ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ, ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΑΡΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΕΒΕΖΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΑΝ - Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΤΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΓΡΟΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ, ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΑΡΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ Αναπλ,Καθ. Γεώργιος Πατακιούτας ΜετατΓτυηακή διατριβή Χρήοτος Σιώμος - Γκίζας Γεωπόνος Α.Ε.Ι ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2014

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΓΡΟΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ, ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΑΡΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΕΠΙΒΑΕΠΩΝ Αναπλ.Κοθ. Γεώργιος Παταιαούτας ΜεταπτφΥίακή διατριβή Χρήβτος Σιώμος - Γκίζας Γ εωπόνος Α.Ε.Ι ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2014

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜ ΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜ Μ Α ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΓΡΟΧΗΜ ΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ, ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΑΡΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 1. Γεώργιος Ποτακιούτας, Αναπλ. Καθηγητής 2. Γ εώργιος Μόνος, Καθηγητής 3. Γ εώργιος Καρράς, Αναπλ. Καθηγητής Μεταπτυνιακιί διατοιβιί Χρήστος Σιώμος - Γκίζας Γεωπόνου Α.Ε.Ι. ΙΩ ΑΝΝΙΝΑ 2014

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Έχοντας ολοκληρώσει τη συγγραφή της παρούσας μελέτης, αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για κάποιους ανθρώπους που συνέβαλαν στην ορθότερη σύσταση της εν λόγω εργασίας. Αρχικά ε π ιθ υ μ ώ να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου κ. Πατακιούτα Γεώργιο για τη βοήθεια, την καθοδήγηση, τις συμβουλές και τις διευκρινίσεις που μου παρείχε για την ολοκλήρωση της εργασίας μου. Επίσης σημαντική ήταν η βοήθεια των συναδέλφων και πολύ καλών φίλων μου, Νίκο Βασιλείου, Γιάννη Ελευθεριάδη και Έβελυν Χούσου. Τέλος θα πρέπει να ευχαριστήσω τη σύζυγό μου Ελένη και φυσικά τα παιδιά μου Κωνσταντίνα, Βασίλη και Φίλιππο για την στήριξή τους. Η εργασία είναι αφιερωμένη στα παιδιά μου, μαζί με τη συγνώμη μου για το χρόνο που τους στέρησα. ί

ΠΕΡΙΕΧΟΜ ΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Είδη γεωργίας... 1 1.2 Ορισμός βιολογικής γεωργίας... 2 1.3 Κρατική πολιτική και πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης...4 1.3.1 Ισχόουσα νομοθεσία - Κοινοτική ρύθμιση... 4 1.3.2 Στόχοι του κανονισμού 2092/91...5 1.4 Οργανισμοί βιολογικής γεωργίας...6 1.5 Υπάρχουσα κατάσταση βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα... 8 1.6 Προοπτικές εξέλιξης βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα... 11 1.7 Η βιολογική γεωργία παγκόσμια... 12 1.7.1 Πολιτικά και κρατικά μέτρα για τη βιολογική γεωργία...14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2.1 Προβλήματα παραγωγής βιολογικών προϊόντων... 17 2.2 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα βιολογικών προϊόντων... 18 2.2.1 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα για τους καταναλωτές...18 2.2.2 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα για τους παραγωγούς...18 2.2.3 Πλεονεκτήματα για το κράτος... 19 2.3 Παράγοντες που καθορίζουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών... :...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 3.1 Γενικά...21 3.2 Τρόποι διάθεσης βιολογικών προϊόντων...21 3.2.1 Χονδρική πώληση βιολογικών προϊόντων...21 3.2.2 Λιανική πώληση βιολογικών προϊόντων... 22 3.3 Αγορά βιολογικών προϊόντων... 24 3.4 Δίκτυα διανομής... 27 3.5 Στρατηγική διαφήμιση βιολογικών προϊόντων... 28 3.6 Τιμολογιακή πολιτική βιολογικών προϊόντων... 30 3.7 Προώθηση βιολογικών προϊόντων...-...32

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΓΕΝΙΚΑ 4.1 Αποφυγή διάβρωσης του εδάφους... 33 4.2 Σχηματισμός και μορφοποίηση του εδάφους... 33 4.3 Βιοποικιλότητα... 33 4.4 Δέσμευση του άνθρακα... 34 4.5 Αντιμετώπιση εχθρών και ασθενειών των φυτών... 34 4.6 Εξοικονόμηση ενέργειας... 34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Μεθοδολογία... 35 Τυχαία δειγματοληψία... 35 Σύνταξη ερωτηματολογίου...35 Εγκυρότητα... 36 Έλεγχος ερωτηματολογίου... 37 Τύπος των ερωτημάτων του ερωτηματολογίου... 37 Πλεονεκτήματα ανοικτών ερωτήσεων... 38 Μειονεκτήματα ανοικτών ερωτήσεων...38 Πλεονεκτήματα κλειστών ερωτήσεων...38 Μειονεκτήματα κλειστών ερωτήσεων...38 Κλίμακα LIKERT... :... 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1 Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του δείγματος...40 Απόψεις και στάσεις του δείγματος σχετικά με τα βιολογικά προϊόντα...43 Προτιμήσεις των καταναλωτών σε σχέση με τα σημαντικά βιολογικά προϊόντα της περιοχής μελέτης... 48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 2 Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του δείγματος...54 Απόψεις και στάσεις των παραγωγών βιολογικών προϊόντων σχετικά με τα βιολογικά προϊόντα...56

*Γ Ε ; ;->; r ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συμπεράσματα που αφορούν την περιβαλλοντική διάσταση... 63 Συμπεράσματα που αφορούν την οικονομική διάσταση... 65 Συμπεράσματα που προέκυψαν από τα ερωτηματολόγια της παρούσας εργασίας... 67 Τελικό συμπέρασμα... 68 ί ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 69 ί [ SUMMARY... 70 [ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 71 [ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... 74 htr hκμγ Ir r. ϊ I r ν' - Λ». >?ν*. Λ - * a* * *. t 'Ί ύ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Στα πλαίσια της εκπόνησης της μεταπτυχιακής μου διατριβής ασχολήθηκα με τη βιολογική γεωργία στους νομούς Άρτας και Πρέβεζας και συγκεκριμένα στις καλλιέργειες πορτοκαλιών, ακτινιδίων και ελιάς. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην σημερινή εποχή μια από τις πιο πολυσυζητημένες τάσεις των κυβερνήσεων, των παραγωγικών μονάδων αλλά και του καταναλωτικού κοινού είναι οι εναλλακτικοί τρόποι καλλιέργειας και παραγωγής αγροτικών προϊόντων για το καλό του περιβάλλοντος αλλά και των καταναλωτών. Έπειτα από τα διατροφικά σκάνδαλα των τελευταίων ετών αλλά και της οικολογικής συνείδησης που άρχισε να δημιουργείται από φόβο για την καταστροφή της φύσης μεγάλη μερίδα του καταναλωτικού κοινού άρχισε να στρέφεται στην ζήτηση βιολογικών προϊόντων. Με τον όρο γεωργία εννοούμε την παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Η γεωργία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της οικονομίας όχι μόνο στην' χώρα μας αλλά και παγκοσμίως. Με την' πάροδο των χρόνων οι ανάγκες των καταναλωτών αυξήθηκαν και οι τρόποι καλλιέργειας δεν ήταν επαρκείς για να καλύψουν το μέγεθος της ζήτησης, αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν να στραφούν οι παραγωγοί σε νέες μεθόδους και νέες μορφές (για τότε) γεωργίας, όπως π.χ. η συμβατική γεωργία. Στην σημερινή εποχή όμως έχουν δημιουργηθεί ανάγκες τόσο για τους καταναλωτές και παραγωγούς αλλά και για το περιβάλλον οι οποίες παλαιότερα δεν μας είχαν προβληματίσει, αποτέλεσμα αυτών των αναγκών ήταν ξανά η διαφοροποίηση του τρόπου παραγωγής. Παρακάτω αναφέρονται και αναλύονται επιγραμματικά οι μορφές γεωργίας. 1.1 Είδυ Γ εω ο Ύ ία ζ Με τον όρο γεωργία εννοούμε την παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Η γεωργία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της οικονομίας όχι μόνο στην χώρα μας αλλά και παγκοσμίως. Από την αρχαιότητα ακόμη ήταν πολύ σημαντική η δυνατότητα καλλιέργειας της γης αφού τα γεωργικά προϊόντα ήταν γενικά αποδεκτά ως μέσο ανταλλαγής. Με την' πάροδο των χρόνων οι ανάγκες των καταναλωτών αυξήθηκαν και οι τρόποι καλλιέργειας δεν ήταν επαρκείς για να καλύψουν το μέγεθος της ζήτησης, αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν να στραφούν οι παραγωγοί σε νέες μεθόδους και νέες μορφές (για τότε) γεωργίας, όπως π.χ. η συμβατική γεωργία. Στην' σημερινή εποχή όμως έχουν δημιουργηθεί ανάγκες τόσο για τους καταναλωτές και παραγωγούς αλλά και για το περιβάλλον οι οποίες παλαιότερα δεν μας είχαν προβληματίσει.

α π ο τέλεσ μ α αυτώ ν τω ν α ν α γ κ ώ ν ή τ α ν ξ α ν ά η δ ια φ ο ρ ο π ο ίη σ η του τρ ό π ο υ π α ρ α γω γ ή ς. Π α ρ α κ ά τ ω α ναφ έρ ο ντα ι κ α ι α ν α λ ύ ο ν τα ι ε π ιγ ρ α μ μ α τ ικ ά ο ι μ ο ρ φ ές γ εω ρ γ ία ς. Συμβατική γεωργία: Ε ίν α ι η π α ρ α γω γ ή γ ε ω ρ γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν μ ε τη χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η γ ε ω ρ γ ικ ώ ν φ α ρ μ ά κω ν κ α ι λ ιπ α σ μ ά τω ν. Μ ε τη χρ ή σ η τη ς σ υ μ β α τ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς ε π ιτ υ γ χ ά ν ε τ α ι ο μ εγαλύ τερ ο ς ό γκο ς της π α ρ α γω γ ή ς α γ ρ ο τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν. Βιολογική γεωργία: Ε ίν α ι το σ ύ σ τ η μ α δ ια χ ε ίρ ισ η ς κ α ι π α ρ α γ ω γ ή ς α γ ρ ο τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν π ου σ τ η ρ ίζετα ι α )σ ε φ υ σ ικές δ ιερ γ α σ ίες, β) στη μ η χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η λ ιπ α σ μ ά τ ω ν κ α ι φ υ το φ α ρ μ ά κ ω ν κ α ι γ) στη χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η μη χ η μ ικ ώ ν μ εθ ό δ ω ν σ τη ν α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η εχθρώ ν κ α ι ζ ιζ ά ν ιω ν, ό π ω ς α μ ε ιψ ισ π ο ρ ά κ α ι α ν α κ ύ κ λ ω σ η φ υ τ ικ ώ ν κ α ι ζ ω ικ ώ ν υ π ο λ ε ιμ μ ά τ ω ν π ου δ ια τ η ρ ο ύ ν τη φ υ σ ικ ή ισ ο ρ ρ ο π ία κ α ι τη γ ο ν ιμ ό τ η τ α του εδάφ ους. (Γ. Σιάρδος - Α. Κουτσούρης,2004,σελ.235) Ολοκληρωμένη παραγωγή προϊόντω ν: Ε ίν α ι η σ υ ν δ υ α σ μ ένη χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν, κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ ώ ν κ α ι χ η μ ικ ώ ν μ εθ ό δ ω ν γ ια τ η ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια τω ν φ υτώ ν, α λ λ ά κ α ι γ ια τη ν κ α τα π ο λ έμ η σ η τω ν α σ θ ε ν ε ιώ ν κ α ι εχθρώ ν τω ν φ υτώ ν. Π ιο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α, η μ ορφ ή α υ τή τη ς γ εω ρ γ ία ς β α σ ίζε ι τη ν π α ρ α γω γ ή τω ν α γ ρ ο τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ ό σ ο σ τη ν ο ρ θ ο λ ο γ ικ ή δ ια χ ε ίρ ισ η τω ν φ υ σ ικώ ν π ό ρ ω ν όσ ο κ α ι σ τη ν ορ θ ή χ ρ ή σ η τω ν εισ ρ ο ώ ν. Σ τ ό χ ο ς ε ίν α ι η π α ρ α γ ω γ ή π ο σ ο τή τω ν που επ α ρ κο ύ ν, η υ ψ η λ ή π ο ιό τ η τ α κ α ι η μ εγ ά λ η α σ φ ά λ ε ια τ ω ν α γ ρ ο τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν, η ορθότερη χρ ή σ η τη ς γ η ς κ α ι η ύ π α ρ ξ η κ α ι δ ια τ ή ρ η σ η φ ιλ ικ ή ς σ χ έ σ η ς μ ετα ξύ γ εω ρ γ ία ς κ α ι π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς. Α ειφορική Γεω ργία: Ε ίν α ι το σ ύ σ τη μ α τω ν π ρ α κ τ ικ ώ ν π ο υ ε φ α ρ μ ό ζο ν τ α ι σ τη φ υ τ ικ ή κ α ι ζ ω ικ ή π α ρ α γω γή γ ια την ικ α ν ο π ο ίη σ η τω ν α ν θ ρ ώ π ιν ω ν α ν α γ κ ώ ν σ ε τ ρ ό φ ιμ α κ α ι ίν ε ς, τη β ε λ τ ίω σ η του π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν το ς κ α ι ε ιδ ικ ό τ ε ρ α τω ν φ υ σ ικ ώ ν π ό ρ ω ν, τ η ν α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ό τ ε ρ η χ ρ ή σ η τ ω ν μ η α ν α ν ε ώ σ ιμ ω ν π όρω ν, τη δ ια τ ή ρ η σ η τη ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς β ιω σ ιμ ό τ η τ α ς τω ν γ ε ω ρ γ ικ ώ ν εκ μ ετα λ λ εύ σ εω ν κ α ι τέλ ο ς, τη β ε λ τίω σ η τ η ς π ο ιό τ η τ α ς ζω ή ς τω ν α γ ρ ο τ ώ ν κ α ι τ η ς κ ο ιν ω ν ία ς γ εν ικ ό τερ α. Σ τ η ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ό μ ω ς, ε π ί του π α ρ ό ν το ς, ε ίν α ι δ ύ σ κ ο λ ο ν α π ρ α γ μ α τ ο π ο ιη θ ε ί αυτή η ε ν α λ λ α κ τ ικ ή μορφ ή γεω ρ γία ς. (Σιάρδος- Κουτσούρης, 2004, σελ. 61) 1.2 O o u m o c Β ι ο λ ο γ ι κ ή ν Γ ε ω ρ γ ί α ; Η β ιο λ ο γ ικ ή γεωργία, δεν ε ίν α ι μ ια ν έ α δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τα α λ λ ά μ ια ν έ α φ ιλ ο σ ο φ ία π α ρ α γ ω γ ή. Σ τ η ν ουσία, ε ίν α ι ένα σ ύ σ τη μ α δ ια χ ε ίρ ισ η ς κ α ι π α ρ α γ ω γ ή ς α γ ρ ο τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν π ο υ σ τ η ρ ίζ ε τ α ι Σ ε φ υ σ ικές δ ιερ γ α σ ίες Σ τη μη χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η χ η μ ικ ώ ν λ ιπ α σ μ ά τ ω ν κ α ι φ υ το φ α ρ μ ά κ ω ν Σ τη χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η μ η χ η μ ικ ώ ν μ εθ ό δ ω ν σ τη ν α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η εχ θ ρ ώ ν κ α ι ζ ιζ α ν ίω ν, ό π ω ς α μ ε ιψ ισ π ο ρ ά κ α ι α ν α κ ύ κ λ ω σ η φ υ τ ικ ώ ν κ α ι ζ ω ικ ώ ν υ π ο λ ε ιμ μ ά τ ω ν π ο υ δ ια τ η ρ ο ύ ν -2-

τη φ υ σ ική ισ ο ρ ρ ο π ία κ α ι τη γ ο ν ιμ ό τ η τ α του εδάφ ους. Η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία δ ια φ έ ρ ε ι από την λ εγ ά μ εν η σ υ μ β α τ ικ ή γ ε ω ρ γ ία, α π ό το γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι δεν επ ιτ ρ έπ ετα ι η χρ ή σ η σ υ ν θ ε τικ ώ ν χ η μ ικ ώ ν ο υ σ ιώ ν γ ια τη θ ρ έψ η τω ν φ υ τώ ν κ α ι τ η ν π ρ ο σ τ α σ ία τους. Μ ε α λ λ ά λ ό γ ια στη Β ιο λ ο γ ικ ή Γ ε ω ρ γ ία δεν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι σ υ ν θ ε τ ικ ά λ ιπ ά σ μ α τ α κ α ι χ η μ ικ ά φ υ το π ρ ο σ τα τευ τικά π ρ ο ϊό ντα. Κ α τ ά την σ υ μ β α τ ικ ή γ ε ω ρ γ ία το α γ ρ ο ο ικ ο σ ύ σ τ η μ α δ έ χ ε τ α ι κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς π ρ α κ τ ικ έ ς υ ψ η λ ώ ν ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν ε ν ε ρ γ ε ια κ ώ ν ε ισ ρ ο ώ ν μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α ν α π ρ ο ϋ π ο θ έτει την εντα τ ικ ή χρ ή σ η κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ ώ ν, α γ ρ ο χ η μ ικ ώ ν, φ υ σ ικ ώ ν ό ρ ω ν κ α ι π η γ ώ ν ενέρ γεια ς. Α ν τ ίθ ε τ α, η Β ιο λ ο γ ικ ή Γ ε ω ρ γ ία ε ίν α ι κατ* ε ξ ο χ ή ν α ε ιφ ο ρ ικ ή. Δ η λ α δ ή α π ο τ ε λ ε ί π ρ α κ τ ικ ή που ο ι εν ε ρ γ ε ια κ έ ς ε ισ ρ ο έ ς στο α γ ρ ο ο ικ ο σ ύ σ τ η μ α ν α ε ίν α ι ίσ ε ς ή λ ιγ ό τ ε ρ ε ς α π ό τ ις ε κ ρ ο έ ς. Σ τ ο σ η μ ε ίο αυτό θα π ρ έπ ε ι ν α ε π ισ η μ α ν θ ε ΐ ότι: α) Τ α β ιο τ ε τ ν ο λ ο γ ικ ά α έ σ α κ α ι η Υ ρ η σ ια ο π ο ίη σ η γ ενετικ ά τ ρ ο π ο π ο ιυ ιιέ ν ω ν ο ρ γ α ν ισ ιιώ ν θ εω ρ ο ύ ν τ α ι γ ε ν ικ ά ω c α έ σ α uri ο ικ ο λ ο γ ικ ο ύ π ο ο σ α ν α τ ο λ ισ α ο ύ κ α ι δεν π ε ο ιλ α α β ά ν ο ν τ α ι σ τ κ π ρ α κ τ ικ έ τ m e β ιο λ ο γ ικ ή τ γεω ργία;:, κ α ι Β) υ β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία δεν π ρ έπ ε ι ν α σ υ γ γ έετα ι ιιε τ η ν ιιέθ ο δ ο m e ο λ ο κ λ η ρ ω ιιέν τκ : γ ε ω ρ γ ία ν κ α τ ά τη ν ο π οία, ιδ ια ίτ ε ρ α γ ια την α ν τ ιιιε τ ώ π ισ η εγθρώ ν κ α ι α σ θ ε ν ε ιώ ν, ε ο α ρ α ο ίε τ α ι σ υ ν δ υ α σ ιιό ς π ρ ο φ υ λακτικώ ν. φ υ σ ικώ ν. β ιο λ ο γ ικ ώ ν, β ιο γ τη ιικ ώ ν. β ιο τ ε γ ν ο λ ο γ ικ ώ ν κ α ι γ π α ικ ώ ν π ρ α κ τ ικ ώ ν. Η ο λ ο κ λ η ρ ω μ έν η γ εω ρ γ ία ε ίν α ι σ υ μ β α τ ικ ή γ ε ω ρ γ ία π ου α σ κ ε ίτ α ι ό μ ω ς μ ε μ εθ ό δ ο υ ς π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο φ ιλ ικ έ ς π ρ ο ς το π ερ ιβ ά λλον. biohellas.gr) Ε π ίσ η ς θα π ρ έπ ε ι ν α τ ο ν ισ τ ε ί ό τ ι σ τ ό χ ο ι τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς ε ίν α ι η π ρ ο σ τ α σ ία τη ς ά γ ρ ια ς χ λ ω ρ ίδ α ς κ α ι π α ν ίδ α ς, η α ειφ ό ρ ο δ ια χ ε ίρ ισ η τω ν ε δ α φ ικ ώ ν π ό ρ ω ν, η π ρ ο σ τ α σ ία τ η ς δ η μ ό σ ια ς υ γ ε ία ς κ α ι τέλ ο ς η α ν ά π τ υ ξη κ α ι π ρ ο α γ ω γ ή ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν ω ν σ χ έ σ ε ω ν μ ε τ α ξ ύ εδ ά φ ο υ ς, φυτών, ζώ ω ν, ανθρώ π ω ν κ α ι β ιό σ φ α ιρ α ς, έ τ σ ι ώ σ τε τ ε λ ικ ά ν α λ α μ β ά ν ο ν τ α ι γ ε ω ρ γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι είδη δ ια τρ ο φ ή ς χ ω ρ ίς χ η μ ικ ά υ π ο λ ε ίμ μ α τ α κ α ι τ α υ τ ό χ ρ ο ν α το π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν ν α α ν α β α θ μ ίζ ε τ α ι κ α ι ν α π ρ οστα τεύ εται. Γ ια τη ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ η τη ς Β ιο λ ο γ ικ ή ς Γ ε ω ρ γ ία ς υ π ά ρ χ ο υ ν δύο β α σ ικ έ ς π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ις. 1) Λίπανση Η γ ο ν ιμ ό τ η τα κ α ι η β ιο λ ο γ ικ ή δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τα του εδ ά φ ο υ ς π ρ έπ ε ι, σ τα π λ α ίσ ια π ο λ υ ε τ ο ύ ς π ρ ο γ ρ ά μ μ α το ς α μ ε ιψ ισ π ο ρ ά ς ν α δ ια τ η ρ ο ύ ν τ α ι μ ε τ η ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ψ υ χανθώ ν, μ ε τη χ λ ω ρ ή λ ίπ α ν σ η, μ ε την κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια β α θ ύ ρ ρ ιζω ν φ υτώ ν κ α ι μ ε τη ν ε ν σ ω μ ά τ ω σ η σ το έδ α φ ο ς ο ρ γ α ν ικ ώ ν υ λ ικ ώ ν π ου π ρ ο έρ χοντα ι α π ό μ ο νάδες β ιο λ ο γ ικ ή ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς. Σ ε π ε ρ ίπ τ ω σ η π ο υ α π α ιτ ε ίτ α ι σ υ μ π λ ή ρ ω σ η γ ια την επ α ρ κή θρέψ η τω ν κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν μ π ο ρ ε ί ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ε ί έ ν α ς π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ο ς α ρ ιθ μ ό ς α π ό ο ρ γ α ν ικ ά κ α ι α ν ό ρ γανα π ρ ο ϊό ν τ α λ ίπ α ν σ η ς. 2 ) Φ υ τ ο π ρ ο σ τ α σ ία σ τ η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ί α Η κ α τ α π ο λ έμ η σ η τω ν εχθρώ ν τω ν φ υτώ ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ιε ίτ α ι, σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ις α ρ χ έ ς τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γεω ρ γία ς, μ ε τη ν εφ α ρ μ ο γή τω ν α κ ό λ ο υ θ ω ν μέτρω ν:

1) Ε π ιλ ο γ ή τω ν κ α τ ά λ λ η λ ω ν ε ιδ ώ ν κ α ι π ο ικ ιλ ιώ ν. 2) Κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς μ έθ ο δ ο ι α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η ς εχ θ ρ ώ ν κ α ι α σ θ ενειώ ν. 3) Μ η χ α ν ικ έ ς μ έθ ο δ ο ι κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς. 4) Β ιο λ ο γ ικ έ ς μ έθ ο δ ο ι κ α τ α π ο λ έ μ η σ η ς τ ω ν εχ θ ρ ώ ν τ ω ν κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν. 5) Π ρ ο σ τ α σ ία τω ν φ υ σ ικ ώ ν εχ θ ρ ώ ν κ α ι εντό μ ω ν. 6) Τ α σ υ ν θ ετικ ά γ ε ω ρ γ ικ ά φ ά ρ μ α κ α α π α γ ο ρ ε ύ ο ν τ α ι. 1.3 Κ ρ α τ ικ ή Π ο λ ιτ ικ ό & Π ο λ ιτ ικ ή τ τ κ Ε υ ρ ω π α ϊ κ ά Έ ν ω σ ι κ Η π α ρ ο ύ σ α π α ρ ά γρ α φ ο ς έ χ ε ι σ α ν σ τό χο ν α κ α τ α γ ρ ά ψ ε ι ό λ α τ α α π α ρ α ίτ η τ α σ τ ο ιχ ε ία κ α ι τ ις π α ρ α μ έτρ ο υ ς σ τα επ ίπ εδ α τω ν ν ο μ ο θ ε τ η μ ά τ ω ν κ α ι τ η ς π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η ς γ ια τη ν α σ φ α λ ή κ α ι σ ω σ τή εφ αρμογή τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς. 1.3.1 Ισ χ ύ ο υ σ α Ν ο μ ο θ ε σ ία - Κ ο ιν ο τ ικ ή Ρ ύ θ μ ισ η Α π ό το 1980 ά ρ χ ισ ε σ τ α δ ια κ ά η δ ιά δ ο σ η κ α ι η α ν ά π τ υ ξη τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς σ ε π ο λ λ ές χώ ρ ες τη ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς Έ ν ω σ η ς (Γ ε ρ μ α ν ία. Γ α λ λ ία. Ο λ λ α ν δ ία. Ισ π α ν ία ). Ο ι χ ώ ρ ε ς α υ τ ές μ ά λ ισ τ α ά ρ χ ισ α ν ν α δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν δ ικ έ ς το υ ς ν ο μ ο θ ε σ ίε ς γ ια τ η ν π α ρ α γ ω γ ή, έλ εγχο κ α ι δ ιά θ ε σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν, θ ε σ π ίζο ν τ α ς μ έτρ α γ ια ε μ φ ά ν ισ η τ ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α υ τώ ν σ τ η ν α γ ο ρ ά, κ α θ ώ ς κ α ι μ έτρ α γ ια τη ν π ρ ο σ τ α σ ία του κ α τ α ν α λ ω τ ή. Τ ο Σ υ μ β ο ύ λ ιο τ η ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς έ ν ω σ η ς σ τη ν αρχή τη ς δ ια μ ο ρ φ ο ύ μ εν η ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς, ε κ τ ίμ η σ ε τ ο υ ς π α ρ α κ ά τ ω π α ρ ά γο ν τες: Ο ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς ζη το ύ ν ό λ ο κ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο γ ε ω ρ γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι ε ίδ η δ ια τ ρ ο φ ή ς β ιο λ ο γ ικ ή ς π α ρ α γω γής, μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α ν α δ η μ ιο υ ρ γ η θ ε ί μ ία ν έ α α γ ο ρ ά γ ια τα γ ε ω ρ γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα. Τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α π ω λ ο ύ ν τ α ι σ τ η ν α γ ο ρ ά σ ε υ ψ η λ ό τ ε ρ η τ ιμ ή, ενώ ο τ ρ ό π ο ς π α ρ α γω γής σ υ ν επ ά γ ετα ι λ ιγ ό τ ε ρ ο ε ν τ α τ ικ ή χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η τω ν γ α ιώ ν. Ο β ιο λ ο γ ικ ό ς τρ όπος π α ρ α γω γ ή ς τω ν α γ ρ ο τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, μ π ο ρ ε ί ν α σ υ μ β ά λ ε ι σ τ η ν ε π ίτ ε υ ξ η κ α λ ύ τ ερ η ς ισ ο ρ ρ ο π ία ς μ ετα ξύ π ρ ο σ φ ο ρ ά ς κ α ι ζή τ η σ η ς γ ε ω ρ γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, σ τ η ν π ρ ο σ τα σ ία του π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο ς κ α ι τη δ ια φ ύ λ α ξη τ η ς υ π α ίθ ρ ο υ. Λ ό γ ω της α υ ξη μ έ ν η ς ζή τη σ η ς, δ ια τ ίθ ε ν τ α ι σ τη ν α γ ο ρ ά γ ε ω ρ γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι ε ίδ η δ ια τροφ ή ς μ ε ε ν δ ε ίξ ε ις π ου α ν α φ έρ ο υ ν ή α φ ή ν ο υ ν ν α ε ν ν ο η θ ε ί α π ό το υ ς α γ ο ρ α σ τ έ ς ό τι έχουν π α ρ α χ θ εί μ ε β ιο λ ο γ ικ ό τρ όπο ή χ ω ρ ίς τη χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η σ υ ν θ ε τ ικ ώ ν χ η μ ικ ώ ν π ρ οϊόντω ν. Ο β ιο λ ο γ ικ ό ς τρ όπος π α ρ α γ ω γ ή ς σ υ ν ε π ά γ ε τ α ι σ η μ α ν τ ικ ο ύ ς π ε ρ ιο ρ ισ μ ο ύ ς στη χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ η λ ιπ α σ μ ά τ ω ν ή φ υ το φ α ρ μ ά κ ω ν π ου μ π ο ρ ε ί ν α έχ ο υ ν α ρ ν η τ ικ έ ς -4-

επ ιπ τ ώ σ εις σ το π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν ή ν α έχ ο υ ν ω ς α π ο τ έ λ ε σ μ α τη ν ύ π α ρ ξ η κ α τ α λ ο ίπ ω ν σ τα γ ε ω ρ γ ικ ά πρ ο ϊό ντα. Η β ιο λ ο γ ικ ή κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια π ε ρ ιλ α μ β ά ν ε ι π ο ικ ίλ ε ς κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς π ρ α κ τ ικ έ ς κ α θ ώ ς κ α ι π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν η χρ ή σ η λ ιπ α σ μ ά τ ω ν κ α ι μ η χ η μ ικ ώ ν β ε λ τ ιω τ ικ ώ ν χ α μ η λ ή ς δ ια λ υ τό τη τα ς. Λ α μ β ά ν ο ν τ α ς μ ετα ξύ κ α ι ά λ λ ω ν τ α α ν ώ τ ε ρ α δ εδ ο μ έν α, η Ε υ ρ ω π α ϊκ ή Ε π ιτ ρ ο π ή ε ξ έδ ω σ ε σ τ ις 2 4 Ιο υ νίο υ 1991 το ν Κ α ν ο ν ισ μ ό μ ε α ρ ιθ μ ό 2 0 9 2. π ο υ δ ιέ π ε ι τ α π ε ρ ί β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς κ α ι β ιο λ ο γ ικ ώ ν προϊό ντω ν. Π ιο σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν α, η Ε υ ρ ω π α ϊκ ή Ν ο μ ο θ ε σ ία π ο υ δ ιέ π ε ι τ ο ν τ ο μ έ α τη ς Β ιο λ ο γ ικ ή ς Γ ε ω ρ γ ία ς έχ ει ω ς εξής: 1. Κ α ν ο ν ισ μ ό ς ( Ε Ο Κ ) του Σ υ μ β ο υ λ ίο υ 2092/91 τη ς 2 4 ης Ιο υ ν ίο υ 1991 γ ια το ν β ιο λ ο γ ικ ό τρ όπο π α ρ α γω γ ή ς τω ν γ ε ω ρ γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α ι τ ω ν σ χ ε τ ικ ώ ν ε ν δ ε ίξ ε ω ν σ τα γ ε ω ρ γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι σ τ α είδ η δ ια τ ρ ο φ ή ς *, ό π ω ς τ ρ ο π ο π ο ιε ίτ α ι κ α ι ισ χ ύ ε ι. 2. Κ α ν ο ν ισ μ ό ς ( Ε Ο Κ ) τ η ς Ε π ιτ ρ ο π ή ς 94/9 2 τ η ς 14η? Ια ν ο υ ά ρ ιο υ 1992 π ε ρ ί του κα θ εσ τώ το ς ε ισ α γ ω γ ή ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α π ό τ ρ ίτ ε ς χ ώ ρ ες ό π ω ς τ ρ ο π ο π ο ιε ίτ α ι κ α ι ισ χύ ει. 3. Κ α ν ο ν ισ μ ό ς ( Ε Κ ) τ η ς Ε π ιτ ρ ο π ή ς 2 2 3 /2 0 0 3 τ η ς 5ης Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο υ 2 003 γ ια τ ις α π α ν τ ή σ εις σ το ν τ ο μ έα τ η ς ε π ισ ή μ α ν σ η ς, τ ις σ υ ν α φ ε ίς μ ε τ ο ν β ιο λ ο γ ικ ό τρ ό π ο π α ρ α γ ω γ ή ς γ ια τ ις ζω ο τρ ο φ ές κ α ι τ ις π ρ ώ τες ύ λ ε ς ζω ο τρ ο φ ώ ν κ α ι γ ια τ η ν τ ρ ο π ο π ο ίη σ η του Κ α ν ο ν ισ μ ό ς 2092/91, ό π ω ς τ ρ ο π ο π ο ιε ίτ α ι κ α ι ισ χ ύ ε ι. 4. Κ α ν ο ν ισ μ ό ς ( Ε Κ ) τη ς Ε π ιτ ρ ο π ή ς 1452/03 τ η ς 14ης Α υ γ ο ύ σ τ ο υ 2 003 γ ια δ ια τ ή ρ η σ η τ η ς π α ρ έ κ κ λ ισ η ς που π ρ ο β λ έ π ε τ α ι α π ό το ά ρ θ ρ ο 6 π α ρ ά γρ α φ ο ς 3 α) σ τ ο ιχ ε ίο του Κ α ν ο ν ισ μ ό ς 2092/91 ό σ ο ν αφ ορά ο ρ ισ μ έ ν ε ς π ο ικ ιλ ίε ς σ π ό ρ ω ν π ρ ο ς σ π ο ρ ά κ α ι το π ο λ λ α π λ α σ ια σ τ ικ ό υ λ ικ ό κ α ι τη ν κ α θ ιέ ρ ω σ η δ ια δ ικ α σ τ ικ ώ ν κ α ν ό ν ω ν κ α ι κ ρ ιτ η ρ ίω ν σ χ ε τ ικ ά μ ε α υ τή την π α ρ έ κ κ λ ισ η ό π ω ς τ ρ ο π ο π ο ιε ίτ α ι κ α ι ισ χ ύ ε ι. 1.3.2 Στόχοι του Κανονισμού 2092/91 Π α ρ ό λ ο που σ τον Κ α ν ο ν ισ μ ό 2092/91 δεν δ ίδ ε τ α ι ο ο ρ ισ μ ό ς τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς μ ε σαφ ήνεια, θ εω ρ είτ α ι η μ έθ οδος α σ κ ή σ ε ω ς τη ς γ ε ω ρ γ ία ς δ ια τ η ς ο π ο ία ς, λ ό γ ω α π ο φ υ γή ς τη ς ρύπανσης, π ρ ο σ τα τεύ ετα ι το π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν. Ε π ίσ η ς μ ε τ η ν β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία π α ρ ά γ ο ν τ α ι π ρ ο ϊό ν τ α α π α λ λ α γ μ έν α α π ό χ η μ ικ έ ς ο υ σ ίες, π ο υ σ υ ν ή θ ω ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι κ α τ ά τ η ν σ υ μ β α τ ικ ή γ ε ω ρ γ ία κ α ι έτσ ι π ρ ο σ τα τεύ ετα ι ο κ α τ α ν α λ ω τ ή ς. Κ ύ ρ ιο ι σ τ ό χ ο ι του Κ α ν ο ν ισ μ ο ύ 2092/91 ε ίν α ι ο ι π α ρ α κ ά τω : Η εγ κ α θ ίδ ρ υ σ η δ ίκ α ιω ν ό ρ ω ν α ν τ α γ ω ν ισ μ ο ύ μ ετα ξύ τ ω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν εντό ς τη ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς 'Έ ν ω σ η ς. -5-

Η β ελτίω σ η κ α ι δ ια σ φ ά λ ισ η τ η ς α ξ ιο π ισ τ ία ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τ α μ ά τ ια τω ν κ α τα ναλω τώ ν. Η δ ια σ φ ά λ ισ η τη ς ελ ε ύ θ ερ η ς κ υ κ λ ο φ ο ρ ία ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν μ έ σ α σ τη ν Ε υ ρ ω π α ϊκ ή Έ ν ω σ η. Η π ρ ο ώ θ η σ η μ ε α υ τό ν το ν τρ όπο, μ ια ς γ ε ω ρ γ ικ ή ς δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τ α ς π ο υ μ π ο ρ ε ί ν α σ υ μ β ά λ λ ε ι σ τη ν κ α λ ύ τ ε ρ η ισ ο ρ ρ ο π ία μ ε τ α ξ ύ π ρ ο σ φ ο ρ ά ς κ α ι ζή τ η σ η ς τ ω ν γ ε ω ρ γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν κ α ι του π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν το ς. Γ ια τη ν εκ π λ ή ρ ω σ η τω ν α ν ω τέρ ω σ τό χ ω ν ή τ α ν α π α ρ α ίτ η τ ο ν α κ α θ ο ρ ισ θ ο ύ ν υ π ο χ ρ ε ω τ ικ ά π ρ ότυ π α π α ρ α γω γ ή ς κ α ι κ α ν ό ν ε ς σ ή μ α ν σ η ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, μ ε ε π α ρ κ ή α κ ρ ίβ ε ια κ α ι σ α φ ή νεια. Ό σ ο ν α φ ο ρ ά στη θ έ σ π ισ η του ελέγχου κ α ι π ισ τ ο π ο ίη σ η ς α υ τ ώ ν τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, ο ι ίδ ιε ς α ρ χές π ρ έπ ε ι ν α εφ α ρ μ ό ζο ν τ α ι σ ε ό λ α τα Κ ρ ά τ η μ έ λ η τ η ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς Έ ν ω σ η ς. Ο Κ α ν ο ν ισ μ ό ς 209/91 εφ α ρ μ ό ζε τα ι σ τα φ υ τ ικ ή ς π ρ ο έ λ ε υ σ η ς γ ε ω ρ γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α θ ώ ς κ α ι σ τ α ε ίδ η δ ια τρ ο φ ή ς, που κ υ ρ ίω ς α π ο τελο ύ ν τ α ι α π ό το έν α ή κ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α σ υ σ τ α τ ικ ά φ υ τ ικ ή ς π ρ ο έλευ σ η ς. (Σύνδεσμος Βιοκα/^αεργητών Θεσσα/άας.2003, σ ελ2 1-2 3) 1.4 Opygvicuoi Βιολονικϊκ Γscopyiac Ό σ ο ν αφ ορά σ τη ν π α ρ α γω γ ή, ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία κ α ι δ ια κ ίν η σ η τ ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ή ς γ εω ρ γία ς υ π ά ρ χο υ ν σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο ι κ α ν ο ν ισ μ ο ί κ α ι ο δ η γ ίε ς σ ε επ ίπ εδ ο Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς Έ ν ω σ η ς. Ε ιδ ικ έ ς ν ο μ ο θ ε τ ικ έ ς π ρ ά ξ ε ις έχουν θ ε σ π ισ θ ε ί κ α ι σ ε ά λ λ α κ ρ ά τ η μ η μ έλ η τ η ς Ε.Ε. π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α επ ιτευ χθ εί ο π λ ή ρ η ς δ ια χ ω ρ ισ μ ό ς α υ τώ ν τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α π ό ά λ λ α ο μ ο ε ιδ ή κ α ι σ υ ναφ ή γ ε ω ρ γ ικ ά π ρ οϊό ντα. Ο ι κ α ν ο ν ισ μ ο ί τη ς Ε.Ε. κ α ι ο ι σ χ ε τ ικ έ ς α π ο φ ά σ εις τω ν Ε λ λ η ν ικ ώ ν α ρ χ ώ ν ( Υ π ο υ ρ γ ε ία Γ ε ω ρ γ ία ς & Ο ικ ο ν ο μ ικ ώ ν ), ε ξ α σ φ α λ ίζο υ ν την εφ α ρ μ ο γ ή ε ιδ ικ ώ ν μ έτρ ω ν γ ια τον έλ εγχο, τη ν π ισ το π ο ίη σ η κ α ι τη σ ή μ α ν σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν μ έσ ω τη ς σ ύ σ τ α σ η ς κ α ι λ ε ιτ ο υ ρ γ ία ς α νεξα ρ τή τω ν ιδ ιω τ ικ ώ ν φ ορέω ν ελέγχου κ α ι π ισ τ ο π ο ίη σ η ς. Σ τη ν Ε λ λ ά δ α αυτή την σ τιγμ ή υ π ά ρ χ ο υ ν τ ρ ε ις ο ρ γ α ν ισ μ ο ί ελ έγχου κ α ι π ισ τ ο π ο ίη σ η ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν, α ν α γ ν ω ρ ισ μ έ ν ο ι α π ό το Υ π ο υ ρ γ ε ίο Γ ε ω ρ γ ία ς (η Δ Η Ω. η Φ Υ Σ Ι Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η κ α ι η Β Ι Ο Ε Λ Λ Α Σ ), μ ια πανελ?π νια ο ρ γ ά ν ω σ η π α ρ α γ ω γ ώ ν ( Ε Ε Β Ε ) κ α ι κ ά π ο ιε ς ά λ λ ε ς π ρ ω το β ο υ λίες π α ρ α γω γώ ν σε τ ο π ικ ό επ ίπ εδ ο, μ ια ε π ισ τ η μ ο ν ικ ή ε τ α ιρ ε ία ( Ρ Ε Α ), α ρ κ ε τ έ ς ο ρ γ α ν ώ σ εις κ α τα ν α λ ω τ ώ ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α ι π ο λ λ ο ί π α ρ α γ ω γ ο ί, επ ισ τ ή μ ο ν ε ς, ε τ α ιρ ε ίε ς κ.λ.π. που α σ χ ο λ ο ύ ν τα ι μ ε το θέμα. Κ ο ιν ό χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό γ ν ώ ρ ισ μ α α υ τ ώ ν τω ν φ ο ρ έω ν ε ίν α ι ο κ ο ιν ω ν ικ ό ς μη κ ε ρ δ ο σ κ ο π ικ ό ς τ ο υ ς χ α ρ α κ τή ρ α ς. Ε π ίσ η ς, θ α ή θ ε λ α ν α ε π ισ η μ ά ν ω ό τ ι ο ι φ ο ρ ε ίς π ου π ρ ο α ν α φ έρ θ η κ α ν μ ε τη σ ε ιρ ά το υ ς ε λ έ γ χ ο ν τ α ι α π ό κ ρ α τ ικ ο ύ ς φ ο ρ ε ίς όπω ς: -6-

Τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ίο Γ ε ω ρ γ ία ς, π ο υ επ ο π τεύ ει ό λ ο το σ ύ σ τη μ α ελ έγχου κ α ι π ισ τ ο π ο ίη σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν ω ς π ρ ο ς τ ις κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς τ ε χ ν ικ έ ς, τ ις ε ισ ρ ο έ ς, τη σ ή μ α ν σ η κ α ι τ ις ε ν δ ε ίξ ε ις τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Α κ ό μ η, ο ι δ ιά φ ο ρ ο ι ο ρ γ α ν ισ μ ο ί κ α ι υ π η ρ ε σ ίε ς του (Ο.Π.Ε.Γ.Ε.Π., Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., Δ ιε υ θ ύ ν σ ε ις Α γ ρ ο τ ικ ή ς Α ν ά π τ υ ξ η ς ), ελ έ γ χ ο υ ν τ η ν εφ αρμογή τω ν μ έτρ ω ν γ ια τ η ν ο ικ ο ν ο μ ικ ή εν ίσ χ υ σ η τω ν β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ ώ ν. ( Κ Α Ν Ο Ν Ι Σ Μ Ό Σ 1 2 5 7 / 9 9 ). Τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ίο Α ν ά π τ υ ξ η ς, π ο υ ε λ έ γ χ ε ι μ ε τ ις δ ιά φ ο ρ ε ς υ π η ρ ε σ ίε ς το υ (Ε.Φ.Ε.Τ., & Δ ιεύ θ υ ν σ η Ε μ π ο ρ ίο υ ) τα π ρ ο ϊό ν τ α β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς ω ς π ρ ο ς τ ις υ γ ε ιο ν ο μ ικ έ ς δ ια τ ά ξ ε ις, την κ α τ α λ λ η λ ό τ η τ α τους, τη σ ύ σ τα σ η το υ ς κ.λ.π. κ α ι Τ ο Ε θ ν ικ ό Σ υ μ β ο ύ λ ιο Δ ια π ίσ τ ε υ σ η ς ( Ε Σ Υ Δ ) ω ς π ρ ο ς τη ν εφ α ρ μ ο γ ή κ α τ ά λ λ η λ ω ν μεθόδω ν ελέγχου τω ν π α ρ α γω γώ ν, π α ρ α σ κ ε υ α σ τ ώ ν κ α ι δ ια κ ιν η τ ώ ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α ι ω ς π ρ ο ς την α ξ ιο π ισ τ ία του ό λ ο υ γ ρ α φ ε ιο κ ρ α τ ικ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς λ ε ιτ ο υ ρ γ ία ς του κ ά θ ε ιδ ιω τ ικ ο ύ ο ρ γ α ν ισ μ ο ύ ελ έγχου κ α ι π ισ τ ο π ο ίη σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν. Α υ τ ό το π λ α ίσ ιο ελ έγχου ε ξ α σ φ α λ ίζ ε ι α υ ξ η μ έ ν η α ξ ιο π ισ τ ία τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ω ς π ρ ο ς τ ις μ εθ όδους π α ρ α γω γή ς, ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία ς κ α ι δ ια κ ίν η σ η ς, κ α θ ώ ς κ α ι τ ις ά λ λ ε ς σ χ ε τ ικ έ ς π α ρ α μ έτρ ους κ α ι ε ιδ ικ ό τ ε ρ α τη σ ή μ α ν σ η κ α ι τη ν π ο ιό τ η τ α τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ω ς π ρ ο ς τα σ υ σ τα τικ ά τους, τ ις μ εθ όδους π α ρ α σ κ ε υ ή ς το υ ς κ α ι τ ις ε ν δ ε ίξ ε ις π ο υ φ έ ρ ε ι η σ υ σ κ ε υ α σ ία τους. Π ιο ε ιδ ικ ά, ο έλ εγχος π ου δ ιε ν ε ρ γ ε ίτ α ι α π ό τ ο υ ς Ο ρ γ α ν ισ μ ο ύ ς ελ έγχου κ α ι π ισ τ ο π ο ίη σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν αφ ορά: Α ) Σ το ν π ρ ω το γενή έλενγο. π ο υ δ ιε ν ε ρ γ ε ίτ α ι σ το χώ ρ ο π α ρ α γ ω γ ή ς, σ το χ ω ρ ά φ ι δ η λ α δ ή του π αραγω γού κ α ι σ υ ν ισ τ ά τ α ι σ ε μ α κ ρ ο σ κ ο π ικ έ ς π α ρ α τ η ρ ή σ ε ις το υ γ εω π ό ν ο υ - ελ ε γ κ τ ή έ π ε ιτ α α π ό επ ίσ κ εψ η κ α ι επ ίβ λ ε ψ η τω ν κ τη μ ά τω ν, ε π ιτ ό π ια σ υ μ π λ ή ρ ω σ η ε τ ή σ ια ς έ κ θ ε σ η ς σ τη ν ο π ο ία α ναφ έρ ο ντα ι ό λ ες ο ι π α ρ ε μ β ά σ ε ις π ο υ έχ ο υ ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ιη θ ε ί σ ε κ ά θ ε κ τ ή μ α κ α ι σ ε κ ά θ ε κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ξεχω ρ ισ τά, κα τα γ ρ α φ ή κ α ι έλ ε γ χ ο τω ν τ ιμ ο λ ο γ ίω ν α γ ο ρ ά ς τω ν δ ια φ ό ρ ω ν ε ισ ρ ο ώ ν, κατα γρ α φ ή τω ν ερ γ α σ ιώ ν κ α ι τω ν π ω λ ή σ ε ω ν τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α ν ά είδ ο ς. Ε κ τ ό ς α π ό τη ν σ υ μ π λήρω σ η τη ς ε τ ή σ ια ς έ κ θ ε σ η ς δ ιεν ερ γ ο ύ ν τ α ι δ ε ιγ μ α τ ο λ η ψ ίε ς εδ άφ ους, ισ τ ώ ν κ α ι κ α ρ π ώ ν γ ια την ερ γ α σ τ η ρ ια κ ή τους εξέτα σ η κ α ι τη ν α ν ίχ ν ε υ σ η εν δ εχομένω ς α π α γ ο ρ ε υ μ έν ω ν ο υ σ ιώ ν (χ η μ ικ ά λιπ ά σ μ α τα, φ υ τοφ άρμακα) Β ) Σ το δευ τερογενή έ λ ε ν ν ο. π ου δ ιε ν ε ρ γ ε ίτ α ι σ τ ο υ ς χώ ρ ο υ ς μ ε τ α π ο ίη σ η ς ή ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν είτ ε α ν ή κ ο υ ν σ το ν ίδ ιο π α ρ α γ ω γ ό ε ίτ ε σ ε τ ρ ίτ ο π ρ ό σ ω π ο. Ο έ λ ε γ χ ο ς σ ε αυτήν την π ερ ίπ τω σ η δ ιε ν ε ρ γ ε ίτ α ι γ ια τ η ν ε ξ α κ ρ ίβ ω σ η τ η ς π ρ ο έ λ ε υ σ η ς τω ν π ρ ώ τω ν υ λ ώ ν, τ ις σ υ νθήκες α π ο θ ή κ ευ σ η ς τους, τον τρ ό π ο σ υ ν τ ή ρ η σ η ς κ α ι μ ε τ α π ο ίη σ η ς τους. Ε π ιπ λ έ ο ν γ ίν ε τ α ι καταγραφ ή του δ ια γ ρ ά μ μ α τ ο ς ρ ο ή ς κ α ι του τρ ό π ο υ κ α ι τ η ς μ εθ ό δ ο υ π α ρ α σ κ ε υ ή ς του τ ε λ ικ ο ύ -7-

π ρ ο ϊό ντο ς, μ ε ιδ ια ίτ ε ρ η έμ φ α σ η σ τ ις π ρ ο φ υ λ ά ξ ε ις π ο υ λ α μ β ά ν ο ν τ α ι γ ια τ η ν α π ο φ υ γή τ η ς α ν ά μ ιξ η ς με σ υ μ β α τ ικ ά π ρ ο ϊό ντα κ α ι σ το ν τρ ό π ο κ α ι σ τα υ λ ικ ά σ υ σ κ ε υ α σ ία ς. Τ έ λ ο ς, ιδ ια ίτ ε ρ η σ η μ α σ ία δ ίν ε τ α ι κ α ι σ το ν τρ όπο σ ή μ α ν σ η ς τω ν τ ε λ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ώ σ τε μ έσ ω τ η ς ε τ ικ έ τ α ς π ο υ φ έρ ο υ ν τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ν α ε ξ α σ φ α λ ίζ ε τ α ι η π λ ή ρ η ς εν η μ έ ρ ω σ η του κ α τ α ν α λ ω τ ή γ ια τ α π ο ιο τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τω ν π ρ ο ϊό ντω ν. Γ ) Σ το ν τρ ιτο γενύ έλεύυο. π ο υ δ ιε ν ε ρ γ ε ίτ α ι σ τ ο υ ς χ ώ ρ ο υ ς π ώ λ η σ η ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν κ α ι σ υ ν ισ τ ά τ α ι σ τη ν ε ξ α κ ρ ίβ ω σ η τ η ς τ ή ρ η σ η ς ό λ ω ν τω ν δ ια τ ά ξ ε ω ν γ ια τ η ν α σ φ α λ ή δ ιά θ εσ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν π ρ ο ς το υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς. 1,5 Υπάργουσα κατάσταση Βιολογικής TEOPYiac στην Ελλάδα Η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία ξ ε κ ίν η σ ε σ τη ν Ε λ λ ά δ α μ ε σ α φ ε ίς ε ξ α γ ω γ ικ έ ς κ α τ ε υ θ ύ ν σ ε ις. Μ έ χ ρ ι κ α ι π ρ ιν λ ίγ α χρόνια, ο α ρ ιθ μ ό ς τω ν σ η μ ε ίω ν λ ια ν ικ ή ς π ώ λ η σ η ς τ ω ν ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τη ν ε λ λ η ν ικ ή α γορά ή τα ν σ χ ε τ ικ ά π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ο ς. Τ ο γ ε γ ο ν ό ς α υ τό ά ρ χ ισ ε ν α α λ λ ά ζ ε ι μ ε τη δ ρ α σ τ η ρ ιο π ο ίη σ η μ εγ ά λ ω ν α λ υ σ ίδ ω ν su p er-m arket, σ το ε μ π ό ρ ιο β ιο λ ο γ ικ ώ ν τρ ο φ ίμ ω ν. Π α ρ ά? Α η λ α. θ ε τ ικ ή ε ξ έ λ ιξ η α π ο τ ε λ ε ί κ α ι η δ η μ ιο υ ρ γ ία α λ υ σ ίδ ω ν ε ξ ε ιδ ικ ε υ μ έ ν ω ν κ α τ α σ τ η μ ά τ ω ν που δια θ έτο υ ν μ ό νο β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα, κ α θ ώ ς κ α ι η δ η μ ιο υ ρ γ ία τ α κ τ ικ ώ ν λ α ϊκ ώ ν α γορώ ν. Κ α τ ά σ υ ν έπ ε ια κ α τ α λ α β α ίν ε ι κ α ν ε ίς ό τ ι ο β ιο λ ο γ ικ ό ς τ ρ ό π ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς κ ε ρ δ ίζ ε ι σ υ ν εχ ώ ς έδαφ ος, α ν κ α ι α π έ χ ε ι π ο λ ύ από το ν α «ν ικ ή σ ε ι» τη σ υ μ β α τ ικ ή, ε ν τ α τ ικ ή γ ε ω ρ γ ία κ α ι κ τη ν ο τ ρ ο φ ία. Π α γ κ ο σ μ ίω ς σ ή μ ε ρ α. κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά 2 3 0.0 0 0.0 0 0 σ τ ρ έμ μ α τα. Η Ε υ ρ ώ π η κ α λ λ ιε ρ γ ε ί π ερ ίπ ο υ το 3% τω ν εκ τ ά σ εω ν τη ς κ α ι η Ε λ λ ά δ α π α ρ ά τ ις ιδ α ν ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς π ο υ υ π ά ρ χ ο υ ν γ ια τη ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν β ρ ίσ κ ε τ α ι σ τη ν τ ε λ ε υ τ α ία θέσ η. Π ιο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α, σ τ η ν Ε λ λ ά δ α κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά 3 1 1.1 8 2 σ τ ρ έμ μ α τ α σ ε σύνολο π ε ρ ίπ ο υ 5 1.4 8 0.0 0 0 σ υ ν ο λ ικ ή ς κ α λ λ ιε ρ γ ή σ ιμ η ς έκ τα σ η ς. Σ το σ η μ ε ίο α υ τό θα π ρ έ π ε ι ν α τ ο ν ισ τ ε ί ότι. ο ι π ρ ώ τες π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς β ιο λ ο γ ικ ή ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς έγ ινα ν σ τ ις α ρ χ ές τη ς δ ε κ α ε τ ία ς του 1980. α π ό ο ρ ισ μ έ ν ο υ ς ιδ ε ο λ ό γ ο υ ς, ο ι ο π ο ίο ι, μ εμ ο ν ω μ έν α α σ χ ο λ ή θ η κ α ν μ ε τον β ιο λ ο γ ικ ό τρ όπο π α ρ α γ ω γ ή ς α γ ρ ο τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Σ τα δ ια κ ά, ο ι π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς π ο λ λ α π λ α σ ιά σ τ η κ α ν κ α ι ά ρ χ ισ α ν ν α δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι μ ο ν ά δ ε ς μ ε επ ιχ ε ιρ η μ α τ ικ ό π ρ ο σ α ν α τ ο λ ισ μ ό. Σ ύ μ φ ω ν α με κ λ α δ ικ ή μ ελέτη τη ς I C A P ε κ τ ιμ ά τ α ι ό τ ι η σ υ ν ο λ ικ ή α ξ ία τη ς ε λ λ η ν ικ ή ς α γ ο ρ ά ς φ τάνει τα 18.5 εκ. ευρώ γ ια το 2002, σ η μ ε ιώ ν ο ν τ α ς α ύ ξ η σ η 10%. Τ α κ υ ρ ιό τ ε ρ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα που ζη τ ά ν ε ο ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς ε ίν α ι λ ά δ ι, κ ρ α σ ί, ό σ π ρ ια, φ ρ ούτα κ α ι λ α χ α ν ικ ά. Α π ο τ έ λ ε σ μ α α υ τής της ζή τ η σ η ς ε ίν α ι ό τ ι ο ι α ν τ ίσ τ ο ιχ ε ς β ιο κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς α υ ξ ά ν ο ν τ α ι σ υ ν εχ ώ ς κ α ι έχ ο υ ν σαλστόχο ό χ ι μόνο ν α κ α λ ύ ψ ο υ ν την ε γ χ ώ ρ ια α γ ο ρ ά α λ λ ά κ α ι ν α α ξιο π ο ιή σ ο υ λ- τ ις δ υ ν α τό τη τες π ου δ ίν ε ι ο το μ έα ς τω ν εξα γω γώ ν. Ο ι π ε ρ ιφ έρ ε ιε ς Δ υ τ ικ ή ς Ε λ λ ά δ α ς. Κ ε ν τ ρ ικ ή ς Μ α κ ε δ ο ν ία ς κ α ι Π ελο π ο ν ν ή σ ο υ ε ίν α ι ο ι π ε ρ ιο χ έ ς π ου ε ν τ ο π ίζ ε τ α ι το 54.4% τω ν β ιο λ ο γ ικ ά κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ μ ε ν ω ν -8-

εκτάσεω ν. Σ υ ν ο λ ικ ά ο ι ε κ τ ά σ ε ις π ου κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι σ ή μ ε ρ α σ τη ν Ε λ λ ά δ α α ν έ ρ χ ο ν τ α ι σ το 0,8% ε π ί της σ υ ν ο λ ικ ά κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ μ ε ν η ς έκ τα σ η ς, έ ν α ν τ ι 0,63% π ο υ ή τ α ν ε το 1999 κ α ι μ ό λ ις 0,03 π ου ή τα νε το 1994. Α ξ ίζ ε ι ε π ίσ η ς ν α σ η μ ε ιω θ ε ί ό τ ι έ χ ε ι σ η μ α ν τ ικ ή α ύ ξη σ η ο α ρ ιθ μ ό ς τω ν α ν εξά ρ τ η τω ν β ιο κ α λ λ ιερ γ η τώ ν κ α θ ώ ς κ α ι τα σ η μ ε ία λ ια ν ικ ή ς π ώ λ η σ η ς τω ν π ρ ο ϊό ντω ν. Κ α τ ά το 2 0 0 2 η ζή τ η σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν κ α λ ύ φ θ η κ ε 30% α π ό α ν εξά ρ τ η τ α μ α γ α ζ ιά, 20% α π ό α λ υ σ ίδ ε ς κα τα σ τη μ ά τω ν κ α ι 40% α π ό super-m arket. Ό σ ο ν α φ ο ρ ά τη ν π α ρ α γω γ ή, π ά ν ω α π ό μ ισ ή κ α λ λ ιε ρ γ ή σ ιμ η β ιο λ ο γ ικ ά έκ τ α σ η α φ ο ρ ά τη ν ελ α ιο π α ρ α γω γ ή,2 5.9 6 2 σ τ ρ έμ μ α τα τ η ν α μ π ε λ ο κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια κ α ι σ ε 2 0.6 9 2 σ τ ρ έμ μ α τ α π α ρ ά γ ο ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά εσ π ερ ιδ ο ειδ ή. Α ν κ α ι το 1994 ό π ω ς π ρ ο α ν έφ ερ α ο ι ε κ τ ά σ ε ις β ιο λ ο γ ικ ή ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ή τα ν μ ό νο 11.882 σ τ ρ έμ μ α τα (κ ά τ ι π ο υ φ α ν ε ρ ώ ν ει α ν ά π τ υ ξη τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς), σ ύ μ φ ω ν α μ ε έκ θ εσ η τη ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς Έ ν ω σ η ς π ου α φ ο ρ ά τ η ν ε ξ έ λ ιξ η τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς σ τ ις χ ώ ρ ες τη ς Ε.Ε. το 2003, η β ιο λ ο γ ικ ή π α ρ α γω γή στη ν χ ώ ρ α μ α ς δ εν π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι τ η ν α ν ά π τ υ ξη π ο υ θ α έπ ρ επ ε κ υ ρ ίω ς λ ό γ ο τω ν π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν π ο υ, έ τ σ ι κ α ι α λ λ ιώ ς έ χ ε ι το σ ύ ν ο λ ο τ η ς ε λ λ η ν ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς. ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Στον πίνακα αυτό αναφέρεται η εξέλιξη όσον αφορά των αριθμό των επιχειρηματιών που ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία από το 1993 έως και το 2003 Ε Τ Ο Σ Φ Υ Τ Ι Κ Η Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Ή Ζ Ω Ι Κ Η Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Μ Ε Τ Α Π Ο Ι Η Σ Η Σ Υ Ν Ο Λ Ο Α Υ Ξ Η Σ Η % 165 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς - - 165 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς - 4 89 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς - - 4 8 9 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 196% 639 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς - 6 3 9 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 31% 1109 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς - - 1109 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 74% 1683 1 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς - - 1683 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 52% 2350 1 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς - 35 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 2 385 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 4 2 % 1 2611 1 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς - 66 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 2 6 7 7 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 12% - 9 -

2000 3036 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 6 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 100 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 3 142 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 17% 2001 3419 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 108 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 248 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 3775 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 20% 2002 3343 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 187 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 333 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 3863 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 2% 2003 3321 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 2 92 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 4 5 2 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 4 0 6 5 1 ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ίε ς 5% ΠΗΓΗ: ΔΗΩ ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Στον πίνακα αυτό αναφέρονται τα ποσοστά παραγωγής ανά κατηγορία προϊόντων στο σύνολο της παραγωγής βιολογικών προϊόντων στην Ελλάδα για το έτος 2006. ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ Ε Λ Α Ι Ο Λ Α Δ Ο 31% Φ Ρ Ο Υ Τ Α Κ Α Ι Λ Α Χ Α Ν Ι Κ Α 19% Ο Ι Ν Ο Σ - Π Ρ Ο Ϊ Ο Ν Τ A Π Ο Τ Ο Π Ο Ι Ι Α Σ Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Δ Ι Α Τ Η Ρ Η Μ Ε Ν Ω Ν Π Ρ Ο Ϊ Ο Ν Τ Ω Ν 18% 17% Ζ Ω Ι Κ Α Π Ρ Ο Ϊ Ο Ν Τ Α 7% Π Ρ Ο Ϊ Ο Ν Τ Α Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι Α Κ Ω Ν 6% Π Α Ρ Α Σ Κ Ε Υ Η Ζ Ω Ο Τ Ρ Ο Φ Ω Ν 2% ΠΗΓΗ: ΔΗΩ ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Στον πίνακα αυτό φαίνεται η ποσοστιαία συμμετοχή στην παραγωγή βιολογικών προϊόντων ανά γεωγραφική περιφέρεια στην Ελλάδα ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Β. Α Ι Γ Α Ι Ο 10% Δ. Ε Λ Λ Α Δ Α Σ 12% Η Π Ε Ι Ρ Ο Υ 2% Δ. Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ι Α Σ 2% Ι Ο Ν Ι Ω Ν Ν Η Σ Ω Ν 2% Θ Ε Σ Σ Α Λ Ι Α Σ 6% - 10-

Κ. Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ι Α Σ 8% Κ Ρ Η Τ Η Σ 14% Α Ν. Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ι Α Σ - Θ Ρ Α Κ Η Σ 1% Π Ε Λ Ο Π Ο Ν Ν Η Σ Ο Υ 26% Σ Τ Ε Ρ Ε Α Σ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ 11% Ν. Α Ι Γ Α Ι Ο Υ 1% Α Τ Τ Ι Κ Η Σ 5% ΠΗΓΗ: ΔΗΩ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1 Γραφική απεικόνιση των δεδομένων του παραπάνω πίνακα.. Στον κάθετο άξονα φαίνονται τα ποσοστά συμμετοχής στην βιολογική γεωργία και στον οριζόντιο άξονα αναφέρονται οι γεωγραφικές περιφέρειες 1.6 Προοπτικές ε έλι τκ Βιολογικής Γεωργίας στην Ελλάδα Α ν κ α ι η χώ ρ α μ α ς σ υ γ κ ρ ιτ ικ ά μ ε τ ις υ π ό λ ο ιπ ε ς χώ ρ ες τη ς Ε.Ε. κ α τ έ χ ε ι χ α μ η λ ό π ο σ ο σ τ ό όσ ον α φ ο ρ ά την β ιο λ ο γ ικ ή κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια, τα τ ελευ τ α ία χ ρ ό ν ια ό π ω ς π ρ ο α ν α φ έρ θ η κ ε υ π ή ρ ξε α ύ ξη σ η της π α ρ α γω γής κ α ι θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α έ χ ε ι σ το μ έλ λ ο ν σ η μ α ν τ ικ έ ς π ρ ο ο π τ ικ έ ς ε ξ έ λ ιξ η ς. Η β ιο λ ο γ ικ ή κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια σ τη ν Ε λ λ ά δ α π α ρ ο υ σ ιά ζε ι σ υ γ κ ρ ιτ ικ ά π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α π ο υ ο φ ε ίλ ο ν τ α ι σ τ ις ή π ιε ς - Π -

κ λ ιμ α τ ο λ ο γ ικ έ ς σ υ νθήκες, σ το α ν ά γ λ υ φ ο του εδ άφ ους, σ τ ο ν ν η σ ιω τ ικ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α τη ς χώ ρ α μας. στη μ ικ ρ ό τερ η ρ ύ π α νση α π ό α γ ρ ο χ η μ ικ ά κ α ι σ τ η ν ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ή μ ορφ ή τ ω ν ε κ μ ετα λ λ εύ σ εω ν. Η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία θα μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α δ ώ σ ε ι ένα ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ό ε ισ ό δ η μ α σ τ ις ε κ μ ετα λ λ εύ σ εις π ου έχουν τη ν δ υ ν α τό τη τα ν α α ν τ α π ο κ ρ ιθ ο ύ ν σ τη ν α υ ξη μ έ ν η α ν θ ρ ώ π ιν η ε ρ γ α σ ία π ου α π α ιτ ε ί η β ιο λ ο γ ικ ή μ έθ ο δ ο ς κ α ι ν α επ η ρ ε ά σ ο υ ν θ ε τ ικ ά το κ ό σ τ ο ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν, ο ι εδ α φ ο κ λ ιμ α τ ικ ές ιδ ιό τ η τες τη ς Ε λ λ ά δ α ς ευ ν ο ο ύ ν τη ν π α ρ α γ ω γ ή π ρ ο ϊό ν τ ω ν μ ε ά ρ ισ τ ε ς ο ρ γ α ν ο λη π τικές ιδ ιό τη τες. Ε π ιπ λ έ ο ν κ α ι ο ι ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ή ς μ ο ρ φ ή ς ά σ κ η σ η τ η ς γ ε ω ρ γ ία ς κ α τ ά τρ ό π ο που σ υ γ κ λ ίν ε ι με τον β ιο λ ο γ ικ ό τρ όπο, ε ίν α ι ε π ιπ λ έ ο ν έν α π λ ε ο ν έ κ τ η μ α γ ια ά μ ε σ η π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή π ρ ο ς την β ιο κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια. Β α σ ικ έ ς π ρ ο ϋ π ο θ έσ εις γ ια την α ν ά π τ υ ξη τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς θα μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α αναφ ερ θούν ο ι εξής: 1) Η ο ικ ο ν ο μ ικ ή εν ίσ χ υ σ η τω ν β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ ώ ν τό σ ο κ α τ ά την μ ε τ α β α τ ικ ή π ε ρ ίο δ ο ό σ ο κ α ι ίσ ω ς κ α τ ά τη ν μ ετέπ ειτα π ο ρ ε ία τω ν β ιο κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν. Α ν α μ έ ν ε τ α ι ό τι, μ ε τη ν εφ α ρ μ ο γ ή του Κ α ν ο ν ισ μ ο ύ 2092/91, θα δ ο θ ε ί μ ια ώ θ η σ η σ τη ν β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία. 2) Η εν η μ έρ ω σ η τω ν α γ ρ ο τώ ν σ ε θ έ μ α τ α β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς, π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α π ε ισ θ ο ύ ν γ ια την β ιω σ ιμ ό τ η τ α της. 3) Η ο ρ γάνω σ η τη ς ε μ π ο ρ ία ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, 4) Η εν η μ έρ ω σ η τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν σ ε ό τ ι α φ ο ρ ά τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι η ευ α ισ θ η τ ο π ο ίη σ η το υ ς σ τη ν π ρ ο σ τ α σ ία του π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο ς. 5) Η ο ρ γάνω σ η του σ υ σ τή μ α το ς ελ έγχου κ α ι τ α σ το π ο ίη σ η ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν γ ια την α ξ ιό π ισ τ η κ υ κ λ ο φ ο ρ ία το υ ς σ τη ν ε λ λ η ν ικ ή κ α ι δ ιεθ ν ή α γορά. 6) Η δ η μ ιο υ ρ γ ία τ ρ ά π ε ζα ς π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η ς σ χ ε τ ικ ά μ ε τη ν π ρ ό ο δ ο, ε π ιτ ε ύ γ μ α τ α κ α ι α π ο κ τ η θ ε ίσ α ε μ π ε ιρ ία α π ό τη ν ά σ κ η σ η τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς, π ο υ θ α ε ίν α ι δ ια θ έ σ ιμ η σ ε κ ά θ ε ενδιαφ ερ όμενο. Μ ε β ά σ η τ ις π α ρ α π ά ν ω π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ις, θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ο κ λ ά δ ο ς τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς ν α α ν α π τυ χθ εί κ α ι ν α α π ο τ ε λ έ σ ε ι σ η μ α ν τ ικ ό μ έρ ο ς τ η ς α γ ρ ο τ ικ ή ς ο ικ ο ν ο μ ία ς σ τη ν χ ώ ρ α μ α ς έ ν α ν τ ι της σ υ μ β α τ ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς π ου υ π ά ρ χ ε ι α υ τή τη ν σ τιγμ ή. 1.7 Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ Π α ρ ά το γ εγονός ό τ ι η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία ω ς ιδ έ α δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε σ τ η ν κ ε ν τ ρ ικ ή Ε υ ρ ώ π η, στην π α ρ ο ύ σ α χ ρ ο ν ικ ή π ερ ίο δ ο β ρ ίσ κ ε ι ό λ ο κ α ι μ εγα λ ύ τερ η α π ή χ η σ η π α γ κ ο σ μ ίω ς. Έ τ σ ι, η σ η μ ερ ιν ή εξά π λ ω σ η τη ς σ ε ό λη την υ φ ή λ ιο έ χ ε ι π ε ρ ίπ ο υ ω ς α κ ο λ ο ύ θ ω ς ( Π ίν α κ α ς 1). δ εδ ο μ έν ο υ ό τι τα σ τ ο ιχ ε ία αυτά α ν α ν ε ώ ν ο ν τα ι συνεχώ ς:

ΠΙΝΑΚΑΣ 4 Γεωγραφική εξάπλωση της βιολογικής γεωργίας. Ήπειρος Χώρα Ευρώπη Α υ σ τ ρ ία. Β έ λ γ ιο. Γ α λ λ ία. Γ ε ρ μ α ν ία. Δ α ν ία, Ε λ λ ά δ α. Ε λ β ε τ ία, Ισ π α ν ία. Ιτ α λ ία. Ιρ λα νδ ία. Λ ο υ ξ ε μ β ο ύ ρ γ ο. Μ. Β ρ ε τ α ν ία, Ο λ λ α ν δ ία. Ο υ γ γ α ρ ία, Π ο λ ω ν ία, Π ο ρ τ ο γ α λ ία, Ρ ο υ μ α ν ία, Ρ ω σ ία. Σ ο υ η δ ία. Σ λ ο β α κ ία, Τ σ ε χ ία, Φ ιλ α ν δ ία. Ασία Ισ ρ α ή λ, Ινδία, Ια π ω ν ία, Κ ίν α, Ν ε π ά λ, Π α κ ισ τ ά ν, Τ ο υ ρ κ ία, Σ ρ ι- Λ ά ν κ α, Φ ιλ ιπ π ίν ε ς. Αμερική Β. Α μ ε ρ ικ ή : Η Π Α, Κ α ν α δ ά ς Κ. & Ν. Α μ ε ρ ικ ή : Α ρ γ ε ν τ ιν ή. Β ο λ ιβ ία. Β ρ α ζ ιλ ία, Γ ο υ α τ ε μ ά λ α, Ε λ Σ α λ β α δ ό ρ, Κ ο λ ο μ β ία, Κ ό σ τ α - Ρ ίκ α, Μ ε ξ ικ ό, Ο υ ρ ο υ γ ο υ ά η, Π α ρ α γ ο υ ά η, Π ερ ο ύ. Αφρική Α ίγ υ π τ ο ς, Μ α δ α γ α σ κ ά ρ η, Μ α ρ ό κ ο, Τ α ν ζ α ν ία, Τ υ ν η σ ία. Ωκεανία Α υ σ τ ρ α λ ία, Ν. Ζ η λ α ν δ ία. ΠΗΓΗ: Γ.ΠΟΛΥΡΑΚΗΣ, «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ»,σελ.164 Σ τ ις χώ ρ ες α υ τές η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία α π ο τ ε λ ε ί μ ια υ π ο λ ο γ ίσ ιμ η (έσ τω κ α ι μ ε ιο ψ η φ ικ ή ) τάση μ έσ α σ τα π λ α ίσ ια τη ς γ ε ω ρ γ ία ς τους. Π ιο α ν α λ υ τ ικ ά σ τ ις π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς χ ώ ρ ε ς τη ς Ε υ ρ ώ π η ς.όπω ς π ρ ο α ναφ έρ θ η κε, η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία α ν α π τ ύ χ θ η κ ε γ ρ ή γ ο ρ α ιδ ια ίτ ε ρ α μ ετά το 1 9 9 0.Τ ο ενδια φ έρ ω ν τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν έδ ω σ ε ιδ ια ίτ ε ρ η ώ θ η σ η κ α θ ώ ς π ε ρ ίπ ο υ τα μ ισ ά β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α που π α ρ ά γο ντα ; σ ε ό λ ο τον κ ό σ μ ο π ω λ ο ύ ν τ α ι σ τη ν Ε υ ρ ω π α ϊκ ή Έ ν ω σ η. Σ ή μ ε ρ α σ τη ν Ε υ ρ ώ π η κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά 4 4.4 2 8.7 5 0 σ τ ρ έμ μ α τα α π ό π ε ρ ίπ ο υ 142.348 π α ρ α γω γ ο ύ ς. Α ν σ τα σ τρ έμ μ α τα αυτά π ρ ο σ θ έσ ο υ μ ε κ α ι ε κ ε ίν α τω ν υ π ό έντα ξη χω ρ ώ ν, το σ ύ ν ο λ ο τω ν σ τ ρ ε μ μ ά τ ω ν π ου κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά σ τη ν π ε ρ ιο χ ή τη ς Ε υ ρ ώ π η ς φ τά ν ει τα 5 1.3 3 8.4 3 0. Π α ρ ό λ α α υ τ ά ό μ ω ς, η εικ ό ν α ε ίν α ι π ο λ ύ δ ια φ ο ρ ε τικ ή α ν ά μ ε σ α σ τ ις δ ιά φ ο ρ ες ε υ ρ ω π α ϊκ έ ς χώ ρ ες. Τ ο 11% τ η ς κ α λ λ ιε ρ γ ή σ ιμ η ς έ κ τ α σ η ς σ τη ν Α υ σ τ ρ ία κ α ι το 10% σ τη ν Ε λ β ε τ ία κ α λ λ ιε ρ γ ε ίτ α ι β ιο λ ο γ ικ ά. Ω σ τό σ ο, η Ιτα λία, ε ίν α ι η χ ώ ρ α π ο υ δ ια θ έ τ ε ι το ν μ εγ α λ ύ τερ ο α ρ ιθ μ ό μ ο ν ά δ ω ν β ιο λ ο γ ικ ή ; κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς κ α ι σ τρ εμ μ ά τω ν σ ε α π ό λ υ τ ο υ ς α ρ ιθ μ ο ύ ς σ τη ν Ε.Ε. Π ά ν ω α π ό το V4 τη ς έ κ τ α σ η ς π ο υ κ α λ λ ιε ρ γ ε ίτ α ι β ιο λ ο γ ικ ά σ τη ν Ε υ ρ ώ π η β ρ ίσ κ ε τ α ι σ ε ιτ α λ ικ ό έδ αφ ος. Σ τ η σ υ ν έχ εια, α κ ο λ ο υ θ ε ί η Μ ε γ ά λ η Β ρ ε τ α ν ία, όπου τα β ιο λ ο γ ικ ώ ς κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ μ ε ν α σ τ ρ έ μ μ α τ α φ τά νουν τα 6.7 9 6.3 1 0. η Γ ε ρ μ α ν ία 6.321.650. η Ισ π α ν ία 4.8 5 0.7 9 0. η Γ α λ λ ία 4.1 9 7.5 0 0 κ α ι η Α υ σ τ ρ ία 2.8 5 5.0 0 0 στρέμ μ α τα. Υ π ά ρ χ ο υ ν ό μ ω ς χώ ρ ες, ό π ω ς η Ε λ λ ά δ α κ α ι η Π ο ρ τ ο γ α λ ία ό π ο υ η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία. - 13 -

έντεκα χρ ό ν ια μετά τον π ρώ το κ α ν ο ν ισ μ ό τη ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς Έ ν ω σ η ς γ ια σ τ ή ρ ιξ η του β ιο λ ο γ ικ ο ύ τρόπου π α ρ α γω γή ς, β ρ ίσ κ ε τ α ι στο α ρ χ ικ ό σ τά δ ιο. 1.7.1 Πολιτικά και κρατικά μέτρα για τη βιολογική Γεωργία Α) Αυστρία Η Α υ σ τ ρ ία ε ίν α ι μ ια από τ ις χώ ρ ες μ ε τη ν π α λ α ιό τ ε ρ η π α ρ ά δ ο σ η στη β ιο λ ο γ ικ ή π α ρ α γ ω γ ή κ α ι π α ρ ο υ σ ιά ζε ι ιδ ια ίτ ε ρ η α ν ά π τυ ξη σ το ν τ ο μ έα αυτόν, κ υ ρ ίω ς λ ό γ ω τη ς μ ε γ ά λ η ς β ο ή θ ε ια ς που π ρ οσ φ έρ ει το κρά τος. Θ α π ρ έπ ε ι μ ά λ ισ τ α ν α ε π ισ η μ α ν θ ε ί ό τι. μ ια α π ό τ η ς μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ες κ ο ιτ ίδ ε ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς π ου α ν α π τ ύ χθ η κε στη χ ώ ρ α μ α ς. σ τη ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο κ α ι σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α στη Μ ά ν η ο ρ γ α ν ώ θ η κε α π ό έν α ζε υ γ ά ρ ι Α υ σ τ ρ ια κ ώ ν. Η π ρ ώ τη ο ικ ο λ ο γ ικ ή φ ά ρ μ α σ τη ν Α υ σ τ ρ ία ιδ ρ ύ θ η κε το 1927. σ τη ν Κ α ρ ίν θ ια κ α ι το 1935 ξ ε κ ίν η σ ε σ υ σ τ η μ α τ ικ ά η β ιο λ ο γ ικ ή κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια α π ό ν έο υ ς αγρότες. Ω σ τ ό σ ο, η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία α ν α π τ ύ χ θ η κ ε ιδ ια ίτ ε ρ α σ τ η ν Α υ σ τ ρ ία ό τα ν το 1 9 9 1 η κ υ β έρ ν η σ η α π ο φ ά σ ισ ε ν α χ ρ η μ α το δ ο τή σ ει τ ο υ ς α γ ρ ό τ ες π ο υ θ α μ ετέτρ επ α ν τ ις κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς τ ο υ ς α π ό σ υ μ β α τ ικ έ ς σ ε β ιο λ ο γ ικ ές. Ό τ α ν το 1995 η Α υ σ τ ρ ία π ρ ο σ χ ώ ρ η σ ε σ τη ν Ε υ ρ ω π α ϊκ ή Έ ν ω σ η εκ μ ετα λ λ εύ τ η κ ε τα α γ ρ ο π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ ά π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α τ η ς Κ ο ιν ό τ η τ α ς π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α π ρ ο ω θ ή σ ε ι π ερ ισ σ ό τερ ο τη β ιο λ ο γ ικ ή π α ρ α γω γ ή, εν ώ π α ρ ά λ λ η λ α δ ό θ η κ α ν κ ίν η τ ρ α σ ε ό σ ο υ ς ή θ ε λ α ν ν α μ ετατρ έψ ουν σε β ιο λ ο γ ικ έ ς ε κ τ ά σ ε ις π ου έ β ο σ κ α ν ζώ α. Π ε ρ ίπ ο υ 17.500 π α ρ α γ ω γ ο ί ε ν τ ά χ θ η κ α ν στα π ρ ο γ ρ ά μ μ α τα επ ιδ ο τ ή σ εω ν τη ς Έ ν ω σ η ς γ ια μ ια π εντα ετία. Τ ο 50% τη ς ε π ιδ ό τ η σ η ς π ρ ο έ ρ χ ετα ι από κ ο ν δ ύ λ ια της κ ο ιν ό τ η τα ς, ενώ τα υ π ό λ ο ιπ α π λ η ρ ώ ν ε ι η κ ε ν τ ρ ικ ή ή ο ι τ ο π ικ έ ς κ υ β ε ρ ν ή σ ε ις. Π α ρ ά λ λ η λ α με τα μ έτρ α αυτά π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε μ ια μ εγ ά λ η δ ια φ η μ ισ τ ικ ή κ α μ π ά ν ια α π ό τη β ιο μ η χ α ν ία κ α ι τα σ ο ύ π ερ -μ ά ρ κ ετ π ου γ ρ ή γ ο ρ α υ ιο θ έ τ η σ α ν τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα. Α π ό το 1999 έω ς κ α ι το 2 000 η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία στη χώ ρ α π α ρ ο υ σ ία σ ε μ ια μ ικ ρ ή κ ά μ ψ η κ α ι το υ π ο υ ρ γ ε ίο Γ ε ω ρ γ ία ς, γ ια ν α την εν ισ χ ύ σ ει. ο ρ γ ά ν ω σ ε κ α ι π α ρ ο υ σ ία σ ε το Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο του 2001 το π ρ ώ το A c tio n P la n γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία κ α ι τον Ιο ύ λ ιο του 2003 το δ εύ τερ ο A c t io n P la n. Τ α δύο A c tio n P la n π ε ρ ιλ α μ β ά ν ο υ ν δ ια φ η μ ισ τ ικ έ ς εκ σ τ ρ α τ ε ίε ς γ ια τη ν π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η τ ω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν, ερ ευ νη τικ ά π ρ ο γ ρ ά μ μ α τα κ α ι μ έτρ α υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς τη ς δ ιά θ ε σ η ς κ α ι ε μ π ο ρ ία ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν προϊόντω ν. Β) Γερμανία Τ ο 2001, η κ υ β έρ ν η σ η π ρ ο χ ώ ρ η σ ε σ τη ν υ ιο θ έ τ η σ η μ έτρ ω ν σ τ ή ρ ιξ η ς τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ εω ρ γία ς, μ έσ ω της εφ α ρ μ ο γής του Ο μ ο σ π ο ν δ ια κ ο ύ Π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς Β ιο λ ο γ ικ ή ς Γ ε ω ρ γ ία ς, τη ς εισ α γω γ ή ς τη ς «β ιο λ ο γ ικ ή ς σ φ ρ α γίδ α ς» γ ια τη ν π ισ τ ο π ο ίη σ η κ α ι τη ς ε π έ κ τ α σ η ς του χρ ό νου επ ιδ ό τη σ η ς τω ν β ιο κ α λ λ ιερ γ η τώ ν. Τ ο 2 002 δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε ε ιδ ικ ή π ύ λ η γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία στο Δ ια δ ίκ τυ ο, ξ ε κ ίν η σ α ν σ ε μ ιν ά ρ ια επ ιμ ό ρ φ ω σ η ς γ ια τ ο υ ς α γ ρ ό τες, χ ρ η μ α τ ο δ ο τ ή θ η κ α ν έρ ευ ν ες - 14 -

γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία, έ γ ιν α ν εκ θ έ σ ε ις, δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε έν α δ ίκ τ υ ο π ρ ό τ υ π ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν α γρ ο κτη μ ά τω ν κ α ι ελ ή φ θ η σ α ν μ έτρ α γ ια τη ν π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η τω ν ν έ ω ν α γ ρ ο τ ώ ν γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή γεω ρ γία. Γ) Αυστραλία Η Α υ σ τ ρ α λ ία δ ια θ έ τ ει τη μ εγ α λ ύ τερ η έκ τ α σ η π ο υ κ α λ λ ιε ρ γ ε ίτ α ι β ιο λ ο γ ικ ά σ το ν κ ό σ μ ο. Σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν α. 106.000.000 σ τ ρ έμ μ α τα α π ό τα ο π ο ία ό μ ω ς τα π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α ε ίν α ι β ο σ κ ο τ ό π ια χ α μ η λ ή ς α π όδοσης. Τ α π ε ρ ισ σ ό τ ερ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α τη ς Α υ σ τ ρ α λ ία ς ε ξ ά γ ο ν τ α ι κ α ι μ ά λ ισ τ α σ ε χώ ρ ες της Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς ένω σ η ς. Υ π ά ρ χ ε ι ε θ ν ικ ή ν ο μ ο θ ε σ ία π ου α φ ο ρ ά σ τη ν π α ρ α γ ω γ ή β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ οϊό ντω ν α λ λ ά κ α ι μ έτρ α σ τ ή ρ ιξ η ς τω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν ό π ω ς η δ η μ ιο υ ρ γ ία α π ό τη κ υ β έ ρ ν η σ η τη ς Ν έ α ς Ζ η λ α ν δ ία ς, ο ρ γ α ν ισ μ ο ύ γ ια τη ν π ρ ο ώ θ η σ η τω ν εξα γ ω γ ώ ν τη ς χ ώ ρ α ς σ το σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο τομέα. Δ ) Α σ ία Σ τ ις π ε ρ ισ σ ό τ ερ ες χώ ρ ες τη ς Α σ ία ς υ π ά ρ χ ε ι β ιο λ ο γ ικ ή π α ρ α γ ω γ ή, π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν η ό μ ω ς σ ε έκταση. Σ τ η ν Κ ίν α, σ τη ν Ιν δ ία, σ τη ν Ιν δ ο ν η σ ία κ α ι σ το Ισ ρ α ή λ κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι ο ρ ισ μ έ ν ε ς ε κ τ ά σ ε ις β ιο λ ο γ ικ ά που ό μ ω ς η σ υ ν ο λ ικ ά κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ μ ε ν η έ κ τ α σ η δεν ξε π ε ρ ν ά τ α 6.0 0 0.0 0 0 σ τ ρ έμ μ α τα. Ιδ ια ίτ ερ α σ τη ν Ιν δ ία ο ι π α ρ α γ ω γ ο ί α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν σ υ χ νά το ν β ιο λ ο γ ικ ό τρ ό π ο π α ρ α γ ω γ ή ς λ ό γ ω π αράδοσης, ενώ μ εγ ά λ ες ετα ιρ ε ίε ς, δ ια β λ έ π ο ν τ α ς το α υ ξα ν ό μ ε ν ο εν δ ια φ έρ ο ν, α ν α λ α μ β ά ν ο υ ν ν α οργανώ σ ουν κ α ι ν α κ α τευ θ ύ ν ο υ ν το υ ς π α ρ α γω γ ο ύ ς. Σ τ η ν Κ ίν α, το εν δ ια φ έ ρ ο ν γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή γεω ρ γία α υ ξά ν ε τ α ι σ υ νεχώ ν κ α θ ώ ς το κ ρ ά τ ο ς έ χ ε ι θ έ σ ε ι ε θ ν ικ ά σ τ ά ν τ α ρ τ γ ια τη π α ρ α γ ω γ ή β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν. Τ ο 1992, ιδ ρ ύ θ η κ ε ο ρ γ α ν ισ μ ό ς υ π εύ θ υ ν ο ς γ ια τ ο υ ς ελ έγχους, την επ ισ ή μ α νσ η, την επ ιμ ό ρ φ ω σ η κ α ι τη ν ε κ π α ίδ ε υ σ η τω ν α γ ρ ο τώ ν σ ε σ χ έσ η μ ε το ν β ιο λ ο γ ικ ό τρ ό π ο παραγω γής. Ε ) Α φ ρ ικ ή Α ρ κ ε τ έ ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς γ ια τη ν α ν ά π τ υ ξη β ιο λ ο γ ικ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς γ ίν ο ν τ α ι σ τη ν Ο υ γ κ ά ν τ α, στο Μ α λ ά ο υ ι, στην Κ έ ν υ α κ α ι στη Ν ό τ ια Α φ ρ ικ ή. Ω σ τ ό σ ο, ε λ ά χ ισ τ ε ς ε κ τ ά σ ε ις κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά, κ υ ρ ίω ς λόγω α δ υ ν α μ ία ς τω ν α γ ρ ο τώ ν ν α π λ η ρ ώ σ ο υ ν το α υ ξ η μ έ ν ο κ ό σ τ ο ς α υ το ύ του τρόπου π α ρ α γω γ ή ς α λ λ ά κ α ι το κ ό σ τ ο ς π ισ τ ο π ο ίη σ η ς. Λ ό γ ω τ η ς κ α τ ά σ τ α σ η ς κ α ι ο ι κ υ β ε ρ ν ή σ ε ις α κ ό μ η δεν έχουν κ α τ α φ έ ρ ει τη ν π ρ ο ώ θ η σ η του β ιο λ ο γ ικ ο ύ τρ ό π ο υ κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ό σ ο θ α έπ ρεπ ε. ΣΤ) Λατινική Αμερική Η Λ α τ ιν ικ ή Α μ ε ρ ικ ή α π ο τ ε λ ε ί τ η ν «α π ο θ ή κ η» τ η ς π α γ κ ό σ μ ια ς β ιο π ο ικ ιλ ό τ η τ α ς, δ ια θ έ τ ε ι γ εω ρ γ ικ ή π α ρ ά δ ο σ η χ ιλ ιά δ ω ν ετώ ν, π ο ικ ιλ ία κ λ ίμ α τ ο ς, γ ό ν ιμ α εδάφ η, δ ια θ έ τ ε ι μ ε λ ίγ α λ ό γ ια τ ις - 15 -

ιδ α ν ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ες γ ια τη ν α ν ά π τ υ ξη τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς. Η Α ρ γ ε ν τ ιν ή ε ίν α ι η δ εύ τερ η χ ώ ρ α όσ ον αφ ορά τη ν έκ τ α σ η π ο υ κ α λ λ ιε ρ γ ε ίτ α ι β ιο λ ο γ ικ ά (32.0 0 0.0 0 0. σ τ ρ έμ μ α τα, π ο σ ο σ τ ό 1.89% τη ς σ υ ν ο λ ικ ή ς κ α λ λ ιε ρ γ ή σ ιμ η ς έκ τα σ η ς). Τ ο 30% τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς του κ α φ έ σ τ ο Π ε ρ ο ύ ε ίν α ι β ιο λ ο γ ικ ό. Π ο λ λ ά π α ν ε π ισ τ ή μ ια κ α ι α γ ρ ο τ ικ ά κ έ ν τ ρ α π α ρ έ χ ο υ ν εκ π α ίδ ε υ σ η κ α ι α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι μ ε τ η ν έρ ε υ ν α π ρ ο β λη μ ά τω ν π ου π ρ ο κ ύ π το υ ν κ α τ ά τη δ ια δ ικ α σ ία π α ρ α γ ω γ ή ς. Η σ υ ν ο λ ικ ή έ κ τ α σ η π ο υ κ α λ λ ιε ρ γ ε ίτ α ι β ιο λ ο γ ικ ά σ τη ν Λ α τ ιν ικ ή Α μ ε ρ ικ ή α γ γ ίζ ε ι τα 4 7.0 0 0.0 0 0 σ τρ έμ μ α τα. Ζ) Βόρεια Αμερική Π ά ν ω α π ό 15.000.000 σ τ ρ έμ μ α τα κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά σ τη Β ό ρ ε ιο Α μ ε ρ ικ ή. Σ τ ις Η ν ω μ έ ν ε ς π ο λ ιτ ε ίε ς ένα μ έρ ο ς τ η ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς, π ο υ π ρ ο σ έφ ε ρ ε σ τ ο υ ς α γ ρ ό τ ες ο π ρ ό εδ ρ ο ς Μ π ο υ ς το ν Μ ά ιο του 2 0 0 2, α φ ο ρ ο ύ σ ε σ τη β ιο λ ο γ ικ ή π α ρ α γ ω γ ή π ρ ο ϊό ν τ ω ν, σ τ ο ν Κ α ν α δ ά κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά π ε ρ ίπ ο υ 4.3 0 0.0 0 0 σ τ ρ έμ μ α τ α κ α ι τα π ρ ο ϊό ν τ α π ο υ π α ρ ά γ ο ν τ α ι κ υ ρ ίω ς εξά γ ο ν τ α ι π ρ ο ς τ ις Η.Π.Α. -16-

ιδ α ν ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ες γ ια τη ν α ν ά π τ υ ξη τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς. Η Α ρ γ ε ν τ ιν ή ε ίν α ι η δ εύ τερ η χ ώ ρ α ό σ ο ν αφορά την έκταση π ο υ κ α λ λ ιε ρ γ ε ίτ α ι β ιο λ ο γ ικ ά (32.000.0 0 0. σ τ ρ έμ μ α τα, π ο σ ο σ τ ό 1,89% τ η ς σ υ ν ο λ ικ ή ς κ α λ λ ιε ρ γ ή σ ιμ η ς έκ τα σ η ς). Τ ο 30% τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς του κ α φ έ σ το Π ε ρ ο ύ ε ίν α ι β ιο λ ο γ ικ ό. Π ο λ λ ά π α ν ε π ισ τ ή μ ια κ α ι α γ ρ ο τ ικ ά κ έ ν τ ρ α π α ρ έ χ ο υ ν ε κ π α ίδ ε υ σ η κ α ι α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι μ ε τ η ν έρ ευ ν α π ρ ο β λη μ ά τω ν π ου π ρ ο κ ύ π το υ ν κ α τ ά τη δ ια δ ικ α σ ία π α ρ α γ ω γ ή ς. Η σ υ ν ο λ ικ ή έ κ τ α σ η π ο υ κ α λ λ ιε ρ γ ε ίτ α ι β ιο λ ο γ ικ ά σ τη ν Λ α τ ιν ικ ή Α μ ε ρ ικ ή α γ γ ίζ ε ι τ α 4 7.0 0 0.0 0 0 σ τ ρ έμ μ α τα. Ζ) Βόρεια Αμερική Π ά ν ω α π ό 15.000.000 σ τ ρ έμ μ α τα κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά σ τη Β ό ρ ε ιο Α μ ε ρ ικ ή. Σ τ ις Η ν ω μ έ ν ε ς π ο λ ιτ ε ίε ς έν α μ έρ ο ς τη ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς, π ο υ π ρ ο σ έφ ε ρ ε σ τ ο υ ς α γ ρ ό τ ε ς ο π ρ όεδρος Μ π ο υ ς το ν Μ ά ιο του 2 0 0 2, α φ ο ρ ο ύ σ ε σ τη β ιο λ ο γ ικ ή π α ρ α γ ω γ ή π ρ ο ϊό ν τ ω ν, σ τ ο ν Κ α ν α δ ά κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι β ιο λ ο γ ικ ά π ε ρ ίπ ο υ 4.3 0 0.0 0 0 σ τ ρ έ μ μ α τ α κ α ι τ α π ρ ο ϊό ν τ α π ο υ π α ρ ά γ ο ν τ α ι κ υ ρ ίω ς εξά γ ο ν τ α ι π ρ ο ς τ ις Η.Π.Α. - 16-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2.1 Προβλήιιατα παραγωγής Βιολογικών προϊόντων Η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γία, ε ιδ ικ ά σ τη ν χ ώ ρ α μ α ς, α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι σ ο β α ρ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ σ υ νδέοντα ι κ α τ α ρ χ ή ν μ ε το υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς, τ ις δ υ σ κ ο λ ίε ς π ρ ο μ ή θ ε ια ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν εφ οδίω ν, τη φ υ το π ρ ο σ τα σ ία τω ν κ α λ λ ιερ γ ειώ ν * τ η ν εκ π α ίδ ε υ σ η κ α ι σ υ ν εχ ή ε ν η μ έ ρ ω σ η τω ν κ α λ λιερ γ η τώ ν, τη χ ρ η μ α τ ο δ ο τ ικ ή σ τ ή ρ ιξ η, τη δ ια κ ίν η σ η κ α ι ε μ π ο ρ ία τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, τ η ν π ισ το π ο ίη σ η κ α ι το υ ς ελ έγχους π ισ τ ο π ο ίη σ η ς. Ε ιδ ικ ό τ ε ρ α ό π ω ς λ έ γ ε τ α ι α π ό κ ά π ο ιο υ ς ε ιδ ικ ο ύ ς, η ισ χύ ο υ σ α ν ο μ ο θ ε σ ία π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι κ ε ν ά κ α ι α δ υ ν α μ ίες. Τ έ λ ο ς σ η μ α ν τ ικ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α υ π ά ρ χ ο υ ν κ α ι στους τ ο μ είς της έρ ευ να ς κ α ι ιδ ια ίτ ε ρ α τη ς ε φ α ρ μ ο σ μ έ ν η ς, τη ς ε ξ α σ φ ά λ ισ η ς γ ε ν ε τ ικ ο ύ υ λ ικ ο ύ, της π ρ ο β ο λή ς, τη ς τ υ π ο π ο ίη σ η ς, τη ς μ ετα π ο ίη σ η ς, τη ς δ ια κ ίν η σ η ς κ α ι του δ ικ τ ύ ο υ π ω λ ή σ εω ν σ ε σ χ έσ η μ ε τα υ π ό λ ο ιπ α π ρ ο ϊό ν τ α π ο υ δ ια κ ιν ο ύ ν τ α ι κ α θ η μ ε ρ ιν ά. Ω σ τ ό σ ο το σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ ο π ρ ό β λ η μ α π ο υ π ρ ο έκυ ψ ε π ρ όσφ ατα, ε ίν α ι η α π ε ιλ ή «ε π ιμ ό λ υ ν σ η ς» τω ν β ιο κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν (ό π ω ς ε π ίσ η ς κ α ι τω ν σ υ μ β α τικ ώ ν ) από τ ις «γ ενετικ ά τ ρ ο π ο π ο ιη μ έ ν ε ς», ή τ ις λ ε γ ά μ ε ν ε ς «μ ε τ α λ λ α γ μ έ ν ε ς» κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς. Π ιο σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν α. Τ α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α π ρ ο β λ ή μ α τ α π α ρ α γ ω γ ή ς σ τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία τα α ν τιμ ετω π ίζο υ ν ο ι ν έ ο ι β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς ιδ ια ίτ ε ρ α κ α τ ά το μ ε τ α β α τ ικ ό σ τ ά δ ιο (μ ετα τ ρ ο π ή τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς α π ό σ υ μ β α τ ικ ή σ ε β ιο λ ο γ ικ ή ). Σ τ ις ε τ ή σ ιε ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς ο α γ ρ ό ς ε ξ α ιτ ία ς τη ς μ ο ν ο κ α λ λ ιέρ γ ε ια ς ε ίν α ι α κ α τ ά λ λ η λ ο ς α π ό ά π ο ψ η δ ο μ ή ς ζ ιζ α ν ίω ν, εχ θ ρ ώ ν κ α ι α σ θ ε ν ε ιώ ν. Ε π ιπ λ έ ο ν ο ν έο ς β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ ή ς δεν έ χ ε ι τη ν α π α ρ α ίτ η τ η τ ε χ ν ο γ ν ω σ ία ό σ ο ν α φ ο ρ ά σ τ η ν ε π ιλ ο γ ή τω ν κ α τ ά λ λ η λ ω ν ειδ ώ ν κ α ι π ο ικ ιλ ιώ ν κ α ι σ τ ις α π α ιτ ο ύ μ ε ν ε ς κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς π ρ α κ τ ικ έ ς κ α ι ε π ιπ λ έ ο ν ο π ο λ ύ -τεμ α χ ισ μ ό ς δ υ σ κ ο λ ε ύ ε ι τη μ ετα τρ ο π ή μ ια ς γ ε ω ρ γ ικ ή ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς σ ε β ιο λ ο γ ικ ή. Τ α σ η μ α ντικ ό τερ α π ρ ο β λ ή μ α τ α κ α τ ά το μ ε τ α β α τ ικ ό σ τ ά δ ιο ε ίν α ι μ ε σ ε ιρ ά σ π ο υ δ α ιό τ η τ α ς τα ζ ιζ ά ν ια, τα έντομο, ο ι α σ θ ένειες κ α ι η θρέψ η. Π ε ρ α ιτ έ ρ ω, η α ν υ π α ρ ξ ία κ α τ ά λ λ η λ ω ν π ο ικ ιλ ιώ ν α ν θ ε κ τ ικ ώ ν σε β ιο τ ικ ές κ α ι α β ιο τ ικ έ ς κ α τ α π ο ν ή σ ε ις, σ ε σ υ ν δ υ α σ μ ό μ ε τη ν α π α γ ό ρ ε υ σ η τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς «ντόπιω ν», π α ρ α δ ο σ ια κ ώ ν π ο ικ ιλ ιώ ν ο ι ο π ο ίε ς δ ει' σ υ μ π ε ρ ιλ α μ β ά ν ο ν τ α ι σ το ν ε θ ν ικ ό ή κ ο ιν ο τ ικ ό κατά λογο, γεγονός π ου έ χ ε ι σ α ν α π ο τ έ λ ε σ μ α τη μ η λ ή ψ η επ ιδ ο τ ή σ ε ω ν γ ια τ ις π ο ικ ιλ ίε ς α υ τ ές αφ ού δεν υ π ά ρ χει επ ίσ η μ η σ π ο ρ ο π α ρ α γω γή. Ε π ίσ η ς, π α ρ ό λο την π ρ ό ο δ ο σ το ν τ ο μ έα τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς, α π ο υ σ ιά ζ ε ι το υ ψ η λ ό επ ίπ εδο τεχνο γνω σ ία ς που α π α ιτ ε ίτ α ι, ε ιδ ικ ό τ ε ρ α στα θ έμ α τα της φ υ τ ο π ρ ο σ τ α σ ία ς κ α ι τω ν α μ ειψ ισ π ο ρ ώ ν που μ π ορούν ν α β ε λ τιώ σ ο υ ν τη ν α π ο δ ο τ ικ ό τ η τ α τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν α γ ρ ο κ τη μ ά τω ν. Α κ ό μ η, π ρ ό β λη μ α α π ο τελεί κ α ι το γ εγ ο ν ό ς ό τ ι δ εν υ π ά ρ χ ε ι δ υ ν α τό τη τα μ ε τ α π ο ίη σ η ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν α π ό μ εμ ο ν ω μ έν ο υ ς π α ρ α γω γ ο ύ ς. Τ έ λ ο ς, π ο λ λ ο ί β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς π α ρ α π ο ν ιο ύ ν τα ι γ ια το υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς α λ λ ά κ α ι τ η ς π ισ τ ο π ο ίη σ η ς α ν κ α ι - 17 -

α ν α γ ν ω ρ ίζο υ ν την α ν α γ κ α ιό τ η τ α κ α τ α β ο λ ή ς α ν τ α λ λ ά γ μ α τ ο ς γ ια το ν έλ ε γ χ ο κ α ι τ η ν π ισ τ ο π ο ίη σ η τω ν π ρ ο ϊό ντω ν τους. 2.2 Πλεονεκτήματα και Μειονεκτιίιιατα των Βιολογικών προϊόντων Μ ε τη ν κ α τ α ν ά λ ω σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν υ π ά ρ χ ο υ ν κ ά π ο ια σ η μ α ν τ ικ ά π λ εο ν εκ τή μ α τα α λ λ ά κ α ι κ ά π ο ια μ ειο ν εκ τ ή μ α τ α. Τ α π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α κ α ι τα μ ε ιο ν ε κ τ ή μ α τ α τ ό σ ο α π ό π λ ευ ρ ά ς κ α τ α ν α λ ω τ ή ό σ ο κ α ι α π ό π λ ε υ ρ ά ς π α ρ α γ ω γ ο ύ κ α ι κ ρ ά τ ο υ ς α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι επ ιγ ρ α μ μ α τ ικ ά εδώ κ α ι έχ ο υ ν ω ς εξής: 2.2.1 Πλεονεκτήιιατα και ιιειονεκττιαατα για τ ο υ ζ καταvαλωτέc Πλεονεκτήματα για τους Καταναλωτές Α ) Δ ε ν π ερ ιέχ ο υ ν ε π ικ ίν δ υ ν ε ς ο υ σ ίε ς γ ια τη ν υ γ ε ία Β ) Δ η μ ιο υ ρ γ ε ίτ α ι π ρ ο σ τ α σ ία τω ν μ ε λ λ ο ν τ ικ ώ ν γ εν εώ ν. Η έ κ θ ε σ η τ ω ν π α ιδ ιώ ν σ τ α φ υ το φ ά ρ μ α κα π ο υ ε μ π ε ρ ιέ χ ο ν τ α ι σ τ ις τροφ ές θ α ε π η ρ ε ά σ ε ι τ η ν υ γ ε ία τ ο υ ς μ ε λ λ ο ν τ ικ ά. Γ ) Π ε ρ ιέ χ ο υ ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς θ ρ ε π τ ικ έ ς ο υ σ ίε ς, β ιτ α μ ίν ε ς κ α ι ιχ ν ο σ τ ο ιχ ε ία Δ ) Τ α γ ε υ σ τ ικ ά τ ο υ ς χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά ε ίν α ι α ν ώ τερ α κ α ι θ υ μ ίζ ο υ ν γ ε ύ σ ε ις π α λ α ιό τ ε ρ ω ν επ ο χώ ν Ε ) Υ π ά ρ χ ε ι εγγύηση γ νη σ ιό τη τα ς, γ ια τ ί ε λ έ γ χ ο ν τ α ι κ α ι π ισ τ ο π ο ιο ύ ν τ α ι α π ό ε γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο υ ς ο ρ γ α ν ισ μ ο ύ ς, π ου δ ίνουν τη σ φ ρ α γίδ α τ ο υ ς μ ό νο σ τα γ ν ή σ ια β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α Σ Τ ) Ε ίν α ι π ά ντα φ ρ έσ κα, αφ ού σ υ λ λ έ γ ο ν τ α ι κ α ι π ω λ ο ύ ν τ α ι μ ό νο σ τη ν επ ο χή τ ο υ ς κ α ι δεν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι σ υ ν τ η ρ η τ ικ ά γ ια τη δ ια τ ή ρ η σ η το υ ς Ζ ) Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τ α ς β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ε ν ισ χ ύ ο υ μ ε τη φ υ σ ικ ή μ α ς κ α τ ά σ τ α σ η κ α ι σ υ μ β ά λ ο υ μ ε σ τη ν π ρ ο σ π ά θ ε ια β ε λ τ ίω σ η ς του ο ικ ο σ υ σ τ ή μ α τ ο ς. Μειονεκτήματα για τους Καταναλωτές Α ) Τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ε ίν α ι α κ ρ ιβ ό τ ε ρ α σ ε σ χέσ η μ ε τα γ ε ω ρ γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α π ο υ π α ρ ά γ ο ν τ α ι μ ε σ υ μ β α τ ικ ή γ εω ρ γ ία Β ) Δ ε ν δ ια τ ίθ ε ν τ α ι σ τη ν α γ ο ρ ά ο ι π ο σ ό τ η τες π ου χ ρ ε ιά ζ ο ν τ α ι ο ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς Γ ) Ο ι κ α τα ν α λ ω τές π ρ έπ ε ι ν α α φ ιερ ώ σ ο υ ν π ε ρ ισ σ ό τ ερ ο χρ ό ν ο γ ια ν α α γ ο ρ ά σ ο υ ν β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα αφ ού τα κ α τ α σ τ ή μ α τ α π ο υ π ο υ λ ά ν ε β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ε ίν α ι π ο λ ύ λ ιγ ό τ ε ρ α α π ό αυτά που εμ π ο ρ εύ ο ν τ α ι τα κ ο ιν ά π ρ ο ϊό ν τ α (T7w.super-m arket. μ α ν ά β ικ α, π ο λ υ κ α τ α σ τ ή μ α τ α ) 2.2.2 Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα για τους παραγωγούς Πλεονεκτήματα για τους Παραγωγούς Α ) Ε ν ίσ χ υ σ η του μ ικ ρ ο μ ε σ α ίο ύ αγρότη. Η ο ικ ο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία θα α π ο τ ε λ έ σ ε ι την σ η μ α ν τ ικ ό τ ερ η π η γή ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς ε ν ίσ χ υ σ η ς γ ια π ο λ λ έ ς μ ικ ρ ο μ ε σ α ίε ς α γ ρ ο τ ικ έ ς

επιχειρήσεις* Β ) Δ ια τ η ρ ε ί τη β ιο π ο ικ ιλ ό τ η τ α κ α ι κ α θ ισ τ ά το έδ α φ ο ς κ α θ α ρ ό γ ια τ ις μ ε λ λ ο ν τ ικ έ ς γ ε ν ιέ ς Γ ) Δ ε ν κ ιν δ υ ν ε ύ ε ι η υ γ ε ία τω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν α π ό τ η ν ά μ ε σ η επ αφ ή μ ε τα φ υ τ ο φ ά ρ μ α κ α που σ ε α ντίθ ετη π ερ ίπ τω σ η ισ χ ύ ε ι Δ ) Ισ χ ύ ει ό τι έ χ ε ι α ν α φ ερ θ εί κ α ι σ α ν π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α γ ια τ ο υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς αφ ού ό λ ο ι ο ι π α ρ α γω γ ο ί ε ίν α ι κ α ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς Μειονεκτήματα για τους Παραγωγούς Α ) Τ α γ ε ω ρ γ ικ ά εφ ό δ ια έχ ο υ ν υ ψ η λ ό τ ερ ο κ ό σ τ ο ς Β ) Α π α ιτ ο ύ ν τ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ερ α ε ρ γ α τ ικ ά χ έ ρ ια Γ ) Ο ι ώ ρ ες ε ρ γ α σ ία ς υ π ε ρ δ ιπ λ α σ ιά ζο ν τ α ι Δ ) Τ ο δ ίκτυ ο δ ια ν ο μ ή ς κ α ι γ ε ν ικ ό τ ε ρ α το ε μ π ό ρ ιο β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν δ εν έ χ ε ι π ά ρ ε ι α κ ό μ η την α ν ά λ ο γ η έκ τ α σ η Ε ) Τ α π ρ ο ϊό ντα δεν α ντέχ ο υ ν π ο λ ύ κ α ιρ ό αφ ού δ εν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι σ υ ν τ η ρ η τ ικ ά Σ Τ ) Υ π ά ρ χ ο υ ν λ ίγ ο ι γ νώ σ τες του α ν τ ικ ε ιμ έ ν ο υ Ζ ) Υ π ά ρ χ ε ι ε λ λ ιπ ή ς ε ν η μ έρ ω σ η του κ ό σ μ ο υ 2.2.3 Πλεονεκτήματα για το κράτος Α ) Π ρ ό λ η ψ η τη ς δ η μ ό σ ια ς υ γ ε ία ς Β ) Ε ξ ο ικ ο ν ό μ η σ η εν έρ γ εια ς. Ο ι σ ύ γ χ ρ ο ν ες γ ε ω ρ γ ικ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν ε ν έ ρ γ ε ια ίσ η με το 12% τη ς σ υ ν ο λ ικ ή ς ε ν έ ρ γ ε ια ς (π ο τ ίσ μ α τ α π ο λ ύ μ εγ ά λ ω ν ε κ τ ά σ εω ν, π α ρ α γ ω γ ή σ υ νθετικώ ν λ ιπ α σ μ ά τ ω ν κ α ι φ υτοφ αρμάκω ν* κ.τ.λ.) ενώ α ν τ ίθ ετα, η ο ικ ο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία β α σ ίζε τ α ι σε λ ιγ ό τερ ο εν ε ρ γ ο β ό ρ ες δ ια δ ικ α σ ίε ς (π ό τ ισ μ α μ ικ ρ ώ ν σ χ ε τ ικ ά εκ τ ά σ εω ν, ξεβοτά ν ισ μ α, χλω ρ ή λ ίπ α ν σ η, κ.τ.λ.) Γ ) Π ρ ο σ τ α σ ία τη ς π ο ιό τη τ α ς του νερ ο ύ. Τ α φ υ το φ ά ρ μ α κ α α λ λ ά κ α ι τ α λ ιπ ά σ μ α τ α μ ο λ ύ ν ο υ ν τα επ ιφ α ν ε ια κ ά α λ λ ά κ α ι τα υ π ό γ ε ια νερ ά. Δ ) Π ρ ό λ η ψ η τη ς δ ιά β ρ ω σ η ς του εδάφ ους. Τ ο έδ α φ ο ς δ ια β ρ ώ ν ε τ α ι επ τά φ ο ρ ές π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο με την χρήση χ η μ ικ ώ ν α π ό ό τι δ ια β ρ ώ ν ε τ α ι φ υ σ ιο λ ο γ ικ ά. Ε ) Μ ε ίω σ η στην εισ α γω γ ή λ ιπ α σ μ ά τ ω ν. 2.3 Παράγοντε που καθορίζουν την συαπεοίφοοά των καταναλωτών Ό π ω ς σ ε ό λ α τα είδ η π ρ ο ϊό ν τ ω ν έ τ σ ι κ α ι σ τα β ιο λ ο γ ικ ά υ π ά ρ χ ο υ ν κ ά π ο ιο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς π ο υ κ α θ ο ρ ίζο υ ν την σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ά τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν κ α ι κ α τ ά σ υ ν έ π ε ια τ η ν ζή τ η σ η α υ τώ ν τω ν π ρ ο ϊό ντω ν. Ο ι π α ρ ά γο ντες που επ η ρ ε ά ζο υ ν τη ν σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά α υ τή χ ω ρ ίζ ο ν τ α ι σ ε δύο κ α τ η γ ο ρ ίε ς στους γ ε ν ικ ο ύ ς π α ρ ά γο ντες που ε ίν α ι σ ε γ ε ν ικ έ ς γ ρ α μ μ έ ς ίδ ιο ι γ ια ό λ α τα π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι σ το υ ς - 19-

ε ιδ ικ ο ύ ς π α ρ ά γο ντες π ο υ ε ίν α ι σ τη ν ο υ σ ία α υ τ ο ί π ο υ κ ά ν ο υ ν τ η ν δ ια φ ο ρ ο π ο ίη σ η α π ό ό λ α τα υ π ό λ ο ιπ α π ρ ο ϊό ντα π ο υ κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν σ το εμ π ό ρ ιο. Σ τ η ν π ρ ώ τη π ε ρ ίπ τ ω σ η ο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς δ ια κ ρ ίν ο ν τ α ι σ ε α) ο ικ ο ν ο μ ικ ο ύ ς, το π ο σ ό κ α ι τη ν δ υ νατό τη τα κ ά π ο ιο υ ν α δ ια θ έ σ ε ι χ ρ ή μ α τ α γ ια την α π ό κτη σ η του π ρ ο ϊό ν τ ο ς, β) ψ υ χ ο λ ο γ ικ ο ύ ς κ α ι κ ο ιν ω ν ικ ο ύ ς, τ η ν ε π ιθ υ μ ία δ η λ α δ ή κ ά π ο ιο υ γ ια έν τα ξη σ ε έν α σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο κ ο ιν ω ν ικ ό σ ύ ν ο λ ο ή γ ια ε π ίδ ε ιξ η κ ά π ο ια ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς, γ) τ υ χ α ίο υ ς, π.χ. επ η ρ εα σ μ ό ς α π ό δ ια φ η μ ίσ ε ις, μ ιμ η τ ισ μ ό ς, δ) δ η μ ο γ ρ α φ ικ ο ύ ς. π.χ. το ε ν δ ια φ έ ρ ω ν τ ω ν κ α τα ν α λ ω τώ ν ε π η ρ ε ά ζε τ α ι α π ό τ η ν α ύ ξ η σ η τω ν μ ε λ ώ ν τη ς ο ικ ο γ έ ν ε ια ς (Ε ξα δ ά κτυ λο ς.2 0 0 1,σ ελ.3 3 ). Σ τ η ν δεύ τερ η π ε ρ ίπ τ ω σ η κ α ι ε ιδ ικ ά ό σ ο ν α φ ο ρ ά τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα υ π ά ρ χο υ ν π ιο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς ό π ω ς α ) η ε π ικ α ιρ ό τ η τ α, π ιο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α τα π ρ όσφ ατα δ ια τ ρ ο φ ικ ά σ κ ά ν δ α λ α μ ε τα κ ο τ ό π ο υ λ α κ α ι τα β ο ο ειδ ή π ο υ έχ ο υ ν α ν η σ υ χ ή σ ε ι το κ α τ α ν α λ ω τ ικ ό κ ο ιν ό, β) η π ρ ο σ π ά θ ε ια τ ω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν ν α π ρ ο μ η θ ε υ τ ο ύ ν ό σ ο το δ υ ν α τ ό π ερ ισ σ ό τερ ο α σ φ α λή τ ρ ό φ ιμ α π ο υ σ τη ν σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η π ε ρ ίπ τ ω σ η ε ίν α ι τ α β ιο λ ο γ ικ ά τ ρ ό φ ιμ α, γ) η ε π ιθ υ μ ία τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν γ ια α π ο φ υ γή τ ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν π ο υ π ε ρ ιέ χ ο υ ν γ ε ν ε τ ικ ά τ ρ ο π ο π ο ιη μ έ ν ο υ ς ο ρ γ α ν ισ μ ο ύ ς, δ) η ε π ιθ υ μ ία τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν ν α σ τ η ρ ίξ ο υ ν το υ ς β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς λ α μ β ά ν ο ν τ α ς υπόψ η τους τ ις θ ε τ ικ έ ς σ υ ν έ π ε ιε ς τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς γ ια το ευ ρ ύ τερ ο π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν (α π ο φ υ γή ρ ύ π α νσ η ς τω ν υ π ό γ ειω ν υ δ ά τω ν α π ό ν ιτ ρ ικ ά κ α ι φ υ τ ο φ ά ρ μ α κ α κ.λ.π.), ε) η ε π έ κ τ α σ η κ α ι η α ύ ξ η σ η της π ο ικ ιλ ία ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν π ο υ κ α λ ύ π τ ο υ ν σ ή μ ε ρ α τ ις α ν ά γ κ ε ς ε ν ό ς π λ ή ρ ο υ ς π ρ ο γρ ά μ μ α το ς διατροφ ής. Ε π ίσ η ς θα π ρ έ π ε ι ν α σ η μ ε ιω θ ε ί ό τ ι σ το ά μ ε σ ο μ έ λ λ ο ν α ν α μ έ ν ε τ α ι σαφ έσ τατα α ύ ξη σ η τη ς κ α τ α ν ά λ ω σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν γ ια το υ ς π α ρ α κ ά τ ω λ ό γο υ ς: Α ) Λ ό γ ω τη ς β ε λ τίω σ η ς κ α ι ε ν τ α τ ικ ο π ο ίη σ η ς τ η ς ε ν η μ έ ρ ω σ η ς τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν γ ια τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα Β ) Λ ό γ ω του ό τ ι τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α το π ο θ ετο ύ ντα ι σ ε ο λ ο έ ν α κ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς α γ ο ρ ές (super-m arkets, μ α ν ά β ικ α, κ α τ α σ τ ή μ α τ α τ ρ ο φ ίμ ω ν κ.λ.π.) κ α ι Γ ) Λ ό γ ω τη ς α ν α μ ε ν ό μ ε ν η ς μ ε ίω σ η ς τω ν τ ιμ ώ ν τους ε ξ α ιτ ία ς τ η ς β ε λ τ ίω σ η ς τω ν μ έ σ ω ν κ α ι μ εθ όδω ν π α ρ α γω γ ή ς κ α ι τη ς κ α λ ύ τ ε ρ η ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς τη ς π α ρ α γ ω γ ή ς, τ υ π ο π ο ίη σ η ς κ α ι δ ια κ ίν η σ η ς τους. -20-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 3.1 Γενικά Τ ο εμ π ό ρ ιο α γ ρ ο τ ικ ώ ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν δ εν δ ια φ έ ρ ε ι α π ό τη ν λ ο γ ικ ή του εμ π ο ρ ίο υ ο π ο ιουδήποτε π ρ ο ϊό ντο ς. Ό π ω ς σ ε ό λ α τα ε ίδ η έ τ σ ι κ α ι σ τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι μ έθ ο δ ο ι του μ ά ρ κ ετιν γ κ (π ρ ο σ α ρ μ ο σ μ έν ο ι σ τη ν δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό τ η τ α τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ) γ ια τ η ν επ ίτ ε υ ξη τω ν σ τόχω ν τω ν π α ρ α γω γ ώ ν α λ λ ά κ α ι το ν εμ π ό ρ ω ν. Σ τ ο κ ε φ ά λ α ιο α υ τό θ α α ν α φ ερ θ ο ύ ν κ α ι θα α ναλυ θ ο ύ ν κ α τ ά το δ υ νατόν π ε ρ ισ σ ό τ ερ ο ο ι τ ρ ό π ο ι δ ιά θ ε σ η ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τη ν αγορά, ο ι τ ρ ό π ο ι α γ ο ρ ά ς κ α ι τα σ η μ ε ία π ώ λ η σ η ς, τ α δ ίκ τ υ α δ ια ν ο μ ή ς, η σ τ ρ α τ η γ ικ ή π ρ ο ώ θ η σ η ς κ α ι δ ια φ ή μ ισ η ς, η τ ιμ ο λ ο γ ια κ ή π ο λ ιτ ικ ή κ α ι γ ε ν ικ ό τ ε ρ α το π ώ ς β ρ ίσ κ ε ι χ ώ ρ α το ε μ π ό ρ ιο β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν σ τη ν ε λ λ η ν ικ ή αγορά. 3.2 Τρόποι Διάθεση c Βιολογικών Προϊόντων Ο ι τ ρ ό π ο ι δ ιά θ ε σ η ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α π ό τ η ν π λ ε υ ρ ά τ ω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν δ ια κ ρ ίν ο ν τ α ι σ τη ν χ ο ν δ ρ ικ ή π ώ λ η σ η κ α ι τ η ν λ ια ν ικ ή π ώ λ η σ η. Ο κ α θ έ ν α ς α π ό α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς τρ ό π ο υ ς π ώ λη σ η ς δ ια κ ρ ίν ε τ α ι σ ε ε π ιμ έ ρ ο υ ς τρ ό π ο υ ς δ ιά θ ε σ η ς. Σ τ η σ υ ν έ χ ε ια δ ια κ ρ ίν ο ν τ α ι κ α ι επ ισ η μ α ίν ο ν τ α ι ο ι τρ ό π ο ι α υ το ί κ α θ ώ ς κ α ι π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α κ α ι τα μ ε ιο ν ε κ τ ή μ α τ α το υ κ α θ ε ν ό ς α π ό α υ τούς ξεχω ρ ισ τά. 3.2.1 Χονδρική Πώληση Βιολογικών Προϊόντων 0 τρ όπος αυτός δ ιά θ εσ η ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ό π ω ς κ α ι ο π ο ιο υ δ ή π ο τ ε ά λ λ ο υ π ρ ο ϊό ντο ς σ η μ α ίν ε ι την π ώ λη σ η από τον π α ρ α γ ω γ ό σ το ν έμ π ο ρ ο. Η χ ο ν δ ρ ικ ή π ώ λ η σ η σ τ ο ν τ ο μ έ α αυτό υ π ά ρ χ ε ι σ τ ις εξή ς μορφές: Α ) Χ ο ν δ ρ ικ ή π ώ λη σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ ε ε τ α ιρ ε ίε : δ ιά ν ο m ic Ο τρ όπος αυτός α π ο τ ε λ ε ί τον π ιο δ ια δ ε δ ο μ έν ο τρ ό π ο δ ια κ ίν η σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν στην χώ ρ α μας. ε ξ α ιτ ία ς τω ν π α ρ α κ ά τ ω α ν α φ ερ ό μ ενω ν π λ ε ο ν ε κ τ η μ ά τ ω ν κ α ι τω ν ε ξ α γ ω γ ικ ώ ν δυνατοτήτω ν π ο λ λ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν (π.χ. ε λ α ιό λ α δ ο, ελ ιές). Τ α π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α σ ε α υ τή τ η ν π ε ρ ίπ τ ω σ η ε ίν α ι κ α τ ά κ ύ ρ ιο λόγο η δυνατότη τα π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ισ μ ο ύ τ η ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς, το ό τ ι δ εν α π α ιτ ε ίτ α ι δ ια λογή, τυπ ο π ο ίη σ η, κ α ι σ υ σ κ ε υ α σ ία. το ό τ ι γ ίν ε τ α ι α π ο ρ ρ ό φ η σ η ό λ η ς τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς, δ εν ε ίν α ι α π α ρ α ίτ η τ ο ι ο ι α π ο θ η κ ε υ τ ικ ο ί χ ώ ρ ο ι α π ό τω ν π α ρ α γω γ ό, δ εν α π α ιτ ο ύ ν τ α ι μ ε τ ά -σ υ λ λ ε κ τ ικ έ ς δ ια δ ικ α σ ίε ς, δεν α π α ιτ ο ύ ν τα ι μ έσ α κ α ι δ ίκ τ υ ο δ ια ν ο μ ή ς κ α ι τ έ λ ο ς υ π ά ρ χ ε ι μ ικ ρ ή δ ια σ π ο ρ ά κιν δ ύ νου ω ς π ρ ο ς τα είδ η κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς. Π έ ρ α ό μ ω ς α π ό τα π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α υ π ά ρ χ ο υ ν κ α ι κ ά π ο ια μ ειο νεκτή μ α τα. Τ α β α σ ικ ό τ ε ρ α α π ό α υ τά ε ίν α ι ο ι σ χ ε τ ικ ά χ α μ η λ έ ς τ ιμ έ ς, το μ εγ ά λ ο σ χ ε τ ικ ά -21 -

π οσ οστό μη εμ π ο ρ εύ σ ιμ ο υ π ρ ο ϊό ν τ ο ς «φ ύρα». η α δ υ ν α μ ία ελέγχου τω ν τ ε λ ικ ώ ν τ ιμ ώ ν τω ν π ρ ο ϊό ντω ν π ρ ος τους κ α τ α ν α λ ω τ έ ς, η α δ υ ν α μ ία μ ε τ α π ο ίη σ η ς τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, η α π ώ λ ε ια ενδεχο μ ένω ς τη ς α ν α γ ν ω ρ ισ ιμ ό τ η τ α ς τ ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ό τα ν υ π ά ρ χ ε ι α ν ά μ ιξ η π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α ι τελευ τα ίο α λ λ ά π ο λ ύ σ η μ α ν τ ικ ό το μ ε γ ά λ ο δ ιά σ τ η μ α α π ο π λ η ρ ω μ ή ς. Β ) Χ ο ν δ ρ ικ ή π ώ λ η σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ ε α λ υ σ ίδ ε ς su per-m arket Ο τρ όπος α υ τό ς α π ο τελεί έν α ν ο λ ο έ ν α α υ ξ α ν ό μ ε ν ο τρ όπο δ ια κ ίν η σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν στη χώ ρα μ α ς ε ξ α ιτ ία ς κ υ ρ ίω ς τη ς κ α λ ύ τ ε ρ η ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς π ο λ λ ώ ν μ ικ ρ ώ ν μ ο ν ά δ ω ν π α ρ α γ ω γ ή ς (π.χ. θ ερ μ ο κή π ια, μ ικ ρ έ ς ο ικ ο τ ε χ ν ίε ς μ ετα π ο ίη σ η ς). Τ α π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α σ τη ν π ε ρ ίπ τ ω σ η α υ τή ε ίν α ι κ α ταρχή ν ό τι υ π ά ρ χ ει μ εγ ά λ ο ς α ρ ιθ μ ό ς υ π ο ψ ή φ ιω ν π ελα τώ ν, υ π ά ρ χ ε ι ε υ κ ο λ ία σ τη δ υ ν α τό τη τα α ν α γ ν ώ ρ ισ η ς από τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ή, π ρ ο σ φ έ ρ ε τ α ι η δ υ ν α τό τη τα ε π ίτ ε υ ξ η ς υ ψ η λ ή ς π ρ ο σ τ ιθ έ μ ε ν η ς α ξ ία ς, υ π ά ρ χ ει η δ υ νατό τη τα ε π έ κ τ α σ η ς κ α ι σ ε ά λ λ α π ρ ο ϊό ν τ α, υ π ά ρ χ ε ι δ υ ν α τ ό τη τ α μ ε ρ ικ ή ς μ ετα π ο ίη σ η ς π ρ ο ϊό ντω ν (π.χ. μ α ρ μ ελ ά δ ες), υ π ά ρ χ ε ι σ χ ε τ ικ ά μ ικ ρ ό ρ ίσ κ ο μ ε τ η ν δ ια σ π ο ρ ά τω ν π ελατώ ν. Τ α β α σ ικ ά μ ε ιο ν ε κ τ ή μ α τ α ε ίν α ι ό τ ι α π α ιτ ε ίτ α ι τ υ π ο π ο ίη σ η κ α ι σ υ σ κ ε υ α σ ία, α π α ιτ ο ύ ν τ α ι μ έσ α κ α ι δ ίκτυ ο δ ια ν ο μ ή ς, ε π ικ ρ α τ ε ί μ εγ ά λ ο ς α ν τ α γ ω ν ισ μ ό ς α π ό ο μ ο ε ιδ ή π ρ ο ϊό ν τ α υ π ά ρ χ ε ι μ έσ ο - μ εγάλο δ ιά σ τ η μ α α π ο π λη ρ ω μ ή ς. Α π α ιτ ε ίτ α ι μ ε γ ά λ η σ χ ε τ ικ ά γ κ ά μ α π ρ ο ϊό ν τ ω ν γ ια ν α «μ π ει» κ ά π ο ιο ς π α ρ α γω γ ό ς σ τη ν α γ ο ρ ά κ α ι τ έ λ ο ς υ π ά ρ χ ε ι α δ υ ν α μ ία π ε ρ α ιτ έ ρ ω ε ν η μ έ ρ ω σ η ς τ ω ν κατα ναλω τώ ν. Π Χ ο ν δ ρ ικ ή π ώ λη σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ ε κ α τ α σ τ ύ α α τ α β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Α π ο τ ε λ ε ί ε π ίσ η ς έν α ν ο λ ο έ ν α κ α ι α υ ξ α ν ό μ ε ν ο τρ ό π ο δ ια κ ίν η σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τη χώ ρα μας, ε ξ α ιτ ία ς κ υ ρ ίω ς τη ς α ν ά π τ υ ξη ς π ο λ λ ώ ν τ έτο ιω ν μ ικ ρ ώ ν α λ λ ά κ α ι μ εγ α λ ύ τ ε ρ ω ν κ α τα σ τη μ ά τω ν στα μ εγ ά λ α α σ τ ικ ά κ έ ν τ ρ α κ α ι ό χ ι μόνο. Β α σ ικ ό π λ ε ο ν έ κ τ η μ α του τρ ό π ο υ α υ το ύ ε ίν α ι ό τι ο ι π ω λ ή σ ε ις ε ίν α ι π ρ ο σ ω π ικ έ ς κ α ι γ ίν ε τ α ι εν η μ έρ ω σ η σ το υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς, ε π ίσ η ς υ π ά ρ χ ε ι η δυνατότητα π ώ λ η σ η ς π ρ ο ϊό ντω ν «χύ μ α» α ν το κ α τ ά σ τ η μ α ελ έ γ χ ε τ α ι κ α ι π ισ τ ο π ο ιε ίτ α ι, α κ ό μ η υ π ά ρ χει δ υ νατότητα β ε λ τίω σ η ς τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν μ έσ α α π ό π α ρ α τ η ρ ή σ ε ις τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν, υ π ά ρ χ ε ι δυ νατότητα α ν τ α λ λ α γ ή ς α π ό ψ εω ν μ ετα ξύ π ω λη τή κ α ι κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν κ α ι τ έλ ο ς δ ίν ε τ α ι η ε υ κ ο λ ία σ ε β ε λ τιώ σ εις κ α ι τ ρ ο π ο π ο ιή σ εις τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν (π.χ. τη ς σ υ σ κ ε υ α σ ία ς ). Μ ε ιο ν ε κ τ ή μ α τ α α υ το ύ του τρόπου δ ιά θ εσ η ς ε ίν α ι ό τι α π α ιτ ε ίτ α ι δ ίκ τ υ ο δ ια ν ο μ ή ς, α π α ιτ ε ίτ α ι μ ε γ ά λ η γ κ ά μ α π ρ ο ϊό ν τ ω ν, υ π ά ρ χει μ εγάλο σ χ ετικ ά «ρ ίσ κ ο» μ ε τη μ εγ ά λ η δ ια σ π ο ρ ά π ελα τώ ν, α π α ιτ ε ίτ α ι χ ρ ό ν ο ς γ ια την π ρ οώ θηση κ α ι την δ ια ν ο μ ή τω ν π ρ ο ϊό ντω ν, ε π ικ ρ α τ ε ί μ ε γ ά λ ο ς α ν τ α γ ω ν ισ μ ό ς α π ό ο μ ο ε ιδ ή π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι ό π ω ς κ α ι σ ε ά λ λ ε ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις υ π ά ρ χ ε ι μ ε γ ά λ ο δ ιά σ τ η μ α α π ο π λ η ρ ω μ ή ς. 3.2.2 Λιανική Πώληση Βιολογικών προϊόντων Μ ε τον όρο λ ια ν ικ ή π ώ λ η σ η εν ν ο ο ύ μ ε τ η ν α π ε υ θ ε ία ς π ώ λ η σ η τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α π ό τον π αραγω γό στον κ α τ α ν α λ ω τ ή. Η λ ια ν ικ ή π ώ λ η σ η σ τ ο ν τ ο μ έ α α υ τό υ π ά ρ χ ε ι σ τ ις ε ξ ή ς μορφ ές: 22-

Α ) Λ ια ν ικ ή π ώ λη σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ ε λ α ϊκ έ ς ανοοέα β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ή σ ε σ υ α β α η κ έ α λ α ϊκ έ α α γ ο ρ ές. Ο τρ όπος αυτός α π ο τ ε λ ε ί έν α ν π α ρ α δ ο σ ια κ ό τρ όπο δ ια κ ίν η σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α π ό το ξ ε κ ίν η μ α τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς στη χ ώ ρ α μας. Σ ή μ ε ρ α δ ια κ ιν ο ύ ν τ α ι κ α θ η μ ε ρ ιν ά π ε ρ ισ σ ό τ ερ ο ι από 5-7 τ ό ν ο ι β ιο λ ο γ ικ ώ ν ν ω π ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τ ις α γ ο ρ ές β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τη ν Α θ ή ν α κ α θ ώ ς ε π ίσ η ς σ η μ α ν τ ικ έ ς π ο σ ό τη τες δ ια κ ιν ο ύ ν τ α ι κ α ι σ ε ά λ λ ε ς π ό λ ε ις τη ς χ ώ ρ α ς μ α ς. Τ α β α σ ικό τερ α π λ εο ν εκ τ ή μ α τ α σ ε α υ τή τη ν π ε ρ ίπ τ ω σ η γ ια το υ ς π α ρ α γ ω γ ο ύ ς ε ίν α ι ό τ ι υ π ά ρ χ ε ι δυ νατότητα δ ιά θ εσ η ς α κ ό μ η κ α ι τω ν π ο ιο τ ικ ά κ α τ ώ τ ε ρ ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, δ εν α π α ιτ ε ίτ α ι τυ π ο π ο ίη σ η κ α ι σ υ σ κ ευ α σ ία. η π λ η ρ ω μ ή ε ίν α ι τ ο ις μ ετρ η το ίς, μ π ο ρ ε ί ν α ε π ιτ ευ χ θ εί υ ψ η λ ή σ χ ε τ ικ ά τ ιμ ή α κ ό μ α κ α ι γ ια τα «δ ια λ ο γή ς» π ρ ο ϊό ντα, δεν α π α ιτ ε ίτ α ι δ ίκ τ υ ο δ ια ν ο μ ή ς κ α ι υ π ά ρ χ ε ι ά μ ε σ η κ α ι κ α θ η μ ε ρ ιν ή επαφ ή μ ε τους κ α τ α ν α λ ω τ έ ς κ ά τ ι το ο π ο ίο β ο η θ ά ε ι σ τη ν σ ω σ τή π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η κ α ι εν η μ έ ρ ω σ η γ ια τις α ν ά γ κ ες τω ν κ α τα ναλω τώ ν. Ε κ τ ό ς ό μ ω ς α π ό τα π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α υ π ά ρ χ ο υ ν κ α ι κ ά π ο ια π ο λ ύ σ η μ α ν τ ικ ά μ ειο ν εκ τή μ α τα, μ ε ρ ικ ά α π ό α υ τά ε ίν α ι το κ ό σ τ ο ς τω ν ω ρ ώ ν ε ρ γ α σ ία ς π ου χά ν ο ν τ α ι από τα κ τή μ α τα αφ ού ο π α ρ α γω γ ό ς π ρ έ π ε ι ν α β ρ ίσ κ ε τ α ι σ το σ η μ ε ίο π ώ λ η σ η ς, ε π ίσ η ς το γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι α π α ιτ ε ίτ α ι κ α τ ά λ λ η λ η υ π ο δ ο μ ή (π.χ. α π ο θ η κ ε υ τ ικ ο ί χ ώ ρ ο ι, ψ υ γ εία ) κ ά τ ι π ο υ π ο λ λ έ ς φ ο ρ ές δεν ε ίν α ι εφ ικτό, α κ ό μ η σ η μ α ν τ ικ ό π ρ ό β λ η μ α ε ίν α ι ο ι μ ε γ ά λ ε ς α π ο σ τ ά σ ε ις τω ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ω ν α γ ρ ο κ τ η μ ά τ ω ν από τα μ εγ ά λ α α σ τ ικ ά κ έν τρ α κ α ι τ έλ ο ς η α ν υ π α ρ ξ ία κ α τ ά λ λ η λ ω ν δ ο μ ώ ν σ τ ή ρ ιξ η ς α π ό το υ ς Δ ή μ ο υ ς. Β ) Λ ια ν ικ ή π ώ λη σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α π ό το κ τ ή ιια Ο τρ όπος αυτός δ ιά θ ε σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν δ εν ε ίν α ι α ν ε π τ υ γ μ έ ν ο ς σ τ η ν χ ώ ρ α μ α ς ενώ αντιθ έτω ς ε ίν α ι π ο λ ύ δ ια δ εδ ο μ έν ο ς σ τ ις π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς ε υ ρ ω π α ϊκ έ ς χ ώ ρ ες. Μ ε β ά σ η κ ά π ο ιε ς έρ ε υ ν ε ς που έχουν π ρ α γ μ α τ ο π ο ιη θ ε ί θ ε ω ρ ε ίτ α ι ό τ ι α φ εν ό ς μ εν μ ε τη ν α ν ά π τ υ ξη το υ ο ίκ ο - κ α ι α γ ρ ο - το υ ρ ισ μ ο ύ. αφ ετέρου δε μ ε τη ν κ α τ ά λ λ η λ η ο ρ γ ά ν ω σ η κ α ι υ π ο δ ο μ ή π ο λ λ ώ ν α γ ρ ο κ τ η μ ά τ ω ν, θα α π ο τελέσ ε ι ένα π ο λύ εν δ ια φ έρ ο ντα τρ όπο π ρ ο ώ θ η σ η ς κ α ι π ώ λ η σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Τ α π λ εο ν εκτή μ α τ α σ ε αυτήν την π ε ρ ίπ τ ω σ η γ ια τ ο υ ς π α ρ α γ ω γ ο ύ ς ε ίν α ι ό τ ι υ π ά ρ χ ε ι η δ υ ν α τό τη τα π ρ ο σ φ ο ρ ά ς κ α ι ά λ λ ω ν υ π η ρ εσ ιώ ν (π.χ. α γ ρ ο τ ο υ ρ ισ μ ό ς). ο τ ρ ό π ο ς π λ η ρ ω μ ή ς κ α ι σ ε α υ τή τη ν π ερ ίπ τω σ η ε ίν α ι μ ετρ η το ίς. υ π ά ρ χ ε ι η δ υ νατό τη τα π ρ ο σ φ ο ρ ά ς (μ ε ρ ικ ώ ς ) μ ε τ α π ο ιη μ έ ν ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α ι β εβ α ίω ς υ π ά ρ χ ε ι ά μ εσ η επ αφ ή μ ε το υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς. Τ α μ ε ιο ν ε κ τ ή μ α τ α ε ίν α ι ό τ ι κ α ι σ ε α υ τή ν την μορφ ή δ ιά θ εσ η ς τω ν π ρ ο ϊό ντω ν α π α ιτ ο ύ ν τ α ι κ α τ ά λ λ η λ ε ς υ π ο δ ο μ έ ς ό π ω ς ψ υ γ ε ία κ α ι α π ο θ ή κ ες, α π α ιτ ε ίτ α ι η δ η μ ιο υ ρ γ ία κ α τ ά λ λ η λ ω ν χώ ρ ω ν υ π ο δ ο χ ή ς, α π α ιτ ε ίτ α ι α σ φ α λ ή ς κ α ι ο μ α λ ή ο δ ικ ή σύνδεση, α π α ιτ ο ύ ν τα ι επ ιπ λ έο ν γ ν ώ σ ε ις γ ια τη ν ε π ίτ ε υ ξ η τω ν π ω λ ή σ ε ω ν κ α ι το β α σ ικ ό τ ε ρ ο ίσ ω ς ό τι η α π ό σ τα σ η τω ν κ τη μ ά τω ν α π ό τα μ εγ ά λ α α σ τ ικ ά κ έ ν τ ρ α ε ίν α ι μ εγ ά λ η. Γ ) Λ ια ν ικ ή π ώ λη σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α π ό σ υ λ λ ο γ ικ ο ύ c (ρ οοεκ. ό π ω ς ο ι Σ υ ν ε τ α ιρ ισ μ ο ύ ιιέσ ω τ ο π ικ ώ ν κατασττηιά τω ν.

Σ ε αυτήν την π ε ρ ίπ τω σ η, η δ ιά θ ε σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ε ίν α ι ίσ ω ς ευ κ ο λ ό τ ερ η, υπάρχουν κ α ι λ ειτο υ ρ γ ο ύ ν ή δη σ ε α ρ κ ε τ έ ς π ε ρ ιο χ έ ς τη ς χ ώ ρ α ς μ α ς τ έ τ ο ιε ς μ ο ρ φ ές ο ρ γ ά ν ω σ η ς τω ν π αραγω γώ ν μ α π ο λύ κ α λ ά α π ο τελέσ μ α τα κ α ι α ν α μ έ ν ε τ α ι α ύ ξη σ η π α ρ ό μ ο ιω ν π ερ ιπ τ ώ σ εω ν. Έ χ ε ι σ η μ ε ιω θ ε ί ό τι σ ε π ε ρ ιο χ έ ς π ου ε ίν α ι α ν επ τυ γ μ έν ο ς ο τ ο υ ρ ισ μ ό ς (θ ε ρ ιν ό ς ή χ ε ιμ ε ρ ιν ό ς ) έ χ ε ι μ εγαλύ τερ η επ ιτ υ χ ία α υ τή η π ρ ο σ π ά θ ε ια. Ο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο ς τ ρ ό π ο ς π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι ό λ α τα π λ εο ν εκ τή μ α τα που π α ρ α τη ρ ο ύ ν τα ι κ α ι σ τ ις π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ε ς α ναφ ο ρ ές, α π α ιτ ε ί ό μ ω ς κ α λ ύ τ ε ρ η οργάνω σ η ό λ ω ν τω ν επ ιμ έρ ο υ ς π α ρ α μ έτρ ω ν (ο ρ γά νω σ η π α ρ α γω γ ή ς, μ ετα π ο ίη σ η ς, π ω λή σ εω ν ). Ε π ιπ λ έ ο ν π α ρ ο υ σ ιά ζε ι το π λ ε ο ν έ κ τ η μ α ό τ ι π α ρ έ χ ε ι ά μ ε σ η επ αφ ή μ ε τ ο υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς, δ ια ρ κ ή ενημέρ ω σ η τω ν κ α τα ν α λ ω τ ώ ν από το υ ς ίδ ιο υ ς το υ ς β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς. δ υ νατό τη τα ά μ ε σ η ς κατα γρ α φ ή ς τω ν α ν α γ κ ώ ν τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν κ α ι δ υ ν α τό τη τα ρ ύ θ μ ισ η ς τ η ς π ρ ο σ φ ο ρ ά ς ε ιδ ώ ν σ ε σχέση με τη ζή τη σ η. Τ ο β α σ ικ ό τερ ο μ ε ιο ν έ κ τ η μ α ε ίν α ι ό τ ι η δ η μ ιο υ ρ γ ία τ έτο ιω ν χώ ρ ω ν έ κ θ ε σ η ς κ α ι π ώ λη σ η ς σ ε σ χ ε τ ικ ά μ εγ ά λ α α σ τ ικ ά κ έν τρ α, α π ο κ λ ε ίε ι το υ ς κ α τ ο ίκ ο υ ς α π ο μ α κ ρ υ σ μ έν ω ν περιοχώ ν. 3.3 Ανοοά Βιολογικών Προϊόντων Σ το π α ρ ώ ν κ εφ ά λ α ιο θα α ν α φ έρ ο ν τ α ι κ α ι α ν α λ ύ ο ν τ α ι ο ι τ ρ ό π ο ι α γ ο ρ ά ς κ α θ ώ ς κ α ι τα σ η μ ε ία π ώ λη σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τα ο π ο ία μ π ο ρ ε ί ν α α π ε υ θ υ ν θ εί ο κ ά θ ε κ α τ α ν α λ ω τ ή ς γ ια την α γορά κ α ι χρ ή σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν. Σ ε α υ τή ν την π ε ρ ίπ τ ω σ η ο τ ρ ό π ο ς α γ ο ρ ά ς γ ια το ν κ α τ α ν α λ ω τ ή ε ίν α ι μ έσ ω κ α τ α σ τη μ ά τω ν ' ή αγορώ ν λ ια ν ικ ή ς π ώ λ η σ η ς κ α θ ώ ς κ α ι μ έσ ω δ ια δ ικ τ ύ ο υ. Ο τ ε λ ε υ τ α ίο ς τ ρ ό π ο ς ε ίν α ι σ ε α ρ χ ικ ό α κ ό μ η σ τά δ ιο στην' χώ ρ α μ α ς α λ λ ά π α ρ ό λ α α υ τά έ χ ε ι μ ια α ν ο δ ικ ή π ο ρ ε ία μ ε μ ε γ ά λ η ε ξ έ λ ιξ η σ το μ έλ λ ο ν. Τ α κ υ ρ ιό τερ α σ η μ ε ία λ ια ν ικ ή ς π ώ λ η σ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν χ ω ρ ίζ ο ν τ α ι σ τ ις α κ ό λ ο υ θ ε ς κατη γο ρ ίες: Α ) Ε Ε ε ιδ ικ ε υ ιιέ ν α κατα σ τή ιχα τα π ώ λ υ σ τ κ β ιο λ ο γ ικ ώ ν ' π ροϊόντω ν' Π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια κ α τ α σ τή μ α τα β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν π ου ελ έ γ χ ο ν τ α ι κ α ι π ισ τ ο π ο ιο ύ ν τ α ι α π ό τους α ρ μ ό δ ιο υ ς Ο ρ γ α ν ισ μ ο ύ ς, τα ο π ο ία μ π ο ρ ο ύ ν ν α κάνουν' π ω λ ή σ ε ις β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ ε «χύμα» μορφ ή κ α ι έτσ ι η τ ιμ ή ς το υ ς ν α μην' ε ίν α ι π ο λ ύ μ εγ α λ ύ τερ η α π ό τα α ν τ ίσ τ ο ιχ α σ υ μ β α τ ικ ά π ρ ο ϊό ντα ενώ υ π ά ρ χο υ ν κ α ι π ο λ λ ά κ α τ α σ τ ή μ α τ α π ο υ δ ια κ ιν ο ύ ν β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α χ ω ρ ίς ν α ελέγχοντα ι. Τ α τελ ευ τα ία δεν' μ π ο ρ ο ύ ν ν α π ρ ο β ο ύ ν σ ε π ω λ ή σ ε ις π ρ ο ϊό ντω ν' π ο υ δ εν ε ίν α ι σ υ σ κευ α σ μ ένα κ α ι τυ π ο π ο ιη μ ένα. Β ) Α λ υ σ ίδ ε ς τω ν super-m arkets Στην' π ερ ίπ τω σ η α υ τή π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια μ ε γ ά λ ε ς α λ υ σ ίδ ε ς su p e r-m a rket ο ι ο π ο ίε ς π ω λ ο ύ ν β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α στα π ε ρ ισ σ ό τ ερ α α π ό 'τ α κ α τ α σ τ ή μ α τ α π ο υ διατηρούν*. Τ ο ν τ ε λ ε υ τ α ίο κ α ιρ ό οι π ερ ισ σ ό τερ ες από τ ις ετ α ιρ ίε ς α υ τές εμ φ ανίζουν' κ α ι β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α μ ε την φ ίρ μ α τους. Στην* -24 -

ο υ σ ία γ ια τα π ρ ο ϊό ν τ α α υ τά σ υ ν ε ρ γ ά ζο ν τ α ι μ ε κ ά π ο ιο υ ς π α ρ α γ ω γ ο ύ ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α ι η ετα ιρ ε ία α ν α λ α μ β ά ν ε ι τη ν σ υ σ κ ε υ α σ ία, το p ro m o tio n κ α ι τη ν το π ο θ έτη σ η του π ρ ο ϊό ν τ ο ς μ ε σ τόχο την λ ια ν ικ ή π ώ λη σ η. Χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό π α ρ ά δ ε ιγ μ α σ τ η ν χ ώ ρ α μ α ς ε ίν α ι ο ι μ ε γ ά λ ε ς α λ υ σ ίδ ε ς su p e r m arket ό π ω ς η ε τ α ιρ ε ία Α φ ο ί Β ε ρ ό π ο υ λ ο ι. τα Α Β Β α σ ιλ ό π ο υ λ ο ς. τ α C a rre fo u r-μ α ρ ιν ό π ο υ λ ο ς κ α ι Μ α σ ο ύ τ η ς. Π Λ α ϊκ έ ς ayooic Η π ώ λη σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ ε λ α ϊκ έ ς α γ ο ρ ές π ρ α γ μ α τ ο π ο ιε ίτ α ι σ ε α ) λ α ϊκ έ ς α γ ο ρ ές β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν, ό π ο υ π ω λ ο ύ ν τ α ι α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά κ α ι μ ό ν ο α γ ρ ο τ ικ ά β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α α π ό π α ρ α γω γούς κ α ι δεν ε ίν α ι σ υ σ κ ε υ α σ μ έ ν α (ε κ τ ό ς ε ξ α ιρ έ σ ε ω ν, π.χ. ζ υ μ α ρ ικ ά, μ α ρ μ ε λ ά δ ε ς ) κ α ι β) σ τ ις κ λ α σ σ ικ έ ς λ α ϊκ έ ς α γ ο ρ ές σ τ ις ο π ο ίε ς ό μ ω ς α ρ κ ε τ ο ί β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς δ ια κ ιν ο ύ ν τα π ρ ο ϊό ν τ α τους. Η π ρ ο σ π ά θ ε ια αυτή π ο λ λ έ ς φ ο ρ ές δ εν ε ίν α ι ο ρ γ α ν ω μ έ ν η μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α ο ι σ ύ ν δ ε σ μ ο ι β ιο κ α λ λ ιερ γ η τ ώ ν ν α ζη τ ο ύ ν α π ό το υ ς α ρ μ ό δ ιο υ ς φ ο ρ ε ίς ν α δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ο υ ν κ ά π ο ιε ς π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ις. Δ ) Α γ ο ρ ά β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ιιέ σ ω Δ ια δ ικ τ ύ ο υ Η μορφ ή αυτή α γ ο ρ ά ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τ η ν Ε λ λ ά δ α έ χ ε ι α ρ χ ίσ ε ι ν α α ν α π τ ύ σ σ ε τ α ι τα τελ ευ τα ία π έντε π ερ ίπ ο υ χ ρ ό ν ια. Ο ι ρ υ θ μ ο ί α ν ά π τ υ ξ η ς τ η ς ε ίν α ι α ρ γ ο ί α λ λ ά σ τ α θ ερ ο ί, κ α θ ώ ς α υ ξά ν ε τ α ι σ υ νεχώ ς το εν δ ια φ έρ ω ν τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν γ ια υ γ ιε ιν ά τ ρ ό φ ιμ α κ α ι έ χ ε ι α υ ξ η θ ε ί η χ ρ ή σ η του internet. Κ ά π ο ια χ ρ ό ν ια π ρ ιν ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι ή τ α ν δ ύ σ π ισ τ ο ι γ ια α γ ο ρ έ ς μ έσ ω το υ δ ια δ ικ τ ύ ο υ, αυτό έχ ει α ρ χ ίσ ε ι ν α ε ξ α λ ε ίφ ε τ α ι κ α ι υ π ά ρ χ ε ι μ εγ ά λ η ε ξ ο ικ ε ίω σ η τω ν α ν θ ρ ώ π ω ν μ ε τ ο υ ς Η / Υ. Β έ β α ια θα π ρ έπ ε ι ν α ε π ισ η μ α ν θ ε ί ό τ ι η α ν ά π τ υ ξη τ η ς εν λ ό γ ω α γ ο ρ ά ς στο ε ξ ω τ ε ρ ικ ό ε ίν α ι π ο λ ύ μ εγαλύ τερ η σ ε σ χέσ η μ ε την α ν ά π τυ ξη π ο υ υ π ά ρ χ ε ι σ τη ν χ ώ ρ α μας. Ο ι ε τ α ιρ ε ίε ς π α ρ α γ ω γ ή ς κ α ι εμ π ο ρ ία ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν θα μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α ε ίχ α ν κ ά ν ε ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α β ή μ α τ α π ρ ο ς τη ν κατεύ θ υ νσ η τη ς υ ιο θ έτη σ η ς του δ ια δ ικ τ ύ ο υ ω ς ε ρ γ α λ ε ίο π ρ ο ώ θ η σ η ς κ α ι π ώ λ η σ η ς τ έτο ιω ν π ρ ο ϊό ντω ν γ ια τ ί α) η α γ ο ρ ά στην ο π ο ία α π ε υ θ ύ ν ο ν τ α ι ο λ ο έ ν α κ α ι μ ε γ α λ ώ ν ε ι, β) το κ ο ιν ό σ το ο π ο ίο α π ευ θ ύ νο ντα ι έχ ει τόσο τη διά θ εσ η, ό σ ο κ α ι τα ε ρ γ α λ ε ία ν α α ν α ζ η τ ή σ ε ι π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς στο δ ια δ ίκτυ ο, έτ σ ι ώ στε ν α α ξ ιο λ ο γ ή σ ε ι κ α ι ν α α ιτ ιο λ ο γ ή σ ε ι τη ν α γ ο ρ ά α υ τ ώ ν τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, γ) π ο λ λ ά είδ η τω ν π ρ ο ϊό ντω ν αυ τώ ν ε ίν α ι β α σ ικ ά κ α ι μ π ο ρ ο ύ ν ν α π ε ρ ιγ ρ α φ ο ύ ν κ α ι ν α α γ ο ρ α σ τ ο ύ ν εύ κ ο λ α μ έσ ω του δ ια δ ικτύ ο υ γ ια τ ί δεν έχουν α π ρ ό β λ επ τ α σ τ ο ιχ ε ία (π.χ. ο ι ε λ ιέ ς π ο υ ε ίν α ι σ ε κ ο νσ έρ β α ) κ α ι δ) η μ είω σ η του κ ό σ τ ο υ ς π ου θα π ρ ο κ ύ ψ ε ι α π ό τ η ν π ρ ο σ έ γ γ ισ η π ε λ α τ ώ ν σ ε σ η μ ε ία της Ε λ λ ά δ α ς στα ο π ο ία ο ι ε τ α ιρ ε ίε ς δεν δ ια θ έτο υ ν κ α τ α σ τ ή μ α τ α λ ια ν ικ ή ς π ώ λ η σ η ς ή σ υ νερ γάτες. (w w w.g o -o n lin e.g r) -25 -

ΠΙΝΑΚΑΣ 5 Σύμφωνα με μελέτη της ICAP για το έτος 2 0 1 2 ο ι πωλήσεις βιολογικών προϊόντων με βάση τους τρόπους και τόπους αγοράς είχαν ως εξής. ΤΟΠΟΙ ΑΓΟΡΑΣ -ΣΗΜΕΙΑ ΠΩΛΗΣΗΣ ΠΟΣΟΣΤΟ Λ Α Ϊ Κ Ε Σ Α Γ Ο Ρ Ε Σ 5% Α Λ Υ Σ Ι Δ Ε Σ Σ Ο Υ Π Ε Ρ Μ Α Ρ Κ Ε Τ 40% Ε Ξ Ε Ι Δ Ι Κ Ε Υ Μ Ε Ν Α Κ Α Τ Α Σ Τ Η Μ Α Τ Α 50% Λ Ο Ι Π Α 5% ΠΗΓΗ: ICAP ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2 Γραφική απεικόνιση του παραπάνω πίνακα. Στον κάθετο άξονα φαίνονται τα ποσοστά του μεριδίου αγοράς και stov οριζόντιο άξονα οι τόποι αγοράς-σημεία πώλησης. ΠΗΓΗ: ICAP

3.4 Δίκτυα Αιανοιιικ Τ η ν δ ια νομή β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α ν α λ α μ β ά ν ο υ ν σ υ ν ή θ ω ς ε τ α ιρ ε ίε ς π ου α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά μ ε αυτό, ο ι ε τ α ιρ ε ίε ς α υ τές δ ια κ ρ ίν ο ν τ α ι α ν ά λ ο γ α μ ε τ η ν κ α τ η γ ο ρ ία τους. Έ τ σ ι ό σ ο ν αφ ορά στα δ ίκ τ υ α δ ια ν ο μ ή ς (κ α τ η γ ο ρ ίε ς -χ ω ρ ο τ α ξια ). δ ια κ ρ ίν ο υ μ ε τ ις π α ρ α κ ά τ ω κ α τ η γ ο ρ ίες: A ) ETaipsi C δ ια κίνηση:; α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά ν ω π ώ ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, ο ι ο π ο ίε ς δ ρ α σ τη ρ ιο π ο ιο ύ ντα ι σ ε ό λη την Ε λ λ ά δ α κ α ι σ το χ εύ ο υ ν κ υ ρ ίω ς σ τη ν α γ ο ρ ά τη ς Α θ ή ν α, εφ ο δ ιά ζο ντα ς τόσο τα ε ιδ ικ ά κ α τ α σ τ ή μ α τ α β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ό σ ο κ α ι τ ις μ ε γ ά λ ε ς α λ υ σ ίδ ε ς τω ν super-m arkets. Ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ερ ες α π ό τ ις ε τ α ιρ ε ίε ς α υ τ ές έχ ο υ ν έδ ρ α σ τη ν Α θ ή ν α, συγκεντρ ώ νο υν από ό λη τη ν Ε λ λ ά δ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι μ ε δ ικ ά τ ο υ ς μ έσ α π ρ α γ μ α τ ο π ο ιο ύ ν την δ ια κ ίν η σ η. Π ο λ λ έ ς φ ορές έν α π ρ ο ϊό ν μ εταφ έρ ετα ι α π ό τον τόπο π α ρ α γ ω γ ή ς του σ τη ν Α θ ή ν α γ ια να τυ π ο π ο ιη θ εί κ α ι ν α σ υ σ κ ε υ α σ τ ε ί κ α ι επ ισ τ ρ έφ ει π ά λ ι σ το ν τό π ο π α ρ α γ ω γ ή ς γ ια ν α τοποθετηθεί στο ράφι. Τ ο γ εγ ο ν ό ς αυτό π ρ ο κ α λ ε ί π ο λ λ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α, σ τα ν ω π ά κ υ ρ ίω ς π ρ ο ϊό ν τ α, εξα ιτ ία ς της φ θοράς που υ φ ίσ τ α ν τα ι κ α τ ά τη μ ετα φ ο ρ ά, ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία κ.λ.π. μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α τη ν α ύ ξη σ η της τ ε λ ικ ή ς τ ιμ ή ς το υ ς π ρ ο ς τον κ α τ α ν α λ ω τ ή. Α κ ό μ η το γ εγ ο ν ό ς ό τ ι τα ν ω π ά π ρ ο ϊό ν τ α συχνά φ θ είρ ο ν τα ι σ η μ α ίν ε ι ό τ ι το ρ ίσ κ ο π ου α ν α λ α μ β ά ν ο υ ν ο ι ε τ α ιρ ε ίε ς ε ίν α ι α ρ κ ε τ ά α υ ξη μ έ ν ο. Ε π ίσ η ς θα π ρ έπ ει ν α τ ο ν ισ θ ε ί ό τ ι ο ι ε τ α ιρ ε ίε ς α υ τές σ ε π ο λ λ έ ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις δ ια μ ο ρ φ ώ ν ο υ ν τ ις τ ιμ έ ς τω ν νω π ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν μ ε β ά σ η την π ρ ο σ φ ο ρ ά π ο υ γ ίν ε τ α ι α π ό γ ε ιτ ο ν ικ έ ς χ ώ ρ ες, ο ι ο π ο ίε ς έχ ο υ ν α υ ξη μ ένη π α ρ α γω γή σ ε σ χέσ η μ ε τ η ν ε γ χ ώ ρ ια κ α τ α ν ά λ ω σ η κ α ι έχ ο ν τα ς κ α λ ύ τ ε ρ ε ς δ ο μ έ ς π α ρ α γω γής κ α ι δ ια κ ίν η σ η ς κ α τα φ έρ νο υ ν ν α π ρ ο ω θ ο ύ ν σ τη ν ε λ λ η ν ικ ή α γ ο ρ ά ν ω π ά π ρ ο ϊό ν τ α σ ε τ ιμ ές που π λ η σ ιά ζο υ ν το κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς τ ω ν ε λ λ η ν ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν. Β ) Ε τα ιο ε ίε ο δ ια κ ίν υ σ τ κ α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά ιιε τ α π ο ιτ ιιιέ ν ω ν β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ ω ν π ο υ δ ρ α σ τη ρ ιο π ο ιο ύ ντα ι σ ε ό λ η τ η ν Ε λ λ ά δ α κ α ι α ν α λ α μ β ά ν ο υ ν μ ικ ρ ό τ ε ρ ο ρ ίσ κ ο σ ε σ χ έσ η μ ε τ ις ετα ιρ είες π ου α ναφ έρ θ η καν π α ρ α π ά ν ω. Ο ι ε τ α ιρ ε ίε ς α υ τές δ ια κ ιν ο ύ ν κ υ ρ ίω ς π ρ ο ϊό ν τ α ό π ω ς σ ά λτσ ες τομ άτας, ζυ μ α ρ ικ ά, δ η μ η τ ρ ια κ ά κ.λ.π. Ε π ίσ η ς θα π ρ έ π ε ι ν α α ν α φ ε ρ θ ε ί ό τ ι ο ι ε τ α ιp ε ίε c α υ τή ς τη ς κ α τ η γ ο ρ ία ς σ υ ν ή θ ω ς δεν δ ια θ έ τ ο υ ν δ ικ ά τ ο υ ς μ έ σ α δ ια ν ο μ ή ς α λ λ ά σ υ ν ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι μ ε μ ετα φ ο ρ ικές ετα ιρ είες. Γ ] Ο ιν ο π ο ιη τ ικ έο ε τ α ιρ ε ίε ς ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς α π ό α υ τές ε ίν α ι κ α θ ε τ ο π ο ιη μ έ ν ε ς μ ο ν ά δ ε ς κ α ι η δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα τους π ε ρ ιλ α μ β ά ν ε ι τόσο τ η ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια του α μ π ε λ ιο ύ, ό σ ο κ α ι τη ν ο ιν ο π ο ίη σ η κ α ι την εμ π ο ρ ία τω ν τ ελ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν. Δ ) ΕέαΎ ΐονικέε ε τ α ιρ ε ίε ς π ου σ τ ις π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς τω ν π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ω ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ιο ύ ν κ α ι π α ρ α σ κ ευ α σ τ ικ ές ερ γασίες. Τ έ τ ο ιε ς ε τ α ιρ ε ίε ς δ ρ α σ τ η ρ ιο π ο ιο ύ ν τ α ι κ υ ρ ίω ς σ το ν τ ο μ έ α τω ν β ρ ώ σ ιμ ω ν ελ α ίω ν κ α ι ελ α ιο λ ά δ ο υ, α λ λ ά κ α ι σ τ ο ν τ ο μ έ α τω ν ε σ π ε ρ ιδ ο ε ιδ ώ ν ό π ο υ π α ρ α τ η ρ ε ίτ α ι π ο ικ ιλ ία ο ρ γ α ν ω τικ ώ ν μ ορφ ώ ν κ α ι ε ιδ ικ ό τ ε ρ α υ π ά ρ χ ο υ ν ό χ ι μ ό ν ο κ ο ιν έ ς ε μ π ο ρ ικ έ ς ε τ α ιρ ε ίε ς α λ λ ά κ α ι σ υ ν ετα ιρ ισ τ ικ έ ς ο ρ γ α ν ώ σ εις. -27 -

Σ ε αυτό το σ η μ ε ίο θα π ρ έπ ε ι ν α α ν α φ ερ θ εί ό τ ι α π ο υ σ ιά ζο υ ν π α ν τ ελ ώ ς α π ό τη δ ια κ ίν η σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν ο ι μ ε γ ά λ ο ι δ ια ν ο μ ε ίς ν ω π ώ ν ο π ω ρ ο κ η π ε υ τ ικ ώ ν τω ν κ ε ν τ ρ ικ ώ ν λ α χ α ν α γ ο ρ ώ ν της χώ ρ α ς μας, π ου θα μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α λ ύ σ ο υ ν π ο λ λ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ου α φ ο ρ ο ύ ν κ υ ρ ίω ς στο κ ό σ τ ο ς της δ ια ν ο μ ή ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α θ ώ ς κ α ι ο ι μ εγ ά λ ες ε τ α ιρ ε ίε ς τρ ο φ ίμ ω ν π ο υ δεν έχουν α κ ό μ η δ ρ α σ τ η ρ ιο π ο ιη θ εί σ το ν τ ο μ έα τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς. Ε π ίσ η ς θα ή θ ε λ α ν α α ν α φ έρ ω ό τι χ ω ρ ο τ α ξικ ά η μ εγ α λ ύ τερ η κ α τ α ν ά λ ω σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν π α ρ α τ η ρ ε ίτ α ι σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τη ς Α τ τ ικ ή ς. 3.5 Στρατηγικό Αιοκρτίιιισικ Βιολογικών Προϊόντων Ό π ο κ σ ε ό λ ε ς τ ις π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν έ τ σ ι κ α ι σ τη ν σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η π ε ρ ίπ τ ω σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν η κ ά θ ε ε τ α ιρ ε ία που α σ χ ο λ ε ίτ α ι μ ε το ε μ π ό ρ ιο χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ί μ εθ ό δ ο υ ς το υ μ ά ρ κ ε τ ιν γ κ ό π ω ς η έρ ευ να, η δ ια φ ή μ ισ η, η το π ο θ έτη σ η κ α ι η δ ια ν ο μ ή τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ ο υ ς σ τη ν α γορά. Δ ια φ ή μ ισ η εν ό ς π ρ ο ϊό ν τ ο ς ο ν ο μ ά ζ ε τ α ι η μ α ζ ικ ή εν η μ έ ρ ω σ η του κ α τ α ν α λ ω τ ικ ο ύ κ ο ιν ο ύ γ ια τα ιδ ια ίτ ε ρ α χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά του π ρ ο ϊό ν τ ο ς, μ ε σ κ ο π ό ν α π ε ισ θ ο ύ ν ο ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς κ α ι ν α το α γοράσο υ ν (Κ ιτ σ ο π α ν ίδ η ς - Κ α μ ε ν ίδ η ς.1 9 9 7, σ ελ.3 4 6-3 4 7 ). Η δ ια ν ο μ ή κ α ι το π ο θ έτη σ η α ναφ έρ θ η καν σ ε π α ρ α π ά ν ω τ μ ή μ α του κ εφ α λ α ίο υ, το τ μ ή μ α το υ κ ε φ α λ α ίο υ α υ τό α ν α φ έρ ετα ι σ τη ν σ τρ α τη γική του μ ά ρ κ ε τ ιν γ κ κ α ι τη ς π ρ ο ώ θ η σ η ς. Α ν κ α ι ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς έρ ε υ ν α ς μ ά ρ κ ετιν γ κ κ α ι π ρ ο ώ θ η σ η ς τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ε ίν α ι σ ε σ χ ε τ ικ ά α ρ χ ικ ό σ τ ά δ ιο σ ε σ χ έσ η μ ε ά λ λ ε ς χώ ρ ες τη ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς Έ ν ω σ η ς θα π ρ έ π ε ι ν α α ν α φ ερ θ ε ί ό τι έχ ο υ ν α ρ χ ίσ ε ι ν α γ ίν ο ν τ α ι α ξ ιό λ ο γ ε ς π ρ ο σ π ά θ ειες τόσο από τ ις ε τ α ιρ ε ίε ς ό σ ο κ α ι α π ό το υ ς α ρ μ ό δ ιο υ ς φ ο ρ είς. Χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό π α ρ ά δ ειγ μ α ε ίν α ι ο ο ρ γ α ν ισ μ ό ς I F O A M E U G R O U P. Ο ο ρ γ α ν ισ μ ό ς α υ τ ό ς μ έσ α σ το σ χ έ δ ιο δ ρ ά σ η ς που α ν έπ τυ ξε γ ια την β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία ε ίχ ε ω ς π ρ ό τα σ η ό σ ο ν α φ ο ρ ά το m a rk e tin g ν α υ π ά ρ ξο υ ν χρ η μ α το δ ο τή σ εις για: Ε κ π α ιδ ε υ τ ικ έ ς κ α ι ε ν η μ ε ρ ω τ ικ έ ς κ α μ π ά ν ιε ς γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία κ α ι τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ οϊό ντα. Π ιο σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ες δ ια φ η μ ισ τ ικ έ ς ε κ σ τ ρ α τ ε ίε ς γ ια τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α, π ο υ ν α σ υ μ π ε ρ ιλ α μ β ά ν ο υ ν την α ν ά π τ υ ξη σ τ ρ α τ η γ ικ ώ ν μ ε σ τόχο τ ις μ ε γ ά λ ε ς ε τ α ιρ ε ίε ς δ ια κ ίν η σ η ς π ρ οϊό ντω ν. Α ν ά π τ υ ξ η δ ο μ ώ ν γ ια τη δ η μ ιο υ ρ γ ία ο ρ γ α ν ισ μ ώ ν δ ια κ ίν η σ η ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν από τους π α ρ α γω γ ο ύ ς π ρ ο ς την αγορά. Α ν ά π τ υ ξ η τω ν τ ο π ικ ώ ν α γορώ ν κ α ι ν έ ω ν τρ ό π ω ν τη ς α π ' ε υ θ ε ία ς δ ιά θ ε σ η ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ οϊό ντω ν. Σ τ ή ρ ιξ η τη ς ε ξ α σ φ ά λ ισ η ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν τρ ο φ ίμ ω ν γ ια το κ ο ιν ό. - 28 -

Α ν ά π τ υ ξ η ν έω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α ι κ α λ ύ τ ε ρ ω ν μ εθ ό δ ω ν μ ετα π ο ίη σ η ς. Ε π ίσ η ς έ χ ε ι γ ίν ε ι έρ ευ να για: Π ο ιό τ η τ α τροφ ίμ ω ν: β ε λ τ ιω μ έ ν ε ς ο λ ισ τ ικ έ ς μ έθ ο δ ο ι, ε π ιρ ρ ο ή σ ε σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ε ς μ εθ ό δ ο υ ς π α ρ α γω γής/μ ετα π ο ίη σ η ς ω ς π α ρ α μ έτρ ο υ ς π ο ιό τ η τ α ς τω ν τρ οφ ίμ ω ν. Έ ρ ε υ ν ε ς κα τα ναλω τώ ν: κ α τ α ν α λ ω τ ικ ή π ίσ τη, π ρ ο σ δ ο κ ίε ς α π ό τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία κ α ι τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα, δ ιερ εύ ν η σ η τ η ς π ρ ο θ υ μ ία ς γ ια π λ η ρ ω μ ή υ ψ η λ ό τ ερ ω ν τ ιμ ώ ν γ ια τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα σ ε εθ νικ ό π ε ρ ιφ ερ ε ια κ ό επ ίπ εδ ο. Π ε ρ ιφ ε ρ ε ια κ ή μ ετατρ οπή / Α ν ά π τ υ ξ η τη ς α γ ο ρ ά ς γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία κ α ι ν έ ε ς μ ο ρ φ ές σ υ ν ερ γ α σ ία ς κ υ ρ ίω ς σ ε τ ο π ικ ό επ ίπ εδ ο : α ξ ιο λ ό γ η σ η δ ια φ ό ρ ω ν μ ο ρ φ ώ ν σ υ ν ε ρ γ α σ ία ς (μ ετα ξύ π α ρ α γω γώ ν, μ ετα π ο ιη τώ ν, εμ π ό ρ ω ν, κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν ), σ ύ γ κ ρ ισ η δ ο μ ώ ν, δ υ ν α μ ικ ή α γ ο ρ ά ς, ο ικ ο ν ο μ ικ ή α π ο δ ο τικότη τα, σ υ σ τή μ α τα π ο λ ιτ ικ ή ς σ τ ή ρ ιξ η ς, ο ικ ο ν ο μ ικ έ ς, κ ο ιν ω ν ικ έ ς κ α ι π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ έ ς ε π ιπ τ ώ σ εις εντό ς της τ ο π ικ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς, σ υ σ τή μ α τα π ρ ο ώ θ η σ η ς τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς, κ υ ρ ίω ς σ ε ο ικ ο ν ο μ ικ ά μ ε ιο ν ε κ τ ικ έ ς π ερ ιο χές. Μ ε β ά σ η έρ ευ νες που έχ ο υ ν γ ίν ε ι, η μ ε λ λ ο ν τ ικ ή α ύ ξ η σ η τη ς ζ ή τ η σ η ς σ τη ν α γ ο ρ ά β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν θα εξα ρ τ η θ ε ί (ε κ τ ό ς τω ν ά λ λ ω ν ) κ α ι α π ό μ ια ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν η κ α ι α π ο τελεσ μ α τικ ή σ τ ρ α τ η γ ικ ή μ ά ρ κ ε τ ιν γ κ γ ια τ η ν π ρ ο σ έ λ κ υ σ η τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν π ο υ ε ίτ ε δ εν α γ ο ρ ά ζο υ ν β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ε ίτ ε α γ ο ρ ά ζο υ ν π ε ρ ισ τ α σ ια κ ά. Ε π ίσ η ς η σ τ ρ α τ η γ ικ ή α υ τή θ α π ρ έ π ε ι ν α ε ίν α ι τέτο ια έτσ ι ώ σ τε κ α ι ο ι ή δ η υ π ά ρ χ ο ν τ ες κ α τ α ν α λ ω τ έ ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ν α μ είν ο υ ν ευ χ α ρ ισ τη μ έ ν ο ι κ α ι ν α σ υ ν εχ ίσ ο υ ν την κ α τ α ν ά λ ω σ η. Ο ι δ ια δ ικ α σ ίε ς του μ ά ρ κ ε τ ιν γ κ π ο υ έχ ο υ ν το ν π α ρ α π ά νω στόχο θα π ρ έπ ε ι ν α έχουν δύο επ ίπ εδ α. Γ ια το υ ς ή δ η υ π ά ρ χ ο ν τ ες κ α τ α ν α λ ω τ έ ς θα π ρ έπ ει, ν α ε π ιδ ιώ κ ε τ α ι η σ υ ν έχ ισ η τω ν α να φ ο ρ ώ ν π ου εκ φ ρ ά ζο υ ν τη σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ίη σ η. τ ις α ξ ίε ς κ α ι την π ο ιό τη τα ζω ή ς που εκ φ ρ ά ζο υ ν τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι γ ια το υ ς α φ α ν ε ίς ή π ε ρ ισ τ α σ ια κ ο ύ ς α γοραστές β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν θα π ρ έ π ε ι ν α λη φ θ ο ύ ν υ π ό ψ η ο ι σ υ ν θ ή κ ε ς τη ς α γ ο ρ ά ς (ενη μ έρ ω σ η κατα ναλω τώ ν, κ ό σ τ ο ς α γοράς, κ ό σ τ ο ς π α ρ α γω γής, τ ο π ικ ό τ η τ α. μ ε γ ά λ η π ο ικ ιλ ία, α υ ξη μ ένη ζή τη σ η γ ια ν έ α π ρ ο ϊό ντα κ.τ.λ.) κ α ι ν α α ξ ιο π ο ιη θ ο ύ ν. Γ ια τ η ν ε π ίτ ε υ ξ η τω ν σ τό χ ω ν αυτώ ν ε ίν α ι α π α ρ α ίτη τη η δ ια φ ή μ ισ η ω ς μ έσ ο π ρ ο ώ θ η σ η ς. Σ κ ο π ό ς τ η ς δ ια φ ή μ ισ η ς σ τη ν π ε ρ ίπ τ ω σ η αυτή ε ίν α ι η ενη μ έρ ω σ η του κ α τ α ν α λ ω τ ικ ο ύ κ ο ιν ο ύ γ ια τα π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν με α π ο τέλεσ μ α την α ύ ξη σ η τη ς ζή τ η σ η ς κ α ι κ α τ ά σ υ ν έ π ε ια τω ν π ω λ ή σ εω ν. Σ τ η ν ο υ σ ία ο ρ ό λος της δ ια φ ή μ ισ η ς ε ίν α ι δίπ τυ χος αφ ού; α) εν η μ ε ρ ώ ν ε ι το υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς γ ια τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα κ α ι τα π λ εο ν εκτή μ α τ α το υ ς σ ε σ χ έσ η μ ε αυτά τω ν σ υ μ β α τ ικ ώ ν κ α ι β) π ε ίθ ε ι το υ ς κ α τα ν α λ ω τές γ ια τα π λ εο ν εκ τ ή μ α τ α κ α ι α υ ξ ά ν ε ι τη ν ζή τ η σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Β έ β α ια γ ια ν α ε ίν α ι α π ο τελεσ μ α τικ ή ή δ ια φ ή μ ισ η π ρ έ π ε ι ν α λ η φ θ ο ύ ν υ π ' ό ψ ιν κ α ι ά λ λ ο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς ό π ω ς το κ ο ιν ό στο ο π ο ίο α π ευ θ ύ νετα ι κ α ι το κ ό σ τ ο ς τ η ς δ ια φ ή μ ισ η ς. Ε π ίσ η ς θ α π ρ έ π ε ι ν α υ π ά ρ χ ε ι κ α ι ο ρ γάνω σ η γ εν ικ ό τ ερ α γ ια ν α μ π ο ρ έσ ει ν α υ π ο σ τ η ρ ίξ ε ι τη ν δ ια φ ή μ ισ η σ το ν τό π ο π ώ λ η σ η ς του - 2 9 -

Α ν ά π τ υ ξ η ν έω ν π ρ ο ϊό ντω ν κ α ι κ α λ ύ τ ε ρ ω ν μ εθ ό δ ω ν μ ετα π ο ίη σ η ς. Ε π ίσ η ς έχ ει γ ίν ε ι έρ ευ να για: Π ο ιό τ η τ α τροφ ίμω ν: β ε λ τ ιω μ έ ν ε ς ο λ ισ τ ικ έ ς μ έθ ο δ ο ι, επ ιρ ρ ο ή σ ε σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ε ς μ εθ ό δ ο υ ς π α ρ α γω γ ή ς/μ ετα π ο ίη σ η ς ω ς π α ρ α μ έτρ ο υ ς π ο ιό τ η τ α ς τω ν τρ οφ ίμ ω ν. Έ ρ ε υ ν ε ς κατα ναλω τώ ν: κ α τ α ν α λ ω τ ικ ή π ίσ τ η, π ρ ο σ δ ο κ ίε ς α π ό τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία κ α ι τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ οϊό ντα, δ ιερ εύ ν η σ η τ η ς π ρ ο θ υ μ ία ς γ ια π λ η ρ ω μ ή υ ψ η λ ό τ ε ρ ω ν τ ιμ ώ ν γ ια τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα σε εθ νικό π ε ρ ιφ ερ ε ια κ ό επ ίπ εδ ο. Π ε ρ ιφ ε ρ ε ια κ ή μ ετατρ οπή / Α ν ά π τ υ ξ η τη ς α γ ο ρ ά ς γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία κ α ι ν έ ε ς μ ο ρ φ ές σ υ ν ερ γ α σ ία ς κ υ ρ ίω ς σ ε το π ικ ό επ ίπ εδ ο : α ξ ιο λ ό γ η σ η δ ια φ ό ρ ω ν μ ο ρ φ ώ ν σ υ ν ε ρ γ α σ ία ς (μ ετα ξύ π αραγω γώ ν, μ ετα π ο ιη τώ ν, εμπόρωλ'. κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν ), σ ύ γ κ ρ ισ η δ ο μ ώ ν, δ υ ν α μ ικ ή α γ ο ρ ά ς, ο ικ ο ν ο μ ικ ή α π ο δ ο τικότη τα, σ υ σ τή μ α τα π ο λ ιτ ικ ή ς σ τ ή ρ ιξ η ς, ο ικ ο ν ο μ ικ έ ς, κ ο ιν ω ν ικ έ ς κ α ι π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ έ ς επ ιπ τ ώ σ εις εν τό ς τ η ς τ ο π ικ ή ς κ ο ιν ω ν ία ς, σ υ σ τ ή μ α τ α π ρ ο ώ θ η σ η ς τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς, κ υ ρ ίω ς σ ε ο ικ ο ν ο μ ικ ά μ ε ιο ν ε κ τ ικ έ ς π ερ ιο χές. Μ ε βάση έρ ευ νες π ου έχουν γ ίν ε ι, η μ ε λ λ ο ν τ ικ ή α ύ ξ η σ η τ η ς ζ ή τ η σ η ς σ τη ν α γ ο ρ ά β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν θα εξα ρ τ η θ ε ί (εκ τ ό ς τω ν ά λ λ ω ν ) κ α ι α π ό μ ια ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν η κ α ι α π ο τελεσ μ α τικ ή σ τ ρ α τ η γ ικ ή μ ά ρ κ ε τ ιν γ κ γ ια τη ν π ρ ο σ έ λ κ υ σ η τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν π ο υ ε ίτ ε δ εν α γ ο ρ ά ζο υ ν β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α είτ ε α γ ο ρ ά ζο υ ν π ε ρ ισ τ α σ ια κ ά. Ε π ίσ η ς η σ τ ρ α τ η γ ικ ή α υ τή θ α π ρ έ π ε ι να ε ίν α ι τέτο ια έτσ ι ώ στε κ α ι ο ι ή δ η υ π ά ρ χ ο ν τ ες κ α τ α ν α λ ω τ έ ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ν α μ είν ο υ ν ευ χ α ρ ισ τη μ έ ν ο ι κ α ι ν α σ υ ν εχ ίσ ο υ ν τη ν κ α τ α ν ά λ ω σ η. Ο ι δ ια δ ικ α σ ίε ς του μ ά ρ κ ε τ ιν γ κ π ο υ έχ ο υ ν το ν π α ρ α π ά νω στόχο θα π ρ έπ ε ι ν α έχουν δύο επ ίπ εδ α. Γ ια το υ ς ή δ η υ π ά ρ χ ο ν τ ες κ α τ α ν α λ ω τ έ ς θα π ρ έπ ει, ν α ε π ιδ ιώ κ ε τ α ι η σ υ ν έχ ισ η τω ν α να φ ο ρ ώ ν π ου εκ φ ρ ά ζο υ ν τη σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ίη σ η. τ ις α ξ ίε ς κ α ι τη\ρπ ο ιό τη τα ζω ή ς που εκ φ ρ ά ζο υ ν τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι γ ια το υ ς α φ α ν ε ίς ή π ε ρ ισ τ α σ ια κ ο ύ ς α γοραστές β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν θα π ρ έ π ε ι ν α λη φ θ ο ύ ν υ π ό ψ η ο ι σ υ ν θ ή κ ε ς τη ς α γ ο ρ ά ς (ενη μ έρ ω σ η κ α τα ναλω τώ ν, κ ό σ τ ο ς αγοράς, κ ό σ τ ο ς π α ρ α γω γ ή ς, τ ο π ικ ό τ η τ α. μ ε γ ά λ η π ο ικ ιλ ία, α υ ξη μ ένη ζή τη σ η γ ια ν έ α π ρ ο ϊό ν τ α κ.τ.λ.) κ α ι ν α α ξ ιο π ο ιη θ ο ύ ν. Γ ια τ η ν ε π ίτ ε υ ξ η τω ν σ τό χ ω ν αυτώ ν ε ίν α ι α π α ρ α ίτη τη η δ ια φ ή μ ισ η ω ς μ έσ ο π ρ ο ώ θ η σ η ς. Σ κ ο π ό ς τη ς δ ια φ ή μ ισ η ς σ τ η ν π ε ρ ίπ τ ω σ η αυτή ε ίν α ι η ενη μ έρ ω σ η του κ α τ α ν α λ ω τ ικ ο ύ κ ο ιν ο ύ γ ια τα π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν με α π ο τέλεσ μ α την α ύ ξη σ η τη ς ζή τ η σ η ς κ α ι κ α τ ά σ υ ν έ π ε ια τω ν π ω λ ή σ εω ν. Σ τ η ν ο υ σ ία ο ρ ό λος της δ ια φ ή μ ισ η ς ε ίν α ι δίπ τυ χος αφ ού: α) εν η μ ε ρ ώ ν ε ι το υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς γ ια τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ντα κ α ι τα π λ εο ν εκ τ ή μ α τ α το υ ς σ ε σ χέσ η μ ε α υ τά τω ν σ υ μ β α τ ικ ώ ν κ α ι β) π ε ίθ ε ι το υ ς κατα ν α λ ω τές γ ια τα π λ εο ν εκ τ ή μ α τ α κ α ι α υ ξ ά ν ε ι τ η ν ζή τ η σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Β έ β α ια γ ια ν α ε ίν α ι α π ο τελεσ μ α τικ ή ή δ ια φ ή μ ισ η π ρ έπ ε ι ν α λ η φ θ ο ύ ν υπ* ό ψ ιν κ α ι ά λ λ ο ι π α ρ ά γ ο ν τ ες ό π ω ς το κ ο ιν ό στο ο π ο ίο α π ευ θ ύ νεται κ α ι το κ ό σ τ ο ς τ η ς δ ια φ ή μ ισ η ς. Ε π ίσ η ς θ α π ρ έ π ε ι ν α υ π ά ρ χ ε ι κ α ι ο ρ γάνω σ η γ εν ικ ό τ ερ α γ ια ν α μ π ο ρ έ σ ε ι ν α υ π ο σ τ η ρ ίξ ε ι την δ ια φ ή μ ισ η σ τον τόπο π ώ λ η σ η ς του 29 -

π ρ ο ϊό ντο ς (π.χ. π ρ ο ώ θ η σ η εντό ς τω ν κ α τ α σ τη μ ά τω ν, η τ ιμ ο λ ο γ ια κ ή π ο λ ιτ ικ ή, η σ υ σ κ ε υ α σ ία, η διανομή). Α π ό ό λ α τα π α ρ α π ά ν ω ε ίν α ι σ α φ ές ό τ ι μ ια σ ω σ τή σ τ ρ α τ η γ ικ ή τ η ς δ ια φ ή μ ισ η ς ε ίν α ι π ο λ ύ β α σ ική α λ λ ά δεν ε ίν α ι α ρ κ ετή ε ά ν δ εν ε ίν α ι ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν η γ ε ν ικ ό τ ε ρ α η σ τ ρ α τ η γ ικ ή του μ ά ρ κετινγκ. 3.6 Τ η ι ο λ ο Υ ί α κ ι ι Π ο λ ι τ ι κ ή Β ι ο λ ο γ ι κ ώ ν Π ρ ο ϊ ό ν τ ω ν Η τιμ ή τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ε ίν α ι το β α σ ικ ό τ ε ρ ο μ ε ιο ν έ κ τ η μ α τους. Α υ τ ό θα μ π ορούσε ν α λ υ θ ε ί εά ν σ τα δ εδ ο μ έν α π λ α ίσ ια τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν τ η ς ε γ χ ώ ρ ια ς α γ ο ρ ά ς θα μ π ορούσε ν α επ ιτευ χθ εί μ ια δ ια ρ κ ή ς α ν ά π τ υ ξη μ έσ ω τη ς δ ια τ ή ρ η σ η ς μ ικ ρ ή ς δ ια φ ο ρ ά ς η μ ώ ν σ ε σχέσ η με τα σ υ μ β α τ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α.α υ τ ό β έ β α ια π ρ ο ϋ π ο θ έ τ ε ι έν α σ τα θ ερ ό ισ ο ζ ύ γ ιο κ ό σ τ ο υ ς -ε σ ό δ ω ν κ α ι ε π α γ γ ε λ μ α η κ ό σ χ εδ ία σ μ ά μάρκεηνγκ. Π ρ έ π ε ι ε π ίσ η ς ν α ε π ισ η μ α ν θ ε ί ό η η α ν ά γ κ η δ ια τ ή ρ η σ η ς μ ια ς σ τα θ ερ ή ς δ ια φ ο ρ ά ς μ ετα ξύ τω ν η μ ώ ν τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν κ α ι τω ν σ υ μ β α η κ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ ε συνδυασμό μ ε το α υ ξη μ ένο κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν κ α θ ισ τ ά χ ρ ή σ ιμ η κ α ι α π α ρ α ίτ η τ η τη λ ή ψ η μ έτρ ω ν α π ό το υ ς α ρ μ ό δ ιο υ ς φ ο ρ ε ίς π ρ ο ς το σ κ ο π ό τ η ς ρ ύ θ μ ισ η ς τ η ς ζή τ η σ η ς. Π έ ρ α ό μ ω ς από τα π α ρ α π ά νω, η η μ ο λ ο γ ια κ ή π ο λ ιη κ ή (κ ό σ το ς, κ έ ρ δ η ) τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν επ η ρ ε ά ζε τ α ι α π ό κ ά π ο ιο υ ς π α ρ ά γο ν τες ο ι ο π ο ίο ι κ α θ ο ρ ίζ ο υ ν τ η ν η μ ή κ α ι ε ίν α ι ο ι α κ ό λ ο υ θ ο ι. Α ) Η π ρ οσ φ ορά κ α ι η ζή τη σ η, κ α τ ά τ η ν ο π ο ία ό τ α ν υ π ά ρ χ ε ι ε π ά ρ κ ε ια σ τ η ν α γ ο ρ ά ο ι η μ έ ς ε ίν α ι σ χ ε η κ ά χα μ η λές, ενώ όταν δεν υ π ά ρ χ ο υ ν π ο λ λ ά π ρ ο ϊό ν τ α σ τη ν α γ ο ρ ά ( ε ιδ ικ ά σ τ α π ρ ώ τα σ τά δ ια της σ υ γ κ ο μ ιδ ή ς κ α ι λ ιγ ό τ ερ ο π ρ ο ς το τ έ λ ο ς γ ια τα ε π ο χ ια κ ά λ α χ α ν ικ ά κ α ι φ ρ ούτα), ο ι η μ έ ς ε ίν α ι σ χ ε η κ ά α νεβ α σ μ ένες. Ισ χ ύ ει δ η λ α δ ή σ τα ν ω π ά β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ό η α κ ρ ιβ ώ ς ισ χ ύ ε ι κ α ι στα σ υ μ β α η κ ά. Σ τ α μ ετα π ο ιη μ έν α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α π α ρ α τ η ρ ε ίτ α ι α υ ξ η μ έ ν η ζή τ η σ η π ου κ α τ ά κ α ν ό ν α δεν κ α λ ύ π τ ε τ α ι από την ε γ χ ώ ρ ια π α ρ α γω γ ή, κ α τ ά σ υ ν έ π ε ια π ρ ο κ α λ ε ίτ α ι σ η μ α ν η κ ή α ύ ξ η σ η τω ν η μ ώ ν τω ν π ρ ο ϊό ντω ν αυτώ ν. Τ ο φ α ιν ό μ εν ο αυτό ε ίν α ι ιδ ια ίτ ε ρ α α ισ θ η τ ό σ τα γ α λ α κ τ ο κ ο μ ικ ά προϊόντα. Β ) Ο α ν τα γ ω ν ισ μ ό ς κ α ι η σ χ έσ η μ ε τα σ υ μ β α η κ ά π ρ ο ϊό ντα. Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α, ο κ ά θ ε β ιο κ α λ λ ιερ γ η τ ή ς θα π ρ έπ ε ι ν α λ α μ β ά ν ε ι υ π ό ψ η του τη ν η μ ή π ου έχουν τα ο μ ο ε ιδ ή σ υ μ β α τ ικ ά νω π ά π ρ ο ϊό ντα τη δεδομένη χ ρ ο ν ικ ή σ η γ μ ή κ α ι ν α φ ρ ο ν τ ίζε ι ώ σ τε η δ ια φ ο ρ ά ν α μ η ν ε ίν α ι π ο λ ύ μεγάλη. Τ ό σ ο από έρ ευ νες που έχουν π ρ α γ μ α τ ο π ο ιη θ ε ί, ό σ ο κ α ι α π ό τη ν ε μ π ε ιρ ία π ο λ λ ώ ν β ιο κ α λ λιερ γ η τώ ν που δ ια κ ιν ο ύ ν β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α γ ια α ρ κ ε τ ά χ ρ ό ν ια, π ρ ο κ ύ π τ ε ι το σ υ μ π έ ρ α σ μ α ότι ο ι κατα ν α λ ω τές ε ίν α ι δ ια τ ε θ ε ιμ έ ν ο ι ν α π λ η ρ ώ σ ο υ ν γ ια τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α 2 0 % -3 0 % π α ρ α π ά νω (εξα ρ τά τα ι α π ό το ε ίδ ο ς κ α ι τα π ο ιο η κ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ η κ ά του π ρ ο ϊό ν τ ο ς, τη ν ε υ κ ο λ ία ή δ υ σ κ ο λ ία π α ρ α γω γή ς του. τη ν επ ο χ ικ ό τ η τ α. τ η ν π ο ικ ιλ ία, τ α ιδ ια ίτ ε ρ α χ α ρ α κ τ η ρ ισ η κ ά κ.λ.π.) σ ε σ χέσ η μ ε τα σ υ μ β α η κ ά π ρ ο ϊό ντα. Χ α ρ α κ τ η ρ ισ η κ ά π α ρ ά δ ε ιγ μ α η β ιο λ ο γ ικ ή φ έτα π ο υ η σ χεδ ό ν. - 30 -

δ ιπ λ ά σ ια τιμ ή της σ ε σ χέσ η μ ε την σ υ μ β α τ ικ ή τη ν κ α θ ισ τ ά α π α γ ο ρ ε υ τ ικ ή γ ια το μ εγ α λ ύ τ ε ρ ο μ έρ ο ς του κ α τ α ν α λ ω τ ικ ο ύ κ ο ιν ο ύ. Γ ) Τ ο κ ό σ το ς ελ έγχου κ α ι π ισ τ ο π ο ίη σ η ς, το ο π ο ίο ε ίν α ι π ά γ ιο κ α ι ε ξ α ρ τ ά τ α ι α π ό τ η ν έκ τ α σ η κ α ι τα κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ μ ε ν α είδ η κ α ι ε ίν α ι α ρ κ ε τ ά υ ψ η λ ό. Ο π α ρ α γ ω γ ό ς θα π ρ έ π ε ι ε π ίσ η ς ν α υ π ο λ ο γ ίσ ε ι κ α ι το επ ιπ λ έο ν κ ό σ τ ο ς του ερ γ α σ τ η ρ ια κ ο ύ ελ έγχου τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν του γ ια τη δ ια π ίσ τ ω σ η υ π ο λ ειμ μ ά τω ν φ υ τοφ α ρ μ ά κω ν κ α ι τ ο ξ ικ ώ ν ο υ σ ιώ ν. Δ ) Τ α έξο δ α π ρ ο ώ θ η σ η ς κ α ι μ ά ρ κ ε τ ιν γ κ τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, τ α ο π ο ία τ ις π ερ ισ σ ό τερ ες φ ορές α π α ιτ ο ύ ν τ α ι γ ια τη ν ε π ίτ ε υ ξ η τω ν π ω λ ή σ εω ν. Ο π α ρ α γ ω γ ό ς θ α π ρ έ π ε ι ν α υ π ο λ ο γ ίσ ε ι α κ ό μ η κ α ι τα έ ξ ο δ α π ο υ α φ ο ρ ο ύ ν τη ν έκ δ ο σ η ε τ ικ ε τ ώ ν, ε ν η μ ε ρ ω τ ικ ώ ν φ υ λ λ α δ ίω ν κ.λ,π. Ε ) Τ ο κ ό σ τ ο ς π α ρ α γω γ ή ς, το ο π ο ίο σ τη ν π ε ρ ίπ τ ω σ η τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ε ν δ έ χ ε τ α ι ν α ε ίν α ι υ ψ η λότερ ο σ ε σ χέσ η μ ε α υ τό τω ν α ν τ ίσ τ ο ιχ ω ν σ υ μ β α τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν γ ια δ ια φ ό ρ ο υ ς λόγο υ ς (α κ ρ ιβ ά σ κ ευ ά σ μ α τα, λ ίπ α ν σ η ς & φ υ τ ο π ρ ο σ τ α σ ία ς, μ ε ιω μ έ ν η π α ρ α γ ω γ ή, μ εγ α λ ύ τερ ο κό σ το ς δ ια κ ίν η σ η ς κ.λ.π.). στην π ε ρ ίπ τ ω σ η α υ τή το κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς σ υ ν υ π ο λ ο γ ίζ ε τ α ι σ ε σ χ έσ η με την π α ρ α γό μ ενη π ο σ ό τη τα γ ια ν α π ρ ο κ ό ψ ε ι το ζη τ ο ύ μ ε ν ο κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς α ν ά μ ο ν ά δ α π ρ οϊόντος. Ε π ίσ η ς θα π ρ έπ ε ι ν α τ ο ν ίσ ο υ μ ε ό τ ι το κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ τ ις μεν α ρ ο τρ α ίες κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς ε ξ α ρ τ ά τ α ι κ α τ ά έν α μ ε γ ά λ ο π ο σ ο σ τ ό α π ό τ η ν εφ α ρ μ ο γ ή α μ ε ιψ ισ π ο ρ ώ ν κ α ι την επ ιλ ο γή π ο ικ ιλ ιώ ν, σ τ ις δ ενδρώ δ εις δε κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς α π ό τ η ν εφ α ρ μ ο γ ή κ α τ ά λ λ η λ ω ν κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ ώ ν μ εθ όδω ν σ ε π ο λ ύ μ εγ ά λ ο β α θ μ ό α π ό ό τ ι σ τη ν π α ρ α γ ω γ ή σ υ μ β α τ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Ε π ιπ ρ ό σ θ ετα στη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία η τ ε χ ν ο γ ν ω σ ία π ο υ α π α ιτ ε ίτ α ι, σ ε σ υ ν δ υ α σ μ ό μ ε τ η ν α υ ξη μ ένη ένταση ερ γ α σ ία ς, τ ις μ η χ α ν ικ έ ς κ α ι χ ε ιρ ω ν α κ τ ικ έ ς ε ρ γ α σ ίε ς κ α τ α π ο λ έ μ η σ η ς -των ζιζα ν ίω ν, τ ις υ ψ η λ ές τ ιμ έ ς τω ν εισ ρ ο ώ ν κ α ι τη σ χ ε τ ικ ή μ ε ίω σ η τω ν α π ο δ ό σ ε ω ν κ α θ ισ τ ο ύ ν το κό σ το ς π α ρ α γω γ ή ς ιδ ια ίτ ε ρ α υ ψ η λ ό, ε ιδ ικ ά σ τ α π ρ ώ τα χ ρ ό ν ια μ ετα τ ρ ο π ή ς τ η ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς α π ό σ υ μ β α τ ικ ή σ ε β ιο λ ο γ ικ ή. Γ ν ω ρ ίζ ο υ μ ε ε π ίσ η ς π ω ς σ τα π ρ ώ τα χ ρ ό ν ια ε φ α ρ μ ο γ ή ς β ιο λ ο γ ικ ή ς η έλ λ ειψ η τεχνογνω σ ία ς, σ υ μ β ο ύ λω ν κ α ι εφ ο δ ίω ν, σ ε σ υ ν δ υ α σ μ ό μ ε τη ν α δ υ ν α μ ία ε μ π ο ρ ία ς τω ν π ρ ο ϊό ντω ν σ α ν «π ρ ο ϊό ντα β ιο λ ο γ ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς» ε ξ α ιτ ία ς του μ ε τ α β α τ ικ ο ύ σ τ α δ ίο υ, α ύ ξ η σ α ν κ α τ ά π ο λύ το τ ε λ ικ ό κ ό σ το ς π α ρ α γω γ ή ς α ν ά μ ο ν ά δ α π ρ ο ϊό ντο ς. Τ έ λ ο ς π ρ ιν τον κ α θ ο ρ ισ μ ό τη ς τ ε λ ικ ή ς τ ιμ ή ς εν ό ς π ρ ο ϊό ν τ ο ς θα π ρ έ π ε ι ν α ε ξ ε τ α σ τ ο ύ ν κ α ι ο ι σ τό χοι τους ο π ο ίο υ ς θ έλο υν ο ι β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς κ α ι ο ι έ μ π ο ρ ο ι β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ν α π ετύ χο υ ν, ο ι ο π ο ίο ι ενδεχομένω ς αφ ορούν α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά τη ν μ εγ ισ τ ο π ο ίη σ η τω ν κ ερ δ ώ ν το υ ς κ α ι τη ν α ύ ξη σ η του κ ύ κ λ ο υ ερ γασιώ ν, ό π ω ς ε π ίσ η ς κ α ι τ η ν π ρ ο ώ θ η σ η εν ό ς ν έ ο υ π ρ ο ϊό ν τ ο ς.( Σ ύ ν δ ε σ μ ο ς Β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ ώ ν Θ ε σ σ α λ ία ς.2 0 0 3, σ ελ.4 2 ) -31 -

3.7 Προώθηση Βιολογικών Προϊόντων Η χώ ρ α μ α ς. ό π ω ς έ χ ε ι π ρ ο α ν α φ ερ θ εί. έ χ ε ι μ ε ίν ε ι π ίσ ω σ τη ν α ν ά π τ υ ξη τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν προϊόντω ν. Ω σ τό σ ο, ο τ ο μ έ α ς α υ τ ό ς δ ε ίχ ν ε ι ν α έ χ ε ι σ ο β α ρ έ ς π ρ ο ο π τ ικ έ ς α ν ά π τ υ ξη ς, κ ιν ή σ ε ις γ ια το θ έμ α αυτό γ ίν ο ν τ α ι κ α ι α π ό το υ π ο υ ρ γ ε ίο Α γ ρ ο τ ικ ή ς α ν ά π τ υ ξη ς α λ λ ά κ α ι α π ό κ ά π ο ιο υ ς ιδ ιώ τ ε ς. Γ ια την ενίσ χυ σ η της π ρ ο ώ θ η σ η ς π ρ έ π ε ι κ α τ ' α ρ χ ή ν ν α π ρ ο σ α ρ μ ο σ τ ε ί το θ ε σ μ ικ ό π λ α ίσ ιο έ τ σ ι ώ σ τ ε το σύστη μ α π ισ τ ο π ο ίη σ η ς ν α γ ίν ε ι π ιο α ξ ιό π ισ τ ο, ε π ίσ η ς θ α π ρ έ π ε ι ν α δ ο θ ο ύ ν κ ίν η τ ρ α γ ια λ α ϊκ έ ς αγορές β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν κ α ι ν α δ ο θ ο ύ ν ε ν ισ χ ύ σ ε ις ώ σ τε ν α δ ιε υ κ ο λ υ ν θ ε ί η π α ρ ο υ σ ία τω ν ίδ ιω ν τω ν π α ρ α γω γώ ν σ το υ ς «π ά γκους» τω ν λ α ϊκ ώ ν α γορώ ν, α κ ό μ η θ α π ρ έπ ε ι ν α εν ισ χ υ θ ο ύ ν ο ι δ ια φ η μ ισ τ ικ ές κ α μ π α ν ιέ ς (τη λ εό ρ α σ η, ε ξ ω τ ε ρ ικ ή δ ια φ ή μ ισ η ) γ ια τ η ν εν η μ έ ρ ω σ η τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν α κ ό μ η κ α ι σ ε ά το μ α που δεν έχουν «π εισ τ ε ί» α π ό τ ις ε ν η μ ε ρ ώ σ ε ις π ο υ έχ ο υ ν γ ίν ε ι, μ ια κ α λ ή πρόταση ε ίν α ι το ν α «μπουν» β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι σ τα κ υ λ ικ ε ία τω ν σ χ ο λ είω ν, ν ο σ ο κ ο μ ε ίω ν κ,λ.π. Η σω σ τή εν η μ έρ ω σ η τω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν ε ίν α ι το σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ ο μ έτρ ο π ρ ο ώ θ η σ η ς, β έ β α ια θα π ρ έπ ει ν α σ η μ ε ιω θ ε ί ό τ ι α ν α σ τ α λ τ ικ ό ς π α ρ ά γ ο ν τ α ς γ ια τ η ν κ α τ α ν ά λ ω σ η τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ντω ν ε ίν α ι π ο λ λ έ ς φ ορές η τ ιμ ή τους, το θ έ μ α α υ τό ε ίν α ι π ο λ ύ σ ο β α ρ ό γ ια π ο λ λ ά ν ο ικ ο κ υ ρ ιά. Σ ύ μ φ ω να μ ε τους κ α ν ό ν ε ς του m a rk e tin g m ix η ζή τ η σ η του π ρ ο ϊό ν τ ο ς β α σ ίζ ε τ α ι σ τ η ν σ ω σ τή π ροώ θηση η ο π ο ία έχ ει ν α κ ά ν ε ι ό χ ι μ ό ν ο μ ε τ η ν δ ια φ ή μ ισ η α λ λ ά κ α ι μ ε τη ν σ ω σ τή «το π ο θ έτη σ η» του π ρ ο ϊό ντο ς σ τη ν αγορά, ο π ό τε γ ια την ε π ίτ ε υ ξ η τ η ς σ ω σ τ ή ς π ρ ο ώ θ η σ η ς θ α π ρ έ π ε ι ν α υ π ά ρ ξ ε ι μ ια «χρυσή το μ ή» τω ν π α ρ α π ά νω.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Γ Ε Ν Ι Κ Α Σ τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι τ ε χ ν ικ έ ς π ρ ο σ τ α σ ία ς εδ ά φ ο υ ς γ ια την α ν τιμ ετώ π ισ η της δ ιά β ρ ω σ η ς του εδάφ ους, τη ς σ υ μ π ίε σ η ς του. τη ς α λ ά τ ω σ η ς κ α ι τη ς υ π ο β ά θ μ ισ η ς του. αυτό γ ίν ε τ α ι μ ε την α μ ε ιψ ισ π ο ρ ά τω ν κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν κ α ι τη χ ρ ή σ η ο ρ γ α ν ικ ή ς ύ λ η ς, έ τ σ ι β ελτιώ ν ετα ι η εδ α φ ική γ ο ν ιμ ό τ η τ α κ α ι η δομή. Ε π ίσ η ς ο ι χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ μ ε ν ε ς τ ε χ ν ικ έ ς στη β ιο λ ο γ ικ ή γεω ρ γία π ε ρ ιο ρ ίζ ο υ ν τ η ν μ ό λ υ ν σ η του νερ ο ύ. Σ ε μ ε ρ ικ έ ς α π ό τ ις α ν επ τ υ γ μ έν ες χ ώ ρ ες ο ι γ εω ρ γ ο ί επ ιδ ο τ ο ύ ν τα ι ή κ α ι υ π ο χ ρ ε ώ ν ο ν τ α ι ν α α σ χ ο λ η θ ο ύ ν μ ε τ η ν β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία ω ς λ ύ σ η γ ια τα π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο ιό τη τ α ς του νερ ο ύ. Σ ε ο ρ ισ μ έ ν ε ς π ε ρ ιο χ έ ς (π.χ. γύ ρ ω α π ό το Μ ό ν α χ ο ) ο ι γ ε ω ρ γ ο ί εν ισ χ ύ ο ν τ α ι ο ικ ο ν ο μ ικ ά γ ια ν α μ ετα π η δ ή σ ο υ ν μ ε ρ ικ ώ ς π ρ ο ς τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α δ ια τη ρ ή σ ο υ ν την π ο ιό τη τ α του π ό σ ιμ ο υ ν ε ρ ο ύ τη ς π ό λ η ς (H e id.1 9 9 7 ). Σ τ η Β ό ρ ε ια Γ α λ λ ία ο λ ό κ λ η ρ ε ς π ε δ ιά δ ες υ π ο χ ρ ε ο ύ ν τ α ι γ ια μ ετά β α σ η σ τη β ιο λ ο γ ικ ή δ ια χ ε ίρ ισ η το υ ς, κ α θ ώ ς δ ια π ισ τ ώ θ η κ ε ό τ ι το π ό σ ιμ ο ν ερ ό ή τ α ν μ η α π ο δ εκ τ ή ς π ο ιό τ η τ α ς (E g m o n t - F lo ria n. 1997). Η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία ο δ η γ εί σ τη ν δ ια κ ο π ή τ η ς χ ρ ή σ η ς σ υ ν θ ε τ ικ ώ ν φ υ το φ α ρ μ ά κ ω ν, μ έσ ω τ η ς εφ α ρ μ ο γής του φ υ σ ικο ύ ελέγχου (α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η ς) τω ν εχ θ ρ ώ ν κ α ι α σ θ ε ν ε ιώ ν τ ω ν φ υτώ ν. Η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γία έχ ει τη δ υ νατό τη τα ν α π ε ρ ιο ρ ίσ ε ι μ ε ρ ικ έ ς α π ό τ ις α ρ ν η τ ικ έ ς ε π ιδ ρ ά σ ε ις τη ς σ υ μ β α τ ικ ή ς γ εω ρ γ ία ς ε π ί του π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο ς β ο η θ ώ ντα ς σ τ α α κ ό λ ο υ θ α (P a p e n d ic k et a l..l9 8 6 ) : 4.1 Α π ο φ υ γ ή δ ι ά β ρ ω σ τ κ τ ο υ ε δ ά φ ο υ ς Ο ι π ρ α κ τ ικ έ ς αφ ορούν την εφ α ρ μ ο γ ή σ υ σ τη μ ά τω ν α μ ε ιψ ισ π ο ρ ά ς κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν, σ τη χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ε ι φ υτών εδ α φ ο κ ά λ υ ψ η ς κ α ι φ υτώ ν χ λ ω ρ ά ς ρ ύ π α ν σ η ς κ α ι εφ α ρ μ ο γ ή μ εθ ό δ ω ν κ α τερ γ α σ ία ς του εδάφ ους γ ια την δ ια τ ή ρ η σ η τω ν υ π ο λ ε ιμ μ ά τ ω ν σ ε αυτά. 4.2 E y r m a T ic u o c κ α ι ιιο ο ο ο π ο ν η σ υ τ ο υ ε δ ά α κ η κ Μ ε γ ά λ ο π οσοστό α σ π ό ν δ υ λω ν ζώ ν τω ν ο ρ γ α ν ισ μ ώ ν π.χ. γ ε ω σ κ ό λ η κ ε ς π α ίζ ο υ ν σ η μ α ν τ ικ ό ρόλο στην ανάπτυ ξη του άνω εδ α φ ικο ύ σ τρ ώ μ α το ς, μ έσ ω τη ς α π ο σ ύ ν θ εσ η ς τω ν φ υ τ ικ ώ ν υ λ ώ ν, καθισ τώ ντα ς τη ν ο ρ γ α ν ικ ή ύ λ η π ε ρ ισ σ ό τ ερ ο ά μ εσ α δ ια θ έ σ ιμ η κ α ι δ η μ ιο υ ρ γ ώ ν τ α ς ε υ ν ο ϊκ έ ς - σ υ νθήκες γ ια τη δομή του εδ άφ ους π ου επ ιτρ έπ ο υ ν τη ν κ υ κ λ ο φ ο ρ ία του ο ξυ γ ό ν ο υ, τω ν θ ρ ε π τ ικ ώ ν σ το ιχείω ν κ α ι του νερού. 4.3 Β ι ο π ο ι κ ι λ ό τ τ ι τ α Η σ τα θερ ότη τα ή ό χ ι εν ό ς ο ικ ο σ υ σ τ ή μ α τ ο ς ε ξ α ρ τ ά τ α ι α π ό τα α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α του α ν ταγω ν ισ μ ο ύ μ ετα ξύ δ ια φ ο ρ ε τικ ώ ν ειδ ώ ν γ ια τροφ ή κ α ι χώ ρ ο. Α ρ κ ε τ έ ς μ α ρ τ υ ρ ίε ς υ π ο σ τ η ρ ίζο υ ν -33 -

ό τι η α υ ξη μ ένη β ιο π ο ικ ιλ ό τ η τ α ε ίν α ι α π ο τ έ λ ε σ μ α σ υ σ τη μ ά τω ν β ιο λ ο γ ικ ή ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ε ξ α ιτ ία ς τω ν δ ια χ ε ιρ ισ τ ικ ώ ν μ ετα β ο λ ώ ν π ου επ έρ χ ο ν τ α ι σ τ ις σ υ μ β α τ ικ έ ς γ ε ω ρ γ ικ έ ς εκ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ις. Μ ε ίω σ η ή δ ια κ ο π ή τη ς χ ρ ή σ η ς λ ιπ α σ μ ά τ ω ν α υ ξ ά ν ε ι τη ν β ιο π ο ικ ιλ ό τ η τ α ε π ιτ ρ έ π ο ν τ α ς τη ν εγκατά σ τα σ η λ ιγ ό τ ερ ο α ν τ α γ ω ν ισ τ ικ ώ ν φ υτώ ν. 4.4 Α έ σ ιιε υ σ τ ι του άνθρακα Η ικ α ν ό τη τα τη ς β ιο μ ά ζ α ς σ τη δ έ σ μ ευ σ η το υ ά ν θ ρ α κ α έ χ ε ι τ ύ χ ε ι ιδ ια ίτ ε ρ η ς π ρ ο σ ο χή ς, β ιο μ ά ζα ς που α π ο σ κ ο π εί στον π ε ρ ιο ρ ισ μ ό μ α κ ρ ο χ ρ ο ν ίω ς τω ν κ λ ιμ α τ ικ ώ ν α λ λ α γ ώ ν. Κ α θ ώ ς η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γ ία σ υ ν δ έετα ι μ ε τη ν ελ ά χ ισ τ η δ υ νατή κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ ή κ α τ ε ρ γ α σ ία του εδ ά φ ο υ ς (γ ια την κ α λύτερ η σ υ γκράτη σ η του ν ερ ο ύ κ α ι τ ω ν θ ρ ε π τικ ώ ν σ υ σ τ α τ ικ ώ ν ) η σ υ γ κ ρ ά τ η σ η του δ υ ν α μ ικ ο ύ του ά ν θ ρ α κα του εδ ά φ ους π ρ ο β ά λ λ ε τ α ι ω ς ε ξ α ιρ ε τ ικ ά σ η μ α ν τ ικ ή ς σ η μ α σ ία ς ζή τ η μ α. 4.5 Αντιαετώπιση ετθοών και ασθενειών των φυτών Υ π ο σ τ η ρ ίζ ε τ α ι ό τ ι ο ι μ υ κ η τ ο λ ο γ ικ έ ς α σ θ έ ν ε ιε ς σ τ ις σ υ μ β α τ ικ έ ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς ε μ φ α ν ίζο ν τ α ι π ερ ισ σ ό τερ ο σ υ χνά επ ειδ ή δ έχο ν τ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς ε π ε μ β ά σ ε ις μ ε ν ιτ ρ ικ ά λ ιπ ά σ μ α τ α μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α την λέπ τυ νσ η τω ν κ υ τ τ α ρ ικ ώ ν μ εμ β ρ α ν ώ ν τω ν φ υ τώ ν κ α ι το α δ υ ν ά τ ισ μ α το υ ς κ α ι σ υ ν επ ώ ς τη μ εγαλύ τερ η ε υ α ισ θ η σ ία σ το υ ς μ ύ κ η τ ες κ α ι τα έντο μ α. Σ τ ις β ιο λ ο γ ικ έ ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς α ν τ ιθ έ τ ω ς η αποφ υγή εφ αρμογής τέτο ιω ν λ ιπ α σ μ α τ ο ύ χ ω ν ο υ σ ιώ ν έ χ ε ι ω ς α π ο τ έ λ ε σ μ α τη δ η μ ιο υ ρ γ ία π α χ ιώ ν κ υ τ τ α ρ ικ ώ ν μ εμ β ρ α νώ ν κ α ι ε π ιπ λ έ ο ν τη ν α ν τ ίσ τ α σ η τω ν μ α κ ρ ο σ τ ε λ ε χ ώ ν φ υ τώ ν σ το «π λ ά γ ια σ μ α». 4.6 EfcoiKOvoumm ενέργειας Η εν έρ γ εια σ ε ό λ ες τ ις μ ορφ ές της σ υ μ π ε ρ ιλ α μ β α ν ό μ ε ν η ς κ α ι τη ς ε ρ γ α σ ία ς ε ίν α ι μ ια α π ό της σ η μ α ντικ ό τερ ες γ ε ω ρ γ ικ έ ς εισ ρ ο ές. Ε ν έ ρ γ ε ια α π α ιτ ε ίτ α ι σ ε ό λ α τα σ η μ ε ία τη ς α λ υ σ ίδ α ς τη ς π α ρ α γω γή ς τρ οφ ίμ ω ν στην π ρ ο ε τ ο ιμ α σ ία τη ς γης. σ τη σ π ο ρ ά - φ ύ τεμ α, στη σ υ γ κ ο μ ιδ ή, σ τ η ν μεταφ ορά κ α ι επ εξερ γ α σ ία του π ρ ο ϊό ν τ ο ς κ α ι σ τη ν ά ρ δ ευ σ η. Σ τ ις β ιο λ ο γ ικ έ ς γ ε ω ρ γ ικ έ ς ε κ μ ετα λ λ εύ σ εις η ε κ μ η χ ά ν ισ η σ υ νήθω ς α ν τ ικ α θ ίσ τ α τ α ι α π ό τη ν α ν θ ρ ώ π ιν η ερ γ α σ ία. Χ η μ ικ ά λ ιπ ά σ μ α τ α (που π α ρ ά γοντα ι μ ε τη χρ ή σ η υ ψ η λ ώ ν επ ιπ έδ ω ν μ η α ν α ν ε ώ σ ιμ ω ν ε ν ε ρ γ ε ια κ ώ ν π η γ ώ ν ) υ π ο κ α θ ίσ τα ν τα ι με ο ρ γ α ν ικ ή ύ λ η κ α ι μ ε α ζω τ ο δ ε σ μ ε υ τ ικ ά κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ μ ε ν α φ υτά. Ε μ μ έ σ ω ς, χρ η σ ιμ ο π ο ιώ ντα ς φ υ σ ικά π α ρ α σ υ ν θ ετικ ά λ ιπ ά σ μ α τ α, ε ξ ο ικ ο ν ο μ ε ίτ ε μ η α ν α ν ε ώ σ ιμ η ε ν έ ρ γ ε ια κ α ι ε λ α χ ισ τ ο π ο ιε ίτ α ι η έκπ λ υ σ η αζώ του. -34-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Π α ρ α κ ά τ ω α ν α φ έρ ο ν τα ι ο ι α ρ χ ές π ου α κ ο λ ο υ θ ή θ η κ α ν στη σ ύ ν τ α ξη του ερ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ιο υ ο ι ο π ο ίες σ υ νάγουν μ ε την δ ιεθ νή βιβ λ ιο γ ρ α φ ία. Α) ΤΥΧΑΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ Η έν ν ο ια του τυ χ α ίο υ α φ ο ρ ά σ τη δ ια δ ικ α σ ία κ α τ ά τη ν ο π ο ία έ ν α δ ε ίγ μ α ε π ιλ έ γ ε τ α ι α π ό το σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ο π λ η θ υ σ μ ο ύ κ α τ ά τρ ό π ο τυχαίο. Τ υ χ α ίο δ ε ίγ μ α χ α ρ α κ τ η ρ ίζε τ α ι ε κ ε ίν ο όπου κ ά θ ε σ τ α τ ισ τ ικ ή μ ο ν ά δ α (μ έ λ ο ς) του π λ η θ υ σ μ ο ύ έ χ ε ι την ίδ ια π ιθ α ν ό τη τα ν α π ε ρ ιλ η φ θ ε ί σ ε αυτό. Α ν τ ιθ έ τ ω ς έν α δ ε ίγ μ α χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ε τ α ι ε π η ρ ε α σ μ έ ν ο όταν δεν λ α μ β ά ν ε τ α ι κ α τ ά τρ όπο τ υ χ α ίο (κ ά π ο ια μ έλ η το υ π λ η θ υ σ μ ο ύ ε υ ν ο ο ύ ν τ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ή λ ιγ ό τερ ο ν α α π ο τελό σ ο υ ν μ έλ η του δ ε ίγ μ α τ ο ς) κ α ι σ υ ν επ ώ ς δ εν α ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ε ι το σ ύ ν ο λ ο του πληθυσμού. Π ο λ λ έ ς φ όρες έν α δ ε ίγ μ α δ εν φ α ίν ε τ α ι κ α θ α ρ ά α ν ε ίν α ι τ υ χ α ίο ή ό χι. Ε ά ν το δ ε ίγ μ α ε ίν α ι π ολύ μ εγάλο, θα μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α ε ξ ε τ α σ τ ε ί α ν ε ίν α ι τ υ χ α ίο ή ό χ ι α π ό τη σ υ χ ν ό τ η τ α ε μ φ ά ν ισ η ς κ ά π ο ιω ν χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ώ ν σ τ ο ιχ ε ίω ν του. π ρ ά γ μ α ό μ ω ς π ου δ εν ε ίν α ι δ υ ν α τό γ ια έ ν α μ ικ ρ ό δ ε ίγ μ α. Ο κ α νόνα ς, ω στόσο, δεν ε ίν α ι ν α ε ξ ε τ α σ τ ε ί ε κ τω ν υ σ τ έρ ω ν η τ υ χ α ιό τ η τ α το υ δ ε ίγ μ α τ ο ς α λ λ ά ν α π ρ ο β λεφ θ εί αυτή σ ε κ α ν ό ν ε ς δ ε ιγ μ α τ ο λ η ψ ία ς, ό π ω ς ε ίν α ι ο σ α φ ή ς π ρ ο σ δ ιο ρ ισ μ ό ς του π λ η θ υ σ μ ο ύ κ α ι του π λ α ισ ίο υ δ ε ιγ μ α τ ο λ η ψ ία ς, η εφ α ρ μ ο γ ή ε π ισ τ η μ ο ν ικ ώ ν μ εθ ό δ ω ν κ α θ ο ρ ισ μ ο ύ το υ μ εγ έθ ο υ ς του δ είγ μ α το ς κ α ι η τ υ χ α ία επ ιλ ο γ ή τω ν μ ε λ ώ ν του. Σ τ η π α ρ ο ύ σ α ε ρ γ α σ ία α κ ο λ ο υ θ ή θ η κ ε τ υ χ α ία δ ειγ μ α τ ο λ η ψ ία γ ια την επ ιλ ο γ ή του δ είγμ α το ς. Μ έ γ ε θ ο ς δ ε ίγ μ α τ ο ς ο ρ ίσ τ η κ ε ο α ρ ιθ μ ό ς τ ω ν 3 0 0 ερ ω τη μ α το λό γιω ν που χ α ρ α κ τ η ρ ίζε τ α ι ω ς ε π α ρ κ ή ς (α π ό τη δ ιεθ ν ή β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία ) γ ια ε ρ γ α σ ίε ς π ο υ α ν α λ ύ ο υ ν κ α ι επ ε ξερ γ ά ζο ν τ α ι θ έμ α τα π α ρ εμ φ ερ ή μ ε το δ ικ ό μας. Β) ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Μ ε τη σ ύ ντα ξη του ερ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίο υ μ α ς έ γ ιν ε π ρ ο σ π ά θ ε ια γ ια τ η ν ε κ π λ ή ρ ω σ η δύο σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ω ν σκοπώ ν. Π ρ ώ το, μ ο λ ο ν ό τι φ α ίν ε τ α ι α υ το ν ό η το κ α ι α π λ ό, ο ι ε ρ ω τ ή σ ε ις ν α αποδίδουν τα δ εδομένα π ου χ ρ ε ιά ζε τ α ι ο ερ ευ νη τή ς. Δ εύ τ ερ ο, γ ια ν α ε ίν α ι ο ι ε ρ ω τ ή σ ε ις α ξ ιό π ισ τ ε ς, π ρ έπ ει ν α π α ρ έχο υ ν σε ό λ ο υ ς το υ ς ερ ω τώ μ ενο υ ς τον ίδ ιο α ρ ιθ μ ό π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν. Κ α τ ά τη σ ύ ν τ α ξη του ερ ω τη μ α το λο γίο υ έ γ ιν ε π ρ ο σ π ά θ ε ια ν α α π α ντη θ ο ύ ν ο ι π α ρ α κ ά τ ω ε ρ ω τ ή σ ε ις ω ς π ρ ο ς τη ν π ε ρ ιεκ τ ικ ό τη τ α κ α ι τη μορφ ή του ερ ω τηματολογίου(β 1αο1ί and C h a m p io n 197 6 /392) 1. Π ω ς ο ρ ίζ ε τ α ι ο π λ η θ υ σ μ ό ς γ ια το ν ο π ο ίο ζη τ ο ύ ν τ α ι π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς -35-

2. Π ο ιο ε ίν α ι το κ ο ιν ω ν ικ ο ο ικ ο ν ο μ ικ ό κ α ι μ ο ρ φ ω τικ ό επ ίπ εδ ο το υ π ρ ο ς δ ιε ρ ε ύ ν η σ η π λη θ υ σ μ ού 3. Γ ια π ο ια σ τ ο ιχ ε ία επ ιθ υ μ ο ύ μ ε ν α α π ο κ τ ή σ ο υ μ ε π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς 4. Π ό σ ο π ρ ο σ ε γ γ ίσ ιμ α ε ίν α ι α υ τά 5. Π ω ς θα δ ια β ιβ α σ τ ε ί κ α ι θα σ υ μ π λ η ρ ω θ ε ί το ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ιο 6. Π ο ιε ς ο μ ά δ ες ερ ω τή σ εω ν θα π ερ ιλ η φ θ ο ύ ν σ το ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ιο 7. Π ό σ ο εκ τεν ές π ρ έπ ε ι ν α ε ίν α ι το ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ιο 8. Π ό σ ο έλεγχο μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α α σ κ ή σ ο υ μ ε γ ια ν α ε ξ α σ φ α λ ίσ ο υ μ ε τ ις α π α ν τ ή σ ε ις σ τ ις ερ ω τή σ εις του ερ ω τη μ α το λό γιο υ Σ τη ν ερ γ α σ ία μ α ς ε π ιλ έ ξ α μ ε έν α μ ικ ρ ό σ χ ε τ ικ ά σ ε μ έγ εθ ο ς ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ιο π ρ ο κ ε ίμ ε ν ο υ ν α ε ίν α ι εύ κ ο λ ο στη σ υ μ π λ ή ρ ω σ η του κ α ι ν α μ η ν κ ο υ ρ ά ζ ε ι τω ν ερ ω το ύ μ ενο, π ρ ο σ π α θ ώ ν τ α ς ν α αποφ ύ γουμε τη σ υ γκέντρ ω σ η λ α ν θ α σ μ έν ω ν σ τ ο ιχ ε ίω ν π ο υ θ α ή τ α ν α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η ς μη κ α τ α ν ό η σ η ς τω ν ερ ω τή σ εω ν από το δ ε ίγ μ α του π ληθυσμού. Γ) ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ Σ ε ό λη τη ν ε ρ γ α σ ία έγ ιν ε π ρ ο σ π ά θ ε ια γ ια τη μ έγ ισ τ η δ υ νατή ε γ κ υ ρ ό τ η τ α τω ν π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν - δεδομένω ν που α π ο κ τ ή θ η κ α ν α π ό τη σ υ μ π λ ή ρ ω σ η του ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίο υ. Η ε γ κ υ ρ ό τ η τ α κ λ ίμ α κ α ς α ναφ έρ ετα ι στο β α θ μ ό κ α τ ά τον ο π ο ίο έ ν α ό ρ γ α ν ο μ έ τ ρ η σ η ς (σ τη ν π ε ρ ίπ τ ω σ η μ α ς η κ λ ίμ α κ α ) μ έτρ α αυτό που ο ερ ευ νη τή ς ε π ιδ ιώ κ ε ι ν α μ ετρ ή σ ε ι, ή ο β α θ μ ό ς κ α τ ά τ ο ν ο π ο ίο μ ια μ ετα β λ η τ ή α ν τ ισ τ ο ιχ ε ί π ρ ο ς την έ ν ν ο ια που α π ο σ κ ο π ε ίτ ε α π ό τη μ έτρ η σ η. Ό σ ο η δ ιά σ τ α σ η μ ε τ α ξ ύ έ ν ν ο ια ς (το αφ ηρημένο) κ α ι μ ετα β λ η τή ς (το σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο ) ε ίν α ι μ εγάλη, τ ό σ ο η κ λ ίμ α κ α μ έτρ η σ η ς δ εν ε ίν α ι έγκυρη (στη π α ρ ο ύ σ α ερ γ α σ ία έ γ ιν ε η μ έγ ισ τ η π ρ ο σ π ά θ ε ια γ ια τη ν α π ο φ ύ γ ε ι το υ π α ρ α π ά ν ω λάθους). Μ ο λ ο ν ό τ ι γ ν ω ρ ίζο υ μ ε θ ε ω ρ η τ ικ ά ό τ ι σ ε κ ά θ ε έ ν ν ο ια α ν τ ισ τ ο ιχ ε ί μ ια σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η π ο σ ο τ ικ ή δ ια τύ π ω σ η, στην π ρ ά ξ η η δ εύ τερ η δ εν ε ίν α ι ε ύ κ ο λ α α ν α γ ν ω ρ ίσ ιμ η κ α ι σ υ ν ε π ώ ς η εγκυρότη τα δεν μ π ο ρ εί ά μ εσ α ν α ελεγχθεί. Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι μ ό ν ο έ μ μ ε σ ο ι τ ρ ό π ο ι ελ έ γ χ ο υ τη ς εγκυρότη τα ς τω ν π ο λ υ θ εμ α τικ ώ ν μ ετα β λ η τώ ν κ α ι α ν ά λ ο γ α μ ε τ ις χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ μ ε ν ε ς τ ε χ ν ικ έ ς δ ια κ ρ ίν ο ν τ α ι τύ π ο ι εγκυρότη τα ς, ο ι σ υ ν η θ έ σ τ ερ ο ι α π ό τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς ε ίν α ι 1. Φ α ιν ο μ ε ν ικ ή εγκυρότη τα 2. Ε γ κ υ ρ ό τη τ α π ερ ιεχ ο μ έν ο υ 3. Ε γκυ ρ ό τη τα δ ο μ ή ς 4. Δ ια κ ρ ιτ ικ ή εγκυρότη τα 5. Ε γκυ ρ ό τη τα π ρ ό β λεψ η ς 6. Ε γ κ υ ρ ό τη τ α μ ε β ά σ η κ ά π ο ιο κ ρ ιτ ή ρ ιο - 36 -

Δ) ΈΛΕΓΧΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ Ο έλεγχος τω ν ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ιω ν π ρ ο η γ ή θ η κ ε τη ς π ιν α κ ο π ο ιή σ η ς κ α ι α ν ά λ υ σ η ς τω ν σ το ιχείω ν μ ε στόχο την ε π ισ ή μ α ν σ η τυ χόν σ ο β α ρ ώ ν ελ λ ε ίψ ε ω ν σ ε αυτά κ α ι α π ο κ λ ε ισ μ ό το υ ς α π ό την π α ρ α π έρ α επ εξερ γα σ ία. Ο σ χ ε τ ικ ό ς έλ ε γ χ ο ς α π ο β λ έ π ε ι σ τ η ν ε ξ α κ ρ ίβ ω σ η τη ς π λ η ρ ό τη τα ς, σ υ νέπ εια ς κ α ι α λ η θ ο φ ά ν εια ς τω ν α π α ν τ ή σ εω ν τω ν ερ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίω ν. Ο έλεγχος π λ η ρ ό τη τα ς α π ο β λ έ π ε ι στη δ ια π ίσ τ ω σ η τυ χόν α ν α π ά ν τ η τ ω ν ερ ω τή σ εω ν. Σ ε π ερ ιπ τώ σ εις όπου ο α ρ ιθ μ ό ς τω ν α ν α π ά ν τ η τ ω ν ερ ω τ ή σ εω ν ε ίν α ι α ξ ιό λ ο γ ο ς κ α ι α φ ό ρ α κ α ίρ ιε ς π α ρ α μ έτρ ο υ ς τη ς έρ ευ να ς τότε τα σ χ ε τ ικ ά ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ια π ρ έ π ε ι ν α α π ο ρ ρ ίπ το ν τ α ι, α ν δ εν ε ίν α ι δυνατόν ν α σ υ μ π ληρω θ ο ύ ν μ ε σ υ μ π λ η ρ ω μ α τ ικ ή σ υ ν έν τ ευ ξη. Έ λ λ ε ιψ η α π α ν τ ή σ εω ν σ ε λ ίγ α ερ ω τή μ α τα μ π ο ρ εί ν α γ ίν ε ι α ν εκ τ ή κ α ι ν α μ ετα φ ερ θ ε ί κ α τ ά τη ν κ ω δ ικ ο π ο ίη σ η ω ς έ λ λ ε ιψ η απάντησης. Ο έλεγχος σ υ ν έπ εια ς γ ίν ε τ α ι μ έσ α α π ό τ ις ε ρ ω τ ή σ ε ις ελ έγχου μ ε τ ις ο π ο ίε ς δ ια π ισ τ ώ ν ε τ α ι η τυχόν α ν α κ ο λ ο υ θ ία του ερ ω τώ μ ενο υ σ ε ε ρ ω τ ή σ ε ις π ο υ μ ετρ ο ύ ν το ίδ ιο χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό. Ο έλεγχος α λ η θ ο φ ά ν εια ς α π ο β λ έ π ε ι σ τ η ν α π ο κ ά λ υ ψ η τη ς λ ο γ ικ ή ς σ υ ν έ π ε ια ς σ τ ις α π α ντή σ εις που δ ίν ο ν τ α ι κ α ι γ ίν ε τ α ι μ ε τη σ ύ γ κ ρ ισ η τω ν α π α ν τ ή σ εω ν σ ε α ν ά λ ο γ α σ χ ε τ ικ ά ερ ω τή μ α τα του ερ ω τη μ α το λο γίο υ. Ε) Ο ΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Τ α ερ ω τή μ α τα π ου υ π ά ρ χ ο υ ν σ ε έν α ο π ο ιο δ ή π ο τ ε ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ιο μ π ο ρ ο ύ ν ν α τ α ξιν ο μ η θ ο ύ ν σ ε δύο μ εγ ά λ ες κ α τ η γ ο ρ ίε ς. Σ τ α ερ ω τ ή μ α τ α α ν ο ιχ τ ο ύ τύ π ο υ ή α ν ο ιχ τ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ις κ α ι σ τα ερ ω τή μ α τα κ λ ε ισ τ ο ύ τύπου ή κ λ ε ισ τ έ ς ερ ω τ ή σ εις. Σ τ ις α ν ο ιχτές ερ ω τ ή σ ε ις π ου ο ν ο μ ά ζ ο ν τ α ι κ α ι α φ η γ η μ α τ ικ έ ς, ο ε ρ ω τ ώ μ ε ν ο ς α φ ή νετε ελεύ θ ερ ο ς ν α δ ια τυ π ώ σ ει την α π ά ν τ η σ η του, η ο π ο ία κ α ι σ η μ ε ιώ ν ε τ α ι α π ό το ν α π ο γρ α φ έα. Η ύ π α ρ ξη ερ ω τη μ ά τω ν α νοιχτο ύ τύπου π η γ ά ζ ε ι α π ό το γ εγ ο ν ό ς ό τ ι ο ερ ευ νη τή ς δ εν ε ίν α ι σ ε θ έσ η ν α γ ν ω ρ ίζε ι π ρ ο κ α τ α β ο λ ικ ά τ ις εν δ ε χ ό μ ε ν ε ς α π α ν τ ή σ ε ις εν ό ς ερ ω τή μ α το ς, ο ύ τ ω ς ώ σ τ ε ν α τ ις ο μ α δ ο π ο ιή σ ει σ ε μ ερ ικ έ ς κ α τ η γ ο ρ ίε ς π ρ ά γ μ α π ο υ θ α δ ιε υ κ ό λ υ ν ε σ η μ α ν τ ικ ά, τ ό σ ο τη σ υ μ π λ ή ρ ω σ η, όσο κ α ι τη ν κ ω δ ικ ο π ο ίη σ η κ α ι π ο ιν ικ ο π ο ίη σ η τ ω ν α π α ντή σ εω ν. Σ τ ις κ λ ε ισ τές ερ ω τ ή σ ε ις ή γ ια τη ν α κ ρ ίβ ε ια σ τ ις ερ ω τ ή σ ε ις μ ε κ λ ε ισ τ έ ς α π α ν τ ή σ ε ις π ρ ο σ φ έρ ετα ι στον ερ ω τώ μ ενο η δυ νατό τη τα ν α δ ια λ έ ξ ε ι μ ια από τ ις δ ιά φ ο ρ ε ς ε ν α λ λ α κ τ ικ έ ς α π α ν τ ή σ εις που έχουν σ η μ ε ιω θ ε ί. Τ ό σ ο ο ι κ λ ε ισ τές, ό σ ο κ α ι ο ι α ν ο ιχ τ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ις έχ ο υ ν ο ρ ισ μ έ ν α π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α κ α ι μ ειο ν εκ τή μ α τα - 3 7 -

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 1. Ε π ιτ ρ έ π ο υ ν σ τ ο ν ε ρ ω τ ώ μ ε ν ο ν α σ κ ε φ τ ε ί κ α ι ν α δ ια τ υ π ώ σ ε ι τ η ν α π ά ν τ η σ η ό π ω ς α υ τ ό ς ν ο μ ίζ ε ι 2. Δ ια τ υ π ώ ν ο ν τ α ι ε ύ κ ο λ α α π ό το ν α π ο γ ρ α φ έ α ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 1. Δ υ σ κ ο λ ε ύ ο υ ν τ η ν α π ό κ τ η σ η α π ά ν τ η σ η ς 2. Δ υ σ κ ο λ ε ύ ο υ ν τ η ν κ α τ α γ ρ α φ ή τω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν 3. Δ υ σ κ ο λ ε ύ ο υ ν τη ν τ α ξ ιν ό μ η σ η τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν 4. Κ α θ ισ τ ο ύ ν τη σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η π ιο κ ο υ ρ α σ τ ικ ή κ α ι α υ ξ ά ν ο υ ν τ η χ ρ ο ν ικ ή δ ιά ρ κ ε ια τ η ς ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 1. Μ έ ν ο υ ν λ ιγ ό τ ε ρ ε ς φ ό ρ ες α ν α π ά ν τ η τ ε ς α π ό ό τ ι ο ι α ν ο ιχ τ έ ς 2. Δ ιε υ κ ο λ ύ ν ο υ ν τη σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η κ α ι μ ε ιώ ν ο υ ν τ η χ ρ ο ν ικ ή τ η ς δ ιά ρ κ ε ια 3. Ε π ιτ ρ έ π ο υ ν τ η ν ε ύ κ ο λ η τ α ξ ιν ό μ η σ η τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν κ α τ ά τ η ν π ο ιν ικ ο π ο ίη σ η κ α ι τ η δ ια μ ό ρ φ ω σ η τω ν σ χ ε τ ικ ώ ν π ιν ά κ ω ν 4. Δ ε ν α π α ιτ ο ύ ν μ ε γ ά λ η π ρ ο σ π ά θ ε ια ε κ μ έ ρ ο υ ς τ ο υ ε ρ ω τ ώ μ ε ν ο υ γ ια τ η δ ια τ ύ π ω σ η τ η ς α π ά ν τ η σ η ς το υ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 1. Π ε ρ ιο ρ ίζ ο υ ν το ν α υ θ ο ρ μ η τ ισ μ ό κ α ι τη ν ε λ ε υ θ ε ρ ία έκ φ ρ α σ η ς το υ ε ρ ω τ ώ μ ε ν ο υ 2. Κ α τ ε υ θ ύ ν ο υ ν ή κ α τ ά κ ά π ο ιο τρ ό π ο ε π η ρ ε ά ζ ο υ ν τ η ν α π ά ν τ η σ η τ ο υ ε ρ ω τ ώ μ ε ν ο υ 3. Δ ίν ο υ ν τη δ υ ν α τ ό τη τ α σ τ ο ν ε ρ ω τ ώ μ ε ν ο ν α κ ρ ύ ψ ε ι π ιο ε ύ κ ο λ α τ η ν α μ η χ α ν ία α π ό ό τ ι σ τ ις α ν ο ιχ τ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ις. Τ α π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α τ ω ν π α ρ α π ά ν ω δ ύ ο τ ύ π ω ν ε ρ ω τ ή σ ε ω ν σ υ ν δ υ ά ζ ο ν τ α ι μ ε σ ύ γ χ ρ ο ν η ε ςο υ δ ε τ έ ρ ω σ η τω ν μ ε ιο ν ε κ τ η μ ά τ ω ν το υ ς σ ε έ ν α ά λ λ ο τύ π ο ε ρ ω τ ή σ ε ω ν τ ις π ρ ο κ α τ α σ κ ε υ α σ μ έ ν ε ς ε ρ ω τ ή σ ε ις, ο ι ο π ο ίε ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ α ν κ α ι σ τ ο δ ικ ό μ α ς ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ιο π ρ ο κ ε ίμ ε ν ο υ ν α π ε τ ύ χ ο υ μ ε τα κ α λ ύ τ ε ρ α δ υ ν α τ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α. Ο ι π ρ ο κ α τ α σ κ ε υ α σ μ έ ν ε ς ε ρ ω τ ή σ ε ις α π ο τ ε λ ο ύ ν τ η μ έσ η ο δό αφ ού π ρ ο σ φ έρ ο υ ν μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ε π ιλ ο γ ή σ τ ο ν ε ρ ω τ ώ μ ε ν ο α π ό ό τ ι ο ι κ λ ε ισ τ έ ς, επ ιτ ρ έ π ο ν τ α ς τ η ν α π ό κ τ η σ η π ιο ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν. Σ υ γ χ ρ ό ν ω ς, τ α ξ ιν ο μ ο ύ ν τ α ι ευ κ ο λ ό τ ε ρ ο α π ό ό τ ι ο ι α π α ν τ ή σ ε ις τ ω ν α ν ο ιχ τ ώ ν ερ ω τ ή σ ε ω ν. ΣΤ) ΚΛΙΜΑΚΑ LIKERT Η κ λ ίμ α κ α α υ τή χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ίτ α ι γ ια τη μ ε λ έ τ η π ρ ό τ υ π ω ν σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς ή τ η δ ιε ρ ε ύ ν η σ η α ρ χ ώ ν σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς τω ν α τ ό μ ω ν μ ια ς κ ο ιν ω ν ικ ή ς ο μ ά δ α ς. Μ έ σ ω α υ τ ή ς α π ο σ κ ο π ε ίτ ε κ υ ρ ίω ς ν α δ ια π ισ τ ω θ ε ί ε ά ν ο ι π ρ ο τ ά σ ε ις ή τ α θ έ μ α τ α π ο υ έ χ ο υ ν δ ια τ υ π ω θ ε ί α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τ η ν ίδ ια κ α τ ε ύ θ υ ν σ η, δ η λ α δ ή π ρ ο σ δ ιο ρ ίζο υ ν τ η ν ίδ ια ιδ ιό τ η τ α. Η τ ε χ ν ικ ή π ο υ ε φ α ρ μ ό ζ ε τ α ι κ α λ ε ίτ α ι θ ε μ α τ ικ ή α ν ά λ υ σ η ή - 3S -

α ν ά λ υ σ η π ρ ο τ ά σ εω ν κ α ι μ ά λ ισ τ α, ε π ε ιδ ή δ ε ν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ίτ α ι ε ξ ω τ ε ρ ικ ό κ ρ ιτ ή ρ ιο, κ α λ ε ίτ α ι κ α ι μ έθ ο δ ο ς τ η ς ε ν δ ο σ υ ν έ π ε ια ς τ η ς θ ε μ α τ ικ ή ς α ν ά λ υ σ η ς Τ ρ ία ε ίν α ι τ α β α σ ικ ά σ τ ά δ ια π ο υ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τ α ι σ τη κ λ ίμ α κ α L I K E R T Σ τ ά δ ιο π ρ ώ το. Δ ια τ ύ π ω σ η μ ια ς σ ε ιρ ά ς π ρ ο τ ά σ ε ω ν ο ι ο π ο ίε ς, υ π ο τ ίθ ε τ α ι, ό τ ι σ χ ε τ ίζ ο ν τ α ι μ ε τη ν ιδ ιό τ η τ α π ο υ ε π ιθ υ μ ο ύ μ ε ν α δ ιε ρ ε υ ν ή σ ο υ μ ε. Σ τ ά δ ιο δ εύ τερ ο. Έ λ ε γ χ ο ς τ η ς κ ο ιν ή ς κ α τ ε ύ θ υ ν σ η ς τ ω ν π ρ ο τ ά σ ε ω ν. Τ ο σ τ ά δ ιο α υ τ ό ε ίν α ι το π ιο σ η μ α ν τ ικ ό, ό π ο υ ε π ιζ η τ ε ίτ α ι ν α ε ν τ ο π ισ τ ο ύ ν ο ι π ρ ο τ ά σ ε ις ο ι ο π ο ίε ς α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν κ ο ιν ή κ α τ εύ θ υ ν σ η μ ε τ ις λ ο ιπ έ ς (π α ρ ο υ σ ιά ζ ο υ ν ε τ ε ρ ο γ έ ν ε ια σ ε σ χ έ σ η μ ε τ η μ ε τ α β λ η τ ή π ο υ δ ιε ρ ε υ ν ά τ α ι), έ τ σ ι ώ σ τε ν α α π ο ρ ρ ιφ θ ο ύ ν κ α τ ά τη β α θ μ ο λ ό γ η σ η τ ω ν α τ ό μ ω ν. Η δ ια δ ικ α σ ία τ η ς α π ο δ ο χ ή ς ή τ η ς α π ό ρ ρ ιψ η ς π ρ ο τ ά σ εω ν β α σ ίζ ε τ α ι σ τ η λ ο γ ικ ή τ η ς ε ν δ ο σ υ ν έ π ε ια ς ή τ η ς α π ό ρ ρ ιψ η ς π ρ ο τ ά σ ε ω ν β α σ ίζ ε τ α ι σ τη λ ο γ ικ ή τη ς ε ν δ ο σ υ ν έ π ε ια ς, κα τ ά τ η ν ο π ο ία ο σ υ ν ο λ ικ ό ς β α θ μ ό ς τ ω ν α τ ό μ ω ν σ ε ό λ ε ς τ ις π ρ ο τ ά σ ε ις σ υ σ χ ε τ ίζ ε τ α ι μ ε το α ν τ ίσ τ ο ιχ ο β α θ μ ό σ τ η σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η π ρ ό τ α σ η π ο υ δ ιε ρ ε υ ν ά τ α ι. Σ τ ά δ ιο τ ρ ίτ ο. Α π ο δ ο χ ή κ α ι α π ό ρ ρ ιψ η π ρ ο τ ά σ ε ω ν. Δ ια τ η ρ ο ύ ν τ α ι ο ι π ρ ο τ ά σ ε ις ε κ ε ίν ε ς μ ε το υ ς υ ψ η λ ό τ ερ ο υ ς σ υ ν τ ε λ ε σ τ έ ς σ υ σ χ έ τ ισ η ς κ α ι α π ο ρ ρ ίπ τ ο ν τ α ι ο ι π ρ ο τ ά σ ε ις μ ε τ ο υ ς π ο λ ύ χ α μ η λ ο ύ ς. Α π ό τ ις π ρ ο τ ά σ ε ις π ο υ τ ε λ ικ ά ε π ιλ έ γ ο ν τ α ι υ π ο λ ο γ ίζ ε τ α ι ο σ υ ν ο λ ικ ό ς β α θ μ ό ς γ ια κ ά θ ε ά τ ο μ ο κ α ι ο ο π ο ίο ς χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ε ι τη θ έ σ η τ ο υ α τ ό μ ο υ α υ τ ο ύ σ ε τ α κ τ ικ ή κ λ ίμ α κ α μ ε τ ρ ή σ ε ω ν, τ η ν κ λ ίμ α κ α L I K E R T. Ο β α θ μ ό ς α ξ ιο π ισ τ ία ς π ο υ ε π ιτ υ γ χ ά ν ε τ α ι μ ε τ η ν κ λ ίμ α κ α L I K E R T ε ίν α ι σ υ ν ή θ ω ς μ εγ α λ ύ τε ρ ο ς α π ό 0,8 0, ό π ω ς α υ τ ό μ π ο ρ ε ί ν α δ ια π ισ τ ω θ ε ί μ ε τ η σ υ σ χ έ τ ισ η τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν κ ά θ ε π ρ ο τ ά σ ε ις σ ε δ ύ ο δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς χ ρ ο ν ικ έ ς σ τ ιγ μ έ ς ή μ ε τ η ν εφ α ρ μ ο γ ή το υ τ ύ π ο υ α -C ro n b a c h ή τ ο υ τύ π ο υ K R - 2 0 (τω ν K u d e r κ α ι R ic h a rd s o n ). -39-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Π α ρ α κ ά τ ω π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι α ν α λ υ τ ικ ά τ α σ υ ν ο λ ικ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α τ ο υ ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίο υ π ο υ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ α μ ε α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς π ά ν τ α τ ις α ρ χ έ ς τ η ς μ ε θ ο δ ο λ ο γ ία ς π ο υ δ ιέ π ο υ ν α ν τ ίσ τ ο ιχ ε ς έρ ευ ν ες. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1 Τ ο κ ε φ ά λ α ιο π ο υ α κ ο λ ο υ θ ε ί α φ ο ρ ά σ τ η ν π α ρ ο υ σ ία σ η τω ν α π ο τ ε λ ε σ μ ά τ ω ν τ η ς έ ρ ε υ ν α ς ό π ω ς α υ τ ά π ρ ο έ κ υ ψ α ν μ ε τ ά τ η ν ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία τ ο υ ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίο υ. Α ρ χ ικ ά ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι το δ η μ ο γ ρ α φ ικ ό κ α ι κ ο ιν ω ν ικ ό π ρ ο φ ίλ το υ δ ε ίγ μ α τ ο ς κ α ι σ τη σ υ ν έ χ ε ια κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ι σ ε μ ο ρ φ ή π ιν ά κ ω ν ή σ χ η μ ά τ ω ν ο ι α π α ν τ ή σ ε ις τ ο υ σ ε ζ η τ ή μ α τ α π ο υ σ χ ε τ ίζ ο ν τ α ι μ ε τ η ν κ α τ α ν α λ ω τ ικ ή σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά τ ο υ ω ς π ρ ο ς τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α. ΑΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Μ ε τ ά τ η ν ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν π ρ ο έ κ υ ψ ε ό τ ι το δ ε ίγ μ α τ η ς έ ρ ε υ ν α ς α π ο τ ε λ ε ίτ α ι α π ό 54% γ υ ν α ίκ ε ς κ α ι 46% ά ν τ ρ ε ς κ α ι το 85% τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς ε ίν α ι α π ό 2 5 ε τ ώ ν κ α ι ά ν ω. Η π λ ε ιο ψ η φ ία ε ίν α ι έ γ γ α μ ο ι μ ε π α ιδ ιά εν ώ σ χ ε τ ικ ά μ ε το μ ο ρ φ ω τ ικ ό ε π ίπ ε δ ο ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι ε ίν α ι α π ό φ ο ιτ ο ι λ υ κ ε ίο υ, εν ώ μ ό λ ις το 1,5% έ χ ε ι δ ιδ α κ τ ο ρ ικ ό. Η σ υ ν τ ρ ιπ τ ικ ή π λ ε ιο ψ η φ ία τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς δ ια μ έ ν ε ι σ τη ν π ό λ η τω ν Ιω α ν ν ίν ω ν κ α ι σ χ ε δ ό ν ο ι μ ισ ο ί (5 6 % ) τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς έ χ ο υ ν μ η ν ια ίο ε ισ ό δ η μ α μ ετ α ξύ 1000 κ α ι 2 0 0 0 ευ ρ ώ. Τ α π α ρ α π ά ν ω α π ε ικ ο ν ίζ ο ν τ α ι ω ς ε ξ ή ς : -40-

Κ α τα νο μ ή δ είγ μ α το ς με β ά σ η την ηλικία 5? Ο Η0 Ο ϋο t <18 19-25 26-35 36-55 >55 έτη Κατανομή δείγματος με βάση την οικογενειακή κατάσταση Άγαμος Έγγαμος χωρίς Έγγαμος με παίδια παιδιά -41 -

Κατανομή δείγματος με βάση το μορφωτικό επίπεδο Κατανομή δείγματος με βάση τον τόπο μόνιμης κατοικίας Στην πόλη των Ιωαννίνων Σε χωριό των Ιωαννίνων -42-

Κατανομή δείνματος με βάση το αν y νωρίζει ότι παράνονται προϊόντα βιολογικής γεωργίας Κατανομή δείγματος με βάση την ενημέρωση των καταναλωτών στα βιολογικά προϊόντα 40 η------------------------------------------------------------------- 3 5 ------------------------------------ -------------------------------- 35 3 0 -------------------------------------------------------------------- 25 Πολύ Ελλιπής Μέτρια Επαρκής Πλήρης ελλιπής Σ τ η σ υ ν έ χ ε ια κ α ι ό π ω ς π ρ ο κ ύ π τ ε ι α π ό τ η ν ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν, το 8 9 % το υ δ ε ίγ μ α τ ο ς υ π ο σ τ η ρ ίζ ε ι ό τ ι κ α τ α ν α λ ώ ν ε ι β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α εν ώ το 11% ό χ ι. Σ χ ε τ ικ ά μ ε τη σ υ χ ν ό τ η τ α ο ι α π α ν τ ή σ ε ις π α ρ ο υ σ ιά ζο υ ν σ η μ α ν τ ικ ή δ ια κ ύ μ α ν σ η μ ε μ ό λ ις το 5% τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς ν α - 4 4 -

υ π ο σ τ η ρ ίζ ε ι ό τ ι κ α τ α ν α λ ώ ν ε ι π ο λ ύ σ υ χ ν ά β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α. Δ ια γ ρ α μ μ α τ ικ ά τ α π α ρ α π ά ν ω φ α ίν ο ν τ α ι ω ς εξ ή ς: Κατανομή δείγματος με βάση το αν καταναλώνει βιολογικά προϊόντα Κατανομή δείγματος με βάση το πόσο συχνά καταναλώνει βιολογικά προϊόντα Ω ς π ρ ο ς τη δ υ ν α τ ό τη τ α α ν α γ ν ώ ρ ισ η ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν μ έ σ ω τ ω ν σ η μ ά τ ω ν π ισ τ ο π ο ίη σ η ς η π λ ε ιο ψ η φ ία το υ δ ε ίγ μ α τ ο ς έ χ ε ι α π α ν τ ή σ ε ι θ ε τ ικ ά εν ώ έ ν α ε π ίσ η ς σ η μ α ν τ ικ ό π ο σ ο σ τό α υ το ύ (61% ) θ ε ω ρ ε ί ό τ ι τ α π ο ιο τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ε ίν α ι α ν ώ τερ α σ υ γ κ ρ ιτ ικ ά μ ε τ ω ν σ υ μ β α τ ικ ώ ν. Ε π ίσ η ς κ α ι σε ό,τ ι α φ ο ρ ά σ τ η ν τ ιμ ή, π ο σ ο σ τ ό 7 2% τ ο υ -45-

δ ε ίγ μ α τ ο ς θ ε ω ρ ε ί τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α α κ ρ ιβ ό τ ε ρ α α π ό τ α σ υ μ β α τ ικ ά. Α ν α λ υ τ ικ ό τ ε ρ α τα ε ν λ ό γ ω α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι σ τ η σ υ ν έ χ ε ια : Κατανομή δείγματος με βάση το αν μπορεί να διακρίνει τα βιολογικά προϊόντα (μέσω των σημάτων πιστοποίησης) Κατανομή δείγματος με βάση την ποιοτική σύγκριση μεταξύ βιολογικών και συμβατικών προϊόντων * 1001-46-

Κατανομή δείγματος με βάση τη θεώρησή του για την τιμή των βιολογικών προϊόντων Τέλος, οι παράγοντες που επιδρούν ανασταλτικά στην κατανάλωση των βιολογικών προϊόντων παρατηρούμε ότι είναι κυρίως η υψηλή τιμή των βιολογικών προϊόντων, η δυσπιστία των καταναλωτών στους ελέγκτικούς μηχανισμούς καθώς και η έλλειψη εμπιστοσύνης των καταναλωτών στους βιοκαλλιεργητές. Σχηματικά οι απαντήσεις εμφανίζονται ως εξής:

Κατανομή σημαντικότητας παραγόντων που δρουν ανασταλτικά στην κατανάλωση βιολογικών προϊόντων Ελλειψη παιδείαςτου καταναλωτή Ελλειψη εμπιστοσύνηςτου καταναλωτή στους παραγωγούς βιολογικών προϊόντων Δυσπιστία του καταναλωτή στους ελεγκτικούς μηχανισμούς βιολογικών προϊόντων Βαθμός σημαντικότητας Αδυναμία ανταγωνιστικού marketingtivv βιολογικών προϊόντων ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Α π ό τ η ν α π ο κ ω δ ικ ο π ο ίη σ η τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς σ τ ο τ ρ ίτ ο μ έ ρ ο ς τ ο υ ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίο υ π ρ ο έ κ υ ψ α ν σ τ ο ιχ ε ία ό π ω ς: ο ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς σ ε σ χ ε δ ό ν ίσ α π ο σ ο σ τ ά κ α τ α ν α λ ώ ν ο υ ν σ π ά ν ια, π ε ρ ισ τ α σ ια κ ά ή σ υ χ ν ά β ιο λ ο γ ικ ά π ο ρ τ ο κ ά λ ια, ε λ ά χ ισ τ ο ι κ α τ α ν α λ ώ ν ο υ ν β ιο λ ο γ ικ ά α κ τ ιν ίδ ια π ο λ ύ σ υ χ ν ά, ε ν ώ σ π ά ν ια ή π ε ρ ισ τ α σ ια κ ά τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο π ο σ ο σ τ ό τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς κ α τ α ν α λ ώ ν ε ι β ιο λ ο γ ικ έ ς ε λ ιέ ς. Σ ε μ ο ρ φ ή δ ια γ ρ ά μ μ α τ ο ς τ α π α ρ α π ά ν ω α π ο τ υ π ώ ν ο ν τ α ι ω ς ε ξ ή ς: Κατανομή δείγματος με βάση τη συχνότητα κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων από τους όμορους νομούς της Ηπείρου Πολύ συχνά Συχνά Περιστασιακά Σπάνια Ποτέ Βιολογικές ελιές Βιολογικά ακτινίδια Βιολογικά πορτοκάλια 10 20 30 Ποσοστό % -48-

Ω ς π ρ ο ς τη δ ια τ ρ ο φ ικ ή α ξ ία τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ο ρ τ ο κ α λ ιώ ν π ο υ π α ρ ά γ ο ν τ α ι σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή μ ε λ έ τ η ς η συντριπτική π λ ε ιο ψ η φ ία τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς θ ε ω ρ ε ί ό τ ι ε ίν α ι υ ψ η λ ό τ ε ρ η σ ε σ ύ γ κ ρ ισ η μ ε τη δ ια τ ρ ο φ ικ ή α ξ ία τω ν α ν τ ίσ τ ο ιχ ω ν σ υ μ β α τ ικ ώ ν φ ρ ο ύ τω ν. Π α ρ ό μ ο ια α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α π ρ ο κ ύ π τ ο υ ν τό σ ο γ ια τ α β ιο λ ο γ ικ ά α κ τ ιν ίδ ια ό σ ο κ α ι γ ια τ ις β ιο λ ο γ ικ έ ς ε λ ιέ ς. Σ χ η μ α τ ικ ά ο ι α π α ν τ ή σ ε ις α π ο τ υ π ώ ν ο ν τ α ι σ το π α ρ α κ ά τ ω δ ιά γ ρ α μ μ α : Κατανομή δείγματος με βάση τη σύγκριση της διατροφικής αξίας μεταξύ βιολογικών και συμβατικών προϊόντων Χαμηλότερη Ιδια διατροφική Υψ ηλότερη διατροφική αξία αξία διατροφική αξία Α π ό τ ις α π ο κ ω δ ικ ο π ο ιή σ ε ις τ ω ν ε π ό μ ε ν ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν τ ο υ ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίο υ π ρ ο έ κ υ ψ ε ό τ ι η π λ ε ιο ψ η φ ία το υ δ ε ίγ μ α τ ο ς θ ε ω ρ ε ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο π ρ ο σ ιτ ά ω ς π ρ ο ς τ η ν τ ιμ ή σ ε σ χ έ σ η μ ε τ α α ν τ ίσ τ ο ιχ α σ υ μ β α τ ικ ά, τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ο ρ τ ο κ ά λ ια, λ ιγ ό τ ε ρ ο τ α α κ τ ιν ίδ ια κ α ι σ χ ε δ ό ν κ α θ ό λ ο υ π ρ ο σ ιτ ή τ η ν τ ιμ ή τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν ε λ ιώ ν. Ε π ίσ η ς, α ν α φ ο ρ ικ ά μ ε τ η ν ε υ π ά θ ε ια τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν σ ε σ χ έσ η π ά ν τ α μ ε τ α α ν τ ίσ τ ο ιχ α σ υ μ β α τ ικ ά ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι κ ρ ίν ο υ ν ό τ ι τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ο ρ τ ο κ ά λ ια ε ίν α ι α ρ κ ε τ ά ευ π α θ ή, λ ιγ ό τ ε ρ ο ι θ ε ω ρ ο ύ ν π ω ς τ α β ιο λ ο γ ικ ά α κ τ ιν ίδ ια ε μ φ α ν ίζ ο υ ν σ η μ α ν τ ικ ή ε υ π ά θ ε ια, εν ώ ε λ ά χ ισ τ ο ι α ν α γ ν ω ρ ίζο υ ν ω ς μ ε ιο ν έ κ τ η μ α τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ε λ α ιώ ν ω ν τη ν ευπ ά θ ε ια. Α ν α λ υ τ ικ ό τ ε ρ α τ α π α ρ α π ά ν ω π α ρ ισ τ ά ν ο ν τ α ι ω ς ε ξ ή ς : -49-

Κατανομή δείγματος με βάση ποια βιολογιή καλλιέργεια θεωρεί προσιτή ως προς την τιμή σε σχέση με την αντίστοιχη συμβατική Κατανομή δείγματος με βάση ποιά βιολογική καλλιέργεια θεωρεί περισσότερο ευπαθή σε σχέση με την αντίστοιχη συμβατική Βιολογικά πορτοκάλια Βιολογικά ακτινίδια Βιολογικές ελιές Ο ι επό μ ε ν ε ς α π α ν τ ή σ ε ις σ χ ε τ ίζ ο ν τ α ι μ ε τη γ ν ώ μ η τ ο υ κ α τ α ν α λ ω τ ικ ο ύ κ ο ιν ο ύ α ν α φ ο ρ ικ ά μ ε δ ιά φ ο ρ ο υ ς π α ρ ά γ ο ν τ ες π ο υ θ ε ω ρ ο ύ ν σ η μ α ν τ ικ ο ύ ς ή μ η γ ια τη β ιο λ ο γ ικ ή κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια τ ω ν π ο ρ τ ο κ α λ ιώ ν. Α ξ ίζ ε ι ν α σ η μ ε ιω θ ε ί ό τ ι ω ς ιδ ια ίτ ε ρ α σ η μ α ν τ ικ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς τ ο δ ε ίγ μ α θ ε ω ρ ε ί τη ν π ισ τ ο π ο ίη σ η σ ή μ α τ ο ς κ α ι τη γ εύ σ η εν ώ μ ικ ρ ή β α ρ ύ τ η τ α δ ίν ε ι σ τ η σ υ σ κ ε υ α σ ία. Σ χ η μ α τ ικ ά ο ι ε ν λ ό γ ω α π α ν τ ή σ ε ις π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι π α ρ α κ ά τω : -50-

Κατανομή παραγόντω ν με βάση τη σημαντικότητά τους στην καλλιέργεια βιολογικών πορτοκαλιών όψη γεύση τηστόττοιηση σήματος συσκευασία ποικιλία σημείων πώλησης ευκολία πρόσβασης βαθμός σημσντικότητας Σ χ ε δ ό ν π α ρ ό μ ο ια α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α π ρ ο κ ύ π τ ο υ ν ό σ ο α φ ο ρ ά σ τ ο υ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς π ο υ ε π η ρ ε ά ζ ο υ ν τη β ιο λ ο γ ικ ή κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια τ ω ν α κ τ ιν ιδ ίω ν μ ε μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η β α ρ ύ τ η τ α ν α δ ίν ε τ α ι κ α ι π ά λ ι σ τ η ν π ισ τ ο π ο ίη σ η σ ή μ α τ ο ς, α κ ο λ ο θ ο ύ μ ε ν η α π ό τη γ ε ύ σ η κ α ι τ η ν π ο ικ ιλ ία τ ω ν σ η μ ε ίω ν π ώ λ η σ η ς. -51 -

Κατανομή παραγόντων με βάση τη σημαντικότητά τους στην καλλιέργεια βιολογικών ακτινιδίων όψη γεύση πιστόποιηση σήματος συσκευασία ποικιλία σημείων πώλησης ευκολία πρόσβασης βαθμός σημαντικότητας Π α ρ ό μ ο ια α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α π ρ ο κ ύ π τ ο υ ν γ ια το π ώ ς ε π ιδ ρ ο ύ ν ο ι π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς σ τη ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν ε λ ιώ ν. Σ τ ο σ χ ή μ α π ο υ α κ ο λ ο υ θ ε ί φ α ίν ε τ α ι α ν α λ υ τ ικ ό τ ε ρ α ο β α θ μ ό ς σ η μ α ν τ ικ ό τ η τ ά ς τ ο υ ς σ ύ μ φ ω ν α π ά ν τ α μ ε τ ις α π ό ψ ε ις το υ δ ε ίγ μ α τ ο ς. -52-

Κατανομή παραγόντων με βάση τη σημαντικότητά τους στην καλλιέργεια βιολογικών ελιών όψη γεύση Οττιστόττοιηση σήματος συσκευασία ποικιλία σημείων πώλησης ευκολία πρόσβασης βαθμός σημαντικότητας Α ξ ίζ ε ι τ έλ ο ς, ν α σ η μ ε ιω θ ε ί ό τ ι η π λ ε ιο ψ η φ ία το υ δ ε ίγ μ α τ ο ς θ ε ω ρ ε ί ό τ ι η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία σ υ μ β ά λ λ ε ι τό σ ο σ τ η ν π ρ ο σ τ α σ ία τ ο υ φ υ σ ικ ο ύ π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο ς ό σ ο κ α ι στ η ν ε ν ίσ χ υ σ η τ η ς τ ο π ικ ή ς ο ικ ο ν ο μ ία ς, εν ώ ό σ ο ν α φ ο ρ ά σ τ ο υ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς π ο υ δ ρ ο υ ν α ν α σ τ α λ τ ικ ά σ τ η ν κ α τ α ν ά λ ω σ η β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν, το δ ε ίγ μ α ε σ τ ιά ζ ε ι τη ν π ρ ο σ ο χ ή το υ κ α τ ά κ ύ ρ ιο λ ό γ ο σ τ η ν υ ψ η λ ή λ ια ν ικ ή το υ ς τ ιμ ή κ α ι σ τη δ υ σ π ισ τ ία το υ κ α τ α ν α λ ω τ ή α π έ ν α ν τ ι σ τ ο υ ς ε λ ε γ κ τ ικ ο ύ ς μ η χ α ν ισ μ ο ύ ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Α ν α λ υ τ ικ ό τ ε ρ α ο ι α π α ν τ ή σ ε ις π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι σ τ α π α ρ α κ ά τ ω δ ια γ ρ ά μ μ α τ α : Κατανομή δείγματος με βάση το αν θεωρεί ότι η βιολογική γεωργία συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος & στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας Προστασία φυσικού περιβάλλοντος Ενίσχυση τοπικής οικονομίας -53 -

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 2 Τ ο κ ε φ ά λ α ιο π ο υ α κ ο λ ο υ θ ε ί α φ ο ρ ά σ τ η ν π α ρ ο υ σ ία σ η τω ν α π ο τ ε λ ε σ μ ά τ ω ν τ η ς έρ ε υ ν α ς ό π ω ς α υ τ ά π ρ ο έ κ υ ψ α ν μ ε τ ά τ η ν ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία τ ο υ ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίο υ. Α ρ χ ικ ά ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι το δ η μ ο γ ρ α φ ικ ό κ α ι κ ο ιν ω ν ικ ό π ρ ο φ ίλ τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς κ α ι σ τ η σ υ ν έ χ ε ια κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ι σ ε μ ο ρ φ ή π ιν ά κ ω ν ή σ χ η μ ά τ ω ν ο ι α π α ν τ ή σ ε ις τ ο υ σ ε ζ η τ ή μ α τ α π ο υ σ χ ε τ ίζ ο ν τ α ι μ ε τ ις α π ό ψ ε ις κ α ι σ τ ά σ ε ις τω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς σ χ ε τ ικ ά μ ε τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Μ ε τ ά τη ν ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν π ρ ο έ κ υ ψ ε ό τ ι το δ ε ίγ μ α τ η ς έ ρ ε υ ν α ς α π ο τ ε λ ε ίτ α ι α π ό 58% γ υ ν α ίκ ε ς κ α ι 42% ά ν δ ρ ες. Η σ υ ν τ ρ ιπ τ ικ ή π λ ε ιο ψ η φ ία ε ίν α ι έ γ γ α μ ο ι μ ε π α ιδ ιά εν ώ σ χ ε τ ικ ά μ ε το μ ο ρ φ ω τικ ό ε π ίπ ε δ ο το 63% ε ίν α ι α π ό φ ο ιτ ο ι δ ε υ τ ε ρ ο β ά θ μ ια ς ε κ π α ίδ ε υ σ η ς (3 1 % α π ό φ ο ιτ ο ι γ υ μ ν α σ ίο υ κ α ι 32% α π ό φ ο ιτ ο ι λ υ κ ε ίο υ ). Α ξ ιο σ η μ ε ίω τ ο ε ίν α ι το γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι 1 σ τ ο υ ς 3 έ χ ε ι μ η ν ια ίο ε ισ ό δ η μ α άν ω τω ν 30 0 0 ευ ρ ώ. Τ α π α ρ α κ ά τ ω α π ε ικ ο ν ίζ ο ν τ α ι ω ς εξ ή ς: -54-

Κατανομή δείγματος με βάση την οικογενειακή κατάσταση 100-ί'' Άγαμος Έγγαμος χω ρίς παιδιά Έγγαμος με παιδιά Κ α τ α ν ο μ ή δ ε ίγ μ α τ ο ς μ ε β ά σ η τ ο μ ο ρ φ ω τ ικ ό ε π ίπ ε δ ο - 5 5 -

Κ ατανομή δείγματος με βάβη το μηνιαίο εισόδημα ευρώ ευρώ ευρώ ευρώ 3000 ευρώ ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Ό π ω ς π ιθ α ν ό ν θ α α ν έ μ ε ν ε κ α ν ε ίς ο ι δ ύ ο π ρ ώ τ ε ς ε ρ ω τ ή σ ε ις τ ο υ κ υ ρ ίο υ μ έ ρ ο υ ς τ ο υ ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίο υ α φ ο ρ ο ύ ν, τ α ε ίδ η τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς κ α ι τ α χ ρ ό ν ια ε ν α σ χ ό λ η σ η ς τ ω ν π α ρ α γ ώ γ ω ν μ ε τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία. Α π ό τ ις α π α ν τ ή σ ε ις τ η ς π ρ ώ τ η ς ερώτ η σ η ς δ ια π ισ τ ώ ν ο υ μ ε ό τ ι το π ο σ ο σ τ ό τ ω ν β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ ώ ν π ο υ α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι μ ε τ α π ο ρ τ ο κ ά λ ια, ε ίν α ι μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο σ ε σ χ έ σ η μ ε α υ τ ο ύ ς π ο υ α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι μ ε τ α α κ τ ιν ίδ ια κ α ι τ ις ε λ ιέ ς. Σ χ η μ α τ ικ ά η κ α τ α ν ο μ ή τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι ω ς ε ξ ή ς: -56-

Κ ατανομ ή δείγμ α τος με βάση το είδος τη ς καλλιέργειας ποτροκάλια ακτινίδια D ελιές 31% Σ τ η σ υ ν έ χ ε ια κ α ι ό π ω ς π ρ ο κ ύ π τ ε ι α π ό τ η ν ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν τ η ς δ ε ύ τ ε ρ η ς ερ ώ τ η σ η ς, δ ια π ισ τ ώ ν ο υ μ ε ό τ ι τ α χ ρ ό ν ια ε ν α σ χ ό λ η σ η ς τ ω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν μ ε τ η ν β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία ε ίν α ι α π ό 1 έω ς 12 χ ρ ό ν ια μ ε μ ικ ρ έ ς α π ο κ λ ίσ ε ις μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς. Δ ια γ ρ α μ μ α τ ικ ά τ α π α ρ α π ά ν ω α π ε ικ ο ν ίζ ο ν τ α ι ω ς εξ ή ς: Κ ατανομ ή δείγμ α τος με βάση τ α χρόνια απασχόλησης με τη βιολογική γεω ρ γία 1 ο Ο Ο J= Πορτοκάλια Ακτινίδια Ελιές 1 έ ω ς 2 3 έω ς 4 5 έως 6 7 έω ς 8 9 έω ς10 11 έω ς12 έτη -57-

Ω ς π ρ ο ς τ α ε ίδ η τ ω ν λ ιπ α σ μ ά τ ω ν π ο υ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι α π ό τ ο υ ς κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς, το 78% ισ χ υ ρ ίζ ε τ α ι ό τ ι λ ιπ α ίν ε ι μ ε κ ο π ρ ιά κ α ι τ ο 2 2 % μ ε ε γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α β ιο λ ο γ ικ ά λ ιπ ά σ μ α τ α. Σ χ η μ α τ ικ ά η κ α τ α ν ο μ ή τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι ω ς ε ξ ή ς : Κ α τ α ν ο μ ή δ ε ίγ μ α τ ο ς μ ε β ά σ η τ α λ ιπ ά σ μ α τ α π ο υ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν ο ι π α ρ α γ ω γ ο ί 22% Κοπριά Βιολογικά λιπάσματα Ιδ ια ίτ ε ρ ο εν δ ια φ έ ρ ο ν π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι το γ ε γ ο ν ό ς, ό τ ι ο ι μ ισ ο ί π ε ρ ίπ ο υ π α ρ α γ ω γ ο ί ε π έ λ ε ξ α ν ν α α σ χ ο λ η θ ο ύ ν μ ε τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία ε π ε ιδ ή τη θ ε ω ρ ο ύ ν π ιο σ υ μ φ έ ρ ο υ σ α α π ό τ η ν σ υ μ β α τ ικ ή, ε ν ώ κ α ν έ ν α ς π α ρ α γ ω γ ό ς δ ε ν α σ χ ο λ ή θ η κ ε μ ε τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία ε π ε ιδ ή τ ο ε π ιτ ά σ σ ε ι η μ ό δ α. Τ α π α ρ α π ά ν ω α π ε ικ ο ν ίζ ο ν τ α ι ω ς εξ ή ς : ( -58-

Κατανομή δείγματος με βάση το λόγο που ασχοληθήκατε με τη βιολογική γεωργία Πιο συμφέρουσσ Το π ροϊό ν π ου Επιτάσσει η μόδα α π ό τη παράγετε είναι της αγοράς συμβατική π ιο ελκυστικό για τον καταναλωτή αν είναι βιολογικό Ενδιαφέρει το παραγόμενο π ροϊό ν να είναι απαλλαγμένο α π ό χημικά και λιπάσματα Σ τ η σ υ ν έ χ ε ια κ α ι ό π ω ς π ρ ο κ ύ π τ ε ι α π ό τ η ν α ν ά λ υ σ η τ ω ν α π α ν τ ή σ ε ω ν, το 6 2% τ ω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν ε ν η μ ε ρ ώ θ η κ α ν γ ια τ η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία α π ό τ ο υ ς γ ε ω π ό ν ο υ ς, κ α ι κ υ ρ ίω ς α π ό τ ο υ ς ιδ ιώ τ ε ς, εν ώ κ α ν έ ν α ς δ ε ν ε ίχ ε π ρ ό σ β α σ η κ α ι εν η μ έ ρ ω σ η μ έ σ ο υ δ ια δ ικ τ ύ ο υ. Ε π ίσ η ς σ η μ α ν τ ικ ό ε ίν α ι το γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι μ ό λ ις το 9% έ χ ε ι π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι κ ά π ο ιο σ ε μ ιν ά ρ ιο σ χ ε τ ικ ό μ ε τ η ν π α ρ α γ ω γ ή β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Α ν α λ υ τ ικ ό τ ε ρ α τ α ε ν λ ό γ ω α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι σ τ η σ υ ν έ χ ε ια : -59-

Κατανομή δείγματος με βάση το μέσο ενημέρωσης των παραγωγών για τη βιολογική γεωργία π οσοσ τό % Κ α τ α ν ο μ ή δ ε ίγ μ α τ ο ς μ ε β ά σ η τ ο α ν έ χ ο υ ν π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι ο ι π α ρ α γ ω γ ο ί κ ά π ο ιο σ ε μ ιν ά ρ ιο σ χ ε τ ικ ό μ ε τ η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία 9% Ναι Όχι 91% - 60 -

Ε π ίσ η ς α ξ ίζ ε ι ν α σ η μ ε ιώ σ ο υ μ ε ό τ ι το σ ύ ν ο λ ο τ ω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν π ισ τ ε ύ ε ι π ω ς σ τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία α π α ιτ ε ίτ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ η π ρ ο σ ω π ικ ή ε ρ γ α σ ία σ ε σ χ έσ η μ ε τ η ν σ υ μ β α τ ικ ή. Η δ ιά θ ε σ η τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α τ ά κ ύ ρ ιο λ ό γ ο γ ίν ε τ α ι σ τ α Σ ο ύ π ε ρ Μ ά ρ κ ε τ, ε ν ώ μ ό λ ις το 7% τ ω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α υ τ ώ ν κ α τ α λ ή γ ο υ ν σ τ ο υ ς π ά γ κ ο υ ς τ ω ν λ α ϊκ ώ ν α γ ο ρ ώ ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Σ ε μ ορ φ ή δ ια γ ρ ά μ μ α τ ο ς τα π α ρ α π ά ν ω α π ο τ υ π ώ ν ο ν τ α ι ω ς ε ξ ή ς : Κατανομή δείγματός με βάση τις απαιτήσεις της βιολογικής γεωργίας συγκριτικά με την συμβατική γεωργία εργασία εργασία Κατανομή δείγματος με βάση τα σημεία διάθεσης των βιολογικών προϊόντων από τους παραγωγούς 60 Λαϊκές αγορές Σούπερ μάρκετ Απευθείας σε βιολογικών καταναλωτές ποϊόντω ν -61 -

Α ξ ίζ ε ι τ έλ ο ς, ν α τ ο ν ίσ ο υ μ ε ό τ ι η π λ ε ιο ψ η φ ία τ ο υ δ ε ίγ μ α τ ο ς π ισ τ ε ύ ε ι σ ε μ ε λ λ ο ν τ ικ ή α ύ ξ η σ η τη ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς σ ε π ο σ ο σ τ ό 76% κ α ι ε π ίσ η ς η σ υ ν τ ρ ιπ τ ικ ή π λ ε ιο ψ η φ ία τ ω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν θ ε ω ρ ε ί ό τ ι ο ι β ιο λ ο γ ικ έ ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τη δ ια τ ή ρ η σ η τ η ς β ιο π ο ικ ιλ ό τ η τ α ς κ α ι το υ ο ικ ο σ υ σ τ ή μ α τ ο ς τ η ς κ ά θ ε π ε ρ ιο χ ή ς. Σ χ η μ α τ ικ ά ο ι α π α ν τ ή σ ε ις α π ο τ υ π ώ ν ο ν τ α ι σ τ α π α ρ α κ ά τ ω δ ια γ ρ ά μ μ α τ α : Κατανομή δείγματος με βάση το αν πιστεύετε ότι οι βιολογικές καλλιέργειες συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και του οικοσυστήματος της περιοχής σας β α θ μ ό β α θ μ ό -62-

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 8 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Η β ιο λ ο γ ικ ή Γ ε ω ρ γ ία σ ε π α γ κ ό σ μ ιο ε π ίπ ε δ ο μ π ο ρ ε ί ν α β ο η θ ή σ ε ι σ η μ α ν τ ικ ά σ τ η ν α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ ώ ν π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν. Σ τ η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι τ ε χ ν ικ έ ς π ρ ο σ τ α σ ία ς εδ ά φ ο υ ς γ ια τη ν α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η τ η ς δ ιά β ρ ω σ η ς το υ εδ ά φ ο υ ς, τ η ς σ υ μ π ίε σ η ς το υ, τ η ς α λ ά τ ω σ η ς κ α ι τ η ς υ π ο β ά θ μ ισ η ς το υ, α υ τ ό γ ίν ε τ α ι μ ε τ η ν α μ ε ιψ ισ π ο ρ ά τ ω ν κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν κ α ι τη χ ρ ή σ η ο ρ γ α ν ικ ή ς ύ λ η ς, έ τ σ ι β ε λ τ ιώ ν ε τ α ι η ε δ α φ ικ ή γ ο ν ιμ ό τ η τ α κ α ι η δ ο μ ή. Ε π ίσ η ς ο ι χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ μ ε ν ε ς τ ε χ ν ικ έ ς σ τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία π ε ρ ιο ρ ίζ ο υ ν τ η ν μ ό λ υ ν σ η τ ο υ ν ε ρ ο ύ. Η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία έ χ ε ι τ η δ υ ν α τ ό τ η τ α ν α π ε ρ ιο ρ ίσ ε ι μ ε ρ ικ έ ς α π ό τ ις α ρ ν η τ ικ έ ς ε π ιδ ρ ά σ ε ις τη ς σ υ μ β α τ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς ε π ί τ ο υ π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο ς β ο η θ ώ ν τ α ς σ τ α α κ ό λ ο υ θ α ( P a p e n d ic k e t a l.,1 9 8 6 ): Αποφυγή διάβρωσης του εδάφους Ο ι π ρ α κ τ ικ έ ς α φ ο ρ ο ύ ν τ η ν εφ α ρ μ ο γ ή σ υ σ τ η μ ά τ ω ν α μ ε ιψ ισ π ο ρ ά ς κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν, σ τ η χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ε ι φ υ τώ ν ε δ α φ ο κ ά λ υ ψ η ς κ α ι φ υ τώ ν χ λ ω ρ ά ς ρ ύ π α ν σ η ς κ α ι ε φ α ρ μ ο γ ή μ ε θ ό δ ω ν κ α τ ε ρ γ α σ ία ς το υ εδ ά φ ο υ ς γ ια τη ν δ ια τ ή ρ η σ η τ ω ν υ π ο λ ε ιμ μ ά τ ω ν σ ε α υ τ ά. Σχηματισμός και μορφοποίηση του εδάφους Μ ε γ ά λ ο π ο σ ο σ τ ό α σ π ό ν δ υ λ ω ν ζώ ν τ ω ν ο ρ γ α ν ισ μ ώ ν π.χ. γ ε ω σ κ ό λ η κ ε ς π α ίζ ο υ ν σ η μ α ν τ ικ ό ρ ό λ ο σ τη ν α ν ά π τ υ ξη το υ ά ν ω ε δ α φ ικ ο ύ σ τ ρ ώ μ α τ ο ς, μ έσ ω τ η ς α π ο σ ύ ν θ ε σ η ς τ ω ν φ υ τ ικ ώ ν υ λ ώ ν, κ α θ ισ τ ώ ν τ α ς τη ν ο ρ γ α ν ικ ή ύ λ η π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ά μ ε σ α δ ια θ έ σ ιμ η κ α ι δ η μ ιο υ ρ γ ώ ν τ α ς ε υ ν ο ϊκ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς γ ια τη δ ο μ ή το υ εδ ά φ ο υ ς π ο υ ε π ιτ ρ έ π ο υ ν τ η ν κ υ κ λ ο φ ο ρ ία το υ ο ξ υ γ ό ν ο υ, τ ω ν θ ρ ε π τ ικ ώ ν σ τ ο ιχ ε ίω ν κ α ι τ ο υ ν ερ ο ύ. Βιοποικιλότητα Η σ τ α θ ερ ό τ η τ α ή ό χ ι ε ν ό ς ο ικ ο σ υ σ τ ή μ α τ ο ς ε ξ α ρ τ ά τ α ι α π ό τ α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α τ ο υ α ν τ α γ ω ν ισ μ ο ύ μ ε τ α ξ ύ δ ια φ ο ρ ε τ ικ ώ ν ε ιδ ώ ν γ ια τρ ο φ ή κ α ι χ ώ ρ ο. Α ρ κ ε τ έ ς μ α ρ τ υ ρ ίε ς υ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ ν ό τ ι η α υ ξ η μ έ ν η β ιο π ο ικ ιλ ό τ η τ α ε ίν α ι α π ο τ έ λ ε σ μ α σ υ σ τ η μ ά τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ή ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ε ξ α ιτ ία ς τω ν δ ια χ ε ιρ ισ τ ικ ώ ν μ ε τ α β ο λ ώ ν π ο υ ε π έ ρ χ ο ν τ α ι σ τ ις σ υ μ β α τ ικ έ ς γ ε ω ρ γ ικ έ ς ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ις. Μ ε ίω σ η ή δ ια κ ο π ή τ η ς χ ρ ή σ η ς λ ιπ α σ μ ά τ ω ν α υ ξ ά ν ε ι τ η ν β ιο π ο ικ ιλ ό τ η τ α ε π ιτ ρ έ π ο ν τ α ς τ η ν ε γ κ α τ ά σ τ α σ η λ ιγ ό τ ε ρ ο α ν τ α γ ω ν ισ τ ικ ώ ν φ υ τώ ν. -63 -

Δέσμευση του άνθρακα Η ικ α ν ό τ η τ α τ η ς β ιο μ ά ζ α ς σ τ η δ έ σ μ ε υ σ η τ ο υ ά ν θ ρ α κ α έ χ ε ι τ ύ χ ε ι ιδ ια ίτ ε ρ η ς π ρ ο σ ο χ ή ς, β ιο μ ά ζ α ς π ο υ α π ο σ κ ο π ε ί σ τ ο ν π ε ρ ιο ρ ισ μ ό μ α κ ρ ο χ ρ ο ν ίω ς τ ω ν κ λ ιμ α τ ικ ώ ν α λ λ α γ ώ ν. Κ α θ ώ ς η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία σ υ ν δ έ ε τ α ι μ ε τ η ν ε λ ά χ ισ τ η δ υ ν α τ ή κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ ή κ α τ ε ρ γ α σ ία τ ο υ εδ ά φ ο υ ς ( γ ια τ η ν κ α λ ύ τ ε ρ η σ υ γ κ ρ ά τ η σ η τ ο υ ν ε ρ ο ύ κ α ι τ ω ν θ ρ ε π τ ικ ώ ν σ υ σ τ α τ ικ ώ ν ) η σ υ γ κ ρ ά τ η σ η τ ο υ δ υ ν α μ ικ ο ύ το υ ά ν θ ρ α κ α το υ εδ ά φ ο υ ς π ρ ο β ά λ λ ε τ α ι ω ς ε ξ α ιρ ε τ ικ ά σ η μ α ν τ ικ ή ς σ η μ α σ ία ς ζή τ η μ α. Αντιμετώπιση εχθρών και ασθενειών των φυτών Υ π ο σ τ η ρ ίζ ε τ α ι ό τ ι ο ι μ υ κ η τ ο λ ο γ ικ έ ς α σ θ έ ν ε ιε ς σ τ ις σ υ μ β α τ ικ έ ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο σ υ χ ν ά επε ιδ ή δ έ χ ο ν τ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς ε π ε μ β ά σ ε ις μ ε ν ιτ ρ ικ ά λ ιπ ά σ μ α τ α μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α τη ν λ έπ τ υ ν σ η τω ν κ υ τ τ α ρ ικ ώ ν μ ε μ β ρ α ν ώ ν τ ω ν φ υ τώ ν κ α ι τ ο α δ υ ν ά τ ισ μ α τ ο υ ς κ α ι σ υ ν ε π ώ ς τ η μ εγ α λ ύ τερ η ε υ α ισ θ η σ ία σ τ ο υ ς μ ύ κ η τ ε ς κ α ι τ α έ ν τ ο μ α. Σ τ ις β ιο λ ο γ ικ έ ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς α ν τ ιθ έ τ ω ς η α π ο φ υ γή εφ α ρ μ ο γ ή ς τ έ τ ο ιω ν λ ιπ α σ μ α τ ο ύ χ ω ν ο υ σ ιώ ν έ χ ε ι ω ς α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η δ η μ ιο υ ρ γ ία π α χ ιώ ν κ υ τ τ α ρ ικ ώ ν μ εμ β ρ α ν ώ ν κ α ι ε π ιπ λ έ ο ν τη ν α ν τ ίσ τ α σ η τ ω ν μ α κ ρ ο σ τ ε λ ε χ ώ ν φ υ τώ ν σ τ ο «π λ ά γ ια σ μ α». Επιδράσεις στο τοπίο Σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ο ν F A O σ τ ις π ε δ ιν έ ς π ε ρ ιο χ έ ς τ η ς Α γ γ λ ία ς ο ι β ιο λ ο γ ικ έ ς μ ικ τ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α γ ε ω ρ γ ικ έ ς ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ις έχ ο υ ν α ξ ιο σ η μ ε ίω τ ε ς θ ε τ ικ έ ς ε π ιδ ρ ά σ ε ις σ τ η ν π ο ιό τ η τ α τ ο υ π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο ς τ ο π ίο υ, μ ε τ η ν π α ρ ά λ λ η λ η δ ια τ ή ρ η σ η ή τ η ν ε π α ν ε ισ α γ ω γ ή τω ν π α ρ α δ ο σ ια κ ώ ν χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ώ ν, τη ν έν τ ο ν η ο π τ ικ ή π ο ικ ιλ ό τ η τ α, τ ο υ ς μ ικ ρ ο ύ ς α γ ρ ο ύ ς κ α ι τ η σ υ γ κ ρ ά τ η σ η κ α ι β ε λ τ ίω σ η τη ς δ ια τ ή ρ η σ η ς θ α μ ν ω δ ώ ν φ υ τ ικ ώ ν ειδ ώ ν. Εξοικονόμηση ενέργειας Η ε ν έ ρ γ ε ια σ ε ό λ ε ς τ ις μ ο ρ φ έ ς τ η ς σ υ μ π ε ρ ιλ α μ β α ν ό μ ε ν η ς κ α ι τ η ς ε ρ γ α σ ία ς ε ίν α ι μ ια α π ό τ η ς σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ ε ς γ ε ω ρ γ ικ έ ς ε ισ ρ ο έ ς. Ε ν έ ρ γ ε ια α π α ιτ ε ίτ α ι σ ε ό λ α τ α σ η μ ε ία τ η ς α λ υ σ ίδ α ς τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς τ ρ ο φ ίμ ω ν σ τ η ν π ρ ο ε τ ο ιμ α σ ία τ η ς γ η ς, σ τ η σ π ο ρ ά - φ ύ τ ε μ α, σ τ η σ υ γ κ ο μ ιδ ή, σ τ η ν μ ετα φ ο ρ ά κ α ι ε π ε ξ ε ρ γ α σ ία το υ π ρ ο ϊό ν τ ο ς κ α ι σ τ η ν ά ρ δ ε υ σ η. Σ τ ις β ιο λ ο γ ικ έ ς γ ε ω ρ γ ικ έ ς ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ις η ε κ μ η χ ά ν ισ η σ υ ν ή θ ω ς α ν τ ικ α θ ίσ τ α τ α ι α π ό τ η ν α ν θ ρ ώ π ιν η ε ρ γ α σ ία. Χ η μ ικ ά λ ιπ ά σ μ α τ α (πο υ π α ρ ά γ ο ν τ α ι μ ε τ η χ ρ ή σ η υ ψ η λ ώ ν ε π ιπ έ δ ω ν μ η α ν α ν ε ώ σ ιμ ω ν ε ν ε ρ γ ε ια κ ώ ν π η γ ώ ν ) υ π ο κ α θ ίσ τ α ν τ α ι μ ε ο ρ γ α ν ικ ή ύ λ η κ α ι μ ε α ζ ω τ ο δ ε σ μ ε υ τ ικ ά κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ μ ε ν α φ υ τά. Ε μ μ έ σ ω ς, χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τ α ς φ υ σ ικ ά π α ρ α σ υ ν θ ε τ ικ ά λ ιπ ά σ μ α τ α, ε ξ ο ικ ο ν ο μ ε ίτ ε μ η α ν α ν ε ώ σ ιμ η ε ν έ ρ γ ε ια κ α ι ε λ α χ ισ τ ο π ο ιε ίτ α ι η έκ π λ υ σ η α ζώ τ ο υ. - 6 4 -

Α π ό τα π α ρ α π ά ν ω γ ίν ε τ α ι α ν τ ιλ η π τ ό ό τ ι η π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ ή δ ιά σ τ α σ η β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς σ ε π α γ κ ό σ μ ιο ε π ίπ ε δ ο μ π ο ρ ε ί ν α δ ώ σ ε ι λ ύ σ ε ις σ ε π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι η α νθ ρ ω π ό τη τα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία σ ε π α γ κ ό σ μ ιο ε π ίπ ε δ ο α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι σ ο β α ρ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ σ υ ν δ έ ο ν τ α ι κ α τ α ρ χ ή ν μ ε το υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς, ε κ π ρ ώ τ η ς ό ψ ε ω ς το π α ρ α π ά ν ω δ η μ ιο υ ρ γ ε ί τ η ν εν τύ π ω σ η ό τ ι τα β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ε ίν α ι λ ιγ ό τ ε ρ ο α ν τ α γ ω ν ισ τ ικ ά α π ό τ α α ν τ ίσ τ ο ιχ α τ η ς σ υ μ β α τ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς π ρ ο ς τ ο υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς. Τ α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α π ρ ο β λ ή μ α τ α π α ρ α γ ω γ ή ς σ τ η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία τ α α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ο υ ν ο ι ν έ ο ι β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς ιδ ια ίτ ε ρ α κ α τ ά το μ ε τ α β α τ ικ ό σ τ ά δ ιο (μ ετ α τ ρ ο π ή τ η ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς α π ό σ υ μ β α τ ικ ή σ ε β ιο λ ο γ ικ ή ). Σ τ ις ε τ ή σ ιε ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς ο α γ ρ ό ς ε ς α ιτ ία ς τ η ς μ ο ν ο κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ε ίν α ι α κ α τ ά λ λ η λ ο ς α π ό ά π ο ψ η δ ο μ ή ς ζ ιζ α ν ίω ν, ε χ θ ρ ώ ν κ α ι α σ θ ε ν ε ιώ ν. Ε π ιπ λ έ ο ν ο ν έ ο ς β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ ή ς δ ε ν έ χ ε ι τ η ν α π α ρ α ίτ η τ η τ ε χ ν ο γ ν ω σ ία ό σ ο ν α φ ο ρ ά σ τ η ν ε π ιλ ο γ ή τ ω ν κ α τ ά λ λ η λ ω ν ε ιδ ώ ν κ α ι π ο ικ ιλ ιώ ν κ α ι σ τ ις α π α ιτ ο ύ μ ε ν ε ς κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς π ρ α κ τ ικ έ ς κ α ι ε π ιπ λ έ ο ν ο π ο λ ύ -τ ε μ α χ ισ μ ό ς δ υ σ κ ο λ ε ύ ε ι τ η μ ε τ α τ ρ ο π ή μ ια ς γ ε ω ρ γ ικ ή ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς σ ε β ιο λ ο γ ικ ή. Τ α σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ α π ρ ο β λ ή μ α τ α κ α τ ά τ ο μ ε τ α β α τ ικ ό σ τ ά δ ιο ε ίν α ι μ ε σ ε ιρ ά σ π ο υ δ α ιό τ η τ α ς τ α ζ ιζ ά ν ια, τ α έ ν τ ο μ ο, ο ι α σ θ έ ν ε ιε ς κ α ι η θ ρ έψ η. Ε π ίσ η ς, π ο λ λ ο ί β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς π α ρ α π ο ν ο ύ ν τ α ι γ ια το υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς α λ λ ά κ α ι τ η ς π ισ τ ο π ο ίη σ η ς α ν κ α ι α ν α γ ν ω ρ ίζου ν τ η ν α ν α γ κ α ιό τ η τ α κ α τ α β ο λ ή ς α ν τ α λ λ ά γ μ α τ ο ς γ ια τ ο ν έ λ ε γ χ ο κ α ι τ η ν τ α σ το π ο ίη σ η τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν το υ ς. Τ ο υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς κ α ι ο ι α δ υ ν α μ ίε ς π ο υ α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι η π α ρ α γ ω γ ή β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν έ χ ε ι ο δ η γ ή σ ε ι τ η ν Ε υ ρ ω π α ϊκ ή Έ ν ω σ η σ τ η ν π ο λ ιτ ικ ή τ ω ν ο ικ ο ν ο μ ικ ώ ν ε ν ισ χ ύ σ ε ω ν (αυ τ ό α φ ο ρ ά κ α ι τ η ν δ ιά ρ κ ε ια τ η ς μ ε τ α β α τ ικ ή ς π ε ρ ιό δ ο υ α λ λ ά κ α ι τ η σ υ ν έ χ ε ια τη ς π α ρ α γ ω γ ή ς σ ε ε π ό μ ε ν ε ς κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς π ε ρ ιό δ ο υ ς ). Γ ια τ η ν κ α λ ύ τ ε ρ η κ α τ α ν ό η σ η τ η ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς δ ιά σ τ α σ η ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι π α ρ α κ ά τ ω τ α ο ικ ο ν ο μ ικ ά π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α κ α ι μ ε ιο ν ε κ τ ή μ α τ α το υ ς. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Α ) Τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ε π ιτ υ γ χ ά ν ο υ ν υ ψ η λ ό τ ε ρ ε ς τ ιμ έ ς γ ια τ ο υ ς π α ρ α γ ω γ ο ύ ς. Β ) Ε ν ίσ χ υ σ η τ ο υ μ ικ ρ ο μ ε σ α ίο υ α γ ρ ό τ η. Η ο ικ ο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία θ α α π ο τ ε λ έ σ ε ι τ η ν σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ η π η γ ή ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς ε ν ίσ χ υ σ η ς γ ια π ο λ λ έ ς μ ικ ρ ο μ ε σ α ίε ς α γ ρ ο τ ικ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις (αυ τ ό ε ίν α ι ιδ ια ίτ ε ρ α σ η μ α ν τ ικ ό γ ια χ ώ ρ ε ς ό π ω ς η Ε λ λ ά δ α π ο υ υ π ά ρ χ ε ι μ ικ ρ ό ς κ λ ή ρ ο ς ). -65-

Α π ό τ α π α ρ α π ά ν ω γ ίν ε τ α ι α ν τ ιλ η π τ ό ό τ ι η π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ ή δ ιά σ τ α σ η β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς σ ε π α γ κ ό σ μ ιο ε π ίπ ε δ ο μ π ο ρ ε ί ν α δ ώ σ ε ι λ ύ σ ε ις σ ε π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι η α νθ ρ ω π ό τη τα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία σ ε π α γ κ ό σ μ ιο ε π ίπ ε δ ο α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι σ ο β α ρ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ σ υ ν δ έ ο ν τ α ι κ α τ α ρ χ ή ν μ ε το υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς, ε κ π ρ ώ τ η ς ό ψ εω ς το π α ρ α π ά ν ω δ η μ ιο υ ρ γ ε ί τη ν εν τύ π ω σ η ό τ ι τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ε ίν α ι λ ιγ ό τ ε ρ ο α ν τ α γ ω ν ισ τ ικ ά α π ό τ α α ν τ ίσ τ ο ιχ α τ η ς σ υ μ β α τ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς π ρ ο ς τ ο υ ς κ α τ α ν α λ ω τ έ ς. Τ α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α π ρ ο β λ ή μ α τ α π α ρ α γ ω γ ή ς σ τη β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία τα α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ο υ ν ο ι ν έ ο ι β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς ιδ ια ίτ ε ρ α κ α τ ά το μ ε τ α β α τ ικ ό σ τ ά δ ιο (μετ α τ ρ ο π ή τ η ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς α π ό σ υ μ β α τ ικ ή σ ε β ιο λ ο γ ικ ή ). Σ τ ις ε τ ή σ ιε ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς ο α γ ρ ό ς ε ξ α ιτ ία ς τη ς μ ο ν ο κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ε ίν α ι α κ α τ ά λ λ η λ ο ς α π ό ά π ο ψ η δ ο μ ή ς ζ ιζ α ν ίω ν, ε χ θ ρ ώ ν κ α ι α σ θ ε ν ε ιώ ν. Ε π ιπ λ έ ο ν ο ν έ ο ς β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ ή ς δ ε ν έ χ ε ι τ η ν α π α ρ α ίτ η τ η τ ε χ ν ο γ ν ω σ ία ό σ ο ν α φ ο ρ ά σ τη ν ε π ιλ ο γ ή τω ν κ α τ ά λ λ η λ ω ν ε ιδ ώ ν κ α ι π ο ικ ιλ ιώ ν κ α ι σ τ ις α π α ιτ ο ύ μ ε ν ε ς κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς π ρ α κ τ ικ έ ς κ α ι ε π ιπ λ έ ο ν ο π ο λ ύ -τ ε μ α χ ισ μ ό ς δ υ σ κ ο λ ε ύ ε ι τ η μ ε τ α τ ρ ο π ή μ ια ς γ ε ω ρ γ ικ ή ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς σ ε β ιο λ ο γ ικ ή. Τ α σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ α π ρ ο β λ ή μ α τ α κ α τ ά το μ ε τ α β α τ ικ ό σ τ ά δ ιο ε ίν α ι μ ε σ ε ιρ ά σ π ο υ δ α ιό τ η τ α ς τ α ζ ιζ ά ν ια, τα έ ν τ ο μ ο, ο ι α σ θ έ ν ε ιε ς κ α ι η θ ρ έψ η. Ε π ίσ η ς, π ο λ λ ο ί β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς π α ρ α π ο ν ο ύ ν τ α ι γ ια το υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς α λ λ ά κ α ι τ η ς π ισ τ ο π ο ίη σ η ς α ν κ α ι α ν α γ ν ω ρ ίζου ν τ η ν α ν α γ κ α ιό τ η τ α κ α τ α β ο λ ή ς α ν τ α λ λ ά γ μ α τ ο ς γ ια τ ο ν έ λ ε γ χ ο κ α ι τ η ν π ισ τ ο π ο ίη σ η τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν το υ ς. Τ ο υ ψ η λ ό κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς κ α ι ο ι α δ υ ν α μ ίε ς π ο υ α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι η π α ρ α γ ω γ ή β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν έ χ ε ι ο δ η γ ή σ ε ι τ η ν Ε υ ρ ω π α ϊκ ή Έ ν ω σ η σ τ η ν π ο λ ιτ ικ ή τ ω ν ο ικ ο ν ο μ ικ ώ ν ε ν ισ χ ύ σ ε ω ν (α υ τ ό α φ ο ρ ά κ α ι τ η ν δ ιά ρ κ ε ια τ η ς μ ε τ α β α τ ικ ή ς π ε ρ ιό δ ο υ α λ λ ά κ α ι τη σ υ ν έ χ ε ια τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς σ ε ε π ό μ ε ν ε ς κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς π ε ρ ιό δ ο υ ς ). Γ ια τη ν κ α λ ύ τ ε ρ η κ α τ α ν ό η σ η τ η ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς δ ιά σ τ α σ η ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι π α ρ α κ ά τ ω τ α ο ικ ο ν ο μ ικ ά π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α κ α ι μ ε ιο ν ε κ τ ή μ α τ α τ ο υ ς. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Α ) Τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α επιτ υ γ χ ά ν ο υ ν υ ψ η λ ό τ ε ρ ε ς τ ιμ έ ς γ ια τ ο υ ς π α ρ α γ ω γ ο ύ ς. Β ) Ε ν ίσ χ υ σ η το υ μ ικ ρ ο μ ε σ α ίο υ α γ ρ ό τ η. Η ο ικ ο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία θ α α π ο τ ε λ έ σ ε ι τ η ν σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ η π η γ ή ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς ε ν ίσ χ υ σ η ς γ ια π ο λ λ έ ς μ ικ ρ ο μ ε σ α ίε ς α γ ρ ο τ ικ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις (αυ τό ε ίν α ι ιδ ια ίτ ε ρ α σ η μ α ν τ ικ ό γ ια χ ώ ρ ε ς ό π ω ς η Ε λ λ ά δ α π ο υ υ π ά ρ χ ε ι μ ικ ρ ό ς κ λ ή ρ ο ς ). - 65 -

Γ ) Τ α π ο ιο τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν δ ίν ο υ ν τη δ υ ν α τ ό τ η τ α γ ια α υ ξη μ έ ν η ε μ π ο ρ ία κ α ι τ υ π ο π ο ίη σ η α υ ξ ά ν ο ν τ α ς το κ έ ρ δ ο ς τ ω ν π α ρ α γ ω γ ώ ν. Δ ) Α π α ιτ ο ύ ν λ ιγ ό τ ε ρ ε ς ε ισ ρ ο έ ς (λ ιπ ά σ μ α τ α * φ υ τ ο φ ά ρ μ α κ α ) κ α ι λ ιγ ό τ ε ρ ε ς ε π ε ν δ ύ σ ε ις σ ε μ η χ α ν ικ ό ε ξ ο π λ ισ μ ό (αυ τό ε ίν α ι ιδ ια ίτ ε ρ α σ η μ α ν τ ικ ό γ ια χ ώ ρ ε ς τ η ς Α φ ρ ικ ή ς π ο υ υ σ τ ε ρ ο ύ ν σ ε δ υ ν α τό τη τα δ ιά θ ε σ η ς κ ε φ α λ α ίο υ ) Ε ) Α π ε υ θ ύ ν ε τ α ι κ υ ρ ίω ς σ ε κ α τ α ν α λ ω τ έ ς υ ψ η λ ο ύ ε ισ ο δ ή μ α τ ο ς π ο υ ο ι π ρ ο τ ιμ ή σ ε ις τ ο υ ς ε π η ρ ε ά ζο ν τ α ι λ ιγ ό τ ε ρ ο σ ε π ε ρ ιό δ ο υ ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς κ ρ ίσ η ς. Ε κ τ ό ς τω ν ο ικ ο ν ο μ ικ ά π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α π ο υ α ν α φ έ ρ θ η κ α ν π α ρ α π ά ν ω κ α ι α φ ο ρ ο ύ ν τ ο υ ς π α ρ α γ ω γ ο ύ ς, υ π ά ρ χ ο υ ν κ α ι ο ικ ο ν ο μ ικ ά π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α γ ια το κ ρ ά τ ο ς. Α ) Ε ξ ο ικ ο ν ό μ η σ η ε ν έ ρ γ ε ια ς. Ο ι σ ύ γ χ ρ ο ν ε ς γ ε ω ρ γ ικ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν ε ν έ ρ γ ε ια ίσ η μ ε το 12% τ η ς σ υ ν ο λ ικ ή ς ε ν έ ρ γ ε ια ς ( π ο τ ίσ μ α τ α π ο λ ύ μ ε γ ά λ ω ν ε κ τ ά σ ε ω ν, π α ρ α γ ω γ ή σ υ ν θ ε τ ικ ώ ν λ ιπ α σ μ ά τ ω ν κ α ι φ υ τ ο φ α ρ μ ά κ ω ν. κ.τ.λ.) εν ώ α ν τ ίθ ε τ α, η ο ικ ο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία β α σ ίζ ε τ α ι σ ε λ ιγ ό τ ε ρ ο ε ν ε ρ γ ο β ό ρ ε ς δ ια δ ικ α σ ίε ς ( π ό τ ισ μ α μ ικ ρ ώ ν σ χ ε τ ικ ά ε κ τ ά σ ε ω ν, ξ ε β ο τ ά ν ισ μ α, χ λ ω ρ ή λ ίπ α ν σ η, κ.τ.λ.) Β ) Π ρ ο σ τ α σ ία τ η ς π ο ιό τ η τ α ς το υ ν ε ρ ο ύ. Τ α φ υ τ ο φ ά ρ μ α κ α α λ λ ά κ α ι τ α λ ιπ ά σ μ α τ α μ ο λ ύ ν ο υ ν τ α ε π ιφ α ν ε ια κ ά α λ λ ά κ α ι τα υ π ό γ ε ια ν ε ρ ά. Γ ) Π ρ ό λ η ψ η τ η ς δ ιά β ρ ω σ η ς το υ εδ ά φ ο υ ς. Τ ο έ δ α φ ο ς δ ια β ρ ώ ν ε τ α ι ε π τ ά φ ο ρ έ ς π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο μ ε τ η ν χ ρ ή σ η χ η μ ικ ώ ν α π ό ό τ ι δ ια β ρ ώ ν ε τ α ι φ υ σ ιο λ ο γ ικ ά. Δ ) Μ ε ίω σ η σ τη ν ε ισ α γ ω γ ή λ ιπ α σ μ ά τ ω ν ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Α ) Α π α ιτ ο ύ ν τ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α ε ρ γ α τ ικ ά χ έ ρ ια, α υ τ ό γ ια χ ώ ρ ε ς τ η ς Β. Α μ ε ρ ικ ή ς π ο υ έ χ ο υ ν ε ίδ η ε π ε ν δ ύ σ ε ι σ ε μ η χ α ν ικ ό ε ξ ο π λ ισ μ ό α π ο τ ε λ ε ί π ρ ό β λ η μ α γ ια τ ί α υ ξ ά ν ε ι το σ τ α θ ε ρ ό κ ό σ τ ο ς. Β ) Ο ι ώ ρ ες ε ρ γ α σ ία ς υ π ε ρ δ ιπ λ α σ ιά ζ ο ν τ α ι. Γ ) Ε π ικ ρ α τ ε ί η ά π ο ψ η ό τ ι το σ ύ ν ο λ ο τ ω ν κ α λ λ ιε ρ γ ε ιώ ν τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς έ χ ε ι χ α μ η λ έ ς α π ο δ ό σ ε ις κ α ι ε υ π ά θ ε ια σ ε α σ θ έ ν ε ιε ς ( ε κ τ ε ν έ σ τ ε ρ η α ν α φ ο ρ ά γ ίν ε τ α ι π α ρ α κ ά τ ω ). Δ ) Τ α γ ε ω ρ γ ικ ά ε φ ό δ ια έ χ ο υ ν υ ψ η λ ό τ ε ρ ο κ ό σ τ ο ς. Ε ) Τ α π ρ ο ϊό ν τ α δ εν α ν τ έ χ ο υ ν π ο λ ύ κ α ιρ ό α φ ο ύ δ ε ν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι σ υ ν τ η ρ η τ ικ ά. Σ Τ ) Υ π ά ρ χ ε ι ε λ λ ιπ ε ίς ε ν η μ έ ρ ω σ η τ ω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α η ζ ή τ η σ η ν α μ η ν ε ίν α ι σ τα α ν α μ ε ν ό μ ε ν α ε π ίπ ε δ α. Α π ό τ α π α ρ α π ά ν ω γ ίν ε τ α ι α ν τ ιλ η π τ ό ό τ ι η σ χ έ σ η κ ό σ τ ο υ ς π α ρ α γ ω γ ή ς μ ε τ η ν τ ιμ ή π ώ λ η σ η ς ε ίν α ι κ α ίρ ια ς σ η μ α σ ία ς γ ια τ η ν ε π έ κ τ α σ η τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς. Κ α τ ά τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή π.χ. τ η ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς σ τ η ν π ρ ά ξ η, ο ι μ ε ιω μ έ ν ε ς α π ο δ ό σ ε ις, ό π ω ς δ ια τ ε ίν ο ν τ α ι ο ι ο π α δ ο ί τ η ς -66-

β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς α ν τ ισ τ α θ μ ίζ ο ν τ α ι α π ό τ ις α υ ξ η μ έ ν ε ς τ ιμ έ ς π ο υ α π ο λ α μ β ά ν ο υ ν τ α π ρ ο ϊό ν τ α τ ο υ ς σ τ η ν α γ ο ρ ά. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΚΥΨΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ 1) Κ α τ α ν α λ ω τ έ ς μ ε υ ψ η λ ό ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ό ε ισ ό δ η μ α α γ ο ρ ά ζ ο υ ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α σ ε σ χ έ σ η μ ε κ α τ α ν α λ ω τ έ ς π ο υ έ χ ο υ ν χ α μ η λ ό ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ό ε ισ ό δ η μ α 2 ) Τ ο υ ψ η λ ό μ ο ρ φ ω τ ικ ό ε π ίπ ε δ ο ε ίν α ι π α ρ ά γ ο ν τ α ς ε π ιλ ο γ ή ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν 3 ) Ο ικ ο γ έ ν ε ιε ς μ ε μ ικ ρ ά π α ιδ ιά α γ ο ρ ά ζ ο υ ν β ιο λ ο γ ικ ά γ ια τ α π α ιδ ιά τ ο υ ς 4 ) Η υ ψ η λ ή τ ιμ ή τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν σ ε σ χ έ σ η μ ε τ α σ υ μ β α τ ικ ά ε ίν α ι α ν α σ τ α λ τ ικ ό ς π α ρ ά γ ο ν τ α ς γ ια τη ν α γ ο ρ ά τ ο υ ς 5) Μ ε γ ά λ η μ ε ρ ίδ α τ ω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν θ ε ώ ρ ε ι τ α β ιο λ ο γ ικ ά m o «α σ φ α λ ή» έ ν α ν τ ι τ ω ν σ υ μ β α τ ικ ώ ν 6) 0 τ ό π ο ς δ ιά θ ε σ η ς τ ο υ ς (δ η λ ν α έ χ ο υ ν ε ύ κ ο λ η π ρ ό σ β α σ η ο ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς ) β ο η θ ά ε ι σ τ η ν α ύ ξη σ η τω ν π ω λ ή σ ε ω ν 7) Η π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η τ ω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν ω ς π ρ ο ς τ α β ιο λ ο γ ικ ά κ ρ ίν ε τ α ι α ν ε π α ρ κ ή ς 8) Ο ι κ α τ α ν α λ ω τ έ ς δ ε ν έ χ ο υ ν μ ε γ ά λ η α ξ ιο π ισ τ ία ω ς π ρ ο ς το ε λ ε γ κ τ ικ ό έρ γ ο τ ω ν φ ο ρ έ ω ν π ισ τ ο π ο ίη σ η ς 9) Ο π ε ρ ιο ρ ισ μ ό ς τ ω ν ε ισ ο δ η μ ά τ ω ν (λ ο γ ο ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς κ ρ ίσ η ς ) ο δ η γ ε ί σ ε μ ε ίω σ η τ η ς π ο σ ό τ η τ α ς α γ ο ρ ά ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥΣ 1) Π ο λ λ ο ί π α ρ α γ ω γ ο ί δ ε ν έ χ ο υ ν ξ ε κ ά θ α ρ η ε ικ ό ν α γ ια τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α κ α ι κ ρ ίν ο υ ν. τ η ν π α ρ ά γ ω γ η ω ς α σ ύ μ φ ο ρ η α π ό ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς π λ ε υ ρ ά ς γ ια το υ ς ίδ ιο υ ς 2 ) Χ ρ ε ιά ζ ο ν τ α ι β ο ή θ ε ια α π ό ε ξ ε ιδ ικ ε υ μ έ ν ο ε π ισ τ η μ ο ν ικ ό π ρ ο σ ω π ικ ό γ ια δ ιά φ ο ρ α π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι κ α τ ά τ η ν π α ρ α γ ω γ ή τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν 3) Θ ε ω ρ ο ύ ν ό τ ι π ρ έ π ε ι ν α υ π ά ρ χ ε ι σ τ ή ρ ιξ η μ έσ ω ε π ιδ ο τ ή σ ε ω ν τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν σ τ ο μ ε τ α β α τ ικ ό σ τ ά δ ιο 4) Α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ο υ ν π ρ ο β λ ή μ α τ α σ τη δ ιά θ ε σ η τω ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν το υ ς 5) Π ρ ο β λ η μ α τ ίζ ο ν τ α ι ιδ ια ίτ ε ρ ο ς ω ς π ρ ο ς τ η ν ε υ π ά θ ε ια π ο υ π α ρ ο υ σ ιά ζ ο υ ν ο ρ ισ μ έ ν α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α ε ιδ ικ ά σ ε κ ά π ο ιε ς α σ θ έ ν ε ιε ς ( π χ σ τ η ν ε λ ιά ο δ ά κ ο ς ) κ α ι έ χ ε ι ω ς. -67-

α π ο τ έ λ ε σ μ α τη μ ε ίω σ η τ η ς π α ρ α γ ό μ ε ν η ς π ο σ ό τ η τ α ς(ε φ ό σ ο ν σ ε κ α θ ε σ τ ώ ς β ιο λ ο γ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς δ εν μ π ο ρ ο ύ ν ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ο ύ ν σ υ μ β α τ ικ ά φ υ τ ο φ ά ρ μ α κ α ) 6 ) Δ ε ν ε ίν α ι α π ό λ υ τ α ικ α ν ο π ο ιη μ έ ν η α π ό τ ο υ ς φ ο ρ ε ίς π ισ τ ο π ο ίη σ η ς ( ε ξ α ιτ ία ς τ ο υ κ ό σ τ ο υ ς π ο υ ε π ω μ ίζ ο ν τ α ι γ ια τη ν τ α σ τ ο π ο ίη σ η ) 7) Α ν τ ιλ α μ β ά ν ο ν τ α ι ό τ ι η υ ψ η λ ή τ ιμ ή τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν έ ν α ν τ ι τ ω ν σ υ μ β α τ ικ ώ ν ε ίν α ι α ν α σ τ α λ τ ικ ό ς π α ρ ά γ ο ν τ α ς γ ια τη ν π ώ λ η σ η τ ο υ ς 8) Ο π ο λ λ υ τ ε μ α χ ισ μ ο ς το υ ε λ λ η ν ικ ο ύ κ λ ή ρ ο υ α π ο τ ε λ ε ί π ρ ό β λ η μ α γ ια τ ο υ ς β ιο κ α λ λ ιε ρ γ η τ έ ς (όπ ω ς κ α ι γ ια το υ ς σ υ μ β α τ ικ ο ύ ς π α ρ α γ ώ γ ο υ ς )ε π ε ιδ ή α υ ξ ά ν ε ι το κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς κ α ι δ η μ ιο υ ρ γ ε ί π ρ ό β λ η μ α χ ρ ό ν ο υ ω ς π ρ ο ς τ η ς μ ε τ α κ ίν η σ η ς τ ω ν α γ ρ ο τ ώ ν. ΤΕΛΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Α π ό τ α π α ρ α π ά ν ω γ ίν ε τ α ι α ν τ ιλ η π τ ό ό τ ι η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία σ ε π α γ κ ό σ μ ιο ε π ίπ ε δ ο μ π ο ρ ε ί ν α δ ώ σ ε ι λ ύ σ ε ις σ ε π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ έ χ ο υ ν π ρ ο κ ύ ψ ε ι κ α τ ά κ ύ ρ ιο λ ό γ ο α π ό τη χ ρ ή σ η τ η ς σ υ μ β α τ ικ ή ς γ ε ω ρ γ ία ς τ α π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν α χ ρ ό ν ια. Σ ε π α γ κ ό σ μ ιο ε π ίπ ε δ ο υ π ά ρ χ ε ι α υ ξ η τ ικ ή τά σ η π α ρ α γ ω γ ή ς β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. Ο ι υ ψ η λ έ ς τ ιμ έ ς π ώ λ η σ η ς α ν τ ισ τ α θ μ ίζ ο υ ν σ ε μ ε γ ά λ ο β α θ μ ό το π ρ ό β λ η μ α π ο υ π ρ ο κ ύ π τ ε ι σ τ η ν π α ρ α γ ω γ ή τ ο υ ς λ ό γ ω τ ο υ υ ψ η λ ο ύ κ ό σ τ ο υ ς π α ρ α γ ω γ ή ς. Η ά π ο ψ η ό τ ι η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία έ χ ε ι π ά ν τ α χ α μ η λ ό τ ε ρ ε ς α π ο δ ώ σ ε ις δ ε ν φ α ίν ε τ α ι ν α ε ίν α ι α π ο λ ύ τ ω ς ορ θ ή β ά σ η ερ ε υ ν ώ ν π ο υ έ χ ο υ ν γ ίν ε ι. Ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο ς ό γ κ ο ς τ η ς α γ ο ρ ά ς τ ω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν ε ίν α ι σ ε χ ώ ρ ες τ η ς Κ ε ν τ ρ ικ ή ς Ε υ ρ ώ π η ς κ α ι τ η ς Β ο ρ ε ίο υ Α μ ε ρ ικ ή ς γ ια α υ τ ό ν τ ο λ ό γ ο σ τ ο κ ό σ τ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ έ π ε ι ν α λ α μ β ά ν ε τ α ι σ ο β α ρ ά υ π ό ψ η κ α ι το κ ό σ τ ο ς μ ε τ α φ ο ρ ά ς σ ε α υ τ ές τ ις π ε ρ ιο χ έ ς. Μ ε τ ις κ α τ ά λ λ η λ ε ς σ τ ρ α τ η γ ικ έ ς η β ιο λ ο γ ικ ή γ ε ω ρ γ ία μ π ο ρ ε ί ν α ε ίν α ι β ιώ σ ιμ η κ α ι σ το μ έ λ λ ο ν μ ε γ ισ τ ο π ο ιώ ν τ α ς τ α π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α τ η ς κ α ι π ε ρ ιο ρ ίζ ο ν τ α ς σ τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο δ υ ν α τ ό β α θ μ ό τα μ ε ιο ν ε κ τ ή μ α τ α π ο υ έχ ε ι. -68-

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η π α ρ ο ύ σ α ε ρ γ α σ ία α σ χ ο λ ε ίτ α ι μ ε τ α β ιο λ ο γ ικ ά π ρ ο ϊό ν τ α μ ε ιδ ια ίτ ε ρ η έ μ φ α σ η σ τ ο υ ς ν ο μ ο ύ ς Ά ρ τ α ς κ α ι Π ρ έ β ε ζ α ς δ ίν ο ν τ α ς ιδ ια ίτ ε ρ η β α ρ ύ τ η τ α σ τ ις κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς π ο ρ τ ο κ α λ ιώ ν, α κ τ ιν ιδ ίω ν κ α ι ε λ ιά ς. Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ α ν σ τ α τ ισ τ ικ ά σ τ ο ιχ ε ιά γ ια τ ις π α ρ α π ά ν ω κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς α π ό έ γ κ υ ρ ε ς κ α ι α ξ ιό π ισ τ ε ς π η γ ές. Σ τ η ν ε ρ γ α σ ία χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ α ν δ υ ο ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ια (τ α ο π ο ία π α ρ α τ ίθ ε τ ο σ το π α ρ ά ρ τ η μ α ) π ο υ δ ια π ρ α γ μ α τ ε ύ ο ν τ α ι τ ις τ ά σ ε ις τ ω ν κ α τ α ν α λ ω τ ώ ν σ τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο α σ τ ικ ό κ έν τρ ο τ η ς π ε ρ ιφ έ ρ ε ια ς Η π ε ίρ ο υ (Ιω ά ν ν ιν α ) κ α ι π α ρ α γ ω γ ώ ν π ο υ μ α ς ε ν δ ια φ έ ρ ο υ ν. Η μ ε θ ο δ ο λ ο γ ία π ο υ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ ε υ π ά ρ χ ε ι σ τ η δ ιε θ ν ή β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία. Ε π ίσ η ς η κ λ ίμ α κ α L I K E R T π ο υ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ ε σ τη σ ύ ν τ α ξ η τ ω ν ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ο γ ίω ν θ ε ω ρ ε ίτ α ι ιδ ια ιτ έ ρ ω ς α ξ ιό π ισ τ η. Σ τ ο τ έ λ ο ς τη ς ε ρ γ α σ ία ς π α ρ α τ ίθ ε τ ο σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α π ο υ π ρ ο έ κ υ ψ α ν α π ό τ η ν π α ρ α π ά ν ω έ ρ ε υ ν α κ α θ ώ ς κ α ι π ρ ο τ ά σ ε ις γ ια τ η ν β ε λ τ ίω σ η τ η ς β ιω σ ιμ ό τ η τ α ς το υ κ λ ά δ ο υ τω ν β ιο λ ο γ ικ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν. -69-

SUMMARY The present study deals with organic products in the prefecture of Arta and Preveza with particular emphasis on the cultivation of oranges, kiwis and olives. We have used statistics for the above from valid and reliable sources. In the study we used 2 questionnaires (which are annexed) negotiating the tendencies of consumers in the biggest urban centers in the region of Epirus (Ioannina) and the producers which interest us. The method that has been used exists in the international bibliography. Also, the Likert scale which was used in the construction of the questionnaire is considered reliable. At the end of the study conclusions which were drawn by the above research are given, including proposals so as to improve the sustainability of the sector of organically grown products.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ι.ΠολυράκηςΓ.. (2003). Περιβαλλοντική Γεωργία, Εκδόσεις Ψυχάλλου, Αθήνα. 2. Σιάρδος Κ. Γ., (2009), Μεθοδολογία Κοινωνιολογικής Έρευνας, Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη. 3. Σιάρδος Γ.-Κουτσουρής Α., (2004), Αειφορική Γεωργία & Ανάπτυξη, Εκδόσεις Ζυγός, Θεσσαλονίκη. 4. Φωτόπουλος X., (2000), Βιολογική Γεωργία, Κόστος, Αποδοτικότητα, Ανάλυση Αγοράς, Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα. 5. Χολέβας Κ. Γ., (1997), Διεθνές Εμπορικές Σχέσεις - Διεθνές Εμπόριο, Εκδόσεις INTERBOOKS, Αθήνα ό.εξαδάκτυλος Ν(2001)«Συμπεριφορά του Καταναλωτή»,εκδόσεις ΕΛΛΗΝ.Αθήνα 7. Παπαναγιώτου Ε., (2004). Οικονομία Φυσικοί Πόροι Γεωργία και Περιβάλλον ', Εκδόσεις Γράφημα, Θεσσαλονίκη 8. Tietenberg Τ. (Μετάφραση Γρεβενίτης Π.), (1997). Οικονομική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων, Τόμος Α' Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. 9. Tietenberg Τ. (Μετάφραση Σταματάκης Ν.), (1998). Οικονομική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων, Τόμος Β' Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. 10. Makofske W. (Μετάφραση Ταλανταπούλου Μ.) (1995). Τεχνολογία και Παγκόσμια Περιβαλλοντικά Προβλήματα, Εκδόσεις ΙΩΝ, Αθήνα Ι.Ι.Παζαρακιώτης Κ., (2011). Β ΙΟ Σ Ε ΑΡΙΘΜΟΥΣ. 2 011. Η β ιο λ ο γ ικ ή γ εω ρ γία σ τη ν Ε λλάδα, τη ν 31 Δ εκ εμ β ρ ίο υ 2 0 1 0, Ενημερωτική έκδοση: ENGENE ΑΕ, ΜΟΡΙΑΚΟ & ΧΗΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ. 12.Schluter, Μ., Blake, F. (2009). Ο ν έ ο ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ό ς Κ α ν ο ν ισ μ ό ς για τη β ιο λ ο γ ικ ή π α ρ α γ ω γ ή κ α ι το. βιολογικά, προϊό ντα : (Ε Κ ) αριθ. 8 3 4 /2 0 0 7. Ισ το ρ ικ ή α να δρομή. α ξιολόγηση, ερ μ η νεία. Ενημερωτική έκδοση του IFOAM EU GROUP. (Σ. Ευθυμίου, Μετάφ.). Αθήνα: Φιλική Πιστοποίησης Α.Ε. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 1. Περιοδικό Γεωπονικά, «Βιολογική Γεωργία», Ιανουάριος - Μάρτιος 2009, τεύχος 438. 2. Περιοδικό Γεωτεχνική Ενημέρωση,«Επίκαιρα Περιβαλλοντικά ζητήματα και τρόποι αντιμετώπισης τους», Μάρτιος 2009, τεύχος 158 3. Περιοδικό Αγροτικός Συνεργατισμός, <<Πως θα ενισχυθεί αποτελεσματικά η βιολογική γεωργία», Μάιος 2006, Τεύχος 43-71 -

4. Περιοδικό Αγροτικός Συνεργατισμός, «Κανόνες επιτέλους για τις λαϊκές αγορές βιοκαλλιεργητών» Νοέμβριος 2006, Τεύχος 48 5. Η Βιολογική Γεωργία και η καταναλωτική τάση στην ελληνική πραγματικότητα", Περιοδικό Γεωπονικά, Σεπτέμβριος- Οκτώβριος 2009, Τεύχος 441, σελ. 12-15 ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. B.Beharrell and J. Η. Mac Fie,,.Consumer Attitudes to Organic FoodD 2. Benjamin N. Guttmann,,.Ethical Eating:Applying the Kosher Food Regulatory Regime to Organic FoodG, The Yale Law Journal, Vol. 108, No 8 S.Hanne Torjusen, Geir Lieblein, Margareta Wandel, Charles A. Francis, Food System Orientation and Quality Perception among Consumers and Producers of Organic Food in Hedmark County, 2001, pp207-216 4. Nikki Rose, «Organic Farming in GreeceG. Slow Food, April 27, 2001 5. Aryal, K. P., Chaudhary, P., Pandit S.. & Sharma, G. (2009). Consumers' willingness to pay for organic products: A case from Kathmandu Valley. Journal o f Agriculture and Environment, 10: 12-22. 6. Barrena, R. & Sanchez, M. (2010). Frequency of consumption and changing determinants of purchase decision: from attributes to values in the organic food market. Spanish Journal o f Agricultural Research, 8 (2): 251-272. 7. Brcic-Stipcevic, V. & Petljak, K. (2011). Research on Organic Food Purchase in Croatia. Trziste, 23 (2): 189-207. 8. Costell E., Tarrega A., & Bavarri, S. (2010). Food acceptance: The role of consumer perception and attitudes. Chemosensory Perception, 3: 42-50. 9. Gracia, A. & De Magistris, T. (2007). Organic food product purchase behaviour: a pilot study for urban consumers in the South of Italy. Spanish Journal o f Agricultural Research, 5 (4): 439-451. 10. Krystallis, A., Fotopoulos, C. & Zotos, Y. (2006). Organic Consumers' Profile and their Willingness to Pay (WTP) for Selected Organic Food Products in Greece. Journal o f International Consumer Marketing. 19 (1): 81-106. 1l.Naspetti, S. & Zanoli, R. (2011). Communicating Ethical Arguments to Organic Consumers: A Study Across Five European Countries. International Journal on Food System Dynamics. 2(3): 253-257. 12.Smith. T.A., Huang C.L, & Lin.. B-H. (2009). Does Price or Income Affect Organic Choice? Analysis of U.S. Fresh Produce Users. Journal o f Agricultural and Applied Economics, 41 (3): 731-744.

13. Fairweather, J.R. (1999). Understanding how farmers choose between organic and conventional production: Results from New Zealand and policy implications. Agriculture and Human Values, Vol. 16, pp. 51-63. 14. Badgley. C., J., Moghtader, E., Quintero, E., Zakem. M., Jahi Chappell, K., Aviles- Vazquez, A. Samulon and I., Perfecto (2007). Organic agriculture and the global food supply. Renewable Agriculture and Food S y ste m s, 22 (2), 86-108. 15. Conacher, J. (1998). Organic farming and the environment, with particular reference to Australia: a review. Biological Agriculture and Horticulture 16,145-171. 16. Granatstein, D. (2000). Alternative markets for fruit: Organic and IFP. Proceedings of the 16th Annual Postharvest Conference, Yakima, WA, 14-15 March. 17. Kaltoft, P. (1999). Values about nature in organic farming, practice and knowledge. Sociologia Ruralis 39 (1), p. 39-53. ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ INTERNET www.dionet.gr www.biohellas.gr www.ecogreens.gr www.bioagros.gr www.biofresco.gr www.biofresco.gr www.icap.gr www.eosp.gr www.statistics.gr www.minagreek. gr www.euromonitor.com -73-

V λ; Πανεπιστήμιο Ιω αννίνω ν ΔΠΜΣ: «ΑΓΡΟΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ» ΕΡΕΥΝΑ: «ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ - Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» Ερευνητής: Σιώμος - Γκίζας Χρήστος ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ (υπ. αριθμ...) (Ημερομηνία συμπλήρωσης:... /.../2012) Η παρούσα μελέτη πραγματοποιείται στο πλαίσιο εκπόνησης μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας του τμήματος «Αγροχημεία και Βιολογικές Καλλιέργειες» και το παρών ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε καταναλωτές του νομού Ιωαννίνων. Γ ενικός στόχος: Μελέτη της προσφοράς και ζήτησης βιολογικών προϊόντων στην περιοχή της Ηπείρου. Ειδικοί στόχοι: Καταγραφή της προσφοράς των βιολογικών προϊόντων εκ μέρους των παραγωγών των νομών Άρτας και Πρεβέζης. Διερεύνηση της ζήτησης βιολογικών προϊόντων εκ μέρους του καταναλωτικού κοινού του νομού Ιωαννίνων. Στάσεις των καταναλωτών και εξέταση της καταναλωτικής συμπεριφοράς ως προς τη ζήτηση εκείνων των βιολογικών προϊόντων που -κατά κύριο λόγο- παράγονται στην περιοχή μελέτης (πορτοκάλια, ακτινίδια, ελιές). Οι απαντήσεις σας θα αξιοποιηθούν αποκλειστικά για επιστημονικό σκοπό και η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου θα συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη των ανωτέρω στόχων και συνεπώς στην επιτυχία της έρευνας. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη συνεργασία σας. -1-

ΜΕΡΟΣ Α': ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1. Φύλο: D Άνδρας Γυναίκα 2. Ηλικία: κάτω των 18 ετών 19-25 ετών 26-35 ετών 36-55 ετών άνω των 55 ετών 3. Οικογενειακή κατάσταση: D Άγαμος C Έγγαμος χωρίς παιδιά C Έγγαμος με παιδιά 4. Μορφωτικό επίπεδο Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκειο ΤΕΙ ΑΕΙ Μεταπτυχιακό Διδακτορικό 5. Τόπος μόνιμης κατοικίας Στην πόλη των Ιωαννίνων Σε χωριό των Ιωαννίνων 6. Μηνιαίο Εισόδημα Μέχρι 500 ευρώ 500-1000 ευρώ 1000-2000 ευρώ ί 2000-3000 ευρώ άνω των 3000 ευρώ -2 -

ΜΕΡΟΣ Β': ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 1. Γνωρίζετε ότι παράγονται προϊόντα βιολογικής γεωργίας; Π Ναι Όχι 2. Θεωρείτε ότι η ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού για τα βιολογικά προϊόντα είναι...; (σ η μ ειώ σ τε μ ε χ σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο υ τά κ ι) Πολύ Ελλιπής Ελλιπής Μέτρια Επαρκής Πλήρης 3. Καταναλώνετε βιολογικά προϊόντα; H Ναι Όχι 4. Πόσο συχνά καταναλώνετε βιολογικά προϊόντα; Ποτέ Σπάνια Περιστασιακά Συχνά Πολύ συχνά 5. Μπορείτε να διακρίνετε τα βιολογικά προϊόντα (μέσω των σημάτων πιστοποίησης); L Ναι C Όχι 6. Θεωρείτε ότι τα βιολογικά προϊόντα σε σχέση με τα συμβατικά διαθέτουν ποιοτικά χαρακτηριστικά...(σ η μ ειώ σ τε μ ε χ σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο υ τά κ ι) Σαφώς κατώτερα Κατώτερα Ίδια Ανώτερα Σαφώς ανώτερα

7. Θεωρείτε την τιμή των βιολογικών προϊόντων συγκριτικά με των συμβατικών (σ η μ ειώ σ τε μ ε χ σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο ν τά κ ι) Αρκετά χαμηλότερη Χαμηλότερη Ίδια Υψηλότερη Αρκετά υψηλότερη 8. Πόσο ανασταλτικά επιδρούν οι ακόλουθοι παράγοντες στην κατανάλωση βιολογικών προϊόντων; (σ η μ ειώ ν ο υ μ ε γ ια κ ά θ ε π α ρ ά γ ο ν τα μ ε x σ το α ν τ ίσ το ιχ ο κ ο ν τά κ ι σνά/υογα μ ε το β α θ μ ό σ η μ α ν τικ ό τη τα ς, ό π ο ν 1 - χ α μ η λ η σ η μ α ν τικ ό τη τα κ α ι 5 - υ ψ η λ ή σ η μ α ν τικ ό τη τα ) Παράγοντες 1 2 3 4 5 Έλλειψη παιδείας του καταναλωτή Έλλειψη εμπιστοσύνης του καταναλωτή στους παραγωγούς βιολογικών προϊόντων Δυσπιστία του καταναλωτή στους ελεγκτικούς μηχανισμούς βιολογικών προϊόντων Αδυναμία ανταγωνιστικού marketing των βιολογικών προϊόντων Υψηλή λιανική τιμή των βιολογικών προϊόντων -4 -

ΜΕΡΟΣ Γ': ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 1. Πόσο συχνά καταναλώνετε βιολογικά πορτοκάλια, ακτινίδια και ελιές, παραγόμενα από τους όμορους νομούς της Ηπείρου; (σ η μ ειώ σ τε μ ε χ σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο υ τά κ ι) Βιολογικά πορτοκάλια Βιολογικά ακτινίδια Βιολογικές ελιές Ποτέ Σπάνια Περιστασιακά Συχνά Πολύ συχνά 2. Θεωρείτε ότι τα βιολογικά προϊόντα της περιοχής μελέτης συγκριτικά με τα αντίστοιχα συμβατικά έχουν...; ( σ η μ ε ιώ σ τ ε μ ε χ σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο υ τά κ ι) Βιολογικά πορτοκάλια Βιολογικά ακτινίδια Βιολογικές ελιές Χαμηλότερη διατροφική αξία Ίδια διατροφική αξία Υψηλότερη διατροφική αξία 3. Θεωρείτε περισσότερο προσιτά ως προς την τιμή σε σχέση με τα αντίστοιχα συμβατικά, τα...; Βιολογικά πορτοκάλια Βιολογικά ακτινίδια Βιολογικές ελιές 4. Θεωρείτε περισσότερο ευπαθή σε σχέση με τα συμβατικά, στο πέρασμα του χρόνου, τα...; Βιολογικά πορτοκάλια Βιολογικά ακτινίδια Βιολογικές ελιές - 5 -

5. Πόσο σημαντικός είναι κάθε ένας από τους ακόλουθους παράγοντες στην αγορά βιολογικών πορτοκαλιών; (σ η μ ειώ ν ο υ μ ε για κ ά θ ε π α ρ ά γο ν τα μ ε χ σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο ν τά κ ι α ν ά λο γα μ ε το β α θ μ ό σ η μ α ν τικ ό τη τα ς, ό π ο υ 1 - χ α μ η λ η σ η μ α ν τικ ό τη τα κ α ι 5 = υ ψ η λ ή σ η μ α ν τικ ό τη τα ) Παράγοντες 1 2 3 4 5 Όψη Γεύση Πιστοποίηση σήματος Συσκευασία Ποικιλία σημείων πώλησης (λαϊκές αγορές, σουπερμάρκετ, κτλ) Ευκολία πρόσβασης στα σημεία πώλησης 6. Πόσο σημαντικός είναι κάθε ένας από τους ακόλουθους παράγοντες στην αγορά βιολογικών ακτινιδίων; (σ η μ ειώ ν ο υ μ ε για κ ά θ ε π α ρ ά γ ο ν τα μ ε x σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο ν τά κ ι ανάλογο, μ ε το β α θ μ ό σ η μ α ν τικ ό τη τα ς. ό π ο υ 1=χαμη?^η σ η μ α ν τικ ό τη τα κ α ι 5 = υ ψ η λ ή σ η μ α ντικ ό τη τα ) Παράγοντες 1 2 3 4 5 Όψη Γεύση Πιστοποίηση σήματος Συσκευασία Ποικιλία σημείων πώλησης (λαϊκές αγορές, σουπερμάρκετ, κτλ) Ευκολία πρόσβασης στα σημεία πώλησης -6 -

7. Πόσο σημαντικός είναι κάθε ένας από τους ακόλουθους παράγοντες στην αγορά βιολογικών ελιών; (σ η μ ειώ ν ο υ μ ε για κ ά θ ε π α ρ ά γο ν τα μ ε χ σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο υ τά κ ι α ν ά λ ο γα μ ε το β α θ μ ό σ η μ α ν τικ ό τη τα ς, ό π ο υ 1 = χ α μ η λ η σ η μ α ν τικ ό τη τα κ α ι 5 = υ ψ η λ ή σ η μ α ν τικ ό τη τα ) Παράγοντες 1 2 3 4 5 Όψη Γεύση Πιστοποίηση σήματος Συσκευασία Ποικιλία σημείων πώλησης (λαϊκές αγορές, σουπερμάρκετ, κτλ) Ευκολία πρόσβασης στα σημεία πώλησης 8. Συμφωνείτε ότι η κατανάλωση βιολογικών πορτοκαλιών, ακτινιδίων ή ελιών προερχόμενων από την περιοχή της Ηπείρου συμβάλλει στα*..; Στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος Στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας Διαφωνώ Ούτε συμφωνώ- ούτε διαφωνώ Συμφωνώ -7 -

h Αν Πανεπιστήμιο Ιω αννίνω ν ' Λ > ΔΠΜΣ: «ΑΓΡΟΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ» ΕΡΕΥΝΑ: «ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ - Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» Ερευνητής: Σιώμος - Γκίζας Χρήστος ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ (υπ. αριθμ...) (Ημερομηνία συμπλήρωσης:.../.../2012) Η παρούσα μελέτη πραγματοποιείται στο πλαίσιο εκπόνησης μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας του τμήματος «Αγροχημεία και Βιολογικές Καλλιέργειες» και το παρόν ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε βιοκαλλιεργητές των νομών Πρεβέζης και Αρτας. Γενικός στόχος: Μελέτη της προσφοράς και ζήτησης βιολογικών προϊόντων στην περιοχή της Ηπείρου. Ειδικοί στόχοι: Καταγραφή της προσφοράς των βιολογικών προϊόντων εκ μέρους των παραγωγών των νομών Πρεβέζης και Άρτας. Διερεύνηση της ζήτησης βιολογικών προϊόντων εκ μέρους του καταναλωτικού κοινού της πόλης των Ιωαννίνων. Στάση των καταναλωτών και εξέταση της καταναλωτικής συμπεριφοράς ως προς τη ζήτηση εκείνων των βιολογικών προϊόντων που -κατά κύριο λόγο- παράγονται στην περιοχή μελέτης (πορτοκάλια, ακτινίδια, ελιές). Οι απαντήσεις σας θα αξιοποιηθούν αποκλειστικά για επιστημονικό σκοπό και η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου θα συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη των ανωτέρω στόχων και συνεπώς στην επιτυχία της έρευνας. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη συνεργασία σας. -1 -

ΜΕΡΟΣ Α': ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1. φύλο: Άνδρας Γυναίκα 2. Ηλικία: G κάτω των 18 ετών 19-25 ετών 26-35 ετών D 36-55 ετών άνω των 55 ετών 3. Οικογενειακή κατάσταση: C Άγαμος C Έγγαμος χωρίς παιδιά C Έγγαμος με παιδιά 4. Μορφωτικό επίπεδο Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκειο ΠΕΙ ΑΕΙ Μεταπτυχιακό Διδακτορικό 5. Τόπος μόνιμης κατοικίας Στην πόλη των Ιωαννίνων Σε χωριό των Ιωαννίνων 6. Μηνιαίο Εισόδημα Μέχρι 500 ευρώ Π 500-1000 ευρώ Π 1000-2000 ευρώ 2000-3000 ευρώ άνω των 3000 ευρώ -2 -

ΜΕΡΟΣ Β': ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ Μ Ε ΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 1. Τι είδους καλλιέργεια παράγετε; u Πορτοκάλια Π Ελιές C Ακτινίδια 2. Πόσα χρόνια ασχολείστε με τη βιολογική γεωργία; 3. Τ ι είδους λιπάσματα χρησιμοποιείτε; 4. Με ποιο τρόπο καταπολεμάτε τους εχθρούς και της ασθένειες των φυτών σας (φυτοπροστασία); 5. Επιλέξατε να ασχοληθείτε με τη βιολογική γεωργία επειδή: Τη θεωρείται πιο συμφέρουσα από τη συμβατική. Θεωρείται το προϊόν που παράγετε πιο ελκυστικό για τον καταναλωτή αν αυτό είναι βιολογικό. Αυτό επιτάσσει η μόδα της αγοράς. Σας ενδιαφέρει το παραγόμενο προϊόν σας να είναι απαλλαγμένο από χημικά και λιπάσματα.

6. Ενημερωθήκατε σχετικά με την εφαρμογή βιολογικής γεωργίας από: Την τηλεόραση Τον τύπο Το διαδίκτυο Το κοινωνικό περιβάλλον Ιδιώτες Γεωπόνους Γεωπόνους του Δημοσίου 7. Έχετε παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο σε σχέση με την παραγωγή βιολογικών προϊόντων; Ναι Όχι 8. Πριν αποφασίσετε την παραγωγή βιολογικών προϊόντων ήσασταν επιφυλακτικός λόγω: (σ η μ ειώ νο υ μ ε για κ ά θ ε π α ρ ά γ ο ν τα μ ε χ σ το α ν τίσ το ιχ ο κ ο υ τά κ ι α ν ά λ ο γα μ ε το β α θ μ ό σ ημαντικότη τα ς, ό π ο υ 1 = χ α μ η λ η σ η μ α ν τικ ό τη τα κ α ι 5 - υ ψ η λ ή σ η μ α ν τικ ό τη τα ) Παράγοντες 1 2 3 4 5 Έλλειψη επαρκούς γνώσης γύρω από την εφαρμογή της βιολογικής γεωργίας. Φόβος δυσκολίας διάθεσης των προϊόντων στην αγορά. Του αυξημένου κόστους παραγωγής. 9. Θεωρείτε ότι η βιολογική γεωργία σε σύγκριση με τη συμβατική απαιτεί: Λιγότερη προσωπική εργασία Την ίδια προσωπική εργασία Περισσότερη προσωπική εργασία -4 -

10. Κατά κύριο λόγο διαθέτετε τα βιολογικά σας προϊόντα σε: Λαϊκές αγορές βιολογικών προϊόντων Σούπερ μάρκετ Απευθείας σε καταναλωτές 11. Πιστεύετε ότι στο μέλλον θα αυξηθεί η βιολογική γεωργία; Ναι Όχι 12. Πιστεύετε ότι οι βιολογικές καλλιέργειες σνμβόιλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και του οικοσυστήματος της περιοχής σας; Όχι Όχι σε σημαντικό βαθμό Και ναι και όχι Ναι Ναι, σε σημαντικό βαθμό 1-5 -