ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΣΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ «Επιστήμονες στο παιχνίδι» λέγεται το πρόγραμμα που υλοποιήσαμε στο 9 ο Δημοτικό Σχολείο Ελευσίνας, τη σχολική χρονιά 2016-2017. Έλαβαν μέρος οι 14 μαθητές της Στ τάξης, οι οποίοι συνεργάστηκαν και με μαθητές άλλων τμημάτων του σχολείου πάνω σε κοινές κατασκευές, προβολές και συμμετοχή στα παιχνίδια που σχεδιάσαμε. Έγιναν κάποιες ώρες συνδιδασκαλίας με την Ε τάξη του Ειδικού Δημοτικού Ελευσίνας. Επίσης το πρόγραμμα εξελίχθηκε παράλληλα με παρόμοιο πρόγραμμα της Στ τάξης του 29 ου Δημοτικού Σχολείου Περιστερίου με τη συνεργασία της εκπαιδευτικού κ. Χριστίνας Κλημεντιώτη (http://peri-blogging.webnode.gr/science/ ). Ο σκοπός του προγράμματος ήταν η γνωριμία των μαθητών με τη Σύγχρονη Επιστήμη και κυρίως με το αντικείμενο του ερευνητικού κέντρου Cern, η έρευνα του οποίου επεκτείνεται κυρίως στους τομείς της Αστρονομίας Κοσμολογίας και της Φυσικής Στοιχειωδών Σωματιδίων. Ο βασικός άξονας του προγράμματος είναι ότι η Επιστήμη μπορεί να γίνει προσιτή στους μαθητές του Δημοτικού εφόσον παρουσιαστεί με τον κατάλληλο τρόπο. Οι μικροί μαθητές περίγραψαν και αποτύπωσαν τις δικές τους αναπαραστάσεις για τη σύγχρονη Επιστήμη αξιοποιώντας τις Τέχνες, το Πείραμα, τις Κατασκευές και το Παιχνίδι. Η εργασία μας αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα μας: http://gamesofscience.webnode.gr/ Οι στόχοι του προγράμματος επιτεύχθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος τους καθώς οι μαθητές βρήκαν πολύ ενδιαφέρουσες τις νέες γνώσεις σχετικά με το Σύμπαν, τη δημιουργία και την εξέλιξή του, τον παιγνιώδη τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι οι επιστήμονες μερικές φορές περιγράφουν τις ανακαλύψεις τους, τις μεγαλειώδεις κατασκευές που λειτουργούν στο Cern. Με ενθουσιασμό συμμετείχαν στο σχεδιασμό των επιτραπέζιων παιχνιδιών που φτιάξαμε και
με μεγάλη χαρά απασχολήθηκαν για ώρες παίζοντας. Ανυπομονούσαν να φτάσει η τελευταία μέρα του σχολείου για να παραλάβουν από ένα τέτοιο παιχνίδι (CERN Science Dobble) ως αναμνηστικό ενθύμιο. Το πρόγραμμά μας ολοκληρώθηκε με μια ψηφιακή ξενάγηση (virtual visit) με ζωντανή σύνδεση μέσω διαδικτύου στο ίδιο το Cern, εμπειρία που τους έχει αποτυπωθεί για πάντα. Με τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα «Μαθαίνουμε Παρέα» καταφέραμε να ενισχύσουμε το Εργαστήριο Φυσικής του σχολείου μας με σύγχρονες πειραματικές διατάξεις, να αποκτήσουν πρόσβαση στο διαδίκτυο οι τάξεις μας, να τυπώσουμε τα επιτραπέζια παιχνίδια που κατασκευάσαμε και να φτιάξουμε υλικό μοντέλα- που αποτυπώνουν θεωρίες της Σύγχρονης Φυσικής με ευχάριστο και εύληπτο τρόπο.
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ Δραστηριότητα 1: Γνωριμία με την Επιστημονική Μέθοδο Με τη δραστηριότητα «Be a Physicist», η οποία είναι σχεδιασμένη από επιστήμονες του Cern, οι μαθητές ακολούθησαν τα βήματα της ανακάλυψης στην Επιστήμη. Φτιάξαμε και σφραγίσαμε το κουτί μας (η εκπαιδευτικός το έκανε αυτό στα κρυφά) και οι μαθητές έπρεπε να υποθέσουν τι περιέχει, χρησιμοποιώντας τόσο την φαντασία τους όσο και τις αισθήσεις τους και τη λογική τους. Απόσπασμα από ημερολόγιο μαθήτριας Μελετώντας το περιεχόμενο του κουτιού ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ Αρχικό ερώτημα Αναγνώριση προβλήματος Υπόθεση Οργάνωση πειραμάτων Παρατήρηση Έλεγχος Συμπέρασμα Απόκτηση γνώσης
Δραστηριότητα 2: Το Ηλιακό Σύστημα, Αστέρες, η Θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης Οι μαθητές παρακολούθησαν σύντομα βίντεο σχετικά με το Ηλιακό μας Σύστημα, τους Αστέρες και την Μεγάλη Έκρηξη. Στη συνέχεια αποτύπωσαν, χρησιμοποιώντας την φαντασία τους και με διάφορα υλικά, τις δικές τους αναπαραστάσεις. Στις κατασκευές συμμετείχαν και μαθητές από άλλα τμήματα, συνολικά διήρκησε (8 διδακτικές ώρες). Το ηλιακό σύστημα Μαθητές εν δράσει Αστέρες Μοντέλο της Μεγάλης Έκρηξης Η Μεγάλη Έκρηξη
Δραστηριότητα 3: Ένας αόρατος κόσμος Τα παιδιά γνώρισαν τη δομή του κυττάρου σύμφωνα με την ύλη του σχολικού βιβλίου τους. Μελετώντας περισσότερο τους δομικούς λίθους της ύλης θυμηθήκαμε τα χημικά στοιχεία, γνωρίσαμε τον Περιοδικό Πίνακα, αποτυπώσαμε τη δομή τους με διάφορα υλικά (πλαστελίνη, ζαχαρωτά), αναπαραστήσαμε απλές χημικές ενώσεις και κάποιες χημικές αντιδράσεις. Αναφερθήκαμε στα στοιχειώδη σωματίδια και μελετήσαμε το Καθιερωμένο Πρότυπο. Φτιάξαμε μοντέλα των στοιχειωδών σωματιδίων κατά τα πρότυπα των επιστημόνων και αναφερθήκαμε στην αντιύλη. Μοντέλα με πλαστελίνη Απεικόνιση χημ. αντίδρασης με ζαχαρωτά Υλη και αντιύλη The Particle Zoo
Το Καθιερωμένο Πρότυπο (η δική μας εκδοχή) Δραστηριότητα 4: Ο Άγιος Βασίλης στον επιταχυντή Οι μαθητές ζωγράφισαν εικόνες από την ιστορία του Άγιου Βασίλη στον Επιταχυντή. Ο σκοπός του παραμυθιού είναι να περιγράψει με ευχάριστο και απλό τρόπο τη λειτουργία του επιταχυντή και να μεταδώσει οικολογικά μηνύματα. Οι μαθητές διάβασαν την ιστορία σε μικρότερα παιδιά τα οποία γέλασαν αρκετά με τα αστεία της. http://gamesofscience.webnode.gr/kosmologia-astronomia/
Δραστηριότητα 5: Βιογραφίες των Επιστημόνων Οι μαθητές αναζήτησαν σε διάφορες πηγές, πληροφορίες σχετικά με ανθρώπους που συνέβαλλαν στην Επιστήμη. Παρουσίασαν τη δουλειά τους στα ελληνικά και στα αγγλικά (διαθεματική προσέγγιση).
Δραστηριότητα 6: Σχεδιασμός και παιχνίδι με CERN Science Dobble Ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών, το Dobble, εμφανίστηκε σε νέα έκδοση με άρωμα επιστήμης, και οι δημιουργοί του είμαστε εμείς, η Στ τάξη. Διαλέξαμε τις εικόνες, σχεδιάσαμε μόνοι μας κάποιες από αυτές, βρήκαμε τον μαθηματικό τύπο που θα μας επέτρεπε να μοιράσουμε 56 εικόνες σε 45 κάρτες όπου καθεμιά θα έχει μόνο μια κοινή εικόνα με την άλλη όχι και πολύ εύκολο, αλλά τα καταφέραμε. Παίξαμε ατέλειωτες ώρες και κάθε παιδί πήρε ως αναμνηστικό δώρο από ένα παιχνίδι.
Σε πόσο χρόνο βρήκατε τις κοινές εικόνες ανά 2 κάρτες;
Δραστηριότητα 7: «Μυστήρια της Σύγχρονη Επιστήμης» Το δεύτερο επιτραπέζιο παιχνίδι που φτιάξαμε λέγεται «Μυστήρια της Σύγχρονης Επιστήμης» και συνδυάζει Χημεία, Φυσική, Αστρονομία και φυσικά Cern. Το ταμπλό απεικονίζει έναν επιταχυντή και κατασκευάστηκε από εμάς. Με το πιόνι σου γυρίζεις μέσα στον επιταχυντή μέχρι να μαζέψεις 100 πόντους αθροίζοντας τους ατομικούς αριθμούς των χημικών στοιχείων που κερδίζεις όταν απαντάς σωστά στις ερωτήσεις. Μόλις τα καταφέρεις αναλαμβάνεις μια αποστολή. Οι αποστολές βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα μυστήρια και οι ερωτήσεις βοηθάνε να οικοδομηθεί μια επιστημονική εξήγηση για αυτά. Κερδίζει όποιος καταφέρει να απαντήσει σωστά στις 10 από τις 20 ερωτήσεις της αποστολής του.
Δραστηριότητα 8: Συνδιδασκαλία με το Ειδικό Δημοτικό Ελευσίνας Καλέσαμε μαθητές του Ειδικού Δημοτικού Ελευσίνας για να παίξουμε μαζί. Κατασκευάσαμε ένα ιδιαίτερο παιχνίδι: φτιάξαμε σημαιάκια με QR Codes τα οποία «διαβάζαμε» μέσω εφαρμογής από το κινητό και παίρναμε πληροφορίες για το σε ποιον πλανήτη αντιστοιχεί το καθένα, έτσι βοηθήσαμε τα παιδιά να φτιάξουν ένα ηλιακό σύστημα. Φυσικά μετά παίξαμε και με τα άλλα παιχνίδια ήταν άπιαστοι στο Cern Science Dobble.
Δραστηριότητα 9: Virtual visit στο Cern Ξεναγηθήκαμε στα έγκατα του CERN όπου μας μίλησαν επιστήμονες που εργάζονται εκεί και είδαμε σε ζωντανή σύνδεση κάποια από τα μυστήρια μηχανήματα που λειτουργούν εκεί. Είχαμε την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε και με τους μαθητές άλλων σχολείων οι οποίοι επίσης έκαναν πολύ όμορφες δραστηριότητες σχετικά με το Cern.
Άξια αναφοράς είναι η ημερίδα που αφιερώθηκε στην παρουσίαση του προγράμματος «Παίζοντας με τα πρωτόνια» και «Επιστήμονες στο Παιχνίδι» στα πλαίσια της επιμόρφωσης εκπαιδευτικών με πρωτοβουλία του σχολικού συμβούλου κ. Μαρίνου Παρασκευόπουλου, στις 6 Φεβρουαρίου. Προσκεκλημένοι ομιλητές ήταν ο κ. Άγγελος Αλεξόπουλος (υπεύθυνος ανάπτυξης και επικοινωνίας του πειράματος CMS στο Cern) και ο κ. Στέφανος Χερουβής (υπεύθυνος έρευνας και ανάπτυξης Ελληνογερμανικής Αγωγής). Μετά τις ομιλίες οι εκπαιδευτικοί συμμετείχαν σε εργαστήρια σχετικά με την εφαρμογή της Σύγχρονης Επιστήμης στη Διδακτική πράξη, τα οποία ήταν σχεδιασμένα από την εκπαιδευτικό κ. Ευδοκία Αργιάννη.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Οι μαθητές ρωτήθηκαν και εξέφρασαν άποψη για το τι τους άρεσε περισσότερο κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Κάθε μαθητής μπορούσε να σημειώσει μέχρι 3 επιλογές εκείνες τις δραστηριότητες που του άρεσαν περισσότερο. Φυσικά νικητές ήταν τα επιτραπέζια παιχνίδια!!! ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΣΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ Cern Science Dobble Μυστήρια της Επιστήμης Ο Άγιος Βασίλης στον επιταχυντή Virtual Visit Cern Κατασκευή μοντέλων Προβολές στον Projector