6. Η ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ 6.1 Η Σύνθεση του Χώρου. Έχει τονισθεί επανειλημμένα η πολυπλοκότητα της πολεοδομικής φύσης την οποία γεννά η πολυπλοκότητα των απαιτήσεων που καλείται να υπηρετήσει μία αστική συγκέντρωση. Έχουμε αναπτύξει σε άλλες θέσεις, την ανάλυση του πολεοδομικού φαινομένου σε επιμέρους δομές 27. Αυτές οι δομές είναι πολλαπλές εάν δε θεωρήσουμε και τις επιμέρους Συνιστώσες κάθε τέτοιας δομής έχουμε αποκαλύψει ένα πλήρες κατασκεύασμα το οποίο αναπτύσσεται άλλοτε σε ιεραρχικές άλλοτε οριζόντιες επικαλυπτόμενες συνθέσεις των επιμέρους δομών, και άλλοτε σε δικτυωτές. Στην προσπάθεια να παρουσιάσουμε τον δομικό τρόπο σύνθεσης ενός οικιστικού συνόλου θα αναπτύξουμε κάποιους τρόπους σύνθεσης των συνιστωσών μιας δομής δηλ. α). τη Λειτουργική συνιστώσα και β). την κυκλοφοριακή συνιστώσα. Μέριμνά μας είναι να παρουσιάσουμε ένα συνδυασμό πυρηνικών και γραμμικών ενοτήτων, οι οποίες θα συντεθούν εκ νέου σε γραμμικές και πυρηνικές διατάξεις διαμορφώνοντας αντιστοίχως Αστικούς Τομείς. Και τελικά ένα συνολικό Αστικό μοντέλο. Αυτές οι ενότητες είναι δομές ή συνιστώσες αυτών. Οι συνδυασμοί αυτοί των ενοτήτων πρέπει να διαμορφωθούν έτσι ώστε να επιτυγχάνουν : Την προσαρμοσιμότητα σε νέες κοινωνικές και τεχνολογικές αναπτύξεις. 27 Ι. Τσουδερός, Πολεοδοµικές οµές, 1991. Δομική Σύνθεση Οικισμού Σελίδα 53
Τη συμβατότητα με διαφορετικές σημερινές αστικές μορφές, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε περιπτώσεις αναπλάσεων και επεκτάσεων. Την εφαρμοσιμότητα σε συγκεκριμένες αστικές περιπτώσεις θαει να παρέχουν δυνατότητες πλήρους ένταξης λόγω των εσωτερικών μεταβολικών ιδιοτήτων τους που θα τους αποδοθούν κατά το σχεδιασμό. Την οικολογική διάσταση στον πολεοδομικό Σχεδιασμό ώστε να εξασφαλισθεί η βιωσιμότητα της προτεινόμενης Αστικής ανάπτυξης. Έτσι, θα αναπτυχθούν τα κύρια και απαραίτητα χαρακτηριστικά ενός καινούριου Αστικού Σεναρίου. Αυτό περιλαμβάνει προτάσεις για την μορφή τριών ενοτήτων σε αλληλουχία ώστε να αποτελέσουν ένα οργανικό 28 σύνολο. α) Οι στοιχειώδεις Αστικές Ενότητες β) Οι στοιχειώδεις Πολεοδομικές Ενότητες γ) Οι μήτρες σύνθεσης των Πολεοδομικών Ενοτήτων με βάση Οικολογικές θεωρήσεις. 6.1. Οι Στοιχειώδεις Αστικές Ενότητες Αυτές οι ενότητες αποτελούν το βασικό δομικό στοιχείο του προτεινόμενου μοντέλου και είναι 1. Η Βασική Τεχνολογική Κτιριακή Ενότητα (BΤΚΕ). Αυτή η ενότητα θα αναπτυχθεί σε τρεις μορφές ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες και καλύπτοντας τις ανάγκες πλαισίου των τομέων : α.- κατοικίας β.- εμπορίου γ.- υπηρεσιών Πιθανότατα να χρειαστεί να αναπτυχθούν και άλλου τύπου Βασικές Ενότητες που θα εξυπηρετούν ανάγκες άλλων λειτουργικών τομέων της πόλης (π.χ. Βιομηχανίας, Τεχνολογίας η συνδυασμών των α β ή γ σύμφωνα με τις ειδικότερες ανάγκες κάθε πόλης). 6.2. Οι Στοιχειώδεις Πολεοδομικές Ενότητες. Είναι δύο ειδών : 1. Η Στοιχειώδης Πολεοδομική Ενότητα (ΒΠΕ) Αυτή η ενότητα θα αναπτυχθεί σε τρεις Πολεοδομικές μορφές (Οικοδομικού Τετραγώνου, Πολεοδομικού Τομέα ή Πολεοδομικής νησίδας) ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες και καλύπτοντας τις σημερινές και μελλοντικές λειτουργικές ανάγκες πλαισίου των τομέων : 28 Ο όρος οργανικό έχει διττή σηµασία. Εδώ αναφέρεται κατ αρχήν στη βιολογική φύση του οικιστικού συνόλου και έπειτα στη θέση των οργάνων ενός οργανισµού που παίρνουν οι προτεινόµενες ενότητες. Δομική Σύνθεση Οικισμού Σελίδα 54
α.- κατοικίας β.- εμπορίου γ.- υπηρεσιών δ.- ελευθέρων χώρων Παρακάτω διαμορφώνονται αυτές οι ενότητες σε σκαριφήματα Χρήσεων Γης, (σκίτσα α,β,γ,δ) τα οποία βέβαια έχουν την απαίτηση συμπλήρωσης με στοιχεία, α). Συστημάτων Δόμησης (Συνεχές,ΠΕ,πτερύγων) β). Συντελεστού Δόμησης (δίδεται αριθμητικά) γ). Όρων Δόμησης ώστε να είναι πλήρως καθορισμένη η βούληση του συνθέτη. 2. Η Στοιχειώδης Πολεοδομική Κυκλοφοριακή Ενότητα (BΠΕΚ) Αυτή η ενότητα θα αναπτυχθεί σε τρεις Κυκλοφοριακές μορφές ( Εξυπηρέτηση Οικοδομικού Τετραγώνου, Πολεοδομικού Τομέα ή Πολεοδομικής νησίδας) ενσωματώνοντας νέες μεταβολικές συλλήψεις διάταξης των κυκλοφοριακών στοιχείων και καλύπτοντας τις σημερινές και μελλοντικές λειτουργικές ανάγκες πλαισίου των τομέων : α.- κατοικίας β.- εμπορίου γ.- υπηρεσιών όπως αυτές διαμορφώνονται στο χώρο. 6.3. Η Σύνθεση Των Στοιχειωδών Πολεοδομικών Ενοτήτων. Ο στόχος είναι να αναπτυχθούν οι χωρικές Δομές μέσω των οποίων οι τρεις μορφές των προτεινομένων στοιχειωδών Αστικών Ενοτήτων θα δομηθούν με στόχο την επίτευξη της νέας Αστικής Σύλληψης. Πιο συγκεκριμένα, θα προταθούν οι Χωρικές Μήτρες σύνθεσης (Κάναβος) για την : 1. Βασική Πολεοδομική Ενότητα (BΠΕ), και 2. Βασική Πολεοδομική Κυκλοφοριακή Ενότητα (BΠΚΕ) σε τρία επίπεδα : α.- Γειτονιάς Πόλης, β.- Συνοικίας Πόλης, γ.- Πολεοδομικού Τομέα, και Αυτά τα τρία επίπεδα χωρικών ενοτήτων θα συντεθούν με τρόπο που θα επιτρέπουν την παραπέρα σύνθεσής τους σε ολοκληρωμένη πόλη. Επιπρόσθετα εξασφαλίζουν και τη δυνατότητα επέκτασης του οικισμού. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί ώστε οι προτεινόμενες Στοιχειώδεις Αστικές Ενότητες (ΣΑΕ) συντιθέμενες σε Βασικές Πολεοδομικές Ενότητες (BΠΕ) να εμπλουτίζονται αντιστοίχως σε - κοινωνικούς χώρους - ελεύθερους χώρους - Εξυπηρετήσεις Ελευθέρων χώρων Δομική Σύνθεση Οικισμού Σελίδα 55
- τεχνολογικά δίκτυα και έτσι να εξασφαλίζει τις ιδιότητες της agora city scenario. Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί : α) Επαγωγικά η ολοκλήρωση της Γραμμικής-Πυρηνικής Αστικής σύλληψης. β) Απαγωγικά η αντίστροφη πορεία Θεωρητικού ελέγχου της λειτουργικής ικανότητας της προτεινόμενης σύλληψης. γ) Οικολογικά η συνολική σύνθεση εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα της πρότασης. Ένας απλός τρόπος σύνθεσης των Δομικών αυτών στοιχείων του οικισμού, αναπτύσσεται παρακάτω: Δομική Σύνθεση Οικισμού Σελίδα 56
Δομική Σύνθεση Οικισμού Σελίδα 57
Δομική Σύνθεση Οικισμού Σελίδα 58
6.3.1. Γειτονιά Πόλης Οι γειτονιές μιας πόλης συντίθενται από έναν κάποιο αριθμό Στοιχειωδών Πολεοδομικών Ενοτήτων Κατοικίας και εξοπλίζονται από ΣΠΕ Εμπορίου και Ελευθέρων Χώρων. Το μέγεθος και ο αριθμός των Σ.Π.Ενοτήτων καθορίζεται από την Προγραμματική Σύνθεση (βλέπε κεφάλαιο 3). Υπάρχουν πάντως κάποια όρια μεγεθών που προκύπτουν από την ειδικότερη μορφή και λειτουργία της πόλης υπό σχεδιασμό. Έτσι λαμβάνοντας υπ όψιν ότι το μέσον μέγεθος ατόμων ανά οικογένεια κυμαίνεται στον Ελλαδικό χώρο από 3-4 άτομα ανά οικογένεια, μια γειτονιά 100 οικογενειών απαιτεί χώρους για την στέγαση και του παντός είδους εξυπηρέτησης 300-400 ατόμων (Νοείται οίκοθεν ότι ο σ.δ. που θα αποφασισθεί θα επηρεάσει την συνολική μορφή). Το σημαντικότερο όμως στοιχείο είναι η σχετική διάταξη των ΣΠΕνοτήτων μεταξύ τους και αναφορικά με την συνολική έκταση του οικισμού με στόχο την εξασφάλιση. α) - ενός ικανοποιητικού λειτουργικού επιπέδου β) - δυνατότητα συνεχούς επέκτασης γ) Δυνατότητα εσωτερικής μεταβολικότητας ώστε να μπορεί να ενσωματώνει τις όποιες εξελίξεις. Η ενσωμάτωση αυτών των ιδιοτήτων στον πολεοδομικό Σχεδιασμό αποτελεί και τον δυσκολότερο στόχο της σύνθεσης. Θα αποτολμήσουμε λοιπόν πιο κάτω να παρουσιάσουμε την αλληλουχία των φάσεων της σύνθεσης ενός τομέα οικισμού. Είναι προφανές ότι η σχετική θέση των ΣΠΕνοτήτων διαφορετικών Χρήσεων Γης θα επηρεάσουν και την κυκλοφοριακή επίλυση της Γειτονιάς, αλλά και τον τρόπο της περαιτέρω σύνθεσης του οικισμού. Το σχέδιο λοιπόν της γειτονιάς αποτελεί το γενεσιουργό σχέδιο της Δομικής σύνθεσης ενός οικισμού. 6.3.2. Συνοικία πόλης Έχοντας ήδη δομήσει μία στοιχειώδη γειτονιά, θα προχωρήσουμε στην δόμηση μιας συνοικίας του υπ όψιν οικισμού. Υπενθυμίζουμε ότι παρουσιάζουμε σε σκαρίφημα τη σύνθεση της διάταξης, και άρα σημασία έχουν οι σχετικές θέσεις των ΣΠΕνοτήτων και όχι τα μεγέθη τους (σχέδιο 1). 6.3.3 Προσομοίωση του μοντέλου. Ένας καλός τρόπος σύνθεσης των δομικών αυτών στοιχείων του οικισμού αναπτύσσεται παρακάτω. Δομική Σύνθεση Οικισμού Σελίδα 59
ΔΟΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Δομική Σύνθεση Οικισμού Σελίδα 60