Η ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΩΝ ΣΔΡΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ

Περίληψη Η ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΩΝ ΣΔΡΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ Νικόλαος Ξενάκης Δξ. Γεσιφγνο ήκεξα ε δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ζηελ Ειιάδα επηδέρεηαη κεγάιε θξηηηθή θαη δηαηεξεί κηα εδαθηθή αληζνξξνπία. Οη πθηζηάκελνη ΥΤΣΑ δελ επαξθνχλ σο πξνο ηε δηάζεζε ηνπ ζπλφινπ ησλ απνβιήησλ πνπ παξάγνληαη ζηελ Ειιάδα θαη παξάιιεια παξακέλεη κηα έληνλε αλάγθε γηα έλαλ νξζφ θαη ζχκθσλα κε ηελ λνκνζεζία ηξφπν δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ. ηελ νπζία ιείπεη παληειψο έλα εζληθφ κνληέιν δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ πνπ λα έρεη αξρή θαη ηέινο, ιακβάλνληαο ζαλ γλψκνλα ηελ θνηλσληθφ - νηθνλνκηθή θαη πεξηβαιινληηθή πξαγκαηηθφηεηα. Έλα ηέηνην κνληέιν πξνυπνζέηεη ζαλ θεληξηθφ ηνπ ζεκείν ηελ αλαθχθισζε θαη ην νηθνλνκηθφ φθεινο απφ ηελ θιαζκαηηθή αλάθηεζε πιηθψλ πνπ ππάξρνπλ ζηα απνξξίκκαηα, ηφζν ζε κνξθή πιηθψλ φζν θαη ζε ελέξγεηα, κε ηειηθή δηάζεζε ζηνπο ΥΤΣΑ κφλν ησλ απνξξηκκάησλ πνπ δελ επηδέρνληαη άιιε επεμεξγαζία θαη άξα δελ απνθέξνπλ νηθνλνκηθά νθέιε. Γηα ηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζηφρσλ επηβάιιεηαη ε αληηκεηψπηζε ησλ βαζηθψλ πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ πνπ έρνπλ νηθνλνκηθφ, λνκηθφ θαη ηερληθφ ραξαθηήξα. Πάλσ απ φια φκσο ρξεηάδεηαη ελεκέξσζε θαη παηδεία. Η επηινγή ηεο ζηξαηεγηθήο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ κηαο γεσγξαθηθήο ελφηεηαο, ζα πξέπεη λα απνξξέεη απφ ην θφζηνο επέλδπζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπ επηιεγκέλνπ ζπζηήκαηνο, ζε ζπλάξηεζε κε ην κέγεζνο ησλ εγθαηαζηάζεσλ. Θα πξέπεη επίζεο λα έρεη κεγάιν ρξνληθφ νξίδνληα θαη λα είλαη επέιηθηε έηζη ψζηε λα κπνξεί λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο κεηαβαιιφκελεο αλάγθεο. ABSTRACT THE MANAGEMENT OF SOLID WASTES IN GREECE The management of solid wastes in Greece today can suspect great critic and maintains territorially unbalanced. The sanitary burial sites are not enough and sustain a big need for a correct and according to the law way for the solid wastes management. Unfortunately, there is missing a national model of waste management, which has to have a beginning and an end, taking into consideration the social economical and environmental facts. Such model presupposes as its central point the recycling and the economical benefit from the fractional recovery of material which there are in the wastes as material form, as well as energy form, with final disposal in the sanitary burial sites only the wastes which do not admit further elaboration and there for can t submit economical benefits. The achievement of these goals is reached by dealing with the basic problems of solid waste management that have economical, legal and technical character; above all there is a great need for public awareness and education on the matter. The strategy choice for the management of solid wastes of a region should be the result of the investment cost and operation of the chosen system in accordance with the size of the establishment which should also have a wide lasting horizon and be flexible so it could adopt to the altering needs. 1 ΓΔΝΙΚΑ Είλαη γλσζηά ζε φινπο καο πιένλ ηα πξνβιήκαηα πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηε ρψξα καο ζηε δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ θαη ε αλάγθε ηεο άκεζεο επίιπζήο ηνπο. Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κηα ζπλερήο αχμεζε παξαγσγήο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ, ζπλνδεπφκελε απφ κηα ζπλερή ειάηησζε ηεο δπλαηφηεηαο δηάζεζεο. 839

ήκεξα ε Ε.Ε κε ηελ απφ 26/4/99 Οδεγία 1999/31 (Πεξί πγεηνλνκηθήο ηαθήο ησλ απνβιήησλ) πξνσζεί κηα πνιηηηθή δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ, κε απψηεξν ζθνπφ ηνλ πεξηνξηζκφ ηφζν ηεο *Ξελάθεο Νηθφιανο Δξ. Γεσιφγνο ΕΤΠΕ/ΤΠΕΚΑ loko7@otenet.gr πνζφηεηαο ησλ απνβιήησλ πνπ πξννξίδνληαη γηα δηάζεζε ζηνλ ΥΤΣΑ φζν θαη ηνπ επηθίλδπλνπ ραξαθηήξα ηνπο. Είλαη ζαθέο επνκέλσο φηη ε Ε.Ε ελζαξξχλεη ηελ ρξήζε κεζφδσλ επεμεξγαζίαο. Η πξνεπεμεξγαζία ησλ απνξξηκκάησλ κε απνηέιεζκα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ βηνινγηθψλ ελεξγεηψλ ζην ρψξν δηάζεζεο (θαη θαηά ζπλέπεηα ειαρηζηνπνίεζε ηνπ νξγαληθνχ θνξηίνπ ζηα ζηξαγγίζκαηα), απνηειεί πξνυπφζεζε ηεο δηαρείξηζεο ησλ απνξξηκκάησλ θαη είλαη ζθφπηκν λα εμεηάδεηαη θαη λα ζρεδηάδεηαη θάζε ρψξνο δηάζεζεο ζχκθσλα κε ηα λέα δεδνκέλα. - Η έιιεηςε νινθιεξσκέλνπ πξνγξάκκαηνο δηαρείξηζεο απνβιήησλ ζηεξηδφκελε ζηελ αεηθφξν αλάπηπμε - -Οη επελδχζεηο ζηηο νπνίεο έρνπλ πξνβεί νη ΟΣΑ ρσξίο λα ππνινγίδνπλ ην θφζηνο απφζβεζεο θαη ιεηηνπξγίαο - -Η αλεμέιεγθηε δηάζεζε πνπ γηα ηνπο ΟΣΑ ζεκαίλεη ζρεδφλ κεδεληθφ θφζηνο δηάζεζεο, - -Σν πεξίπινθν θαη κε πνιινχο ππεχζπλνπο λνκηθφ θαζεζηψο Έρνπλ επηβάιεη κία απξαμία ηελ ρψξα καο ζε πνιινχο ΟΣΑ, δηφηη ε επηινγή ρψξνπ δηάζεζεο, απαξαίηεηνπ γηα νπνηαδήπνηε κέζνδν δηαρείξηζεο θαη αλ δηαιέμνπκε, έρεη πνιηηηθφ θφζηνο. Καη ην πην ζεκαληηθφ, νη ΟΣΑ δελ δηαζέηνπλ ηελ νηθνλνκηθή θαη ηερληθή ππνδνκή γηα ηελ αλαδήηεζε ιχζεο ζσζηήο θαη πεξηβαιινληηθά απνδεθηήο, δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ηνπο. Απηέο είλαη νη αηηίεο ηεο κε ζπκκφξθσζεο ησλ ΟΣΑ κε ηελ γεληθή πεξηβαιινληηθή ζηξαηεγηθή ηεο Κνηλφηεηαο πνπ ραξάζζεηαη ζην πέκπην πξφγξακκα πνιηηηθήο θαη δξάζεσο αλαθνξηθά κε ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Η κέρξη ζήκεξα πξαθηηθή επηινγήο ηεο ζέζεο θαη ηνπ ηξφπνπ δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ, ρσξίο απηή λα ηεθκεξηψλεηαη κε ηελ απνγξαθή θαη ηε ζχγθξηζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ κεγεζψλ θαη παξακέηξσλ πνπ ζπληζηνχλ ην πξφβιεκα απφ ηερληθήο, πεξηβαιινληηθήο, νηθνλνκηθήο, ρσξνηαμηθήο θαη θνηλσληθήο ζθνπηάο, καο έρεη νδεγήζεη ζε θνηλσληθέο αληηδξάζεηο θαη πηζαλφλ θαηαδηθαζηηθέο απνθάζεηο ηνπ Δηθαζηεξίνπ Ε.Κ κε ηελ επηβνιή λέσλ πξνζηίκσλ. Μηα απάληεζε ζε φινπο απηνχο πνπ βιέπνπλ ηα απνξξίκκαηα ζαλ κηα πεγή πιηθψλ πνπ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο ρσξίο ζρεδηαζκφ, πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε, (ζεζπίδνληαο Κ.Τ.Α θαη Π.Δ), κε ην ζθεπηηθφ φηη ε πηνζέηεζε πξαθηηθψλ πνπ αζθνχληαη ζε άιια Επξσπατθά θξάηε είλαη ιχζε ηθαλή λα ειαηηψζεη ζεκαληηθά ηνλ φγθν ησλ απνξξηκκάησλ πξνο δηάζεζε, είλαη εκπεηξίεο πνπ κέρξη ζήκεξα δίλνπλ αξλεηηθά απνηειέζκαηα. Είλαη μεθάζαξν φηη νη εγθαηαζηάζεηο κνλάδσλ θνκπνζηνπνίεζεο ελέρνπλ κεγάιν επελδπηηθφ θαη ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θαη δελ είλαη ηφζν πξνζνδνθφξεο, φπσο παξνπζηάδνληαη απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο. Καιή γλψζε ηνπ αληηθεηκέλνπ κε πξνδηαγξαθέο ηεο πνηφηεηαο ηνπ θνκπφζη ζε ζρέζε κε ηελ πξνβιεπφκελε ρξήζε ηνπ, κπνξεί λα δψζεη ζσζηά απνηειέζκαηα θαη λα ειαηηψζεη ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θαη θαηά ζπλέπεηα ηα αληαπνδνηηθά ηέιε. Η επηινγή αλάκεζα ζηα ζπζηήκαηα κεραληθήο δηαινγήο θαη δηαινγήο ζηελ πεγή, ε επηινγή αλάκεζα ζηελ αεξφβηα ή αλαεξφβηα επεμεξγαζία, ε επηινγή ηεο πξψηεο χιεο (αγξνηηθά απφβιεηα, νξγαληθφ θιάζκα ησλ αζηηθψλ απνξξηκκάησλ, ιάζπε ησλ βηνινγηθψλ, θχθηα, θνπξηέο δψσλ, απφβιεηα ειαηνηξηβείσλ θ.α.) πξέπεη λα γίλεη κε πξνζαξκνγή ηεο ηερλνινγίαο επεμεξγαζίαο (θνκπνζηνπνίεζεο) ζηα Ειιεληθά δεδνκέλα θαη κε ζηφρν ηελ ρξήζε ηνπ πξντφληνο. Είλαη πξνθαλέο ινηπφλ φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε ιχζε ηεο «αλαθχθισζεο» δελ ιακβάλεη ππφςε ην ζεκαληηθφ θφζηνο ελέξγεηαο θαη νξγάλσζεο θαη ππεξεθηηκά ηηο δπλαηφηεηεο λα αλαθηήζνπκε απφ ηα απνξξίκκαηα πιηθά εκπνξεχζηκα θαη επαλαρξεζηκνπνηήζηκα. Με απξνγξακκάηηζηεο θαη εθηφο Ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο ελέξγεηεο γηα ηε ζπιινγή ησλ αλαθπθιψζηκσλ πιηθψλ, κέλνπκε πνιχ καθξηά απφ ην δεηνχκελν γηα ζσζηή εθηίκεζε κεηαμχ ηνπ θφζηνπο θαη ηνπ νηθνλνκηθνχ θαη θνηλσληθνχ νθέινπο, πνπ κπνξνχκε λα έρνπκε κε ηελ αλαθχθισζε. Έηζη πιηθά πνπ κε ηφζε θνχξαζε θαη θφζηνο ζπιιέρηεθαλ λα κελ έρνπλ ην αλάινγν νηθνλνκηθφ ελδηαθέξνλ ζηελ αγνξά. 840

Εθηφο ησλ άιισλ ιείπεη απφ ηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ απνξξηκκάησλ, (ΟΣΑ), απηνί πνπ μεθαζαξίδνληαο ηνπο ζηφρνπο ζα δεκηνπξγήζνπλ κηα πεξηβαιινληηθή ζπλείδεζε ησλ πνιηηψλ θαη ζα εθκεηαιιεπηνχλ ηηο πξνζθνξέο ηεο αγνξάο, δέζκηνη ηνπ ζθεπηηθνχ πνπ ηνπο ζέιεη ππεχζπλνπο γηα ηε ζπιινγή -κεηαθνξά-δηάζεζε ησλ απνξξηκκάησλ θαη ηίπνηε άιιν. Οη ζπλζήθεο γίλνληαη αθφκα πην δχζθνιεο απφ ηηο θπβεξλεηηθέο επηινγέο φπνπ ππάξρνπλ αληηζέζεηο κεηαμχ Τπνπξγείσλ. Έηζη, ελψ γηα ην έλα Τπνπξγείν είλαη δεδνκέλε ε πνιηηηθή ηεο αλαθχθισζεο (π.ρ. ηνπ ραξηηνχ - γπαιηνχ - πιαζηηθνχ), απφ ηα άιια Τπνπξγεία δελ δίλνληαη θίλεηξα κε αγνξαζηηθή ή πεξηβαιινληηθή αμία ηνπ αλαθπθιψζηκνπ πξντφληνο. Οη πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιινληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο δελ επαξθνχλ θαη εμαθνινπζνχλ λα ιεηηνπξγνχλ πιήζνο απφ αλεμέιεγθηνπο ρψξνπο δηάζεζεο ζηεξεψλ απνβιήησλ, ζέηνληαο ζε ζνβαξφ θίλδπλν ηελ δεκφζηα πγεία θαη ην πεξηβάιινλ. Είλαη πξνθαλέο φηη ην θαηλφκελν ηεο αλεμέιεγθηεο δηάζεζεο ησλ απνβιήησλ, ζα εμαιεηθζεί κφλν εάλ πεηζηνχλ νη αξκφδηνη θνξείο θαη νη πνιίηεο φηη ε νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ, επηβάιιεηαη γηα ιφγνπο πγείαο θαη πεξηβάιινληνο θαη φρη γηα λνκηθίζηηθεο δηνηθεηηθέο απαηηήζεηο θαη φηη ππάξρεη αμηφπηζηε εζληθή θαη πεξηθεξεηαθή ζηξαηεγηθή, θαζψο επίζεο θαη φηη ν ζρεδηαζκφο νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ θαη ε επηινγή ηνπ απαηηνχκελνπ ΥΤΣΑ έρεη γίλεη κε θαζαξά πεξηβαιινληηθά θαη ηερληθά θξηηήξηα. 2. ΠΡΟΫΠΟΘΔΔΙ ΥΔΓΙΑΜΟΤ Είλαη ζαθέο φηη έλα νπνηνδήπνηε πξφγξακκα ζρεδηαζκνχ δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ απνηειεί κία πιήξε δέζκε πξνδηαγξαθψλ, γηα ηα λνηθνθπξηά, ην εκπφξην, ηηο βηνκεραλίεο, θαη ηηο δεκφζηεο αξρέο. Οη θνξείο ζρεδηαζκνχ νθείινπλ ινηπφλ λα επαλεμεηάζνπλ ην ζρεδηαζκφ δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ κε γλψκνλα ηελ νξζνινγηθή δηαρείξηζε ηνπο, φπσο ε δηαινγή ζηε πεγή (παξάδνζε ησλ απνβιήησλ ζε θαηάιιειε ζπζθεπαζία), πξνγξάκκαηα ζπιινγήο, κεηαθνξάο, θ.α,. θαη λα πηνζεηήζνπλ ιχζεηο απιέο, νηθνλνκηθά εθηθηέο θαη πάλσ απφ φια βηψζηκεο θαη κεζφδνπο δηαρείξηζεο δφθηκεο γηα ηνλ Ννκφ ή ηελ Πεξηθέξεηα ηνπο. ήκεξα ε δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ζηελ Ειιάδα επηδέρεηαη κεγάιε θξηηηθή θαη δηαηεξεί κηα εδαθηθή αληζνξξνπία. Οη πθηζηάκελνη ΥΤΣΑ δελ επαξθνχλ σο πξνο ηε δηάζεζε ηνπ ζπλφινπ ησλ απνβιήησλ πνπ παξάγνληαη ζηελ Ειιάδα θαη παξάιιεια παξακέλεη έληνλε ε αλάγθε γηα έλαλ νξζφ θαη ζχκθσλα κε ηελ λνκνζεζία ηξφπν δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ. ηελ νπζία ιείπεη παληειψο έλα εζληθφ κνληέιν δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ πνπ λα έρεη αξρή θαη ηέινο, ιακβάλνληαο ζαλ γλψκνλα ηελ θνηλσληθφ - νηθνλνκηθή θαη πεξηβαιινληηθή πξαγκαηηθφηεηα. Έλα ηέηνην κνληέιν πξνυπνζέηεη ζαλ θεληξηθφ ηνπ ζεκείν ηελ αλαθχθισζε θαη ην νηθνλνκηθφ φθεινο απφ ηελ θιαζκαηηθή αλάθηεζε πιηθψλ πνπ ππάξρνπλ ζηα απνξξίκκαηα, ηφζν ζε κνξθή πιηθψλ φζν θαη ζε κνξθή ελέξγεηαο, κε ηειηθή δηάζεζε ζηνπο ΥΤΣΑ κφλν ησλ απνξξηκκάησλ πνπ δελ επηδέρνληαη άιιε επεμεξγαζία θαη άξα δελ απνθέξνπλ νηθνλνκηθά νθέιε. Γηα ηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζηφρσλ επηβάιιεηαη ε αληηκεηψπηζε ησλ βαζηθψλ πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ πνπ έρνπλ νηθνλνκηθφ, λνκηθφ θαη ηερληθφ ραξαθηήξα. Πάλσ απ φια φκσο ρξεηάδεηαη ελεκέξσζε θαη παηδεία. Η παηδεία ησλ πνιηηψλ δελ είλαη αλαγθαία κφλν γηα λα πξνσζεζεί κηα θνηλσληθή ζπλείδεζε αιιά θαη γηα λα ζηεξίμεη ηελ αλάπηπμε κηαο ηερλνινγίαο δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ, θαηάιιειεο θαη πεξηβαιινληηθά απνδεθηήο. Η δπλαηφηεηα λα αλαηξέρνπκε ζε δηαθνξεηηθέο ηερλνινγίεο αλαιφγσο ησλ δηαθνξεηηθψλ θνηλσληθψλ θαη γεσγξαθηθψλ ζπλζεθψλ πξνέξρεηαη αθξηβψο απφ ηελ πιήξε γλψζε ηνπ αληηθεηκέλνπ. 3. ΔΠΙΛΟΓΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΩΝ ΣΔΡΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ πλνπηηθά, πξέπεη λα γλσξίδνπκε φηη ηα γλσζηά θαη δφθηκα ζπζηήκαηα γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ νηθηαθψλ ζηεξεψλ απνβιήησλ είλαη ηξία: 1. πζηήκαηα κεξηθήο αλαθχθισζεο θαη δηάζεζεο ή δηάζεζεο ηνπ ζπλφινπ ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ (γηα κηθξέο γεσγξαθηθέο ελφηεηεο) 2. πζηήκαηα επηινγήο νξγαληθψλ γηα ηελ παξαγσγή θνκπφζη (εδαθνβειηησηηθνχ), θαχζηκεο χιεο, RDF θαη δηάζεζεο ησλ ππνιεηκκάησλ 841

ΔΠΔΝΓΤΣΙΚΟ ΚΟΣΟ 10^3 ΔΤΡΩ ΔΠΔΝΓΤΗ (Δ 000.000 ) 3. πζηήκαηα πιήξε δηαρσξηζκνχ, αλαθχθισζεο, ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο θαη δηάζεζε ηεο ηέθξαο. Είλαη πξνθαλέο φηη θαη νη ηξεηο κέζνδνη δηαρείξηζεο απαηηνχλ ηελ χπαξμε ρψξσλ δηάζεζεο. Γηα λα επηιέμνπκε ηελ κηα ή ηελ άιιε κέζνδν ζα πξέπεη λα γλσξίδνπκε ηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία επέλδπζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ ελαιιαθηηθψλ κεζφδσλ δηαρείξηζεο. ην διάγραμμα 1 θαίλεηαη ην επελδπηηθφ θφζηνο δηαρείξηζεο ζηεξεψλ απνβιήησλ κε ηελ κέζνδν ηεο πγεηνλνκηθήο ηαθήο θαη ηεο ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο ζηελ Ειιάδα ζε ζρέζε κε ηελ δπλακηθφηεηα ηνπο, (ηνλ/έηνο). (Σα ζηνηρεία ηεο ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο είλαη απνηέιεζκα ηεο «νηθνλνκηθήο απνηίκεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ηνπ ΕΔΚΝΑ γηα ηε δηαρείξηζε ησλ απνξξηκκάησλ ηεο Αηηηθήο» απφ ηνλ Μπ. Ζηψγα ην 1997. Ελψ ηα ζηνηρεία γηα ην επελδπηηθφ θφζηνο θαηαζθεπήο ησλ ΥΤΣΑ είλαη πξφζθαηα θαη αλαθέξνληαη ζε έξγα πνπ έρνπλ γίλεη ή πξφθεηηαη λα γίλνπλ θαη αθνξνχλ ηνπο ΥΤΣΑ Πάθνπ: 6.930.000 γηα 36.000 ηνλ./έηνο, Καζζάλδξαο: 1.195.000 γηα 24.000 ηνλ./έηνο, Ηγνπκελίηζαο: 860.000 γηα 5.000 ηνλ./έηνο, Κηάηνπ: 1.440.000 γηα 10.000 ηνλ./έηνο, Κνδάλεο: 3.960.000 γηα 95.000 ηνλ./έηνο, Α. Ληνζίσλ: 23.120.000 γηα 1.643.000 ηνλ./έηνο, Θεζζαινλίθεο: 23.815.000 γηα 330.000 ηνλ./έηνο, Φπιήο: 50.330.000 γηα 1.100.000. ηνλ./έηνο. Είλαη εκθαλήο ε κεγάιε δηαθνξά επελδπηηθνχ θφζηνπο κεηαμχ ησλ δχν κεζφδσλ δηάζεζεο ηα νπνία βέβαηα αλ ζπγθξηζνχλ κε ην δηάγξακκα 2 έρνπλ κεγάιεο απνθιίζεηο. ην διάγραμμα 2 θαίλεηαη ην επελδπηηθφ θφζηνο δηαρείξηζεο ζηεξεψλ απνβιήησλ κε ηελ κέζνδν ηεο πγεηνλνκηθήο ηαθήο θαη ηεο ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο ζηελ Ε.Ε ζε ζρέζε κε ηελ δπλακηθφηεηα ηνπο, (ηνλ/έηνο). Σα ζηνηρεία απηνχ ηνπ δηαγξάκκαηνο αθνξνχλ ηηο κέζεο ηηκέο επέλδπζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο θαη δηάζεζεο (ΥΤΣΑ) ζε Μεζνγεηαθά θξάηε ηεο Ε.Ε. ΔΘΑΓΡΑΜΜΑ 1 ΔΘΑΓΡΑΜΜΑ 2 EΠEΓYTIKO ΚΟΣΟ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΔΡΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ ΔΠΔΝΓΤΣΙΚΟ ΚΟΣΟ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΔΡΩΝ ΑΠΟΒΛΤΣΩΝ ΣΗΝ E.E 160 350000 140 300000 120 250000 ΥΤΣΑ 100 ΥΤΣΑ 200000 80 150000 100000 50000 0 ΘΔΡΜΙΚΗ ΔΠΔΞΔΡΓΑΙ Α 60 40 20 0 ΘΔΡΜΙΚΗ ΔΠΔΞΔΡΓ ΑΙΑ 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 0 50 100 150 200 250 300 350 ΙΚΑΝΟΣΗΣΑ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ 10^3 ΣΟΝ/ΥΡΟΝΟ ΙΚΑΝΟΣΗΣΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΙΑ (Δ 000 ΣΟΝ./ΥΡΟΝΟ) Η επηινγή ηνπ θάζε ζπζηήκαηνο είλαη ζπλάξηεζε ηνπ πνζνζηνχ αλάθηεζεο ηεο ελέξγεηαο θαη ησλ πιηθψλ πνπ κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί ην θάζε ζχζηεκα. Σν πνζνζηφ αλάθηεζεο είλαη κε ηε ζεηξά ηνπ ζπλάξηεζε ηεο ηθαλφηεηαο ελεξγεηαθήο αλάθηεζεο θαη ηεο ηθαλφηεηαο αλαθχθισζεο ησλ πιηθψλ (ραξηί, γπαιί, πιαζηηθφ, μχιν), ηα νπνία εμαξηψληαη απφ ηελ αγνξά αλαθχθισζεο. Απφ ηελ επηινγή απηψλ ησλ παξακέηξσλ απνξξέεη ε θαηαζθεπή ηνπ ΥΤΣΑ, (ρψξνο δηάζεζεο: αδξαλψλ, νηθηαθψλ ή επηθίλδπλσλ απνβιήησλ), ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηνπ θαζψο θαη ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ ζα έρεη ν ΥΤΣΑ, (εθπνκπέο αεξίσλ, ξππαληηθφ θνξηίν ησλ ζηξαγγηζκάησλ θ.α.) θαη θαηά ζπλέπεηα ε επηινγή ηεο ζέζεο ηνπ ΥΤΣΑ (θνληά ζε γεσξγηθή γε, απνζηάζεηο απφ νηθηζκνχο, θ.ι.π.). Η επηινγή ησλ δηαθνξεηηθψλ παξακέηξσλ εμαξηάηαη απφ ηελ πξαγκαηηθή ηθαλφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο αλαθχθισζεο πιηθψλ θαη αλάθηεζεο ελέξγεηαο ρξεζηκνπνηψληαο ηα απνξξίκκαηα ζαλ θαχζηκν χιε θαη θπζηθά απφ ηελ κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο θαη ηα ρσξνηαμηθά ξπκνηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο. 842

ΛΔΙΣΟΤΡΓΙΚΟ ΚΟΣΟ Δ /ΣΟΝ. Οη επηινγέο ησλ ζπζηεκάησλ ζπιινγήο δελ είλαη αλεμάξηεηεο, αιιά είλαη ζπλάξηεζή ηνπο: 1. Πξαγκαηηθή ηθαλφηεηα αλαθχθισζεο κε δπλαηφηεηα δηάζεζεο ησλ αλαθπθιψζηκσλ πιηθψλ ζηα επφκελα 3 5 ρξφληα. 2. Πξαγκαηηθή ηθαλφηεηα ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ RDF απφ ηηο βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο ζην άκεζν κέιινλ κε νηθνλνκηθφ φθεινο ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο απνβιήησλ. Ο λένο ηξφπνο δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ πξέπεη ινηπφλ λα ζπζρεηηζζεί κε κηα λέα πνιηηηθή γηα ηηο βηνκεραλίεο ε νπνία κε έλαλ αλαγθαίν νξηζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο θαη ηεο επηινγήο ησλ ρψξσλ γηα ηηο απαηηνχκελεο εγθαηαζηάζεηο, ζα πξέπεη λα ιάβνπλ ππφςε ηα κέηξα πνπ πξέπεη λα παξζνχλ ζηελ αγνξά κε ηελ ινγηθή ηεο βηψζηκεο δηαρείξηζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ. ε απηφ ην πεξηβάιινλ κε πιήξε γλψζε ηεο λέαο ηερλνινγίαο θαη κε θαηάιιεινπο κάλαηδεξ, ζα έρνπκε κηα βηψζηκε επηρείξεζε δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ. Η εθάζηνηε νξζή επηινγή καο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ζπζηεκάησλ νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ζε επίπεδν Πεξηθέξεηαο θαη ην άλνηγκα ηεο αγνξάο σο πξνο ηελ ηερλνινγία, ζα παξάγεη ηερληθά κνληέια κε ηθαλνπνηεηηθά απνηειέζκαηα ζηε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ θαη ηα νηθνλνκηθά νθέιε. Η δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ έρεη πιένλ έλα κεγάιν βάξνο, νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ, πεξηβαιινληηθφ θαη ηερληθφ, ην νπνίν ρσξίο ηε ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε είλαη αδχλαηνλ λα πινπνηεζεί έλα ζνβαξφ θαη νινθιεξσκέλν ζρέδην πεξηβαιινληηθήο αλάπηπμεο. Έλα ζεκαληηθφ ζηξαηεγηθφ ζεκείν ζε ζρέζε κε ηελ θνηλσληθή απνδνρή είλαη ε απαζρφιεζε εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζηηο εγθαηαζηάζεηο δηαρείξηζεο ζηεξεψλ απνβιήησλ. Φπζηθά κεγάιε ζεκαζία πξέπεη λα δνζεί ζηηο γεληθέο απαηηήζεηο ησλ εγθαηαζηάζεσλ (απνζηάζεηο, γεσινγία, πδξνγεσινγία ηεο πεξηνρήο, επηθηλδπλφηεηα ησλ εγθαηαζηάζεσλ θ.ι.π.), ηεο θαηαζθεπήο θαη ηεο δηαρείξηζεο (πνηνηηθνί έιεγρνη πιηθψλ, επζηάζεηα ησλ εγθαηαζηάζεσλ), θαζψο θπζηθά θαη ηεο παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ ιεηηνπξγίαο θαη απνθαηάζηαζεο. Αληηζέησο ε νηθνλνκηθή εθηίκεζε ηεο επέλδπζεο γεληθά, ζα ζηεξίδεηαη ζε νηθνλνκηθή αλάιπζε θφζηνπο θαη νθέινπο,, κε ηελ αλάιπζε πξαγκαηηθνχ θφζηνπο επελδπηηθνχ θνξέα ζε ζρέζε κε ην ιεηηνπξγηθφ θαη αληαπνδνηηθφ θφζηνο. Απαηηείηαη επίζεο αλάιπζε εηήζηνπ ηζνινγηζκνχ ηνπ θνξέα θαη ηνπ αληαπνδνηηθνχ θφζηνπο ζε ζρέζε κε άιια ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο γηα ηνπο πνιίηεο. Απαηηείηαη έλαο πξνγξακκαηηζκφο φρη κφλν γηα ηελ πινπνίεζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ αιιά θαη γηα ην ζρεκαηηζκφ ελφο θαλφλα ησλ ππνρξεψζεσλ θαη ησλ απαηηήζεσλ ηνπ θνξέα ψζηε λα δεκηνπξγεζεί έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο (φρη αλαγθαζηηθά ζηαηηθφ), αλαγθαίν γηα λα ηνπ επηηξέςεη ηε ζσζηή εθηίκεζε ηεο επέλδπζεο. Έλα θαιχηεξα δηαηππσκέλν θαη μεθάζαξν λνκηθφ θαζεζηψο, κηθξφηεξνο θαη ζηαζεξφο ρξφλνο δηαδηθαζηψλ γηα ηηο αδεηνδνηήζεηο, θαζψο θαη κία νηθνλνκηθή αλάιπζε ησλ ζπζηεκάησλ, ζα βνεζνχζε ζηελ επηινγή θαη ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο, ελψ έλαο ζπλερήο έιεγρνο θαη παξαθνινχζεζε ζα βνεζνχζε λα αληηκεησπίζνπκε ηα πξαγκαηηθά πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα ηα νπνία σο γλσζηφλ εμαξηψληαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο. Δελ είλαη ηπραίν φηη πνιινί ΥΤΣΑ αιιά θαη εγθαηαζηάζεηο βηνινγηθνχ θαζαξηζκνχ πγξψλ απνβιήησλ κηθξψλ δήκσλ θαη ηδησηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ ελψ έρνπλ ζρεδηαζηεί ζσζηά θαη έρνπλ ηχρεη πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο γηα ηνλ ηξφπν θαηαζθεπήο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπο, ζήκεξα δελ ιεηηνπξγνχλ ή ιεηηνπξγνχλ κε ηξφπν απαξάδεθην γηα ηε δεκφζηα πγεία θαη ην πεξηβάιινλ. ΔΘΑΓΡΑΜΜΑ3 ΔΘΑΓΡΑΜΜΑ 4 ΚΟΣΟ ΘΔΡΜΙΚΗ ΔΠΔΞΔΡΓΑΙΑ ΤΝΑΡΣΙΔΙ ΣΗ ΓΤΝΑΜΙΚΟΣΗΣΑ ΣΗ ΓΔΡΜΑΝΙΑ 250 200 150 100 50 0 0 100 200 300 400 500 600 700 ΓΤΝΑΜΙΚΟΣΗΣΑ ΣΗ ΔΓΑΣΑΣΑΗ Δ (ΟΟΟ ΣΟΝ.) 843

/ΣΟΝΟ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ην διάγραμμα 3 θαίλεηαη ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο δηαρείξηζεο ζηεξεψλ απνβιήησλ κε ζεξκηθή επεμεξγαζία ζηελ Γεξκαλία. Είλαη θαλεξφ φηη ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο κε ζεξκηθή επεμεξγαζία ζηελ Γεξκαλία αλεβαίλεη δξακαηηθά γηα εγθαηαζηάζεηο πνπ δηαρεηξίδνληαη ζηεξεά απφβιεηα δπλακηθφηεηαο κηθξφηεξεο ησλ 200.000 ηφλσλ / έηνο. Εγθαηαζηάζεηο ινηπφλ πνπ ζρεδηάδνληαη γηα ηελ δηαρείξηζε 50.000 ή 100.000 ηφλσλ, είλαη αδχλαηνλ λα θαιχςνπλ ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο πνπ θηάλεη ηα 240 / ηφλν. πλεπψο απηέο νη εγθαηαζηάζεηο είλαη θαηαδηθαζκέλεο ζε ππνιεηηνπξγία ή αθφκα ρεηξφηεξα ζε θαθή ιεηηνπξγία δεκηνπξγψληαο πξνβιήκαηα ζηελ πγεία ησλ θαηνίθσλ ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο πνπ έρεη ηνπνζεηεζεί ε εγθαηάζηαζε θαη ζην πεξηβάιινλ. Σν ιεηηνπξγηθ θφζηνπο ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο θαη πγεηνλνκηθήο ηαθήο ζηελ Ε.Ε. Όηαλ νη εγθαηαζηάζεηο δηαρείξηζεο είλαη κηθξφηεξεο απφ 100.000 ηφλνπο /έηνο ε επηινγή ηεο κίαο ή ηεο άιιεο κεζφδνπ δηαρείξηζεο δελ είλαη πιένλ ζπγθξίζηκεο. Γηα παξάδεηγκα αλαθέξσ φηη, ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο γηα εγθαηαζηάζεηο δηαρείξηζεο 50.000 ηφλσλ / έηνο κε ηελ κέζνδν πγεηνλνκηθήο ηαθήο είλαη 22 /ηφλν ελψ κε ζεξκηθή επεμεξγαζία ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο αλά ηφλν αλέξρεηαη ζηα 108, δειαδή ην θφζηνο είλαη πεξίπνπ πέληε θνξέο επάλσ. Σα πξάγκαηα γίλνληαη ζαθψο πην δξακαηηθά γηα ηελ δηαρείξηζε 30.000 ηφλσλ ζηεξεψλ απνβιήησλ φπνπ ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο γηα εγθαηαζηάζεηο δηαρείξηζεο κε ηελ κέζνδν πγεηνλνκηθήο ηαθήο είλαη 17 /ηφλν ελψ κε ζεξκηθή επεμεξγαζία ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο αλά ηφλν αλέξρεηαη ζηα 145, δειαδή ην θφζηνο είλαη νθηψκηζη θνξέο επάλσ. Η εκπεηξία έρεη δείμεη φηη εγθαηαζηάζεηο ζχλζεηεο, κηθξήο δπλακηθφηεηαο, αθ ελφο δελ έρνπλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα ηήξεζεο ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, αθ εηαίξνπ θαηαιήγνπλ ζε νηθνλνκηθφ καξαζκφ ζε αληίζεζε κε ηηο κεγάιεο εγθαηαζηάζεηο πνπ ππάξρεη θαη κεγάιν ηδησηηθφ επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ.η κηθξφηεξε δηαθνξά ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο κεηαμχ ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο θαη ΥΤΣΑ είλαη γηα πνζφηεηα 150.000 ηφλνπο / έηνο 62 θαη 35 αληίζηνηρα. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλάγθεο νξγάλσζεο θαη δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ, καδί κε ηελ επαλεμέηαζε θαη νξγάλσζε ησλ εδαθηθψλ ελνηήησλ δηαρείξηζεο ζα αμηνινγείηαη ν θαιχηεξνο ηξφπνο δηαρείξηζεο βάζεη ηνπ επελδπηηθνχ θφζηνπο θαη ηνπ θφζηνπο ιεηηνπξγίαο. ην νηθνλνκηθφ ηζνδχγην ηνπ νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο απνβιήησλ, εθηφο απφ ηνλ νξηζκφ ηνπ θφζηνπο ησλ δηαθφξσλ θάζεσλ ηνπ ζπζηήκαηνο (ζπιινγή, δηαινγή, αλαθχθισζε, επεμεξγαζία, θαχζε, δηάζεζε), ζα πξέπεη λα ζπλεθηηκεζνχλ θαη ηα νηθνλνκηθά νθέιε. Η δηαθνξά κεηαμχ θφζηνπο θαη νθέινπο ζα καο δψζεη ην πξαγκαηηθφ θφζηνο γηα θάζε θάηνηθν. πλνιηθά, ζηε ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ, εθηηκψληαο ην θφζηνο επέλδπζεο ιεηηνπξγίαο ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ηηο κεγαιχηεξεο δπλαηέο εηζπξάμεηο, ην ζπλνιηθφ θφζηνο νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο αλά θάηνηθν κπνξεί λα θπκαίλεηαη γηα ηηο δηαθνξεηηθέο κεζφδνπο, απφ 70 /θάηνηθν / έηνο, έσο θαη πάλσ απφ 160 /θάηνηθν / έηνο, (ζχκθσλα κε ην δηάγξακκα 2). Η αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ησλ νηθηαθψλ απνξξηκκάησλ απαηηεί ηελ εθηίκεζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ παξακέηξσλ, επηινγέο νη νπνίεο πξέπεη λα εθαξκνζηνχλ θαηά ηε δηαρείξηζε απφ ηε δηαινγή ζηελ πεγή, επεμεξγαζία, κέρξη ηελ ηειηθή δηάζεζε. ΔΘΑΓΡΑΜΜΑ 5 160 140 ΛΔΙΣΟΤΡΓΙΚΟ ΚΟΣΟ ΚΑΤΗ ΣΗΝ Δ.Δ ΓΔΡΜΑΝΙΑ ην δηάγξακκα 5 είλαη εκθαλείο νη κεγάιεο δηαθπκάλζεηο ζην θφζηνο /ηφλν, κε ηε κέζνδν ηεο ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο ζηελ Ε.Ε.). ΟΛΑΝΓΙΑ Η.Β 120 100 ΛΟΤΞΔΒΟΤΡΓΟ ΒΔΛΓΙΟ ΓΑΝΙΑ 80 ΓΑΛΙΑ ΙΠΑΝΙΑ ΠΟΡΣΟΓΑΛΙΑ ΙΣΑΛΙΑ 60 40 20 0 844

4.ΥΔΓΙΑΜΟ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΔΡΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ 845 Γλσξίδνληαο ην επελδπηηθφ θαη ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαζψο θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο επεμεξγαζίαο θαη δηάζεζεο, κπνξνχκε λα ζρεδηάζνπκε ην νινθιεξσκέλν πξφγξακκα δηαρείξηζεο ησλ απνξξηκκάησλ. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο δηαρείξηζεο ησλ δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ εγθαηαζηάζεσλ, αλαιχεηαη ζε ζρέζε κε ην θφζηνο ζπιινγήο θαη ην θφζηνο δηάζεζεο. Οη παξάκεηξνη νη νπνίνη θαζνξίδνπλ απηά ηα θφζηε είλαη: Η δπλακηθφηεηα ησλ εγθαηαζηάζεσλ Η θαιχηεξε δπλαηή ηερλνινγία Η δπλαηφηεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο Η πνζφηεηα θαη ε πνηφηεηα ησλ απνβιήησλ Η παξαγσγή θαη πψιεζε ελέξγεηαο Σα πιηθά πνπ ζα παξάγνληαη απφ ηε δηαινγή Σν ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο θαη επηηήξεζεο Οη εγγπήζεηο γηα ηελ αζθαιή ιεηηνπξγία Σν θφζηνο ζπληήξεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ Σν επελδπηηθφ θφζηνο Ο πξνγξακκαηηζκφο επηινγήο ησλ εγθαηαζηάζεσλ πξέπεη ινηπφλ λα είλαη απνηέιεζκα ηεο ζχγθξηζεο θφζηνπο νθέινπο. Άξα ζα πξέπεη λα είλαη γλσζηά ηα δηαθνξεηηθά ζελάξηα εγθαηαζηάζεσλ πξνθεηκέλνπ λα επηιεγνχλ απηά κε ζηφρν ηελ θαιχηεξε πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία.ηθάείλαη θπζηθφ ην θφζηνο δηαρείξηζεο αλά ηφλν ζηεξεψλ απνβιήησλ, λα κελ είλαη εληαίν ζε φιε ηελ Ειιάδα θαη απηφ γηαηί ε ηηκή θαζνξίδεηαη απφ ηελ επηιεγκέλε ηερλνινγία δηαρείξηζεο θαη ηα δηαθνξεηηθά γεσκνξθνινγία θαη γεσγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θάζε γεσγξαθηθήο ελφηεηαο. Μεηά ηα παξαπάλσ είλαη θαηαλνεηφ φηη ν ζρεδηαζκφο γηα έλα Ννκφ ή κηα Πεξηθέξεηα είλαη έλα ζέκα ζχλζεην θαη πνιχπινθν πνπ απαηηεί θαηά ηελ εθπφλεζε ηνπ λα ιεθζνχλ ππφςε πνιινί παξάκεηξνη θαη δηαθνξεηηθνί απφ Ννκφ ζε Ννκφ. Έηζη πξνθεηκέλνπ λα θάλνπκε έλα ζσζηφ ζρεδηαζκφ είλαη ζαθέο φηη ν Ειιαδηθφο ρψξνο πξέπεη λα ρσξηζηεί ηνπιάρηζηνλ ζε δχν ελφηεηεο: Α -Σην Ηπειρωηική θαη Β -Σην Νηζιωηική Α - Ηπειρωηική ενόηηηα Είλαη θαηαλνεηφ φηη ν νξζνινγηθφο ζρεδηαζκφο δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ζηελ Ειιάδα δελ απαηηεί ιχζεηο πςειήο θαη ζχλζεηεο ηερλνινγίαο αιιά πξνζεθηηθή νηθνλνκηθή θαη δηνηθεηηθή νξγάλσζε. Η ζχγρξνλε δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ απαηηεί επελδχζεηο θαη πςειφ θφζηνο ιεηηνπξγίαο. Καηά ζπλέπεηα, ε ζπλεξγαζία ησλ εκπιεθνκέλσλ Δήκσλ γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ηνπο είλαη αλαπφθεπθηε. Γηα παξάδεηγκα αλαθέξσ φηη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ Δήκσλ, φζνλ αθνξά ηελ ζπιινγή θαη κεηαθνξά κπνξεί λα έρεη σο ζπλέπεηα ηελ εμνηθνλφκεζε θφζηνπο γηα ηελ αγνξά νρεκάησλ θαη κείσζε ησλ ηειψλ κεηαθνξάο ιφγσ νξζφηεξεο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ νρεκάησλ. Η ζπλεξγαζία ησλ ηνπηθψλ αξρψλ κπνξεί λα νξγαλσζεί κε ηελ κνξθή θνηλνπξαμίαο, ζπλεηαηξηζκνχ ή ζπλδέζκνπ δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ. Οη παξαπάλσ ζπλεξγαζίεο ησλ ηνπηθψλ αξρψλ κπνξνχλ λα επηιέμνπλ έλα ππεχζπλν γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ θαη λα ζπγθξνηήζνπλ κνλάδα δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ε νπνία ζθνπφ ζα έρεη λα πξνσζήζεη θνηλέο ιχζεηο πξνβιεκάησλ ζρεηηθά κε ηα ζηεξεά απφβιεηα θαη λα αλαιάβεη ηα έξγα ζχκθσλα κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ. Η θαηαλνκή ησλ αξκνδηνηήησλ πξέπεη λα είλαη ζαθήο θαη πξνθαζνξηζκέλε. Η ζέζπηζε δεκνηηθήο θνξνινγίαο γηα ηελ ζπιινγή, κεηαθνξά, αλαθχθισζε θαη δηάζεζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ πξέπεη λα έρεη ρξνληθφ νξίδνληα θαη λα είλαη ζαθείο νη θαλνληζκνί ηνπο νπνίνπο εθαξκφδνπλ νη ηνπηθέο αξρέο. Είλαη ινγηθφ φηη ζε κηθξνχο Δήκνπο ή Κνηλφηεηεο κε πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο ζα δνζεί εγγχεζε φηη δελ ζα ηνπο επηβιεζνχλ ππέξνγθεο δαπάλεο χζηεξα απφ απνθάζεηο νη νπνίεο ζα έρνπλ ιεθζεί θαηά πιεηνςεθία. ηελ πξάμε απηφ κπνξεί λα δηαζθαιηζηεί αλ δηα κέζνπ ηνπ ζρεδηαζκνχ εθαξκνζηνχλ ζπζηήκαηα θνηλήο ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο πνιιαπιψλ ηαρπηήησλ. Σφηε κφλν ε δηαρείξηζή ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ζα είλαη νηθνινγηθά θαη νηθνλνκηθά απνδεθηή αλ θαη εθφζνλ γίλεηαη ζχκθσλα κε ηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ πνιηηηθή δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ φπσο: Πξφιεςε ή πνζνηηθή κείσζε θαη πνηνηηθή βειηίσζε (κείσζε ηεο βιαπηηθφηεηαο) ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ. Αμηνπνίεζε ησλ πιηθψλ απφ ηα ζηεξεά απφβιεηα κε ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο αλαθχθισζεο θαη ηελ αλάθηεζε ελέξγεηαο.

Αζθαιήο ηειηθή δηάζεζε (πγεηνλνκηθή ) ησλ ππνιεηκκάησλ θαη ησλ κε επηδερνκέλσλ αμηνπνίεζε ζηεξεψλ απνβιήησλ. Αξρή ηεο εγθχηεηαο, δειαδή ηεο γεηηλίαζεο ηνπ ρψξνπ δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ κε ηελ πεγή παξαγσγήο ηνπο. Απνθαηάζηαζε ησλ αλεμέιεγθησλ ρψξσλ δηάζεζεο ζηεξεψλ απνβιήησλ. Αλάδεημε ηεο επζχλεο ηνπ παξαγσγνχ ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ. Εθαξκνγή ηεο αξρήο ν ξππαίλσλ πιεξψλεη. Β- Νηζιωηική ενόηηηα ε απηήλ ηελ ελφηεηα εληάζζνληαη θαη νη παξάθηηεο πεξηνρέο νη νπνίεο ιφγσ ηεο ηνπξηζηηθήο ηνπο αλάπηπμεο παξνπζηάδνπλ ηα ίδηα πξνβιήκαηα κε ηελ λεζησηηθή Ειιάδα. Σα πξνβιήκαηα απηά φπσο ε γεσγξαθηθή ηνπο ζέζε, ε δπζθνιία εμεχξεζεο θαηάιιεισλ ρψξσλ δηάζεζεο, ην πνιχ κεγάιν θφζηνο αγνξά γεο, ν αξηζκφο ησλ κνλίκσλ θαηνίθσλ ηνπο, ε δηαζέζηκε ππνδνκή, ε θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή ηνπο δηάξζξσζε, νη επνρηαθέο δηαθπκάλζεηο ηνπ πιεζπζκνχ, νη θιηκαηνινγηθέο θαη νη ηδηάδνπζεο πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζηα λεζηά καο, γηα λα επηιπζνχλ ρξεηάδνληαη ηδηαίηεξε πξνζπάζεηα ζην ρεηξηζκφ ηεο δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ ηνπο, έηζη ψζηε ε δηαρείξηζή ηνπο λα είλαη νηθνινγηθά θαη νηθνλνκηθά απνδεθηή. ήκεξα ην απνηέιεζκα απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ είλαη: πςειφ θφζηνο κεηαθνξάο, θαη έιιεηςε ρψξνπ δηάζεζεο κε αληίζηνηρε ππνδνκή θαη ζπλζήθεο, γηα ηε δηάζεζε ησλ απνβιήησλ. Με δεδνκέλν φκσο ην φηη ν ηνπξηζκφο έρεη ηεξάζηηα ζεκαζία γηα ηε δσή ησλ θαηνίθσλ, ε θαιά πξνγξακκαηηζκέλε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ησλ πεξηνρψλ. Καηά ζπλέπεηα, νη ηνπηθέο αξρέο ρξεηάδεηαη λα θαηαβάινπλ ζπρλά ζρεηηθά κεγαιχηεξε πξνζπάζεηα ζηνλ ηνκέα ηεο δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ απ φηη νη αληίζηνηρεο αξρέο ζηελ επεηξσηηθή ρψξα. Επίζεο ηα λεζηά γηα ην ίδην απνηέιεζκα πξέπεη ζπρλά λα θαηαβάιινπλ πςειφηεξν ηίκεκα. Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε βέιηηζηε ιχζε ζρεδηαζκνχ δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ απηψλ ησλ πεξηνρψλ, ε νπνία ζα είλαη πεξηβαιινληηθά θαη απνδερηή θαη βηψζηκε, απαηηείηαη πξνζπάζεηα απφ ην ζχλνιν ηεο θνηλσλίαο θαη φρη κφλν απφ ηνπο εηδηθνχο. ην βαζκφ πνπ ε πξφιεςε είλαη θαιχηεξε απφ ηε ζεξαπεία, ν ζρεδηαζκφο δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ απηψλ ησλ πεξηνρψλ ζα πξέπεη λα βαζίδεηαη θαη λα επηβάιιεη ηε δεκηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο νηθνλνκηθνχ ειέγρνπ θαη πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο. Σν πξφβιεκα ηεο δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ θαη νη κειινληηθέο απαηηήζεηο γηα πεξηβαιινληηθά νξζή δηαρείξηζε ζα πξέπεη λα εδξαησζεί θαη λα αληηκεησπηζηεί κε κηα καθξνπξφζεζκε πξννπηηθή ηνπιάρηζηνλ 10-15 εηψλ. Γηα ηα πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ δηαρείξηζε ησλ δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ, ησλ πεξηνρψλ απηψλ, είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα επηιέμνπκε κηα ζηξαηεγηθή ε νπνία ζα έρεη καθξνπξφζεζκν ραξαθηήξα θαη ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη ηελ βάζε γηα ηελ ιήςε απνθάζεσλ θαη επελδχζεηο. Με ηνλ ηξφπν ζηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ηηο βηνκεραλίεο, ηα εκπνξηθά θαηαζηήκαηα, θαη ηα λνηθνθπξηά, ζα δηαηίζεηαη ν απαξαίηεηνο ρξφλνο πξνθεηκέλνπ λα πξνζαξκνζηνχλ θαη λα νξγαλσζνχλ ζχκθσλα κε ηηο λέεο ζπλζήθεο δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ηνπο. Η ζηξαηεγηθή απηή ζα πξέπεη λα έρεη ζαλ βάζε ηελ κείσζε θαη νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ κε ηαπηφρξνλε βησζηκφηεηα ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ηνπ ηξφπνπ δηαρείξηζεο κε : 1. Οξγάλσζε κε πξφιεςε γηα ηελ κείσζε ηεο παξαγσγήο 2. Δηαινγή ζηελ πεγή 3. Ελεκέξσζε ησλ θαηαλαισηψλ. Η πξφιεςε γηα ηελ κείσζε ηεο παξαγσγήο απνβιήησλ πξέπεη λα νξγαλσζεί έηζη ψζηε ε θαηαλάισζε πξψησλ θαη πξφζζεησλ πιηθψλ λα κεησζεί πξνθεηκέλνπ ηα απφβιεηα ηα νπνία δεκηνπξγνχληαη απφ ηηο κεζφδνπο παξαγσγήο λα πεξηνξηζηνχλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν. Να πνζεζεί ε ειαρηζηνπνίεζε ηεο ρξήζεο ζπζθεπαζηψλ ζην απνιχησο αλαγθαίν θαη ελζαξξπλζεί ε επαλαρξεζηκνπνίεζε θαη αλαθχθισζε ησλ ζπζθεπαζηψλ (εηδηθφηεξα, κε ηελ θαζηέξσζε ζπζηεκάησλ εγγχεζεο επηζηξνθήο κε ζθνπφ ηελ αχμεζε ηεο ζπιινγήο). Να γίλεηαη ελεκέξσζε ησλ θαηαλαισηψλ ζρεηηθά κε ηελ επηκήθπλζε, φπνηε είλαη δπλαηφλ, ηνπ θχθινπ δσήο ησλ πξντφλησλ θαζψο θαη ησλ πιενλεθηεκάησλ ησλ "πξάζηλσλ πξντφλησλ" θαη ησλ πξντφλησλ πνπ δηαηίζεληαη ζε θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ ζπζθεπαζίεο. 846

5. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Η επηινγή ηεο ζηξαηεγηθήο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ κηαο γεσγξαθηθήο ελφηεηαο, ζα πξέπεη λα απνξξέεη απφ ην θφζηνο επέλδπζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπ επηιεγκέλνπ ζπζηήκαηνο, ζε ζπλάξηεζε κε ην κέγεζνο ησλ εγθαηαζηάζεσλ. Η επηινγή ελφο ζπζηήκαηνο αλαθχθισζεο, κπνξεί λα εμαξηάηαη απφ πνιινχο ζπληειεζηέο, φπσο ν θνηλσληθφ νηθνλνκηθφο ραξαθηήξαο ηεο γεσγξαθηθήο ελφηεηαο θαζψο θαη ν ρσξνηαμηθφο θαη ζπγθνηλσληαθφο ραξαθηήξαο ησλ εμππεξεηνχκελσλ πεξηνρψλ. Δελ ππάξρεη κφλν ένας ζωζηός ηξφπνο δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ. Η επηινγή ηνπ ηξφπνπ δηαρείξηζεο πξέπεη λα γίλεηαη ιακβάλνληαο ππφςε ηελ πνηφηεηα θαη ησλ φγθν ησλ απνβιήησλ, ηηο θνηλσληθέο / νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο ελδηαθέξνληνο θαζψο θαη ηα ηνπηθά γεσινγηθά / θιηκαηνινγηθά θαη ρσξνηαμηθά δεδνκέλα. Η ηερληθή θαηεχζπλζε πξέπεη λα είλαη θπξίσο πξνζαλαηνιηζκέλε ζε ιχζεηο πνπ επηηξέπνπλ, εθηφο απφ ηελ πξνζαξκνζηηθφηεηα, ζηελ απηνκαηνπνίεζε, ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη ζην θφζηνο επέλδπζεο θαη δηαρείξηζεο. Η δηαρείξηζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδεη ζπλνιηθά θαη νινθιεξσκέλα ην πξφβιεκα πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ πγηεηλή, ηελ αζθάιεηα θαη ην πεξηβάιινλ. Υξεηάδεηαη κειέηε - έξεπλα πξνθεηκέλνπ λα ζρεδηαζηεί έλαο ζσζηφο ηξφπνο δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ. ε απηή ηελ κειέηε ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε νη επνρηαθέο δηαθπκάλζεηο, κε ηελ αχμεζε ηνπ φγθνπ θαη ηελ δηαθνξνπνίεζε ηεο ζχλζεζεο ησλ απνβιήησλ πνπ παξαηεξείηαη ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο εμαηηίαο ηνπ ηνπξηζκνχ (φηαλ πξφθεηηαη γηα νηθηαθνχ ηχπνπ απφβιεηα), ή αλάινγα κε ηελ παξαγσγή (φηαλ πξφθεηηαη γηα βηνκεραληθά ή άιινπ ηχπνπ απφβιεηα). Θα πξέπεη επίζεο λα έρεη κεγάιν ρξνληθφ νξίδνληα θαη λα είλαη επέιηθηνο έηζη ψζηε λα κπνξεί λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο κεηαβαιιφκελεο αλάγθεο. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ζηψγαο Μπ. 1997 Η νηθνλνκηθή απνηίκεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ηνπ ΕΔΚΝΑ γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ απνξξηκκάησλ ηεο Αηηηθήο. Cirelli A. 2003 Gli impianti di smaltimento.gsa.igiene urbana. Draft Reference Document on the Best Available Teechniques for Waste Incineration 2004. Δξ Ξελάθεο, Ν., 1999, «Πξνβιήκαηα ρεδηαζκνχ ηεο Δηαρείξηζεο ησλ Απνξξηκκάησλ ζηελ Ειιάδα θαη Οηθνλνκηθή Πξνζέγγηζε». 5 ν Παλειιήλην Γεσγξαθηθφ πλέδξην. 847