δεν απαντώ. Η κυριαρχούσα απάντηση του πληθυσμού από το χώρο της εκπαίδευσης είναι η άμεση αποβολή από την έκταση και άμεση κατάργηση της περίφραξης από τον οικείο Δασάρχη. Αντίθετη άποψη έχει το 25,2% που θεωρεί ότι δεν καταργείται η περίφραξη έως ότου εκδικαστεί η υπόθεση από τα Πολιτικά Δικαστήρια, ενώ το 3,6% θεωρεί ότι δεν καταργείται η περίφραξη, αλλά καταβάλλεται από τον παραβάτη αποζημίωση για το δικαίωμα χρήσης. Το 4,3% επιθυμεί την ανταλλαγή της περιφραγμένης έκτασης με άλλη ανάλογη ιδιωτική έκταση, που θα υποδείξει η δασική αρχή και μόνο το 8% έδωσε την απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Ο Πίνακας 28 παραθέτει όλες της απαντήσεις του πληθυσμού του δείγματος της μεταβλητής Q17. Πίνακας 28: Οι απαντήσεις τουπληθυσμούαναφορικάμε την περίπτωσηπαράνομηςπερίφραξης δημόσιας δασικής έκτασης Πίνακας Άμεση Μη κατάργηση Αποζημίωση Ανταλλαγή Οριστική Δεν 28 κατάργηση από τον έως εκδικαστεί η υπόθεση για το δικαίωμα της έκτασης παραχώρηση με την καταβολή απαντώ δασάρχη χρήσης με άλλη του ½ της αξίας Δ.Υ 77,1 15,4 0 0,6 1,1 4,6 Δ.Σ 41,7 29,2 0 0 8,3 25 ΚΥΝ 76,6 12,8 6,3 0 2,1 0 ΟΡΕΙΒ 76,7 10 0 0 0 13,3 Μ.Κ.Ο 90 6 0 0 0 2 ΣΠΟΥΔ 50,5 25,2 3,6 4,5 6,3 8 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 119

Η μεταβλητή Q18 αναφέρεται στη αξιολόγηση του πληθυσμού στην ισχύ του άρθρου 280 του Δασικού Κώδικα του 1969. Αφορά στην ποινή που επιβάλλεται σε όσους επιχειρούν καταπάτηση ή τη δημιουργία ανύπαρκτων δικαιωμάτων με ψευδής τίτλους επί δημόσιων δασικών εκτάσεων. Η κυριαρχούσα απάντηση των υπαλλήλων της δασικής υπηρεσίας είναι η απόλυτα καλή (ποσοστό 41,7%). Θεωρούν απόλυτα καλή τη φυλάκιση έξι μηνών καθώς και την χρηματική ποινή, που ισούται με την αξία της περιοχής. Ξεκαθαρίζουν με την απάντησή τους ότι η τιμωρία είναι η καλύτερη λύση περιορισμού και καταστολής του φαινομένου της παράνομης καταπάτησης. Ενστερνίζονται το ότι η τιμωρία και μάλιστα η αυστηρή θα λειτουργήσει παραδειγματικά για τους υπόλοιπους επίδοξους παραβάτες. Αντίστοιχα, το 30% θεωρεί την ποινή πολύ καλή. Το 7% θεωρεί ότι η επιβολή της ποινής δεν είναι καθόλου καλή, ενώ το 5,7% και 16,5% απάντησαν ελάχιστα και λίγο καλή αντίστοιχα. Διαμετρικά αντίθετη είναι η άποψη των μελών των δασικών συνεταιρισμών. Η πλειοψηφική απάντηση είναι η καθόλου με ποσοστό 25%, ενώ ένα επιπλέον ποσοστό της τάξης του 12,5% θεωρεί λίγο καλή. Θετική είναι η στάση του 37%, με την απάντηση πολύ και απόλυτα καλή. Από φιλοδασική αντίληψη διακατέχονται οι απαντήσεις των ατόμων του πληθυσμού που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Καμία αρνητική απάντηση δεν δόθηκε για την ισχύ του παρόντος άρθρου, ενώ το 42% θεωρεί απόλυτα καλή τη συγκεκριμένη ποινή. Στην ίδια λογική υπάγονται και οι απαντήσεις πολύ καλή με ποσοστό 28%. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 120

Το 42,6% των ατόμων που ασκούν τη θήρα, συμφωνούν στη φυλάκιση έξι μηνών, καθώς επίσης και χρηματική ποινή ίση με την αξία της δασικής περιοχής που καταπάτησαν. Δεν τους δικαιολογούν και επιζητούν την αυστηρή τιμωρία των καταπατητών ώστε η συμπεριφορά τους να αποτελέσει παράδειγμα αποφυγής. Αντίστοιχα, το 21,3% θεωρεί τη συγκεκριμένη ποινή πολύ καλή. Νιώθουν να απειλούνται όλο και περισσότερο από το φαινόμενο των καταπατήσεων. Περιορίζεται κατά πολύ ο χώρος άσκησης της θήρας, αλλά και ο αριθμός των θηραμάτων. Αντίθετα, το 6,4% τη θεωρεί καθόλου καλή, ενώ ένα 4,3% τη θεωρεί ελάχιστα καλή. Η κυριαρχούσα απάντηση των σπουδαστών με περιβαλλοντική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι η πολύ καλή με ποσοστό 36%. Ανάλογη απάντηση εξέδωσε το 31,5%, που θεωρεί απόλυτα καλή την ποινή φυλάκισης έξι μηνών, καθώς και τη χρηματική ποινή σε όσους εκείνους καταπατούν ή δημιουργούν ανύπαρκτα δικαιώματα με ψευδείς τίτλους. Υποστηρίζουν ότι η επιβολή της θα πρέπει να είναι δυσβάσταχτη οικονομικά ώστε να υπενθυμίσει στους καταπατητές ότι η Πολιτεία δεν αστειεύεται και τιμωρεί σκληρά όσους συμβάλουν στην καταστροφή των δασών. Αντίθετα το 5,4% θεωρεί ελάχιστα καλή, ενώ το 22,5% λίγο καλή. Ενδεχομένως να θεωρούν ότι εάν η Πολιτεία επιθυμούσε να τηρηθεί ο νόμος ο νόμος θα τηρείτο. Συγκεντρωτικά, οι άνω απαντήσεις καταγράφονται στον κάτω Πίνακα- Γράφημα. Πίνακας 29: Οβαθμός αξιολόγησης της ποινής τουάρθρου280 του Ν.Δ86/69 Πίνακας 29 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 6,9 5,7 15,4 29,7 41,7 0 Δ.Σ 25 0 12,5 16,7 20,8 20,8 ΚΥΝ 6,4 4,3 32,4 21,3 42,6 0 ΟΡΕΙΒ 0 0 26,7 33,3 40 0 Μ.Κ.Ο 0 0 28 28 42 0 ΣΠΟΥΔ 0 5,4 22,5 36 31,5 3,6 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 121

Η κυριαρχούσα απάντηση των υπαλλήλων της δασικής αρχής, αναφορικά με τη μεταβλητή Q19, είναι η λίγο συμφωνώ με ποσοστό 32,6%. Η συγκεκριμένη κατηγορία των δημόσιων υπαλλήλων, αρνείται ότι πρέπει να καταβληθεί στους διεκδικητές των δασικών εκτάσεων το ήμισυ της αξίας της έκτασης, διότι θεωρούν ότι τι κράτος είναι ο αδιαμφισβήτητος ιδιοκτήτης και δικαιούχος. Οφείλουν να διεκδικήσουν τις συγκεκριμένες εκτάσεις γιατί αποτελούν εθνική κληρονομιά και εθνική περιουσία. Απαιτείται να τις διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού, ασκώντας κάθε έννομο δικαίωμα, καταφεύγοντας στην ελληνική δικαιοσύνη. Στην ίδια λογική υπόκειται το 16,7% των υπαλλήλων που δε συμφωνεί καθόλου και το 8,6% που συμφωνεί ελάχιστα. Αντίθετα το 18,4% και 20% συμφωνεί πολύ και απόλυτα αντίστοιχα, πιστεύοντας ότι έτσι θα περιοριστεί ο τεράστιος αριθμός των υποθέσεων που βρίσκονται στα δικαστήρια για την επίλυση των δασικών αμφισβητήσεων. Θεωρούν ότι το κράτος θα αξιοποιήσει μια ξεχασμένη ή αναξιοποίητη επένδυση που ονομάζεται δασική ελληνική γη, εισπράττοντας τεράστια οικονομικά ποσά. Καθόλου είναι και η πλειοψηφική απάντηση των μελών των δασικών συνεταιρισμών με ποσοστό 37,5%, ενώ το 12,5% και 8,3% συμφωνούν ελάχιστα και λίγο αντίστοιχα. Μόνο το 16,7% συμφωνεί με την ισχύ του άρθρου 13 του Ν. 3208/2003. Συμφωνεί με την ισχύ του άνω άρθρου το 66% των ατόμων των Μ.Κ.Ο, καθώς και το 60% των ορειβατών, ενώ μόνο ένα ποσοστό της τάξης του 6% από την εκάστοτε ομάδα δε συμφωνεί καθόλου. Θεωρούν ότι θα δοθεί ένα τέλος αναφορικά με το τί είναι δάσος και τί όχι, άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 122

ώστε να μπορέσει επιτέλους να καταγραφεί η δασική περιουσία του κράτους με την εφαρμογή του δασολογίου. Η πλειοψηφία των κυνηγών λίγο συμφωνούν με ποσοστό 29,8%. Το 6,4% απάντησε ότι συμφωνεί ελάχιστα, ενώ το 23,4% δε συμφωνεί καθόλου. Πιστεύουν ότι έτσι θα συντελεστεί μεγάλη οικολογική και περιβαλλοντική καταστροφή, διότι θα κατατμηθεί το δάσος ως οργανικό σύνολο και θα διαταραχθεί η ισορροπία μεταξύ της χλωρίδας και πανίδας. Αντίθετα το 23,4% δήλωσε ότι συμφωνεί πολύ, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 15% συμφωνεί απόλυτα. Σχεδόν το 60% των σπουδαστών, συμφωνεί ικανοποιητικά με την καταβολή του μισού της αξίας της έκτασης από το κράτος σε εκείνους που διεκδικούν δασικές εκτάσεις. Θεωρούν ότι η Πολιτεία οφείλει να έχει δάσος και δασικές εκτάσεις στις περιοχές που εκείνη κρίνει και επιθυμεί, διασφαλίζοντας τις επικαλούμενες λειτουργίες του δασικού περιβάλλοντος. Οι άνω απαντήσεις διαφαίνονται αναλυτικά στον κάτω Πίνακα-Γράφημα. Πίνακας 30: Οβαθμός συμφωνίας στην ισχύτουάρθρου13 του Ν. 3208/2003 Πίνακας ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ 30 ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 15,6 8,6 32,6 18,3 20 3,4 Δ.Σ 37,5 12,5 8,3 16,7 0 21,7 ΚΥΝ 23,4 6,4 29,8 23,4 14,9 0 ΟΡΕΙΒ 6,7 13,3 20 46,7 13,3 0 Μ.Κ.Ο 6 20 40 40 26 0 ΣΠΟΥΔ 17,1 16,2 28,8 25,2 8,1 3,6 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 123

Η μεταβλητή Q20 αφορά στο βαθμό που συμφωνεί ο πληθυσμός της έρευνας, με τη δημιουργία περισσότερων Εθνικών Δρυμών ή την επέκταση των ήδη υπαρχόντων ορίων τους. Από τις απαντήσεις του διαφαίνονται τα εξής: στην κατηγορία των δημοσίων δασικών υπαλλήλων παρατηρούμε ότι ένα αξιοσημείωτο ποσοστό της τάξης του 68% συμφωνεί ικανοποιητικά (το 50% συμφωνεί απόλυτα) στη δημιουργία περισσότερων Εθνικών Δρυμών ή στην επέκταση των ορίων των ήδη υπαρχόντων. Προφανώς γιατί θεωρούν ότι είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος προστασίας των δασών και δασικών εκτάσεων. Αντίθετα το 10,3% απάντησε ότι δε συμφωνεί καθόλου και το 6,3% ότι συμφωνεί ελάχιστα. Διότι ο όρος Εθνικός Δρυμός εκτός από προστασία σημαίνει και περιορισμό των καρπώσεων. Και αυτό δε συνάγει με τις αρχές της διαχείρισης που διέπουν τη δασική αρχή και δασική πολιτική. Διαμετρικά αντίθετες είναι οι απαντήσεις που δόθηκαν από τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών. Το 70% εκφράζει αρνητική άποψη για τη συγκεκριμένη πρόταση, ενώ το 4,2% αποτελεί τη μόνη θετική απάντηση ως προς τη συγκεκριμένη πρόταση. Ένα μεγάλο ποσοστό του 20,8% κατέφυγε στην απάντηση δεν ξέρω, δεν απαντώ. Είναι προφανές ότι θεωρούν ότι το δάσος αποτελεί εθνικό κεφάλαιο και τομέας παραγωγής και εκμετάλλευσης τόσο του κράτους, όσο και των πολιτών. Παραμένει αναγκαία τόσο η παραγωγή ξυλείας για τις όλο και αυξανόμενες ανάγκες της χώρας, όσο και η οικονομική ενίσχυση των δασόβιων και παραδασόβιων πληθυσμών, που βιώνουν εργασιακή και οικονομική σχέση με το δάσος. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 124

Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγετικών συλλόγων της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας είναι η ελάχιστα συμφωνώ με ποσοστό 25,5%. Αντίστοιχα απάντησε και το 23,4% που δε συμφωνεί καθόλου, ενώ το 6,4% λίγο συμφωνεί. Ο όρος Εθνικός Δρυμός προϋποθέτει, απαγόρευση της θήρας, της υλοτομίας, της βοσκής, των μεταλλευτικών εξορύξεων και, γενικά, στέρηση των καρπώσεων. Έτσι, είναι λογικό να μην επιζητούν τη δημιουργία περισσότερων Εθνικών Δρυμών ή την επέκταση των ορίων τους, διότι θα περιοριστούν οι δασικές εκτάσεις αναφορικά με την άσκηση της θήρας. Αντίθετα, το 23,4% συμφωνεί απόλυτα, ενώ το 19,1% των κυνηγών συμφωνεί πολύ με την ίδρυση περισσότερων εθνικών δρυμών, δεδομένου ότι απειλούνται με αφανισμό όλο και περισσότερα είδη της πανίδας και χλωρίδας. Προστατευτικού περιεχομένου προς το δασικό οικοσύστημα, αποτελούν οι απαντήσεις των μελών των ορειβατικών συλλόγων και Μ.Κ.Ο καθώς και των σπουδαστών. Θέτουν βασική προτεραιότητα την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας καθώς και τη διατήρηση των μνημείων της φύσης και των αισθητικών δασών. Θεωρούν ότι η αυστηρότητα της δασικής νομοθεσίας που διέπει τους Εθνικούς Δρυμούς, θα οδηγήσει στον περιορισμό του φαινομένου των δασικών παραβάσεων. Πιστεύουν πως, ειδικά για την ελληνική νοοτροπία, μόνο ο φόβος της επιβολής της αυστηρής ποινής έχει θετικά αποτελέσματα στη μείωση των παρατατικών συμπεριφορών. Αναλυτικά, οι απαντήσεις όλων των ομάδων του στατιστικού δείγματος καταγράφονται στον Πίνακα 31 και Γράφημα 28. Πίνακας 31: Οι απαντήσεις τουπληθυσμούστηδημιουργίανέων Εθνικών Δρυμών Πίνακας ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ 31 ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 10,3 6,3 16 17,7 49,1 0 Δ.Σ 16,7 45,8 8,3 4,2 0 20,8 ΚΥΝ 23,4 25,5 6,4 19,1 23,4 0 ΟΡΕΙΒ 0 6,7 16,7 36,7 40 0 Μ.Κ.Ο 0 0 24 30 44 0 ΣΠΟΥΔ 1,8 2,7 7,2 27 57,7 2,7 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 125

Στη 21 η μεταβλητή ζητήσαμε από τα άτομα του στατιστικού πληθυσμού, να διατυπώσουν την άποψή τους, αναφορικά με το ποιες από τις πιο κάτω περιγεγραμμένες πράξεις, αποτελούν δασικά αδικήματα των διατάξεων περί θήρας. Οι συγκεντρωτικές απαντήσεις αναλύονται με την βοήθεια των Πινάκων και Γραφημάτων. Οι κυνηγοί χωρίς άδεια θήρας Πίνακας 32: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας χωρίς την άδεια θήρας Πίνακας 32 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 96 3,4 Δ.Σ 95,8 4,2 ΚΥΝ 97,9 0 ΟΡΕΙΒ 100 0 Μ.Κ.Ο 98 2 ΣΠΟΥΔ 92,8 3,6 Η θήρα με τη χρήση όπλου που δέχεται περισσότερα από τρία φυσίγγια άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 126

Πίνακας 33: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας με τη χρήσηόπλουπουδέχεται περισότερααπότρίαφυσίγια Πίνακας 33 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 83,4 14,9 Δ.Σ 66,7 29,2 ΚΥΝ 78,7 19,1 ΟΡΕΙΒ 86,7 6,7 Μ.Κ.Ο 94 4 ΣΠΟΥΔ 71,2 25,2 Το κυνήγι σε ομάδες άνω των έξι ατόμων Πίνακας 34: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας σε ομάδες άνωτωνέξι ατόμων Πίνακας 34 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 49,5 48,6 Δ.Σ 37,5 58,3 ΚΥΝ 48,9 48,9 ΟΡΕΙΒ 53,3 46,7 Μ.Κ.Ο 32 46 ΣΠΟΥΔ 47,7 46,8 Από τις άνω απαντήσεις διαφαίνεται, η σύγχυση που επικρατεί στις ομάδες του πληθυσμού, αναφορικά με την εφαρμογή του άρθρου 258 παρ. ζ του Ν.Δ 86/69. Κατά την ερμηνεία του σχετικού άρθρου, απαγορεύεται η θήρα με ομάδες άνω των έξι ατόμων, εκτός της ομαδικής θήρας των υδρόβιων πτηνών, αγριόχοιρων και επιβλαβών ζώων, ήτοι λύκου, αλεπούς κλπ. Είναι μια σημαντική παράμετρος, που είτε δεν τη γνώριζαν, είτε την κατανοούσαν, αλλά επηρεάστηκαν από τη διατύπωση της ερώτησης. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 127

Η χρήση παγίδων, δικτυών και παντός είδους μιμητικών συσκευών με σκοπό τη σύλληψη και θανάτωση άγριων ζώων Πίνακας 35: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας με τη χρήσηπαγίδων,δικτύων Πίνακας 35 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 98,3 1,1 Δ.Σ 75 20,8 ΚΥΝ 91,5 6,4 ΟΡΕΙΒ 93,3 6,7 Μ.Κ.Ο 98 0 ΣΠΟΥΔ 91 5,4 Η θήρα εντός πυρήνων Εθνικών Δρυμών Πίνακας 36: Οι απόψεις για το αν αποτελεί αδίκημα η άσκηση θήρας εντός Εθνικών Δρυμών Πίνακας 36 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 96,6 2,9 Δ.Σ 79,2 16,7 ΚΥΝ 89,4 8,5 ΟΡΕΙΒ 100 0 Μ.Κ.Ο 98 0 ΣΠΟΥΔ 88,3 8,1 Η θήρα με ενέδρα σε πηγές ή με παρακολούθηση των ιχνών πάνω στο χιόνι άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 128

Πίνακας 37: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας με ενέδρασεπηγές Πίνακας 37 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 88 10,3 Δ.Σ 58,3 37,5 ΚΥΝ 85,1 12,8 ΟΡΕΙΒ 93,3 6,7 Μ.Κ.Ο 98 0 ΣΠΟΥΔ 64 32 Η θήρα χωρίς άδεια οπλοφορίας Πίνακας 38: Οι απαντήσεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας χωρίς την άδειαοπλοφορίας Πίνακας 38 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 89,1 10,3 Δ.Σ 95,8 0 ΚΥΝ 87,2 10,6 ΟΡΕΙΒ 100 0 Μ.Κ.Ο 94 4 ΣΠΟΥΔ 91,9 4,5 Η άρνηση ελέγχου από τις αρμόδιες αρχές Πίνακας 39: Οι απαντήσεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαη άρνησηελέγχουτων κυνηγών απότη δασικήαρχή Πίνακας 39 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 94,3 4,6 Δ.Σ 75 20,8 ΚΥΝ 91,5 6,4 ΟΡΕΙΒ 100 0 Μ.Κ.Ο 98 0 ΣΠΟΥΔ 79,3 17,1 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 129

Η θήρα μη ανεπτυγμένων θηραμάτων Πίνακας 40: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας μη ανεπτυγμένων θηραμάτων Πίνακας 40 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 88 8,6 Δ.Σ 75 20,8 ΚΥΝ 85,1 12,8 ΟΡΕΙΒ 86,7 6,7 Μ.Κ.Ο 92 6 ΣΠΟΥΔ 76,6 19,8 Η θήρα από απόσταση μεγαλύτερων των 40 μέτρων Πίνακας 41: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας απόαπόστασημεγαλύτερητων 40 μέτρων Πίνακας 41 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 40 57,1 Δ.Σ 37,5 58,3 ΚΥΝ 31,9 66 ΟΡΕΙΒ 46,7 46,7 Μ.Κ.Ο 44 54 ΣΠΟΥΔ 28,8 67,6 Εντύπωση μας προκαλεί ότι καμία ομάδα του πληθυσμού της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας δε γνώριζε ότι πράγματι αποτελεί αδίκημα, σύμφωνα με τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Ούτε οι κυνηγοί που ακούν τη θήρα, ούτε καν οι υπάλληλοι των δασικών αρχών που την εποπτεύουν, δεν ήταν γνώστες του άρθρου 16 παρ. 21 του Ν.998/79 που συμπλήρωσε το άρθρο 287 του Ν.Δ. 86/1969. Σύμφωνα με την ισχύ του άνω άρθρου, τιμωρούνται με την ποινή της φυλακίσεως μέχρι δύο (2) ετών ή με χρηματική ποινή όσοι θηρεύουν από απόσταση μεγαλύτερη των (40) μέτρων, πλην των ευγενών θηραμάτων. Η θήρα που δεν εμπίπτει στο χρόνο της κυνηγετικής περιόδου άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 130

Πίνακας 42: Οι απαντήσεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας εκτός κυνηγετικής περιόδου Πίνακας 42 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 97,1 1,1 Δ.Σ 87,5 8,3 ΚΥΝ 91,5 6,4 ΟΡΕΙΒ 93,3 6,7 Μ.Κ.Ο 98 0 ΣΠΟΥΔ 86,5 9,9 Η μεταφορά ή έκθεση σε κοινή θέα, καθώς και ο βασανισμός των συλληφθέντων θηραμάτων Πίνακας 43: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηέκθεσησε κοινήθέατων θηραμάτων Πίνακας 43 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 89,1 8 Δ.Σ 75 20,8 ΚΥΝ 89,4 8,5 ΟΡΕΙΒ 83,3 16,7 Μ.Κ.Ο 98 0 ΣΠΟΥΔ 71,2 25,2 Η θήρα ενός λαγού και τεσσάρων περδικών ανά κυνηγό σε μια κυνηγετική μέρα Πίνακας 44: Οι απόψεις τουπληθυσμούγιατηθήραορισμένουαριθμούθηραμάτων Πίνακας 44 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 44,6 52,6 Δ.Σ 50 45,8 ΚΥΝ 31,9 66 ΟΡΕΙΒ 43,3 50 Μ.Κ.Ο 44 54 ΣΠΟΥΔ 40,5 55,9 Μόνο η πλειοψηφία των μελών των δασικών συνεταιρισμών γνώριζαν ότι, πραγματικά αποτελεί δασικό ανόμημα περί άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 131

θήρας. Καμία άλλη ομάδα του στατιστικού πληθυσμού που έχει άμεση ή έμμεση σχέση με το δάσος, δεν ήταν ενήμερη για το άρθρο 258 παρ. 2, εδάφιο στ του Ν.Δ 86/69. Σύμφωνα με την ισχύ του οποίου, απαγορεύεται η θήρα ενός κυνηγού πλέον του ενός λαγού και τεσσάρων περδικών, για κάθε ημερησία έξοδο. Μόνο ο Υπουργός Γεωργικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δύναται με απόφασή του, να τροποποιήσει τον αριθμό αυτόν σε όλη την επικράτεια ή κατά περιφέρεια, καθώς, επίσης, να περιορίσει τον αριθμό με σκοπό τη θήρα και άλλων θηραμάτων. Η θήρα χωρίς την έγκριση του ιδιοκτήτη των ιδιωτικών δασών και γενικά περιοχών Πίνακας 45: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας σε ιδιωτικάδάσηχωρίςτην έγκρισητου ιδιοκτήτου Πίνακας 45 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 70,9 27,4 Δ.Σ 58,3 37,5 ΚΥΝ 44,7 53,2 ΟΡΕΙΒ 76,7 16,7 Μ.Κ.Ο 66 32 ΣΠΟΥΔ 69,4 27 Σύμφωνα με το Δασικό Κώδικα το 1969 και συγκεκριμένα με το άρθρο 256, απαγορεύεται η θήρα σε ιδιόκτητες εκτάσεις, χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτου, νομέως ή μισθωτού. Η συμπλήρωση του άνω Νομοθετικού Διατάγματος από το άρθρο 6 το Ν. 177/1975 θέτει μια βασική προϋπόθεση. Αναφέρει ότι απαγορεύεται η θήρα εντός ιδιωτικών εκτάσεων, εφόσον είναι περιφραγμένες με συνεχούς αδιαπέραστου και ανυπερβλήτου από άνθρωπο φράχτη παντός είδους, ύψους τουλάχιστον (1,50) μέτρου. Η συμπληρωματική εφαρμογή του άρθρου 6 το Ν. 177/1975, ίσως δικαιολογεί την απάντηση του 53,2% των μελών των κυνηγετικών συλλόγων που θεωρεί ότι δεν αποτελεί παράβαση η θήρευση χωρίς την έγκριση του ιδιοκτήτη των ιδιωτικών δασών και γενικά περιοχών. Η θήρα σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων κατά μήκος της μεθοριακής γραμμής Πίνακας 46: Οι απόψεις γιατοαν αποτελεί αδίκημαηάσκησηθήρας σε απόστασημικρότερητων 500 μ. κατάμήκος των μεθοριακών γραμών άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 132

Πίνακας 46 Ναι ΌΧΙ Δ.Υ 72,6 24,6 Δ.Σ 54,2 41,7 ΚΥΝ 46,8 51,1 ΟΡΕΙΒ 86,7 13,3 Μ.Κ.Ο 90 8 ΣΠΟΥΔ 41,4 55 Η θήρα σε απόσταση μικρότερη των 250 μέτρων από τις τελευταίες κατοικίες Πίνακας 47: Οι απόψεις τουπληθυσμούγιατοαν αποτελεί παράβασηηθήρασε απόστασημικρότερητων250 απότις τελευταίες κατοικίες Πίνακας 47 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 88,6 8,6 Δ.Σ 62,5 33,3 ΚΥΝ 80,9 17 ΟΡΕΙΒ 93,3 6,7 Μ.Κ.Ο 98 0 ΣΠΟΥΔ 60,4 36 Η κυκλοφορία κυνηγετικών σκύλων, όταν και όπου απαγορεύεται η θήρα Πίνακας 48: Οι απόψεις τουπληθυσμούγιατοαν αποτελεί παράβασηηκυκλοφορίασκύλων όταν απαγορεύεται ηθήρα Πίνακας 48 ΝΑΙ ΟΧΙ Δ.Υ 74,3 24 Δ.Σ 45,8 50 ΚΥΝ 72,3 25,5 ΟΡΕΙΒ 6,7 63,3 Μ.Κ.Ο 98 0 ΣΠΟΥΔ 60,4 36 Προφανώς και δε γνώριζαν τα μέλη των ορειβατικών συλλόγων, τις διατάξεις των άρθρων 5 του Ν. 177/75 καθώς και 255 του Ν.Δ 86/69 που απαγορεύει την κυκλοφορία κυνηγετικών σκύλων, άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 133

όταν και όπου απαγορεύεται η θήρα. Με χρηματική ποινή και κράτηση ή και τα δύο τιμωρούνται οι παραβάτες βάσει του άρθρου 287 του Δασικού Κώδικα. Στη μεταβλητή Q22 περιγράφεται η άποψη του πληθυσμού του δείγματος, αναφορικά με το βαθμό που επιθυμούν την αυστηρότητα της δασικής νομοθεσίας, με σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση της προστασίας και της διαχείρισης των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων. Η κυριαρχούσα απάντηση των υπαλλήλων των δασικών υπηρεσιών με ποσοστό 45,7%, δίδεται στο ότι συμφωνούν απόλυτα με το να γίνει η δασική νομοθεσία πιο αυστηρή, ενώ το 24% συμφωνεί πολύ. Θεωρούν ότι αποτελεί το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης για την προστασία του δάσους και τον περιορισμό της δράσης των παραβατών. Η δασική νομοθεσία οφείλει να εκσυγχρονισθεί και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες που διαγράφονται, ώστε να συμβαδίζει και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σύγχρονου πολιτισμού. Όπως και οι άλλοι τομείς της δικαιοσύνης τροποποιήθηκαν και έγιναν πιο αυστηροί (βλέπε Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας), έτσι και η δασική νομοθεσία οφείλει να γίνει πιο αυστηρή, αναπροσαρμόζοντας τις νέες ποινές στα αντίστοιχα νέα οικονομικά δεδομένα. Αντίθετα, το 8,6% δε συμφωνεί καθόλου και το 7,5% συμφωνεί ελάχιστα. Την ίδια άποψη συμμερίζεται το 37,5% των μελών των δασικών συνεταιρισμών που συμφωνούν απόλυτα, καθώς και το 4,2% που συμφωνούν πολύ. Αναλογικά μεγάλο είναι και το ποσοστό της τάξης του 20,8% που δε συμφωνεί καθόλου, καθώς και του 8,3% που συμφωνεί ελάχιστα. Θεωρούν ότι η ποινή και μάλιστα η επιβολή της αυστηρής ποινής δεν αποτελεί λύση για το περιορισμό του φαινομένου. Η πλειοψηφία των κυνηγών με ποσοστό 61,7% απάντησε απόλυτα, ενώ το 4,3% συμφωνεί πολύ. Επιθυμούν την καλυτέρευση των συνθηκών της θήρας και την αύξηση των θηραμάτων, ώστε να κληρονομηθεί στις μελλοντικές γενεές. Θεωρούν ότι για την επίτευξη των ανωτέρων στόχων είναι αναγκαία η θέσπιση αυστηρότερων δασικών νομοθετικών διατάξεων. Αντίθετα το 25,5% δε συμφωνεί καθόλου με τη μεγιστοποίηση της αυστηρότητας της δασικής νομοθεσίας. Την ίδια λογική ενστερνίζεται και το 6,4% που συμφωνεί λίγο. Έχουν την άποψη ότι νόμοι υπάρχουν και μάλιστα αυστηροί, αλλά μόνο που δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται επιλεκτικά. Τι άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 134

είναι λοιπόν καλύτερο: να έχουμε νόμους και να μην τους τηρούμε ή να μην έχουμε νόμους και να κάνουμε ούτι ούτως ή αλλιώς κάνουμε, αδιαφορώντας για τον νόμο; Εντυπωσιακές είναι οι απαντήσεις των ατόμων που ανήκουν σε ορειβατικούς συλλόγους και σε Μ.Κ.Ο. Το 86% των μελών των Μ.Κ.Ο συμφωνούν ικανοποιητικά στη μεγιστοποίηση της αυστηρότητας της δασικής νομοθεσίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των ορειβατών ανέρχεται στο 80%. Οι απαντήσεις τους στηρίζονται στο γεγονός, ότι τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά, οικονομικά δεδομένα και καταστάσεις έχουν αλλάξει και δεν είναι πλέον συμβατά με τις υφιστάμενες δασικές νομοθετικές διατάξεις. Απόλυτα σύμφωνο, στο να γίνει η δασική νομοθεσία ακόμα πιο αυστηρή, είναι το 36% των σπουδαστών από το χώρο της εκπαίδευσης. Ανάλογη άποψη εκφράζει το 33,3%, ενώ το 26% φαίνεται να διαφωνεί. Θεωρούν ότι η αυστηρή ποινή ως ένα δυσάρεστο γεγονός, συμβάλει από τη μια στην αποδυνάμωση της αντίδρασης αυτής και από την άλλη στον παραδειγματισμό των μελλοντικών επίδοξων παραβατών. Έχει αποδειχθεί, ειδικά για την ελληνική νοοτροπία, ότι μόνο ο φόβος της επιβολής της αυστηρής ποινής έχει θετικά αποτελέσματα στη μείωση των παράνομων συμπεριφορών. Ο Πίνακας49 -Γράφημα 46 παραθέτει τις συγκεντρωτικές απαντήσεις των ομάδων του πληθυσμού της μεταβλητής Q22. Πίνακας 49: Οβαθμός αυστηρότητας της δασικής νομοθεσίας Πίνακας 49 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 25,5 0 6,4 4,3 61,7 0 Δ.Σ 20,8 8,3 16,7 4,2 37,5 8,3 ΚΥΝ 25,5 0 6,4 4,3 61,7 0 ΟΡΕΙΒ 0 13,3 6,7 26,7 53,3 0 Μ.Κ.Ο 0 12 0 16 70 0 ΣΠΟΥΔ 2,7 5,4 18 33.3 36 3,6 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 135

Από το εύρος των απαντήσεων της μεταβλητής Q23, παρατηρούμε τη σύγχυση που επικρατεί στους κόλπους της δασικής υπηρεσίας αναφορικά με την οικοδόμηση εντός των δασικών εκτάσεων, αφού πρώτα έχουν αποχαρακτηριστεί ως αγροί. Η κυριαρχούσα απάντηση των υπαλλήλων της δημόσιας δασικής αρχής με ποσοστό 23,4% είναι η λίγο ικανοποιημένος. Θεωρούν ότι αποτελεί μια εντελώς ανορθόδοξη εξέλιξη, με δραματικές συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον, την παιδεία και το σύστημα αξιών που αφορά στην ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας. Χάνεται η ομοιομορφία του δάσους και συντελείται μια πρωτοφανής οικολογική καταστροφή. Δεν είναι μόνο η οικοδόμηση κατοικιών εντός των δασών, αλλά και οι συνέπειες που απορρέουν από την οικοδόμηση αυτή. Ενδεχομένως το 19,4% που δεν είναι καθόλου ικανοποιημένο να πιστεύει ότι οι δασικές εκτάσεις θα μετατραπούν σε φιλέτα οικοπέδων, κυρίως σε περιοχές μεγάλης τουριστικής και οικονομικής ανάπτυξης. Η βιομηχανία οικοπέδων αποφέρει τεράστια κέρδη. Τεράστια οικονομικά ποσά προκύπτουν με την αλλαγή χρήσης της δασικής γης, με αποτέλεσμα τον θελημένο ή εσφαλμένο χαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων ως αγρών. Ανάλογη άποψη εκφράζει και το 16,6% που είναι ελάχιστα ικανοποιημένο με την συγκεκριμένη μορφή αλλαγής χρήσης του δάσους. Αντίθετα το 38,5% είναι ικανοποιημένο, υποστηρίζοντας ότι είναι νόμιμο δικαίωμα κάθε δικαιούχου να διαχειριστεί την περιουσία του όπως αυτός επιθυμεί. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 136

Απόλυτα ικανοποιημένο είναι και το 20,8% των μελών των δασικών συνεταιρισμών, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 45,8% εξέδωσε την απάντηση λίγο ικανοποιημένος. Μόνο το 8,3% των μελών εκφράζει αρνητική άποψη, δίδοντας την απάντηση καθόλου. Περίπου το 66% των κυνηγών, δεν είναι ικανοποιημένο με την οικοδόμηση δασικών εκτάσεων που προηγουμένως έχουν χαρακτηριστεί ως αγροί. Θεωρούν ότι αντιβαίνει στην προστασία του δάσους, με δραματικές συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον. Νιώθουν να απειλούνται όλο και περισσότερο από το φαινόμενο της οικοδόμησης εντός των δασικών εκτάσεων. Οι συνθήκες διεξαγωγής της θήρας θα αλλοιωθούν με τη μείωση του αριθμού των θηραμάτων και τον περιορισμό του χώρου άσκησης της θήρας. Αντίθετα το 12,8% είναι πολύ ικανοποιημένο ενώ το 19,1% δηλώνει απόλυτα ικανοποιημένο. Ενδέχεται να κατέχουν ανάλογες εκτάσεις σε περιοχές όπως της Χαλκιδικής και περιμετρικά της Θεσσαλονίκης, περιοχές που παρουσιάζουν τεράστια οικονομική και τουριστική ανάπτυξη όπου η αξία της οικοδομήσιμης γης αποφέρει σημαντικά κέρδη. Μόνο το 8% και 16,7% των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο και των μελών των ορειβατικών συλλόγων αντίστοιχα, είναι πολύ ικανοποιημένο με την εντός των δασών οικοδόμηση. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι καμία απάντηση απόλυτα ικανοποιημένος δε δόθηκε και από τις δύο ομάδες του στατιστικού πληθυσμού του δείγματος. Θεωρούν ότι επιχειρείται μια μεθοδευμένη προσπάθεια δημιουργίας ψευδών αποδείξεων και καταστάσεων για τον αποχαρακτηρισμό των δασικών εκτάσεων, βασισμένη σε ψευδή στοιχεία και ψευδείς μαρτυρίες. Το αθροιστικό ποσοστό της τάξης του 59% των σπουδαστών δεν είναι ικανοποιημένο από την υφιστάμενη κατάσταση της νομοθεσίας που επιτρέπει την οικοδόμηση εντός των δασικών εκτάσεων. Θεωρούν ότι αντιβαίνει τις επιταγές του Συντάγματος, το κοινό αίσθημα και την ποιότητα της ζωής όλων των Ελλήνων. Ανεξάρτητα με τα κίνητρα που επιτρέπουν μια τέτοια δυσμενή εξέλιξη, που, είτε γίνεται για λόγους εισπρακτικούς, είτε εξαιτίας πολιτικών αποφάσεων, ώστε να εξυπηρετηθούν ιδιωτικά συμφέροντα, θεωρούν μια τέτοια εξέλιξη μη αποδεκτή. Διαφορετική άποψη εκφράζει το 22,5% και 8,1% με την απάντηση πολύ και απόλυτα ικανοποιημένοι αντίστοιχα. Οι άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 137

αναλυτικές απαντήσεις της άνω μεταβλητής διαφαίνονται στον Πίνακα 50 και Γράφημα 47. Πίνακας 50: Οβαθμός ικανοποίησης τουπληθυσμούαπότην οικοδόμησηεντός των δασών Πίνακας 50 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΙΚΑΝΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΚΑΝΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΚΑΝΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΚΑΝΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΚΑΝΟΙΗΜΕΝΟΣ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 19,4 16,6 23,4 21,7 16,6 1,7 Δ.Σ 8,3 0 45,8 0 20,8 20 ΚΥΝ 51,1 0 14,9 12,8 19,1 0 ΟΡΕΙΒ 36,7 23,3 23,3 16,7 0 0 Μ.Κ.Ο 48 18 24 8 0 0 ΣΠΟΥΔ 18 9,9 32,4 22,5 8,1 8,1 Στη μεταβλητή Q24 το 58% των υπαλλήλων των δασικών υπηρεσιών έχει θετική έως πολύ θετική γνώμη για την ύπαρξη ενός γενικότερου σχεδιασμού, αναφορικά με την εντός των δασών οικοδόμηση. Θεωρούν ότι θέτονται τα πλαίσια, μέσα στα οποία θα υπάρξει μια πιο ορθολογική αρμονία μεταξύ δάσους και ανθρώπινης δραστηριότητας. Αρμονία, που θα στηρίζεται στην επιστημονική γνώση, σε σχέση πάντα με τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος και όχι από τις εκάστοτε προθέσεις των κατασκευαστών και των εργολάβων. Δε θα διαμορφώνονται με τις αρχές του νεοπλουτισμού που δεσπόζουν σήμερα στις οικοδομικές κατασκευές εντός των ελληνικών δασών. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 138

Αντιθέτως το 16,1% δε συμφωνεί καθόλου. Έχουν την άποψη ότι με το τρόπο αυτό, το μόνο που θα ζημιωθεί θα είναι το είδη επιβαρημένο δασικό οικοσύστημα, καθώς αρκετές δασικές εκτάσεις θα αλλάξουν χρήση και θα μετατραπούν σε ολοκληρωμένους οικισμούς. Το ποσοστό της τάξης του 8,3% των μελών των δασικών συνεταιρισμών εκφράζει αρνητική άποψη στο ενδεχόμενο ύπαρξης ενός τέτοιου σχεδιασμού. Υψηλά είναι τα ποσοστά των ορειβατών και των μελών των Μ.Κ.Ο που εξέδωσαν την ίδια απάντηση, με ποσοστό 33,3% και 28% αντίστοιχα. Σε υψηλά επίσης ποσοστά του 23,3% και 30% κυμαίνεται η απάντηση ελάχιστα ικανοποιημένοι από τις άνω ομάδες του πληθυσμού. Η πλειοψηφία των κυνηγών της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας απάντησε ότι συμφωνεί απόλυτα με ποσοστό 34%. Ανάλογη άποψη εκδηλώνει και το 14,9%, που δήλωσε ότι συμφωνεί πολύ με την ύπαρξη ενός πολεοδομικού σχεδιασμού αναφορικά με την οικοδόμηση εντός των δασών. Αντίθετα το 31,9% των κυνηγών δε συμφωνεί καθόλου, ενώ το 2,1% συμφωνεί ελάχιστα. Το 50% από το χώρο της εκπαίδευσης, θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξει ένας γενικός σχεδιασμός για το φαινόμενο της δασικής οικοδόμησης. Έχουν την άποψη ότι αφού δε μπορεί να αποτραπεί η οικιστική ανάπτυξη εντός του δασικού οικοσυστήματος, τότε επιβάλλεται η δημιουργία ενός γενικού πλάνου ώστε να περιοριστούν οι περεταίρω συνέπειες εις βάρος του περιβάλλοντος. Οι δασικές και οι πολεοδομικές αρχές οφείλουν να συνεργαστούν ώστε να δημιουργηθούν κατοικίες συμβατές με τις ιδιαίτερες κλιματολογικές, μορφολογικές, αλλά και παραδοσιακές συνθήκες των περιοχών αυτών. Αντίθετη γνώμη εκφράζει το 3,6% που δε συμφωνεί καθόλου με το συγκεκριμένο σχεδιασμό, καθώς και το 7,2% που συμφωνεί ελάχιστα. Οι απαντήσεις όλων των ομάδων του πληθυσμού της μεταβλητής Q24 συνοψίζονται στον Πίνακα 51 και Γράφημα 48. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 139

Πίνακας 51: Οβαθμός συμφωνίας στηύπαρξηενός γενικούπολεοδομικούσχεδιασμού Πίνακας ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ 51 ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 16 5,1 17,1 18,9 38,9 3,4 Δ.Σ 8,3 12,5 16,7 8,3 29,2 20,8 ΚΥΝ 31,9 2,1 6,4 14,9 34 0 ΟΡΕΙΒ 33,3 23,3 6,7 26,7 3,3 6,7 Μ.Κ.Ο 28 30 14 22 4 0 ΣΠΟΥΔ 3,6 7,2 20,7 27 32,4 8,1 Στη μεταβλητή Q25, αναφορικά με το βαθμό που συμφωνούν στην αποκλειστική άσκηση της θήρας στις Ελεγχόμενες Κυνηγετικές Περιοχές, παρατηρούμε τα εξής: τα άτομα που ασκούν τη θήρα στη Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας, δε συμφωνούν καθόλου με ποσοστό 63,8%, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 6,4% απάντησε ότι συμφωνεί ελάχιστα. Θεωρούν ότι η συγκεκριμένη μορφή άσκηση θήρας δεν είναι ορθό να ενταχθεί στη δραστηριότητα της θήρας, διότι το αντικείμενό της δεν είναι τα άγρια, αλλά τα εκτρεφόμενα ζώα. Πρέπει να χαρακτηριστεί ως υβρίδιο μεταξύ της θήρας και της κτηνοτροφίας. Η ευχαρίστηση των συμμετεχόντων είναι μικρή. Τους κυνηγούς δεν τους ελκύει η θανάτωση, αλλά η προσπάθεια που καταβάλλεται κατά της διαδικασίας της θήρας. Η ευχαρίστηση αντλείται από το μυστήριο που δημιουργεί το απρόβλεπτο για τα είδη των θηραμάτων και τον αριθμό άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 140

που θα συναντήσουν, όπως επίσης και η έκβαση της κυνηγετικής προσπάθειας. Προειδοποιούν ότι υπάρχει κίνδυνος για τον άνθρωπο να καταναλώσει, μέσω του κρέατος των θηραμάτων, τις επικίνδυνες ουσίες των κτηνιατρικών φαρμάκων. Επιπλέον, θεωρούν ότι θα οδηγήσει στον αποκλεισμό από την άσκηση της θήρας μερικών κοινωνικών ομάδων με χαμηλό εισόδημα, που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στην καταβολή εισόδου και πληρωμής των θηραμάτων. Οι ντόπιοι κυνηγοί, θα είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν είσοδο στα μέρη που κυνηγούσαν ελεύθεροι. Αντίθετη άποψη εκφράζει το 14,9% με την απάντηση απόλυτα συμφωνώ, ενώ το 12,8% δήλωσε ότι συμφωνεί πολύ. Διαφορετική προσέγγιση παρουσιάζουν οι απαντήσεις των υπαλλήλων των δασικών υπηρεσιών. Το 67% θεωρεί ότι η θήρα θα πρέπει να ασκείται σε πιο ελεγχόμενα πλαίσια. Το πλήθος των κυνηγών έχει πλέον ξεπεράσει τις 300.000 άτομα (Ν. Μάνιος, 2004), ένας τεράστιος αριθμός που θεωρητικά και πρακτικά δε μπορεί να ελεγχθεί από τα αποδεκατισμένα δασαρχεία και από τους 400 θηροφύλακες. Θεωρούν ότι με την ελεγχόμενη θήρα περιορίζεται η έμφυτη απείθεια ενάντια στους νόμους και συγκεκριμένα στον Δασικό Κώδικα. Το φαινόμενο της λαθροθηρίας θα περιοριστεί σε μεγάλο ποσοστό, διότι η θήρα θα ασκείται υπό την εποπτεία ειδικευμένου προσωπικού. Το Κράτος θα μπορέσει επιτέλους να εκμεταλλευτεί τον δασικό του πλούτο, εισπράττοντας σημαντικά χρηματικά ποσά, τόσο από τις ειδικές άδειες εισόδου στις Ε.Κ.Π, όσο και από τα θηρευθέντα είδη. Τα έσοδα αυτά θα μπορούν να επενδυθούν, ώστε να γίνουν έργα αναστροφής της υποβάθμισης των βιοτόπων, προσφέροντας υπηρεσίες ποιότητας στην άσκηση θήρας. Αντίθετα το 25,3% δε συμφωνεί καθόλου, ενώ το 8% συμφωνεί ελάχιστα. Από την ίδια φιλοσοφία διακατέχονται και οι απαντήσεις των μελών των ορειβατικών συλλόγων και των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο. Το 36,7% και 23,3% συμφωνούν πολύ και απόλυτα, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά κυμαίνονται στο 42% και 28%. Οι διαφωνούντες κυνηγοί υπολογίζονται στο 71%. Υποστηρίζουν ότι το κυνήγι στην Ελλάδα δεν έχει καμία σχέση με τη φεουδαρχική αντίληψη, τη λογική της ολιγαρχίας, ούτε ποτέ συνδέθηκε με την άρχουσα τάξη. Δε θεωρούν ότι αποτελεί αειφορική εκμετάλλευση των θηραμάτων, αλλά ότι η ελεγχόμενη θήρα αποτελεί μια άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 141

μορφή διείσδυσης του υπέρκαταναλωτισμού, θυμίζοντας περισσότερο πελάτη σούπερ μάρκετ ο οποίος, παρασυρόμενος γεμίζει το καροτσάκι του με προϊόντα που δε χρειάζεται. Η κυριαρχούσα απάντηση των σπουδαστών είναι ότι συμφωνώ απόλυτα με ποσοστό 41,4%. Πολύ συμφωνεί απάντησε το 18%, ενώ το 23,4% έδωσε την απάντηση λίγο συμφωνώ. Η ορθολογική διαχείριση της άγριας πανίδας θα γίνει πραγματικότητα, όταν θα ελέγχεται τόσο ο αριθμός, όσο και το είδος της πανίδας. Αντίθετα το 3,6% συμφωνεί ελάχιστα, ενώ το 6,3% δε συμφωνεί καθόλου. Οι συγκεντρωτικές απαντήσεις των ομάδων του στατιστικού πληθυσμού καταγράφονται στον κάτω Πίνακα-Γράφημα. Πίνακας 52: Οβαθμός συμφωνίας στην αποκλειστικήάσκησητης θήρας στις Ε.Κ.Π Πίνακας 52 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΣΥΜΦΩΝΩ ΛΙΓΟ ΣΥΜΦΩΝΩ ΠΟΛΥ ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΟΛΥΤΑ ΣΥΜΦΩΝΩ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 25,1 8 9,7 17,1 38,9 0,6 Δ.Σ 0 16,7 16,7 25 29,2 8,3 ΚΥΝ 63,8 6,4 0 12,8 14,9 0 ΟΡΕΙΒ 16,7 6,7 10 36,7 23,3 6,7 Μ.Κ.Ο 12 6 10 42 28 0 ΣΠΟΥΔ 6,3 3,6 23,4 18 41,4 6,3 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 142

Αναφορικά με τη μεταβλητή Q26, το πενιχρό ποσοστό της τάξης του 3,4% των δημόσιων δασικών υπαλλήλων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι απόλυτα ικανοποιημένο με τη δασική νομοθεσία που ασκείται στη χώρα μας, ενώ το 23% είναι πολύ ικανοποιημένο. Ίσως πράγματι θεωρούν ότι η νομοθεσία των δασών στη χώρα μας, βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο από άποψη προστασίας, μέριμνας και διαχείρισης του δασικού εθνικού πλούτου. Δεν είναι εκείνη καθεαυτή που ευθύνεται για την όχι καλή κατάσταση των ελληνικών δασών. Η αιτία μπορεί να είναι η γενικότερη ατιμωρησία που επικρατεί σε όλους τους τομείς του δημοσίου βίου. Το πολιτικό κόστος αποτελεί κατασταλτικό παράγοντα στην εφαρμογή της ελληνικής δασικής νομοθεσίας. Ενάντια στις πολιτικές πιέσεις και στις οικονομικές επιδιώξεις η δασική νομοθεσία μένει πολλές φορές τυφλή και ανεφάρμοστη. Αντιθέτως το 9,7% δεν είναι καθόλου ικανοποιημένο με την δασική νομοθεσία, ενώ το 18,4% είναι ελάχιστα ικανοποιημένο. Η σημερινή εικόνα των ελληνικών δασών είναι ο καθρέφτης της μη επαρκής νομοθεσίας. Οι καταστροφικές έως φονικές πυρκαγιές των δασών, οι εκχερσώσεις και οι καταπατήσεις, οι παράνομοι αποχαρακτηρισμοί των δασικών εκτάσεων και οι μετατροπές τους σε οικοδομικά φιλέτα, η επιλεκτική έως ελλειμματική εφαρμογή των αναδασωτέων εκτάσεων, τα αυξημένα ποσοστά λαθροθηρίας καθώς και η μετατροπή των δασικών εκτάσεων σε σκουπιδότοπους είναι μερικά τρανταχτά παραδείγματα της ανεπαρκούς δασικής νομοθεσίας. Καμία απάντηση απόλυτα ικανοποιημένος δε δόθηκε από τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών, ενώ μόνο το 12,5% αναφέρει ότι είναι πολύ ικανοποιημένο από το σύνολο των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας. Αντίθετα το 64% πιστεύει ότι δεν προστατεύει το εθνικό κεφάλαιο, που είναι το δάσος, αλλά τα συμφέροντα των μεγάλων οικονομικών παραγόντων, που ζητούν οικοδομήσιμες εκτάσεις με τουριστικό κυρίως ενδιαφέρον. Η κυριαρχούσα απάντηση των κυνηγών είναι η λίγο ικανοποιημένοι με ποσοστό 48,9%, σε συνδυασμό με το 23,4% που απάντησε ότι δεν είναι καθόλου ικανοποιημένοι. Είναι πιθανό να νιώθουν πικρία για κάποιες ενέργειες τους που τους οδήγησαν σε αντίστοιχες μηνύσεις από τις δασικές αρχές. Ενδέχεται να έπεσαν θύματα του υπερβολικού επαγγελματικού ζήλου ορισμένων δασοφυλάκων και θηροφυλάκων, που επιδίωξαν την κατηγορία άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 143

των συγκεκριμένων κυνηγών ή να ζητούν τη θέσπιση αυστηρότερων δασικών νομοθετικών διατάξεων. Αντίθετα το 2,1% και 12,8% είναι πολύ και απόλυτα ικανοποιημένοι αντίστοιχα. Μόνο το 14% και 20% των ατόμων που ανήκουν σε Μ.Κ.Ο και των μελών των ορειβατικών συλλόγων αντίστοιχα, είναι πολύ ικανοποιημένοι από το σύνολο της δασικής νομοθεσίας. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι καμία απάντηση απόλυτα ικανοποιημένος δε δόθηκε και από τις δύο ομάδες του στατιστικού πληθυσμού του δείγματος. Αρνητική χροιά προσδίδουν οι απαντήσεις του 84% των μελών των Μ.Κ.Ο και του 81% των ορειβατών των νομών της Περιφέρειας της κεντρικής Μακεδονίας. Η πλειοψηφία των σπουδαστών απάντησε ότι είναι λίγο ικανοποιημένοι σε σχέση με το σύνολο της δασικής νομοθεσίας που εφαρμόζεται στη χώρα μας, με ποσοστό 49,5%. Ανάλογη απάντηση έδωσε και το 13,5% που είναι ελάχιστα ικανοποιημένοι, ενώ το 4,5% εκφράζει την πλήρη απογοήτευση από την προστασία και διαχείριση που διασφαλίζει η δασική νομοθεσία. Πίνακας 53: Οβαθμός ικανοποίησης απότοσύνολοτης Δασικής Νομοθεσίας Πίνακας 53 ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ Δ.Υ 9,7 18,3 40,6 22,9 3,4 4,6 Δ.Σ 20,8 8,3 37,5 12,5 0 16,7 ΚΥΝ 23,4 10,6 48,9 2,1 12,8 0 ΟΡΕΙΒ 16,7 26,7 36,7 20 0 0 Μ.Κ.Ο 12 30 42 14 0 0 ΣΠΟΥΔ 4,5 13,5 49,5 22,5 8,1 9,9 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 144

Η μεταβλητή Q27 δηλώνει το φύλο του πληθυσμού της έρευνας. Οι συνολικές απαντήσεις καταγράφονται με τη βοήθεια του Πίνακα Γράφημα. Πίνακας 54 : Το φύλοτων ερωτηθέντων Πίνακας 54 ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΝΔΡΑΣ Δ.Υ 43,6 56 Δ.Σ 33,3 62,5 ΚΥΝ 8,5 89,4 ΟΡΕΙΒ 30 70 Μ.Κ.Ο 18 80 ΣΠΟΥΔ 57,7 41,4 Η ηλικία των ερωτηθέντων διαφαίνεται στον Πίνακα 55 και Γράφημα 52. Πίνακας 55: Η ηλικίατων ερωτηθέντων Πίνακας 55 18-30 31-40 41-50 51-60 61 άνω Δ.Υ 13,7 31,4 30,3 18,3 5,7 Δ.Σ 8,3 4,2 45,8 29,2 8,3 ΚΥΝ 8,5 21,3 55,3 12,8 0 ΟΡΕΙΒ 10 33,3 26,7 23,3 6,7 Μ.Κ.Ο 0 32 38 26 2 ΣΠΟΥΔ 84,7 8,1 2,7 1,8 1,8 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 145

Η μεταβλητή Q29 περιγράφει το επίπεδο των γραμματικών γνώσεων του πληθυσμού του δείγματος με τη βοήθεια του κάτω Πίνακα-Γράφημα. Πίνακας 56: Οι γραματικές γνώσεις των ερωτηθέντων Πίνακας Αγράμματος Απόφοιτος Απόφοιτος Απόφοιτος Απόφοιτος Απόφοιτος Απόφοιτος 56 δημοτικού γυμνασίου τεχνικής λυκείου ΤΕΙ ΑΕΙ σχολής Δ.Υ 0 0,6 1,7 2,9 10,9 28,6 54,9 Δ.Σ 0 25 20,8 0 45,2 4,2 0 ΚΥΝ 0 0 0 8,4 27,7 14,9 48,9 ΟΡΕΙΒ 0 0 0 10 23,3 3,3 63,3 Μ.Κ.Ο 0 0 0 10 26 8 54 ΣΠΟΥΔ 0 0 0 11,7 49,5 27 10,8 Η επαγγελματική κατάσταση των ερωτηθέντων περιγράφεται από τον Πίνακα 57 και Γράφημα 54. Πίνακας 57: Η επαγελματικήκατάστασητων ερωτηθέντων Πίνακας 57 Γεωργός Οικιακά ΙΔ. Υπάλληλος Δημ. Υπάλληλος Ελεύθερος Επαγ/τίας Βιοτέχνης Δ.Υ 0 0 0 97,8 0 0 Δ.Σ 37,5 8,3 25 0 0 25 ΚΥΝ 6,4 0 0 59,6 12,8 6,4 ΟΡΕΙΒ 3,3 6,7 10 33,3 16,7 6,7 Μ.Κ.Ο 6 2 8 26 12 10 ΣΠΟΥΔ 2,7 17,1 36,9 6,3 22,5 7,2 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 146

Στην τελευταία μεταβλητή Q31 περιγράφεται το οικογενειακό εισόδημα των συνολικών ομάδων του πληθυσμού. Πίνακας 58: Το οικογενειακόεισόδηματων ερωτηθέντων Πίνακας Μικρότερο Από 6.800 Από 12.400 έως Μεγαλύτερο των 58 από 6.800 έως 12.400 19.000 19.000 Δ.Υ 7,4 12 29,1 50,9 Δ.Σ 33,3 8,3 25 29,2 ΚΥΝ 8,5 6,4 34 48,9 ΟΡΕΙΒ 13,3 30 3,3 53,3 Μ.Κ.Ο 4 18 10 66 ΣΠΟΥΔ 51,4 21,6 19,8 15,3 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 147

3.2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ ΣΥΝΑΦΕΙΑΣ 3.2.1. Ανάλυση της σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης με τις απαντήσεις των συνολικών μεταβλητών Μεταβλητή Q1 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q1 (p=0.444). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσμού με το βαθμό που συμφωνούν στο νομοθετικό ορισμό της έννοιας του δάσους που δόθηκε το 1888 με τον νόμο ΑΧΝ/1888. Ως κάθε έκταση που καλύπτεται από ξυλώδη φυτά οποιασδήποτε διαστάσεως και ηλικίας, με σκοπό την παραγωγή δασικών προϊόντων. Value Asymp. Std. Error Approx. Τ p-value Ordinal by Ordinal Gamma.042.057.734.463 Spearman Correlation.038.052.766.444 Μεταβλητή Q2 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην εφαρμογή του άρθρου 3 του Ν.3208/2003, που αφορά το ποσοστό συγκόμωσης για το χαρακτηρισμό της δασικής έκτασης. Άτομα δηλαδή με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης τείνουν να διαφωνούν περισσότερο στην ισχύ του άνω άρθρου σε σχέση με άτομα χαμηλότερου επιπέδου εκπαίδευσης, που τείνουν περισσότερο να συμφωνούν. Mann-Whitney U 17943,500 p-value,001 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 148

Σχήμα2: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q2 με το επίπεδοεκπαίδευσης Μεταβλητή Q3 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q3 (p=0.96). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσμού, με το βαθμό που συμφωνούν στη συνταγματική υποχρέωση της αναδάσωσης, που ορίζει το άρθρο 117 3 του Συντάγματος της Ελλάδας του 1975. Μεταβλητή Q4 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q4 (p=0.66). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσμού με το βαθμό που συμφωνούν με την εφαρμογή του άρθρου 114 του Ν. 1892/1990. Της υποχρεωτικής κατεδάφισης των εγκαταστάσεων ή κτισμάτων που ανεγείρονται παράνομα εντός των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων. Μεταβλητή Q6 και επίπεδο εκπαίδευσης άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 149

Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό αξιολόγησης του άρθρου 265 του Ποινικού κώδικα (p=0.002). Συγκεκριμένα άτομα με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης τείνουν να αξιολογούν περισσότερο θετικά τη φυλάκιση μέχρι δέκα έτη και τη χρηματική ποινή έως 150.000 για όποιον προξενεί πυρκαγιά σε δάσος και δασική έκταση. Αντίθετα, άτομα χαμηλότερου εκπαιδευτικού επιπέδου τείνουν περισσότερο να την αξιολογούν αρνητικά. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.205.067-3.077.002 Spearman Correlation.154.050-3.118.002 Σχήμα3: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q6 με το επίπεδοεκπαίδευσης Μεταβλητή Q7 (1-9) και επίπεδο εκπαίδευσης Q7.1: Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την εκδήλωση των πυρκαγιών, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.286). Q7.2: Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις που αφορούν στο βαθμό που θεωρούν την παράνομη βοσκή σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.106). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 150

Q7.3: Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την παράνομη υλοτομία, σημαντική απειλή για τα δάση. Πιο συγκεκριμένα, όσο χαμηλότερο το επίπεδο εκπαίδευσης, τόσο περισσότερο απειλούμενα θεωρούνται τα δάση από την παράνομη αυτή δράση (p=0.01). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.178.069 2.567.010 Spearman Correlation.129.050 2.621.009 Σχήμα4: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q7.3 με το επίπεδοεκπαίδευσης. Q7.4: Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την παράνομη θήρα, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.355). Q7.5: Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την παράνομη γεωργική καλλιέργεια, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.053). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 151

Q7.6: Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την παράνομη καταπάτηση, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.08). Q7.7: Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, που αφορούν το βαθμό που θεωρούν το μεγάλο αριθμό επισκεπτών, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.07). Q7.8: Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις που αφορούν το βαθμό που θεωρούν την παράνομη οικιστική ανάπτυξη, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.727). Q7.9: Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν τη βιομηχανική μόλυνση, σημαντική απειλή για τα δάση. (p=0.07). Q7.10: Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις με τις οποίες, θεωρούν την ανεπαρκή διαχείριση σημαντική απειλή για το δασικό περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης, τόσο περισσότερο απειλούμενα θεωρούνται τα δάση εξαιτίας ανεπαρκούς διαχείρισης. Και αντίστροφα, όσο υψηλότερο το επίπεδο εκπαίδευσης τόσο λιγότερο απειλούμενα θεωρούνται τα δάση εξαιτίας ανεπαρκούς διαχείρισης(p=0.02). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.152.065 2.319.020 Spearman Correlation.119.051 2.353.019 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 152

Σχήμα5: Γράφημαράβδων της μεταβλητήςq7.10 με το επίπεδοεκπαίδευσης Μεταβλητή Q9 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την εφαρμογή του άρθρου 271 3 του Ν.Δ 86/69. Συγκεκριμένα, άτομα με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης συμφωνούν περισσότερο με την κατάσχεση παντός είδους εργαλείων, οργάνων, μεταφορικών μέσων που χρησιμοποιούνται για παράνομες δράσεις εντός των δασών, σε σχέση με άτομα χαμηλότερου εκπαιδευτικού επιπέδου(p=0.037). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.139.065 2.081.037 Spearman Correlation.107.051 2.166.031 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 153

Σχήμα6: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q9 με το επίπεδοεκπαίδευσης Μεταβλητή Q10 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προξενεί φθορά, υλοτομεί ή καλλιεργεί έκταση δημόσια ή ιδιωτική που κηρύχθηκε αναδασωτέα, αναφορικά με το άρθρο 70 του 998/79 (p=0.44). Μεταβλητή Q11 (1-10) και επίπεδο εκπαίδευσης Q11-1: Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν στην παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία εργατικών κατοικιών. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης διαφωνούν περισσότερο με την παραχώρηση αυτή (p=0.015). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -.142.058-2.428.015 Spearman Correlation -.123.050-2.461.014 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 154

Σχήμα7: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q11.1 με το επίπεδοεκπαίδευσης Q11.2: Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία χιονοδρομικών και ορειβατικών κέντρων (p=0.26). Q11.3: Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία κέντρων υγείας και υγειονομικών σταθμών (p=0.92). Q11.4: Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία χώρων απορριμμάτων και λυμάτων(p=0.62). Q11.5: Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία νέων οικισμών ή την επέκταση των υπάρχων(p=0.2). Q11.6: Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία φραγμάτων και τεχνιτών λιμνών (p=0.5). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 155

Q11.7: Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με τη παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία εγκαταστάσεων δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης συμφωνούν περισσότερο με τη μορφή της συγκεκριμένης παραχώρησης (p=0.011). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.141.055 2.558.011 Spearman Correlation.128.050 2.555.011 Σχήμα8: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q11.7 με το επίπεδοεκπαίδευσης Q11.8: Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για την κατασκευή στρατιωτικών και οχυρωματικών έργων (p=0.06). Q11.9: Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία μετεωρολογικών και τηλεπικοινωνιακών σταθμών (p=0.2). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 156

Q11.10: Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία σφαγείων, τυροκομείων, κλπ (p=0.76). Μεταβλητή Q12 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ισχύ του άρθρου 17 του Ν. 3208/2003. Τα άτομα που απαντούν θετικά στην καταβολή ανταλλάγματος χρήσης προς το Δημόσιο, για κάθε επέμβαση που προβλέπεται από τη δασική νομοθεσία, έχουν σημαντικά υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης σε σχέση με τα άτομα που απαντούν αρνητικά (p<0.001). Mann-Whitney U 14815.000 p-value <.001 Σχήμα9: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q12 με το επίπεδοεκπαίδευσης άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 157

Μεταβλητή Q13 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην εφαρμογή του άρθρου 17 1 του Ν.3208/2003. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης συμφωνούν περισσότερο ότι δημόσιες δασικές εκτάσεις που αξιοποιήθηκαν κατά τους όρους της παραχώρησης, αποτελούν ιδιωτικά αγροκτήματα και δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (p=0.007). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.159.059 2.711.007 Spearman Correlation.137.051 2.741.006 Σχήμα10: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q13 με το επίπεδο εκπαίδευσης. Μεταβλητή Q14 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με το βαθμό που συμφωνούν στην ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προχωρά στην κατασκευή κτισμάτων και οικοδομών εντός δημοσίων και ιδιωτικών δασών σύμφωνα με το άρθρο 114 του Ν.1892/1990 (p=0.23). Μεταβλητή Q15 και επίπεδο εκπαίδευσης άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 158

Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την ισχύ του άρθρου 287 του Δασικού Κώδικα του 1969. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης θεωρούν λιγότερο υπερβολική την ποινή φυλάκισης έως και τρεις μήνες, σε συνδυασμό με τη χρηματική ποινή, σε όποιον θηρεύει με μηχανικά μέσα (p<0.001). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -.250.058-4.164 <.001 Spearman Correlation -.203.048-4.165 <.001 Σχήμα11: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q15 με το επίπεδοεκπαίδευσης Μεταβλητή Q16 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την ισχύ του άρθρο 268 του Ν.Δ 86/69, βάσει του οποίου ο χαρακτηρισμός της παράβασης ως πταίσματος ή πλημμελήματος προκύπτει από το ύψος της ζημίας που προκαλεί ο εκάστοτε παραβάτης. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης συμφωνούν περισσότερο με την άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 159

αλλαγή του ποσού των 1000 δραχμών ή τριών της ζημίας που προκαλεί ο παραβάτης (p=0.002). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.177.056 3.119.002 Spearman Correlation.154.049 3.088.002 Σχήμα12: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q16 με το επίπεδοεκπαίδευσης Μεταβλητή Q17 (1-5) και επίπεδο εκπαίδευσης Q17.1 Tα άτομα που επιλέγουν την άμεση αποβολή καθώς και την άμεση κατάργηση της περίφραξης, σε περίπτωση παράνομης κατάληψης δημόσιας δασικής έκτασης, έχουν στατιστικώς σημαντικά υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα (N=122) που δεν την επιλέγουν (p=0.002) Mann-Whitney U 14324.50 0 p-value.002 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 160

Σχήμα 13: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q17.1 με το επίπεδο εκπαίδευσης Η επιλογή της απάντησης Q17.2 δεν επηρεάζεται σημαντικά από το επίπεδο εκπαίδευσης (p=0.718). Μόνο 7 στα 413 άτομα επέλεξαν την απάντηση Q17.3 (δεν πραγματοποιήθηκε ανάλυση) Μόνο 6 στα 413 άτομα επέλεξαν την απάντηση Q17.4 (δεν πραγματοποιήθηκε ανάλυση) Μόνο 12 στα 413 άτομα επέλεξαν την απάντηση Q17.5 (δεν πραγματοποιήθηκε ανάλυση) Μεταβλητή Q18 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο αξιολόγησης στην εφαρμογή του άρθρου 280 του Δασικού Κώδικα του 1969, αναφορικά με την ποινή που επιβάλλεται σε όσους επιχειρούν καταπάτηση ή η δημιουργία ανύπαρκτων δικαιωμάτων με ψευδείς τίτλους επί δημόσιων δασικών εκτάσεων (p=0.22). Μεταβλητή Q19 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας, με την μεταβίβαση υπέρ του Δημοσίου, των διακατεχόμενων δασικών εκτάσεων, καταβάλλοντας στους διεκδικητές το ήμισυ της αξίας. (p=0.64). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 161

Μεταβλητή Q20 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά τον βαθμό συμφωνίας, με τη δημιουργία περισσότερων εθνικών δρυμών ή την επέκταση των ήδη υπαρχόντων (p=0.07). Μεταβλητή Q21 (1-17) και επίπεδο εκπαίδευσης 1. Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.1 (p=0.718). 2. Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.2 (p=0.248) 3. Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.3 (p=0.461) 4. Τα άτομα που συμφωνούν ότι η χρήση παγίδων, δικτύων και παντός είδους μιμητικών συσκευών με σκοπό τη σύλληψη και θανάτωση άγριων ζώων αποτελεί δασικό αδίκημα, έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν (p<0.001). Mann-Whitney U 1809.000 p-value <.001 Σχήμα14: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.4 με το επίπεδοεκπαίδευσης 5. Τα άτομα που συμφωνούν με την άποψη ότι η θήρα εντός πυρήνων εθνικών δρυμών απαγορεύεται και διώκεται ποινικά κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν( p<0.001). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 162

Mann-Whitney U 2146.000 p-value <.001 Σχήμα15: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.5 με το επίπεδοεκπαίδευσης 6. Τα άτομα που συμφωνούν με την ποινική δίωξη των ατόμων που ασκούν τη θήρα με ενέδρα σε πηγές ή με παρακολούθηση των ιχνών πάνω στο χιόνι έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.004). Mann-Whitney U 9502.500 p-value.004 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 163

Σχήμα16: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.6 με το επίπεδοεκπαίδευσης 7. Τα άτομα που συμφωνούν με την απαγόρευση και την ποινική δίωξη της άσκηση θήρας χωρίς την άδεια οπλοφορίας, έχουν χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.003). Mann-Whitney U 3791.000 p-value.003 Σχήμα17: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.7 με το επίπεδοεκπαίδευσης άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 164

8. Τα άτομα που συμφωνούν ότι η άρνηση ελέγχου από τις αρμόδιες δασικές αρχές διώκεται κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διατυπώνουν διαφορετική άποψη( p=0.001). Mann-Whitney U 4257.500 p-value.001 Σχήμα18: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.8 με το επίπεδοεκπαίδευσης 9. Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.9 (p=0.146) 10. Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.10 (p=0.135) 11. Τα άτομα που συμφωνούν ότι αποτελεί δασικό αδίκημα η άσκηση θήρας σε χρόνο που δεν εμπίπτει με τον αντίστοιχο της κυνηγετικής περιόδου έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν. (p=0.014). Mann-Whitney U 2850.500 p-value.014 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 165

Σχήμα19: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.1 με το επίπεδοεκπαίδευσης 12. Τα άτομα που συμφωνούν ότι η μεταφορά ή έκθεση σε κοινή θέα, καθώς και ο βασανισμός των συλληφθέντων θηραμάτων αποτελεί παράβαση των διατάξεων της δασικού δικαίου, έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν( p<0.001). Mann-Whitney U 7069.500 p-value <.001 Σχήμα20: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.12 με το επίπεδοεκπαίδευσης άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 166

13. Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.13 (p=0.699) 14. Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.14 (p=0.362) 15. Τα άτομα που συμφωνούν ότι η άσκηση της θήρας σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων κατά μήκος της μεθοριακής γραμμής αποτελεί αδίκημα κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν( p<0.001). Mann-Whitney U 11144.000 p-value <.001 Σχήμα21: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.15 μετο επίπεδοεκπαίδευσης 16. Τα άτομα που συμφωνούν ότι η άσκηση της θήρας σε απόσταση μικρότερη των 250 μέτρων από τις τελευταίες κατοικίες απαγορεύεται και διώκεται βάσει των διατάξεων του δασικού δικαίου, έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.001). Mann-Whitney U 8036.500 p-value <.001 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 167

Σχήμα22: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.16 μετο επίπεδοεκπαίδευσης 17. Τα άτομα που συμφωνούν με τη δασική νομοθεσία που απαγορεύει την κυκλοφορία κυνηγετικών σκύλων όταν και όπου απαγορεύεται η θήρα, έχουν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τα άτομα που διαφωνούν(p=0.027). Mann-Whitney U 15924.500 p-value.027 Σχήμα23: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.17 μετο επίπεδοεκπαίδευσης άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 168

Μεταβλητή Q22 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q22 (p=0.99). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσμού, με τη μεγιστοποίηση των ποινών των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας. Μεταβλητή Q23 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q23 (p=0.79). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσμού, με το βαθμό ικανοποίησης των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας, που επιτρέπει την οικοδόμηση εντός των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων. Μεταβλητή Q24 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q24 (p=0.27). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσμού και της συμφωνίας πολεοδομικού σχεδιασμού, ώστε να περιοριστεί η άναρχη οικοδόμηση εντός των δασικών οικοσυστημάτων (p=0.27). Μεταβλητή Q25 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q25 (p=0.22). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσμού, με την αποκλειστική άσκηση της θήρας στις Ελεγχόμενες Κυνηγετικές Περιοχές (p=0.22). Μεταβλητή Q26 και επίπεδο εκπαίδευσης Το επίπεδο εκπαίδευσης δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q26 (p=0.74). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του επιπέδου εκπαίδευσης, με το βαθμό ικανοποίησης του πληθυσμού, αναφορικά με την εφαρμογή των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας που εφαρμόζεται στη χώρα (p=0.74). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 169

3.2.2. Ανάλυση της σχέσης του οικονομικού επιπέδου με τις απαντήσεις των συνολικών μεταβλητών Μεταβλητή Q1 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q1 (p=0.082). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του οικονομικού επιπέδου του πληθυσμού, με το βαθμό που συμφωνούν στο νομοθετικό ορισμό της έννοιας του δάσους που δόθηκε το 1888 με τον νόμο ΑΧΝ/1888. Μεταβλητή Q2 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q2 (p=0.154). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του οικονομικού επιπέδου του πληθυσμού, με το βαθμό συμφωνίας στην εφαρμογή του άρθρου 3 του Ν.3208/2003 που αφορά στο ποσοστό συγκόμωσης για το χαρακτηρισμό της δασικής έκτασης. Μεταβλητή Q3 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q3 (p=0.871). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του οικονομικού επιπέδου του πληθυσμού, με το βαθμό που συμφωνούν στη συνταγματική υποχρέωση της αναδάσωσης που ορίζει το άρθρο 117 3 του Συντάγματος της Ελλάδας του 1975. Μεταβλητή Q4 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q4 (p=0.328). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του οικονομικού επιπέδου του πληθυσμού, με το βαθμό που συμφωνούν με την εφαρμογή του άρθρου 114 του Ν. 1892/1990, της υποχρεωτικής, δηλαδή, κατεδάφισης των εγκαταστάσεων ή κτισμάτων που αναγείρονται παράνομα εντός των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων. Μεταβλητή Q6 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q6 (p=0.112). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του οικονομικού επιπέδου του πληθυσμού, με το βαθμό άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 170

που συμφωνούν στη φυλάκιση μέχρι δέκα έτη και τη χρηματική ποινή έως 150.000 για όποιον προξενεί πυρκαγιά σε δάσος και δασική έκταση. Μεταβλητή Q7 (1-9) και οικονομικό επίπεδο Q7.1: Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την εκδήλωση των πυρκαγιών, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.943). Q7.2: Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις που αφορούν στο βαθμό που θεωρούν την παράνομη βοσκή σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.106). Q7.3: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την παράνομη υλοτομία, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.05). Q7.4: Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την παράνομη θήρα, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.1). Q7.5: Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν την παράνομη γεωργική καλλιέργεια, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.196). Q7.6: Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις στην ερώτηση Q7.6 (p=0.025). Πιο συγκεκριμένα, όσο μεγαλύτερο το οικονομικό επίπεδο τόσο λιγότερο απειλούμενα θεωρούνται τα δάση από την παράνομη καταπάτηση. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,162,071 2,244,025 N of Valid Cases 401 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 171

Σχήμα24: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q7.6 με το οικονομικόεπίπεδο Q7.7: Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, που αφορούν στο βαθμό που θεωρούν το μεγάλο αριθμό επισκεπτών, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.393). Q7.8: Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις που αφορούν στο βαθμό που θεωρούν την παράνομη οικιστική ανάπτυξη, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.052). Q7.9: Το οικονομικό επίπεδο δε φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις του πληθυσμού, αναφορικά με το βαθμό που θεωρούν τη βιομηχανική μόλυνση, σημαντική απειλή για τα δάση (p=0.11). Q7.10: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις, με τις οποίες θεωρούν την ανεπαρκή διαχείριση σημαντική απειλή για το δασικό περιβάλλον (p=0.636). Μεταβλητή Q9 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την εφαρμογή του άρθρου 271 3 του Ν.Δ 86/69 (p=0.007). Συγκεκριμένα άτομα με υψηλό οικονομικό επίπεδο συμφωνούν περισσότερο με την κατάσχεση παντός είδους εργαλείων, οργάνων, μεταφορικών μέσων, που χρησιμοποιούνται για παράνομες δράσεις εντός των δασών, σε σχέση με άτομα χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 172

Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,181,066 2,687,007 N of Valid Cases 406 Σχήμα 25: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q9 με το οικονομικό επίπεδο Μεταβλητή Q10 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προξενεί φθορά, υλοτομεί ή καλλιεργεί έκταση δημόσια ή ιδιωτική που κηρύχθηκε αναδασωτέα, αναφορικά με το άρθρο 70 του 998/79 (p=0.001). Όσο μεγαλύτερο είναι το οικονομικό επίπεδο τόσο περισσότερο σωστή θεωρείται η φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους, σε συνδυασμό με την επιβολή χρηματικής ποινής έως και 3.000 ευρώ. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,215,054 3,983,000 N of Valid Cases 403 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 173

Σχήμα26: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q10 με το οικονομικόεπίπεδο Ερώτηση Q11 (1-10) και οικονομικό επίπεδο Q11.1: Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν στην παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία εργατικών κατοικιών (p=0.008). Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο οικονομικό επίπεδο διαφωνούν περισσότερο με την με τη παραχώρηση αυτή. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -,148,055-2,668,008 N of Valid Cases 396 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 174

Σχήμα27: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q11.1 με το οικονομικόεπίπεδο Q11.2: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία χιονοδρομικών και ορειβατικών κέντρων (p=0.249). Q11.3: Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία κέντρων υγείας και υγειονομικών σταθμών (p=0.003). Πιο συγκεκριμένα, όσο υψηλότερο είναι το οικονομικό επίπεδο των ατόμων, τόσο λιγότερο συμφωνούν με την παραχώρηση αυτή. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -,170,056-3,019,003 N of Valid Cases 400 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 175

Σχήμα28: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q11.3 με το οικονομικόεπίπεδο Q11.4: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με τη παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία χώρων απορριμμάτων και λυμάτων (p=0.956). Q11.5: Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία νέων οικισμών ή την επέκταση των υπάρχων (p<0.001). Πιο συγκεκριμένα, όσο υψηλότερο παρουσιάζεται το οικονομικό επίπεδο των ατόμων, τόσο λιγότερο συμφωνούν με τη συγκεκριμένη παραχώρηση. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -,227,057-3,938,000 N of Valid Cases 400 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 176

Σχήμα29: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q11.5 με το οικονομικόεπίπεδο Q11.6: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία φραγμάτων και τεχνιτών λιμνών (p=0.856). Q11.7: Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία εγκαταστάσεων δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού συμφωνίας (p=0.033). Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο οικονομικό επίπεδο συμφωνούν περισσότερο με την παραχώρηση αυτή. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,117,055 2,134,033 N of Valid Cases 396 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 177

Σχήμα30: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q11.7 με το οικονομικόεπίπεδο Q11.8: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για την κατασκευή στρατιωτικών και οχυρωματικών έργων (p=0.063). Q11.9: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία μετεωρολογικών και τηλεπικοινωνιακών σταθμών (p=0.107). Q11.10: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την παραχώρηση δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία σφαγείων, τυροκομείων, κλπ (p=0.503). Μεταβλητή Q12 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ισχύ του άρθρου 17 του Ν. 3208/2003. Τα άτομα που απαντούν θετικά στην καταβολή ανταλλάγματος χρήσης προς το Δημόσιο, για κάθε επέμβαση που προβλέπεται από τη δασική νομοθεσία, έχουν σημαντικά υψηλότερο οικονομικό επίπεδο σε σχέση με τα άτομα που απαντούν αρνητικά (p<0.001). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 178

Mann-Whitney U 14792,000 p-value,001 Σχήμα31: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q12 με το οικονομικόεπίπεδο Μεταβλητή Q13 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην εφαρμογή του άρθρου 17 1 του Ν.3208/2003 (p=0.188). Μεταβλητή Q14 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προχωρά στην κατασκευή κτισμάτων και οικοδομών εντός δημοσίων και ιδιωτικών δασών σύμφωνα με το άρθρο 114 του Ν.1892/1990 (p<0.001). Πιο συγκεκριμένα, όσο υψηλότερο είναι το οικονομικό επίπεδο των ατόμων, τόσο περισσότερο σωστή θεωρούν τη συγκεκριμένη ποινή. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 179

Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,259,061 4,089,000 N of Valid Cases 400 Σχήμα32: Γράφημαράβδων τηςμεταβλητής Q14 με το οικονομικόεπίπεδο Μεταβλητή Q15 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό που συμφωνούν με την ισχύ του άρθρου 287 του Δασικού Κώδικα του 1969. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο οικονομικό επίπεδο θεωρούν λιγότερο υπερβολική την ποινή φυλάκισης έως και τρεις μήνες, σε συνδυασμό με τη χρηματική ποινή, σε όποιον θηρεύει με μηχανικά μέσα (p<0.001). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 180

Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -,420,068-5,632,000 N of Valid Cases 400 Σχήμα33: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q15 με το οικονομικόεπίπεδο Μεταβλητή Q16 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την ισχύ του άρθρο 268 του Ν.Δ 86/69, βάσει του οποίου ο χαρακτηρισμός της παράβασης ως πταίσματος ή πλημμελήματος προκύπτει από το ύψος της ζημίας που προκαλεί ο εκάστοτε παραβάτης. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υψηλότερο οικονομικό επίπεδο, συμφωνούν περισσότερο με την αλλαγή του ποσού των 1000 δραχμών ή τριών της ζημίας που προκαλεί ο παραβάτης (p<0.001). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 181

Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,214,054 3,928,000 N of Valid Cases 397 Σχήμα34: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q16 με το οικονομικόεπίπεδο Μεταβλητή Q17 (1-5) και οικονομικό επίπεδο Q17.1 Tα άτομα που επιλέγουν την άμεση αποβολή, καθώς και την άμεση κατάργηση της περίφραξης, σε περίπτωση παράνομης κατάληψης δημόσιας δασικής έκτασης, έχουν στατιστικώς σημαντικά υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που δεν την επιλέγουν (p<0.001) Mann-Whitney U 11977,500 p-value,000 Σχήμα35: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q17.1 με το οικονομικόεπίπεδο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 182

Η επιλογή της απάντησης Q17.2 δεν επηρεάζεται σημαντικά από το οικονομικό επίπεδο (p=0.184). Μόνο 7 στα 413 άτομα επέλεξαν την απάντηση Q17.3 (δεν πραγματοποιήθηκε ανάλυση) Μόνο 6 στα 413 άτομα επέλεξαν την απάντηση Q17.4 (δεν πραγματοποιήθηκε ανάλυση) Μόνο 12 στα 413 άτομα επέλεξαν την απάντηση Q17.5 (δεν πραγματοποιήθηκε ανάλυση) Μεταβλητή Q18 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο αξιολόγησης στην εφαρμογή του άρθρου 280 του Δασικού Κώδικα του 1969, αναφορικά με την ποινή που επιβάλλεται σε όσους επιχειρούν καταπάτηση ή τη δημιουργία ανύπαρκτων δικαιωμάτων με ψευδείς τίτλους επί δημόσιων δασικών εκτάσεων Q18 (p=0.001). Όσο μεγαλύτερο παρουσιάζεται το οικονομικό επίπεδο, τόσο υψηλότερος είναι ο βαθμός αξιολόγησης της. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,189,056 3,352,001 N of Valid Cases 404 Σχήμα36: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q18 με το οικονομικόεπίπεδο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 183

Μεταβλητή Q19 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με τη μεταβίβαση υπέρ του Δημοσίου, των διακατεχόμενων δασικών εκτάσεων, καταβάλλοντας στους διεκδικητές το ήμισυ της αξίας (p=0.002). Όσο μεγαλύτερο παρουσιάζεται το οικονομικό επίπεδο, τόσο υψηλότερος είναι ο βαθμός συμφωνίας στην άνω μεταβίβαση. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,167,055 3,035,002 N of Valid Cases 398 Σχήμα37: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q19 με το οικονομικόεπίπεδο Μεταβλητή Q20 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας, στη δημιουργία περισσότερων εθνικών δρυμών ή την επέκταση των ήδη υπάρχων (p=0.007). Άτομα με υψηλότερο οικονομικό επίπεδο, διαφωνούν περισσότερο με την πρόταση αυτή. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 184

Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -,161,060-2,694,007 N of Valid Cases 405 Σχήμα38: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q20 με το οικονομικόεπίπεδο Μεταβλητή Q21 (1-17) και οικονομικό επίπεδο Q21.1: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.1 (p=0.134). Q21.2: Τα άτομα που συμφωνούν ότι η άσκηση θήρας με όπλο που δέχεται περισσότερα από τρία φυσίγγια, απαγορεύεται και διώκεται ποινικά, κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p<0.001). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 185

Mann-Whitney U 8228,500 p-value,000 Σχήμα39: Γράφημαράβδων τηςμεταβλητής Q21.2με το οικονομικόεπίπεδο Q21.3: Τα άτομα που συμφωνούν ότι η άσκηση της θήρας από ομάδα άνω των έξι ατόμων αποτελεί δασικό αδίκημα, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.032). Mann-Whitney U 18275,500 p-value,032 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 186

Σχήμα40: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.3 με το οικονομικόεπίπεδο Q21.4: Τα άτομα που συμφωνούν ότι η χρήση παγίδων, δηλητηρίων για τη σύλληψη και θανάτωση άγριων ζώων απαγορεύεται και διώκεται ποινικά κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.001). Mann-Whitney U 1899,000 p-value,001 Σχήμα41: Γράφημαράβδων τηςμεταβλητής Q21.4 με το οικονομικόεπίπεδο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 187

Q21.5: Τα άτομα που συμφωνούν με την άποψη ότι η θήρα εντός των πυρήνων εθνικών δρυμών απαγορεύεται και διώκεται ποινικά κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.015). Mann-Whitney U 3016,500 p-value,015 Σχήμα42: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q21.5 με το οικονομικόεπίπεδο Q21.6: Τα άτομα που συμφωνούν ότι το κυνήγι σε ενέδρες σε πηγές ή με την παρακολούθηση των ιχνών στο χιόνι, απαγορεύεται και διώκεται ποινικά κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p<0.001). Mann-Whitney U p-value 7160,000,000 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 188

Σχήμα43: Γράφημαράβδωντης μεταβλητής Q21.6 με το οικονομικόεπίπεδο Q21.7: Τα άτομα που συμφωνούν ότι απαγορεύεται και διώκεται η θήρα χωρίς την άδεια οπλοχρησίας, έχουν χαμηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p<0.001). Mann-Whitney U 3302,000 p-value,000 Σχήμα 44: Γράφημα ράβδων της μεταβλητής Q21.7 με το οικονομικό επίπεδο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 189

Q21.8: Τα άτομα που συμφωνούν ότι η άρνηση ελέγχου από τις αρμόδιες δασικές αρχές, διώκεται κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.001). Mann-Whitney U 4259,000 p-value,001 Σχήμα45: Γράφημαράβδων της μεταβλητήςq21.8 με το οικονομικόεπίπεδο Q21.9: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.9 (p=0.427). Q21.10: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.10 (p=0.068). Q21.11: Τα άτομα που συμφωνούν ότι αποτελεί δασικό αδίκημα η άσκηση θήρας σε χρόνο που δεν εμπίπτει με τον αντίστοιχο της κυνηγετικής περιόδου, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.027). Mann-Whitney U 2971,000 p-value,027 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 190

Σχήμα46: Γράφημαράβδων της μεταβλητήςq21.11 με το οικονομικόεπίπεδο Q21.12: Τα άτομα που συμφωνούν ότι η μεταφορά ή έκθεση σε κοινή θέα, καθώς και ο βασανισμός των συλληφθέντων θηραμάτων αποτελεί παράβαση των διατάξεων της δασικού δικαίου, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p<0.001). Mann-Whitney U 7107,000 p-value,000 Σχήμα47: Γράφημαράβδωντης μεταβλητής Q21.12 με το οικονομικόεπίπεδο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 191

Q21.13: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.13 (p=0.086). Q21.14: Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q.21.14 (p=0.219). Q21.15: Τα άτομα που συμφωνούν ότι η άσκηση της θήρας σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων κατά μήκος της μεθοριακής γραμμής αποτελεί αδίκημα, κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν (p<0.001). Mann-Whitney U 12779,500 p-value,000 Σχήμα48: Γράφημαράβδων τηςμεταβλητής Q21.15 με το οικονομικόεπίπεδο Q21.16: Τα άτομα που συμφωνούν ότι η άσκηση της θήρας σε απόσταση μικρότερη των 250 μέτρων από τις τελευταίες κατοικίες απαγορεύεται και διώκεται βάσει τις διατάξεις του δασικού δικαίου, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν( p=0.001). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 192

Mann-Whitney U 9297,000 p-value,001 Σχήμα49: Γράφημαράβδων τηςμεταβλητής Q21.16 με το οικονομικόεπίπεδο Q21.17: Τα άτομα που συμφωνούν με τη δασική νομοθεσία που απαγορεύει την κυκλοφορία κυνηγετικών σκύλων όταν και όπου απαγορεύεται η θήρα, έχουν υψηλότερο οικονομικό επίπεδο από τα άτομα που διαφωνούν (p<0.001). Mann-Whitney U 13809,500 p-value,000 Σχήμα50: Γράφημαράβδων της μεταβλητήςq21.17 με το οικονομικόεπίπεδο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 193

Μεταβλητή Q 22 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με τη μεγιστοποίηση των ποινών των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας (p=0.02). Όσο υψηλότερο είναι το οικονομικό επίπεδο του πληθυσμού, τόσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός αυστηρότητας προς τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma,140,059 2,334,020 N of Valid Cases 407 Σχήμα51: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q22 με το οικονομικόεπίπεδο Μεταβλητή Q23 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό ικανοποίησης στην ερώτηση Q23 (p=0.702). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του οικονομικού επιπέδου του πληθυσμού, με το βαθμό ικανοποίησης των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας, που επιτρέπει την οικοδόμηση εντός των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων. άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 194

Μεταβλητή Q24 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο δεν επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση Q24 (p=0.464). Δεν επαληθεύεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης του οικονομικού επιπέδου των ατόμων και της συμφωνίας πολεοδομικού σχεδιασμού, ώστε να περιοριστεί η άναρχη οικοδόμηση εντός των δασικών οικοσυστημάτων. Μεταβλητή Q 25 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό συμφωνίας με την αποκλειστική άσκηση της θήρας στις Ελεγχόμενες Κυνηγετικές Περιοχές (p=0.028). Όσο υψηλότερο παρουσιάζεται το οικονομικό επίπεδο, τόσο μικρότερος είναι ο βαθμός συμφωνίας στην αποκλειστική άσκηση της θήρας στις Ε.Κ.Π.. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -,123,056-2,203,028 N of Valid Cases 401 Σχήμα52: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q25 με το οικονομικόεπίπεδο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 195

Μεταβλητή Q26 και οικονομικό επίπεδο Το οικονομικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά το βαθμό ικανοποίησης του πληθυσμού, αναφορικά με την εφαρμογή των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας που εφαρμόζεται στη χώρα (p<0.001). Όσο υψηλότερο είναι το οικονομικό επίπεδο τόσο μικρότερος είναι ο βαθμός ικανοποίησης από το σύνολο των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας. Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma -,212,058-3,624,000 N of Valid Cases 390 Σχήμα53: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q26 με το οικονομικόεπίπεδο άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 196

3.2.3. Ανάλυση του βαθμού αυστηρότητας των διατάξεων της Δασικής Νομοθεσίας Μεταβλητή Q6 και βαθμός αυστηρότητας (Q22) Υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ του βαθμού αυστηρότητας και του βαθμού αξιολόγησης του άρθρου 265 του Ποινικού Κώδικα. Συγκεκριμένα, όσο πιο αυστηρά είναι τα άτομα, τόσο πιο θετικά αξιολογούν τη φυλάκιση μέχρι δέκα έτη και τη χρηματική ποινή έως 150.000, για όποιον προξενεί πυρκαγιά σε δάσος και δασική έκταση (p=0.019). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.158.067 2.355.019 Spearman Correlation.118.050 2.362.019 Σχήμα54: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q6 με τη μεταβλητήq22 Μεταβλητή Q9 και βαθμός αυστηρότητας (Q22) άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 197

Υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ του βαθμού αυστηρότητας και του βαθμού συμφωνίας με την εφαρμογή του άρθρου 271 3 του Ν.Δ 86/69. Συγκεκριμένα, όσο πιο αυστηρά είναι τα άτομα τόσο περισσότερο συμφωνούν με την κατάσχεση παντός είδους εργαλείων, οργάνων, μεταφορικών μέσων, που χρησιμοποιούνται για παράνομες δράσεις εντός των δασών (p=0.001). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.459.052 7.760 <.001 Spearman Correlation.367.046 7.902 <.001 Σχήμα55: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q9 με τη μεταβλητήq22 Μεταβλητή Q10 και βαθμός αυστηρότητας (Q22) Υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ του βαθμού αυστηρότητας και του βαθμού συμφωνίας, με την ποινή που επιβάλλεται σε όποιον προξενεί φθορά, υλοτομεί ή καλλιεργεί έκταση δημόσια ή ιδιωτική που κηρύχθηκε αναδασωτέα. Συγκεκριμένα, όσο πιο αυστηρά είναι τα άτομα, τόσο περισσότερο θετικά άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 198

αξιολογούν την ποινή του άρθρου 70 του Ν. 998/79 της δασικής νομοθεσίας (p=0.001). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.222.063 3.505 <.001 Spearman Correlation.183.051 3.713 <.001 Σχήμα56: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q10 με τη μεταβλητήq22 Μεταβλητή Q14 και βαθμός αυστηρότητας (Q22) Υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ του βαθμού αυστηρότητας και του βαθμού αξιολόγησης της ποινής που επιβάλλεται σε όποιον προχωρά στην κατασκευή κτισμάτων και οικοδομών εντός δημοσίων και ιδιωτικών δασών. Συγκεκριμένα, όσο πιο αυστηρά είναι τα άτομα, τόσο περισσότερο θετικά αξιολογούν την ποινή του άρθρου 114 του Ν.1892/1990 της δασικής νομοθεσίας (p=0.019). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 199

Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.157.066 2.347.019 Spearman Correlation.122.051 2.437.015 Σχήμα57: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q14 με τη μεταβλητήq22 Μεταβλητή Q15 και βαθμός αυστηρότητας (Q22) Υπάρχει σημαντική αρνητική σχέση μεταξύ του βαθμού αυστηρότητας και του βαθμού που συμφωνούν με την ισχύ του άρθρου 287 του Δασικού Κώδικα του 1969. Συγκεκριμένα, όσο πιο αυστηρά είναι τα άτομα, τόσο λιγότερο υπερβολική θεωρούν την ποινή φυλάκισης έως και τρεις μήνες, σε συνδυασμό με τη χρηματική ποινή, σε όποιον θηρεύει με μηχανικά μέσα και προβολείς νύχτας (p<0.001). άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 200

Value Asymp. Std. Error Approx. T Approx. Sig. Ordinal by Ordinal Gamma -.385.054-6.627 <.001 Spearman Correlation -.318.047-6.710 <.001 Σχήμα58: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q15 με τη μεταβλητήq22 Μεταβλητή Q18 και βαθμός αυστηρότητας (Q22) Υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ του βαθμού αυστηρότητας και του βαθμού αξιολόγησης του άρθρου 280 του Δασικού Κώδικα του 1969. Συγκεκριμένα, όσο πιο αυστηρά είναι τα άτομα, τόσο περισσότερο θετικά αξιολογούν την εξάμηνη φυλάκιση, καθώς και τη χρηματική ποινή, σε όσους επιχειρούν καταπάτηση ή τη δημιουργία ανύπαρκτων δικαιωμάτων με ψευδή τίτλους επί δημόσιων δασικών εκτάσεων (p<0.001). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.209.061 3.379 <.001 Spearman Correlation.173.050 3.521 <.001 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 201

Σχήμα59: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q18 με τη μεταβλητήq22 3.2.4. Ανάλυση του βαθμού ικανοποίησης του πληθυσμού με τις διατάξεις της Δασικής Νομοθεσίας Μεταβλητή Q7.6 σε σχέση με την ερώτηση Q23 Υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ του τρόπου αξιολόγησης των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας που επιτρέπει τη δόμηση εντός των δασών, με το βαθμό που θεωρούν ότι απειλούνται τα δάση από το φαινόμενο της παράνομης καταπάτησης. Πιο συγκεκριμένα, όσο περισσότερο τα άτομα θεωρούν λιγότερο απειλούμενα τα δάση από την παράνομη καταπάτηση, τόσο περισσότερο ικανοποιημένα είναι από τη δασική νομοθεσία, που επιτρέπει τη δόμηση εντός των δασικών οικοσυστημάτων (p=0.05). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.130.066 1.962.050 Spearman Correlation.100.051 1.999.046 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 202

Σχήμα60: Γράφημαράβδων της μεταβλητής Q7.6 με τη μεταβλητήq23 Μεταβλητή Q7.6 σε σχέση με την ερώτηση Q24 Δεν παρατηρήθηκε σημαντική σχέση μεταξύ των απαντήσεων στις δύο ερωτήσεις (p=0.106). Μεταβλητή Q7.8 σε σχέση με την ερώτηση Q23 Υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ του τρόπου αξιολόγησης των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας που επιτρέπει την οικοδόμηση εντός των δασών, με το βαθμό που θεωρούν ότι απειλούνται τα δάση από το φαινόμενο της παράνομης οικιστικής ανάπτυξης. Πιο συγκεκριμένα, όσο περισσότερο τα άτομα θεωρούν λιγότερο απειλούμενα τα δάση από την παράνομη οικιστική ανάπτυξη, τόσο περισσότερο ικανοποιημένα είναι από τη δασική νομοθεσία που επιτρέπει τη δόμηση εντός των δασικών οικοσυστημάτων (p=0.038). Value Asymp. Std. Error Approx. T p-value Ordinal by Ordinal Gamma.128.062 2.080.038 Spearman Correlation.107.052 2.132.034 άποψη στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας Σελίδα 203