Κυρίες κύριοι καλησπέρα σας, Τις τελευταίες ημέρες είδαμε παραδείγματα άλλων τόπων που έβαλαν το στοίχημα και το κέρδισαν. Τύχη? Όχι. Άρα: Ικανότητα, όραμα, ρίσκο, συναίνεση. Για κάποιους σχεδόν άγνωστες λέξεις ή παρεξηγημένες Το ζητούμενο λοιπόν του συνεδρίου είναι η ανάπτυξη της Αμανής. Η ανάπτυξη για την επιβίωση, για τη διατήρηση της ζωής στο μέρος. Η ανάπτυξη με τη διατήρηση όμως της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Κανείς δε ζητά την ανάπτυξη με κάθε κόστος. Χρειάζονται κανόνες, προτεραιότητες, προσεκτικός σχεδιασμός. Ας δούμε όμως την ανάπτυξη του τόπου τα τελευταία 20 χρόνια. Και κοιτώ τα τελευταία 20 που και εγώ θυμάμαι και οι συνθήκες ήταν πλέον ώριμες από κάθε πλευρά για ανάπτυξη. Τι έγινε λοιπόν από το 1990 έως σήμερα? σε θέματα υποδομών? Προσβάσεων? Διαχείρισης υδάτινων πόρων? Ενέργειας? Απορριμάτων? Ιδιωτικών επενδύσεων? Η δημιουργία δύο καφέ -μπαρ και τριών νέων εστιατορίων δεν είναι ανάπτυξη αλλά σύγχρονη ανάγκη. Δεκάδες μέτρια ενοικιαζόμενα διαμερίσματα δεν είναι ανάπτυξη. Το πόσιμο νερό δεν είναι ανάπτυξη. Είναι ανάγκη. Και σαφώς δε είναι ανάπτυξη η πλακόστρωση της πλατείας, ο φωτισμός της παραλίας και τα πέτρινα τοιχία. Όλα αυτά είναι απλώς απαραίτητα και καθημερινά. Ο όρος ανάπτυξη προϋποθέτει Προστιθέμενη Αξία, όχι απλή εναρμόνιση με το σύγχρονο περιβάλλον, τις απαιτήσεις και τις ανέσεις. Η ανάπτυξη είναι απαραίτητη για κάθε οργανισμό. Η επίτευξή της δεν είναι απαραίτητο ότι συνοδεύεται από καταστρατήγηση των
κεκτημένων, καταστροφή του περιβάλλοντος, υποβάθμισης της ζωής. Δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι μέσο. Μέσο ευημερίας, εξέλιξης, συγκράτησης του πληθυσμού, αύξησης βιοτικού επιπέδου και εν κατακλείδι, επιβίωσης. Δεν νοείται ανάπτυξη για την ανάπτυξη. Υπάρχει και δεν εξυπηρετεί τίποτα παρά τους διαχειριστές της. Ανάπτυξη σημαίνει να τολμάς, να παίρνεις ρίσκα, να διαφοροποιείς το προϊόν για να κερδίζεις θέση στην αγορά ή να γίνεσαι πρωτοπόρος στον τομέα σου. Το σχέδιο λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το αγόρι μου ήταν σουξέ του 60. πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι αυτό έχει πλέον παρέλθει ανεπιστρεπτί. Το ζητούμενο δεν είναι πλέον απλά θάλασσα, ήλιος, ένα δωμάτιο ότι να ναι, και ξαπλώστρα. Αυτά τα βρίσκουν παντού. Και αν δούμε αντικειμενικά το μέρος, τη Βόρεια Χίο, πέρα από συναισθηματισμούς, δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο. Αυτά που βρίσκει κανείς εδώ, τα βρίσκει σχεδόν παντού σε όλη την Ελλάδα και ίσως καλύτερα και σίγουρα φθηνότερα είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτή είναι η αλήθεια. Ας δούμε λοιπόν τι θα κάνουμε με αυτά τα δεδομένα και πως θα δημιουργήσουμε μια βιώσιμη προοπτική για τον τόπο. Το μεγάλο ζητούμενο είναι ο τρόπος. Εδώ απαιτείται η συνδρομή και η συναίνεση όλων. Μπαίνοντας στο θέμα είναι αντιληπτό ότι η ανάπτυξη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με υποδομές, έργα Πολιτικού Μηχανικού και Πολεοδομίας, και εδώ θα σταθούμε και θα αναλύσουμε πόσο συνέβαλε το πολεοδομικό στην έως τώρα όποια- ανάπτυξη αλλά και τι δυνατότητες μας παρέχει για ένα μελλοντικό σχεδιασμό. Το ισχύον καθεστώς (και θα περιοριστώ στη Βολισσό διότι είναι η αιχμή του δόρατος του Δήμου) έχει ως εξής: Η περιοχή καλύπτεται από τον παραδοσιακό οικισμό ο οποίος χαρακτηρίστηκε αλλά ουδέποτε οριοθετήθηκε (πιθανόν κάτι θα γίνει
τώρα με τα ΣΧΟΟΑΠ), το σχέδιο πόλης Λήμνου-Λιμνιών-Χωρής το οποίο ψηφίστηκε και έθεσε σε ομηρία την περιοχή εδώ και έξι χρόνια, και τέλος τις Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου που ουσιαστικά καλύπτουν όλες τις υπόλοιπες εκτάσεις κατά μήκος του παραλιακού μετώπου. Το καθεστώς του παραδοσιακού οικισμού από τη δεκαετία του 1980 είναι λίγο πολύ γνωστό, θέτει κανόνες κλπ αλλά στην ουσία δεν εφαρμόζεται κατά γράμμα καθώς σε αυτό αναφέρεται η υποχρεωτική επίχριση του κτιρίου, κάτι που είναι προφανές ότι δεν γίνεται και με τις ευχές των αρμοδίων αρχών και ορθώς. Όμως καθόλου ορθώς δεν εφαρμόζεται η διάταξη με τα κουφώματα και βλέπουμε μέσα στο χωριό κουφώματα αλουμινίου κάθε αποχρώσεως. Η τοποθέτηση τους είναι έλλειψη σεβασμού προς το χωρίο το ίδιο. Είναι νοοτροπία. Όλοι όσοι τα τοποθετούν βλάπτουν. Βλάπτουν την αισθητική και τον τόπο με τη νοοτροπία τους. Η περιοχή της Ζ.Ο.Ε. τώρα είναι ένα άλλο κεφάλαιο απείρου κάλους στο πολεοδομικό καθεστώς του τόπου. Με την πρόφαση πρόθεση της προστασίας του περιβάλλοντος οριοθετήθηκαν περιοχές (με περιγραφικό και ασαφή ως προς τα όρια τρόπο) προστασίας και άλλες με αυστηρούς κανονισμούς. Το αποτέλεσμα είναι η ανέγερση «αποθηκών» που καταλήγουν σε διόροφες μεζονέτες και μια τεράστια υπαίθρια έκθεση τροχόσπιτων. Αυτό ήταν το πνεύμα του νόμου? Ειλικρινά, ένα αυστηρό πλαίσιο το οποίο θα επέτρεπε την κατασκευή ισόγειων- πετρόκτιστων-κεραμοσκεπών κατοικιών θα προσέβαλλε το τοπίο? Η αναστήλωση των μικρών ερειπωμένων ασκεπών αγροικιών που τώρα απαγορεύεται στις περιοχές αυτές θα κατέστρεφε το περιβάλλον? Ας έρθουμε τώρα στο σχέδιο πόλης Λήμνου-Λιμνιών-Χωρής και αφορά τα παραλιακά κομμάτια και είναι το άμεσο ζητούμενο. Το σχέδιο δημοσιεύθηκε το 2003 στο ΦΕΚ 589Δ.
Η αποτύπωση είχε αρχίσει από το 1997. Πριν τη δημοσίευση οι περιοχές ήταν χαρακτηρισμένοι οικισμοί κάτω των 2000 κατοίκων με τους αντίστοιχους πολεοδομικούς κανόνες. Από το 2003 μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί ούτε μία οικοδομική άδεια για νέο κτίριο λόγω του κωλύματος εφαρμογής του σχεδίου στο οποίο όμως καλύτερα να μην αναφερθώ. Από το 2006 που το παρακολουθώ στενά και έχω επαφές με υπηρεσίες μέχρι και πρόσφατα που λύθηκε το πρόβλημα έπειτα από σχεδόν έξι χρόνια είδαν τα μάτια μου και άκουσαν τα αυτιά μου σημεία και τέρατα για το αγκυλωμένο κράτος, για το νομικό λαβύρινθο και για την ανθρώπινη βλακεία η οποία είναι σαφές ότι είναι το μόνο πράγμα το οποίο δεν έχει όρια. Ας δούμε λοιπόν κάποια χαρακτηριστικά αυτού του σχεδίου πόλεως. Το σχέδιο είναι σε μια περιοχή η οποία ήταν οικισμός κάτω των 2000 κατοίκων, υπήρχαν σαφής όροι δόμησης και το βασικό πρόβλημα ήταν κάποια τυφλά οικόπεδα τα οποία δεν μπορούσαν να χτίσουν μέχρι να αποκτήσουν πρόσβαση σε υφιστάμενη οδό. Οι κοινόχρηστοι χώροι που δημιουργήθηκαν είναι τουλάχιστον 12 πλατείες και πάρκα, 3 παιδικές χαρές, 3 αθλητικές εγκαταστάσεις, 3 χώροι για παιδικούς σταθμούς και 5 χώροι στάθμευσης. Οι χώροι στάθμευσης είναι ουσιαστικά το μόνο απαραίτητο και από τα προβλεπόμενα από το σχέδιο λειτουργούν. Κανένα!! Και δεν προβλέπεται να λειτουργήσουν τα επόμενα αρκετά χρόνια καθώς το κόστος υλοποίησης είναι δυσβάσταχτο. Επίσης έχουμε την διευθέτηση ποταμών στα πρότυπα του Κηφισού στην Αθήνα με τεράστιο κόστος αλλά και οδούς σε μέρη με τεράστιες κλίσεις που δεν μπορούν πρακτικά να εφαρμοστούν. Και αυτά δεν είναι θέμα μελετητή αλλά προδιαγραφές εκπόνησης μελετών. Τα δεδομένα του σχεδίου δεν προβλέπουν και πολύ διαφορετική δόμηση σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς. Έτσι, υπάρχει κλιμακούμενος, υψηλός συντελεστής δόμησης με ανώτατο όριο τα
400 τμ ανά ιδιοκτησία, μέση αρτιότητα και καμία πρόβλεψη για ουσιαστική διαφοροποίηση σε χρήσεις γης. Επιστρέφοντας λοιπόν στο θέμα της ανάπτυξης και αναζητώντας τη δυνατότητα για την κατασκευή σύγχρονων υποδομών σε υψηλού επιπέδου εγκαταστάσεις με μια προοπτική 15-20 ετών, όλη η περιοχή του σχεδίου βρίσκεται σε αδιέξοδο. Πρόσφατα δοκίμασα να κάνω μια μελέτη για μια τουριστική μονάδα 4* με τις προδιαγραφές του ΕΟΤ με χώρους υποδοχής, δραστηριοτήτων και βοηθητικούς και βρέθηκα σε αδιέξοδο. Οι επιφάνειες που απαιτούνται για μια σύγχρονη μονάδα υψηλών προδιαγραφών δεν αφήνουν πολύ χώρο για τη δημιουργία επαρκούς αριθμού δωματίων μέχρι τα 400 μ2 που επιτρέπεται στο οικόπεδο. Το αποτέλεσμα είναι μια μονάδα η οποία δεν είναι βιώσιμη ούτε δύναται να ενταχθεί στον αναπτυξιακό νόμο για να επιδοτηθεί. Ουσιαστικά τα πολεοδομικά δεδομένα της περιοχής, σε σχέση με τις προϋποθέσεις ένταξης στον αναπτυξιακό νόμο και τηρουμένων των διατάξεων προδιαγραφών του ΕΟΤ αποκλείουν την ευρύτερη περιοχή από κάθε πιθανή σοβαρή επένδυση (με ή χωρίς τη βοήθεια του αναπτυξιακού νόμου). Αναλύοντας τα δεδομένα διαπίστωσα τα εξής: Ο αναπτυξιακός νόμος έχει ένα σαφή προσανατολισμό σε μεγαλύτερες και ποιοτικότερες επενδύσεις. Το πολεοδομικό καθεστώς θα μπορούσε να προσαρμοστεί σε πραγματικά δεδομένα, αλλά η αλλαγή της νομοθεσίας από το συγκεκριμένο υπουργείο είναι εξαιρετικά δύσκολη. Έτσι και αλλιώς μέχρι σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί. Το μόνο που απομένει είναι η προσαρμογή των προδιαγραφών του ΕΟΤ με π.χ. μια διεύρυνση της εγκυκλίου για τη λειτουργία ως ενιαίας μονάδας διάσπαρτων κτισμάτων που τώρα ισχύει σε παραδοσιακούς οικισμούς και σε περιπτώσεις όπως οι παραλιακοί μας οικισμοί.
Με τον τρόπο αυτό, θα δινόταν η δυνατότητα για τη δημιουργία μεγαλύτερων μονάδων, διάσπαρτες όμως σε μικρά κτίρια τα οποία αφενός θα εντάσσονταν ομαλά στον πολεοδομικό ιστό και θα ήταν παράλληλα βιώσιμες και επιλέξιμες από τον αναπτυξιακό νόμο. Η πρόταση έχει ήδη κατατεθεί στον γ.γ. του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης προ διμήνου και ακόμη αναμένουμε απάντηση. Έχει γίνει δε πρόσφατα και σχετική επερώτηση στη Βουλή προς τους αρμόδιους Υπουργούς από τη Βουλευτή Χίου κα Ελπίδα Τσουρή. Σας την καταθέτω Συνοψίζοντας, το σχέδιο πόλης στην περιοχή που έγινε, με τον τρόπο που έγινε και στον χρόνο που έγινε είναι ένα άριστο παράδειγμα άκαιρων αποφάσεων, έλλειψης αναπτυξιακού πλάνου και επιστημονικής κατάρτισης στα όργανα της αυτοδιοίκησης. Κλείνοντας θέλω να σημειώσω ότι τέτοιες περιοχές είναι πολύ ιδιαίτερες και χρειάζονται ιδιαίτερη αντιμετώπιση. Η πρόθεση και η εντοπιότητα δεν αρκεί. Χρειάζεται ικανότητα και τολμηρές αποφάσεις. Ας είναι η αυτοκριτική για τον καθένα μας το πρώτο βήμα μετά το πέρας του συνεδρίου. Σας ευχαριστώ