Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 28 Σεπτεμβρίου 2016 (OR. en) 12485/16 SOC 551 EMPL 362 ECOFIN 824 EDUC 293 JEUN 63 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Επιτροπή Απασχόλησης Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Νέο Θεματολόγιο Δεξιοτήτων για την Ευρώπη Γνώμη της Επιτροπής Απασχόλησης (EMCO) - Έγκριση Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες η γνώμη της Επιτροπής Απασχόλησης (EMCO) σχετικά με το Νέο Θεματολόγιο Δεξιοτήτων για την Ευρώπη, με σκοπό την έγκρισή του από το Συμβούλιο «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» στις 13 Οκτωβρίου 2016. 12485/16 MAK/γομ/ΑΒ 1
Γνώμη της Επιτροπής Απασχόλησης σχετικά με το Νέο Θεματολόγιο Δεξιοτήτων για την Ευρώπη Στις 10 Ιουνίου 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το Νέο Θεματολόγιο Δεξιοτήτων για την Ευρώπη, στο οποίο συνοψίζεται η γνώμη της για τη στρατηγική σημασία των δεξιοτήτων για τη διατήρηση θέσεων εργασίας, την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, και στο οποίο καλούνται τα ενδιαφερόμενα μέρη να δεσμευθούν από κοινού για τη βελτίωση του επιπέδου και της ποιότητας των δεξιοτήτων στην ΕΕ. Δεξιότητες στο πλαίσιο των εργασιών της Επιτροπής Απασχόλησης Οι δεξιότητες βρίσκονται επί μακρόν στο επίκεντρο των πολιτικών απασχόλησης. Μαζί με την εκπαίδευση και την κατάρτιση, οι δεξιότητες είναι καθοριστικές για την απασχολησιμότητα. Με τις κατάλληλες δεξιότητες, οι άνθρωποι είναι εφοδιασμένοι για ποιοτικές θέσεις εργασίας. Τρεις κυρίως παράγοντες καθιστούν ιδιαίτερα επίκαιρη τη συζήτηση περί δεξιοτήτων: η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, η τεχνολογική εξέλιξη και οι δημογραφικές μεταβολές. Οι δεξιότητες έχουν μεγάλο αντίκτυπο στον καθορισμό των ικανοτήτων ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας. Διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Μελέτες έχουν καταδείξει ότι υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και οικονομικής ανάπτυξης. Η αγορά εργασίας γίνεται ολοένα και πιο ρευστή. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ευπροσάρμοστοι και ευέλικτοι προκειμένου να αντέχουν σε απροσδόκητες αλλαγές, καθώς και να αξιοποιούν τις νέες ευκαιρίες «μαθαίνοντας πώς να μαθαίνουν». Η κατοχή μιας ικανοποιητικής θέσης εργασίας, είτε μέσω έμμισθης εργασίας ή μέσω αυτοαπασχόλησης, και η πίστη και η προοπτική στην ικανότητα διατήρησης ή βελτίωσής της, συμβάλλουν σημαντικά στην αυτοεκπλήρωση, την κοινωνική ένταξη και την πίστη στις δημοκρατικές αξίες. Οι εν εξελίξει διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής εξέλιξης, που αλλάζουν τον κόσμο της εργασίας, μεταβάλλουν (και συνήθως αυξάνουν) τις απαιτήσεις ως προς τις δεξιότητες. Απαιτούν επίσης συχνότερες αλλαγές στις αγορές εργασίας, αυξάνοντας τις απαιτήσεις όσον αφορά τη δυνατότητα μεταφοράς των επαγγελματικών δεξιοτήτων μεταξύ επιχειρήσεων και τομέων, καθώς και την ανάγκη για συνεχή αναβάθμιση δεξιοτήτων και επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού και για αποτελεσματικές πολιτικές στον τομέα της δια βίου μάθησης. 12485/16 MAK/γομ/ΑΒ 2
Οι Κατευθυντήριες Γραμμές για την Απασχόληση τονίζουν τον ρόλο των δεξιοτήτων στο πλαίσιο των πολιτικών απασχόλησης. Στην κατευθυντήρια γραμμή 6 με τίτλο «Ενίσχυση της προσφοράς εργασίας και των δεξιοτήτων» αναφέρεται ότι «τα κράτη μέλη θα πρέπει, συνεργαζόμενα με τους κοινωνικούς εταίρους, να προωθήσουν την παραγωγικότητα και την απασχολησιμότητα με σωστή παροχή κατάλληλων γνώσεων και δεξιοτήτων και ικανοτήτων.» Συγκεκριμένα, διευκρινίζεται ότι «τα κράτη μέλη θα πρέπει να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις σε όλα τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητά τους στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων του εργατικού δυναμικού, που θα μπορεί έτσι να προλαμβάνει και να καλύπτει καλύτερα τις γοργά μεταβαλλόμενες ανάγκες των δυναμικών αγορών εργασίας σε μια ολοένα περισσότερο ψηφιακή οικονομία και στο πλαίσιο των τεχνολογικών, περιβαλλοντικών και δημογραφικών μεταβολών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη βελτίωση της πρόσβασης όλων σε ποιοτική δια βίου μάθηση και για την εφαρμογή στρατηγικών ενεργού γήρανσης που δίνουν τη δυνατότητα παράτασης του επαγγελματικού βίου. Θα πρέπει να θεραπευθούν οι διαρθρωτικές αδυναμίες των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ποιότητα των μαθησιακών αποτελεσμάτων και να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί η πρόωρη αποχώρηση από το σχολείο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να βελτιώσουν το μορφωτικό επίπεδο, να προωθήσουν συστήματα μάθησης στον χώρο εργασίας όπως η συνδυασμένη θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση, να αναβαθμίσουν την επαγγελματική κατάρτιση και να πολλαπλασιάσουν τις ευκαιρίες για αναγνώριση και επικύρωση δεξιοτήτων και ικανοτήτων που αποκτώνται εκτός του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος.» Εκτός από τον κεντρικό ρόλο των δεξιοτήτων σε σχέση με την προσφορά εργασίας, στην κατευθυντήρια γραμμή 7 για τη «Βελτίωση της λειτουργίας των αγορών εργασίας» αναφέρεται ότι «Η κινητικότητα των εργαζομένων θα πρέπει να προωθηθεί με στόχο την αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. Θα πρέπει να αρθούν τα εμπόδια κινητικότητας στα συνταξιοδοτικά συστήματα και στην αναγνώριση των προσόντων. Τα κράτη μέλη πρέπει ταυτόχρονα να καταπολεμούν την καταχρηστική εφαρμογή υφισταμένων κανόνων και να αναγνωρίζουν επίσης τυχόν πιθανότητες φυγής εγκεφάλων από ορισμένες περιοχές.» Οι δεξιότητες, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και η εκπαίδευση των ενηλίκων, παράλληλα με άλλα εκπαιδευτικά θέματα, περιλαμβάνονται στον κύκλο πολιτικής του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Η Επιτροπή Απασχόλησης, σε στενή συνεργασία με την Επιτροπή Παιδείας, έχει διαδραματίσει βασικό ρόλο στην παρακολούθηση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδίδονται προς κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις σε αυτούς τους τομείς στο πλαίσιο της σχετικής Πολυμερούς Εποπτείας. 12485/16 MAK/γομ/ΑΒ 3
Το Νέο Θεματολόγιο Δεξιοτήτων για την Ευρώπη Η Επιτροπή Απασχόλησης επικροτεί και υποστηρίζει ευρέως την πρωτοβουλία της Επιτροπής και τις προτεραιότητες που προσδιορίζονται στο Θεματολόγιο. Οι προτεραιότητες αυτές συνάδουν με την έμφαση στις δεξιότητες που δίνεται στις Κατευθυντήριες Γραμμές για την Απασχόληση, καθώς και με τη σημασία των δεξιοτήτων για την εύρυθμη λειτουργία των αγορών εργασίας. Επιπλέον, η Επιτροπή Απασχόλησης σημειώνει την ενδεχόμενη συμβολή ορισμένων πολιτικών απασχόλησης, όπως οι ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, στη διαμόρφωση του Θεματολογίου Δεξιοτήτων. Η Επιτροπή Απασχόλησης συμφωνεί ότι η αγορά εργασίας σήμερα απαιτεί ευρύ φάσμα δεξιοτήτων και ότι, πέραν των ειδικών επαγγελματικών δεξιοτήτων, οι εργοδότες αναζητούν ολοένα και περισσότερο «διατομεακές» ή «κοινωνικές» δεξιότητες. Αυτό συνάδει με τις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής και κοινωνίας, ήτοι τη διαμόρφωση ειδικευμένων και ολοκληρωμένων ανθρώπων, που δεν αποδίδουν απλώς καλύτερα στην αγορά εργασίας, αλλά είναι και καλύτερα ενημερωμένοι, περισσότερο δραστήριοι πολίτες και εξυπνότεροι καταναλωτές. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή Απασχόλησης εκφράζει ικανοποίηση για το γεγονός ότι στο Θεματολόγιο αναγνωρίζονται αυτές οι αλληλεπιδράσεις και προτείνονται ολοκληρωμένες δράσεις που καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα των απαιτούμενων δεξιοτήτων, από τις βασικές έως τις πολύπλοκες και από τις διατομεακές έως τις εξειδικευμένες. Η Επιτροπή Απασχόλησης χαιρετίζει ιδιαίτερα την έμφαση στα άτομα με περιορισμένες δεξιότητες, καθώς η συγκεκριμένη ομάδα αντιμετωπίζει ιδιαίτερες δυσκολίες στην αγορά εργασίας και θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής δράσης. Η Επιτροπή Απασχόλησης υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη μιας προοπτικής περί φύλων για την αντιμετώπιση ζητημάτων της αγοράς εργασίας. Η Επιτροπή Απασχόλησης σημειώνει τη βαρύτητα που δίνεται στις Κατευθυντήριες Γραμμές για την Απασχόληση, στην αντιμετώπιση πραγματικών ελλείψεων και αναντιστοιχιών δεξιοτήτων, θέμα ιδιαίτερα συναφές με την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς εργασίας, στην προώθηση των συμπράξεων μεταξύ επιχειρήσεων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και της μάθησης στον χώρο εργασίας, καθώς και στη βελτίωση της διασυνοριακής δυνατότητας μεταφοράς των επαγγελματικών προσόντων και, ως εκ τούτου, επικροτεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι στο Θεματολόγιο επιδιώκεται η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Η Επιτροπή Απασχόλησης βλέπει θετικά τις πρωτοβουλίες του Θεματολογίου που προωθούν τη διαφάνεια και την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων. Η Επιτροπή Απασχόλησης πιστεύει επίσης ότι η πρόβλεψη των μελλοντικών απαιτήσεων σε δεξιότητες είναι εξίσου απαιτητική και σημαντική. Οι δράσεις που αφορούν τη συλλογή πληροφοριών για τις δεξιότητες θα βοηθήσουν κάθε κράτος μέλος να «προλαμβάνει... τις γοργά μεταβαλλόμενες ανάγκες των... αγορών εργασίας», όπως αναφέρεται στις Κατευθυντήριες Γραμμές, και, ως εκ τούτου, πρέπει να υποστηριχθούν. 12485/16 MAK/γομ/ΑΒ 4
Η Επιτροπή Απασχόλησης τονίζει την ανάγκη βελτίωσης των ψηφιακών δεξιοτήτων, ιδίως για τους ενήλικους εργαζομένους. Ορισμένα κράτη μέλη εφαρμόζουν ήδη πρωτοβουλίες σε αυτό τον σημαντικό τομέα. Η ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων χρήζει επίσης προσοχής. Οι πτυχές του Νέου Θεματολογίου Δεξιοτήτων για την Ευρώπη που αφορούν την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ) είναι ευπρόσδεκτες. Η Επιτροπή Απασχόλησης εκτιμά ότι πρέπει να υλοποιηθούν φιλόδοξες δράσεις πολιτικής προκειμένου να αντιμετωπιστεί η εσφαλμένη αντίληψη περί ΕΕΚ που επικρατεί σε ορισμένα κράτη μέλη. Μολονότι εκφράζει ικανοποίηση για τους περιλαμβανόμενους στόχους πολιτικής, η Επιτροπή Απασχόλησης συνιστά ιδιαίτερη προσοχή στην ιδέα της «Εγγύησης δεξιοτήτων». Αυτός ο τίτλος θα μπορούσε να δημιουργήσει υπερβολικά υψηλές προσδοκίες, ιδίως δεδομένης της τρέχουσας έλλειψης πόρων προς εκπλήρωση των εν λόγω προσδοκιών. Η Επιτροπή Απασχόλησης σημειώνει ότι το Θεματολόγιο θα πρέπει να στηριχθεί από άλλα μέτρα που αναφέρονται στις Κατευθυντήριες Γραμμές, αλλά δεν εξετάζονται στο Θεματολόγιο: επένδυση στα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, πρόσβαση στη δια βίου μάθηση ή μάθηση στον χώρο εργασίας. Θα πρέπει επίσης να εξεταστούν η ειδική στήριξη και η παρότρυνση των εργοδοτών, ιδίως των ΜΜΕ, ώστε να επενδύουν σε δεξιότητες, να αξιοποιούν όλες τις δυνατότητές τους και να στηρίζουν την επαγγελματική εξέλιξη του προσωπικού τους. Η ιδέα της κοινής ευθύνης αρχών, εργοδοτών και εργαζομένων για δια βίου μάθηση, για παράδειγμα μέσω της μετεκπαίδευσης, θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω. Η χρήση των δεξιοτήτων στον χώρο εργασίας είναι το «τελευταίο μίλι» προκειμένου να διασφαλιστεί ότι, εν τέλει, οι προσπάθειες διαμόρφωσης και αξιοποίησης δεξιοτήτων έχουν πραγματικό αντίκτυπο στην παραγωγικότητα. Η Επιτροπή Απασχόλησης επαναλαμβάνει εξίσου τη σημασία των υφιστάμενων πρωτοβουλιών επικύρωσης δεξιοτήτων, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τους εργαζομένους να επιδιώξουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης ιδίως όταν επηρεάζονται από τομεακές αλλαγές και τους αναζητούντες εργασία να απασχοληθούν εκ νέου. 12485/16 MAK/γομ/ΑΒ 5
Η Επιτροπή Απασχόλησης συνεχίζει τονίζοντας την ανάγκη αποφυγής της δημιουργίας παράλληλων δομών παρακολούθησης ή διακυβέρνησης: τα υφιστάμενα μέσα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ιδίως το πλαίσιο Πολυμερούς Εποπτείας, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την τακτική αναφορά της προόδου που σημειώνεται στην εφαρμογή των σημείων του Θεματολογίου που εμπίπτουν στο Εξάμηνο. Η Επιτροπή Απασχόλησης τονίζει την επιθυμία της να συνεργαστεί στενά με ενδιαφερόμενους φορείς από τον εκπαιδευτικό τομέα στην επακόλουθη εφαρμογή του εν λόγω Θεματολογίου. Ειδικότερα, για να συμπληρωθεί το υπάρχον στρατηγικό πλαίσιο «ΕΚ 2020», η Επιτροπή Απασχόλησης θα επιθυμούσε να συμμετέχει στην καθοδήγηση, ανάλυση και παρακολούθηση που προβλέπεται στο Θεματολόγιο, όπου θα μπορούσε να συμβάλλει επωφελώς (επικύρωση και αξιολόγηση δεξιοτήτων, κατάρτιση προφίλ δεξιοτήτων για υπηκόους τρίτων χωρών, ανάλυση της διαρροής επιστημονικού δυναμικού στο εξωτερικό σε σχέση με την εργασιακή κινητικότητα ή παρακολούθηση της προόδου των αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην αγορά εργασίας). Η Επιτροπή Απασχόλησης υπογραμμίζει την κρίσιμη σημασία της συμμετοχής ενδιαφερόμενων φορέων και κοινωνικών εταίρων για την προώθηση των εργασιών επί του Θεματολογίου. Τέλος, η Επιτροπή Απασχόλησης σημειώνει ότι για την επιτυχία πολλών εκ των πρωτοβουλιών που περιέχονται στο Νέο Θεματολόγιο Δεξιοτήτων για την Ευρώπη θα χρειαστεί η δέουσα χρηματοδότηση. Η Επιτροπή Απασχόλησης τονίζει το αμέριστο ενδιαφέρον της για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία πολιτικής και ζητεί να τηρείται ενήμερη σχετικά με τις εξελίξεις που αφορούν το πεδίο των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων της. 12485/16 MAK/γομ/ΑΒ 6