ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ-ΑΡΤΥΜΑΤΙΚΑ-ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ. ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΦΦ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Ντζάνης Ηλίας γεωπόνος, π. πρ/νος ΚΣΕ Αγρινίου επιστημονικός σύμβουλος Ανθήρ Α.Β.Ε.Ε..
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ Α.Α.Φ.Φ. (ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ, ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ-ΑΦΦ) ΑΦΦ αποκαλούνται φυτικά είδη (αυτοφυή ή καλλιεργούμενα), που φυσιολογικά παράγουν αρωματικές ουσίες, ρητίνες ή κόμμεα, αιθέρια έλαια ή άλλες οργανικές ενώσεις που έχουν ιδιαίτερο άρωμα, φαρμακευτικές ιδιότητες, ή βελτιώνουν τους γευστικούς χαρακτήρες των τροφίμων.
ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Βότανο-φάρμακο-καλλυντικό-ευφραντικό-δηλητήριο-καρύκευμα κ.λ.π. Περίοδος υπερβολών (μαγικές θεραπείες-μαγγανεία) και κομπογιαννιτισμός Ανυποληψία Θεοποίηση της χημείας Διατροφικές κρίσεις, περιβαλλοντική καταστροφή, παρενέργειες χημικών φαρμάκων, επιστροφή σε φυσικά προϊόντα.
Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ Ε.Ε. (εκτίμηση από διασταυρώσεις στοιχείων) Η συνολικά καλλιεργουμένη έκταση στην ΕΕ υπερβαίνει τα 1.300.000 στρ. Βιολογικά καλλιεργούνται περίπου 43.000 στρ. Υπάρχουν περίπου 21.000 συλλέκτες που καλύπτουν μία έκταση περίπου 1.000.0000 στρ. (υπάρχει θέμα αξιοπιστίας στατιστικών στοιχείων για τα ΑΦΦ)
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Γαλλία: 355.000 στρ. Αυστρία:243.000 στρ.? Ιταλία: 173.130 στρ. Πολωνία:203.000 στρ. Ισπανία: 190.000 στρ. Φινλανδία: 15.700 στρ. Βουλγαρία: 45.000 στρ.? Ελλάδα: 24.000-33.000 στρ.
ΕΞΑΓΩΓΕΙΣ ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΩΝ ΑΦΦ Κίνα: 140.450 τόνοι Ινδία: 36.000 τόνοι Γερμανία: 14.900 τόνοι Σιγκαπούρη: 14.400 τόνοι ΗΠΑ: 11.650 τόνοι Βουλγαρία: 8.650 τόνοι Αλβανία: 7.100 τόνοι Ελλάδα: 400-800 τόνοι
ΕΙΣΑΓΩΓΕΙΣ ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΩΝ ΑΦΦ. Χονγκ-Κόνγκ: 80.500 τόνοι Ιαπωνία: 57.850 τόνοι ΗΠΑ: 52.000 τόνοι Ν. Κορέα: 34.000 τόνοι Γερμανία: 45.400 τόνοι Γαλλία: 19.800 τόνοι κ.λ.π.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ-1 Η Ευρώπη, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και οι περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες είναι μεγάλοι εισαγωγείς, αλλά και εξαγωγείς προϊόντων ΑΦΦ Πολλές χώρες στο κόσμο έχουν αναπτύξει ένα σημαντικό τομέα ΑΦΦ. Εκτιμάται ότι 2000 φυτικά είδη σε παγκόσμια κλίμακα αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης ως ΑΦΦ. Πολλές περιοχές του τρίτου κόσμου έχουν μολυνθεί με τοξικές ουσίες ή έχουν αποψιλωθεί. Άλλες από αυτές τις χώρες έχουν το πλεονέκτημα της εξωτικότητας, που συμβάλλει στη αύξηση της κατανάλωσης, μέσω της δημιουργίας «μύθου».
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ-2 Η Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά στο τομέα της παραγωγής, παρά το μεγάλο δυναμισμό που παρουσιάζει ο βιομηχανικός κλάδος του γενικού τομέα ΑΦΦ. Οι εισαγωγές της Ελλάδας μόνο σε ξηρή δρόγη υπολογίζεται ότι φτάνουν τους 4500 τον. ετησίως, (χωρίς τα αιθέρια έλαια). Η Γερμανία π.χ. εισάγει: 45.400 τον. 6000 φυτικά είδη της ελληνικής χλωρίδας αποτελούν μία τεράστια «δεξαμενή» για αξιοποίηση. Από αυτά, κατά προσωπικές εκτιμήσεις, 200 περίπου είδη μπορούν να αξιοποιηθούν εμπορικά σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα. Η Ελλάδα διαθέτει σοβαρό μεταποιητικό τομέα ΑΦΦ, υψηλής στάθμης επιστημονικό δυναμικό, σύγχρονη εργαστηριακή υποδομή, αλλά και μία ζωντανή παράδοση στη χρήση προϊόντων ΑΦΦ.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ-3 Ένταξη στη θεραπευτική αγωγή σκευασμάτων φυτικής προέλευσης με συνταγογράφηση, που στηρίζεται όμως σε κλινικές δοκιμές. Ανάπτυξη φυτοφαρμάκων φυτικής προέλευσης. Ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και καινοτόμες Εφαρμογές σύγχρονων τεχνικών σε όλο το τομέα της βιομηχανίας ΑΦΦ. Απαγόρευση ελευθεροσυλλογής-έλεγχος φυτοπειρατείας. Υποχρεωτική εφαρμογή προτύπων και κανόνων καλλιέργειας.
ΚΑΙΡΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Μπορούν τα Αρωματικά Φαρμακευτικά Φυτά να αποτελέσουν μία καινοτόμο εναλλακτική πρόταση στο τομέα της Γεωργίας αλλά και της Βιομηχανίας? Γιατί οι μέχρι τώρα προσπάθειες για ανάπτυξη της καλλιέργειας απέτυχαν? Έχει σήμερα οικονομικό ενδιαφέρον η ενασχόληση με τα ΑΦΦ? ως κύριο ή συμπληρωματικό εισόδημα? Ποιά τα όρια αυτού του τομέα?
ΚΟΙΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Πολλές χώρες με λιγότερα πλεονεκτήματα μπορούν. Εμείς? Γιατί το νέο ενδιαφέρον?
ΤΟ ΝΕΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ & ΑΙΤΙΕΣ Διατροφικές κρίσεις-για την Ελλάδα κυρίως η οικονομική κρίση. Αντικατάσταση χημικών προσθέτων με φυσικά Αστοχίες χημικών προϊόντων και αντιβιοτικών Μετακινήσεις λαών για οικονομικούς και τουριστικούς λόγους Αναζήτηση νέων εμπειριών Διαταραχές οικοσυστημάτων Ισχυρό κίνημα στροφής προς φυσικά προϊόντα Προβολή της αξίας ΑΦΦ
ΤΟ ΝΕΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ Στην ανάπτυξη των φυσικών επιστημών και της ιατρικής Στην επιστημονική μελέτη των ΑΦΦ Στην επιστημονική τεκμηρίωση των ιδιοτήτων τους Στη τεχνολογική εξέλιξη της παραλαβής και χρήσης των δραστικών των ΑΦΦ Στη μελέτη της παράδοσης
ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΦΦ Συστηματική καλλιέργεια ΑΦΦ στη βάση αρχών ολοκληρωμένης ή βιολογικής (οργανικής) παραγωγής. Καλλιέργεια και βιομηχανοποίηση με βάση συγκεκριμένα πρότυπα και οδηγίες (GAP, GMP) Καθιέρωση διεθνών προτύπων (ISO )για τα προϊόντα ΑΦΦ Καλλιέργεια και Χρήση ΑΦΦ σύμφωνα με οδηγίες διεθνών οργανισμών, όπως WHO, EFSA, EUROPAM, FAO, FDA, E.P. EMA,ESCOP, κ.λ.π.
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΦΦ 1. Αθέμιτος ανταγωνισμός από τρίτες χώρες. 2. Δεν υπάρχει μεγάλη εμπειρία και έρευνα πεδίου στο τομέα της καλλιέργειας. 3. Δεν υπάρχουν εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα για την αντιμετώπιση των σχετικών αναγκών. 4. Απαιτούν σχολαστικότητα, μεθοδικότητα και ιδιαίτερο ενδιαφέρον. 5. Απαιτούν υπευθυνότητα και αξιοπιστία σε όλες τις φάσεις 6. Έχουν αυξημένο εργατικό κόστος.
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΦΦ 1. Τα ΑΦΦ είναι μικρών απαιτήσεων σε εισροές. 2. Μπορούν να αξιοποιήσουν μικρής γονιμότητας εδάφη καθώς και ορεινές - ημιορεινές εκτάσεις. 3. Παρέχουν ευελιξία στη διαχείριση του εργατικού δυναμικού. 4. Μπορούν με επιτυχία να καλλιεργηθούν βιολογικά. 5. Δεν απαιτούν μεγάλες εγκαταστάσεις. 6. Δεν έχουν στατικό χαρακτήρα, αλλά έντονα δυναμικό. 7. Παρέχουν μεγάλη δυνατότητα ενσωμάτωσης υπεραξίας.
ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ Οι αποδόσεις επηρεάζονται από: το είδος και τη ποικιλία. Τις τοπικές εδαφοκλιματικές συνθήκες. Τη φροντίδα του καλλιεργητή. Τα διαθέσιμα μέσα. Το χρόνο και τρόπο συγκομιδής. Τις συνθήκες αποξήρανσης, μεταφοράς, επεξεργασίας, συντήρησης, αποθήκευσης. Δεν έχουν καμία σχέση οι πραγματικές αποδόσεις με όσα αναφέρονται στη βιβλιογραφία.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εξαρτώνται από: Τις αποδόσεις και τη ποιότητα του προϊόντος. Την οργάνωση της μονάδας. Την επιμέλεια και αξιοπιστία του παραγωγού. Τις συνθήκες της αγοράς. Την ευελιξία και προσαρμοστικότητα της μονάδας. Οι τιμές λιανικής μπορεί να δημιουργήσουν ψευδή εικόνα για την οικονομικότητα της παραγωγής.
ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΦΦ Πολλά είδη δεν ανταγωνίζονται καλά τα ζιζάνια. Συλλογή σε συγκεκριμένο στάδιο. Το προϊόν απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και δεν επιδέχεται προσμίξεις με άλλα φυτά ή ζιζάνια. Η αποξήρανση γίνεται υπό σκιά (απαιτεί ειδικά υπόστεγα ή ξηραντήρια) και απαιτούνται υγιεινές συνθήκες αποθήκευσης. Πρέπει να εμπορεύονται στη ίδια χρονιά παραγωγής. Έχουν υψηλό εργατικό κόστος για τη ζιζανιοκτονία, τη συλλογή και την αποξήρανση.
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΡΙΑ ΣΤΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Περιορισμοί: Έδαφος, κλίμα, νερό, εργατικό δυναμικό, υποδομές και κεφάλαια. Όρια Ανάπτυξης του Κλάδου: Η αγορά-κατανάλωση.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 1. Τα ΑΦΦ έχουν πολύ καλή προοπτική στη χώρα μας που στηρίζεται στις εδαφοκλιματικές συνθήκες στη ισχυρή δυναμική σχέση μεταξύ της παράδοσης, της καινοτομίας και ενός πετυχημένου παρόντος της βιομηχανίας ΑΦΦ. 2. Μπορούν να δώσουν ένα καλό, αλλά όχι ευκαιριακά μεγάλο εισόδημα. 3. Απαιτούν: Γνώση, εργατικότητα, επιμονή, πνεύμα συνεργασίας, και κυρίως: υπευθυνότητα.
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΤΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ 1. Έρευνα του τομέα των ΑΦΦ άρχισε το 1999 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Έκταση: 150 στρέμματα (νέες και παλιές φυτείες) Παραγωγή: 20.000 κιλά ξηρής επεξεργασμένης δρόγης Πωλήσεις: 95% στην εξωτερική αγορά. Συμμετοχή σε δύο σοβαρά ερευνητικά προγράμματα Η μονάδα βρίσκεται στο τέλος της ολοκλήρωσης.
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΤΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ 2. Συμφωνητικά συνεργασίας και αγορών 3. Πιστοποίηση των καλλιεργειών και των προϊόντων και συμμόρφωση προς όλες τις οδηγίες των διεθνών φορέων (WHO, FAO, EFSA, EUROPAM κ.λ.π) για τις καλλιεργητικές πρακτικές 4. Mέλος της ευρωπαϊκής ένωσης παραγωγών ΑΦΦ (europam)
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Στο Υπ.Α.Α.Τ. και όλους τους διοργανωτές της εκδήλωσης αυτής. Την εταιρεία ΑΝΘΗΡ αβεε & τον α.σ. ΑΣΚΑΦΕΦΑ. Σε όλους σας για τη προσοχή και την υπομονή σας.