Ειδικό ΕΒ 75.1 Ευρωβαρόμετρο: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι Ευρωπαίοι και η ενέργεια (Μέρος II)

Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Διεύθυνση Σχέσεων με τους Πολίτες Μονάδα παρακολούθησης της κοινής γνώμης Βρυξέλλες, 19 Απριλίου 2011. Ειδικό ΕΒ 75.1 Ευρωβαρόμετρο: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Οι Ευρωπαίοι και η ενέργεια (Μέρος II) ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Κάλυψη: ΕΕ 27 (26.574 ευρωπαίοι πολίτες) Πληθυσμός: Ευρωπαίοι ηλικίας 15 ετών και άνω Μεθοδολογία: Ενώπιος ενωπίω (CAPI Προσωπική συνέντευξη με βοήθεια Η/Υ) Περίοδος δειγματοληψίας: 9 Φεβρουαρίου έως 6 Μαρτίου 2011, διενεργήθηκε από την TNS Opinion ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4 1. ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 11 Α. Πώς εξοικονομούν ενέργεια οι Ευρωπαίοι; 11 Β. Πώς μπορούν να μειωθούν οι λογαριασμοί κατανάλωσης ενέργειας; 15 Γ. Πώς μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της εξοικονόμησης ενέργειας σε ποσοστό 20%; 17 2. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΑ 20 Α. Συγκεκριμένα μέτρα ενεργειακής τιμολόγησης για πολίτες που κινδυνεύουν να βρεθούν σε κατάσταση φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού; 3. ΕΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ 22 1

Α. Ποια θα ήταν τα πλεονεκτήματα ενός μελλοντικού ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού ενεργειακού δικτύου; 22 Β. Μιας Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Κοινότητας; 23 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Eurostat 25 2

3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έρευνα του Ευρωβαρομέτρου που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και αφορά ειδικά τα θέματα ενέργειας αποτελεί συνέχεια προηγούμενης έρευνας* η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2011 ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου (Τακτικό ΕΒ 74.3). Στην παρούσα έρευνα εξετάζονται τα θέματα του ενεργειακού εφοδιασμού, της συνεργασίας και της αλληλεγγύης. Λαμβάνοντας υπόψη τις νέες θέσεις τις οποίες έχει υιοθετήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αυτή η νέα έρευνα εστιάζεται σε πιο συγκεκριμένες πτυχές, οι οποίες είναι, επιπλέον, εξαιρετικά σημαντικές για την ανάπτυξη μιας ενεργειακής πολιτικής της Ένωσης: εξοικονόμηση ενέργειας, προβλήματα ενεργειακού εφοδιασμού, ολοκλήρωση δικτύων και Ευρωπαϊκή Κοινότητα για την ενέργεια. Η έρευνα διενεργήθηκε από την TNS Opinion, με περίοδο δειγματοληψίας μεταξύ 9ης Φεβρουαρίου και 6ης Μαρτίου 2011. Σε κάθε έρευνα, είναι πάντα εξαιρετικά χρήσιμο να λαμβάνεται υπόψη η συγκυρία κατά την οποία πραγματοποιήθηκε. Παραδείγματος χάριν, οι συμμετέχοντες στην παρούσα έρευνα απάντησαν στο σχετικό ερωτηματολόγιο σε μια περίοδο κατά την οποία ολόκληρη η Ευρώπη περνούσε έναν πολύ ψυχρό χειμώνα. Εξάλλου, το κλίμα ήταν ιδιαίτερα τεταμένο λόγω της αύξησης των τιμών όλων των πρώτων υλών. Πριν από την ανάπτυξη των επιμέρους θεματικών ενοτήτων της παρούσας, πιο πρόσφατης, έρευνας, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι και οι δύο έρευνες έχουν ένα κοινό σημείο: τα αποτελέσματα αποκαλύπτουν επίσης το πώς επηρεάζουν τον χαρακτήρα των απαντήσεων η ενεργειακή νοοτροπία και η ενεργειακή κατάσταση καθενός κράτους μέλους της ΕΕ. Δύο κοινωνικοδημογραφικές πτυχές της παρούσας έρευνας πρέπει να ληφθούν υπόψη: αφενός, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν καταγράφονται ουσιαστικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά τις απαντήσεις τους στα ερωτήματα αφετέρου, τα αποτελέσματα αποκαλύπτουν ουσιαστικό χάσμα γενεών, το οποίο είναι εμφανές τόσο ως προς τη συμπεριφορά όσο και ως προς την αντίληψη των ενεργειακών προβλημάτων. Όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας, οι ευρωπαίοι πολίτες προτιμούν μέτρα τα οποία δεν έχουν οικονομικό αντίκτυπο. Οι Ευρωπαίοι ερωτήθηκαν σχετικά με την ενέργεια που εξοικονόμησαν κατά το έτος που προηγήθηκε της έρευνας. Μεταξύ του 2006, έτους διενέργειας της τελευταίας έρευνας του Ευρωβαρομέτρου για το θέμα αυτό, και του 2011, η συμπεριφορά τους είχε ορισμένες φορές μεταβληθεί με αντιφατικό τρόπο. - Για ορισμένες πτυχές αυτού του ερωτήματος, οι πολίτες των χωρών που ήταν μέλη της ΕΕ πριν από το 2004 και των χωρών που εντάχθηκαν στην ΕΕ μετά τις διευρύνσεις του 2004 και του 2007 ενίοτε υποστήριξαν εντελώς διαφορετικές θέσεις. Οι ερωτηθέντες της πρώτης ομάδας χωρών εξοικονόμησαν περισσότερη ενέργεια στον τομέα της κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση (+10 εκατοστιαίες μονάδες) σε σύγκριση με τους ερωτηθέντες της δεύτερης ομάδας. Χρησιμοποίησαν επίσης λιγότερο τα αυτοκίνητά τους (+9 εκατοστιαίες μονάδες). Από την άλλη πλευρά, οι πολίτες των κρατών που εντάχθηκαν στην ΕΕ μετά τις διευρύνσεις του 2004 και του 2007 εγκατέστησαν θερμομόνωση στις κατοικίες τους σε μεγαλύτερο βαθμό κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους (+7 εκατοστιαίες μονάδες). - Καταγράφηκε επίσης μικρή διαφοροποίηση μεταξύ ανδρών και γυναικών (+/-4 εκατοστιαίες μονάδες) σε σχέση με ορισμένες από τις εναλλακτικές επιλογές που προτείνονταν στο ερωτηματολόγιο. Οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες σε μέτρα που σχετίζονται με την κατοικία τους (τα οποία προσφέρονται δωρεάν), ενώ περισσότεροι 4

άνδρες αναφέρονται σε μέτρα τα οποία απαιτούν την πραγματοποίηση εργασιών (όπως η μόνωση) ή στη λιγότερο συχνή χρήση του αυτοκινήτου τους. Προτεραιότητα στην εξοικονόμηση ενέργειας στο σπίτι Οι Ευρωπαίοι τροποποίησαν τη συμπεριφορά τους στον τομέα της ενέργειας κυρίως στην οικογενειακή τους εστία. Μάλιστα, η διαφορά μεταξύ των μέτρων αυτού του είδους και άλλων μέτρων υπερβαίνει τις 24 εκατοστιαίες μονάδες. Έτσι, οι Ευρωπαίοι μείωσαν τον φωτισμό τους και τη χρήση ηλεκτρικών συσκευών κατά 5 (48% το 2006), περιορίζοντας συγχρόνως τη χρήση των συστημάτων θέρμανσης ή κλιματισμού κατά 43% (το ίδιο ποσοστό με το 2006). Ως εκ τούτου, από τον πίνακα των αποτελεσμάτων (σ. 11) προκύπτει ότι οι πολίτες που έχουν προσαρμόσει περισσότερο τη συμπεριφορά τους προέρχονται από ορισμένες νότιες και βόρειες χώρες. Σημαίνει μήπως αυτό ότι οι πολίτες των νοτίων χωρών είναι πιθανότερο να συγκλίνουν προς τις δικές τους εξοικονομήσεις ενέργειας, ενώ οι πολίτες των βορείων χωρών θέλουν να συνεχίσουν τις προηγούμενες προσπάθειές τους; Δυσμενής συγκυρία για τη λήψη μέτρων υψηλού κόστους Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι τα διάφορα μέτρα φορολογικών κινήτρων που έχουν λάβει πολλά κράτη μέλη θα είχαν επηρεάσει αισθητά τη συμπεριφορά των Ευρωπαίων έναντι της ενέργειας. Αντιθέτως τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι η χρηματοπιστωτική, οικονομική, κοινωνική και νομισματική κρίση έχει μειώσει σε μεγάλο βαθμό τα αποτελέσματα αυτών των κινήτρων. Ειδικότερα, η μόνωση κατοικιών συγκεντρώνει μόλις το 19% των απαντήσεων (20% το 2006) και η αγορά πιο οικολογικού αυτοκινήτου μόλις το (8% το 2006). Για μια ακόμη φορά, παρατηρούνται μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών. - Οι πολίτες των χωρών της Βαλτικής συγκαταλέγονται μεταξύ των ερωτηθέντων που διαθέτουν τις πιο καλά μονωμένες κατοικίες, μαζί με τους πολίτες της Σλοβενίας και της Σλοβακίας, ενώ οι πολίτες ορισμένων χωρών του Νότου έχουν τροποποιήσει ελάχιστα τη συμπεριφορά τους σε αυτόν τον τομέα. Αυτό το γεωγραφικό χάσμα εγείρει το ερώτημα αν το κλίμα επηρεάζει ή όχι την απόφαση σχετικά με τη βελτίωση της μόνωσης της κατοικίας μας. - Όσον αφορά την αλλαγή αυτοκινήτου, τον μέσο όρο σε επίπεδο ΕΕ υπερβαίνουν πλέον σαφώς οι πολίτες των χωρών της ηπειρωτικής Ευρώπης. Σημαντικός αριθμός Ευρωπαίων δεν άλλαξαν «τίποτε» στη συμπεριφορά τους σε σχέση με την εξοικονόμηση ενέργειας. Πέρυσι, το 17% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν έκανε «τίποτε» για να εξοικονομήσει ενέργεια. Όταν τέθηκε το ίδιο ερώτημα το 2006, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν υψηλότερο (22%). Όπως σημειώσαμε σε σχέση με την εξοικονόμηση ενέργειας στο σπίτι, από την ανάλυση του πίνακα των αποτελεσμάτων (σ. 11) προκύπτει ότι, σε σύγκριση με την προηγούμενη έρευνα, οι χώρες που κατέβαλαν τις μεγαλύτερες προσπάθειες είναι ορισμένες από τις χώρες του Νότου. Εντούτοις, οι χώρες αυτές εξακολουθούν να υπερβαίνουν τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά τη μη λήψη μέτρων για την εξοικονόμηση ενέργειας. 5

Προτεραιότητα σε «έξυπνους» μετρητές ενέργειας 1 για τη μείωση του λογαριασμού ενέργειας Οι Ευρωπαίοι ερωτήθηκαν σχετικά με διαφορετικά μέτρα (δυνατότητα δύο απαντήσεων) που έχει προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με σκοπό τη μείωση του λογαριασμού ενέργειάς τους. Καθημερινή μέτρηση της κατανάλωσης ενέργειας Τον Ιούλιο του 2009, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της εκτεταμένης εγκατάστασης «έξυπνων» μετρητών ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ως στόχο για τα κράτη μέλη τη διάδοση των έξυπνων μετρητών στο 80% των ευρωπαϊκών σπιτιών έως το 2020 και στο 100% έως το 2022. Αυτή η ευρωπαϊκή οδηγία 2 πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο καθενός από τα κράτη μέλη πριν από τον Μάρτιο του 2011. Αυτή η εκτεταμένη χρήση των «έξυπνων μετρητών» θεωρείται προτεραιότητα από το 47% των ερωτηθέντων. Δεκατέσσερις χώρες την θεωρούν ύψιστη προτεραιότητά τους. Η Ιταλία και η Σουηδία, όπου χρησιμοποιούνται ήδη «έξυπνοι μετρητές», καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις του καταλόγου χωρών, με ποσοστό 59% και στις δύο χώρες. Υπέρ των φορολογικών κινήτρων και της δημιουργίας συνθηκών ανταγωνισμού μεταξύ των παρόχων ενέργειας - Προκειμένου να μειώσουν τον ενεργειακό τους λογαριασμό, 40% των Ευρωπαίων εκτιμούν ότι τα φορολογικά κίνητρα (μειώσεις φόρων) θα οδηγήσουν σε βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και της εξοικονόμησης ενέργειας στην κατοικία τους. Αποτελούν την ύψιστη προτεραιότητα σε επτά χώρες. - Παραμένοντας στο θέμα της μείωσης του ενεργειακού τους λογαριασμού, 3 των Ευρωπαίων τάσσονται υπέρ του ανταγωνισμού μεταξύ διαφορετικών παρόχων ενέργειας καθώς και της δυνατότητας εύκολης αλλαγής παρόχου από τους καταναλωτές. Το μέτρο αυτό αποτελεί επίσης την ύψιστη προτεραιότητα σε επτά διαφορετικά κράτη μέλη. Υπέρ της διαφάνειας των λογαριασμών Πολύ συχνά, οι καταναλωτές και οι ενώσεις καταναλωτών διαμαρτύρονται κατά της αδιαφάνειας των λογαριασμών που τους αποστέλλονται. Ως μέτρο υπέρ της βελτίωσης της διαφάνειας, 23% των ερωτηθέντων επιθυμούν την απλούστευση των λογαριασμών ώστε να καταστούν πιο κατανοητοί και λιγότερο ασαφείς. Κατά τον τρόπο αυτόν, οι Ευρωπαίοι θα βοηθηθούν ως προς την καταναλωτική τους συμπεριφορά. Να γίνει υποχρεωτικός ο στόχος της μείωσης της χρήσης ενέργειας κατά 20% 1 Εκτεταμένη εγκατάσταση «έξυπνων» μετρητών ενέργειας σε κάθε νοικοκυριό, δηλαδή μετρητών ενέργειας οι οποίοι θα επιτρέπουν μια πιο αποδοτική χρήση της ενέργειας χρησιμοποιώντας την ενέργεια όταν είναι φθηνότερη, δίνοντας τη δυνατότητα στους χρήστες να ρυθμίζουν την κατανάλωση ενέργειας (οικιακές συσκευές, θέρμανση από απόσταση, κλπ.). 2 Η εν λόγω ευρωπαϊκή οδηγία είναι μέρος των στόχων της λεγόμενης στρατηγικής «3x20», την οποία πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και η οποία περιλαμβάνει: αύξηση των ανανεώσιμων πηγών κατά 20% μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου κατά 20% (καλή περιβαλλοντική κατάσταση (ΚΠΚ)) και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% έως το 2020. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι, με τη χρήση αυτών των έξυπνων μετρητών, μπορεί να επιτευχθεί μείωση των ενεργειακών δαπανών κατά 10%. 6

Το 2007, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε έναν τριπλό στόχο για το 2020: τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά 20%, την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% και την αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά 20%. Οι στόχοι αυτοί δεν είναι δεσμευτικοί, όμως τα κράτη μέλη πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για την επίτευξή τους. Αναφερόμενοι στο ζήτημα της μείωσης της χρήσης ενέργειας κατά 20%, 80% των Ευρωπαίων θεωρούν ότι ο στόχος αυτός πρέπει να καταστεί υποχρεωτικός. Μεταξύ αυτών, 33% απάντησαν «ναι, σίγουρα» και 48% «ναι, μάλλον». Καταπολέμηση της ενεργειακής επισφάλειας Σύμφωνα με την Eurostat, το 2008 διέτρεχαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού 116 εκατομμύρια ευρωπαίοι πολίτες (παράρτημα 1). Συνεπώς, η λήψη συγκεκριμένων μέτρων ενεργειακής τιμολόγησης θα μπορούσε να συμβάλει στην αποφυγή αυτών των κινδύνων για τα εν λόγω άτομα. 68% των Ευρωπαίων συμφωνούν με τη λήψη αυτών των μέτρων. Ειδικότερα, 38% απάντησαν «ναι, μάλλον» και 24% «ναι, σίγουρα». Μόνον οι πολίτες τεσσάρων χωρών απάντησαν «όχι» σε αυτήν την ερώτηση σε ποσοστό μεγαλύτερο από 50%. Διαπιστώνεται ότι 67% των κρατών που βρίσκονται εκτός της ευρωζώνης φαίνεται να ευνοούν αυτά τα μέτρα ενεργειακής τιμολόγησης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην ευρωζώνη είναι 58%. 7

Πλεονεκτήματα ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού ενεργειακού δικτύου Σήμερα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργούν 27 εθνικά δίκτυα. Ποια πλεονεκτήματα θα προσφέρει στους ευρωπαίους πολίτες η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού ενεργειακού δικτύου; Τους δόθηκε η δυνατότητα να εκφράσουν πρώτη και δεύτερη προτίμηση. Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους, οι ευρωπαίοι πολίτες θεωρούν ότι ένα ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο θα προσέφερε τα ακόλουθα: Μείωση του κόστους της ενέργειας (59% των ερωτηθέντων). Αν και το μέτρο αυτό αναφέρεται από τους Ευρωπαίους σε 21 κράτη μέλη ως το πρώτο πλεονέκτημα ενός ευρωπαϊκού δικτύου, τις δύο χώρες των οποίων οι πολίτες θεωρούν ότι προσφέρει τα μεγαλύτερα και τα λιγότερα πλεονεκτήματα χωρίζουν 41 εκατοστιαίες μονάδες. Ορισμένα από τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται σε τρεις χώρες του Νότου, ενώ ορισμένα από τα χαμηλότερα ποσοστά καταγράφονται σε τρεις χώρες του Βορρά. Η βελτιωμένη χρήση διαφόρων τύπων ενέργειας (κυρίως των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) αποτελεί πλεονέκτημα για περίπου έναν στους δύο Ευρωπαίους (47%). Οι πολίτες έξι χωρών θεωρούν ότι το θέμα αυτό αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητά τους. Και πάλι, οι αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών είναι αρκετά υψηλές, φτάνοντας τις 30 εκατοστιαίες μονάδες. Αυτή τη φορά, δύο χώρες του Βορρά θεωρούν ότι αυτό είναι το σημαντικότερο πλεονέκτημα, ενώ δύο χώρες της Βαλτικής θεωρούν ότι είναι το λιγότερο σημαντικό. 3 των ερωτηθέντων ανέφεραν την ασφαλέστερη προμήθεια ενέργειας (διαφορά 36 μονάδων). 28% ανέφεραν τη βελτιωμένη δυνατότητα της ΕΕ να διαπραγματεύεται σημαντικές συμβάσεις με χώρες εκτός των συνόρων της (διαφορά 25 μονάδων). 2 ανέφεραν την αυξημένη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ (διαφορά 29 μονάδων) Εξαιρετικά εκτεταμένη στήριξη για τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Κοινότητας Ποια είναι η γνώμη των Ευρωπαίων σχετικά με την τοποθέτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 25 Νοεμβρίου 2010 υπέρ της δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Κοινότητας; 3 Ένας τέτοιος φορέας θα επέτρεπε στην ΕΕ να εκφράζεται με ενιαία και ισχυρότερη φωνή στη διεθνή σκηνή, να ενισχύσει τη συνεργασία στον τομέα των ενεργειακών δικτύων και να προωθήσει την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση των ενεργειακών τεχνολογιών. Τρία τέταρτα των ευρωπαίων ερωτηθέντων τάσσονται σίγουρα υπέρ της δημιουργίας μιας τέτοιας Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Κοινότητας: σε ποσοστό 78% «συμφωνούν» με αυτήν την πρόταση. Μεταξύ αυτών, 5 «τείνουν να συμφωνούν» και 27% «συμφωνούν απολύτως». 3 Στις 5 Μαΐου 2010, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κ. Jerzy Buzek, και ο πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Jacques Delors, δήλωσαν ότι τάσσονται υπέρ της δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Κοινότητας, κατά το πρότυπο της ΕΟΚ. 8

* * * * Βλ. το ΕΒ 74.3 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2011, σχετικά με τον ενεργειακό εφοδιασμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα κύρια συμπεράσματα ήταν τα ακόλουθα: Οι Ευρωπαίοι προκρίνουν τον συντονισμό των ενεργειακών πολιτικών έναντι των εθνικών μέτρων Οι Ευρωπαίοι τάσσονται υπέρ της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση προβλημάτων ενεργειακού εφοδιασμού Ως προς την ενεργειακή συνεργασία, οι προτεραιότητες των Ευρωπαίων επηρεάζονται έντονα από την εθνική ενεργειακή κατάσταση Η σταθερότητα των τιμών της ενέργειας πρώτη προτεραιότητα των ερωτηθέντων (29%) Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεύτερη προτεραιότητα των ερωτηθέντων (27%) Η εγγύηση του ενεργειακού εφοδιασμού τρίτη προτεραιότητα των ερωτηθέντων (20%) Η ενεργειακή απόδοση τέταρτη προτεραιότητα των ερωτηθέντων (1) Σημείωση: Υπενθυμίζεται στους αναγνώστες ότι τα αποτελέσματα των ερευνών είναι εκτιμήσεις, η ακρίβεια των οποίων, με όλα τα άλλα σταθερά, βασίζεται στο μέγεθος του δείγματος και στο παρατηρούμενο ποσοστό. Με δείγματα περίπου 1.000 συνεντεύξεων (μέγεθος δείγματος που χρησιμοποιείται συνήθως σε επίπεδο κράτους μέλους), το πραγματικό ποσοστό, αν δηλαδή είχε ερωτηθεί το σύνολο του πληθυσμού, κυμαίνεται μεταξύ των παρακάτω ορίων εμπιστοσύνης: Παρατηρούμενα ποσοστά Περιθώριο σφάλματος 10% ή 90% 20% ή 80% 30% ή 70% 40% ή 60% 50% +/-1,9 +/-2,5 +/-2,7 +/-3,0 +/-3,1 μονάδες μονάδες μονάδες μονάδες μονάδες 9

1. ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α. Πώς εξοικονομούν ενέργεια οι Ευρωπαίοι; Q16. Κατά το παρελθόν έτος, λάβατε κανένα από τα ακόλουθα μέτρα ώστε να εξοικονομήσετε ενέργεια; (Δυνατότητα πολλαπλών απαντήσεων) Τάση: Η ερώτηση τέθηκε τον Απρίλιο-Μάιο του 2006. 1. Ευρωπαϊκός μέσος όρος: Αυξανόμενος αριθμός ευρωπαίων πολιτών λαμβάνει μέτρα υπέρ της εξοικονόμησης ενέργειας. Individual measures aimed at saving energy Cut down on lighting and the use of domestic electrical appliances 48% 5 Cut down on heating or/ and air conditioning 43% 42% Insulated your house (walls, windows, etc.) 19% 20% Used your car less 19% 2 Used public transport more Reduced your driving speed Took initiatives to save energy at work 7% 8% 14% 13% 12% 1 EB 75.1 EB 65.3 Changed your car to another one which uses less fuel 8% Other (SPONTANEOUS) 2% None 17% 2 DK 2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% «Ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας για φωτισμό» καταλαμβάνει την πρώτη θέση και εμφανίζεται βελτιωμένος κατά 7 μονάδες (από 48% σε 5). «Ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση» καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση και εμφανίζεται βελτιωμένος κατά 1 μονάδα (από 42% σε 43%). Τα υπόλοιπα μέτρα που προτείνονται παραμένουν κάτω από το 20% και ακολουθούν όλα τάση μείωσης σε σύγκριση με το 2006, εκτός από τη χρήση δημοσίων μεταφορών, η οποία αυξήθηκε από 13% σε 14%. 10

Η απάντηση «κανένα», η οποία συνεπάγεται ότι δεν λαμβάνεται κανένα από τα προτεινόμενα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, έχει εξελιχθεί ελαφρώς (από 2 σε 17%, ήτοι -4 εκατοστιαίες μονάδες σε 5 χρόνια). 11

2. Εθνικά αποτελέσματα: Ατομικά μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας Περιορισμός του φωτισμού και της χρήσης οικιακών ηλεκτρικών συσκευών ΕΒ 75.1 Διαφ. ΕΒ 65.3 -ΕΒ 75.1 Περιορισμός της θέρμανσης και / ή του κλιματισμού ΕΒ 7 5.1 Διαφ. ΕΒ 65.3 - ΕΒ 75.1 Σπανιότερη χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου ΕΒ 75.1 Διαφ. ΕΒ 65.3 - ΕΒ 75.1 Μόνωση της κατοικίας (τοίχοι, παράθυρα, κλπ.) ΕΒ 75.1 Διαφ. ΕΒ 65.3 - ΕΒ 75.1 ΕΒ 75.1 Κανένα Διαφ. ΕΒ 65.3 - ΕΒ 75.1 Συχνότερη χρήση των δημοσίων μεταφορών ΕΒ 75.1 Διαφ. ΕΒ 65.3 - ΕΒ 75.1 Μείωση της ταχύτητας οδήγησης ΕΒ 75.1 Διαφ. ΕΒ 65.3 - ΕΒ 75.1 Ανάληψη πρωτοβουλιών για την εξοικονόμηση ενέργειας στον χώρο εργασίας ΕΒ 7 5.1 Διαφ. ΕΒ 65.3 -ΕΒ 75.1 Αντικατάσταση ιδιωτικού αυτοκινήτου με άλλο, το οποίο χρησιμοποιεί λιγότερα καύσιμα EE 27 5 +7 43% +1 19% -2 19% -1 17% -4 14% +1 12% -4 7% -1-2 BE 48% +1 50% -5 22% -2 29% +4 14% +2 1-1 18% -7 10% +1 1 +4 BG 53% - 4-10% - 19% - 19% - 1-2% - - 2% - CZ 4 +6 30% +3 14% -1 30% -6 20% -3 14% 0-3 -1-4 DK 64% +4 38% +2 19% +2 23% -1 17% -1 12% -1 13% -3 13% +3 14% +3 DE 64% +9 59% 0 2-10 1-4 1 +1 1-3 18% -9 8% -1 1-1 EE 5 +10 18% +5 17% +3 40% -7 12% -3 17% +2 +1 10% +2-8 IE 5 +16 52% +11 24% +6 24% +9 18% -10 10% 0 13% +1 9% +1 7% +2 EL 5 +27 50% +17 22% +10 7% -8 24% -17 10% -6 8% +3 4% +3 2% 0 ES 58% +13 38% +11 1 +8 0 2-16 1 +6 1 +6 +2 2% 0 FR 4-3 4-10 2-4 2-5 1 +6 13% 0 23% -13 7% -2-4 IT 49% +13 33% -3 14% -2 1 +5 20% -2 10% +1-4 -2 +1 CY 67% +12 5 +2 20% -1 13% +5 19% -3 3% -1 8% -12-2 0 LV 6 +13 8% +1 1 +3 23% -5 22% -3 12% 0 4% 0 +1 4% -2 LT 62% +26 10% +2 12% +5 30% +2 18% -15 14% +3 4% +2 8% +4-1 LU 62% +13 57% -3 30% +5 2-4 8% -6 30% +6 2 +1 13% +4 13% -2 HU 6 +17 42% +14 13% +4 2 +4 1-15 12% +1 +1 4% +1-5 MT 87% +16 68% +21 1 +2 +1 3% -12 1 +6 1 0 19% +9 7% 0 NL 4-6 4-7 20% -3 18% -10 1 0 1 +4 13% -7 9% 0 7% -1 AT 50% +12 40% +16 2-1 18% -6 18% -7 18% -2 13% +2 10% +1-6 RO 54% - 33% - 9% - 28% - 23% - 10% - 3% - - 2% - PL 6 +12 30% +7 9% 0 20% -2 1-8 9% +3-1 +2-1 PT 7 +30 33% +8 1 +2 1 +8 12% -24 4% -2 4% -2 +1 2% 0 SI 70% +37 53% +26 22% +8 3 +17 10% -26 1 +7 17% +7 10% +6 10% +2 SK 4-7 42% -8 1-4 37% 0 18% +3 7% -2 4% -1 8% -1-1 FI 53% +8 3-5 24% -4 1 0 19% -1 1 +1 10% 0 4% -2 7% -2 SE 63% +19 32% -5 2 +4 1-1 10% -12 29% +11 1 +4 13% +6 14% -1 UK 50% -3 50% +1 24% -2 2-1 1-1 2 +2 14% -2 10% -2 9% -1 Υπόμνημα Το υψηλότερο ποσοστό Το χαμηλότερο ποσοστό ΕΒ 65.3 Απρίλιος-Μάιος 2006 / ΕΒ 75.1 Φεβρουάριος- Μάρτιος 2011 12 ΕΒ 7 5.1 Διαφ. ΕΒ 65.3 -ΕΒ 75.1

3. Κοινωνικοδημογραφικές διαφορές: Οι προτεινόμενες επιλογές αναφέρονται περισσότερο από τους ερωτηθέντες ηλικίας 25 ετών και άνω, και με ακόμη μεγαλύτερη συχνότητα από τα άτομα 40 ετών και άνω. Απεναντίας, η απάντηση «κανένα» αναφέρεται με τη μεγαλύτερη συχνότητα από τους ερωτηθέντες ηλικίας 15-24 ετών. Αυτό μπορεί να ερμηνευθεί με βάση το γεγονός ότι, κατά κανόνα, οι έφηβοι δεν διαθέτουν δική τους στέγη ή αυτοκίνητο, οπότε ο αντίκτυπος της συμπεριφοράς τους είναι πιο περιορισμένος σε σχέση με αυτά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας (καθώς και τους συναφείς λογαριασμούς). Β. Πώς μπορούν να μειωθούν οι λογαριασμοί κατανάλωσης ενέργειας; Q18. Κατά την άποψή σας ως καταναλωτή ενέργειας, ποια δύο μέτρα από τα παρακάτω θα σας επέτρεπαν να μειώσετε το λογαριασμό ενέργειας; 1. Ευρωπαϊκός μέσος όρος: Measures to decrease energy bills Max. 2 answers Widespread the installation of smart energy meters in each household, meaning energy meters that allow for more efficient use of the energy by using energy when it is cheaper, permitting users to regulate their energy consumption. 47% Tax breaks for consumers who improve the energy efficiency of their household (solar panels, innovative materials, heat insulation of windows and doors, etc.) 40% Creating the conditions for different energy providers to compete and giving the possibility for consumers to easily change their energy provider 3 Making energy bills simpler and easier to understand 23% Other (Sp.) 2% DK 4% 13

2. Εθνικά αποτελέσματα: Εκτεταμένη εγκατάσταση «έξυπνων» μετρητών ενέργειας σε κάθε νοικοκυριό, δηλαδή Δημιουργία συνθηκών για μετρητών ενέργειας οι οποίοι Φορολογικές ελαφρύνσεις για διαφορετικούς παρόχους Μέτρα τα οποία θα επιτρέπουν μια πιο καταναλωτές που βελτιώνουν ενέργειας οι οποίοι θα επιτρέπουν τη αποδοτική χρήση της την ενεργειακή απόδοση του ανταγωνίζονται μεταξύ τους Πιο απλοί και κατανοητοί Άλλο μείωση του ενέργειας χρησιμοποιώντας νοικοκυριού τους ΔΓ και θα δίνουν τη δυνατότητα λογαριασμοί ρεύματος (Αυθ.) λογαριασμού την ενέργεια όταν είναι (φωτοβολταϊκά πάνελ, στους καταναλωτές να ενέργειας φθηνότερη, δίνοντας τη καινοτόμα υλικά, μόνωση στα αλλάζουν εύκολα πάροχο δυνατότητα στους χρήστες να παράθυρα και τις πόρτες, κλπ.) ενέργειας ρυθμίζουν την κατανάλωση ενέργειας (οικιακές συσκευές, θέρμανση από απόσταση, κλπ.) EE 27 47% 40% 3 23% 4% 2% IT 59% 34% 29% 17% 2% 2% SE 59% 5 37% 20% 2% 2% DK 58% 5 29% 27% 3% CY 57% 64% 37% 19% 2% 0% AT 54% 4 29% 33% 3% SI 54% 57% 3 20% 2% NL 52% 59% 20% 18% 3% 4% PT 52% 22% 42% 1 2% CZ 5 3 4 2 2% IE 49% 42% 3 2 9% FR 49% 53% 33% 14% EL 48% 4 4 27% 2% 2% HU 48% 43% 33% 23% 2% 2% DE 47% 39% 49% 28% 2% LU 47% 54% 32% 1 2% BE 4 40% 42% 32% 2% SK 4 30% 5 19% 2% 2% FI 4 5 39% 19% 3% UK 44% 39% 20% 27% 8% 2% EE 42% 27% 42% 2 9% 2% BG 4 29% 42% 4 PL 4 34% 3 22% 7% 0% ES 40% 3 3 2 2% MT 37% 59% 3 23% 4% RO 37% 32% 44% 24% 8% LT 3 37% 54% 1 3% 3% LV 33% 43% 52% 1 14 Υπόμνημα Το υψηλότερο ποσοστό Το χαμηλότερο ποσοστό

Γ. Πώς μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της εξοικονόμησης ενέργειας σε ποσοστό 20%; Q17. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν θέσει ως στόχο τη μείωση της χρήσης ενέργειας κατά 20% έως το 2020. Για να το πράξουν, πιστεύετε ο στόχος αυτός πρέπει να καταστεί υποχρεωτικός σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ; 1. Ευρωπαϊκός μέσος όρος: Πάνω από το 80% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι ο στόχος της εξοικονόμησης ενέργειας κατά 20% πρέπει να καταστεί υποχρεωτικός στα κράτη μέλη (48% «Ναι, μάλλον» και 33% «Ναι, σίγουρα»). OBJECTIVE OF REDUCING ENERGY USE OF 20% BY 2020 The EU and its Member States have set an objective to reduce energy use by 20% by 2020. To do so, do you think that this objective must be compulsory in all the EU Member States? European weighted average Total "Yes" : 8 33% 10% Yes, definitely Yes, probably No, probably not 48% 4% Total "No" : 14% No, definitely not DK 15

2. Εθνικά αποτελέσματα: OBJECTIVE OF REDUCING ENERGY USE OF 20% BY 2020 Differences between Member States Total 'Yes' Total 'No' DK LU 9 8% SI 90% 9% CY 89% BE 88% 1 FR 87% 9% 4% SE 8 12% 3% NL 8 14% MT 8 10% PT 84% 10% ES 84% 9% 7% EL 84% 14% 2% DK 84% 14% 2% SK 83% 14% 3% PL 82% 1 7% EU UE27 8 14% FI 80% 19% IT 80% 1 4% HU 78% 1 RO 77% 12% 1 LT 77% 1 7% UK 7 19% IE 7 1 13% DE 7 20% 4% BG 7 8% 1 AT 7 22% 3% LV 7 2 4% EE 7 20% CZ 7 2 4% 16

3. Κοινωνικοδημογραφικές διαφορές: Οι ερωτηθέντες που έχουν συνεχίσει τις σπουδές τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα φαίνεται να υποστηρίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό αυτήν τη δήλωση. Ειδικότερα, καταγράφεται μέγιστη διαφορά 7 εκατοστιαίων μονάδων. Με βάση τα κοινωνικά-επαγγελματικά χαρακτηριστικά, τα διευθυντικά στελέχη (8), οι άνεργοι και οι σπουδαστές (82% συνολικά) φαίνεται να τάσσονται σε μεγαλύτερο βαθμό υπέρ του να καταστεί υποχρεωτικός ο στόχος του 20%. 2. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΑ Α. Συγκεκριμένα μέτρα ενεργειακής τιμολόγησης για πολίτες που κινδυνεύουν να βρεθούν σε κατάσταση φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού; 1. Ευρωπαϊκός μέσος όρος: Q20. 116 εκατομμύρια ευρωπαίοι πολίτες (δηλαδή περίπου το ένα τέταρτο ολόκληρου του πληθυσμού της Ευρώπης) κινδυνεύουν να βρεθούν σε κατάσταση φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Πιστεύετε ότι συγκεκριμένα μέτρα ενεργειακής τιμολόγησης θα μπορούσαν να συμβάλουν ώστε αυτοί οι άνθρωποι να αποφύγουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό; SPECIFIC ENERGY TARIFF MEASURES European weighted average Yes, definitely Yes, probably No, probably not No, definitely not DK 3 22% Total "No" : 32% 10 Total "Yes" : 62% 24% 17

2. Εθνικά αποτελέσματα: SPECIFIC ENERGY TARIFF MEASURES Differences between Member States Total 'Agree' Total 'Disagree' DK MT 83% 12% UK 78% 17% CY 78% 18% 4% BE 78% 2 RO 74% 14% 12% PT 73% 2 LT 7 24% FR 7 2 3% PL 68% 22% 10% LV 67% 32% EL 67% 30% 3% IE 6 17% 18% SK 64% 33% 3% HU 62% 33% EU27 62% 32% LU 6 38% BG 6 2 13% ES 59% 3 AT 58% 37% IT 58% 3 SI 54% 40% CZ 53% 43% 4% EE 5 42% 7% SE 50% 44% FI 4 52% 2% NL 4 5 3% DE 4 54% DK 3 50% 14% Βλ. παράρτημα 1: Eurostat 190/2010 «Στην ΕΕ 27, το 2008 διέτρεχαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού 116 εκατ. άτομα» 18

3. Κοινωνικοδημογραφικές διαφορές: 67% των ερωτηθέντων που έχουν αντιμετωπίσει αυτά τα οικονομικά προβλήματα (δυσκολία εξόφλησης λογαριασμών) τάσσονται υπέρ τέτοιων μέτρων ενεργειακής τιμολόγησης. 3. ΕΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Β. Ποια θα ήταν τα πλεονεκτήματα ενός μελλοντικού ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού ενεργειακού δικτύου; Q19. Λόγω της ύπαρξης 27 εθνικών δικτύων, η ΕΕ δεν διαθέτει ολοκληρωμένο ενεργειακό δίκτυο. Κατά τη γνώμη σας, ποια θα ήταν τα κύρια πλεονεκτήματα που θα προσέφερε η δημιουργία ενός τέτοιου δικτύου; Κατά πρώτον; Και κατά δεύτερον; 4. Ευρωπαϊκός μέσος όρος: Main assets of a European integrated energy network Firstly? + And secondly? Firstly? Decrease in energy costs 3 59% Better use of varying types of energy, particularly use of renewables 20% 47% Safer delivery of energy 1 3 Greater capacity for the EU to negotiate major contracts with countries outside its borders or with regional networks as the Mediterranean or Baltic networks 10% 28% Increased solidarity among the EU Member States 8% 2 Other (Sp.) 2% DK 9% 9% 19

2. Κοινωνικοδημογραφικές τάσεις: Οι ερωτηθέντες που συνέχισαν τις σπουδές τους για μικρότερο χρονικό διάστημα αναφέρουν με τη μεγαλύτερη συχνότητα τη μείωση του κόστους της ενέργειας και τη βελτιωμένη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι ερωτηθέντες που δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να εξοφλήσουν τους λογαριασμούς τους (ορισμένες φορές ή τις περισσότερες φορές) αναφέρουν με τη μεγαλύτερη συχνότητα τη μείωση του κόστους της ενέργειας. Β. Μιας Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Κοινότητας; Q21 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα ήθελε να ορίσει μια Ευρωπαϊκή Κοινότητα για την ενέργεια. Σε αυτήν την περίπτωση, πείτε μου, παρακαλώ, σε ποιο βαθμό συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την ακόλουθη διατύπωση: η ίδρυση μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας για την ενέργεια, μεταξύ άλλων, θα επέτρεπε στην ΕΕ να έχει μια πιο ισχυρή θέση στη διεθνή σκηνή όσον αφορά τα θέματα ενέργειας. 1. Ευρωπαϊκός μέσος όρος: EUROPEAN ENERGY COMMUNITY European weighted average Total "Disagree" : 13% 4% 9% 9% 27% Total "Agree" : 78% Totally agree Tend to agree Totally disagree Tend to disagree DK 5 20

2. Εθνικά αποτελέσματα: EUROPEAN ENERGY COMMUNITY Differences between Member States Total 'Agree' Total 'Disagree' DK 94% 3% 3% EL 89% 8% 3% 89% 10% MT 88% 2% 10% 84% 10% DK 84% 12% 4% 83% 1 SK 82% 12% 82% 10% 8% SE 8 14% 80% 14% IT 79% 13% 8% 78% 1 7% PL 78% 9% 13% 78% 7% 1 EU27 78% 13% 9% 77% 18% DE 77% 1 7% 7 18% LT 7 13% 1 7 19% IE 7 19% 73% 18% 9% PT 73% 1 1 73% 17% 10% EE 73% 1 1 72% 9% 19% CZ 72% 2 7% 21

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Eurostat Στην ΕΕ27, το 2008 διέτρεχαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού 116 εκατ. άτομα 190/2010-13 Δεκεμβρίου 2010 22

Μονάδα παρακολούθησης της κοινής γνώμης SuiviOpinionPublique@europarl.europa.eu Jacques Nancy (+32 2 284 24 85) Elise Defourny (+32 2 284 11 23) Trifot Jonas (+32 2 284 06 45) Said Hallaouy (+32 2 284 60 73) Etienne Christelle (+32 2 284 14 21) Chiesa Alice (+32 2 284 11 74) Petrescu Camelia (+32 2 284 11 74) 23