ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 29.9.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 1240/2013, της Rodica Ionela Bazgan, ρουμανικής ιθαγένειας, σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία στην Ευρωπαϊκή Ένωση 1. Περίληψη της αναφοράς Η αναφέρουσα, η οποία εργάζεται στην Κύπρο εδώ και τρία έτη, δηλώνει ότι παντρεύτηκε πριν δύο έτη υπήκοο τρίτης χώρας, ο οποίος στη συνέχεια έλαβε άδεια διαμονής στην Κύπρο. Καθώς επιθυμούσε να περάσει τις ημέρες αδείας της στο Βέλγιο μαζί με τον σύζυγό της και δεν γνώριζε τις διατάξεις της οδηγίας 2004/38/EΚ, κάλεσε τη γερμανική πρεσβεία στη Λευκωσία να ρωτήσει ποια χαρτιά χρειαζόταν ο σύζυγός της. Αφού της ζητήθηκε να παράσχει πληθώρα διαφόρων εγγράφων σε διάφορα στάδια, η αίτηση θεώρησης του συζύγου της τελικά απορρίφθηκε λόγω του ότι θεωρήθηκε κίνδυνος για την ασφάλεια σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη βάσει των όρων του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 562/2006. Η αναφέρουσα θεωρεί ότι τα δικαιώματά της καθώς και τα δικαιώματα του συζύγου της στην ελεύθερη κυκλοφορία στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν παραβιαστεί σε σοβαρό βαθμό. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 2 Απριλίου 2014. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216, παράγραφος 6, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 29 Σεπτεμβρίου 2014 Το άρθρο 21, παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει ότι κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών με την επιφύλαξη των περιορισμών και των προϋποθέσεων που προβλέπονται στις Συνθήκες και τα μέτρα που θεσπίζονται για την εφαρμογή τους. CM\1035646.doc PE539.544v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

Οι σχετικοί περιορισμοί και προϋποθέσεις περιέχονται στην οδηγία 2004/38/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών 1. Η οδηγία 2004/38/ΕΚ ισχύει μόνον για τους πολίτες της ΕΕ οι οποίοι μεταβαίνουν ή διαμένουν σε κράτος μέλος άλλο από εκείνο του οποίου είναι υπήκοοι καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους που τους συνοδεύουν ή πηγαίνουν να τους συναντήσουν (άρθρο 3 παράγραφος 1). Τα μέλη της οικογένειας αυτών των πολιτών της ΕΕ έχουν το δικαίωμα να εισέλθουν (άρθρο 5 (1)) και να διαμένουν (άρθρο 7 (1) (δ)) στο κράτος μέλος, μολονότι τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν από το μέλος της οικογένειας, που είναι πολίτης τρίτης χώρας, να έχει μια θεώρηση εισόδου (άρθρο 5 (2)). α) Όταν το μέλος της οικογένειας που είναι πολίτης χώρας εκτός ΕΕ, κατοικεί ήδη με τον πολίτη της ΕΕ σε κράτος μέλος άλλο από αυτό του οποίου την εθνικότητα έχει ο ευρωπαίος πολίτης, και έχει στην κατοχή του έγκυρο δελτίο διαμονής, σύμφωνα με το άρθρο 10 της οδηγίας, το άρθρο 5 (2), προβλέπεται ότι η κατοχή ενός τέτοιου ισχύοντος δελτίου διαμονής απαλλάσσει από την υποχρέωση θεώρησης το μέλος της οικογένειας πολίτη τρίτης χώρας που συνοδεύει ή συναντά τον ευρωπαίο πολίτη, όταν ταξιδεύουν σε άλλο κράτος μέλος. Ως αποτέλεσμα, αν ο σύζυγός της αναφέρουσας είχε τέτοιο δελτίο διαμονής, σύμφωνα με το άρθρο 10 της οδηγίας, τότε η πληροφορία που της δόθηκε ότι χρειάζεται βίζα για να ταξιδέψει στο Βέλγιο ήταν εσφαλμένη. Ωστόσο, αυτή η απαλλαγή από τη θεώρηση δεν ισχύει εάν ο σύζυγος δεν είναι κάτοχος άδειας διαμονής σύμφωνα με την οδηγία, αλλά έχει άλλο τίτλο διαμονής που εκδίδεται σε διαφορετική νομική βάση, όπως μια άδεια παραμονής (η οποία είναι ο όρος που χρησιμοποιεί η αναφέρουσα) που έχει εκδοθεί βάσει του εθνικού δικαίου. β) Εφόσον ο σύζυγος πράγματι υπόκειται στην υποχρέωση θεώρησης για να ταξιδέψει στο Βέλγιο, σύμφωνα με το άρθρο 5 (1) (α) του κανονισμού 810/2009, για τη θέσπιση Κοινοτικού Κώδικα Θεωρήσεων (Κώδικας Θεωρήσεων), θα πρέπει να υποβάλει αίτηση για θεώρηση στην Κύπρο στο προξενείο του κράτους μέλους που είναι ο μοναδικός ή κύριος προορισμός του. Ωστόσο, όταν ένα κράτος μέλος έχει συνάψει σύμβαση αντιπροσώπευσης με άλλο κράτος Σένγκεν, αυτό το άλλο κράτος μέλος μπορεί να εξετάσει την εν λόγω αίτηση χορήγησης θεώρησης και να εκδώσει θέωρηση για λογαριασμό του πρώτου κράτους μέλους. Φαίνεται ότι το Βέλγιο έχει συνάψει μια τέτοια συμφωνία με τη Γερμανία για τις αιτήσεις θεώρησης στην Κύπρο. γ) Όσον αφορά την αίτηση θεώρησης και την έκδοση των θεωρήσεων, ισχύουν ειδικοί κανόνες στην περίπτωση των μελών τρίτης χώρας της οικογένειας που συνοδεύουν ή πηγαίνουν να συναντήσουν πολίτη της ΕΕ σε άλλο κράτος μέλος από εκείνο της εθνικότητας του πολίτη της ΕΕ. Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2 επιβεβαίωσε ότι σύμφωνα με το άρθρο 5 (2) της οδηγίας, για τα εν λόγω μέλη οικογένειας που δεν έχουν την ευρωπαϊκή υπηκοότητα, αυτά έχουν όχι μόνο το δικαίωμα να εισέλθουν στο έδαφος του κράτους μέλους, αλλά και το δικαίωμα να λάβουν θεώρηση εισόδου για το σκοπό αυτό. Τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν στα εν λόγω πρόσωπα πάσα διευκόλυνση για να αποκτούν 1 2 Οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, ΕΕ L 158 της 30.4.2004, σ. 77. Βλέπε μεταξύ άλλων την απόφαση του Δικαστηρίου της 31ης Ιανουαρίου 2006 στην υπόθεση C-503/03 Επιτροπή κατά της Ισπανίας (Συλλογή 2006, σ. I-1097). PE539.544v01-00 2/5 CM\1035646.doc

τις απαραίτητες θεωρήσεις, οι οποίες πρέπει να εκδίδονται ατελώς, το συντομότερο δυνατόν και βάσει ταχείας διαδικασίας. Δεδομένου ότι το δικαίωμα αυτό απορρέει από τους οικογενειακούς δεσμούς μόνο του πολίτη της ΕΕ, οι εθνικές αρχές μπορούν να απαιτούν από τα μέλη της οικογένειας να παρουσιάσουν τα ακόλουθα έγγραφα: απόδειξη της ταυτότητας - π.χ. έγκυρα διαβατήρια - πράγμα που επιτρέπει στις εθνικές αρχές να εξακριβώσουν την ταυτότητα του αιτούντος αποδεικτικό έγγραφο για την ύπαρξη οικογενειακών δεσμών - πχ. ένα έγκυρο πιστοποιητικό γάμου - έτσι ώστε οι αρχές να μπορούν να εξακριβώσουν ότι ο αιτών είναι μέλος οικογενείας πολίτη της ΕΕ και απόδειξη ότι ο πολίτης της ΕΕ ασκεί το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας της ΕΕ στο κράτος μέλος υποδοχής κατά τη στιγμή ή θα ασκήσει τα δικαιώματα αυτά κατά τη στιγμή της άφιξής του ή των μελών της οικογένειάς του στο κράτος μέλος υποδοχής - αυτό επιτρέπει την εξακρίβωση εκ μέρους των εθνικών αρχών ότι ο αιτών θα διαμείνει στο κράτος μέλος υποδοχής μαζί με τον πολίτη της ΕΕ. Δεν απαιτείται κανένα άλλο έγγραφο, όπως αποδεικτικό καταλύματος, εργασίας, επαρκών οικονομικών πόρων ή μισθοδοσίας, προσκλητήρια επιστολή ή εισιτήριο επιστροφής. Ως εκ τούτου, ένα έγκυρο πιστοποιητικό γάμου θα μπορούσε να ζητηθεί, αλλά όχι τα άλλα έγγραφα που ο αναφέρων δηλώνει ότι κλήθηκε να παρουσιάσει (αντίγραφο της μίσθωσης των διαμερισμάτων, των μισθών και των τραπεζικών λογαριασμών και ενός λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος). δ) Ωστόσο, το δικαίωμα εξασφάλισης θεώρησης εισόδου δεν είναι άνευ όρων, καθώς το δίκαιο της ΕΕ παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να απαγορεύουν στα μέλη της οικογένειας πολίτη της ΕΕ να εισέρχονται στην επικράτειά τους εάν συνιστούν απειλή ως προς τις απαιτήσεις της δημόσιας τάξης, της δημόσιας ασφάλειας ή της δημόσιας υγείας υπό την έννοια του κεφαλαίου VI της οδηγίας 2004/38/EΚ ή σε περίπτωση κατάχρησης ή απάτης. Το Εγχειρίδιο για την επεξεργασία των αιτήσεων θεώρησης και την τροποποίηση των θεωρήσεων περιέχει στο Μέρος ΙΙΙ επιχειρησιακές οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των ειδικών κανόνων σχετικά με τους αιτούντες θεώρηση οι οποίοι είναι μέλη της οικογένειας πολιτών της ΕΕ και πολίτες τρίτης χώρας. Βασίζεται στην αρχή ότι η οδηγία 2004/38 / ΕΚ αποτελεί lex specialis σε σχέση με τον κώδικα θεωρήσεων, που σημαίνει ότι αυτός ισχύει μόνο στην περίπτωση που η οδηγία δεν έχει συγκεκριμένους κανόνες. Το εγχειρίδιο που δεν είναι νομικά δεσμευτικό, προβλέπει ότι σε ένα μέλος της οικογένειας ενός πολίτη της ΕΕ που είναι πολίτης τρίτης χώρας, μπορεί να μην χορηγηθεί θεώρηση αποκλειστικά για τους ακόλουθους λόγους: ο αιτών θεώρηση δεν απόδειξε ότι καλύπτεται από την οδηγία βάσει της αίτησης θεώρησης και των συνημμένων δικαιολογητικών εγγράφων που προβλέπονται στο σημείο 3.6 οι εθνικές αρχές έχουν αποδείξεις ότι ο αιτών θεώρηση αποτελεί μια πραγματική, ενεστώσα και επαρκώς σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη, τη δημόσια ασφάλεια ή τη δημόσια υγεία ή CM\1035646.doc 3/5 PE539.544v01-00

οι εθνικές αρχές αποδεικνύουν ότι υπήρξε κατάχρηση ή απάτη. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, το βάρος της απόδειξης εναπόκειται στις εθνικές αρχές, που πρέπει να είναι σε θέση να προσκομίσουν αποδείξεις για να στηρίξουν τον ισχυρισμό τους ότι ο αιτών θεώρηση δεν θα πρέπει να τύχει θεώρησης εισόδου για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας ή για λόγους κατάχρησης ή απάτης. Οι αρχές πρέπει να είναι σε θέση να συγκεντρώσουν πειστικά αποδεικτικά στοιχεία τηρώντας ταυτόχρονα όλες τις εγγυήσεις της οδηγίας 2004/38 / ΕΚ. Η απόφαση απόρριψης της αίτησης θεώρησης για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας ή για λόγους κατάχρησης ή απάτης πρέπει να συμμορφώνονται με την αρχή της αναλογικότητας και πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά στην προσωπική συμπεριφορά του ενδιαφερόμενου ατόμου, η οποία πρέπει να συνιστά πραγματική, ενεστώσα και αρκούντως σοβαρή απειλή, στρεφόμενη κατά των θεμελιωδών συμφερόντων της κοινωνίας. Η άρνηση πρέπει να κοινοποιηθεί εγγράφως, πρέπει πάντα να είναι πλήρως αιτιολογημένη και να απαριθμεί όλους τους συγκεκριμένους νομικούς και πραγματικούς λόγους για τους οποίους ελήφθη η αρνητική απόφαση, και να προσδιορίζει πού και πότε μια προσφυγή μπορεί να κατατεθεί, έτσι ώστε ο ενδιαφερόμενος να μπορεί να λάβει αποτελεσματικά μέτρα να διασφαλίσει την άμυνά του. Η αναφέρουσα δεν παρέχει αρκετές πληροφορίες ώστε να εκτιμηθεί κατά πόσον όλες αυτές οι εγγυήσεις της οδηγίας τηρήθηκαν. Ωστόσο, ως προς τους λόγους απόρριψης της αίτησης θεώρησης, όπως εξηγήθηκε παραπάνω, είναι αντίθετη προς την οδηγία η άρνηση έκδοσης βίζας με την αιτιολογία ότι οι πληροφορίες σχετικά με την αιτιολόγηση για το σκοπό και τους όρους της προβλεπόμενης παραμονής δεν ήταν αξιόπιστες, και ότι η πρόθεση να εγκαταλείψει το έδαφος των κρατών μελών πριν από τη λήξη της θεώρησης δεν μπορούσε να επιβεβαιωθεί, καθώς αυτά δεν αποτελούν λόγους βάσει των οποίων ένα κράτος μέλος μπορεί βασίμως να αρνηθεί να χορηγήσει βίζα στο μέλος της οικογένειας πολίτη της ΕΕ που είναι πολίτης τρίτης χώρας. Επιπλέον, είναι επίσης αντίθετη προς την οδηγία η άρνηση έκδοσης βίζας μόνο διότι ο αιτών είναι πρόσωπο για το οποίο υπήρξαν προειδοποιήσεις στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS) από ένα ή περισσότερα κράτη μέλη. Μολονότι μια καταχώρηση στο SIS δεν αποτελεί απόδειξη ότι υπάρχει ένας λόγος που δικαιολογεί την απαγόρευση της εισόδου στον χώρο Σένγκεν, η ένδειξη αυτή πρέπει να ενισχύεται από πληροφορίες που επιτρέπουν σε ένα κράτος μέλος το οποίο συμβουλεύεται το ΣΠΣ να διαπιστώσει, πριν από την απαγόρευση της εισόδου στον χώρο Σένγκεν, ότι η παρουσία του ενδιαφερομένου στον εν λόγω χώρο συνιστά πραγματική, ενεστώσα και αρκούντως σοβαρή απειλή, στρεφόμενη κατά θεμελιώδους συμφέροντος της κοινωνίας 1. Στο πλαίσιο αυτό, η αρχή της ειλικρινούς συνεργασίας συνεπάγεται ότι το κράτος μέλος που συμβουλεύεται το SIS θα πρέπει να λαμβάνει δεόντως υπόψη τις πληροφορίες που παρέχονται από το κράτος μέλος (ες) που εξέδωσε την καταχώριση, και ότι, επιπλέον, το κράτος μέλος έκδοσης πρέπει να διαθέσει συμπληρωματικές πληροφορίες που θα επιτρέψουν το κράτος μέλος παροχής συμβουλών να εκτιμήσει, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η σοβαρότητα της απειλής που το άτομο για το οποίο έχει εκδοθεί σήμα είναι πιθανό να αντιπροσωπεύουν 2. 1 2 Υπόθεση C-503/03 Επιτροπή κατά της Ισπανίας (Συλλογή 2006, σ. I-1097), παράγραφος 53. Υπόθεση C-503/03 Επιτροπή κατά της Ισπανίας (Συλλογή 2006, σ. I-1097), παράγραφος 56. PE539.544v01-00 4/5 CM\1035646.doc

Τέλος, η ίδια συλλογιστική και οι αρχές ισχύουν όταν απορρίπτεται η θεώρηση για τον μοναδικό λόγο ότι ο αιτών θεώρηση θεωρείται - σύμφωνα με το άρθρο 5 (1) (ε) του κώδικα συνόρων του Σένγκεν και το άρθρο 21 (1) της Κώδικα Θεωρήσεων - να είναι μια απειλή για τη δημόσια τάξη, την εσωτερική ασφάλεια, τη δημόσια υγεία ή τις διεθνείς σχέσεις ενός εκ των κρατών μελών, ιδίως όταν δεν έχει εκδοθεί καταχώριση στις εθνικές βάσεις δεδομένων των κρατών μελών για τους σκοπούς της απαγόρευσης εισόδου για τον ίδιο λόγους. ε) Τέλος, η οδηγία προβλέπει το δικαίωμα να προσφύγει κατά οιασδήποτε απόφασης που ελήφθη κατά του ενδιαφερομένου, για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας προσώπου. Ως εκ τούτου, ο αιτών θα μπορούσε να υποβάλει έφεση σε περίπτωση που επαναληφθεί η άρνηση από το γερμανικό προξενείο, σύμφωνα με τη γερμανική διαδικαστικούς κανόνες. Συμπέρασμα Ακόμα κι αν οι λόγοι για τους οποίους δεν έγινε δεκτή η αίτηση θεώρησης του συζύγου της αναφέρουσας φαίνεται να είναι αντίθετοι προς την οδηγία 2004/38 / ΕΚ, οι σχετικές διατάξεις της οδηγίας 2004/38 / ΕΚ έχουν μεταφερθεί ορθώς στο γερμανικό δίκαιο. Δεδομένου ότι οι υπηρεσίες της Επιτροπής δεν γνωρίζουν παρόμοιες περιπτώσεις, φαίνεται να ήταν μια μεμονωμένη περίπτωση εσφαλμένης εφαρμογής των εθνικών διατάξεων που μεταφέρουν σωστά το κοινοτικό δίκαιο. Υπό αυτές τις συνθήκες, εναπόκειται κατά κύριο λόγο στα εθνικά δικαστήρια να εξετάσουν την άρνηση χορήγησης θεώρησης εισόδου. CM\1035646.doc 5/5 PE539.544v01-00