Η επιμόρφωση για την ένταξη και τη συνεκπαίδευση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μέσα από την τέχνη. Η περίπτωση της βιωματικής προσέγγισης μέσα από το εργαστήριο του «αντικειμένου κούκλα» Μαρίνα Πατσίδου, Σχολική Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής 7 ης Περιφέρειας Μαρία Παπαδοπούλου, Σχολική Σύμβουλος 38 ης Περιφέρειας Προσχολικής Εκπαίδευσης
Το βιωματικό εργαστήρι Συμμετείχαν προαιρετικά, εκπαιδευτικοί (γυμνασίων, δημοτικών και νηπιαγωγείων/τμημάτων Ένταξης & Παράλληλης Στήριξης καθώς και εκπαιδευτικοί των τμημάτων γενικής με τους οποίους συνεργάζονται οι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής (δύο ομάδες των 18 ατόμων ).
Οι δραστηριότητες Παίξαμε ένα παιχνίδι γνωριμίας Ακούσαμε τι είναι οι κοινωνικές ιστορίες
-Χωρισμός σε τυχαίες ομάδες -Παρακολούθηση προβολής (power point) στις ενότητες: Κούκλα και η πρακτική της χρήση στο πλαίσιο της συνεκπαίδευσης Ιστορία του αντικειμένου «κούκλα» Κούκλα, είδη και ιδιαιτερότητες στη χρήση της στο πλαίσιο του σχολείου
Φτιάξαμε κούκλες Διαβάσαμε κοινωνικές ιστορίες και προβληματιστήκαμε πως θα αξιοποιήσουμε τις κούκλες στο πλαίσιό τους
Για τις κούκλες αξιοποιήσαμε ποικιλία ευτελών υλικών Κάποιες ομάδες έφτιαξαν και σκηνή και σκηνικά Οδηγίες για την κατασκευή του κουκλοθέατρου, των σκηνικών, της κούκλας βρίσκουμε στη βιβλιογραφία, (Δαράκη Πέπη, 1992, Άλκηστις, 1992, κ.ά.) αλλά και στον διαδίκτυο. Τελευταία υπάρχει η τάση κατασκευής κούκλας με επαναχρησιμοποιούμενα υλικά.
Μέλη των ομάδων παρουσίασαν στην ολομέλεια τις κοινωνικές ιστορίες μέσω της κούκλας
Αποτίμηση του βιωματικού επιμορφωτικού σεμιναρίου Το πρόγραμμα κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων οι οποίοι διασκέδασαν, προβληματίστηκαν, συνεργάστηκαν, δημιούργησαν, παρουσίασαν στην ολομέλεια
Στην κατασκευή της κούκλας, φιγούρας πήραν υπόψη τους το κοινωνικό σενάριο Χαρίζοντας ένα δώρο Πώς να χαιρετάς κάποιον Πώς να κάνεις μια αγκαλιά Απλώνω τα χέρια μου μπροστά Τυλίγω τα χέρια μου γύρω από κάποιον Τον σφίγγω μαλακά Έτσι κάνω μια αγκαλιά
Οι συμμετέχοντες της μιας ομάδας συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του επιμορφωτικού σεμιναρίου και της άλλης, αποτύπωσαν τα συναισθήματά τους σε χαρτί του μέτρου Όσον αφορά την αξιολόγηση του βιωματικού εργαστηρίου, το 55,2% δήλωσε ότι η συνεδρία των βιωματικών ήταν επαρκώς ικανοποιητική, το 42,2% απολύτως ικανοποιητική ενώ το 2,6 καθόλου ικανοποιητική.
Συνοψίζοντας Στην αξιοποίηση του αντικείμενου «κούκλα» και στο ρόλο που μπορεί να έχει ως ενταξιακή συνεργατική πρακτική σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες από όσα γνωρίζουμε- δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην πράξη και η σχετική βιβλιογραφία είναι αρκετά περιορισμένη.
Προκειμένου οι εκπαιδευτικοί να αξιοποιήσουν το κουκλοθέατρο ως πρακτική συνεκπαίδευσης θα πρέπει να ξεπεράσουν το άγχος που σχετίζεται με το μύθο πως το κουκλοθέατρο απαιτεί εξειδίκευση και στη συνέχεια να προσδιορίσουν συνεργατικά, κάποιες περιοχές στόχευσης (επικοινωνία, συμπεριφορά, κοινωνικότητα, ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης δυσκολιών, ψυχαγωγία, ) σε σχέση με τις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών τους με ή χωρίς ειδικές ανάγκες. Όλα τα άλλα θα ακολουθήσουν
Η Carol Gray (1998) αναφέρει ότι «Μια Κοινωνική Ιστορία είναι μια σύντομη iστορία που έχει μια συγκεκριμένη μορφή και στοχεύει να περιγράψει με αντικειμενικό τρόπο μια κοινωνική κατάσταση, ένα άτομο, μια ικανότητα, ένα γεγονός ή μια έννοια (σελ.171). Μια Κοινωνική Ιστορία περιγράφει μια κοινωνική κατάσταση όπως την αντιλαμβάνεται το συγκεκριμένο άτομο με αυτισμό και όχι ένα φυσιολογικό άτομο (Attwood, 1998 Smith, 2003).
Η Κοινωνική ιστορία που ακολουθεί γράφτηκε για ένα παιδί με αυτισμό που φοιτούσε στο γενικό σχολείο και η συμπεριφορά ήταν δύσκολη και απρόβλεπτη όταν έφευγε από το σχολείο (Smith, 2001, σελ. 21). Τύπος πρότασης «Πως φεύγω από το σχολείο με τη μαμά μου» 1. Περιγραφική Στο τέλος της σχολικής ημέρας τα παιδιά παίρνουν τα πράγματά τους και πηγαίνουν στο σπίτι. 2. Περιγραφική Τα περισσότερα παιδιά φεύγουν από την τάξη την ίδια ώρα. 3. Περιγραφική Όλα τα παιδιά συναντούν τους δικούς τους μετά το σχολείο. 4. Προοπτικής Η μαμά μου χαίρεται να με συναντά στην αυλή του σχολείου. 5. Προοπτικής Η μαμά μου χαίρεται όταν περπατώ δίπλα της. 6. Προοπτικής Η μαμά μου χαίρεται όταν περπατώ δίπλα της στην αυλή μέχρι το αυτοκίνητο. 7. Περιγραφική Έτσι είμαι ασφαλής. 8. Καθοδηγητική Θα προσπαθήσω να περπατώ δίπλα στη μαμά από το σχολείο μέχρι το αυτοκίνητο.
Κάνοντας μια ερώτηση στην τάξη Μερικές φορές στην τάξη έχω να κάνω μια ερώτηση Όταν θέλω να ρωτήσω σηκώνω το χέρι μου και περιμένω μέχρι ο δάσκαλος να μου πει το όνομά μου. Όταν μου λέει το όνομα σημαίνει ότι είναι η σειρά μου να κάνω την ερώτηση. Ο δάσκαλος θα κάνει το καλύτερο για να απαντήσει στην ερώτησή μου Θα προσπαθήσω να ακούσω προσεκτικά την απάντησή του Μερικές φορές ο δάσκαλος μπορεί να μην έχει να απαντήσει. Αυτό συμβαίνει επίσης Θα προσπαθήσω να περιμένω ήσυχα και υπομονετικά μέχρι ο δάσκαλος να με καλέσει να κάνω την ερώτηση
Στη βιβλιοθήκη Η βιβλιοθήκη είναι ένα ήσυχο μέρος Μπορώ να πάρω βιβλία να διαβάσω. Μερικές φορές μπορώ να δανειστώ βίντεο ή να διαβάσω περιοδικά Η βιβλιοθήκη είναι ένα μέρος όπου μπορώ να μελετήσω να κάνω την εργασία για το σπίτι ή να ψάξω για πληροφορίες που χρειάζομαι για την τάξη Όταν είμαι στη βιβλιοθήκη προσπαθώ να κάνω ησυχία Εάν έχω να κάνω μια ερώτηση ή να μιλήσω σε κάποιον θα πρέπει να το ψιθυρίσω ήσυχα Εάν βρω ένα βιβλίο που μου αρέσει μπορώ να το διαβάσω στη βιβλιοθήκη ή να το φέρω σπίτι Εάν το θέλω για το σπίτι πρέπει να πάω μπροστά στο γκισέ και να δώσω τα βιβλία στον υπάλληλο Ο υπάλληλος θα τα τσεκάρει και θα μου τα δώσει για το σπίτι Ο υπάλληλος γράφει μια ημερομηνία μπροστά. Αυτή είναι η ημερομηνία που θα πρέπει να τα επιστρέψω