Μουσική Παιδαγωγική I Ιστορική Επισκόπηση Ζωή Διονυσίου
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 10-2
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons
Ελληνική αρχαιότητα Η μουσική διαμορφώνει το χαρακτήρα και αποτελεί άριστο μέσο για την ανατροφή των νέων. Αγωγή σώματος και ψυχής, στο πλαίσιο της στρατιωτικής εκπαίδευσης και πολεμικής αριστοκρατικής ιδεολογίας. Εποχή του Ομήρου: μόρφωση με τη λαϊκή ποίηση, με τη σοφία των μύθων της παράδοσης. Σπάρτη: δημόσια εκπαίδευση υποχρεωτική φοίτηση για αγόρια και κορίτσια. Διδασκαλία αγωνισμάτων, μουσικής και χορού. Αθήνα: ενασχόληση με φιλοσοφία και επιστήμες. Πνευματική και σωματική εκπαίδευση από την ηλικία των επτά ετών. Μουσική σε ιδιωτικούς δασκάλους. Δούλοι και κορίτσια ήταν αποκλεισμένοι από τη σχολική αγωγή. Αγόρια: 13-16 ετών.
Σοφιστές (400 π.χ.) Έμφαση στην ολόπλευρη μόρφωση, πρακτική κατεύθυνση. Ιδρυτές της ανώτερης εκπαίδευσης. Trivium (τυπικές): γραμματική, διαλεκτική, ρητορική. Quatrivium (υλικές): αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία, μουσική. Οι επτά αυτές τέχνες θα αποτελέσουν αργότερα την προπαιδευτική βαθμίδα των πανεπιστημίων κατά το μεσαίωνα.
Πλάτωνας (428-348 π.χ.) Επιδίωξη της διαμόρφωσης χαρακτήρα μέσω της μουσικής. Μουσική συνδεδεμένη με το σύμπαν. Νόμοι του Πλάτωνα. Θεραπευτικός ρόλος της μουσικής. Δάμωνας (β μισό του 5ου π.χ.): η αρχή του τραγουδιού και του χορού ήταν η κίνηση της ψυχής. Καθηγητής και σύμβουλος του Περικλή. Συνέβαλε στο να χτιστεί το Ωδείο από τον Περικλή. Αριστείδης Κοϊντιλιάνος: διαχωρισμός της μουσικής σε θεωρητική και πρακτική πλευρά. Αριστοτέλης (3ος αι): Πολιτικά. Ηθικοί τρόποι, πρακτικοί τρόποι και τρόποι που ενθουσιάζουν.
Jean Jacques Rousseau (1712-1778) Ένας από τους πρώτους παιδαγωγούς που θεωρούσε ότι το παιδί έχει έμφυτη καλοσύνη. Βλέπει, σκέφτεται κι αισθάνεται με διαφορετικό τρόπο απ ότι οι ενήλικες. Να στοχεύουμε στο τραγούδι σε μια λεία και ευέλικτη γραμμή, σε ευαισθησία και αρμονία. Τραγούδια με θέματα ενδιαφέροντα για τα παιδιά. Σύνθεση δικών τους τραγουδιών. Ανάγκη για επαρκή μουσική εμπειρία πριν γίνουν προσπάθειες στη μουσική ανάγνωση. Η σημασία της ευχαρίστησης από τη μουσική.
John Curwen (1816-1880) Οι μαθητές πρέπει να έχουν εμπειρίες με τον ήχο πριν αντιληφθούν τα σύμβολα των ήχων. Ανακάλυψη της μουσικής και των μουσικών εννοιών μέσα από τον ίδιο τους το εαυτό. Εμπνευστής του κινητό Ντο (Tonic Sol-Fa) με τη Sarah Ann Glover.
Yorke Trotter (1854-1934) Μέσα από μελέτη της ψυχολογίας κατέληξε στο ότι υπάρχουν ομοιότητες στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται ο φυσικός λόγος της μητρικής γλώσσας και η μουσική αγωγή. Ανάπτυξη του ενστίκτου και της δημιουργικότητας. Ελευθερία της μουσικής έκφρασης. Χρησιμοποίησε ίδιους τρόπους διδασκαλίας σε παιδιά 5 ετών και 15 ετών. Δίδασκε ταυτόχρονα Solfege, θεωρία και αρμονία.
Maria Montessori (1870-1952) Έμφαση στην αυτομάθηση/ αυτοαγωγή μέσα από εμπειρίες με διδακτικά περιεχόμενα. Ακρόαση μουσικής, παίξιμο οργάνων, τραγούδι, ρυθμικές δραστηριότητες. Προετοιμασία για τη μουσική ακρόαση.
Justin Ward (HΠΑ 1879-1976) Προτεραιότητα στην εξάσκηση της φωνής των παιδιών. Μουσική μέσω της κίνησης, του παιχνιδιού, της ελεύθερης έκφρασης. Μίμηση με στόχο την ελευθερία της έκφρασης. Χρήση κίνησης για συνειδητοποίηση ρυθμικών στοιχείων. Δημιουργικότητα μέσα από τη συζήτηση γύρω από τη μουσική.
Αντιληπτική Μουσικότητα (Comprehensive Musicianship) Μαθησιακή προσέγγιση των στοιχείων της μουσικής μέσω της μουσικής εκτέλεσης. Η διαδικασία αντίληψης πρέπει να απορρέει από εμπειρίες στη μουσική εκτέλεση, ακρόαση και ανάλυση. Οι μαθητές έχουν τριπλό ρόλο: να είναι εκτελεστές, ακροατές και συνθέτες. Ξεκίνησε το 1965 σε συνέδριο της MENC USA.
Music Appreciation Movement (Stewart McPherson, Ernest Read & Percy Scholes, 1970s) Ενθάρρυναν τα παιδιά να μάθουν να ακούνε μουσική, και να προχωρούν μετά στην ανάλυσή της. Ανάπτυξη της μουσικότητας και δημιουργικότητας. Ώθηση σε δημιουργικές διεργασίες μέσα από τις δραστηριότητες της μουσικής αγωγής. Μεγαλύτερη βαρύτητα στην κατανόηση των μουσικών εννοιών, παρά στην στεγνή μάθηση σχετικών στοιχείων και απόκτηση ικανοτήτων για αντίληψη και ανάλυση.
«Νέοι ήχοι στην τάξη», 1970s Εισαγωγή και πειραματισμός με νέους ήχους στην τάξη, 1970s. Μουσική με άλλη έννοια, μουσική στην καθημερινότητά μας, μουσική από τα πάντα γύρω μας. John Paynter, Peter Aston, George Self, Murray Schaffer
Έμφαση στις δραστηριότητες Εκτέλεση Σύνθεση Ακρόαση Φιλοσοφικά ρεύματα στη μουσική εκπαίδευση (Φορμαλισμός, Θεωρία της Αναφοράς, Εξπρεσσιονισμός) Πραξιαλισμός στη μουσική εκπαίδευση
Μουσική Εκπαίδευση στην Ελλάδα 1828-1831: Ελληνικό Κράτος με κυβερνήτη τον Καποδίστρια. Πρώτες προσπάθειες συγκρότησης ενιαίας εκπαιδευτικής πολιτικής του έθνους. Ιδρύεται το πρώτο Διδασκαλείο της Αίγινας, όπου διδάσκεται βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική. 1833-1881: Βασίλειο της Ελλάδας με βασιλιά τον Βαυαρό Όθωνα. Αντιγραφή του Γερμανικού εκπαιδευτικού συστήματος. 1834 και 1836 επισήμως η μουσική διδασκόταν στα δημοτικά και γυμνάσια της χώρας, ως «Ωδική». Το 1864 το μάθημα της Ωδικής αποσύρεται από το αναλυτικό πρόγραμμα.
Οργάνωση των Αναλυτικών Προγραμμάτων (1881-1895) Βασιλιάς Γεώργιος ο Α. Φιλλέληνας. Γενιά του 1880: πιο κοντά στην Ανατολίτικη ελληνική μουσική 1881 ο Δημήτρης Πετρίδης (γενικός επιθεωρητής) ανακοινώνει Γενικές οδηγίες για τα μαθήματα που διδάσκονται στα δημοτικά σχολεία. 1894 συστηματικό αναλυτικό πρόγραμμα με διδασκαλία «Ωδικής». 1895-1917: Το σύστημα αρχίζει να ξεφεύγει από τα Γερμανικά εκπαιδευτικά πρότυπα. Νέα Παιδαγωγική: Δημοτική καθαρεύουσα γλώσσα. Έκδοση πολλών βιβλίων μουσικής για παιδαγωγική χρήση. 1913: Τα προγράμματα μουσικής αρχίζουν να έχουν μια θεωρία, λίστες τραγουδιών και βασικές οδηγίες. Προσπάθεια για εκπαιδευτικό εκσυγχρονισμό (1918-1929).
Πρόσφατες εξελίξεις στη Μουσική Εκπαίδευση 1964: Η μουσική αναφέρεται ως «Μουσική» και όχι πια ως «Ωδική». Δικτατορία (1967-1975) 1976: Η μεταρρύθμιση του 1976 1985: Νέα αναλυτικά προγράμματα, αρκετά πιο προοδευτικά. 2003: Διαθεματικό Εναιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών