ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΤΗΡ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΙΣΑΑΚ ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ. ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... 1. Το πιο κάτω σχεδιάγραμμα δείχνει ανθρώπινο σπερματοζωάριο. (α) (i) Να γράψετε τα μέρη που δείχνουν τα γράμματα Α Θ. A: Κεφαλή, Β: Αυχένας, Γ: Ουρά (μαστίγιο), Δ: Κυτταρική μεμβράνη, Ε: Μιτοχόνδρια, Ζ: Κεντροσωμάτιο, Η: Πυρήνας, Θ: Ακρόσωμα (ii) Ποιος είναι ο ρόλος των μερών Ζ και Θ; Το Ζ θα χρησιμεύσει για την πρώτη διαίρεση του ζυγωτού καθώς το ώριμο ωάριο δεν έχει κεντροσωμάτιο (Επίσης χρησιμεύει στην κίνηση της ουράς καθώς σε αυτό προσδένονται οι μικροσωληνίσκοι _9+2_ που συμμετέχουν στη δομή της). Το Θ περιέχει λυτικά ένζυμα (εξειδικευμένο λυόσωμα) με τα οποία διαπερνά το ζελατινώδες περίβλημα και την κυτταρική μεμβράνη του ωοκυττάρου Β. (β) Γιατί ο αριθμός των οργανιδίων Ε είναι πολύ μεγάλος συγκριτικά με το μέγεθος του σπερματοζωαρίου; Τα μιτοχόνδρια είναι απαραίτητα για την αερόβια βιολογική οξείδωση για την παραγωγή τεραστίων ποσοτήτων ενέργειας (ATP) που χρειάζεται στο «ταξίδι» του μέσα στο γυναικείο Γεννητικό σύστημα. 2. Δίνεται πιο κάτω ένα απλοποιημένο διάγραμμα του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα
(α) Να ονομάσετε τα μέρη Α έως Θ. Α: Επιδυδιμίδα, Β: όρχις, Γ: Ουρήθρα, Δ: σπερματικπός πόρος, Ε:Ουρητήρας, Ζ: Ουροδόχος κύστη, Η: Σπερματοδόχος κύστη, Θ: Προστάτης αδένας (β) Να ονομάσετε δύο υγρά που μεταφέρονται από το μέρος Γ. Σπέρμα και ούρα (γ) Σε ποιο μέρος, που επιδεικνύεται στο σχεδιάγραμμα γίνεται μείωση; Β: όρχις (σπερματικά σωληνάρια) 3. Δίνεται ένα απλοποιημένο σχεδιάγραμμα μέρους του γεννητικού συστήματος της γυναίκας. (α) Να ονομάσετε τα μέρη 1-6 του σχήματος. 1: Μορίδιο, 2: Γονιμοποίηση (ζυγωτό), 3: Ωαγωγός (σάλπιγγα), 4: Ωοκύτταρο Β 5: Ωοθήκη, 6: Τοίχωμα μήτρας (β) Σε ποιο μέρος του γεννητικού συστήματος της γυναίκας γίνεται η εναπόθεση των σπερματοζωαρίων και σε ποιο η ανάπτυξη του εμβρύου; Η εναπόθεση σπερματοζωαρίων στο βάθος του κόλπου και η ανάπτυξη του εμβρύου στη μήτρα (γ) Η κυρία Ελένη γέννησε τρίδυμα: τη Μαρία και δύο αγόρια εντελώς όμοια, τον Ανδρέα και τον Πέτρο. Εξηγήστε τον τρόπο που προέκυψαν τα τρία αυτά παιδιά. 2 ωάρια γονιμοποιήθηκαν από δύο σπερματοζωάρια και προέκυψαν δύο ζυγωτά. Το ένα από τα δύο ζυγωτά σε κάποια φάση «χωρίστηκε» στα δύο και έδωσε τα δύο αγόρια (μονοζυγωτικά δύδυμα), το άλλο ζυγωτό έδωσε τη Μαρία. 4. Το σχεδιάγραμμα δείχνει τον καταμήνιο κύκλο (28 ημερών) μιας γυναίκας (α)τι είναι η έμμηνη ρύση; αποδιοργάνωση και αυτοκαταστροφή του μεγαλύτερου τμήματος του βλεννογόνου της μήτρας και αποβολή του από το γεννητικό σύστημα της γυναίκας, υπό μορφή
κυτταρικών υπολειμμάτων και βλέννας με αίμα (διαρκεί 3 5 μέρες). Να εξηγήσετε τι προκάλεσε την έναρξη της έμμηνης ρύσης κατά την 1 η μέρα του κύκλου. Η μείωση προγεστερόνης (και οιστραδιόλης) από τον εκφυλισμό του ωχρού σωματίου (λόγω μη γονιμοποίησης δεν παρήχθηκε hcg η οποία θα κρατούσε το ωχρό σωμάτιο σε λειτουργία). (β) Μετά την ωοθυλακιορρηξία ποιες είναι οι ορμόνες που παίζουν σημαντικό ρόλο στον κύκλο, από που παράγονται και ποιος είναι ο ρόλος τους; Προγεστερόνη (ωχρό σωμάτιο) και οιστραδιόλη (ωχρό σωμάτιο και ωοθήκη). Υπεύθυνες για πάχυνση του ενδομητρίου. Σε ψηλές συγκεντρώσεις αναστέλλουν την έκκριση γοναδοτρόπων (άρα δεν ωριμάζει άλλο ωοθυλάκιο) Η οιστραδιόλη είναι υπεύθυνη και για τα χαρακτηριστικά του φύλου. (γ) Γιατί η 10 η μέρα του κύκλου δεν θεωρείται κρίσιμη; Υπό ποιες συνθήκες θα μπορούσε η 10 η μέρα να ήταν κρίσιμη; Θα μπορούσε να είναι κρίσιμη αν επιταχυνθεί η ωορρηξία (π.χ 13 η ή 12 η μέρα), ή αν μειωθεί η διάρκεια του κύκλου από 28 σε 27 ή 26 μέρες. (δ) Σε πιο μέρος του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας γίνεται η γονιμοποίηση; Να περιγράψετε τα γεγονότα που συμβαίνουν αμέσως μετά τη γονιμοποίηση μέχρι και την εμφύτευση του εμβρύου στο βλεννογόνο της μήτρας. Η γονιμοποίηση γίνεται στο ανώτερο μέρος του ωαγωγού. Με τη δημιουργία του ζυγωτού θα ξεκινήσει η αυλάκωση που είναι η διαδικασία των μιτωτικών διαιρέσεων του ζυγωτού το οποίο εξελίσσεται σε ένα πολυκύτταρο συγκρότημα. Τα κύτταρα αυτού του σταδίου ονομάζονται βλαστομερίδια. Το μόρφωμα που σχηματίζεται ονομάζεται μορίδιο (ίδιος όγκος με το ωάριο) και καθώς τα κύτταρα τοποθετούνται περιμετρικά δημιουργείται μια κοίλη σφαίρα το βλαστίδιο. Όταν το βλαστίδιο πλησιάσει το ενδομήτριο (μετά από μία βδομάδα) κάποια κύτταρα της εξωτερικής του στιβάδας σχηματίζουν την τροφοβλάστη, η οποία θα αποτελέσει και μέρος του πλακούντα, με πρωτεολυτικά ένζυμα λύει το ενδομήτριο και εμφυτεύεται η βλαστοκύστη στο ενδομήτριο. Από τις προεκβολές της τροφοβλάστης θα σχηματιστεί το χόριο δηλ διπλή μεμβράνη που περιβάλλει το έμβρυο και εκκρίνει τη χοριονική γοναδοτροπίνη HcG η οποία διατηρεί το ωχρό σωμάτιο σε πλήρη λειτουργία (για 16 εβδομάδες) ώστε η έκκριση προγεστερόνης/οιστραδιόλης να είναι συνεχής(αναστολή καταμηνιαίου κύκλου).
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ 2011. Το πιο κάτω σχεδιάγραμμα παρουσιάζει την ορμονική ρύθμιση της λειτουργίας των ωοθηκών. α. Να ονομάσετε τις ορμόνες 1 μέχρι 4 που φαίνονται στο πιο πάνω σχεδιάγραμμα. (μονάδες 2) β. Τα αντισυλληπτικά χάπια, που αναστέλλουν την ανάπτυξη και την ωρίμανση των ωοθυλακίων, περιέχουν δύο από τις τέσσερις πιο πάνω ορμόνες. Με τη βοήθεια του σχεδιαγράμματος: i. Nα διευκρινίσετε ποιες ορμόνες περιέχουν τα αντισυλληπτικά χάπια. (μονάδες 2) ii. Να εξηγήσετε πώς οι ορμόνες αυτές επιτυγχάνουν τη συγκεκριμένη αναστολή, κάνοντας αναφορά τόσο στον υποθάλαμο όσο και στην αδενοϋπόφυση. (μονάδες 2) γ. Το επόμενο σχήμα απεικονίζει διαγραμματικά τόσο τη διαδικασία της σπερματογένεσης όσο και αυτή της ωογένεσης. Να αναφέρετε κατά πόσο τα πιο κάτω κύτταρα είναι απλοειδή ή διπλοειδή. i. Σπερματογόνια ii. Σπερματίδες iii. Ωοκύτταρο Α τάξης iv. Ωοκύτταρο Β τάξης. (μονάδες 2)
δ. Να συγκρίνετε το σπερματοζωάριο με το ωάριο (ωοκύτταρο Β τάξης) ως προς το μέγεθος και το σχήμα τους. (μονάδες 2) ε. Να συγκρίνετε τη σπερματογένεση και την ωογένεση ως προς τον αριθμό των ώριμων γαμετών που παράγονται από κάθε σπερματογόνιο και ωογόνιο αντίστοιχα. (μονάδες 2) στ. Τα πιο κάτω σχεδιαγράμματα παρουσιάζουν μερικά στάδια της μείωσης αλλά όχι στη σωστή σειρά. i. Να ονομάσετε τα στάδια 1 μέχρι 4. (μονάδες 2) ii. Να αναφέρετε ένα λόγο που δείχνει τη μεγάλη σημασία της μείωσης στους πολυκύτταρους οργανισμούς. (μονάδα 1)