ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

UNESCO CENTER FOR WOMEN AND PEACE IN BALKAN COUNTRIES ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ, ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Θεσσαλονίκη, Φεβρουάριος 2014

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ UNSECO... 1 ΤΟ ΕΡΓΟ... 2 ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ... 3 ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΙΔΙΟΥ... 5 ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ: ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑ,ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ... 6 ΜΟΝΟΓΟΝΕΪΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘ/ΤΗΤΑ... 7 ΚΑΠΝΙΣΜΑ, ΑΛΚΟΟΛ ΣΤΙΣ ΕΦΗΒΕΣ: ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΛΥΘΟΥΝ... 8 ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΛΛΑΓΗΣ... 10 ΒΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΧΩΡΟ - ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ... 10 ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ... 12 CYBER BULLYING: ΝΕΑ ΜΟΡΦΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ... 13 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ... 15 ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ... 17 ΦΟΡΕΙΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ... 18 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ... 19 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ... 21 ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ MARKETING-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΟ MARKETING ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΣΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΑΣ ΕΞΕΛΙΞΗ... 22 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ... 24 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΟΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΟ ΤΥΠΟ ΤΟΥ ΠΕΛΑΤΗ ΣΑΣ ΚΑΙ ΑΥΞΗΣΤΕ ΤΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΣΑΣ... 26 Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ... 26 SOCIAL MEDIA MARKETING... 27 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ MARKETING ΣΤΙΣ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ... 29 ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΛΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ / ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΟΥ ΕΛΑΒΑΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ... 30

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ UNSECO Το Κέντρο UNESCO για τις Γυναίκες και την Ειρήνη στα Βαλκάνια είναι μια μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική οργάνωση, με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Η ίδρυση του αποφασίστηκε ομόφωνα στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO στο Παρίσι το 1993 και εγκαινιάστηκε από το Γενικό Διευθυντή της UNESCO, καθηγητή Federico Mayor. Το Κέντρο, που έχει υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με την UNESCO, δρα προς όφελος των γυναικών των Νοτιοανατολικών χωρών της Ευρώπης και διαδίδει ενεργά τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών αποσκοπώντας: στην καλλιέργεια και την ανάπτυξη φιλίας και συνεργασίας ανάμεσα στους λαούς της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, στην προώθηση της ειρήνης και της δημοκρατίας στην περιοχή αυτή, στην ενδυνάμωση του ρόλου της γυναίκας στην πραγματοποίηση των ανωτέρω μέσα από τη συνεργασία σε κοινά προγράμματα και δραστηριότητες, στη διασφάλιση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην ελευθερία στην περιοχή, στην προστασία της οικογένειας, του παιδιού και της γυναίκας, στην προώθηση της συνεργασίας στους τομείς του πολιτισμού, της εκπαίδευσης, της διεθνούς συνεργασίαςm στην υποστήριξη της εφαρμογής των κανονισμών των Ηνωμένων Εθνών στην οικοδόμηση του πολιτισμού της Ειρήνης μέσα από ποικίλα προγράμματα και δραστηριότητες με τη συνδρομή της UNESCO. Από το 1994 που ιδρύθηκε συμμετέχουν 2 εκπρόσωποι στο Διοικητικό Συμβούλιο από κάθε μία από τις 7 συμμετέχουσες χώρες. Λειτουργούν επιτροπές στα ακόλουθα πεδία: Οικονομική Ανάπτυξη, Προστασία του Περιβάλλοντος, Εκπαίδευση, Πολιτισμό, Διεθνείς Σχέσεις και Αγροτική Ανάπτυξη. Οι εκπρόσωποι των κρατών-μελών αξιολογούν το πρόγραμμα και προτείνουν θέματα που βασίζονται στις κοινές ανησυχίες των γυναικών της ΝΑ Ευρώπης που συμπεριλαμβάνονται στο ετήσιο πρόγραμμα δράσεων. Σε μόνιμη συνεργασία με την UNESCO, το Κέντρο υλοποίησε προγράμματα που προωθούν το σεβασμό της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειάς της, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την ενότητα, την ανεκτικότητα και τη δημοκρατία. Το Κέντρο UNESCO, συνεργάζεται με οργανισμούς, φορείς, ινστιτούτα και ιδιώτες με στόχο την καλύτερη κατανόηση μεταξύ των λαών και τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας στην ΝΑ Ευρώπη, έχει μια μακρόχρονη και επιτυχημένη πορεία στην πραγματοποίηση πολλών διεθνών προγραμμάτων, μερικά από τα οποία είναι: Συγκέντρωση και διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας σε γυναίκες και παιδιά στις χώρες της Βαλκανικής μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων. Μεγάλα Συνέδρια, στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της Βαλκανικής, για θέματα ισότητας των φύλων, προώθησης της γυναικείας απασχόλησης και αναπτυξιακής συνεργασίας με συμμετοχή εμπειρογνωμόνων, κρατικών λειτουργών των χωρών των Βαλκανίων, καθώς και εκπροσώπων Διεθνών Οργανισμών. Από αυτά ξεχωρίζουν: το Συνέδριο ΜΚΟ των Γυναικών της Υπαίθρου, το Διεθνές συνέδριο με θέμα: Η Εικόνα του «Άλλου» / του Γείτονα στα Σχολικά Εγχειρίδια των Βαλκανικών Χωρών, καθώς επίσης και το Διεθνές συνέδριο, με θέμα: Γυναίκες: μετανάστευση και διαπολιτισμικός διάλογος. Περιφερειακά εκπαιδευτικά προγράμματα για γυναίκες με θέματα όπως: κοινωνικός μετασχηματισμός, διοίκηση γυναικείων Μ.Κ.Ο, δημιουργία και ανάπτυξη αγροτουριστικών μονάδων, χρήση νέων τεχνολογιών κ.α., όπως το Πρόγραμμα (EQUAL- Αναπτυξιακή Σύμπραξη «ΚΑΛΛΙΣΤΗ»), Ενίσχυση της απασχόλησης γυναικών με καινοτόμες μεθόδους διείσδυσης στην αγορά εργασίας. Τρία Φεστιβάλ Γυναικών Δημιουργών των 30 χωρών της Μεσογείου και της Μαύρης θάλασσας, με συμμετοχή άνω των 1000 γυναικών καλλιτεχνών. Παιδικές κατασκηνώσεις κάθε καλοκαίρι από το 2001, με θέματα σχετικά με την πολιτιστική συνεργασία και το διαπολιτισμικό διάλογο, με συμμετοχή νέων 12-15 ετών από τις Βαλκανικές χώρες, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Επιστημονικές Ημερίδες και πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως η Ημερίδα με θέμα: ΔΥΣΛΕΞΙΑ. Παρουσίαση της Πολυαισθητηριακής Μεθόδου Αδαμόπουλου, και η έκθεση Αποδοχή Κληρονομιάς του Κωνσταντίνου Τόλη στην Casa Bianca. Δημιουργία Δικτύων: Δίκτυο Γυναικών Επιχειρηματιών, Δίκτυο Γυναικών Αρχιτεκτόνων της Μεσογείου, Δίκτυο Γυναικών Καλλιτεχνών των Βαλκανίων και Δίκτυο Βαλκάνιων Γυναικείων ΜKΟ. Το Κέντρο είναι ανοιχτό σε όλους τους οργανισμούς, ιδρύματα και φυσικά πρόσωπα που ενδιαφέρονται να αναπτύξουν δραστηριότητες για τη διαφύλαξη της ειρήνης, της καλύτερης κατανόησης και προόδου των γυναικών στα Βαλκάνια. 1

ΤΟ ΕΡΓΟ Το Κέντρο ΟΥΝΕΣΚΟ για τις Γυναίκες και την Ειρήνη στα Βαλκάνια υλοποιεί Σχέδιο Δράσης με τίτλο «Δράσεις κοινωνικής ιατρικής και ενέργειες προαγωγής της θέσης της γυναίκας στον επιχειρηματικό και επαγγελματικό κόσμο» στο πλαίσιο της πράξης 3.2.4 «Υποστήριξη των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (Γυναικείων Οργανώσεων)», Α και Β Κύκλος, του Ε.Π. «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013» με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΚΤ). Δικαιούχος είναι η Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού, Διαχείρισης και Εφαρμογής Συγχρηματοδοτούμενων Δράσεων του Υπουργείου Εσωτερικών (ΕΥΣΥΔΕ ΥΠΕΣ)-Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων. Το συγκεκριμένο σχέδιο δράσης υλοποιήθηκε την περίοδο από 1/6/2012 έως 31/5/2014 με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Νομό / Δήμο Θεσσαλονίκης. Οι υπηρεσίες που παρασχέθηκαν στο σύνολο των γυναικών που προσή λθαν, χωρίς διάκριση, στόχευαν στην ανύψωση του ρόλου της γυναίκας μέσω της ένταξής της στον επαγγελματικό και επιχειρηματικό στίβο. Ιδιαίτερη μέριμνα δόθηκε στις κάτωθι ομάδες στόχους: -Γυναίκες που έχουν υποστεί σωματική ή ψυχολογική βία -Γυναίκες με καταρρακωμένη προσωπικότητα -Άνεργες γυναίκες -Γυναίκες που ανήκουν σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες. Κατά τη διάρκεια του σχεδίου δράσης 380 γυναίκες έλαβαν εξατομικευμένη καθοδήγηση & συμβουλευτική υποστήριξη από εξειδικευμένους επιστήμονες, συμβούλους και στελέχη της αγοράς, ενώ παράλληλα διοργανώθηκαν workshops των 50 ατόμων με θέματα: Πρόληψη ψυχοσωματικών διαταραχών και ψυχολογική υποστήριξη σε γυναίκες που έχουν υποστεί ψυχοσωματική βία. Εισαγωγή στην επιχειρηματικότητα. Βασικές αρχές marketing-προβολής. Το συγκεκριμένο έργο αφορούσε την ανύψωση του ρόλου της γυναίκας στον επαγγελματικό χώρο, και τη γνωριμία των ανέργων γυναικών με σύγχρονες επιχειρηματικές πρακτικές και τεχνικές, χρηματοδοτούμενα ή συγχρηματοδοτούμενα εργαλεία και προγράμματα. Οι γυναίκες που συμμετείχαν έλαβαν υποστήριξη και γνώσεις ώστε να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους και το σεβασμό από τον κοινωνικό περίγυρο, συμμετέχοντας ενεργά στη λήψη αποφάσεων στο επαγγελματικό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. ΚΕΝΤΡΟ ΟΥΝΕΣΚΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ Πλούτωνος 30-Γ. Παπανδρέου 54655 Θεσσαλονίκη Τ. 2310 422270 F. 2310 422271 Ε. unescenter@the.forthnet.gr URL www.unescocenter.gr ΣΥΝΘΕΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Πρόεδρος: Μαρία-Αικατερίνη Παπαχριστοπούλου-Τζιτζικώστα Α Αντιπρόεδρος: Stanka Zaharieva Β Αντιπρόεδρος: Cristina Cazacu Chinole Γενική Γραμματέας: Θεοδώρα Ζαζαβατσάκη-Τακά Ταμίας: Δέσπονα Αμαραντίδου Επίτιμη Γενική Γραμματέας: Τερέζα Βαλαλά Μέλη: Λίτσα Αγγελίδου (Ελλάδα) Λία Γεωργιάδου (Κύπρος) Vera Lavadinovic (Σερβία) Daniela Popescu (Ρουμανία) Τριανταφυλλιά Στογιάννη (Ελλάδα) Sehnaz Xilmaz Footer (Τουρκία) Anka Zugic (Μαυροβούνιο) 2

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ-ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΉ & ΣΩΜΑΤΙΚΉ ΒΊΑ ΚΑΙ ΚΑΚΈΣ ΈΞΕΙΣ-ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΊΑ ΕΡΓΑΣΊΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ Άννα Τσιλιγκίρογλου-Φαχαντίδου, Παιδίατρος-Ιατρός Κοινωνικής Ιατρικής, Καθηγήτρια ΑΠΘ Βία κατά των γυναικών είναι κάθε πράξη ή απειλή πράξης βίας που συνδέεται με το φύλο και οδηγεί ή ενδέχεται να οδηγήσει σε σωματικές, σεξουαλικές, ψυχολογικές βλάβες ή σε ταλαιπωρία της γυναίκας. Η κακοποίηση των γυναικών είναι συχνό φαινόμενο το οποίο μπορεί να συμβεί, χωρίς να διακρίνει, ηλικία, εθνικότητα, κοινωνική διαστρωμάτωση, οικογενειακή κατάσταση, μορφωτικό επίπεδο ή θρησκευτικές πεποιθήσεις. Τα θύματα αποσιωπούν και αποκρύπτουν το γεγονός, κυρίως λόγω φόβου. Μερικά στατιστικά στοιχεία 1 στις 5 γυναίκες ζει με βίαιο σύντροφο. 1 στις 4 γυναίκες, θα βιώσουν κάποια μορφή βίας στη ζωής τους. Ο ξυλοδαρμός είναι η πρώτη μορφή βίας και σωματικής βλάβης σε γυναίκες 15 έως 44 ετών. Στις ΗΠΑ κάθε 15 δευτερόλεπτα, κακοποιείται και μια γυναίκα. 1 στις 2 γυναίκες που δολοφονούνται κάθε χρόνο έχουν πέσει θύματα από τον άντρα τους. 1 στις 3 γυναίκες που φθάνουν στα επείγοντα περιστατικά νοσοκομείων έπεσαν θύματα κακοποίησης από το σύζυγο ή σύντροφο τους. Η Βία μέσα στην οικογένεια Σωματική (όταν ο σύντροφος χτυπά). Ψυχολογική (όταν ο σύντροφος απειλεί πως θα πάρει τα παιδιά, κατακρίνει τις κοινωνικές σχέσεις, απομονώνει κοινωνικά από φίλους & συγγενείς κ.α.). Οικονομική (όταν ο σύντροφος απαιτεί τον απόλυτο οικονομικό έλεγχο, απαγορεύει την εργασία κ.α.). Σεξουαλική (όταν ο σύντροφος εξαναγκάζει την σεξουαλική επαφή μαζί του). Η σωματική κακοποίηση περιλαμβάνει κάθε είδους τραυματισμό, κάκωση-διαφορετικής σοβαρότητας και συχνά διαφορετικών ηλικιών-που δεν οφείλεται σε ατύχημα. Στην αξιολόγηση της σωματικής κακοποίησης θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στα ακόλουθα σημεία: Έκταση των τραυμάτων (παρόλο που ασήμαντα τραύματα δεν πρέπει να αγνοούνται). Ανεξήγητη καθυστέρηση στη μεταφορά του παιδιού για περίθαλψη. Εξηγήσεις που δεν φαίνονται να «συνάδουν» με τα συμπτώματα. Μώλωπες, σημάδια από δυνατό σφίξιμο. Σημάδια από δάγκωμα. Εγκαύματα σοβαρά ή ελαφρά. Τραύματα λόγω βύθισης σε νερό. Δηλητηρίαση. Τραύματα οστών και κλειδώσεων. Εσωτερικά τραύματα. Τραύματα από τράνταγμα. Η ΒΊΑ ΣΤΗ ΣΧΈΣΗ Συναισθηματική Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο πως σας κάνει να αισθάνεστε ο σύντροφος. Μία ερωτική σχέση σημαίνει πως έχετε βάλει έναν άνθρωπο στη ζωή σας, ο οποίος θα στηρίζει τον συναισθηματικό σας κόσμο και θα έχει τις ανάγκες και τα θέλω σας σε πρώτο πλάνο. Όταν χρησιμοποιούνται από τον σύντροφο: χαρακτηρισμοί, μειώνει συνειδητά τη σύντροφο του, δεν προσφέρει αυτό που θα έπρεπε να προσφέρει την συναισθηματική υποστήριξη. Ο άνθρωπος που εκφοβίζει και απειλεί είναι ο άνθρωπος που πρέπει να αποφύγετε. Σωματική Δεν επιτρέπεται ο σύντροφός να χτυπήσει ή να χαστουκίσει. Εάν συμβεί, τότε θα πρέπει να γίνει σαφές πως δεν έχει θέση η βία στη ζωή σας, και αν και μετά από αυτό συνεχίσει να έχει βίαιη συμπεριφορά, τότε θα πρέπει να τον εγκαταλεί ψετε και να συνεχίσετε τη ζωή σας με έναν άλλο άνθρωπο που θα σας συμπεριφέρεται με την αξιοπρέπεια που αξίζει σε κάθε άνθρωπο. Ψυχολογική βία H ψυχολογική κακοποίηση περιλαμβάνει πράξεις, παραλείψεις και συμπεριφορές οι οποίες εμπεριέχουν συστηματική απόρριψη, εκφοβισμό, απομόνωση, εκμετάλλευση, υποτίμηση, αποθάρρυνση, παραμέληση. Δημιουργεί το έδαφος για την εκδήλωση σωματικής ή σεξουαλικής βίας, ενώ στην πλειονότητα των περιπτώσεων συνυπάρχει με την σωματική κακοποίηση, ενώ μέσα στο υπόβαθρο της ψυχολογική βίας εμπεριέχονται και οι μορφές της συναισθηματικής, της λεκτικής και της οικονομικής βίας. 3

Ψυχολογική βία έχουμε αν ισχύουν οι παρακάτω συμπεριφορές κυρίως σε μόνιμη και διαρκή βάση: απειλές και δημιουργία φοβικού κλίματος για άσκηση σωματικής βίας, υποτιμητική συμπεριφορά προς το θύμα, συνεχής κριτική και ταπεινωτικές εκφράσεις (προσωπικότητας, οικογένειας, φίλων, παρελθόντος, σώματος, ντυσίματος, ερωτικής επιθυμίας ή συμπεριφοράς κ.λπ.), απειλή για φυγή με τα παιδιά («θα πάρω τα παιδιά και θα φύγω»), ψέματα, σιωπή, αδιαφορία, απομόνωση από φίλους και συγγενείς, επέμβαση στην προσωπική σφαίρα (άνοιγμα αλληλογραφίας, ημερολογίων, έλεγχος τηλεφωνημάτων, τηλεφωνήματα «ελέγχου», αιφνιδιαστικές εμφανίσεις κ.λπ.), έλεγχος εσόδων κα περιουσιακών στοιχείων, φωνές, εξύβριση και χυδαιότητες, σπάσιμο αντικειμένων, κ.λπ.. Τι πρέπει να κάνεις αν έχεις υποστεί κακοποίηση Πήγαινε όσο το δυνατόν συντομότερα σε οποιοδήποτε Αστυνομικό Τμήμα. Μπορείς να υποβάλεις μήνυση. Ζήτησε οπωσδήποτε την καταγραφή του περιστατικού κακοποίησης στο βιβλίο συμβάντων του Α/Τ και ζήτησε αντίγραφο. Ζήτησε από τον εισαγγελέα να δώσει εντολή στον αρμόδιο ιατροδικαστή να υποβληθείς σε ιατροδικαστική εξέταση, όσο γίνεται πιο σύντομα. Αφού μεταβείς στην ιατροδικαστική υπηρεσία και υποβληθείς στις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις, ζήτησε αντίγραφο της ιατροδικαστικής έκθεσης. Αν έχεις πάει σε νοσοκομείο ζήτησε να καταγραφεί το περιστατικό στο βιβλίο συμβάντων ως κακοποίηση και κράτησε οπωσδήποτε αντίγραφο. Εφ όσον έχει καταγραφεί το περιστατικό της κακοποίησης στο βιβλίο συμβάντων της Αστυνομίας, μπορείς να μην επιστρέψεις στη συζυγική στέγη και να μετακομίσεις προσωρινά μαζί με τα παιδιά σου (αν υπάρχουν) και να στείλεις στο σύζυγο μια εξώδικη δήλωση, που να ανακοινώνει τη μετοίκισή σου (και των παιδιών σου). Σε κάθε περίπτωση, ζήτησε υποστήριξη από ανθρώπους που εμπιστεύεσαι ή επικοινώνησε με κάποιον φορέα υποστήριξης κακοποιημένων γυναικών, προκειμένου να βρεις ξενώνα φιλοξενίας και προσωρινή εργασία. Τι μπορείς να κάνεις σε περίπτωσφη κακοποίησης (Ψυχολογική, λεκτική, ξυλοδαρμός, σεξουαλική, οικονομική και κοινωνική) Η κακοποίηση είναι ένας φαύλος κύκλος αντιδράσεων από τον οποίο χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να ξεφύγεις. Να εμπιστευτείς το πρόβλημα αυτό σε οικεία πρόσωπα, συγγενείς ή φίλες. Να προσπαθήσεις να «υψώσεις το ανάστημά σου» απέναντι σ αυτόν που σε κακοποιεί. Να του δώσεις να καταλάβει ότι δεν είσαι πλέον διατεθειμένη να υφίστασαι εξευτελισμούς και προσβολές, απειλές κι εκβιασμούς. Δείξε ότι δεν ανέχεσαι αυταρχισμό κι επιβολές. Όταν θέλει κάτι, θα πρέπει να στο ζητάει με καλύτερο τρόπο και σε καλύτερο τόνο. Προσπάθησε να μη δείχνεις φόβο, να μιλάς κοφτά και με αυτοπεποίθηση, να έχεις όρθιο το κεφάλι και το ανάστημά σου και να κοιτάζεις τον άλλο στα μάτια. Να καταλάβει ότι δεν μπορείς ν ανεχτείς άλλο αυτή την κατάσταση και σε περίπτωση που συνεχιστεί, η σχέση ή ο γάμος σας κινδυνεύει. Εάν υπάρχουν παιδιά, μην ανέχεσαι παρόμοια συμπεριφορά εκ μέρους του απέναντί τους. Πάνω απ όλα δεν πρέπει να ξεχνάς ότι ο άλλος «πατάει» στην ανοχή, στο φόβο και στην υποχωρητικότητά σου. Γι αυτό, λοιπόν, μη διστάζεις να έρχεσαι σε σύγκρουση όταν χρειάζεται και να διεκδικείς τα δικαιώματά σου. Για να επιτευχθεί η αλλαγή της κατάστασης πρέπει να προσπαθήσεις πολλές φορές. Μην απογοητεύεσαι αν το αποτέλεσμα που επιθυμείς δεν έρθει αμέσως. Δώσε χρόνο στον εαυτό σου. Αν δεις ότι δεν τα καταφέρνεις μόνη σου, καλό θα ήταν να αναζητήσεις στήριξη από κάποιον/α ειδικό. Να καταγγείλεις το περιστατικό στην αστυνομία προβαίνοντας σε μήνυση και καταγγελία. Τι μπορείς να κάνεις σε περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης σε χώρο εργασίας Αναζήτησε συμμάχους ανάμεσα στις/στους συναδέλφους σου: Όποιος παρενοχλεί σεξουαλικά, δεν το κάνει μονάχα μια φορά. Πιθανότατα θα βρεις συναδέλφους που κάτι έχουν δει ή ακούσει ή άλλες γυναίκες που έχουν υποστεί κάτι παρόμοιο από το ίδιο άτομο. Συζήτησέ το με έμπιστό σου πρόσωπο: βοηθάει στην ψυχική ισορροπία. Πίεσε το σωματείο σου ν ασχοληθεί με την υπόθεση. Έτσι δε θα μπορούν να πουν πως δεν άκουσαν τίποτα, ή δεν υπάρχει τέτοιο πρόβλημα στο χώρο. Απευθύνσου προσωπικά και ιδιαίτερα στις συνδικαλίστριες. Αν αποφασίσεις να κάνεις καταγγελία, να την υποβάλεις στην Επιθεώρηση Εργασίας και ν απαιτήσεις να καταγραφεί και να συζητηθεί. Να τη στείλεις και στο Υπουργείο Εργασίας και τη ΓΓ Ισότητας. Απευθύνσου στη Γραμματεία Γυναικών της ΓΣΕΕ για συμβουλές και συμπαράσταση. Απευθύνσου στον Συνήγορο του Πολίτη, http://www.synigoros.gr/diakriseis Αν αντιμετώπισες σεξουαλική παρενόχληση όταν πήγες ν αναζητήσεις δουλειά, κατάγγειλε την επιχείρηση: μπορούμε να φτιάξουμε μια μαύρη λίστα επιχειρήσεων που πρέπει ν αποφεύγουν οι γυναίκες ως καταναλώτριες. Αν δε συμβαίνει σε σένα, συμβαίνει δίπλα σου: δώσε τη συμπαράστασή σου στη γυναίκα που το υφίσταται. 4

Πρόληψη βιασμού σε ραντεβού ή σχέση Ο βιασμός σε ραντεβού αποτελεί ευθύνη του δράστη κι όχι του θύματος. Καθορίζουμε τα όριά μας και υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας σε σχέση με τους άλλους. Εκφράζουμε καθαρά τη γνώμη μας και έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Εμπιστευόμαστε την διαίσθησή μας αν νιώθουμε άβολα σε μια κατάσταση ή με κάποιον άνθρωπο. Δεν δίνουμε ραντεβού σε ερημικά ή απόμερα μέρη με άνθρωπο που γνωρίζουμε πρώτη φορά ή ελάχιστα. Δεν μπαίνουμε σε αυτοκίνητο και δεν ανεβαίνουμε στη μηχανή ανθρώπου που γνωρίζουμε πρώτη φορά ή ελάχιστα. Δεν αφήνουμε το ποτό μας εκτεθειμένο. Τι μπορείς να κάνεις σε περίπτωση βιασμού Εάν σκέφτεσαι να προσφύγεις στη δικαιοσύνη, θα πρέπει να εξεταστείς από ιατροδικαστή ή γυναικολόγο. Πριν εξεταστείς δεν πρέπει να κάνεις μπάνιο ή ντους γιατί με το πλύσιμο μπορεί να εξαφανιστούν χρήσιμα πειστήρια για την υπόθεση, όπως π.χ. η ύπαρξη σπέρματος, αν υπάρχει. Επίσης, δεν πρέπει ν αλλάξεις ή να πλύνεις τα ρούχα σου γιατί κι εκεί μπορεί να βρεθούν στοιχεία είτε της κακοποίησης είτε της ταυτότητας του δράστη. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχουν ίχνη αίματος, σπέρματος κτλ.. Εάν συνταχθεί κάποιο πιστοποιητικό, είναι καλό να το ελέγξεις. Είναι πολύ σημαντικό, από σωματική και από ψυχική πλευρά, να εξεταστείς από γιατρό ακόμα και αν δεν έχεις εμφανή τραύματα. Είναι δηλαδή σημαντική η άμεση περίθαλψη. Πολλές φορές είναι πιθανόν να χρειαστεί η εισαγωγή στο νοσοκομείο εάν υπάρχουν σοβαρά τραύματα ή εάν υπάρχει εγκυμοσύνη. ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΙΔΙΟΥ Σοφία Καραγιαννοπούλου-Κόγιου, Δρ. ΑΠΘ, Παιδίατρος, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής Βορείου Ελλάδος, Διευθύντρια ΕΣΥ, ΚΥ Θέρμης Κακοποίηση-Παραμέληση φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο ένας ή περισσότεροι ενήλικες που έχουν τη φροντίδα ενός παιδιού, προκαλούν ή επιτρέπουν να προκληθούν στο παιδί σωματικές κακώσεις, ή συνθήκες στέρησης σε τέτοιο βαθμό, ώστε συχνά να επιφέρουν σοβαρές διαταραχές σωματικής, νοητικής, συναισθηματικής ή κοινωνικής μορφής, ακόμα και το θάνατο. Τα είδη κακοποίησης είναι τα εξής: Α. Σωματική Κακοποίηση. Β. Ψυχολογική (απόρριψη, εκφοβισμός, απομόνωση, εκμετάλλευση, υποτίμηση). Γ. Παραμέληση (ιατρική φροντίδα, ένδυση, στέγαση, σχολική φοίτηση). Δ. Ανεπάρκεια αύξησης / δυστροφία μη οργανικής αιτιολογίας (Β:Σ <3η Ε.Θ.). Ε. Σύνδρομο Μινχάουζεν δι αντιπροσώπου. Ζ. Μη τυχαία δηλητηρίαση ή χημική κακοποίηση. Η. Σύνδρομο αθέατου θεατή (ενδοοικογενειακή βία). Θ. Σεξουαλική Παραβίαση-Αιμομιξία (βιασμός, επίδειξη, θωπείες, ασελγείς πράξεις). Ι. Παιδική εργασία (250 εκατ. παιδιά). Κ. Τελετουργική και σατανιστική κακοποίηση. Λ. Κακοποίηση και παραμέληση παιδιών από σύστημα και θεσμούς. Στην Ελλάδα οι σύνηθεις μορφές είναι: ü 1η θέση-65% à παραμέληση ή εγκατάλειψη. ü 2η θέση à σωματική κακοποίηση. ü 3η θέση à σεξουαλική κακοποίηση. Γενικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του παραμελημένου ή κακοποιημένου παιδιού Δυσκολία να επενδύει στις σχέσεις με τους ενήλικες. Ανησυχία όταν άλλα παιδιά κλαίνε (υπερευαισθησία). Φόβος προς τους γονείς του. Φόβος να επιστρέψει στο σπίτι του. Προσκόλληση σε άγνωστα άτομα. «Παγωμένο» βλέμμα. Εξαιρετικά χαμηλή αυτοεκτίμηση. Παιδί υπερβολικά υπάκουο, παθητικό, αποσυρμένο. Έκδηλο άγχος. Παιδί που παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες στις συναναστροφές με συνομήλικους ή ενήλικες. Καθυστερημένη ή διαταραγμένη ομιλία. Παλινδρομημένη συμπεριφορά (ενούρηση, εγκόπριση, κλπ.). Διαγνωστικά χαρακτηριστικά Καθυστέρηση στην αναζήτηση βοήθειας. Ιστορικό με ασάφειες, που δεν ταιριάζουν με την κλινική εικόνα ούτε με την εξελικτική φάση του παιδιού (π.χ. ένα βρέφος 2-3 μηνών δεν πέφτει μόνο του από το κρεβάτι). Βλάβες, συχνά πολλαπλές και πολύμορφες (π.χ. κάταγμα και εκχυμώσεις). Βλάβες, συχνά διαφορετικής ηλικίας (επανειλημμένα επεισόδια βίας). Βλάβες χαρακτηριστικές κακοποίησης (π.χ. ρήξη χαλινού άνω χείλους, έγκαυμα σε πέλμα βρέφους). Ο τρόπος που οι γονείς μιλούν στο ή για το παιδί τους δείχνει απόρριψη:, «χαζό», «γκρινιάρικο», «αρρωστιάρικο» ή δεν αναφέρονται ονομαστικά σε αυτό το παιδί, σε αντίθεση με τα άλλα τους παιδιά. Οι βλάβες υποχωρούν μόλις εισαχθεί το παιδί στο νοσοκομείο. Απότομη και σταθερή αύξηση βάρους δυστροφικών παιδιών μετά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο. Το παιδί αναφέρει κάκωση από τους γονείς του ή δίνει αταίριαστη εξήγηση για κάποια κάκωση. Το παιδί δεν αντιδρά στον αποχωρισμό από τους γονείς, φαίνεται να προτιμάει το νοσοκομείο από το παιδί, ακολουθεί εύκολα τους επαγγελματίες. 5

Οι επιπτώσεις της κακοποίησης και παραμέλησης στα παιδιά 1. Σοβαρά σωματικά, νευρολογικά, νοητικά και συναισθηματικά προβλήματα. 2. Χαμηλό γενικό νοητικό πηλίκο, ιδιαίτερα λεκτικό. 3. Επιδράσεις στη συναισθηματική ανάπτυξη: χαμηλή εκτίμηση εαυτού, χαμηλές ατομικές προσδοκίες, λίγοι φίλοι, καθυστέρηση στο λόγο 4. Επιπτώσεις στη συμπεριφορά Επιθετικότητα προς τους συνομηλίκους. Διαταραχές συμπεριφοράς στο σχολείο. Επιθετική συμπεριφορά στο σπίτι (καταστροφικότητα, λεκτική και σωματική βία). Νεανική παραβατικότητα. Στατιστικά, η παιδική κακοποίηση ευθύνεται για: 10% όλων των ατυχημάτων παιδιών <3χρ. εκτός από τροχαία. 10% των παιδιών <5χρ. που εξετάζονται στα εξωτερικά ιατρεία για κάποιο τραυματισμό. 25% όλων των καταγμάτων, σε παιδιά <3χρ. 3-5% βαριά κακοποιημένων παιδιών πεθαίνουν ή μένουν με μόνιμες σοβαρές αναπηρίες. >3000 παιδιά εμπλέκονται σε σεξουαλική εκμετάλλευση μόνο στην Αθήνα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει νόμος απαγόρευσης της σωματικής τιμωρίας στα πλαίσια της οικογένειας. Το Π.Δ. 497/81 ΦΕΚ 134Α απαγορεύει τις σωματικές ποινές στα πλαίσια της εκπαίδευσης. Πρέπει να: ü Ενημερώνονται οι αρμόδιες αρχές (εισαγγελέας, αστυνομία) και να εισάγεται το παιδί στο νοσοκομείο προκειμένου, κατ αρχήν, να προστατευθεί η ζωή του και ν αντιμετωπιστούν τα ιατρικά προβλήματα. ü Παρέχεται βοήθεια στο παιδί και στην οικογένεια από διεπιστημονική ομάδα ειδικών (παιδίατρος, κοινωνικός λειτουργός, ψυχολόγος και παιδοψυχίατρος) με: Μεταφορά του παιδού σε ασφαλές πλαίσιο διαμονής (μακριά από τους γονείς, για κάποιο τουλάχιστον διάστημα, αν κριθεί αναγκαίο). Ψυχοδιαγνωστική εκτίμηση παιδιού και γονέων για την πιθανότητα ύπαρξης ψυχολογικών ή άλλων αναπτυξιακών (για το παιδί) δυσκολιών που χρειάζονται φροντίδα. Συμβουλευτική στήριξη-ψυχοθεραπεία γονέων. Ψυχοθεραπευτική βοήθεια παιδιού. ü Διευθετούνται νομικά ζητήματα, όπως αφαίρεση (προσωρινή ή όχι) της επιμέλειας από τους γονείς, εάν ενδείκνυται, προκειμένου να είναι ασφαλές το παιδί. ü Σημαντικότερο όλων όμως είναι να αναπτυχθούν ενέργειες και προγράμματα που προλαμβάνουν την ΠΣΚ πριν την εκδήλωσή της. ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ: ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑ, ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ, ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Χρυσαυγή Κότσυφα, Γυναικολόγος Γυναίκα ένα πλάσμα πολύπλευρο, προικισμένο από τη φύση να σηκώνει στους υποτιθέμενα αδύναμους ώμους της τα μεγάλα και ποικίλα προβλήματα της ζωής. Στην πορεία της ιστορίας μας από την αρχαιότητα, τον χριστιανισμό, το βυζάντιο, την τουρκοκρατία η θέση της γυναίκας διαφοροποιείται. Δεν ήταν δεδομένο το δικαίωμα εργασίας, ισότητας ούτε στην κοινωνία ούτε στην ίδια της την οικογένεια. Και να την τώρα λοιπόν στον 21ο αιώνα η Μάνα, η εργαζόμενη, η επιστήμονας, η σύζυγος, η νοικοκυρά και τόσα άλλα Πρώτα απ όλα όμως και απαραίτητη. Προϋπόθεση ο τίτλος γυναίκα. Είναι αυτό το κομμάτι της ύπαρξης της που θέλει να δώσει και να πάρει ηδονή και για την διαιώνιση του είδους αλλά και την δική της προσωπική ικανοποίηση. Εδώ όμως καλείται να αναλάβει η ίδια την αυτοπροστασία της όπως έχει αυτονόητο δικαίωμα στην ηδονή έχει και υποχρέωση στην γνώση του κινδύνου που εγκυμονούν για να μην γίνει η ηδονή οδύνη. Ένας βασικός κίνδυνος που εκτίθεται η γυναίκα στη σεξουαλική της δραστηριότητα είναι η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Είναι απαράδεκτο σήμερα με τόση πληθώρα μεθόδων αντισύλληψης να θεωρείται η άμβλωση απλώς αντισυλληπτική μέθοδος. Υπάρχουν τόσες απλές μέθοδοι όπως: Α) Υπολογισμός των γόνιμων ημερών με αντίστοιχη προγραμματισμένη αποχή, φυσικά με την καθοδήγηση του γιατρού, εφ όσον φυσικά έχει σταθερό κύκλο η γυναίκα. Β) Χρήση προφυλακτικών από τον άνδρα, όπου προστατεύει και από τον κίνδυνο των αφροδισιακών νοσημάτων και τον καρκίνο του τραχήλου, που είναι δύο πολύ βασικοί κίνδυνοι στους οποίους εκτίθεται η γυναίκα. Γ) Το διάφραγμα ή γυναικείο προφυλακτικό όπου μια μεμβράνη τοποθετείται στον τράχηλο της μήτρας, που σε συνδυασμό με τις σπερματοκτόνες κρέμες χαρακτηρίζεται ως μη δημοφιλής τη μέθοδος. Αυτά μέχρι τώρα συστήνονται κυρίως σε κοπέλες που δε θέλουν ακόμη να τεκνοποιήσουν, αλλά μελλοντικά το επιθυμούν. Δ) Πολύ δημοφιλής και αρκετά ασφαλής μέθοδος είναι επίσης το spiral ενδομητρή στείρωμα που τοποθετείται από γυναικολόγο κάθε 3-5 έτη που συνήθως συστήνεται σε γυναίκες που ολοκλήρωσαν το οικογενειακό τους πλάνο και δεν επιθυμούν συνήθως άλλα παιδιά. Ε) Όπως επίσης και η επόμενη μέθοδος που είναι η περίδεση ή απολίνωση σαλπίγγων, που γίνεται συνήθως λαπαροσκοπικά, ασφαλέστατη μέθοδος αλλά δαπανηρή. 6

Τέλος αφήνω την πολύ δημοφιλή ορμονική αντισύλληψη όπου τα τελευταία χρόνια έχει εμπλουτισθεί με σκευάσματα χαμηλής περιεκτικότητας οιστρογόνων καθίστανται τα πολύ ασφαλή με την προϋπόθεση ο γιατρός να κάνει κάποιο εργαστηριακό έλεγχο με ολική εκτίμηση και να προτείνει το κατάλληλο για κάθε γυναίκα σκεύασμα, γιατί σίγουρα κάθε περίπτωση στην ιατρική είναι διαφορετική και σαφώς ισχύει αυτό για όλες τις μεθόδους αντισύλληψης όπου υπεύθυνοι για την επιλογή μεθόδου είναι μόνο οι γυναικολόγοι. Άλλοι κίνδυνοι που πρέπει να γνωρίζει η γυναίκα είναι τα αφροδισιακά νοσήματα που προκαλούνται συνήθως από την έλλειψη γνώσης και προφύλαξης, και κυρίως ο καρκίνος του τραχήλου που όπως έγινε γνωστό προκαλείται από τη λοίμωξη HPV και μεταδίδεται αποκλειστικά με σεξουαλική επαφή. ΜΟΝΟΓΟΝΕΪΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ Δήμητρα Κογκίδου, καθηγήτρια και κοσμήτορας της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ Οι αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης που είναι αισθητές σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής δεν πλήττουν εξίσου όλες τις οικογένειες. Σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, οι επιπτώσεις πλήττουν περισσότερο τις οικονομικά και κοινωνικά ασθενέστερες ομάδες, όπως είναι οι γυναίκες και τα άτομα ή νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος-όπως είναι η πλειονότητα των νοικοκυριών με μόνες μητέρες. Δηλαδή οι επιπτώσεις της κρίσης κατανέμονται άνισα καθώς επικάθονται σε ήδη προϋπάρχουσες ανισότητες. Η απουσία προϋποθέσεων για αλλαγή της ζωής και θετικής προοπτικής εντείνει ακόμα περισσότερο τον κοινωνικό αποκλεισμό ομάδων που ζούσαν ήδη από πιο μπροστά σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού όπως συμβαίνει στην περίπτωση αρκετών μονογονεϊκών οικογενειών. Οι μονογονεϊκές οικογένειες, είναι αυτές που πλήττονται περισσότερο από την κρίση γιατί, παρά το γεγονός ότι δεν συγκροτούν μια ομοιογενή ομάδα, εντούτοις κυρίως οι μονογονεϊκές οικογένειες με μόνο γονιό γυναίκα-που αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των μόνων γονέων (92%)-κινδύνευαν και πριν την οικονομική κρίση να αποκλειστούν κοινωνικά και να παραμείνουν σ αυτή την κατάσταση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εξαιτίας της συνδυασμένης επίδρασης πολλών παραγόντων. Η τελευταία αποτύπωση της κατάστασης από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) σχετικά με τα αποτελέσματα της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (Statistics on Income and Living Conditions) για το έτος 2009 μας βοηθά να έχουμε μια έγκυρη εικόνα για την κατανομή του εισοδήματος και τον κοινωνικό αποκλεισμό πριν κορυφωθεί η κρίση. Σύμφωνα με τις βασικές διαπιστώσεις, ο πληθυσμός που απειλείται από τη φτώχεια είναι κυρίως γυναίκες άνεργες (40,0%) και μονογονεϊκά νοικοκυριά με, τουλάχιστον, ένα εξαρτώμενο παιδί (33,4%). Επίσης, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι το 23,7% των παιδιών ηλικίας 0-17 ετών ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας. Δηλαδή, περίπου 500.000 παιδιά στην Ελλάδα, δηλαδή 1 στα 5. Να λάβουμε υπόψη μας όμως ότι οι μονογονεϊκές οικογένειες ενώ αποτελούν μια ειδική κατηγορία δεν αντανακλούν ταυτόχρονα και μια ενιαία κοινωνική πραγματικότητα, καθώς περιλαμβάνουν πολλούς και διαφορετικούς τύπους οικογενειακής οργάνωσης. Μπορεί να ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, με διαφορετικό επίπεδο εισοδήματος, διαφορετικές αναπαραστάσεις για την μονογονεϊκότητα, διαφορετική δυναμική και λειτουργικότητα κ.ά. Παρά όμως αυτή τη διαφοροποίηση, αντιμετωπίζουν ορισμένα κοινά προβλήματα σε ορισμένες όψεις της καθημερινότητάς τους, όπως: μείωση του εισοδήματος της οικογένειας, μεγαλύτερη απομόνωση και μοναξιά, υπερφόρτωση ευθυνών και άνιση πρόσβαση σε οικονομικά και κοινωνικά αγαθά που είναι πιο προσιτά στις διγονεϊκές οικογένειες. Οι οικονομικές αλλά και οι κοινωνικές συνέπειες της μονογονεϊκότητας εξαρτώνται από τις στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων που υιοθετούν οι μόνοι γονείς, από την κατάσταση της αγοράς εργασίας για την κατηγορία τους, το φύλο, την ηλικία, την συζυγική κατάστασή τους, από το κοινωνικό πλαίσιο του μόνου-γονέα, από τον αριθμό και την ηλικία των παιδιών. Οι συνθήκες ζωής όλων αυτών των μόνων-γονέων διαφέρουν, όπως και οι προοπτικές τους καθώς και η κατάσταση των παιδιών. Γενικά, υπάρχουν διαφορές στο εισόδημα των μονογονεϊκών οικογενειών ανάλογα με το φύλο του μόνου γονιού αλλά και τον τύπο της μονογονεϊκότητας. Η κυριότερη δυσκολία, όμως, που αντιμετωπίζουν είναι η επίτευξη ή η διατήρηση ενός ικανοποιητικού επιπέδου διαβίωσης, στην καλύτερη εκδοχή με κύρια εισοδηματική πηγή την απασχόληση του μόνου-γονιού. Ο κίνδυνος διολίσθησης στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, με περιορισμένες δυνατότητες εξόδου, είναι αρκετά μεγάλος εξαιτίας της δυσμενέστερης θέσης των γυναικών / μόνων-μητέρων στην αγορά εργασίας και περιορισμένης αποτελεσματικότητας του συστήματος κοινωνικής προστασίας. Ο κίνδυνος για κοινωνικό αποκλεισμό αυξάνεται στο βαθμό που η μονογονεϊκή οικογένεια συγκεντρώνει και άλλα χαρακτηριστικά, όπως αν έχει μεγάλο αριθμό παιδιών, ή άτομο με αναπηρία ή χρόνιο πρόβλημα υγείας, ή αν ανήκει και σε άλλη μη ευνοημένη ομάδα (π.χ. τσιγγάνα / μόνη-μητέρα, μετανάστρια / μόνη-μητέρα). Από την τελευταία αποτύπωση της φτώχειας στην Ελλάδα η κατάσταση έχει χειροτερέψει καθώς η κρίση έχει διευρύνει τόσο το ποσοστό των μονογονεϊκών οικογενειών που δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές βιοποριστικές τους ανάγκες, όσο και το βαθμό της φτώχειας. Ακόμα και αν οι μόνες μητέρες έχουν εργασία, στις σημερινές συνθήκες αυτό δεν συνιστά πλέον ένα δίχτυ προστασίας απέναντι στη φτώχεια. Η γενικότερη επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και κατ επέκταση η μείωση των εισοδηματικών πηγών της οικογένειας ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, επιφέρει αλλαγές που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην καθημερινότητά και βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με την ποιότητα της ζωής των μονογονεϊκών οικογενειών. Για παράδειγμα, ορισμένες μονογονεϊκές οικογένειες που νοικιάζουν κατοικία μετακομίζουν σε φτηνότερο σημείο ή σε κατοικία με χαμηλότερα έξοδα συντήρησης και κόστος ενοικίου ή επιστρέφουν στον τόπο καταγωγής τους μόνιμα. Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις που λόγω ανεργίας αναγκάστηκαν να πουλήσουν την κατοικία τους ή να υπάρχει κίνδυνος κατάσχεσής της. Ένα ακόμη από τα δραματικά επακόλουθα της οικονομικής κρίσης είναι ότι ένας αυξανόμενος αριθμός άνεργων γονέων-μεταξύ αυτών και μόνες μητέρες-ζητά οικονομική βοήθεια και σε μικρότερο βαθμό τη φιλοξενία παιδιών σε δημόσια ιδρύματα παιδικής προστασίας ή σε ιδιωτικές δομές φροντίδας, όπως αυτές των μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και της Εκκλησίας μέχρι να μπορέσουν να βρουν δουλειά. Επίσης, μια άλλη επίπτωση της οικονομικής κρίσης που αναδείχθηκε είναι το θέμα του υποσιτισμού παιδιών. Επιπρόσθετα, πολλές μόνες-μητέρες δεν μπορούν να βασιστούν σε μεγάλο βαθμό πια στην διαγενεακή αλληλεγγύη που έπαιζε σημαντικό ρόλο 7

στην αποτροπή του κινδύνου της φτώχειας καθώς και η ευρύτερη οικογένεια δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στον ίδιο βαθμό οικονομικά. Οι μονογονεϊκές οικογένειες δεν μπορούν να ελπίζουν ούτε στη συνεισφορά γενικά των κοινωνικών μεταβιβαστικών επιδομάτων στη διαμόρφωση των εισοδημάτων της οικογένειας και στην ευημερία των νοικοκυριών γιατί αυτή είναι περιορισμένη, γεγονός που σημαίνει και αναποτελεσματικότητα στη μείωση της φτώχειας. Είναι προφανές ότι η κρίση δημιουργεί περισσότερα υπερχρεωμένα μονογονεϊκά νοικοκυριά που αδυνατούν να ανταποκριθούν σε βασικά έξοδα διαβίωσης (λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, ενοίκια, έξοδα θέρμανσης, μεταφορικά έξοδα) και χρησιμοποιούν τον δανεισμό ώστε όχι απλώς να εξομαλύνουν το επίπεδο κατανάλωσής τους, αλλά για να διατηρήσουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Καταγράφεται, λοιπόν, μια καινούρια πραγματικότητα. Η οικονομική κρίση αλλάζει άρδην την ήδη δύσκολη ζωή πολλών μονογονεϊκών οικογενειών και οδηγεί πολλές μόνες μητέρες στις ουρές των συσσιτίων, στα κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, στα κοινωνικά παντοπωλεία, στις τράπεζες ρουχισμού και σε άλλα δίκτυα και δομές αλληλεγγύης. Στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται για την οικογενειακή ζωή στην Ελλάδα οι μονογονεϊκές οικογένειες καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο εύρος. Το γεγονός αυτό θέτει νέες προκλήσεις στην κοινωνική πολιτική η οποία μέχρι τώρα δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των οικογενειών. Τα μέχρι τώρα μέτρα για τις μονογονεϊκές οικογένειες δεν εντάσσονται σε μια διακριτή και ολοκληρωμένη στρατηγική και τα περισσότερα είναι αποσπασματικά και αναποτελεσματικά. Επιπλέον, δεν υπάρχει ένας θεσμός που να είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό και τη διάχυση των πολιτικών καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού και ιδιαίτερα των πολιτικών για την ευημερία των παιδιών. Χρειαζόμαστε επειγόντως μια κοινωνική πολιτική που να διασφαλίζει ένα ελάχιστο εισόδημα στις μονογονεϊκές οικογένειες για μια αξιοπρεπή διαβίωση. Χρειάζεται να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην κατάσταση των μόνων μητέρων, να υπάρξουν άμεσες νομοθετικές ρυθμίσεις, να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη μηχανισμών στήριξης, κυρίως στο θέμα της απασχόλησης δεδομένου ότι αυτό συνιστά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο βελτίωσης του εισοδήματος-συμπεριλαμβανομένων και των προγραμμάτων εκπαίδευσης-και να στηριχθεί το έργο όλων των οργανισμών και των ανεπίσημων δικτύων που ασχολούνται με τις μόνες μητέρες. Μέχρι να γίνουν όλα αυτά και για όσο διάστημα διαρκεί η κρίση χρειάζεται να δοθεί προτεραιότητα στη διασφάλιση έμμεσων επιδομάτων μέσω της αγοράς τροφίμων ή σίτισης, παροχής υγειονομικής περίθαλψης και διευκόλυνση για οικονομικά προσιτή στέγαση. Παρά το γεγονός ότι οι μόνοι γονείς αντιμετωπίζουν πολύ περισσότερες δυσκολίες στην καθημερινότητα σε σύγκριση με τις διγονεϊκές οικογένειες, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν δεν είναι μοναδικά. Υπάρχουν πολλές κοινές εμπειρίες με πολλές διγονεϊκές οικογένειες γεγονός που μας οδηγεί στην ανάγκη για συντονισμένη πολιτική σε πολλούς τομείς με γνώμονα το φύλο, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για όλες τις οικογένειες. Θα πρέπει άμεσα να αναπτυχθούν πολιτικές που θα εκτιμούν τον πλούτο όλων των οικογενειών και θα τις υποστηρίζουν σε θεσμικό επίπεδο έτσι ώστε να υπάρχουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης-γεγονός που θα έχει επιπτώσεις και στο μέλλον των παιδιών καθώς η φτώχεια αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα για την πλήρη ανάπτυξη των δυνατοτήτων και τη εξασφάλιση της υγείας και ευημερίας των παιδιών, τόσο κατά την παιδική ηλικία, όσο και στα ενήλικα στάδια της ζωής. ΚΑΠΝΙΣΜΑ, ΑΛΚΟΟΛ ΣΤΙΣ ΕΦΗΒΕΣ: ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΛΥΘΟΥΝ Παναγιώτης Καρδαράς, Αν. Καθηγητής Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Παιδιατρικής της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ ΕΦΗΒΕΙΑ: Αμφιταλάντευση, Αποστασιοποίηση από τους γονείς, Επαγγελματικός προσανατολισμός, Μοναξιά, Ανακάλυψη του εγώ, Σεξουαλική διερεύνηση, Εγωκεντρική σκέψη, Ναρκισσισμός, Επικοινωνία, Πειραματισμός, Αμφιθυμία Οι αλλαγές στην εφηβεία σωματικές (μορφολογικές), βιολογικές, ψυχοσυναισθηματικές, πνευματικές, κοινωνικές. Ανάπτυξη της προσωπικότητας Καθορισμός της ταυτότητας. Επίτευξη του χωρισμού από τους γονείς, αντίληψη ειδικών αισθημάτων. Ανάπτυξη σχέσεων στοργής-αγάπης-έρωτα. Επίτευξη κυριαρχίας επί των ενστίκτων και σωματικών λειτουργιών. Η ανάπτυξη της προσωπικότητας συνδέεται με τις γνωστικές εξελίξεις και έχει χαρακτηριστικά: Καθορισμός της ταυτότητας (του εαυτού) και γνώση της ατομικότητας. Επίτευξη του χωρισμού από τους γονείς και αντίληψη των ειδικών αισθημάτων για την οικογένεια. Ανάπτυξη σχέσεων στοργής-αγάπης-έρωτα. Κοινωνικές αλλαγές Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές. Η ήδη ρευστή κατάσταση της εφηβείας γίνεται ακόμη πιο ταραγμένη. Ο έφηβος διαπιστώνει ότι οι κοινωνικές δομές που τον προσφέρονται είναι ασαφείς και ότι οι γονείς του φαίνονται ανίκανοι να βοηθήσουν, γιατί κι αυτοί είναι απροσάρμοστοι στα νέα δεδομένα. Έχουμε λοιπόν ελευθερία στις σχέσεις μας αλλά και AIDS, ερωτισμό αλλά και απομόνωση, καταναλωτισμό και εμπορευματοποίηση, αλλά και ανεργία. Στοιχεία αντιφατικά που συνοδεύονται από εξευτελισμό των παραδοσιακών αξιών που συντέλεσαν για πολλά χρόνια στην κοινωνική ευστάθεια. 8

Προβλήματα στην εφηβεία 1. Οι έφηβοι και των δύο φύλων στη σημερινή εποχή εμπλέκονται σε συμπεριφορές που απειλούν την υγεία τους. 2. Η ηλικία εμπλοκής σε επικίνδυνες συμπεριφορές είναι σαφώς μικρότερη απ ότι στο παρελθόν. 3. Ορισμένοι εμπλέκονται σε πολλαπλές καταστάσεις υψηλού κινδύνου. 4. Όλες οι κοινωνικές τάξεις του εφηβικού πληθυσμού βρίσκονται σ αυξημένο κίνδυνο, π,χ. το περιβάλλον φτώχιας συνδέεται με σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και κακοποίηση ενώ οι έφηβοι από οικονομικά πιο αναπτυγμένες οικογένειες συνδέονται με τις διαταραχές διατροφής, το κάπνισμα, ατυχήματα μετά από κατανάλωση οινοπνεύματος, αυτοκτονίες. Κάπνισμα Αυξάνονται συνεχώς τα ποσοστά των εφήβων που καπνίζουν. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι αυξάνονται ραγδαία και τα ποσοστά των θηλέων εφήβων. Γιατί? Ταυτίσεις στην εφηβεία Η ταύτιση είναι μια ψυχική διεργασία με την οποία το άτομο αφομοιώνει ένα χαρακτηριστικό, μια ιδιότητα, ένα στοιχείο που ανήκει σε κάποιον άλλον και μεταμορφώνεται, ολικά ή μερικά, σύμφωνα με αυτό το πρότυπο. Η προσωπικότητα διαμορφώνεται και διαφοροποιείται μέσω μιας σειράς ταυτίσεων. Η ταύτιση δεν είναι μόνο ένας μηχανισμός άμυνας, ούτε αυτό που ονομάζουμε μίμηση της εξωτερικής συμπεριφοράς άλλων ατόμων. Ο έφηβος μέσα από ταυτίσεις με πρόσωπα, που δεν είναι κατ ανάγκην οι γονείς, περνά τα διάφορα στάδια, από το ρόλο του παιδιού, στο ρόλο του γονέα-ενηλίκου, με τα αυτονόητα δικαιώματα, αλλά και με τις επακόλουθες υποχρεώσεις. Σπάνια, όταν τα πρότυπα είναι προβληματικά, δημιουργούνται εκτρωματικές μορφές-καρικατούρες του προτύπου. Όπως είναι γνωστό, το 75-95% των εφήβων που κάνει χρήση ή κατάχρηση ουσιών, χρησιμοποιεί πολλαπλές ουσίες. Το κάπνισμα και το αλκοόλ είναι το μονοπάτι που οδηγεί σ αυτές τις συμπεριφορές. Ευτυχώς με μικρά ποσοστά. Η κατανάλωση οινοπνεύματος είναι επίσης συχνή στους εφήβους μας αλλά όχι τόση όσο σε άλλες δυτικές χώρες. Οινοπνευματώδη Το οινόπνευμα παραμένει ως η πρωτεύουσα ουσία επιλογής. Κι ενώ ο αλκοολισμός είναι η περισσότερο διαδεδομένη κατάσταση εξάρτησης στον δυτικό πολιτισμό. Η χρήση του οινοπνεύματος, έχει γίνει πολύ συχνή τα τελευταία χρόνια και δεν νοείται «έξοδος» και διασκέδαση των εφήβων χωρίς αυτή. 42% των μαθητών ηλικίας 12-17 ετών δήλωσαν ότι κάνουν συχνά κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών διασκεδάζοντας. 7% ότι έχουν εμπιστευθεί μεθυσμένο οδηγό. 5% ότι έχουν οδηγήσει μετά από κατανάλωση οινοπνεύματος. 72% των παιδιών ηλικίας 8-9 ετών αρχίζουν να δοκιμάζουν το οινόπνευμα. 44% μετά από προτροπή των γονέων τους. 22% μετά από προτροπή συγγενών κι άλλων φίλων του περιβάλλοντος. 32% με πρωτοβουλία του ίδιου του παιδιού. Εμβρυϊκό σύνδρομο εξ αλκοόλης (Fetal alcohol syndrome) Και μία μόνο οξεία μέθη κατά την κύηση είναι δυνατόν να προκαλέσει το σύνδρομο. Τα χαρακτηριστικά του : Νοητική υστέρηση. Μικρεγκεφαλία. Οδηγίες για τους γονείς εφήβων Φιλάσθενο παιδί. Διαταραχές της συμπεριφοράς. Αμοιβαίος σεβασμός. Συντομία στις νουθεσίες. Σαφήνεια. Ηρεμία. Όχι δηλώσεις που αφορούν το μέλλον. Όχι απειλές. Ενθάρρυνση του εφήβου να εκφράσει τη γνώμη του. Καταπίεση ή ελευθερία; Τι θα γινόταν αν μια αυταρχική εξουσία επέβαλλε στους νέους, που αποτελούν το πιο δυναμικό, το πιο ατίθασο, αλλά και το πιο ελπιδοφόρο στοιχείο ενός τόπου, να έχουν ενιαία εμφάνιση (όπως παλιότερα, όταν ήταν υποχρεωτικό το καπέλο με την κουκουβάγια για τους μαθητές και η μπλε ποδιά για τις μαθήτριες); Ήγουν: ίδια ρούχα (με κυρίαρχο το μπλουτζίν, συχνά ξεσκισμένοόταν η ένδεια γίνεται μόδα), χοντροπάπουτσα (από εκείνα που φορούν σε βαριές δουλειές-αγρότες, εργάτες της ψαραγοράς και των αποχετεύσεων, ορειβάτες), ακούρευτο ή κουρεμένο μαλλί (συχνά μ ένα στιλ που να θυμίζει παλιούς τιμωρημένους μαθητές, φαντάρους ή φυλακισμένους). Και ακόμη: Να τρώνε τα ίδια φαγητά (κατά προτίμηση χάμπουργκερ και πίτσες), να πίνουν τα ίδια ποτά, ν ακούνε την ίδια μουσική, να βλέπουν τις ίδιες ταινίες, να μιλάνε την ίδια γλώσσα, ν αδιαφορούν για την πολιτική και τα κοινά, και γενικά να συμπεριφέρονται όλοι το ίδιο, σαν κουρδισμένοι. Επιπλέον, να τους ομολογούσαν απροκάλυπτα ότι όλα αυτά εκπορεύονται από μια προστάτισσα δύναμη, κι ότι είναι υποχρεωμένοι να τ αποδεχθούν, διαφορετικά θα τιμωρηθούν. Τι θα γινόταν; θ άντεχαν μια τέτοια καταπίεση ή θα ξεσηκώνονταν; Μάλλον το δεύτερο (μαζί τους και οι λεγόμενοι πνευματικοί άνθρωποι). Εκτός κι αν, με σατανικά μέσα, τους έπειθαν ότι όλα αυτά-και άλλα που δεν χωράνε εδώ-γίνονται με δική τους ελεύθερη επιλογή... 9

Εμείς Το πιο σπουδαίο στην σχέση μας είναι ότι κανένας απ τους δυο μας δεν χρειάζεται να είναι πάντα σωστός ή πάντα δυνατός ή πάντα έξυπνος ή πάντα πρώτος. Έχουμε αρκετή αλληλεγγύη μεταξύ μας και εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον ώστε μπορούμε να είμαστε πάντα ο αληθινός εαυτός μας. ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΛΛΑΓΗΣ Βασίλης Καλαμπαλίκης, Ψυχολόγος, Υπεύθυνος ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ Οι γυναίκες στην Ελλάδα, στην Ευρώπη αλλά και στον Κόσμο βρίσκονται αντιμέτωπες με ποικίλες καταστάσεις συναισθηματικής, ψυχολογικής και σωματικής βίας. Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι διαστάσεις της διακίνησης γυναικών (trafficking), της πορνείας καθώς και της κατάχρησης ψυχοτρόπων ουσιών είτε νόμιμων, συνταγογραφούμενων είτε παράνομων. Το αλκοόλ στις γυναίκες αποτελεί επίσης φαινόμενο σε έξαρση και σε σχέση με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα η ηλικιακή ομάδα των 35-50 κατέχει σημαντικά τα πρωτεία. Η ανάγκη για εργασία και αυτονόμηση, ο ανταγωνισμός και οι συγκρούσεις με το άλλο φύλο, η μοναξιά και η αίσθηση αποτυχίας και απογοήτευσης, τα οικονομικά προβλήματα και σε πολλές περιπτώσεις οι συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης, οι υπερβολικές απαιτήσεις του «σωστού» τρόπου ζωής, η προσωπικότητα είναι μερικοί από τους παράγοντες που συμβάλουν στην κατάχρηση ψυχοτρόπων ουσιών. Η κατάχρηση ουσιών στις γυναίκες έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Αύξηση της χρήσης νόμιμων συνταγογραφούμενων φαρμάκων (πάνω από 100 εκατομμύρια δόσεις αγχολητικά την ημέρα σύμφωνα με τον ΕΟΦ). Κατάχρηση αλκοόλ και διπλό η τριπλό στίγμα. Ζητήματα τζόγου (το 18% των παιχτών είναι γυναίκες). Το 15%-20% των ατόμων στην χρήση ηρωίνης είναι γυναίκες (στοιχεία ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ). Στην ηλικία 15-19 ετών η αναλογία αγοριών / κοριτσιών σχετικά με την χρήση κάνναβης είναι 2,5:1 (ΕΠΙΨΥ). Στο ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ στους 10 εξυπηρετούμενους οι 2 είναι γυναίκες και σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζουν πολλαπλά ζητήματα με κυρίαρχο το «χάσιμο» της αξιοπρέπειας, τον εξευτελισμό της προσωπικότητας. Σε σχέση με τους άνδρες φαίνεται η κοινωνική κατακραυγή για την κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ να είναι πιο έντονη. Ο δρόμος για την αλλαγή υπάρχει με όχημα την αναζήτηση της πίστης στον εαυτό, την επιείκεια προς αυτόν, την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και ενεργειών που στοχεύουν στην πραγματική ενδυνάμωσή τους με σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κουλτούρας του φύλου τους. Η εκπαίδευση σε αντικείμενα που θα επιλέξουν είναι επίσης σημαντικός παράγοντας και ίσως κυρίαρχος στόχος είναι η έμφαση στα αποθέματα των γυναικών αποφεύγοντας την αρνητική κριτική και αυτοκριτική. Στην αναζήτηση αυτού του ιδιαίτερα προσωπικού δρόμου είναι πάντα πολύτιμοι οι συνοδοιπόροι. ΒΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΧΩΡΟ-ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Όλγα Ζηκοπούλου, Ψυχολόγος, Υποψήφια Διδάκτωρ του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στη βία και στη σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο συγκριτικά με τους άνδρες. Η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας αποτελεί άμεση διάκριση λόγω φύλου, η οποία συντηρείται από τις στερεότυπες αντιλήψεις που επικρατούν σχετικά με τη γυναικεία απασχόληση. Η κρίση που διέπει σήμερα τις εργασιακές σχέσεις καθώς και η ελλιπής ενημέρωση αναφορικά με το τον εργασιακό νόμο είναι δύο παράγοντες που εντείνουν τα φαινόμενα αυτά. Μορφές ψυχολογικής βίας η σεξουαλική παρενόχληση ο εκφοβισμός: επαναλαμβανόμενη και εμπρόθετη επιθετική συμπεριφορά μέσω εκδικητικών, μνησίκακων, κακόβουλων ή εξευτελιστικών προσπαθειών για να υποβιβαστεί ένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων. η ηθική παρενόχληση: αρνητικά σχόλια, κριτική, απομόνωση, φημολογία Μια μελέτη του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος στην οποία έλαβαν μέρος 31 Ευρωπαϊκές Χώρες βρήκε ότι οι περισσότερες γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες αναφέρουν ότι πέφτουν θύματα εκφοβισμού στο χώρο εργασίας. Άλλες διεθνείς μελέτες αναφέρουν ότι 40-90% των γυναικών έχουν υποστεί κάποια μορφή βίας κατά τη διάρκεια της εργασιακής τους ζωής. Ωστόσο η βία στους χώρους εργασίας αποτελεί ένα «κρυμμένο πρόβλημα» καθώς το τι ορίζεται κάθε φορά ως βία εξαρτάται από ποικίλους πολιτικούς αλλά και κοινωνικούς παράγοντες Ορισμός του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (2002) για την σεξουαλική παρενόχληση: Η παρενόχληση αφορά σε οποιαδήποτε ανεπιθύμητη συμπεριφορά συνδεόμενη με το φύλο ενός προσώπου, με σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου αυτού και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος. Η σεξουαλική παρενόχληση αφορά σε οποιαδήποτε μορφή ανεπιθύμητης λεκτικής ή μη λεκτικής ή σωματικής συμπεριφοράς σεξουαλικού χαρακτήρα. Μπορεί να εκφραστεί με διάφορους τρόπους όπως: Με πράξεις (αγγίγματα, χάδια) Λόγια (ερωτικές και ανήθικες προτάσεις) Επίδειξη πορνογραφικού υλικού Συμπεριφορές εκφοβισμού (γελιοποίηση, φημολογία) 10

Αποτελεί μία μορφή έμφυλης βίας που παραβιάζει την αρχή ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην εργασία. Προνόμια με αντάλλαγμα το σεξ: «ένας άνδρας τουλάχιστον ισόβαθμος ή ανώτερος, έχει σεξουαλικές απαιτήσεις από μία γυναίκα είτε υποσχόμενος διάφορες ανταμοιβές είτε απειλώντας για τιμωρία Σεξουαλικά παρενοχλητικό περιβάλλον: οι περισσότεροι άνδρες συμφωνούν είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα στην παρενόχληση όλων των γυναικών (εντοπίζεται σε θέσεις εργασίας που κυριαρχούν άνδρες). Η ελληνική εμπειρία: Περισσότερες οι γυναίκες-θύματα έναντι των ανδρών. Έρευνα του 2002: 66.7% γυναικών έχει υποστεί τουλάχιστον μία φορά σεξουαλική παρενόχληση. Έρευνα του 2003: 10% των γυναικών είχε προσωπική εμπειρία παρενόχλησης. 30% γνώριζε παρόμοια περιστατικά. Τα θύματα συνήθως δεν καταγγέλλουν το περιστατικό. Μόλις το 8% το αναφέρει στον εργοδότη, ενώ το 17% ζητά την αλλαγή τμήματος. Κύριες μορφές αντίδρασης: Παραίτηση ή απαίτηση από το δράστη να σταματήσει. Τα περισσότερα περιστατικά παρενόχλησης περιλαμβάνουν περισσότερες από μία παρενοχλητικές συμπεριφορές και περίπου τα μισά γίνονται κατ επανάληψη. Ακόμα και όταν η διοίκηση αντιλαμβάνεται τέτοιες συμπεριφορές δεν λαμβάνει δραστικά μέτρα υπέρ του θύματος. Οι συνάδελφοι, αν και γνωρίζουν, δεν αντιδρούν. Υποστηρικτικό ρόλο συνήθως αναλαμβάνουν άτομα του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντο Το προφίλ του δράστη: Ανδρες. Εγγαμοι, έως 45-50 ετών. Με υψηλότερη θέση ιεραρχίας και υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Μόλις το 2-5% είναι ιεραρχικά κατώτεροι. Άνδρες που βρίσκονται σε κρίση μπορεί να παρενοχλήσουν αποζητώντας την επιβεβαίωση. Ακόμη: Το 63%-70% των παρενοχλήσεων προέρχεται από ανώτερους. Το 30%-49% προέρχεται από συναδέλφους ή πελάτες. Το 4-6% των θυμάτων που έχουν παρενοχληθεί καταγγέλλουν και απόπειρα βιασμού. Γυναίκες θύματα Ηλικίας 18-30 ετών. Νεοπροσληφθείσες-όχι σταθερή θέση εργασίας. Ανύπαντρες, διαζευγμένες, μητέρες μονογονεϊκών οικογενειών, μετανάστριες. Γυναίκες με μειωμένη αυτοεκτίμηση (Gruber & Bjorn, 1986). Στην πραγματικότητα: όλες οι γυναίκες, σε οποιαδήποτε θέση ιεραρχίας είναι εν δυνάμει θύματα. Επιπτώσεις αναφορικά με την επαγγελματική καριέρα Μειωμένη ικανοποίηση από την εργασία. Χάνουν τη δουλειά ή την επικείμενη προαγωγή. Δυσλειτουργικές εκτιμήσεις της απόδοσής τους. Πτώση στην απόδοση εξαιτίας του στρες. Συχνές απουσίες. Εργασιακά ατυχήματα. Ανικανότητα για εργασία. Απόσυρση από τη δουλειά. Αλλαγή επαγγελματικών στόχων. Γίνονται στόχος από συναδέλφους και δημιουργείται ένα εχθρικό εργασιακό περιβάλλον. Η πλειοψηφία (70-86%) των γυναικών που πέφτουν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης είτε παραιτούνται είτε απολύονται (ΙΔΙΩ- ΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ) είτε μετατίθενται (ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ). Ψυχολογικές Επιπτώσεις Κατάθλιψη, Άγχος (Μετατραυματική Διαταραχή), Άρνηση. Θυμό, φόβο, απογοήτευση, ευερεθιστότητα. Ανασφάλεια, αίσθημα ντροπής, αίσθημα ότι έχουν προδοθεί, σύγχυση, αισθήματα αδυναμίας, απώλεια αυτοπεποίθησης, έλλειψη κινήτρων, χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ανασφάλεια. Ενοχές, αυτοκατηγορίες, απομόνωση. Αυτοκτονική διάθεση. Έλλειψη συγκέντρωσης. Προσωπική απόσυρση, που συχνά οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση. Αρνητικές επιπτώσεις στην οικογενειακή και ιδιωτική ζωή. Σωματικές Αντιδράσεις Πονοκέφαλοι. Αλλαγές στο σωματικό βάρος. Διαταραχές στον ύπνο, εφιάλτες. Προσβολές πανικού. Προβλήματα με το στομάχι. Δερματολογικές αντιδράσεις. Σεξουαλικά προβλήματα. 11

Τι μπορούν να κάνουν οι γυναίκες Το να αγνοούν την κατάσταση ή με το να αρνούνται ότι συμβαίνει σίγουρα δεν αποτελεί ένα τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος Συμφωνώ με αυτή τη συμπεριφορά; Αυτή η συμπεριφορά με κάνει να νιώθω άβολα; Αυτή η συμπεριφορά παραβιάζει την αξιοπρέπειά μου ως άτομο; Παραβιάζει το δικαίωμά μου να εργαστώ με αξιοπρέπεια σε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον; Να μην κατηγορούν τον εαυτό τους -Δεν φταίνε- Να κάνουν το δράστη υπεύθυνο για τις πράξεις του. Να μην αφήνουν τους άλλους να τους πούνε πώς νιώθουν. Να πουν με άμεσο τρόπο στο δράστη ΟΧΙ. Να πούνε ακριβώς τι έχει κάνει και με ποιον τρόπο ενόχλησε -ΝΑ είναι συγκεκριμένες. Να κρατούνε ένα αρχείο με το τι γίνεται και πότε. Να συμπεριλάβουν ημερομηνίες, ώρες, μέρη, ονόματα των ατόμων που ήταν παρόντα. Να σημειώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις που βιώνεται εξαιτίας της άρνησής σας να ενδώσουν στις επιθυμίες του δράστη. Να σημειώνουν οποιαδήποτε συνάντηση. Να ψάχνουν τις εναλλακτικές επιλογές που έχουν και να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τη χαμένη αίσθηση ελέγχου. Να το πούνε σε κάποιον-η δημοσιοποίηση του γεγονότος αποδυναμώνει το δράστη. Να ενδυναμώσουν το υποστηρικτικό τους δίκτυο. Να μην απομονώνονται. Να πουν ΟΧΙ σε οποιαδήποτε κατάσταση τις κάνει να νιώθουν άβολα. Να βρουν έναν έμπιστο συνάδελφο και να προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι είναι μάρτυρας σε κάποια κατάσταση όπου παρενοχλούνται σεξουαλικά. Να στείλουν ένα αντίγραφο των πολιτικών / κανόνων για τη σεξουαλική παρενόχληση στο άτομο που παρενοχλεί. Να βρουν ποιος είναι υπεύθυνος στη δουλειά τους για τον χειρισμό τέτοιων θεμάτων. Να ενημερωθούν σχετικά με το νομικό πλαίσιο και τον εταιρικό κανονισμό λειτουργίας. ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ Άννα Ευθυμίου, Δικηγόρος, Δημοτική Σύμβουλος Δήμου Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος της ΜΚΟ «ΝΕΟΙ» Η γυναίκα σήμερα συμμετέχει δυναμικά στην κοινωνική ζωή του τόπου, μορφώνεται, εξελίσσεται επαγγελματικά, κατακτά τομείς που μέχρι πρότινος ήταν απολύτως απαγορευμένοι γι αυτήν. Ωστόσο, φαίνεται ότι στην πράξη δεν έχει γίνει ακόμη εφικτό να δημιουργηθούν συνθήκες πραγματικής ισότητας στον τομέα της απασχόλησης. Μέρος του προβλήματος είναι η μικρή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, η ανισότητα ευκαιριών, οι μειωμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξη, η πολλαπλότητα του ρόλου τους, η αδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, η ανεπαρκής συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και σε δράσεις αναβάθμισης των προσόντων τους, αποτελούν ορισμένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σήμερα και τα οποία οδηγούν στην εμφάνιση φαινομένων διάκρισης, ειδικότερα στον εργασιακό τομέα. Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει θέματα εργασίας των γυναικών θέλει προσοχή μας, μιας και βρίσκει τη σημαντικότερη εκδήλωση του στον τομέα που αφορά τη νομική ισότητα των δυο φύλων. Σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα του 2001(ΦΕΚ 85/Α/18-4-2001) και το Άρθρο 4 παρ.2: «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις». Επίσης σχετικά με τη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της ανισότητας αναφέρεται ότι, σύμφωνα με το Άρθρο 116 παρ.2: «Δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος μεριμνά για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών». Νομοθέτημα Ν 3488/2006 όπου τηρεί πλήρως της οδηγίες της Ευρωπαϊκής ένωσης ώστε να επιτευχθεί πλήρως η αρχή της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στον εργασιακό χώρο. Επίσης για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2006 ψηφίστηκε η νομική κατοχύρωση της προστασίας από παρενόχληση στο χώρο της εργασίας. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου αντιμέτωποι με ποινές φυλάκισης από έξι μήνες έως τρία χρόνια θα βρίσκονται τα άτομα που στους χώρους εργασίας, παρενοχλούν σεξουαλικά συναδέλφους τους καθώς και προσωρινή αναστολή λειτουργίας της επιχείρησης. Τέλος, το 2007 ορίστηκε ως Ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών για όλους, όπου δίνεται μια νέα ώθηση κατά των διακρίσεων. Στόχος του είναι η ενημέρωση των ατόμων για τα δικαιώματα τους και η προώθηση της διαφορετικότητας και των ίσων ευκαιριών. Μπορεί το θεσμικό πλαίσιο να κατοχυρώνει την πολυπόθητη ισότητα ανδρών και γυναικών, ωστόσο στην πράξη φαίνεται πως εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να υφίσταται ανισότητα εύκαιρων ανάμεσα στα δυο φύλα. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα ήταν σκόπιμη η θεσμοθέτηση διατάξεων και η λήψη μέτρων, που ανοίγουν τους ορίζοντες στις εργαζόμενες: 1. για ισότιμη συμμετοχή στην εργασία, 2. στα κέντρα λήψης αποφάσεων, 3. στην παραγωγή, 4. στα οικονομικά και κοινωνικά αποτελέσματα και στις κοινωνικές οργανώσεις. 12

Πέρα από τα μέτρα αυτά και ειδικότερα για την ανεργία των γυναικών προτείνεται: Η ανατροπή του καταμερισμού εργασίας κατά φύλο και η κατάργηση των διακρίσεων στην εργασία, αμοιβή, εκπαίδευση. Η λήψη πρόσθετων μέτρων για την προστασία της μητρότητας. Η δημιουργία και στήριξη κέντρων εξωσχολικής πρωτοβουλίας, με πρωτοβουλίες Κράτους, Εργατικών Κέντρων-Κοινωνικών Φορέων. Η επέκταση του θεσμού του Ολοήμερου Σχολείου προκειμένου, εκτός των άλλων, να βελτιωθούν οι συνθήκες συμφιλίωσης της εργασίας και της οικογένειας για την εργαζόμενη γυναίκα. Θα μπορούσαν να αναφερθούν, μεταξύ άλλων, ότι χρειάζεται αλλαγή στην νοοτροπία των εργοδοτών, ο επιμερισμός των προκαταλήψεων και τις φοβίες, καθώς και την έλλειψη ευαισθησίας σε συνδυασμό με τον ο ελλιπή κρατικό έλεγχος, και η μη επιβολή κυρώσεων στους φορείς. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Α) Μητρότητα. Β) Σεξουαλική Παρενόχληση. Ειδικότερα για τη μητρότητα ισχύουν τα εξής: Σύμφωνα με το άρθρο 36 του Ν.3996/2011, απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας εργαζόμενης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία. Εάν η εργαζόμενη παρουσιάσει προβλήματα στην εγκυμοσύνη, δικαιούται άδεια ασθενείας την οποία λαμβάνει από γυναικολόγο του ασφαλιστικού φορέα που ανήκει. Για όσο διάστημα βρίσκεται σε άδεια ασθενείας επιδοτείται από τον ασφαλιστικό φορέα (σαν οποιαδήποτε ασθένεια) και δεν επιτρέπεται να εργάζεται. Ο υπολογισμός της διαρκείας της αδείας φροντίδας παιδιού αρχίζει από την ημερομηνία του τοκετού. Η άδεια χορηγείται από την ημέρα λήξεως της αδείας λοχείας και συνίσταται στην παροχή μίας ώρας απουσίας κάθε ημέρα επί 2,5 έτη, ή, κατόπιν συμφωνίας, στην παροχή 2 ωρών απουσίας κάθε ημέρα επί 12 μήνες και εν συνεχεία 1 ώρας επί 6 επί πλέον μήνες ή ισόχρονη προς το μειωμένο ωράριο άδεια περίπου 3,5 μηνών. Την άδεια απουσίας για λόγους φροντίδας του παιδιού, δικαιούνται: Ο πατέρας εφόσον δεν κάνει χρήση αυτής η εργαζόμενη μητέρα. Οι θετοί γονείς παιδιού ηλικίας ως έξι ετών, υπό τους ίδιους ως άνω όρους των φυσικών γονέων και χρονική αφετηρία την υιοθεσία. Οι άγαμοι γονείς. Το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης έχει αναλυθεί σε προηγούμενη ενότητα. CYBER BULLYING: ΝΕΑ ΜΟΡΦΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Βασιλική Γκουντσίδου Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Προγράμματος cost για το Cyberbullying, Φυσικός, Τμήμα Φυσικής, Α.Π.Θ. Βullying είναι: ο επαναλαμβανόμενος εκφοβισμός ατόμων με πραγματική ή απειλούμενη μαρτυρική ποινή φυσικής, προφορικής, γραπτής, ή συναισθηματικής κακομεταχείρισής τους, ή της αρπαγής της περιουσίας τους. Συμπεριλαμβάνει και τις περιπτώσεις ύβρεων κατά του φύλου, της εθνικότητας, της φυλής ή ιδιαιτερότητας κάποιου. Περιλαμβάνει: 1. Χρησιμοποίηση υβριστικών ή περιπαικτικών εκφράσεων. 2. Απειλές και εκβιασμός. 3. Σωματική βία, χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, σπρωξίματα. 4. Κλοπές. 5. Ζημιές στην προσωπική περιουσία κάποιου. 6. Επιδιωκόμενη απομάκρυνση των φίλων. 7. Εσκεμμένο ή συχνό αποκλεισμό μαθητών από κοινωνικές δραστηριότητες. 8. Διάδοση κακοηθών και ψευδών φημών. 9. Εκβιαστικά τηλεφωνήματα, ή τηλεφωνήματα σε ακατάλληλες ώρες χωρίς απάντηση. Το cyberbullying είναι ξενόφερτος και νεοαποκτηθείς όρος που αναφέρεται στον εκφοβισμό και την παρενόχληση με τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μηνυμάτων, blogs, κινητών τηλεφώνων και ιστοσελίδων. Άλλες ονομασίες: electronic bullying, electronic harassment, e-bullying, S.M.S. bullying, mobile bullying, online bullying, digital bullying or internet bullying. Είδη cyberbullying: 1. Text message bullying. 2. Picture / Video Clip bullying (via mobile phone cameras). 3. Phone call bullying. 4. e-mail bullying. 5. Chat-room bullying. 6. Bullying through instant messaging. 7. Bullying via websites. 13

Ποια είναι κατά τη γνώμη των εφήβων τα πλεονεκτήματα από τη χρήση του διαδικτύου: 1. Διατήρηση φιλίας λόγω αποστάσεων. 2. Περνάς την ώρα αντί να βλέπεις τηλεόραση. 3. Ενημέρωση. 4. Κρατώ επαφή. 5. Ανταλλαγή εμπειριών. 6. Γρήγορη επικοινωνία. 7. Αίσθηση κοινωνικότητας. 8. Just for fun. 9. Επικοινωνία εφόσον δεν είναι δυνατή η διαπροσωπική σχέση λόγω φορτωμένου προγράμματος. 10. Είναι ένας ανέξοδος, γρήγορος και ενδιαφέρον τρόπος να επικοινωνείς. 11. Νιώθεις άνετα γιατί ο συνομιλητής δε σε βλέπει να κοκκινίζεις. 12. Ηλεκτρονική ατζέντα. 13. Επικοινωνία με φίλους σε άλλες χώρες. 14. Γνωριμίες με νέα άτομα που έχουν κοινά ενδιαφέροντα με σένα. 15. Ανταλλαγή στοιχείων. 16. Κουτσομπολιά, εύρεση ατόμων (π.χ. παλαιών συμμαθητών), προβολή (π.χ. διαφήμιση συγκροτημάτων, events, μαγαζιών κλπ). 17. Μεταφορά αντιλήψεων, γνώσεων, ενδιαφερόντων. 18. Δωρεάν επικοινωνία. 19. Νέες γνωριμίες. 20. Διεύρυνση ενδιαφερόντων. Ποια είναι κατά τη γνώμη των εφήβων τα μειονεκτήματα από τη χρήση του διαδικτύου: 1. Η ευκολία με την οποία δίνει κάποιος λεπτομέρειες για το άτομο του. 2. Λάθος χρήση του διαδικτύου. 3. Τυποποίηση επικοινωνίας. 4. Αλλοτρίωση της γλώσσας (greeklish). 5. H κράτηση των στοιχείων σου ακόμα και διαγράψεις τον λογαριασμό σου. 6. Εθισμός. 7. Αποξένωση. 8. Αποκοινωνικοποίηση. 9. Η πιθανή παρενόχληση από αγνώστους. 10. Σε προσεγγίζουν άγνωστοι. 11. Ρατσιστικά και εθνικιστικά groups. 12. Ανόητες γνωριμίες. Το Διαδίκτυο έχει μια ιδιάζουσα δομή και λειτουργεί με διαφορετικούς κανόνες από ότι οι παραδοσιακές πόλεις που μεγαλώσαμε. Δεν ξέρουμε πού είναι ακριβώς αλλά βρίσκεται παντού. Δεν πάμε σ αυτό, απλά κάνουμε log in και έρχεται σε μας. Δεν χρειάζεται να δείξουμε την ταυτότητά μας αλλά όποιο προφίλ επιλέξουμε εμείς (δεύτερη ζωή) Πού μπορούν να απευθυνθούν οι γονείς: Θεσσαλονίκη και Αθήνα η ομάδα δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος. (To 2012 μόνο στη Θεσσαλονίκη εξετάστηκαν 817 περιπτώσεις ηλεκτρονικού εγκλήματος και 40 τηλεφωνήματα κατά μέσο όρο ημερησίως δέχονται από γονείς για τη χρήση των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης). www.synigoros.gr, με την ειδική υπηρεσία του συνηγόρου του παιδιού σε συνεργασία με την ENOC, (European Network of Young Advisors). 3.Saferinternet www.safeline.gr www.dart.gov.gr Αν το παιδί σας υπήρξε θύμα: Διστάζει να χρησιμοποιήσει τον Η/Υ ή γενικότερα τις ηλεκτρονικές συσκευές. Αποφεύγει να συζητά για τον τρόπο με τον οποίο ασχολείται με τον Η/Υ. Δείχνει εξαιρετικά ανήσυχο όταν παίρνει κάποιο ηλεκτρονικό μήνυμα. Είναι ευερέθιστο, λυπημένο και παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης μετά τη χρήση του Η/Υ. Αναζητά τρόπους εκδίκησης. Αν κάποιος περάσει από δίπλα του σταματά απότομα την εργασία του ή βγαίνει από το διαδίκτυο. Παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο, δεν αισθάνεται καλά, έχει πονοκεφάλους, απομακρύνεται από τους φίλους του και τους δικούς του ανθρώπους, γίνεται έντονα αντικοινωνικό, παρουσιάζει ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας. Παρουσιάζει μείωση της απόδοσής του στο σχολείο. Πιθανόν το παιδί σας να παρενοχλεί άλλα παιδιά αν: Χρησιμοποιεί πολλούς λογαριασμούς (accounts) ή λογαριασμούς που δεν είναι δικοί του. Αν κάποιος περάσει από δίπλα του σταματά απότομα την εργασία του ή βγαίνει από το διαδίκτυο. Όταν ασχολείται με τον Η/Υ ή με το κινητό γελάει υπερβολικά και παρουσιάζει κάποια ιδιόμορφη συμπεριφορά. Αποφεύγει να συζητά για τη χρήση του κινητού ή του Η/Υ. Είναι φανατικός χρήστης του Η/Υ και κάθεται πολλές ώρες μπροστά στην οθόνη όταν είναι μόνος του ή και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Είναι ευερέθιστος και αναστατώνεται πολύ αν του απαγορευτεί η πρόσβαση στις ηλεκτρονικές συσκευές. Συμβουλές προς γονείς: Δώστε απεριόριστη αγάπη και προσοχή στο παιδί σας. Τα παιδιά χωρίς έλεγχο από το σπίτι παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς. 14

Να επιβλέπετε τη χρήση που διαδικτύου από τα παιδιά σας. Η ζωή σας να αποτελεί παράδειγμα για τα παιδιά σας. Να μη γίνεται το παιδί σας μάρτυρας βίαιων περιστατικών στο σπίτι ή στην τηλεόραση. Βοηθείστε το παιδί σας να υψώσει το ανάστημά του έναντι της βίας. Διδάξτε το να απαντά ήρεμα, αλλά με προσεκτικές κουβέντες όταν το βρίζουν ή το απειλούν. Βοηθείστε το να καταλάβει ότι μια πραγματικά θαρραλέα και ηγετική φυσιογνωμία μπορεί να αντισταθεί στη βία και όχι να γίνει οπαδός της. Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε σα γονείς ή εκπαιδευτικοί 1. Να ενημερώσουμε, τους δράστες, τα θύματα, τους μάρτυρες. Για να αποφευχθούν καταστροφικές συνέπειες για τη μετέπειτα ζωή τους θα πρέπει να μην είναι παθητικοί δέκτες ή επιθετικοί αλλά να βοηθηθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και οι μάρτυρες να μη φοβούνται να αποκαλύψουν την αλήθεια. 2. Να συμβουλεύσουμε τα παιδιά να είναι σε επαγρύπνηση και να έχουν αυτοπεποίθηση. Όλοι έχουν το δικαίωμα στη διαφορετικότητα, στην προσωπική ελευθερία και δεν είναι υποχρεωμένοι να υφίστανται την απομόνωση, τον εξευτελισμό, τη βία και την υποτίμηση από τους άλλους. Όποιος το πιστέψει αυτό για τον εαυτό του μπορεί να πείσει και τους άλλους. 3. Ζητείστε από τα παιδιά σας να διευρύνουν τον κύκλο των φίλων τους και να προσέχουν ο ένας τον άλλο. 4. Να αποφεύγουν χώρους πιθανής επίθεσης. 5. Να χρησιμοποιούν κατάλληλο λεξιλόγιο. Το να αγνοούν τους άλλους δεν είναι πάντα η καλύτερη συμβουλή. 6. Οι δράστες δεν επιθυμούν να υπάρχουν μαρτυρίες. Αν υποστεί κάποιο παιδί παρενόχληση να καταγράψει αμέσως το περιστατικό και να το αναφέρει στο δάσκαλο ακόμη και σε κάποιο γιατρό. Προσοχή: Δεν προωθούμε μηνύματα cyberbullying. Αν γνωρίζουμε ότι κάποιος φίλος μας είναι θύτης να τον συμβουλέψουμε να σταματήσει. Να μπλοκάρουμε την επικοινωνία με τους θύτες. Να εμπιστευόμαστε το πρόβλημά μας στους γονείς στους δασκάλους και τους γιατρούς μας. ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ευγενία Πετρίδου Καθηγήτρια Μάνατζμεντ, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ. Επιστημονικώς υπεύθυνη της Μονάδας Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας (MOKE) του Α.Π.Θ Η επιχειρηματικότητα έχει γίνει το αγαπημένο σύνθημα της παγκόσμιας οικονομίας, ενώ στη χώρα μας ακόμα προσπαθούμε να την απενεχοποιήσουμε και να την απομυθοποιήσουμε. Η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα: Αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης ü Οι Έλληνες αντέδρασαν δυναμικά στην κρίση ιδρύοντας μικρές επιχειρήσεις ü Οι δυσκολίες ίδρυσης, επιβίωσης ανάπτυξης της νέας επιχείρησης χειροτερεύουν χρόνο με το χρόνο. κύρια αιτία: η έλλειψη κερδοφορίας και όχι η έλλειψη ρευστότητας ü Το ποσοστό των καθιερωμένων επιχειρηματιών δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά τα τελευταία 5 χρόνια ü Οι νεοϊδρυόμενες επιχειρήσεις έχουν περιορισμένες εξαγωγές και μικρές προοπτικές δημιουργίας απασχόλησης. ü Οι νεοϊδρυόμενες επιχειρήσεις προσφέρουν καινοτομικά προϊόντα και υπηρεσίες σε άλλες επιχειρήσεις, αλλά η χρήση νέας τεχνολογίας περιορίζεται. ü Οι νέοι θεωρούν την επιχειρηματικότητα: ως καλή επιλογή σταδιοδρομίας, φοβούνται την αποτυχία αλλά δε αποθαρρύνονται δραστηριοποιούνται από ανάγκη αναγνωρίζουν ότι σήμερα υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες ü Οι ηλικίες αυτών που επιχειρούν περισσότερο: 2010: 45-54 ετών 2011: 35-44 ετών ü H γυναικεία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα σε σύγκριση με άλλες χώρες ü Η γυναικεία επιχειρηματικότητα παρουσιάζει φθίνουσα τάση επειδή: ωθούνται εκτός αγοράς εξαιτίας της ύφεσης και του παραμερισμού τους από τους άντρες ü Το θεσμικό περιβάλλον δεν ευνοεί την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα: η χρηματοδοτική υποστήριξη οι εθνικές πολιτικές η νομοθεσία ü Αρνητικές οι στάσεις απέναντι στην επιχειρηματικότητα ü Ικανοποιητική εκπαίδευση για την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας Κοινωνική Οικονομία-Κοινωνική Επιχειρηματικότητα Η Κοινωνική Οικονομία περιλαμβάνει οικονομικές δραστηριότητες που αναλαμβάνονται από τις Κοινωνικές επιχειρήσεις (π.χ. συνεταιρισμούς, σωματεία, ενώσεις / κοινωνίες αυτοβοήθειας,) που δεν εντάσσονται στον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα, ούτε στον δημόσιο τομέα, αλλά συστήνουν έναν τρίτο τομέα της Οικονομίας. 15

Οι γυναικείοι αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί, θεωρούνται μια μορφή κοινωνικών επιχειρήσεων. Στην Ελλάδα έχει θεσπιστεί ο νόμος Ν. 4019/2011 για την «Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα» Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.). Είδη Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.): α) Κοιν.Σ.Επ. κοινωνικής φροντίδας: παράγουν και προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες που εξυπηρετούν κοινωνικέςπρονοιακές ανάγκες ευάλωτων ομάδων πληθυσμού β) Κοιν.Σ.Επ. συλλογικού και παραγωγικού σκοπού: παράγουν και προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες που προάγουν τοπικά και συλλογικά συμφέροντα σε τομείς πολιτισμού, περιβάλλοντος, εκπαίδευσης, κοινής ωφέλειας γ) Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης: αυτές που απασχολούν σε ένα μεγάλο ποσοστό άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες Η δυναμική της γυναικείας επιχειρηματικότητας Πριν την κρίση: 50% καθιερωμένες γυναίκες επιχειρηματίες 50% καθιερωμένοι άνδρες επιχειρηματίες το 2011: 31,5% καθιερωμένες γυναίκες επιχειρηματίες 68,5% καθιερωμένοι άνδρες επιχειρηματίες Οι άνδρες αναλαμβάνουν και τη λειτουργία της οικογενειακής επιχείρησης ü Οι ηλικίες που οι γυναίκες εισέρχονται τώρα στον επιχειρηματικό στίβο είναι μικρότερες και ίδιες με τους άντρες (μέση ηλικία 39 περίπου έτη). ü οι γυναίκες επιχειρηματίες με μεταπτυχιακές σπουδές είναι περισσότερες από τους άνδρες (13,8% έναντι 12,4%). ü Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση σε γνώσεις / δεξιότητες (82,8% γυναίκες, 76,3% άνδρες), αλλά φοβούνται περισσότερο. ü Εξαγωγικός προσανατολισμός επιχειρήσεων : 8,9% γυναικών, 6,4% ανδρών. ü Επιχειρήσεις σε κλάδους υψηλής και μεσαίας τεχνολογίας: 10,1% γυναικών 5% ανδρών. Οι Γυναικείοι Αγροτουριστικοί Συνεταιρισμοί που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά σε τομείς όπως: έκθεση και διανομή αγροτουριστικών προϊόντων, υπηρεσίες τροφοδοσίας και ψυχαγωγίας, τουριστικά γραφεία που διοργανώνουν δραστηριότητες στο ύπαιθρο και τουριστικές εκδρομές οικολογικού ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος, παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων και χειροποίητων ειδών λαϊκής τέχνης κ.ά, πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται από τον πρόσφατο Ν. 4019/11, ίδρυσης μιας Κοιν. Σ.Επ. με οποιαδήποτε μορφή (Κοιν.Σ.Επ. κοινωνικής φροντίδας, συλλογικού και παραγωγικού σκοπού, ένταξης). Ενδεικτικές περιοχές για ανάπτυξη γυναικείας κοινωνικής επιχειρηματικότητας: ü περιβάλλον, ü παροχή υπηρεσιών για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ü ιατρικός, νοσηλευτικός τομέας, ü πολιτισμός. Οι Ελληνίδες επιχειρηματίες έχουν τα προσωπικά χαρακτηριστικά, τη μόρφωση, τις δεξιότητες, αλλά κύρια το πάθος για να επιχειρήσουν. 16

ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Αικατερίνη Σαρρή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, τμήμα Βαλκανικών Σπουδών. Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες επιχειρηματίες συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της παγκόσμιας επιχειρηματικότητας παρατηρείται χάσμα σε αυτόν τον τομέα ανάμεσα στα δυο φύλα. Η επιχειρηματικότητα είναι μία. Όμως τα χαρακτηριστικά αυτών που την ασκούν και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ασκείται είναι που κάνουν τη διαφορά. Έτσι, το ότι οι γυναίκες, διαφέρουμε από τους άνδρες λόγω της φύσης μας, των ρόλων μας και των κοινωνικών αντιλήψεων είναι γεγονός και δεν μπορούμε να το αρνηθούμε. Για παράδειγμα τεκμηριώνεται επιστημονικά ότι οι γυναίκες υπερέχουν στις διαπροσωπικές σχέσεις και είναι συναισθηματικά πιο έξυπνες. Επιπλέον, διαφοροποιούνται από τους άνδρες ως προς τα κίνητρα έναρξης της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας και τον τομέα δραστηριοποίησης τους, ενώ αντιμετωπίζουν γενικά δυσκολίες, συγκριτικά με τους άνδρες, στο οικογενειακό, στο ευρύτερο οικονομικό και στο κοινωνικό περιβάλλον. Άλλωστε, η γυναίκα παραμένει το κύριο μέλος της οικογένειας που είναι επιφορτισμένο με το νοικοκυριό και τη φροντίδα των παιδιών και επομένως η εξισορρόπηση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Όπως επίσης, γεγονός είναι, ότι οι γυναίκες, όταν οι άνδρες τους το επιτρέψουν, μπορούν πραγματικά να κάνουν θαύματα. Όπως και οι άνδρες, όταν οι γυναίκες τους στηρίζουν. Το κακό είναι ότι το πρώτο είναι το ζητούμενο ενώ το δεύτερο θεωρείται δεδομένο. Σχήμα 1: Παράγοντες ανισότητας στην αγορά εργασίας παρά τη νομική κατοχύρωση δικαιωμάτων των γυναικών σχετικά με την καταπολέμηση των διακρίσεων. Αγορά εργασίας Νομική κατοχύρωση Ισότητα φύλων Καταπολέμηση διιακρίσεων Κοινωνική προκατάληψη Διαφορά αμοιβών Μικρή συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίας Επαγγέλματα ευέλικτης μορφής απασχόλησης Συγκέντρωση σε ορισμένους κλάδους εργασίας Μικρή ή κατ οίκον απασχόληση Η αναγνώριση λοιπόν της διαφορετικότητας του φύλου στην επιχειρηματικότητα αποτελεί πραγματικότητα που επιβάλλεται υπό το πρίσμα της οικονομικής ανάπτυξης-μην ξεχνάμε ότι οι γυναίκες αποτελούν το μισό του πληθυσμού της γης-και της ισότητας των φύλων και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επινόημα του φεμινιστικού κινήματος. Έτσι, στο πλαίσιο της αναγνώρισης της διαφορετικότητας του φύλου στην επιχειρηματικότητα, επιβάλλεται η προσέγγιση και η στήριξη των δυνητικών αλλά και των υφιστάμενων γυναικών επιχειρηματιών να διαφοροποιούνται. Το ίδιο και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται αλλά και τα άτομα που τις στηρίζουν. Για το λόγο αυτό υπάρχουν εξειδικευμένες δομές που παρέχουν τις σχετικές υπηρεσίες. Σε ότι αφορά στα βήματα για την έναρξη του «επιχειρείν» από γυναίκες, αυτά δεν αλλάζουν, παραμένουν τα ίδια, όπως και στην περίπτωση των ανδρών, είτε αυτά αφορούν το επιχειρηματικό σχέδιο ή την υλοποίηση του (επιχειρηματική ιδέα-αξιολόγηση και οριστικοποίηση, έρευνα αγοράς, σχεδιασμός και οργάνωση λειτουργίας, μάρκετινγκ, χρηματοοικονομικά, ανθρώπινου δυναμικού, κλπ). Σε κάθε περίπτωση, η επιχειρηματικότητα σήμερα, μέσα σε μία οικονομία όπως η Ελληνική της οποίας ο δημόσιος τομέας συρρικνώνεται, ο ρόλος του κοινωνικού κράτους μειώνεται, η πίστη στο πολιτικό σύστημα δοκιμάζεται, οι κοινωνικές ανισότητες, η ανεργία και η ανασφάλεια για το άμεσο και απώτερο μέλλον αυξάνονται, μπορεί να είναι η απάντηση για την υγιή σταδιακή οικονομική ανάπτυξη. Αυτό ισχύει με την προϋπόθεση οι εδραιωμένες και οι νεοφυείς επιχειρήσεις να χαρακτηρίζονται από δυναμισμό, δημιουργικότητα, καινοτομία και εξωστρέφεια σε μια κοινωνία απαλλαγμένη από στερεότυπα και παθογένειες, όπου γυναίκες και άνδρες μαζί να συμπορεύονται για τη δημιουργία προστιθεμένης αξίας. Άλλωστε η επιχειρηματικότητα γενικά είναι θέμα των πολλών και όχι των λίγων. Είναι θέμα κοινωνικοοικονομικό. Είναι θέμα κατεξοχήν δημιουργικό, είναι θέμα που δημιουργεί προστιθέμενη αξία (+) και απαιτεί «συν»: συνεργασία, συνεταιρισμό, συνασπισμό, συνοχή, συνέπεια, συνδιαλλαγή, συν-ανταγωνισμό, συνύπαρξη, συνεισφορά από γυναίκες και άνδρες. 17

ΦΟΡΕΙΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Έφη Καρακίτσου, Διευθ. Σύμβουλος Magnet Advertising, Ιδρυτικό μέλος iforu Παρουσίαση του iforu www.iforu.gr Πώς ξεκίνησε Είμαστε 8 γυναίκες από διαφορετικούς επιχειρηματικούς κλάδους. Συναντηθήκαμε το 2010, τυχαία, στο συνέδριο «Invest for the Future» στην Κωνσταντινούπολη. Επιστρέφοντας, αποφασίσαμε πως θέλαμε να βοηθήσουμε, με κάποιον τρόπο, νέες γυναίκες που επιλέγουν το επιχειρείν ως καριέρα. Έτσι δημιουργήθηκε το «iforu Greek Mentoring Network» για την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Όραμα Οι γυναίκες έχουν καταπληκτικές ιδέες και λειτουργούν μ έναν τρόπο, που τις διαφοροποιεί από τους άνδρες. Όταν αντιλαμβάνονται τις δυνατότητές τους και ενθαρρύνονται για να τις αξιοποιήσουν, είναι ικανές να κάνουν θαύματα. Παραδοσιακά, η Ελληνική κοινωνία δεν έχει, μέχρι στιγμής, ενθαρρύνει τις γυναίκες ν ακολουθήσουν το δρόμο του επιχειρείν. Πάντα τους προτείνονται πιο «ασφαλείς», υπαλληλικές επιλογές. Η οικονομία της χώρας όμως χρειάζεται υγιείς, καινοτόμες, εξωστρεφείς, ανθρώπινες επιχειρήσεις και για να τις αποκτήσει, πρέπει να υποστηρίξει και να ενισχύσει τις Ελληνίδες. Το όραμά μας είναι να δούμε τις Ελληνίδες να παίρνουν τη θέση που τους ανήκει στον επιχειρηματικό στίβο, να παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη νέα τάξη πραγμάτων. Γι αυτό θέλουμε να δημιουργήσουμε το καλύτερο δίκτυο Mentoring, για νέες γυναίκες που επιθυμούν να γίνουν πετυχημένες επιχειρηματίες. Θέλουμε να συνδέσουμε άμεσα τις αποφοίτους των Πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις, σε επίπεδο τόσο εκπαίδευσης όσο και δικτύωσης. Αποστολή 1. Η ενίσχυση, υποστήριξη, δικτύωση και προώθηση των νέων γυναικών-επιχειρηματιών, μέσα απ την έρευνα και την πληροφόρηση, έτσι ώστε να μπορούν να πετύχουν τους επιχειρηματικούς τους στόχους. 2. Η έρευνα και μελέτη όλων των θεμάτων που άπτονται του γυναικείου επιχειρείν (από τη δημιουργία μιας επιχείρησης και τη χρηματοδότησή της μέχρι την εκπαίδευση, τη συμβουλευτική και τη δικτύωση σε όλα τα επίπεδα). 3. Να παρέχουμε συμβουλές και ηθική υποστήριξη στις γυναίκες-επιχειρηματίες. 4. Να πλησιάσουμε και να ενημερώσουμε νέες γυναίκες που επιθυμούν να ξεκινήσουν μια δική τους επιχείρηση, για τα ζητήματα που αφορούν στο γυναικείο επιχειρείν. 5. Να οργανώνουμε εκπαιδευτικά σεμινάρια και workshops, πάντα σχετικά με τους στόχους της Οργάνωσης. 6. Να συνεργαζόμαστε με κοινωνικούς, επαγγελματικούς και μη-κυβερνητικούς οργανισμούς σε εθνικό, Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, για ανταλλαγή πληροφοριών και προώθηση των συμφερόντων των νέων γυναικών-επιχειρηματιών. 7. Να συνεργαζόμαστε με τις αντίστοιχες κρατικές αρχές και να τους ενημερώνουμε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέες γυναίκες-επιχειρηματίες, καθώς και για την ανάγκη ευνοϊκής νομοθεσίας για την ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας. 8. Να συμμετέχουμε σε εθνικές και διεθνείς επιτροπές, συμβούλια, συνέδρια, συμπόσια, εκδηλώσεις κ.λπ., σχετικά με τους στόχους της Οργάνωσης. Εργαλεία To Πρόγραμμα Mentoring. Έρχεται μια στιγμή που το κάθετί μπορεί να σου φανεί βουνό. Τότε είναι που χρειάζεται κάποιος να σε πάρει απ το χέρι και να σου δείξει πώς να το περάσεις. Οι μέντορές μας είναι έμπειροι επιχειρηματίες και εκπαιδευτικοί, που μπορούν να σε βοηθήσουν να δεις τα πράγματα από άλλη σκοπιά, να σε ενθαρρύνουν στην καθημερινή σου πορεία προς την επιτυχία. Συνέδρια, σεμινάρια, workshops και άλλες εκδηλώσεις. Το iforu σκοπεύει, ξεκινώντας άμεσα, να σου προσφέρει μια σειρά από ευκαιρίες για να μάθεις, να μοιραστείς και να δικτυωθείς, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η σχέση μας με κοινωνικά και επαγγελματικά δίκτυα, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, μας επιτρέπει να μοιραστούμε γνώση και εμπειρία με γυναίκες-επιχειρηματίες σε όλον τον κόσμο. Στόχος μας είναι να χρησιμοποιήσουμε τις σχέσεις αυτές για να ενισχύσουμε τις νέες επιχειρηματίες στην Ελλάδα. Οργανώσεις που ασχολούνται με την επιχειρηματικότητα CoLab: Προσφέρει χώρο εργασίας αν δεν έχετε ακόμα το δικό σας γραφείο www.colabworkspace.com Egg: Για ένα χρόνο, οι επιχειρηματικές ομάδες που θα συμμετέχουν, θα φιλοξενούνται σε ένα πλήρως εξοπλισμένο κτήριο και θα απολαμβάνουν υποστηρικτικές υπηρεσίες, ουσιαστική επιχειρηματική κατάρτιση και πρόσβαση σε ένα δίκτυο διακεκριμένων μεντόρων με σκοπό να επιταχύνουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα. www.theegg.gr Endeavor: Εξασφαλίζει πρόσβαση σε κεφάλαια μετά από διαγωνισμό. www.endeavor.org.gr Hellenic startups association: προωθεί ένα νέο μοντέλο επιχειρηματικότητας http://hellenicstartups.gr Junior Achievement: εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων, που προάγουν την επιχειρηματική σκέψη των νέων, σε συνεργασία με τις ελληνικές επιχειρήσεις και το ελληνικό δημόσιο και ιδιωτικό εκπαιδευτικό σύστημα όλων των βαθμίδων, σε ολόκληρη την επικράτεια. www.sen.org.gr Metavallon: a Greek non-profit organization that provides early stage entrepreneurs with a supportive structure to develop, launch and solidify their ventures. www.metavallon.org 18