Σχέδιο. Σχέδιο Δράσης. Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. για τη Βιοποικιλότητα. Ιούνιος Τεύχος 2 Σχέδιο Δράσης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Σχέδιο Σχέδιο Δράσης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας για τη Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 Σχέδιο Δράσης Ιούνιος 2017 Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΞΟΝΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ... 4 2. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ... 11 2.1. Κατηγοριοποίηση δράσεων ανά Άξονα Παρεμβάσεων (Περιγραφή Φορέας Υλοποίησης Ενδεικτικός προϋπολογισμός Πηγές Χρηματοδότησης)... 11 2.2. Ενδεικτικό Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης... 27 2.3. Δείκτες Εκροών και Αποτελεσμάτων... 29 3. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ, ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ, ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ... 31 4. ΑΓΓΛΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 37 5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 38 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 3

1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΞΟΝΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Έχοντας υπόψη, τόσο τη σημασία και την κατάσταση της Βιοποικιλότητας στη Δυτική Μακεδονία, όσο και τις υφιστάμενες δυνατότητες, αλλά και τις προοπτικές οργάνωσης, διοίκησης και διαχείρισης, οι τέσσερις Στρατηγικοί Στόχοι που ορίστηκαν στη Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα της Δυτικής Μακεδονίας θα επιτευχθούν μέσα σε ένα πλαίσιο αντίστοιχων τεσσάρων εξειδικευμένων Αξόνων Προτεραιότητας οι οποίοι θα περιλαμβάνουν την υλοποίηση μιας σειράς στοχευμένων δράσεων. Οι Άξονες Προτεραιότητας που διαμορφώνουν τον κύριο κορμό ανάπτυξης του Σχεδίου Δράσης για την εφαρμογή της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, αναλύονται στον Πίνακα 7.2 και συνοπτικά περιλαμβάνουν: ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 1.1: Προώθηση της έρευνας Συστηματική προώθηση της έρευνας, βελτίωση της γνώσης και παρακολούθηση της κατάστασης της Βιοποικιλότητας. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 1.2: Οργάνωση και διαχείριση της γνώσης Οργάνωση βάσης δεδομένων και χρήση δεικτών παρακολούθησης των ειδών και της κατάστασης των οικοτόπων τους. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 2.1: Διαχείριση Περιοχών Natura 2000 (N2000) Εφαρμογή Διαχειριστικών Σχεδίων προστατευόμενων περιοχών με υφιστάμενο Διαχειριστικό Φορέα: - ΦΔ Πρεσπών. - ΔΦ Καστοριάς. - ΦΔ Εθνικού Δρυμού Πίνδου (για τις περιοχές εντός της Δυτικής Μακεδονίας). Ολοκλήρωση και επικαιροποίηση υφιστάμενων ΕΠΜ μέχρι την ολοκλήρωση της θεσμοθέτησης του διαχειριστικού πλαισίου και εκπόνηση Διαχειριστικών Σχεδίων. Ενδεικτικά αναφέρονται: - Ενοποιημένη ΕΠΜ για τις 4 Λίμνες της περιοχής Αμυνταίου. - Επικαιροποίηση ΕΠΜ Βούρινου. ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 4

- Προώθηση της ΕΠΜ του Γράμμου Σύνταξη νέων ΕΠΜ και εκπόνηση Διαχειριστικών σχεδίων για: - Το Βέρνον-Βίτσι. - Για τις υπόλοιπες περιοχές του Δικτύου N2000 στις οποίες μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης δεν ανήκουν στην ΠΔΜ καθώς και με τους φορείς διαχείρισης άλλων προστατευόμενων περιοχών και σε συνεργασία με γειτνιάζουσες περιφέρειες ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 2.2: Ενίσχυση της συνεκτικότητας του Δικτύου N2000 και οριζόντια διαχείριση και προστασία της Βιοποικιλότητας σε περιφερειακό επίπεδο. Δράσεις διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος και της Βιοποικιλότητας με άξονες: - Την προστασία Ειδών Προτεραιότητας και Τύπων Οικοτόπων Προτεραιότητας εκτός του Δικτύου N2000 σε οριζόντιο επίπεδο. - Τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών που δεν ανήκουν στο Δίκτυο Ν 2000 (ΚΑΖ, ΤΙΦΚ, Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά, Περιοχές Υψηλής Φυσικής Αξίας κτλ) και διερεύνηση ένταξης νέων περιοχών σε κάποιο καθεστώς προστασίας. - Την αναγνώριση και ορθολογική διαχείριση των πράσινων υποδομών, των οικολογικών διαδρόμων με καθορισμό ελάχιστων αδιατάραχτων ζωνών χωρίς δρόμους ή με έλεγχό της χρήσης οχημάτων (Roadless and low traffic areas) και την αξιολόγηση της αξίας των οικοσυστημικών υπηρεσιών στις κύριες κατηγορίες των φυσικών οικοσυστημάτων. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 2.3: Διαχείριση και αντιμετώπιση εισβαλόντων ξενικών ειδών. Ανίχνευση, αναγνώριση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στη Βιοποικιλότητα από τα εισβάλοντα ξενικά είδη. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 2.4: Προστασία της Βιοποικιλότητας σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς. Δράσεις εφαρμογής της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς και στα επιμέρους Επιχειρησιακά Προγράμματα με εφαρμογή της οικοσυστημικής προσέγγισης. Τομείς εφαρμογής: - Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και ανάσχεση της απώλειάς της σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς με έμφαση στην αγροτική ανάπτυξη, στις υποδομές ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 5

μεταφορών και ενέργειας, την εδαφική συνεργασία, την κλιματική αλλαγή και τον τουρισμό. - Δράσεις διαχείρισης της ποιότητας και ποσότητας των υδάτινων πόρων ως κύριο φυσικό πόρο με εφαρμογή της Οδηγίας για τα Νερά και του Διαχειριστικού Σχεδίου Λεκάνης Απορροής Ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Μακεδονίας. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3: ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 3.1: Ενημέρωση και περιβαλλοντική εκπαίδευση για τη Βιοποικιλότητα. Δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης του κοινού και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για στοχευμένα θέματα αναγνώρισης της αξίας και διατήρησης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 3.2: Ανάδειξη της αξίας της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με τον τουρισμό. Δράσεις προώθησης της αξίας της Βιοποικιλότητας με: - Ανάδειξη και προβολή των φυσικών περιοχών και του τοπίου. - Ανάπτυξη του οικοτουρισμού ως κύρια μορφή εναλλακτικού τουρισμού. - Ενίσχυση και δημιουργία υποδομών οικοτουρισμού και περιηγητικού τουρισμού. - Δικτύωση όλων των περιοχών και των επισκέψιμων χώρων και οργανωμένη προβολή και λειτουργία τους. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 3.3: Σύνδεση της Βιοποικιλότητας και των τοπικών γενετικών και φυσικών πόρων με την τοπική οικονομία. Δράσεις σύνδεσης της Βιοποικιλότητας και των τοπικών γενετικών και φυσικών πόρων με την τοπική οικονομία, την απασχόληση και την κοινωνική ανάπτυξη με: - Συστηματική καταγραφή των άγνωστων τοπικών γενετικών πόρων. - Σύνδεση με τράπεζες γενετικού υλικού. - Προστασία και διατήρηση των τοπικών φυλών και ποικιλιών. - Ένταξή των τοπικών φυλών και ποικιλιών στην παραγωγική διαδικασία. ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 6

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 4.1: Δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας Δημιουργία μηχανισμού διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος με συντονισμό φορέων και: - Βελτίωση της δια-υπηρεσιακής συνεργασίας. - Διαμόρφωση προδιαγραφών για τη τήρηση περιβαλλοντικών όρων και υλοποίηση των στόχων για την ανάσχεση της Βιοποικιλότητας. - Συνεχή κατάρτιση των στελεχών σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής με άξονα τις επιταγές της διαμορφούμενης Διεθνούς και Ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής. - Εφαρμογή της οικοσυστημικής προσέγγισης στο σχεδιασμό των έργων τεχνικών υποδομών και αναπτυξιακών δράσεων. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 4.2: Λειτουργία Διαχειριστικών Φορέων για τη Βιοποικιλότητα: - Του υφιστάμενου Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών για την εφαρμογή του Διαχειριστικού Σχεδίου των Πρεσπών. - Λειτουργία του Οργάνου Διαχείρισης λίμνης Καστοριάς για την υλοποίηση του Διαχειριστικού Σχεδίου υπό τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Γενικής Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Περιβάλλοντος και Υποδομών, της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας που έχει αναλάβει τον ρόλο του φορέα διαχείρισης. - Ενίσχυση Διαχειριστικών Φορέων που θα δημιουργηθούν στην πορεία υλοποίησης της 5 ης προγραμματικής περιόδου για την υλοποίηση των Διαχειριστικών Σχεδίων των περιοχών αρμοδιοτήτων τους. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 4.3: Προώθηση της διεθνούς συνεργασίας για τη Βιοποικιλότητα: Προώθηση της συνέργιας και της ανάπτυξης διεθνών και διασυνοριακών συνεργασιών και κοινών δράσεων των υπηρεσιών, των φορέων και των οργανισμών για την αποτελεσματική διαχείριση των κοινών φυσικών πόρων (είδη, βιότοποι, νερά) και την προώθηση της ανταλλαγής γνώσεων, τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών στο Βαλκανικό, αλλά και ευρύτερο Ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο. ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 7

Π. 1-1: Πίνακας γενικών αξόνων και αξόνων προτεραιοτήτων και δράσεων για την επίτευξη των στόχων για τη Βιοποικιλότητα σε περιφερειακό επίπεδο. Άξονες Προτεραιότητας (ΑΠ), Προτεραιότητες (Π) και ενδεικτικές Ομάδες Δράσεων της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας ΑΠ 1: Βελτίωση της γνώσης για τη Βιοποικιλότητα. Π 1.1: Προώθηση της έρευνας Συστηματική προώθηση της έρευνας, βελτίωση της γνώσης και παρακολούθηση της κατάστασης της Βιοποικιλότητας Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 1: Αύξηση της διαθέσιμης γνώσης για την εκτίμηση της κατάστασης της Βιοποικιλότητας. Π 1.2: Οργάνωση και διαχείριση της γνώσης Οργάνωση βάσης δεδομένων και χρήση δεικτών παρακολούθησης των ειδών και της κατάστασης των οικοτόπων τους Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 1: Αύξηση της διαθέσιμης γνώσης για την εκτίμηση της κατάστασης της Βιοποικιλότητας. ΑΠ 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών. Π 2.1: Διαχείριση Περιοχών Natura 2000 (N2000) Εφαρμογή Διαχειριστικών Σχεδίων προστατευόμενων περιοχών με Διαχειριστικό Φορέα (ΔΦ). Εκπόνηση νέων, ολοκλήρωση και επικαιροποίηση υφιστάμενων ΕΠΜ μέχρι την ολοκλήρωση της θεσμοθέτησης του διαχειριστικού πλαισίου και εκπόνηση Διαχειριστικών Σχεδίων. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 2: Διατήρηση του Εθνικού φυσικού κεφαλαίου και αποκατάσταση οικοσυστημάτων. Γενικός Στόχος 3: Οργάνωση και λειτουργία εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών και ενίσχυση των ωφελειών από τη διαχείρισή τους. Γενικός Στόχος 6: Διατήρηση της ποικιλότητας του Τοπίου. Γενικός Στόχος 7: Πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων στη Βιοποικιλότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Π 2.2: Ενίσχυση της συνεκτικότητας του Δικτύου Ν2000 και οριζόντια διαχείριση και προστασία της Βιοποικιλότητας σε περιφερειακό επίπεδο Δράσεις διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος και της Βιοποικιλότητας με άξονες: Την προστασία Ειδών Προτεραιότητας και Τύπων Οικοτόπων εκτός του Δικτύου Ν2000 σε οριζόντιο επίπεδο. Τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών που δεν ανήκουν στο Δίκτυο Ν2000 (ΚΑΖ, ΤΙΦΚ, Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά, Περιοχές Υψηλής Φυσικής Αξίας κτλ) και διερεύνηση ένταξης νέων περιοχών σε κάποιο καθεστώς προστασίας. Την αναγνώριση και ορθολογική διαχείριση των πράσινων υποδομών, των οικολογικών διαδρόμων με καθορισμό ελάχιστων αδιατάραχτων ζωνών χωρίς δρόμους ή με έλεγχό της χρήσης οχημάτων (Roadless and low traffic areas) και την αξιολόγηση της αξίας των οικοσυστημικών υπηρεσιών στις κύριες κατηγορίες των φυσικών οικοσυστημάτων. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 2: Διατήρηση του Εθνικού φυσικού κεφαλαίου και αποκατάσταση οικοσυστημάτων. Γενικός Στόχος 3: Οργάνωση και λειτουργία εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών και ενίσχυση των ωφελειών από τη διαχείρισή τους. Γενικός Στόχος 6: Διατήρηση της ποικιλότητας του Τοπίου. Γενικός Στόχος 7: Πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων στη Βιοποικιλότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Γενικός Στόχος 13: Αποτίμηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην Ελλάδα και προβολή της αξίας της Ελληνικής Βιοποικιλότητας. ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 8

Άξονες Προτεραιότητας (ΑΠ), Προτεραιότητες (Π) και ενδεικτικές Ομάδες Δράσεων της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Π 2.3: Διαχείριση και αντιμετώπιση εισβαλόντων ξενικών ειδών Έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στη Βιοποικιλότητα από τα εισβάλοντα ξενικά είδη. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 7: Πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων στη Βιοποικιλότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Γενικός Στόχος 8: Προστασία της Βιοποικιλότητας από τα εισβλητικά/χωροκατακτητικά ξενικά είδη (Invasive alien species). Π 2.4: Προστασία της Βιοποικιλότητας σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς Δράσεις εφαρμογής της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς και στα επιμέρους Επιχειρησιακά Προγράμματα με εφαρμογή της οικοσυστημικής προσέγγισης. Τομείς εφαρμογής: Διαχείριση της ποιότητας και ποσότητας των υδάτινων πόρων ως κύριο φυσικό πόρο (εφαρμογή της Οδηγίας για τα Νερά και του Διαχειριστικού Σχεδίου Λεκάνης Απορροής Ποταμών Υδατικού Διδαμερίσματος Δυτικής Μακεδονίας). Αγροτική ανάπτυξη. Υποδομές μεταφορών και ενέργειας. Εδαφική συνεργασία. Κλιματική αλλαγή. Τουρισμός. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 5: Ενίσχυση της συνέργειας των κύριων τομεακών πολιτικών με τη διατήρηση της Βιοποικιλότητας Θέσπιση κινήτρων. Γενικός Στόχος 6: Διατήρηση της ποικιλότητας του Τοπίου. Γενικός Στόχος 7: Πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων στη Βιοποικιλότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Γενικός Στόχος 13: Αποτίμηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην Ελλάδα και προβολή της αξίας της Ελληνικής Βιοποικιλότητας. ΑΠ 3: Ανάδειξη της αξίας της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με την τοπική οικονομία και την απασχόληση. Π 3.1: Ενημέρωση και περιβαλλοντική εκπαίδευση για τη Βιοποικιλότητα Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για στοχευμένα θέματα αναγνώρισης της αξίας και διατήρησης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 10: Ενσωμάτωση της διατήρησης της Βιοποικιλότητας στο αξιακό σύστημα της κοινωνίας. Γενικός Στόχος 11: Συμμετοχή της κοινωνίας στη διατήρηση της Βιοποικιλότητας. Γενικός Στόχος 13: Αποτίμηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην Ελλάδα και προβολή της αξίας της Ελληνικής Βιοποικιλότητας. Π 3.2: Ανάδειξη της αξίας της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με τον τουρισμό Δράσεις προώθησης της αξίας της Βιοποικιλότητας, ανάδειξης των φυσικών περιοχών και του τοπίου και ανάπτυξης του οικοτουρισμού ως κύρια μορφή εναλλακτικού τουρισμού με προβολή και ανάδειξη των φυσικών περιοχών, ενίσχυση και δημιουργία υποδομών οικοτουρισμού και προώθηση του περιηγητικού τουρισμού και δικτύωση όλων των περιοχών και των επισκέψιμων χώρων και οργανωμένη προβολή και λειτουργία τους. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 10: Ενσωμάτωση της διατήρησης της Βιοποικιλότητας στο αξιακό σύστημα της κοινωνίας. Γενικός Στόχος 11: Συμμετοχή της κοινωνίας στη διατήρηση της Βιοποικιλότητας. Π 3.3: Σύνδεση της Βιοποικιλότητας και των τοπικών γενετικών και φυσικών πόρων με την τοπική οικονομία Δράσεις σύνδεσης της Βιοποικιλότητας και των τοπικών γενετικών και φυσικών πόρων με την τοπική οικονομία, την απασχόληση και την κοινωνική ανάπτυξη με συστηματική καταγραφή των άγνωστων τοπικών γενετικών πόρων και σύνδεση με τράπεζες γενετικού υλικού, προστασία των τοπικών φυλών και ποικιλιών και ένταξή τους στην παραγωγική διαδικασία. ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 9

Άξονες Προτεραιότητας (ΑΠ), Προτεραιότητες (Π) και ενδεικτικές Ομάδες Δράσεων της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 11: Συμμετοχή της κοινωνίας στη διατήρηση της Βιοποικιλότητας. Γενικός Στόχος 4: Διατήρηση των γενετικών πόρων της Ελλάδας Ρυθμίσεις πρόσβασης στους γενετικούς πόρους Δίκαιος και ισότιμος καταμερισμός των ωφελειών που θα προκύψουν από τη χρήση τους. ΑΠ 4: Οργάνωση και λειτουργία των δομών και υπηρεσιών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος. Π 4.1: Δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας Δημιουργία μηχανισμού διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος με συντονισμό φορέων και βελτίωση της δια-υπηρεσιακής συνεργασίας, διαμόρφωση προδιαγραφών για τη τήρηση περιβαλλοντικών όρων και υλοποίηση των στόχων για την ανάσχεση της απώλειας της Βιοποικιλότητας. Συνεχή κατάρτιση των στελεχών σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής με άξονα τις επιταγές της διαμορφούμενης Διεθνούς και Ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής και εφαρμογή της οικοσυστημικής προσέγγισης στο σχεδιασμό των έργων τεχνικών υποδομών και αναπτυξιακών δράσεων. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 3: Οργάνωση και λειτουργία εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών και ενίσχυση των ωφελειών από τη διαχείρισή τους. Γενικός Στόχος 10:Αναβάθμιση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της δημόσια διοίκησης σε σχέση με την προστασία της Βιοποικιλότητας. Π 4.2: Λειτουργία Διαχειριστικών Φορέων για τη Βιοποικιλότητα Ενίσχυση του υφιστάμενου Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών για την εφαρμογή του Διαχειριστικού Σχεδίου των Πρεσπών. Λειτουργία του Οργάνου Διαχείρισης λίμνης Καστοριάς για την υλοποίηση του Διαχειριστικού Σχεδίου υπό τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Γενικής Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Περιβάλλοντος και Υποδομών, της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Υποστήριξη των μελλοντικών Διαχειριστικών Φορέων για τη διαχείριση των περιοχών αρμοδιότητάς τους. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 10:Αναβάθμιση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της δημόσια διοίκησης σε σχέση με την προστασία της Βιοποικιλότητας. Π 4.3: Προώθηση της διεθνούς συνεργασίας για τη Βιοποικιλότητα Προώθηση της συνέργιας και της ανάπτυξης διεθνών και διασυνοριακών συνεργασιών και κοινών δράσεων των υπηρεσιών, των φορέων και των οργανισμών για την αποτελεσματική διαχείριση των κοινών φυσικών πόρων (είδη, βιότοποι, νερά) και την προώθηση της ανταλλαγής γνώσεων, τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών στο Βαλκανικό αλλά και ευρύτερο Ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο. Κάλυψη Γενικών Στόχων Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα Γενικός Στόχος 9: Ενίσχυση της διεθνούς και διακρατικής συνεργασίας για την προστασία της Βιοποικιλότητας. ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 10

2. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 2.1. Κατηγοριοποίηση δράσεων ανά Άξονα Παρεμβάσεων (Περιγραφή Φορέας Υλοποίησης Ενδεικτικός προϋπολογισμός Πηγές Χρηματοδότησης) Για την αποτελεσματική εφαρμογή της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας οι Άξονες Προτεραιότητας αναλύονται στον Πίνακα Π. 7-1 που ακολουθεί, σε επίπεδο Προτεραιοτήτων, Ομάδων Δράσεων με παρουσίαση Ενδεικτικών Δράσεων, όπου κρίνεται αναγκαίο ή είναι εφικτό. Επιπλέον, παρουσιάζονται ενδεικτικοί δικαιούχοι φορείς και οργανισμοί για υλοποίηση και ενδεικτικές πηγές χρηματοδότησης. ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 11

Ανάλυση Δράσεων ανά Γενικό Άξονα Προτεραιότητας (ΑΠ) της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας Π. 7-1: Ανάλυση της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας Άξονας Προτεραιότητας 1: Βελτίωση της γνώσης για τη Βιοποικιλότητα Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης Π 1.1: Προώθηση της έρευνας: Συστηματική προώθηση της έρευνας, βελτίωση της γνώσης και παρακολούθηση της κατάστασης της Βιοποικιλότητας ΟΔ 1.1.1: Καταγραφή ειδών πανίδας και χλωρίδας. Έρευνα για βελτίωση της γνώσης για τη Βιοποικιλότητα εντός δικτύου N2000. Ερευνητικές δράσεις για τη Βιοποικιλότητα με έμφαση στα Είδη Προτεραιότητας και στους Τύπους Οικοτόπων προτεραιότητας και την κατάσταση των πληθυσμών και της κατανομής τους, εκτός περιοχών N2000 και παραγωγή διαχειριστικών προτάσεων. Ενδεικτικές προτεινόμενες ομάδες ειδών: Τα αρπακτικά πουλιά με κύρια είδη τον ασπροπάρη και το κιρκινέζι ως παγκόσμια απειλούμενα είδη και τον λιβαδόκιρκο ως είδος δείκτη των αγροτικών οικοσυστημάτων. Προστατευόμενα είδη που χρησιμοποιούν το σύνολο του περιφερειακού δικτύου των υδάτινων οικοσυστημάτων. Τις καραβίδες. Τις ορχιδέες. Τα μανιτάρια. Τα εισβάλοντα ξενικά είδη με ενδεικτικές περιπτώσεις των μινκ στην Καστοριά, τη βρωμοκαρυδιά και τα ψάρια στον άνω ρου του Αλιάκμονα. Τις παραδοσιακές τοπικές ποικιλίες καλλιεργούμενων φυτών και εκτρεφόμενων φυλών ζώων. Πανεπιστήμια, Ερευνητικοί φορείς, ΜΚΟ ΕΠ ΠΔΜ ΥΜΕΠΕΡΑΑ LIFE HORIZON INTERREG ΕΑΠ Π 1.2: ΟΔ 1.2.1: Ανάπτυξη βάσης δεδομένων σε συντονισμό με το ΥΠΕΝ με άντληση στοιχείων: Οργάνωση της διαχείρισης τη γνώσης: Οργάνωση βάσης δεδομένων και χρήση δεικτών παρακολούθησης των ειδών και της κατάστασης των οικοτόπων τους. Οργάνωση και λειτουργία βάσης δεδομένων για τη Βιοποικιλότητα Από τα υφιστάμενα δεδομένα που υπάρχουν στην 3η Εθνική Έκθεση για την εφαρμογή της Οδηγίας για τους Οικοτόπους. Από εμπλουτισμό με νέα δεμένα από την έρευνα στο πλαίσιο της 5ης προγραμματικής περιόδου. Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ΕΠ ΠΔΜ ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 12

Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης Π 2.1: Διαχείριση Περιοχών N2000 Εφαρμογή Διαχειριστικών Σχεδίων προστατευόμενων περιοχών με Διαχειριστικό Φορέα (ΔΦ). Εκπόνηση νέων, ολοκλήρωση και επικαιροποίηση υφιστάμενων ΕΠΜ και Διαχειριστικών Σχεδίων μέχρι την ολοκλήρωση της θεσμοθέτησης του διαχειριστικού πλαισίου Π 2.2: Ενίσχυση της συνεκτικότητας του Δικτύου Ν2000 και οριζόντια προστασία της Βιοποικιλότητας Δράσεις διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος και της Βιοποικιλότητας σε οριζόντιο επίπεδο, σε προστατευόμενες περιοχές που δεν ανήκουν στο ΟΔ 2.1.1: Εφαρμογή Διαχειριστικών Σχεδίων σε εν λειτουργία Διαχειριστικούς Φορείς ΟΔ 2.1.2: Ολοκλήρωση και επικαιροποίηση υφιστάμενων ΕΠΜ και Διαχειριστικών Σχεδίων μέχρι την ολοκλήρωση της θεσμοθέτησης του διαχειριστικού πλαισίου ΟΔ 2.1.3: Εκπόνηση νέων ΕΠΜ ΟΔ 2.2.1: Οριζόντια διαχείριση Βιοποικιλότητας Ενίσχυση της εφαρμογής των Διαχειριστικών Σχεδίων: 1. Του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών. 2. Συμπληρωματικά του Εθνικού Πάρκου της Βόρειας Πίνδου. 3. Του Οργάνου Διαχείρισης λίμνης Καστοριάς. 4. Των μελλοντικών Διαχειριστικών Φορέων του Γράμμου και των υπόλοιπων περιοχών Ν2000. 1. Εκπόνηση ενιαίας ΕΠΜ για τις τέσσερις λίμνες Χειμαδίτιδας, Ζάζαρης, Πετρών και Βεγορίτιδας και στήριξη και ενίσχυση Διαχειριστικού Φορέα των λιμνών αυτών. 2. Επικαιροποίηση της ΕΠΜ Βούρινου μέχρι θεσμοθέτηση Διαχειριστικού Φορέα. 1. Εκπόνηση ΕΠΜ για το Βέρνον-Βίτσι μέχρι θεσμοθέτηση Διαχειριστικού Φορέα. 2. Συμμετοχή σε εκπόνηση ΕΠΜ για τις περιοχές του Δικτύου N2000 στις οποίες μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης δεν ανήκουν στην ΠΔΜ. Προστασία και διαχείριση σημαντικών ειδών και Ειδών Προτεραιότητας και Τύπων Οικοτόπων εκτός του Δικτύου Ν2000. Προτεινόμενες Ομάδες Ειδών για ανάπτυξη δράσεων με προτεραιότητας: 1. Είδη με πολύ σημαντική και κομβική παρουσία όπως η αρκούδα. Εκπόνηση Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για την Αρκούδα με εφαρμογή ειδικών πρακτικών για τη συνύπαρξη της αρκούδας με τον άνθρωπο με εστίαση: Στην αλλαγή των προδιαγραφών των κάδων από τους Δήμους και στην προμήθειας ειδικών κάδων με σύστημα αποτροπής ανοίγματος από τις αρκούδες. Υφιστάμενοι και μελλοντικοί Διαχειριστικοί Φορείς Υφιστάμενοι και μελλοντικοί Διαχειριστικοί Φορείς Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας Ερευνητικά Κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς δημοσίου χαρακτήρα, MKO Ιδιώτες, Μικρές Ομάδες παραγωγών ΤΕΙ Δυτικής ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 LIFE INTERREG ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 LIFE INTERREG ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 LIFE INTERREG ΠΑΑ 2014-2020 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 13

Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Δίκτυο Ν2000 σε σημαντικές περιοχές που λειτουργούν ως πράσινες υποδομές και οικολογικούς διαδρόμους ΟΔ 2.2.2. Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών που δεν ανήκουν στο Δίκτυο Ν2000 Ενίσχυση της σήμανσης του οδικού δικτύου σε ζώνες περάσματα άγριας πανίδας. Στην προμήθεια ηλεκτροφόρων περιφράξεων στις ειδικές κοινωνικές ομάδες αναφοράς. Στην οργάνωση Ομάδων Άμεσης Επέμβασης και αντιμετώπισης περιστατικών προσέγγισης αρκούδων σε κατοικημένες περιοχές. 2. Είδη με προβληματική παρουσία όπως ο λύγκας ή είδη για διερεύνηση δυνατοτήτων επανένταξης όπως το ελάφι και ο αγριόκουρκος. 3. Τα αρπακτικά πουλιά με κύρια είδη τον ασπροπάρη και το κιρκινέζι ως παγκόσμια απειλούμενα είδη και τον λιβαδόκιρκο ως είδος δείκτη των αγροτικών οικοσυστημάτων με προσδιορισμό των οικολογικών απαιτήσεων των ειδών και των σχετικών αγροτικών πρακτικών για το σχεδιασμό στοχευμένων παρεμβάσεων για τη συνύπαρξη με την αγροτική ανάπτυξη. 4. Προστατευόμενα είδη που χρησιμοποιούν το σύνολο του περιφερειακού δικτύου των υδάτινων οικοσυστημάτων με έμφαση στα παρυδάτια πουλιά (αργυροπελεκάνοι, ροδοπελεκάνοι, βαλτόπαπια, λαγγόνες). 5. Οι καραβίδες. 6. Οι πεταλούδες. 7. Οι ορχιδέες. 8. Τα μανιτάρια. Ειδικές κατηγορίες δράσεων: Ενίσχυση Κέντρων Περίθαλψης ειδών Άγριας Πανίδας. Δημιουργία και λειτουργία τεχνητής ταΐστρας αρπακτικών πουλιών. στον Οικολογικό διάδρομο σύνδεσης Βέρνου Βόρα στην περιοχή Βεύης Κέλλης Κλειδίου. Εκπόνηση ειδικών σχεδίων διαχείρισης οικοτόπων /μικροαποθεμάτων σπανίων ειδών χλωρίδας (ενδεικτικά είδη τα προαναφερθέντα είδη όπως οι ορχιδέες, οι πεταλούδες, οι καραβίδες). Ανάπτυξη Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για το στρατηγικό σχεδιασμό και τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών που δεν ανήκουν στο Δίκτυο Natura 2000 (ΚΑΖ, ΤΙΦΚ). Διερεύνηση ένταξης νέων περιοχών σε κάποιο καθεστώς προστασίας με εστίαση: Στο Δίκτυο Ν2000. ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 14 Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Μακεδονίας, ΜΚΟ Δήμοι, ΠΕ, Δ/νσεις Δασών Ερευνητικά Κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς δημοσίου Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης ΠΑΑ 2014-2020

Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης ΟΔ 2.2.3: Διαχείριση οικολογικών διάδρομων και πράσινων υποδομών Στις Περιοχές Υψηλής Φυσικής Αξίας. Στις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά. Σε περιοχές με γεωλογικό ενδιαφέρον (γεωπάρκα). Ενδεικτικές περιοχές: Η λίμνη Πολυφύτου. Οι περιοχές αναπαραγωγής και προμεταναστευτικών συγκεντρώσεων των κιρκινεζιών στη Φλώρινα και στο Αμυνταίο. Ο ποταμός Αλιάκμονας από την περιοχή του Άργους Ορεστικού μέχρι και το φράγμα του Ηλαρίωνα ως εναπομένον κύριο τμήμα του ποτάμιου οικοσυστήματος του Αλιάκμονα. Ο ποταμός Βενέτικος. Τα Μπουχάρια, το ρήγμα και τα ανθρωπόμορφα βράχια στην περιοχή των Σερβίων. Το Γεωπάρκο στη Μηλιά Γρεβενών. Το απολιθωμένο δάσος στο Νόστιμο Καστοριάς. Αναγνώριση σημαντικών περιοχών που λειτουργούν ως οικολογικοί διάδρομοι και πράσινες υποδομές και διαχείριση με καθορισμό ελάχιστων αδιατάραχτων ζωνών χωρίς δρόμους ή με έλεγχό της χρήσης οχημάτων (Roadless and low traffic areas) και την αξιολόγηση της αξίας των οικοσυστημικών υπηρεσιών στις κύριες κατηγορίες των φυσικών οικοσυστημάτων. Προτεινόμενες δράσεις προτεραιότητας: 1. Εκπόνηση Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης με αξιολόγηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών και διαμόρφωση προδιαγραφών διαχείρισης των πράσινων υποδομών και των οικολογικών διαδρόμων με άξονες: Τις ζώνες σύνδεσης μεταξύ των ορεινών όγκων. Τα ποτάμια οικοσυστήματα και τη σύνδεση των ορεινών με τα αγροτικά και τα λιμναία οικοσυστήματα και με Είδη Δείκτες τις καραβίδες και αλλουβιακά δάση με Alnus glutinosa, δάση στοές με Salix alba και υγρά λιβάδια. Το κυρίως εναπομείναν ποτάμιο οικοσύστημα του Αλιάκμονα. 2. Εφαρμογή Προδιαγραφών για την συνύπαρξη όλων των αναπτυξιακών τομέων με τη Βιοποικιλότητα και την ολοκληρωμένη διαχείριση των Οικολογικών διαδρόμων σύνδεσης α) του Βέρνου με το Βόρα και χαρακτήρα, MKO Ιδιώτες, Μικρές Ομάδες παραγωγών ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ΜΚΟ Δήμοι, ΠΕ, Δ/νσεις Δασών Ερευνητικά Κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς δημοσίου χαρακτήρα, MKO Ιδιώτες, Μικρές Ομάδες παραγωγών ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ΜΚΟ Δήμοι, ΠΕ, Δ/νσεις Δασών ΠΑΑ 2014-2020 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 15

Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης Π 2.3: Διαχείριση και αντιμετώπιση εισβαλόντων ξενικών ειδών Έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στη Βιοποικιλότητα από τα εισβάλοντα ξενικά είδη ΟΔ 2.3.1: Ανίχνευση της παρουσίας εισβαλόντων ειδών ΟΔ 2.3.2: Δράσεις διαχείρισης και αντιμετώπισης της παρουσίας ξενικών ειδών με αποκατάσταση της αυτόχθονης βιοποικιλότητας β) του Γράμμου με το Τρικλάριο. 3. Εκπόνηση Μελέτης αναγνώρισης των οικοσυστημικών υπηρεσιών σε πράσινες υποδομές σε συγκεκριμένες κατηγορίες των φυσικών οικοσυστημάτων και διαμόρφωση προδιαγραφών διαχείρισή τους με εστίαση στα ποτάμια υδάτινα συστήματα με σημαντικούς τύπους οικοτόπων. Έρευνα για την παρουσία εισβαλόντων ειδών και τις επιπτώσεις στο τοπικά οικοσυστήματα και τη Βιοποικιλότητα Προτεινόμενες δράσεις καταγραφής και αναγνώρισης προβλημάτων: 1. Για τα μινκ στην περιοχή της Καστοριάς. 2. Για τις επιπτώσεις στην αυτόχθονη ιχθυοπανίδα από την παρουσία εισβαλόντων ειδών στα υδάτινα οικοσυστήματα της Δυτικής Μακεδονίας. 3. Για την παρουσία και εξάπλωση της βρωμοκαρυδιάς με επίκεντρο στις λίμνες της περιοχής Αμυνταίου. Λήψη διαχειριστικών μέτρων σε σχέση με εισβάλοντα είδη. Προτεινόμενες περιπτώσεις υλοποίησης δράσεις καταγραφής και αναγνώρισης προβλημάτων: 1. Για τα μινκ στην περιοχή της Καστοριάς. 2. Για τις επιπτώσεις στην αυτόχθονη ιχθυοπανίδα από την παρουσία εισβαλόντων ειδών στα υδάτινα οικοσυστήματα της Δυτικής Μακεδονίας. 3. Για την παρουσία και εξάπλωση της βρωμοκαρυδιάς με επίκεντρο στις λίμνες της περιοχής Αμυνταίου 4. Στρατηγικός Σχεδιασμός διαχείρισης της παρουσίας της ακακίας στα προγράμματα δάσωσης γεωργικών γαιών και αντικατάστασή της με αυτόχθονα είδη (καστανιά, καρυδιά, βελανιδιά, καραγάτσι). Ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς Δημοσίου χαρακτήρα, ΜΚΟ Ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς Δημοσίου χαρακτήρα, ΜΚΟ ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020, ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 Εδαφική Συνεργασία ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 Εδαφική Συνεργασία Π 2.4: Προστασία της Βιοποικιλότητας σε όλους τους Αναπτυξιακούς τομείς Δράσεις εφαρμογής της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας σε όλους ΟΔ 2.4.1: Ενσωμάτωση της προστασίας της Βιοποικιλότητας στην Αγροτική Ανάπτυξη τόσο για τα είδη της άγριας πανίδας και Α. Προστασία της άγριας πανίδας και χλωρίδας και του τοπίου στο πλαίσιο της βιώσιμης αγροτικής ανάπτυξης. Ενδεικτικές δράσεις: Μελέτη αναγνώρισης περιοχών Υψηλής Φυσικής Αξίας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον συνδυασμού φυσικού περιβάλλοντος, βιοποικιλότητας και τοπικών παραδοσιακών πρακτικών και διαχείρισή τους ως σημαντικές αγροτικές περιοχές για τη βιοποικιλότητα. Προσδιορισμός ζωνών βιολογικής παραγωγής προϊόντων Προστατευόμενης Ερευνητικά Κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς δημοσίου χαρακτήρα, MKO Ιδιώτες, Μικρές ΠΑΑ 2014-2020 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 16

Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης τους αναπτυξιακούς τομείς και στα επιμέρους Επιχειρησιακά Προγράμματα με εφαρμογή της οικοσυστημικής προσέγγισης και εφαρμογής περιφερειακής Ατζέντας 21. Τομείς εφαρμογής: 1. Τη διαχείριση της ποιότητας και ποσότητας των υδάτινων πόρων ως κύριο φυσικό πόρο (εφαρμογή της Οδηγίας για τα Νερά και του Διαχειριστικού Σχεδίου Λεκάνης Απορροής Ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Μακεδονίας) καθώς και δράσεις. 2. Την αγροτική ανάπτυξη. 3. Τις υποδομές μεταφορών. 4. Τις υποδομές ενέργειας και την κλιματική αλλαγή. χλωρίδας όσο και για αγροτική Βιοποικιλότητα Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) σε συνδυασμό με τη χρήση βιολογικών τρόπων παραγωγής, την προστασία της βιοποικιλότητας και του τοπίου. Δημιουργία πρωτοκόλλου περιβαλλοντικής πιστοποίησης προϊόντων και καλλιεργητικών πρακτικών με ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και ανταγωνιστικότητας επιχειρήσεων και παραγωγών σε προστατευόμενες περιοχές και αγροτικές περιοχές με σημαντικά είδη. Εφαρμογή της του άρθρου 5Ε της ΚΥΑ για τα οριζόντια μέτρα προστασίας της ορνιθοπανίδας (Αριθμ. Η.Π.8353/ 276/Ε103 (ΦΕΚ 415/23.02.12) και εκπόνηση ειδικής μελέτης για τη σύνταξη προδιαγραφών εφαρμογής αγροπεριβαλλοντικής πολιτικής στο σχεδιασμό και την υλοποίηση αναδασμών. Προσδιορισμός ζωνών εγκατάλειψης γεωργικών γαιών και καθορισμό δράσεων ανάσχεσή της Βιοποικιλότητας. Προώθηση εκπόνησης ειδικών σχεδίων διαχείρισης βόσκησης σε όλους τους τύπους οικοσυστημάτων (δασικά ορεινά, υδάτινα οικοσυστήματα). Καταγραφή και αξιολόγηση κατάστασης τω ιχθυοαποθεμάτων και διαμόρφωση κανόνων βιώσιμης επαγγελματικής και ερασιτεχνικής αλιείας. Β. Διατήρηση της αγροτικής Βιοποικιλότητας με γενετική βελτίωση και ανάδειξη αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων και ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτών μέσω σύγχρονων μεθόδων αειφόρου ανάπτυξης και γονιδιακής τεχνολογίας. Προτεινόμενες Δράσεις για τις αυτόχθονες φυλές εστίαση: στην βραχυκερατική φυλή αγελάδας. στο πρόβατο Πελαγονίας / Φλώρινας. στον ελληνικό ποιμενικό σκύλο. Προτεινόμενες Δράσεις για τις αυτόχθονες ποικιλίες καλλιεργούμενων φυτών: Δημιουργία τράπεζας σπόρων τοπικών ποικιλιών φυτών της Δυτικής Μακεδονίας. Ενίσχυση κατά προτεραιότητας της ανάπτυξης δικτύου παραγωγών βιολογικής καλλιέργειας που διατηρούν παραδοσιακές πρακτικές, το τοπίο και τα είδη της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Ενίσχυση κατά προτεραιότητα της τυποποίησης και της προώθησης των προϊόντων τοπικών ποικιλιών φυτών. Ομάδες παραγωγών ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ΜΚΟ Δήμοι, ΠΕ, Δ/νσεις Δασών ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 17

Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης ΟΔ 2.4.2: Ενσωμάτωση της προστασίας της Βιοποικιλότητας και του τοπίου στην Δασική Πολιτική και Διαχείριση ΟΔ 2.4.3: Ενσωμάτωση της προστασίας της Βιοποικιλότητας και του τοπίου στην ανάπτυξη υποδομών μεταφορών ΟΔ 2.4.4: Ενσωμάτωση της προστασίας της Βιοποικιλότητας και του τοπίου στην Διασφάλιση των απαραίτητων προδιαγραφών της διαχείρισης δασών ώστε να ανταποκρίνονται στην ανάγκη της διατήρησης της βιοποικιλότητας και προστασίας του τοπίου στις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και στην ανάγκη προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή με κατάλληλες διαχειριστικές πρακτικές. Προτεινόμενες δράσεις: 1. Ολοκλήρωση δασολογίου σε επίπεδο περιφέρειας με κατάρτιση, ανάρτηση, συμπλήρωση και διόρθωση των δασικών χαρτών. 2. Σύνταξη και εκσυγχρονισμός των προδιαγραφών αειφορικής δασικής διαχείρισης και δασοπονίας με άξονα τη δασική διαχείριση πολλαπλών στόχων και την παράλληλη αξιολόγησης και εξασφάλιση της λειτουργικότητας των οικοσυστημικών υπηρεσιών των δασικών οικοσυστημάτων και της διατήρησης της βιοποικιλότητας και της μωσαϊκότητας του τοπίου. 3. Προώθηση πιστοποιημένων συστημάτων αειφορικής διαχείρισης και τυποποίησης δασικών προϊόντων (ξυλεία, μανιτάρια, σαλέπι, βότανα). 4. Εκπόνηση Περιφερειακού Σχεδίου πρόληψης και διαχείρισης κινδύνου παθογόνων αιτιών και ξενικών ειδών για τα δασικά οικοσυστήματα. 5. Εκπόνηση σχεδίων πρόληψης δασικών πυρκαγιών σε επίπεδο Διεύθυνσης Δασών χωρικής αρμοδιότητας Δασαρχείου. Βελτίωση προσβασιμότητας της άγριας πανίδας σε οδικούς άξονες και ελαχιστοποίηση του κατακερματισμού των φυσικών βιοτόπων και ενίσχυση της λειτουργίας των πράσινων υποδομών στους οικολογικούς διαδρόμους σύνδεσης των ορεινών όγκων σε δύο κατευθύνσεις: 1. Σύνταξη προδιαγραφών σχεδιασμού, κατασκευής και διατήρησης περασμάτων άγριας πανίδας για νέες υποδομές μεταφορών. 2. Στο σχεδιασμό και την ενίσχυση της προσβασιμότητας της άγριας πανίδας σε υφιστάμενους οδικούς άξονες με βελτίωση της λειτουργικότητας υφιστάμενων περασμάτων, δημιουργία νέων περασμάτων (πράσινες γέφυρες, κάτω διαβάσεις πανίδας) σε κομβικά σημεία (εφαρμογή ενός Defragmentation project σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας). Διαμόρφωση προδιαγραφών και ειδικού πλαισίου διαχείρισης και διασφάλισης συμβατότητας έργων και δραστηριοτήτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και εξορυκτικής δραστηριότητας με τη διατήρηση της Βιοποικιλότητας και την προστασία του τοπίου. Προτεινόμενες δράσεις: Ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς Δημοσίου χαρακτήρα, ΜΚΟ Ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς Δημοσίου χαρακτήρα, ΜΚΟ Ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 Εδαφική Συνεργασία ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 Εδαφική Συνεργασία ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 18

Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης ανάπτυξη υποδομών ενέργειας και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ΟΔ 2.4.5: Δράσεις για τη Βιοποικιλότητα στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας για τα νερά. 1. Εκπόνηση προγράμματος στρατηγικής εκτίμησης σωρευτικών επιπτώσεων και καθορισμού δεικτών παρακολούθησης από τη λειτουργία ΑΠΕ στα ευαίσθητα είδη και τύπους οικοτόπων και το τοπίο με εξειδίκευση διαχειριστικών κατευθύνσεων των επιμέρους αναγκών ανά κατηγορία ΑΠΕ: Εκτίμηση σωρευτικών επιπτώσεων από την εγκατάσταση Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) και διαμόρφωση πλαισίου διαχείρισης με εφαρμογή εξειδικευμένων δεικτών παρακολούθησης και χαρτογράφηση ζωνών ευαισθησίας ανά ορεινό όγκο και ζώνη ιδιαίτερου αιολικού ενδιαφέροντος. Εφαρμογή του άρθρου 5Β της ΚΥΑ για τα οριζόντια μέτρα προστασίας της ορνιθοπανίδας (Αριθμ. Η.Π.8353/ 276/Ε103 (ΦΕΚ 415/23.02.12). Διαμόρφωση προδιαγραφών συνεχούς παρακολούθησης της εξασφάλισης της συνέχειας της γενετικής επικοινωνίας των ειδών της πανίδας και της συνεκτικότητας των ποτάμιων οικοσυστημάτων σε ρέματα και ποτάμια με εγκαταστάσεις υδροηλεκτρικών έργων (μικρά και μεγάλα). Διαμόρφωση πλαισίου αξιολόγησης των επιπτώσεων στο τοπίο και τη Βιοποικιλότητα από την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων. 2. Εκπόνηση πλαισίου ολοκληρωμένης εφαρμογής βέλτιστων πρακτικών εξόρυξης με παράλληλη επίτευξη: Προστασία της Βιοποικιλότητας. Κατάλληλης διαμόρφωσης και αποκατάστασης του τοπίου. Μεγιστοποίηση των πρακτικών προστασίας του εδάφους, αποκατάσταση της βλάστησης με αυτόχθονα φυτικά είδη και διαχείρισης του υδροφόρου ορίζοντα. Αποτελεσματική αποκατάσταση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των επιπτώσεων στην κλιματική αλλαγή με ελαχιστοποίηση παραγωγής αέριων ρύπων και αιωρούμενων σωματιδίων. Δράσεις στο πλαίσιο εφαρμογής του Διαχειριστικού Σχεδίου Λεκάνης Απορροής Ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Μακεδονίας και με τη βιοποικιλότητα των υδατικών συστημάτων σε τρεις άξονες: 1. Την ολοκλήρωση του κτηματολογίου και τον καθορισμό της οριοθέτησης των υδάτινων οικοσυστημάτων και εξασφάλισης της βιώσιμης διαχείρισης της χρήση γης στα υδάτινα οικοσυστήματα. 2. Την εξασφάλιση ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης της ποσότητας των επιφανειακών νερών στα υδάτινα οικοσυστήματα και του υδροφόρων ορίζοντα ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 19 Συμφέροντος, Λοιποί φορείς Δημοσίου χαρακτήρα, ΜΚΟ Ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς Δημοσίου χαρακτήρα, ΜΚΟ Εδαφική Συνεργασία ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 Εδαφική Συνεργασία

Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και των Προστατευόμενων περιοχών Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις με καθορισμό και διαχείριση: Της ελάχιστης οικολογικής ροής στα ποτάμια. Της κατώτερης και ανώτερης στάθμης στις λίμνες. Των πλημμυρικών φαινομένων. Των περιπτώσεων λειψυδρίας. 3. Την εξασφάλιση ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης της ποιότητας των νερών στα υδάτινα οικοσυστήματα με ολοκληρωμένη διαχείριση: Των αστικών λυμάτων. Των βιομηχανικών αποβλήτων. Τη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στην αγροτική δραστηριότητα. Των απορριμμάτων και των μπαζών με την καθολική προώθηση της ανακύκλωσης. Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 20

Άξονας Προτεραιότητας 3: Ανάδειξη της αξίας της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με την τοπική οικονομία και την απασχόληση. Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης Π 3.1: Ενημέρωση και περιβαλλοντική εκπαίδευση για τη Βιοποικιλότητα Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για στοχευμένα θέματα αναγνώρισης της αξίας και διατήρησης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος ΟΔ 3.1.1: Εκστρατείες ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης εστιασμένες για είδη και τύπους Οικοτόπων Δράσεις ανάπτυξης εκστρατειών ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για προστατευόμενα είδη ή συγκροτημένες ταξινομικές ομάδες ειδών. Προτεινόμενοι στόχοι: 1. Συγκεκριμένα Είδη Προτεραιότητας (αρκούδα, ασπροπάρης, κιρκινέζι, αργυροπελεκάνος). 2. Την ορθολογική και αειφορική επαγγελματική και ερασιτεχνική Αλιεία. 3. Την ορθολογική και αειφορική επαγγελματική και ερασιτεχνική συλλογή μανιταριών και ορχιδέων. 4. Τύπους οικοτόπων και διαχείρισή της βλάστησης και του τοπίου. ΜΚΟ, ΚΠΕ, Τοπικές Ομάδες Δράσης ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 ΟΔ 3.1.2: Εκστρατείες ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης εστιασμένες για προστατευόμενες περιοχές Δράσεις ανάπτυξης εκστρατειών ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στοχευμένες για φυσικές και προστατευόμενες περιοχές σε δύο επίπεδα: 1. Σε περιφερειακό επίπεδο για συνολική ανάδειξη της φυσικής κληρονομιάς και της Βιοποικιλότητας της Δυτικής Μακεδονίας (Περιοχές Ν2000, ΤΙΦΚ, ΚΑΖ, περιοχές Υψηλής Φυσικής Αξίας, Σημαντικές περιοχές για τα Πουλιά, Γεώτοποι). 2. Επίπεδο διαχειριστικού φορέα με ανάδειξη των τοπικών χαρακτηριστικών, ιδιαιτεροτήτων και αξιών της κάθε περιοχής. ΜΚΟ, ΚΠΕ, Τοπικές Ομάδες Δράσης ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 ΟΔ 3.1.3: Εκστρατείες ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης εστιασμένες για Εκστρατείες ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για εξειδικευμένα θέματα προστασίας και διατήρησης της βιοποικιλότητας σε περιφερειακό επίπεδο για: 1. Την υπεύθυνη διαχείριση και διακίνηση ξενικών ειδών ως οικόσiτα ζώα συντροφιάς (pet) και τη σύνδεσή της με τα προβλήματα των εισβαλόντων ειδών στη φύση. 2. Τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων. Τοπικές Ομάδες Δράσης, ΜΚΟ ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 21

Άξονας Προτεραιότητας 3: Ανάδειξη της αξίας της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με την τοπική οικονομία και την απασχόληση. Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης στοχευμένα θέματα διαχείρισης και προστασίας φυσικού περιβάλλοντος 3. Κλιματική αλλαγή και στήριξη της τοπικής κοινωνίας στην εφαρμογή περιφερειακής ατζέντας 21. Π 3.2: Ανάδειξη της αξίας της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με τον Τουρισμό Δράσεις προώθησης της αξίας της Βιοποικιλότητας, ανάδειξης των φυσικών περιοχών και του τοπίου και ανάπτυξης του οικοτουρισμού ως κύρια μορφή εναλλακτικού τουρισμού. Προβολή και ανάδειξη των φυσικών περιοχών, ενίσχυση και δημιουργία υποδομών οικοτουρισμού και του περιηγητικού τουρισμού και δικτύωση όλων των περιοχών και των επισκέψιμων χώρων και οργανωμένη λειτουργία τους. ΟΔ 3.2.1: Ενίσχυση και Δημιουργία υποδομών ανάδειξης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος ΟΔ 3.2.3: Δικτύωση όλων των οργανωμένων επισκέψιμων χώρων και περιοχών. Δράσεις δημιουργίας υποδομών οικοτουρισμού και θεματικού ενδιαφέροντος. Ενδεικτικές Δράσεις: 1. Θεματικά κέντρα ενημέρωσης. 2. Μουσεία φυσικής ιστορίας. 3. Δημιουργία βοτανικών κήπων. 4. Δίκτυα μονοπατιών και περιηγητικού τουρισμού. 5. Επισκέψιμοι χώροι αγροτουριστικών εγκαταστάσεων. Δικτύωση όλων των περιοχών και των επισκέψιμων χώρων, οργανωμένη λειτουργία τους και συμμετοχή στο περιφερειακό πλαίσιο σχεδιασμού της προβολής Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Ερευνητικά κέντρα, ΜΚΟ Πανεπιστήμια, ΤΕΙ/ΚΤΕ, Ερευνητικοί Φορείς Δημοσίου Συμφέροντος, Λοιποί φορείς Δημοσίου χαρακτήρα ΠΔΜ, Δ/νση Τουρισμού ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΟΔ 3.3.3: Οργάνωση προβολής της Βιοποικιλότητας των φυσικών περιοχών, του τοπίου και των Σχεδιασμός οργανωμένου πλαισίου προβολής της Βιοποικιλότητας, των φυσικών περιοχών, του τοπίου και των επισκέψιμων χώρων με άξονες: 1. Την ηλεκτρονική προβολή με: Οργάνωση της προβολής της Βιοποικιλότητας της Περιφέρειας μέσα από την κοινωνική δικτύωση. Αξιοποίηση της ιστοσελίδας της Περιφέρειας για την ανάδειξη της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με τον τουρισμό και την τοπική παραγωγή ΠΔΜ ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 22

Άξονας Προτεραιότητας 3: Ανάδειξη της αξίας της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με την τοπική οικονομία και την απασχόληση. Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης Π 3.3: Σύνδεση της Βιοποικιλότητας και των τοπικών γενετικών και φυσικών πόρων με την τοπική οικονομία Δράσεις σύνδεσης της Βιοποικιλότητας και των τοπικών γενετικών και φυσικών πόρων με την τοπική οικονομία, την απασχόληση και την κοινωνική ανάπτυξη. Συστηματική καταγραφή των άγνωστων τοπικών γενετικών πόρων και σύνδεση με τράπεζες γενετικού υλικού, προστασία των τοπικών φυλών και ποικιλιών και ένταξή τους στην παραγωγική διαδικασία. επισκέψιμων χώρων και υποδομών ΟΔ 3.3.1: Διαχείριση τοπικών γενετικών πόρων αγροτικής βιοποικιλότητας και ένταξή τους στην παραγωγική διαδικασία ΟΔ 3.3.2: Διαχείριση φυσικών γενετικών πόρων με οργάνωση του πλαισίου χρήσης φυσικών πόρων και ανάπτυξη με ανάπτυξη ειδικού τομέα-σελίδας φυσικού περιβάλλοντος - τουρισμού. Διασύνδεσή της με άλλους διαδικτυακούς χώρους φυσικού περιβάλλοντος - τουριστικής προβολής στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 2. Οργάνωση παραγωγής έντυπου υλικού προβολής με: Παραγωγή εξειδικευμένων θεματικών εκδόσεων. Παραγωγή γενικών χαρτών και φυλλαδίων. Παραγωγή εξειδικευμένων χαρτών για ορειβατικές διαδρομές και μονοπάτια. 3. Προώθηση της εξωστρέφειας και οργάνωση συμμετοχής της Περιφέρειας σε εκθέσεις και εκδηλώσεις τουρισμού στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 4. Δημιουργία ενημερωτικών σταθμών υποδοχής για τους επισκέπτες στις εισόδους της Περιφέρειας και στους σχεδιαζόμενους Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών της Εγνατίας Οδού. Οργάνωση της διαχείρισης των τοπικών γενετικών πόρων της αγροτικής βιοποικιλότητας με: 1. Ολοκληρωμένη καταγραφή και σύνδεση των γενετικών πόρων με οργανωμένες τράπεζες γενετικού υλικού. 2. Ένταξή των τοπικών γενετικών πόρων στη οργανωμένη παραγωγική διαδικασία και με σύνδεση της με την επιστημονική έρευνα. 3. Ενίσχυση κατά προτεραιότητα της τυποποίησης προϊόντων από τοπικούς γενετικούς πόρους και σύνδεσή της με τους τουριστικούς προορισμούς και την ανάπτυξη αγροτουριστικών δράσεων και προγραμμάτων. 4. Οργάνωση προβολής και διάθεσης βιολογικών προϊόντων τοπικών γενετικών πόρων κατά προτεραιότητα στους σχεδιαζόμενους Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών της Εγνατίας Οδού. Δράσεις οργάνωσης του πλαισίου χρήσης και προβολής των φυσικών πόρων της βιοποικιλότητας για επαγγελματικό και ερασιτεχνικό σκοπό. Προτεινόμενες δράσεις: 1. Προβολή των κυνηγότοπων και αντιμετώπισης της παράνομης θήρας και στρατηγικός σχεδιασμός των ΚΑΖ με ολοκληρωμένη διαχείριση των πληθυσμών των θηρεύσιμων ειδών και σύνδεσή τους με την Εθνική και Περιφερειακή Στρατηγική για την προστασία και τη διατήρηση της Βιοποικιλότητας. Οργανωμένες Ομάδες Παραγωγών, Αγροτικοί Συνεταιρισμοί, ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, Γεωπονικές Σχολές Πανεπιστήμιο και ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Κυνηγετική Ομοσπονδία, Τοπικές Ομάδες Δράσης, ΜΚΟ, ΠΑΑ 2014-2020 ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΑΑ 2014-2020 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 23

Άξονας Προτεραιότητας 3: Ανάδειξη της αξίας της Βιοποικιλότητας και σύνδεσή της με την τοπική οικονομία και την απασχόληση. Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης της βιοποικιλότητας για επαγγελματικό και ερασιτεχνικό σκοπό. 2. Εκπόνηση οργανωμένου σχεδίου ανάπτυξης της επαγγελματικής αλιείας και διαχείρισης των ιχθυοπληθυσμών των υδάτινων οικοσυστημάτων. 3. Εκπόνηση οργανωμένου σχεδίου ανάπτυξης ερασιτεχνικής αλιείας. 4. Εκπόνηση οργανωμένου σχεδίου ανάπτυξης συλλογής μανιταριών, αρωματικών φυτών και βοτάνων από τη φύση. Σύλλογοι επαγγελματιών αλιέων, Σύλλογοι ερασιτεχνών αλιέων, Σύλλογοι μανιταροφιλίας Άξονας Προτεραιότητας 4: Οργάνωση και λειτουργία των δομών και υπηρεσιών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος. Προτεραιότητα Ομάδα Δράσεων Ενδεικτικές Δράσεις Ενδεικτικοί Δικαιούχοι Ενδεικτικές Πηγές Χρηματοδότησης Π 4.1: ΟΔ 4.1.1: Δημιουργία μηχανισμού διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος με συντονισμό φορέων και βελτίωση της δια-υπηρεσιακής συνεργα-σίας, διαμόρφωση προδιαγραφών για τη τήρηση περιβαλλοντικών όρων και υλοποίηση των στόχων για την ανάσχεση της Βιοποι-κιλότητας. Συνεχή κατά-ρτιση των στελεχών σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής με άξονα τις επιταγές της διαμορφούμενης Διεθνούς και Ευρωπαϊκής περιβαλ-λοντικής πολιτικής και εφαρμογή της οικοσυ-στημικής προσέγγισης στο σχεδιασμό των έργων τεχνικών υποδο-μών και Μηχανισμός διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος ΟΔ 4.1.2: Οργάνωση υιοθέτησης της οικοσυστημικής προσέγγισης στο σχεδιασμό έργων υποδομών και ενέργειας. ΟΔ 4.1.3: Κατάρτιση Δημιουργία και στήριξη μηχανισμού διαχείρισης της Βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος σε επίπεδο Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας με συντονισμό φορέων και βελτίωση της δια-υπηρεσιακής συνεργασίας. Εκπόνηση - σύνταξη προδιαγραφών εφαρμογής της οικοσυστημικής προσέγγισης στο σχεδιασμό των έργων τεχνικών υποδομών και αναπτυξιακών δράσεων - Διαμόρφωση προδιαγραφών για την τήρηση περιβαλλοντικών όρων και υλοποίηση των στόχων για την ανάσχεση της απώλειας Βιοποικιλότητας. Σχεδιασμός προγράμματος συνεχούς κατάρτισης των στελεχών σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής με άξονα τις επιταγές της διαμορφούμενης Διεθνούς και ΠΔΜ, ΥΠΕΝ ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΠΔΜ ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 ΠΔΜ ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 ΕΥΔΕΠ_ΠΔΜ ΣχΔράσης Βιοποικιλότητα Τεύχος 2 (00).doc 24