του Έλσγουορθ Μπέικερ (Elsworth Baker) Μ.D. Το άρθρο αυτό γράφτηκε το 1982. Μερικά τμήματά του είναι από το βιβλίο του συγγραφέα «Man in the trap» (Άνθρωπος σε παγίδα) από τον εκδοτικό οίκο Macmillan Co, New York. Σχεδόν όλα όσα έγραψε ο Βίλχελμ Ράιχ παρερμηνεύτηκαν, ενώ παράλληλα παρανοήθηκε και δυσφημίστηκε τόσο πολύ που φαίνεται απίστευτο. Τα ανωτέρω είναι αληθινά και συνέβησαν ιδιαίτερα στις θεωρίες του σχετικά με τη σεξουαλικότητα. Η πιο συνηθισμένη διαστρέβλωση είναι ότι υποστήριξε την «ελεύθερη» σεξουαλική έκφραση - πως «υποτάχθηκε σε αυτή την παρόρμηση» - που ισοδυναμεί με άγρια κι έξαλλη πολυγαμία, που αναζητά καμιά φορά μυστικιστικό κι εκστατικό οργασμό, o οποίος υποτίθεται, θεραπεύει όχι μόνο όλες τις ψυχονευρώσεις αλλά ακόμα και σωματικές παθήσεις. Αυτή η θεραπεία θα μπορούσε πιθανώς να επιτευχθεί με ικανοποιητική εξάσκηση και γνώση και θα απελευθέρωνε τον καθένα από τις αναστολές και απωθήσεις του. Για να φτάσει εκεί τους ασθενείς του - είπαν - ότι ο Ράιχ και οι ακολουθητές του αυνάνιζαν τους θεραπευόμενους και πως είχαν μαζί τους σεξουαλικές σχέσεις, ικανοποιώντας παρεμπιπτόντως τις τάσεις τους για αρνητική μεταβίβαση. (Όμως ποτέ δε δήλωσαν με σαφήνεια αν είχαν και ομοφυλοφιλικές σχέσεις, γιατί αλλιώτικα οι μισοί ασθενείς θα έπρεπε να αισθάνονται ματαιωμένοι). Σε κάθε περίπτωση έπλαθαν με τη φαντασία τους ένα υπερβολικό σεξουαλικό θάρρος και έλλειψη ηθικής διακριτικότητας από τη μεριά του Ράιχ και των συνεχιστών του. Αυτές οι διαστρεβλώσεις από μερικούς κριτικούς του, αλλά και αναγνώστες της οργονομικής βιβλιογραφίας προέρχονταν φυσικά από τη γεμάτη σεξουαλική πείνα, νευρωτική λαχτάρα τους. Παραδόξως, οι διαστρεβλώσεις ήταν μεγαλύτερες από αυτούς που δεν ήξεραν τίποτα για τον Ράιχ και τα γραπτά του και δε βασίζονταν σε οτιδήποτε εφάρμοσε η έγραψε.
Στην πραγματικότητα η Οργονομία, όπως αναπτύχθηκε από τον Ράιχ, είναι μία επιστήμη μάλλον πουριτανική 1. Και αυτό είναι αληθινό. Αν και δε συμβαδίζει με τα κοινωνικά ήθη του θωρακισμένου ανθρώπου είναι ωστόσο πουριτανική. Η ηθική του υγιούς ατόμου είναι αυθόρμητη, παρά καταναγκαστική. Η φυσική ηθική οδηγεί στην υγεία και την τάξη, ενώ η καταναγκαστική στις νευρώσεις, την εγκληματικότητα, τις διαστροφές και το χάος. Από την οπτική γωνία της φυσικής ηθικής είναι ακατανόητα πολλά κοινωνικά ήθη. Για παράδειγμα : να ζει κανείς μ ένα σύντροφο που δεν αγαπά, μόνο και μόνο επειδή ο νόμος λέει ότι είσαι παντρεμένος μαζί του, ή η επιμονή στην αφοσίωση σε αυτόν από καθήκον. Τα ήθη της φύσης σχετίζονται με διαφορετικές αξίες : Το σεξ είναι επιθυμητό μόνο με τον αγαπημένο σύντροφο. Η πολυγαμία και οι διαστροφές δεν έχουν ενδιαφέρον, ενώ η πορνογραφία βιώνεται σαν αηδιαστική. Το άτομο είναι αυτορρυθμιζόμενο. Ο οργασμός περισσότερο από το να είναι θεραπεία των συγκινησιακών διαταραχών, είναι έκφραση της υγείας και δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να παραμένει υγιής. Αυτός που δεν είναι υγιής δεν μπορεί να βιώσει αληθινό οργασμό, αλλά μάλλον αυτό που ο Ράιχ ονόμασε «κορύφωση» 2. Η κορύφωση βοηθά στη μείωση της σεξουαλικής έντασης, αλλά δεν μπορεί να την εξαλείψει. Εάν μπορούσε, ο καθένας θα ήταν δυνατό να φτάσει στην υγεία με τη σεξουαλική δραστηριότητα, όπως διατείνονται οι κριτικοί του Ράιχ πως αυτός υποστήριζε. Προφανώς κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ο Ράιχ αρχικά ήταν αυστηρά φροϋδικός και αποδέχθηκε τις θεωρίες του δασκάλου του, ειδικά αυτές που σχετίζονταν με τη λιμπιντική ανάπτυξη, μέσω του στοματικού, πρωκτικού, φαλλικού και γενετήσιου 1 «Πουριτανικό» με την αρχική σημασία της λέξης σημαίνει αυτό που είναι φυσικό και αγνό. 2 Πολλοί ψυχίατροι εξακολουθούν να υποστηρίζουν λαθεμένα ότι οι νευρωτικοί μπορούν να έχουν φυσιολογική σεξουαλική ζωή. Αυτό γίνεται γιατί οι ψυχίατροι δεν είναι εξοικειωμένοι με το κριτήριο της οργασμικής ικανότητας ή επειδή τους εξαπατούν οι περιγραφές των ασθενών τους σχετικά με τη σεξουαλική τους ζωή. Είχα ασθενείς που περιέγραφαν τις σεξουαλικές τους εμπειρίες με όρους σαφούς οργασμικής ικανότητας. Αυτό είναι μια αυταπάτη, που μπορεί να γκρεμιστεί, όταν τονισθεί στον ασθενή ότι δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση. Στην επόμενη συνεδρία ο ασθενής θα διαμαρτυρηθεί ότι ο θεραπευτής κατέστρεψε τη σεξουαλική του ικανότητα. Φυσικά, εάν είχε βιώσει πραγματικά αισθήματα, δε θα μπορούσαν να καταστραφούν τόσο εύκολα. Αργότερα, όταν βιώνουν αληθινή σεξουαλική ευχαρίστηση, τους κάνει εντύπωση πόσο διαφορετική είναι από την προηγούμενη εμπειρία τους. 2
σταδίου και εκείνες σχετικά με την έννοια της ψυχικής ενέργειας. Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι το άτομο γεννιέται μ ένα δοσμένο πόσο ψυχικής ενέργειας, έτσι ώστε όσο το μεγαλύτερο μέρος της είναι δεσμευμένο σε καθηλώσεις και απωθήσεις, τόσο λιγότερο μένει ελεύθερο για την υγιή λειτουργία του ενηλίκου. Όμως σε δύο σημαντικά θέματα ο Ράιχ διαφώνησε με τον Φρόιντ. Ο Φρόιντ πίστευε ότι ο πολιτισμός και τα ένστικτα ήταν αντιθετικά και ότι τα παιδιά γεννιόνταν μαζί με τις λιμπιντικές και καταστροφικές ορμές. Γι αυτό πίστευε ότι οι καταστροφικές ορμές έπρεπε δικαιολογημένα να απωθηθούν, για να υπάρξει τάξη στην κοινωνία και πως σε τελική ανάλυση, η κοινωνία ήταν σωστή όταν επέβαλε τέτοιους περιορισμούς γιατί αλλιώς θα επικρατούσε χάος. Ο Ράιχ πίστευε ότι τα παιδιά γεννιούνται χωρίς καταστροφικές ορμές, μόνο με την πρωτογενή λιμπιντική ορμή (αγάπη), και ότι ήταν ικανά να αυτορυθμίζονται εάν τους επιτρεπόταν να λειτουργούν φυσικά. Πίστευε ότι οι καταστροφικές ορμές είναι αποτέλεσμα απώθησης της λίμπιντο, η οποία ακολούθως δημιουργεί ένταση και πίεση κι έτσι τα παιδιά μπορούν να εκφραστούν μόνο δυναμικά και βίαια. Απ αυτή την οπτική η κοινωνία κάνει λάθος όταν περιορίζει τις φυσικές ορμές των παιδιών, γιατί έτσι τους επιβάλλει παράλογη και νευρωτική συμπεριφορά. Για τον Φρόιντ, η ψυχική ενέργεια (ή η λίμπιντο) ήταν απλά μια θεωρητική υπόθεση. Ο Ράιχ πίστευε ότι ήταν πραγματική ενέργεια, που απαιτούσε επαρκή εκφόρτιση για να μπορεί το άτομο να αποφεύγει τη συσσώρευση έντασης και τελικά κατάφερε να αποδείξει πειραματικά την ύπαρξή της. Όταν υπήρχε απώθηση, αυτή η ενέργεια συγκρατιόταν με μυϊκή συστολή (το θώρακα). Η συστολή του μυϊκού συστήματος έτεινε να περιορίσει και να ακινητοποιήσει το σώμα και γινόταν ο σωματικός πυρήνας της νεύρωσης, επιφέροντας πλήρη αδυναμία για ολοκληρωτική οργασμική εκφόρτιση. Όταν οι γονείς η αυτοί που ασχολούνται με το μεγάλωμα του παιδιού περιορίζουν με μια σειρά επαναλαμβανόμενων απαγορεύσεων τη συγκινησιακή έκφρασή του, όπως «τα αγόρια δεν κλαίνε», «δεν πρέπει να αφήνεις τη μπουκιά σου στο πιάτο σου», «σταμάτα να αγγίζεις το σώμα σου» κ.λπ., αδιαφορώντας για τις ανάγκες του, τότε συμβαίνει η απώθηση. Ιδιαίτερα καταστροφικός είναι ο περιορισμός κάθε 3
σεξουαλικού ενδιαφέροντος ή σεξουαλικής επίδειξης. Ο Ράιχ ποτέ δεν υποστήριξε ή ανέχθηκε την ενθάρρυνση σεξουαλικών δραστηριοτήτων ή επιδείξεων μπροστά στα παιδιά. Αισθανόταν έντονα ότι η φυσική σεξουαλικότητα στα βρέφη και τα παιδιά πρέπει να προστατευθεί και να επιτραπεί η έκφρασή της στην κατάλληλη ηλικία. Αυτό δεν σημαίνει σεξ μεταξύ παιδιών κι ενηλίκων, ούτε ενθάρρυνση για πρόστυχη δραστηριότητα σε παιδιά. Ωστόσο, εάν επιτρεπόταν η πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα των παιδιών με τους συνομηλίκους τους, όπως και ο αυνανισμός, θα εκφόρτιζαν λιμπιντική ένταση. Με αυτό τον τρόπο το οιδιπόδειο στάδιο (η επιθυμία αιμομιξίας) δε θα είχε φόρτιση και μαζί της θα εξέλειπε η κλασική πηγή της νεύρωσης, δηλαδή το οιδιπόδειο τρίγωνο. Ακολούθως, η απώθηση της αιμομικτικής επιθυμίας δεν είναι αναγκαία επειδή κουβαλάει ελάχιστο φορτίο. Στην κοινωνία μας δεν επιτρέπεται η σεξουαλική δραστηριότητα με αποτέλεσμα η αιμομικτική επιθυμία να παραμένει συνήθως σε όλη τη ζωή ως σοβαρό πρόβλημα. Μέσα από πολλά χρόνια κλινικής εμπειρίας και μελέτης της κοινωνικής συμπεριφοράς ο Ράιχ παρουσίασε τη θεωρία του, που αποκάλεσε σεξοικονομία, με τον ακόλουθο σύντομο τρόπο : Η ψυχική υγεία εξαρτάται από την οργασμική ικανότητα, δηλαδή από την ικανότητα παράδοσης στο αποκορύφωμα της σεξουαλικής διέγερσης κατά τη φυσική σεξουαλική πράξη. Η βάση της είναι η ικανότητα του μη νευρωτικού χαρακτήρα για αγάπη. Η ψυχική αρρώστια είναι το αποτέλεσμα διαταραχής της φυσικής ικανότητας για έρωτα. Στην περίπτωση της οργασμικής ανικανότητας, στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, φράσσεται η βιολογική ενέργεια και γίνεται έτσι η πηγή κάθε είδους παράλογης συμπεριφοράς. Η θεραπεία ψυχικών διαταραχών απαιτεί αρχικά την εδραίωση της φυσικής ικανότητας για έρωτα και αυτό εξαρτάται τόσο από τις κοινωνικές όσο και από τις ψυχικές συνθήκες... Οι ζωτικές ενέργειες με φυσιολογικές συνθήκες, αυτορυθμίζονται αυτόματα, χωρίς καταναγκαστικό καθήκον ή καταναγκαστική ηθική. Τα τελευταία είναι ασφαλής ένδειξη αντικοινωνικών τάσεων. Η αντικοινωνική συμπεριφορά πηγάζει από δευτερογενείς ορμές, που οφείλουν την ύπαρξή τους στην καταπίεση της φυσικής σεξουαλικότητας. Το άτομο που ανατρέφεται σ ένα περιβάλλον που αρνείται τη ζωή και το σεξ, συνηθίζει στο άγχος ηδονής (φόβος για ηδονική διέγερση) που 4
εμφανίζεται στη φυσιολογία του σώματος με χρόνιους μυϊκούς σπασμούς... Η θωράκιση του χαρακτήρα έχει στη βάση της την αποξένωση, την ανικανότητα, τον πόθο για εξουσία, το φόβο για ανάληψη υπευθυνότητας, τη μυστικιστική λαχτάρα, τη σεξουαλική μιζέρια, την ανίκανη επαναστατικότητα, όπως και την παθολογική και μη φυσιολογική παραίτηση. Τα ανθρώπινα όντα έχουν πάρει εχθρική στάση σε ότι είναι ζωντανό μέσα τους κι έχουν αποξενωθεί από αυτό. Αυτή η μοναξιά δεν έχει βιολογική αλλά κοινωνική και οικονομική προέλευση και δεν συναντάται στην ανθρώπινη ιστορία πριν από την ανάπτυξη της πατριαρχίας. Από τότε, το καθήκον έχει πάρει τη θέση της φυσικής απόλαυσης για τη δουλειά και τη δραστηριότητα. Η μέση χαρακτηροδομή των ανθρώπινων όντων έχει αλλάξει προς την κατεύθυνση της ανικανότητας και του φόβου προς τη ζωή, έτσι ώστε τυραννικές δικτατορίες μπορούν όχι μόνο να επιβάλλονται, αλλά και να δικαιολογούν την ύπαρξή τους, προβάλλοντας τις υπάρχουσες τάσεις των ανθρώπων, όπως την έλλειψη υπευθυνότητας και την ανωριμότητα. Η διεθνής καταστροφή την οποία ζούμε (Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος) είναι η τελική συνέπεια αυτής της αποξένωσης από τη ζωή. Αυτός ο σχηματισμός του χαρακτήρα στο απολυταρχικό καλούπι έχει κεντρικό του σημείο, όχι την αγάπη των γονιών, αλλά την απολυταρχική οικογένεια. Το κύριο εργαλείο του είναι η καταπίεση της σεξουαλικότητας στο βρέφος και τον έφηβο. Χάρη σ αυτόν το διχασμό μέσα στην ανθρώπινη χαρακτηροδομή του σήμερα, η φύση και ο πολιτισμός, το ένστικτο και η ηθική, η σεξουαλικότητα και η επιτυχία θεωρούνται μεταξύ τους ασύμβατα. Αυτή η ενότητα πολιτισμών και φύσης, δουλειάς και έρωτα, ηθικής και σεξουαλικότητας, που λαχταράει πάντα η ανθρωπότητα, θα παραμείνει ένα όνειρο, όσο ο άνθρωπος δεν επιτρέπει στον εαυτό του την ικανοποίηση των βιολογικών αναγκών της φυσικής (οργασμικής) σεξουαλικής ευχαρίστησης. Μέχρι τότε η αληθινή δημοκρατία και η υπεύθυνη ελευθερία θα παραμένουν μια ψευδαίσθηση και η απελπισμένη υποταγή σε υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες θα χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξη. Μέχρι τότε η εξόντωση της Ζωής θα υπερισχύει με την καταναγκαστική εκπαίδευση, με καταναγκαστικούς κοινωνικούς θεσμούς ή με πολέμους 3. 3 Από το βιβλίο του Ράιχ «Η Λειτουργία του Οργασμού». 5
Ο άνθρωπος γνωρίζει εδώ και αιώνες ότι υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στη σεξουαλική πείνα και στις συγκινησιακές ή ακόμα και σωματικές διαταραχές. Οι αρχαίοι Έλληνες το είχαν αναγνωρίσει αυτό ειδικά στην υστερία. Σε πιο μοντέρνους καιρούς o Charcot σημείωσε τη σχέση ανάμεσα στην έλλειψη σεξουαλικής ικανοποίησης και σε σωματικά προβλήματα στις γυναίκες ασθενείς του. Ο Φρόιντ το έμαθε αυτό από τον Charcot και, καθώς ανέπτυξε την ψυχανάλυση, απέδειξε ότι οι νευρώσεις οφείλονται στη σεξουαλική καταπίεση. Πίστευε ότι, εάν οι απωθημένες συγκρούσεις γίνονταν συνειδητές, ο ασθενής θα θεραπευόταν. Επίσης συγκλόνισε τον κόσμο ανακαλύπτοντας ότι και τα παιδιά είχαν σεξουαλικές επιθυμίες και ενδιαφέροντα. Φαίνεται σαν ο καθένας μας να έχει ξεχάσει την παιδική του ηλικία. Για πολλά χρόνια ο Φρόιντ είχε εξοστρακιστεί για τις αντιλήψεις του και πρέπει να θαυμάσουμε το κουράγιο και την ικανότητα του, όπως και την ιδιοφυΐα του, αν αναλογισθούμε ότι όλα αυτά συνέβησαν στην αυστηρά καταπιεστική βικτοριανή εποχή της οποίας και αυτός ήταν προϊόν. Ο Ράιχ, που γεννήθηκε το 1897, μεγάλωσε σε πιο ελεύθερο περιβάλλον, χωρίς θρησκευτική εκπαίδευση η σεξουαλική καταπίεση. Αφού υπηρέτησε ως υπολοχαγός του αυστριακού στρατού στα ιταλικά μέτωπα τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, ήρθε στη Βιέννη και μπήκε στην ιατρική σχολή στα 1918. Σύντομα απέκτησε ενδιαφέρον για τον Φρόιντ και την ψυχανάλυση κι εκπαιδεύτηκε από τον Paul Federn. Άρχισε να δουλεύει ως ψυχαναλυτής το 1920, δυο χρόνια πριν την αποφοίτηση του. Η ιδιοφυία του ώθησε τον Φρόιντ να τον επιλέξει ως πρώτο βοηθό γιατρό για την Ψυχαναλυτική Πολυκλινική Βιέννης, που μόλις ιδρυόταν, το 1922, και δυο χρόνια αργότερα έγινε υποδιευθυντής και μέλος του διδακτικού προσωπικού. Στα καθήκοντά του περιλαμβανόταν η διεξαγωγή σεμιναρίων και η εκπαίδευση νέων ψυχαναλυτών. Στο 1925 είχε καθορίσει τις βασικές αρχές της σχέσης ανάμεσα στο σεξ και τις νευρώσεις και στους παράγοντες που εμπλέκονται στην υγιή σεξουαλική ζωή. Αυτές οι αρχές εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα. Στην Πολυκλινική ο Ράιχ είχε την ευκαιρία να μελετήσει, μαζί με τους μαθητές του, εκατοντάδες ασθενών που έρχονταν για θεραπεία και να αξιολογήσει τον ισχυρισμό του Φρόιντ για τις ασυνείδητες συγκρούσεις, πως όταν γίνονται συνειδητές, εξαφανίζονται τα συμπτώματα. Βρήκε ότι αυτό δε συνέβαινε πάντοτε. Μερικές από τις πιο λεπτομερειακά αναλυμένες περιπτώσεις παρέμεναν στο νευρωτικά τους τέλμα ή υποτροπίαζαν σε λίγο. Το πρόβλημα τότε ήταν να βρεθεί το γιατί. Ποιος 6
παράγοντας έλειπε στις περιπτώσεις που δε θεραπεύτηκαν και ήταν παρών σ' αυτές που θεραπεύτηκαν; Αυτός ο παράγοντας στις θεραπευμένες περιπτώσεις αποδείχθηκε να είναι το φθάσιμο των ασθενών σε μια ικανοποιητική σεξουαλική ζωή, ενώ στις πρώτες όχι. Στη διάρκεια της ανάλυσης τα συμπτώματα βελτιώνονταν συχνά, όταν ο ασθενής είχε ικανοποιητική σεξουαλική εμπειρία η ακόμα όταν αυνανιζόταν με ευχαρίστηση. Η γενετήσια απελευθέρωση ήταν λοιπόν αναγκαία για να διατηρηθεί η υγεία. Αυτό δε σημαίνει ότι στις περιπτώσεις που δε θεραπεύτηκαν, οι ασθενείς παρέμεναν σε σεξουαλική αποχή, καθόσον πολλοί απ' αυτούς είχαν σεξουαλική ζωή. Εκείνη την εποχή οι αναλυτές πίστευαν απλώς στις περιγραφές των ασθενών, ότι η σεξουαλική τους ζωή ήταν ικανοποιητική και δεν προχωρούσαν σε πιο λεπτομερή έλεγχο. Ο Ράιχ βρήκε ότι όλοι οι ασθενείς υπέφεραν από σεξουαλική ανεπάρκεια, η οποία εμφανιζόταν με πρόωρη εκσπερμάτωση η οργασμική ανικανότητα στο αρσενικό και αναισθησία η απουσία οργασμού στο θηλυκό. Στις περιπτώσεις που θεραπεύτηκαν, οι ασθενείς έφθασαν σε ηδονικό οργασμό με ολοκληρωτική συμμετοχή του σώματος. Αυτό οδήγησε στον ποσοτικό παράγοντα της εκφόρτισης της λίμπιντο ή της περίσσιας της ενέργειας. Και ήταν σημαντικό, καθώς σήμαινε ότι είναι πραγματική η λίμπιντο, την οποία ο Φρόιντ πρόβαλλε σαν ψυχική έννοια. Η λίμπιντο δεν μπορεί παρά να είναι πραγματική ενέργεια η οποία, εάν δεν εκφορτίζεται σε περισσότερο ή λιγότερο τακτικά διαστήματα, αυξάνεται στο σώμα προκαλώντας ένταση, διεγείροντας το νευροφυτικό και κινητικό σύστημα, προκαλώντας νευρικότητα, ευερεθιστικότητα και άλλα συμπτώματα. Τώρα έγινε φανερό ότι η αιτία των νευρώσεων αποτελείται από δύο παράγοντες : πρώτο, μια παιδική σεξουαλική σύγκρουση, κυρίως το οιδιπόδειο σύμπλεγμα και το σύμπλεγμα ευνουχισμού, και δεύτερο μια διαταραχή της γενετήσιας λειτουργίας που χαρακτηρίζεται από ανεκφόρτιστη λιμπιντική ενέργεια. Μόνο εάν οι παράγοντες αυτοί είναι παρόντες αναπτύσσονται νευρωτικά συμπτώματα. Σίγουρα, ο οργανισμός έχει κάποια ικανότητα να απορροφά και να διαχειρίζεται το πλεόνασμα της ενέργειας χωρίς να αναπτύσσει συμπτώματα λίμνασης, όμως αυτό είναι αληθές μόνο μέχρι ένα σημείο. Στο υγιές άτομο η περίοδος αυτή είναι χονδρικά ένα έτος. Η εργασία από μόνη της μπορεί να εκφορτίσει ικανοποιητικό ποσό ενέργειας για να εμποδίσει την ανάπτυξη συμπτωμάτων. Η ανησυχία και μερικές ασθένειες μπορούν κι εμποδίζουν την ανάπτυξη των συμπτωμάτων για μεγάλα χρονικά 7
διαστήματα, χρησιμοποιώντας την ενέργεια του σώματος ή αδυνατώντας να την παράγουν. Το γεννητικό όργανο έχει τη μοναδική ικανότητα να εκφορτίζει ικανοποιητικό ποσό ενέργειας ώστε να αποφεύγεται η λίμναση. Εκτός από τη νηπιακή ηλικία - όταν το στόμα αντικαθιστά το γεννητικό όργανο στην οργασμική εκφόρτιση - οι προγενετήσιες ζώνες όπως το στόμα και ο πρωκτός, περισσότερο αυξάνουν τη διέγερση παρά εκφορτίζουν ενέργεια. Σημαντικός παράγοντας για επαρκή εκφόρτιση είναι η βίωση ηδονής στη σεξουαλική πράξη, κάτι που σημαίνει ότι με την ηδονή η ενέργεια φθάνει στα γεννητικά όργανα και μπορεί να εκφορτισθεί πλήρως εάν δεν υπάρχει συγκράτηση στον οργανισμό. Ο Ράιχ ερεύνησε πειραματικά τον οργασμό και βρήκε ότι οι μηχανικές λειτουργίες της διόγκωσης και της αποδιόγκωσης δεν εξηγούν τα οργασμικά φαινόμενα. Εκσπερμάτωση με στύση και αποδιόγκωση μπορούν να συμβούν χωρίς ίχνος ικανοποίησης ή μπορούν να οδηγήσουν σε αηδία και δυσαρέσκεια. Αυτό το γεγονός συναντάται σε περιπτώσεις όπως η νυμφομανία ή η σατυρίαση, όπου αναζητείται συνεχώς σεξουαλική διέξοδος αλλά δεν κατακτάται ποτέ η ικανοποίηση. Στην πορεία της πειραματικής έρευνας, ο Ράιχ υποστήριξε ότι ο οργασμός ήταν βασικά βιοηλεκτρικό φαινόμενο. Αυτό σημαίνει ότι μαζί με τη μηχανική φόρτιση και εκφόρτιση συμβαίνει μια βιοηλεκτρική φόρτιση κι εκφόρτιση με την ακόλουθη σειρά, την οποία ονόμασε οργασμική φόρμουλα τεσσάρων φάσεων : 1. Μηχανική ένταση (διόγκωση, υπεραιμία) 2. Βιοηλεκτρική φόρτιση (αντιστοιχεί σε υποκειμενικές αισθήσεις προοργασμικης ηδονής) 3. Βιοηλεκτρική εκφόρτιση (αντιστοιχεί σε υποκειμενικές αισθήσεις οργασμικής ηδονής) 4. Μηχανική εκφόρτιση (αποδιόγκωση) Ο Ράιχ την αντιπαράθεση των γεννητικών οργάνων στη συνουσία την είδε σαν σύνθεση ενός ηλεκτρολυτικού συστήματος με τον ακόλουθο τρόπο : 1. Αρσενική κυκλοφορία - πηγή φόρτισης 2. Επιδερμίδα του πέους - ηλεκτρόδιο 3. Θηλυκές εκκρίσεις (ηλεκτρολυτικό διάλυμα) - αγώγιμο μέσο 4. Κολπική βλεννογόνος - ηλεκτρόδιο 8
5. Θηλυκή κυκλοφορία «Οι θηλυκές και αρσενικές κυκλοφορίες και οι αμοιβαία ερεθιστικές πλασματικές διεγέρσεις στα αυτόνομα νευρικά συστήματα αντιπροσωπεύουν τις έμφυτες πηγές ηλεκτρικής φόρτισης στα όργανα της σεξουαλικής επαφής. Η εξίσωση των βαθμών δυναμικού συμβαίνει ανάμεσα στα δυναμικά των δυο επιφανειών - της επιδερμίδας του πέους και της κολπικής βλεννογόνου» 4. Σ ένα άλλο πείραμα επιβεβαίωσε το παραπάνω αποδεικνύοντας ότι οι επιφάνειες των γεννητικών οργάνων (και άλλες ερωτογόνες επιφάνειες) λειτουργούν σαν σημείο συγκέντρωσης βιοηλεκτρικού δυναμικού. Ένας παλμογράφος κατέγραφε κατά κανονικά διαστήματα οξείες προς τα πάνω αποκλίσεις, όταν διεγειρόταν μια ερωτογενής ζώνη, μόνο όμως όταν βιώνονταν υποκειμενικές αισθήσεις ηδονής. Εάν μια ταυτόσημη διαδικασία προκαλούσε στο ίδιο άτομο ανηδονία ή δυσφορία, το αποτέλεσμα ήταν οξεία προς τα κάτω απόκλιση που αντιστοιχούσε σε βιοηλεκτρική εκφόρτιση (απόσυρση φόρτισης από την επιφάνεια του δέρματος). Οι συμμετέχοντες στο πείραμα μπορούσαν κανονικά να προβλέπουν το βαθμό και την κατεύθυνση της εγγραφής (επάνω ή κάτω) από το βαθμό της ηδονής ή ανηδονίας που βίωναν υποκειμενικά. Για παράδειγμα, ένα διεγερμένο πέος δεν έδινε προς τα πάνω απόκλιση, εκτός κι αν βιωνόταν ηδονική διέγερση. Ο βαθμός της υποκειμενικής ηδονής που βιωνόταν, υπολογιζόταν ποσοτικά με ακρίβεια από την αντικειμενική συσκευή μέτρησης και συνέπιπτε με τον αποδειγμένο σχηματισμό ενός βιοηλεκτρικού δυναμικού. Ο Ράιχ εξίσωσε αυτή τη βιοηλεκτρική ενέργεια μ αυτό που o Φρόιντ ονόμασε λιμπιντική ενέργεια. Από τότε και στο εξής δεν ήταν πλέον φροϋδική μεταφορά, αλλά εμπειρικά αποδειγμένη ενέργεια. Η ίδια βιοηλεκτρική ενέργεια απεικονιζόταν σαν ηδονή όταν έρεε προς τα έξω, προς την επιφάνεια του δέρματος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία φόρτισης στην επιδερμίδα, και σαν άγχος όταν έρεε μακριά από την επιφάνεια του δέρματος, προκαλώντας μείωση της φόρτισης στην επιδερμίδα και αυξάνοντας την κεντρική ένταση. Αυτά τα πειράματα απέδειξαν οριστικά τη βασική αντίθεση μεταξύ σεξουαλικότητας και άγχους. Η ενέργεια που ρέει από το κέντρο προς την περιφέρεια είναι λειτουργικά ταυτόσημη με ηδονή. Η ενέργεια που 4 «Πειραματική διερεύνηση της ηλεκτρικής λειτουργίας της σεξουαλικότητας και του άγχους», Βίλχελμ Ράιχ. 9
ρέει από την περιφέρεια προς το κέντρο είναι λειτουργικά ταυτόσημη με άγχος. Η κατεύθυνση ροής αυτής της ενέργειας είναι εκείνο που καθορίζει τη συγκίνηση η οποία βιώνεται. Ο Ράιχ αρχικά πίστευε ότι αυτή η ενέργεια ήταν ηλεκτρικής φύσης και την ονόμασε βιοηλεκτρική ενέργεια. Αργότερα ανακάλυψε πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά σ αυτήν, που δεν ήταν γνωρίσματα του ηλεκτρισμού, και τη μετονόμασε σε οργονοενέργεια (από το οργανισμός). Έτσι, έγινε φανερό ότι, για την προστασία της υγείας, η ενέργεια αυτή πρέπει να διατηρείται μέσα σε καθορισμένα όρια, κάτι που πραγματοποιείται φυσιολογικά από τη γενετήσια λειτουργία. Αυτό το ονόμασε «σεξοικονομία». Όταν βιώνεται ηδονή στο σεξουαλικό αγκάλιασμα, η ενέργεια έχει φθάσει στα γεννητικά όργανα και μπορεί να εκφορτισθεί. Επαρκής εκφόρτιση μπορεί να συμβεί μόνο με ολοκληρωμένο οργασμό, κάτι που σημαίνει συμμετοχή ολόκληρου του οργανισμού μέσο καθολικών σωματικών σπασμών. Τη δυνατότητα για πλήρη ικανοποίηση ο Ράιχ ονόμασε «οργασμική ικανότητα». Έτσι, στις γυναίκες μόνο ο κολπικός οργασμός μπορεί να πετύχει αυτή την ικανοποίηση και όχι μια κλειτοριδική κορύφωση, η οποία είναι μόνο τοπική ανταπόκριση. Κατά την απουσία της ηδονής ή την παρουσία του άγχους, η ενέργεια δε φθάνει στο δέρμα και στα γεννητικά όργανα (που είναι μέρος του δέρματος) και δεν μπορεί να συμβεί εκφόρτιση. Ολοκληρωμένος οργασμός (γενετήσια ικανότητα) δεν μπορεί να συμβεί σε συνθήκες σεξουαλικής αναστολής ή απώθησης. Επίσης δεν είναι δυνατό να συμβεί χωρίς εκούσια απομόνωση κι ένα κατάλληλο περιβάλλον με τους δυο συντρόφους πλήρως χαλαρωμένους. Ο Ράιχ δεν μπορούσε παρά να καταλήξει στο ότι το σεξ, που αρχικά πιστευόταν ότι ήταν αποκλειστικά για σκοπούς αναπαραγωγής, είχε τη ζωτικά σημαντική λειτουργία της διατήρησης ενός σταθερού ενεργειακού φορτίου στον οργανισμό. Γι αυτό το λόγο, η σεξουαλική δραστηριότητα είναι μικρής αξίας για τη συγκινησιακή υγεία, εκτός κι αν βιώνεται με ηδονική διέγερση φθάνοντας στην κορύφωση κατά τον οργασμό, όπου ακολούθως η διέγερση μειώνεται απότομα. Έτσι συνάγεται ότι χωρίς σεξουαλική απώθηση δε θα υπήρχαν νευρώσεις. Αυτό συμβαίνει στις κοινωνίες εκείνες που είναι θετικές προς το σεξ, όπως των κατοίκων στα νησιά Τρόμπριαντ. Τέτοιες 10
κοινωνίες έχουν μητρογραμμική δομή. Στο δυτικό πολιτισμό (και τις περισσότερες ασιατικές και άλλες χώρες) υπάρχει πατριαρχική μορφή κοινωνικής δομής, η οποία είναι αρνητική προς το σεξ. Πρέπει επομένως να ενδιαφερόμαστε για την κοινωνική αιτία των σεξουαλικών προβλημάτων και των νευρώσεων που αυτά προκαλούν. Ολόκληρη η κοινωνία μας είναι προσανατολισμένη εναντίον της πραγματικής σεξουαλικής ελευθερίας και από τη νηπιακή ηλικία και μετά, γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια για την παρεμπόδιση και καταπίεση οποιασδήποτε σεξουαλικής εκδήλωσης. Το νήπιο είναι εξαιτίας των ρούχων που φορά, ανίκανο να ακουμπήσει τα γεννητικά του όργανα και αργότερα εμποδίζεται κάθε απόπειρά του να τα αγγίξει ή να παίξει μαζί τους. Αγόρια και κορίτσια επιπλήττονται αυστηρά όταν έχουν οποιαδήποτε περιέργεια για το σώμα του άλλου φύλλου και έφηβοι που προχωρούν σε σεξουαλικές σχέσεις είναι δυνατό να τιμωρηθούν. Έτσι, μόνο λίγοι αφήνονται να μεγαλώσουν με φυσική σεξουαλική στάση κι έτσι όταν παντρεύονται είναι ικανοί να λειτουργούν. Λίγοι βρίσκουν ή πετυχαίνουν ικανοποιητική σεξουαλική σχέση ακόμα και στις μέρες μας, όπου οι νέοι δείχνουν τολμηρά το σεξουαλικό τους ενδιαφέρον και απαιτούν την ικανοποίησή του. Οι σημερινοί νέοι φτιάχνουν τα αιτήματά τους μέσα από διαταραγμένη λιμπιντικά δομή που σακατεύτηκε πολλά χρόνια πριν στην παιδική ηλικία και μπερδεύουν την ασυδοσία με την ελευθερία 5. Το αποτέλεσμα είναι μια καταναγκαστική, παράλογη σεξουαλικότητα που προσφέρει μικρή ανακούφιση και συνοδεύεται από πορνογραφία, διαστροφή, δημόσιο γυμνισμό και συχνά σεξουαλικά όργια. Παραπέμπουν στον Ράιχ σαν την αυθεντία αυτής της λεγόμενης σεξουαλικής απελευθέρωσης και η κοινωνία λέει ότι, εάν αυτά είναι ό,τι υποστήριξε ο Ράιχ, δε θέλουμε να ακούμε τίποτε γι' αυτόν. Όμως στην πραγματικότητα όλα αυτά είναι εκείνα στα οποία ο Ράιχ ήταν δριμύτατα αντίθετος. Το γεγονός ότι ήταν υπέρ της θετικής τοποθέτησης προς το σεξ παρερμηνεύθηκε σαν μια τέτοια χαοτική σεξουαλική έκφραση. Βλέπουμε επίσης, πολλούς καλοπροαίρετους αλλά ανίδεους γιατρούς, ψυχολόγους και σύμβουλους για σεξουαλικά θέματα, γνωρίζοντας τη σημασία του σεξ στα συγκινησιακά προβλήματα, να συμβουλεύουν 5 Η ελευθερία συνεπάγεται πάντοτε υπευθυνότητα. 11
τους ασθενείς τους να βγαίνουν έξω και να κάνουν σεξ σαν σταθερή θεραπευτική πρακτική. Αυτό μου θυμίζει τις παλιές συμμορίες των γκάνγκστερ, όπου ένας άνδρας σου βάζει το όπλο στα πλευρά και σου λέει : «Ο αρχηγός θέλει να δείξεις ότι περνάς καλά». Μια τέτοια συμβουλή στους ντροπαλούς, άτολμους και γεμάτους απωθημένα νέους, μπορεί κάλλιστα να αποβεί καταστροφική, αυξάνοντας τα συναισθήματα ενοχής και οδηγώντας πιθανώς σε ολοκληρωτική κατάρρευση. Έχω δει τέτοιες περιπτώσεις. Σε κανένα δεν πρέπει να συνιστάται να κάνει σεξ έως ότου είναι έτοιμος γι αυτό συγκινησιακά και έχει επαρκείς γνώσεις γύρω από αφροδίσια μόλυνση ή ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Τότε δε θα χρειάζεται πλέον να δέχεται συμβουλές. Μερικές φορές ο άτολμος πιθανόν να χρειάζεται ενθάρρυνση, όμως μόνο από ένα ειδικό που μπορεί να κρίνει επαρκώς ότι το άτομο είναι πραγματικά έτοιμο. Ο Ράιχ βρήκε στις έρευνές του, ότι μόνο το ένα τρίτο της νεολαίας ήταν συγκινησιακά προετοιμασμένο για σεξουαλική ζωή, ένα τρίτο χρειαζόταν σημαντική πληροφόρηση και συμβουλές, ενώ το υπόλοιπο ένα τρίτο χρειαζόταν πολύχρονη θεραπεία. Είναι αλήθεια ότι η πλειονότητα της σημερινής νεολαίας έχει μεγαλώσει με καλύτερη στάση απέναντι στο σεξ, αλλά τις περισσότερες φορές χωρίς επαρκή υπευθυνότητα προς αυτό. Η σεξουαλική μας επανάσταση απέτυχε, και είδαμε πολλούς να πραγματοποιούν κάποια χαοτική εξέγερση, επιδεικνύοντας περισσότερο αυτό που θεώρησαν ελευθερία και δικαιώματά τους και λιγότερο αποδεχόμενοι μια υπεύθυνη σεξουαλική ζωή. Πιστεύω ότι οι περισσότεροι από τους νέους μας, που ποτέ δεν έγιναν πρωτοσέλιδα, έχουν κερδίσει στην ουσία, πολύ περισσότερα από την παλαιότερη γενιά κι εκεί είναι που βρίσκεται η αληθινή ελπίδα. Υπάρχουν τρεις κορυφώσεις της σεξουαλικής δραστηριότητας στα πρώτα 21 χρόνια της ζωής : νηπιακή ηλικία, πρώτη εφηβεία, δηλαδή περίπου σε ηλικία 5 ετών, και εφηβεία. Αυτές οι περίοδοι απαιτούν ιδιαίτερη κατανόηση και επαφή για την υγεία του παιδιού. Το νήπιο που έχει αναπτυχθεί για εννιά μήνες στη ζεστή, χαλαρή μήτρα μιας αγαπημένης μητέρας με σταθερή επαφή προς το ζωντανό, παλλόμενο οργανισμό της, συνεχίζει να χρειάζεται αυτή την επαφή για θέρμη, ασφάλεια και ιδιαίτερα την ενεργειακή διέγερση που το εξάπτει και το κάνει να ακτινοβολεί και να διαστέλλεται με ζωή και ευχαρίστηση. Έτσι μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα και να γίνει σταδιακά αυτοδύναμο στην κίνηση και τη διασκέδασή του. Έχω δει μωρά, γεννημένα σε φυσικές συνθήκες, περισσότερα στο σπίτι απ όσα στο νοσοκομείο, να 12
σε ακολουθούν με τα μάτια τους αμέσως μετά τη γέννα, να θηλάζουν μέσα σε μια ώρα και να στριφογυρίζουν στο κρεβάτι μετά από λίγες ώρες. Αυτό σπάνια συμβαίνει σ ένα μωρό που γεννιέται στο νοσοκομείο. Οι πρώτες ώρες μετά τη γέννα είναι εξαιρετικά σημαντικές για τη μελλοντική ανάπτυξη της υγείας. Το μωρό γεννιέται ικανό να αντιδρά σε ό,τι αισθάνεται και να κάνει γνωστές τις ανάγκες του. Εάν αυτές οι ανάγκες του ικανοποιούνται με πλήρη επαφή, είναι πολύ δυσκολότερο να ισοπεδωθεί αργότερα. Ένα τέτοιο μωρό, γεννημένο φυσιολογικά από μια χαλαρή και στοργική μητέρα θα το δούμε στο τέλος του θηλασμού να βιώνει στοματικό οργασμό. Στη νηπιακή ηλικία το στόμα είναι η κυρίαρχη ζώνη για επαφή, ικανοποίηση κι εκφόρτιση ενέργειας. Υπηρετεί μια λειτουργία όμοια με τη γενετήσια λειτουργία. Ο στοματικός οργασμός συμβαίνει μόνο σε υγιή μωρά που έχουν καλή επαφή με μια μητέρα, που οι θηλές της είναι ευαίσθητες, ζεστές και ζωντανές. Αρχίζει σαν τρέμουλο των χειλιών, που εξαπλώνεται στο πρόσωπο, και καταλήγει σε τρεμούλιασμα και απαλές παλμικές κινήσεις του κεφαλιού και του λαιμού και μερικές φορές όλου του κορμιού. Αυτός ο στοματικός οργασμός διατηρεί φυσιολογική την ενεργειακή φόρτιση. Παράλληλα, τα γεννητικά όργανα είναι ηδονικά και στο μωρό αρέσει να παίζει μ αυτά. Η επαφή με τη μητέρα είναι ζωτικής σημασίας για το μωρό αλλά και για τη μητέρα. Οι περισσότεροι μαιευτήρες γνωρίζουν ότι ο θηλασμός βοηθάει στη φυσιολογική παλινδρόμηση της μήτρας. Δίνει επίσης διέγερση και αυτή τη σπίθα της ζωής, τόσο στο μωρά όσο και στη μητέρα. Η μητέρα πιθανόν να βιώνει δυνατές αισθήσεις που φθάνουν έως τα γεννητικά όργανα μαζί με βαθύ συναίσθημα αγάπης 6. Τα περισσότερα μωρά δεν έχουν όμως ένα τέτοιο ξεκίνημα στη ζωή. Πιθανόν να μεγαλώνουν μέσα σε σπαστική μήτρα, που εμποδίζει την ελεύθερη κίνηση. Η διαδικασία του τοκετού αυτή καθ αυτή μπορεί να είναι μακρόχρονη, δύσκολη, με αναισθησία, ηρεμιστικά και λαβίδες και η γέννα μπορεί ακόμα και να καθυστερήσει περιμένοντας την άφιξη του γιατρού. Μετά τον τοκετό, το περιβάλλον το οποίο υποδέχεται το νεογέννητο, είναι τις περισσότερες φορές εχθρικά. Πρώτα απ όλα είναι κρύο σε σχέση με τη μήτρα. Μετά, χτυπούν το μωρό για να το κάνουν 6 Μερικές φορές, η μητέρα παρερμηνεύει αυτές τις δυνατές αισθήσεις σαν αιμομικτικές επιθυμίες και αισθάνεται ενοχές. Γεμίζει με φόβο, αποσύρεται και χάνει επαφή με το μωρό, κάτι που οδηγεί σε καταστροφή τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί. 13
να αναπνεύσει, το κρεμάνε από τα πόδια και πάρα πολύ συχνά του βάζουν και ένα φάρμακο που καίει στα μάτια. Αυτή είναι μόνο η αρχή. Το χωρίζουν από τη μητέρα, την οποία συνεχίζει να χρειάζεται, και το βάζουν σε μια κούνια με σκληρό στρώμα και συχνά με δυνατά φώτα πάνω απ το κεφάλι του και το φωτίζουν αδιάκοπα όλο το 24ωρο. Αφού μείνει για 24 έως 48 ώρες νηστικό, το μωρό μπαίνει σε τακτικούς θηλασμούς, συνήθως από τις παγωμένες, αναίσθητες θηλές της νευρωτικής μητέρας του ή από ένα άψυχο μπουκάλι. Το περιβάλλον είναι θορυβώδες και χαοτικό, οι νοσοκόμες συχνά βίαιες και άστοργες, και βάζουν γάντια χωρίς δάχτυλα στα χέρια των μωρών, έτσι που αυτά δεν μπορούν ούτε να ξυστούν, ούτε να γλείψουν τους αντίχειρές τους για να βρουν στοματική ικανοποίηση. Είναι οδυνηρά να τα βλέπεις να προσπαθούν. Επίσης τα ντύνουν συχνά, τόσο σφιχτά, έτσι που δεν έχουν ελεύθερη κίνηση κι εμποδίζονται απ' όλες τις κατευθύνσεις να έρχονται σ' επαφή με το περιβάλλον. Κι έτσι, έχουμε λάθος εντύπωση για την ανημποριά των μωρών. Όπως είναι περιορισμένα, μπορούν μόνο να συστέλλονται. Το στήθος σταματάει την ελεύθερη κίνηση του, το διάφραγμα μπλοκάρεται, τα μάτια δεν εστιάζουν και το δέρμα γίνεται κρύο και μπλε. Αρχικά αντιδρούν με θυμωμένο κλάμα, αργότερα με κλάμα και τσίριγμα για να δείξουν τη δυστυχία τους. Σ όλα αυτά προστίθεται και η περιτομή και το πέος συστέλλεται κι αυτό, παραμένοντας κρύο ή μπλε, συνηθίζοντας περισσότερο στον πόνο απ ό,τι στην ηδονή. Μετά απ αυτό το αποτελεσματικό ξεκίνημα ακολουθεί η πρώιμη αγωγή τουαλέτας με την οποία μπλοκάρεται περισσότερο η ζωή, κάνοντας τελικά το παιδί υποχωρητικό, χαλιναγωγώντας τις αυνανιστικές ορμές και τις σεξουαλικές παρορμήσεις του. Ο έλεγχος του σφιγκτήρα δεν κατορθώνεται πριν την ηλικία των 18 μηνών, έτσι ώστε η αγωγή τουαλέτας, που γίνεται νωρίτερα, αναγκάζει σε συστολή το μυϊκό σύστημα, ιδιαίτερα στους μηρούς, τους γλουτούς και τη βάση της λεκάνης, όπως επίσης επιβάλλει το τράβηγμα προς τα πίσω της λεκάνης και την περαιτέρω αναπνευστική συστολή. Αυτά είναι ένα γνωστό παράδειγμα της διαδικασίας θωράκισης, η οποία δεσμεύει ενέργεια και την εμποδίζει να φθάσει στη λεκάνη όπου μπορεί να εκφορτισθεί. Μειώνει αποτελεσματικά τη φυσιολογική συγκινησιακή έκφραση και ειδικότερα τις ηδονικές αισθήσεις της 14
λεκάνης. Στη συνέχεια το παιδί θα επιπληχθεί όταν αγγίζει τα γεννητικά του όργανα και θα έρθει αντιμέτωπο με τις φοβερές απειλές για τις συνέπειες του αυνανισμού. Έτσι, γενικά, εμποδίζεται η εκφόρτιση, αυξάνει η ενέργεια και συσσωρεύεται η ένταση. Σεξουαλικές και άλλες επιθετικές ορμές, που αρχικά ήταν τρυφερές και ήπιες, γίνονται άγριες και βίαιες. Αυτή είναι η προέλευση του σεξουαλικού σαδισμού, τον οποίο η κοινωνία τόσο ορθά θέλει να εξουδετερώσει, αλλά τόσο λαθεμένα καλλιεργεί με περαιτέρω καταπίεση. Η καταπίεση αναπτύσσει οργή κι αυτή πρέπει με τη σειρά της να καταπιεσθεί. Με τη μικρή αποδέσμευση που γίνεται της βιολογικής ενέργειας, το άτομο πρέπει αναγκαστικά να συνεχίζει να αυξάνει τη θωράκισή του (μυϊκή συστολή), η οποία ενδεχομένως να περιλάβει ολόκληρο το μυϊκό σύστημα. Αισθάνεται συνεχή εσωτερική ένταση και άγχος. Τελικά, η θωράκιση αποτυχαίνει να είναι αποτελεσματική και οι απωθημένες σεξουαλικές ορμές ξεσπούν και αποκρούονται με τη μορφή συμπτωμάτων. Το παιδί γίνεται περιορισμένο, μηχανικά και φυλακισμένο στην καθορισμένη ρουτίνα της ζωής, της γεμάτης με καταναγκασμούς και φοβίες. Το παιδί φθάνει στη δεύτερη κορύφωση της σεξουαλικής δραστηριότητας του σε ηλικία περίπου 4 ετών. Το στάδιο αυτό αρχίζει με γενετήσια επιδειξιομανία και περηφάνια για τα γεννητικά όργανα. Στη συνέχεια, στην ηλικία των 5 περίπου ετών αναπτύσσει ισχυρά αισθήματα αγάπης και σεξουαλικό ενδιαφέρον για το γονέα του αντίθετου φύλου. Αυτό συνοδεύεται από όνειρα να παντρευτεί κάποτε με τη μητέρα ή τον πατέρα, και από ζήλια ή έχθρα προς το γονέα του ίδιου φύλου. Αυτό είναι το γνωστό οιδιπόδειο σύμπλεγμα 7 και απαιτεί μεγάλη κατανόηση και καθησύχαση από τη μεριά και των δύο γονέων για να περάσει με επιτυχία αυτό το στάδιο και να προχωρήσει στην ώριμη σεξουαλικότητα. Ο γονέας, στον οποίο στρέφεται ο έρωτας τον παιδιού, πρέπει να το διαβεβαιώνει ότι η αγάπη του ανταποδίδεται και ότι είναι το πιο σημαντικό και αγαπημένο πρόσωπο στη ζωή των γονέων. Ο αντίζηλος γονέας δεν πρέπει να δείχνει ζήλια ή να γελοιοποιεί αυτό τον έρωτα, αλλά να αποδεχθεί τη στάση του παιδιού σαν φυσιολογική. Εάν γίνει 7 Πρόκειται για μα τεχνητή και όχι φυσική κατάσταση. Ο Μαλινόφσκι βρήκε ότι στα νησιά Τρόμπριαντ, όπου οι ιθαγενείς ήταν θετικοί προς το σεξ, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα ήταν ανύπαρκτο. 15
κάτι τέτοιο, τότε κι αυτός ο γονέας γίνεται αποδεκτός και αγαπητός σαν τμήμα του τριγώνου. Ασφαλές μέσα στην αγάπη των γονέων, το παιδί μπορεί αργότερα να τους εγκαταλείψει εύκολα για ένα κατάλληλο σύντροφο. Απ την άλλη πλευρά, εάν η αγάπη του παιδιού απορριφθεί, αποσύρεται στον εαυτό του, γίνεται δειλό και άτολμο και αναπτύσσει έντονη φαντασιωσική ζωή για να αντικαταστήσει την πραγματικότητα ή, εάν ο αντίζηλος γονέας είναι ζηλιάρης, οργισμένος ή σαρκαστικός, το παιδί γεμίζει με ενοχές και φόβο ευνουχισμού. Και στις δυο περιπτώσεις, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα δεν ξεπερνιέται ποτέ και κάθε μελλοντικά ερωτικό αντικείμενο θα είναι προικισμένο με τα χαρίσματα του γονέα, από τον οποίο απορρίφθηκε, και τα σεξουαλικά αισθήματα θα γεμίζουν με φόβο, ενοχές και αναβιωμένους φόβους ευνουχισμού. Κάποτε είχα ασθενή ένα νέο άνδρα, που είχε χωρίσει και κρατήσει μαζί του τη μικρή του κόρη. Τελικά ερωτεύτηκε μια γοητευτική νέα γυναίκα, αλλά - προς μεγάλη ταραχή του - η μικρή κόρη του έγινε πολύ ζηλιάρα και αντιτέθηκε σφοδρά στην αγαπημένη του. Με ρώτησε τι να κάνει. Εφόσον η κόρη του ήταν πέντε ετών και βρισκόταν στο οιδιπόδειο στάδιο, του συνέστησα να της πει πως την αγαπούσε περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο στον κόσμο και να της δείξει μεγάλη στοργή και αγάπη. Ήταν κατάπληκτος βλέποντας την αλλαγή της και το πώς ήταν σε θέση να δεχθεί την αντίζηλό της, ακόμα και μετά το γάμο. Αυτή μάλιστα του θύμιζε πού και πού ότι είχαν ένα μυστικό, που ποτέ δε θα έλεγαν στην αντίζηλό της. Η νέα «μητέρα» το γνώριζε, ασφαλώς, και ήταν ευχαριστημένη καθώς της επέτρεπε να έχει την αγάπη του πατέρα της. Σίγουρο από την αγάπη του πατέρα του, το παιδί ήταν ικανό να αγαπήσει την καινούργια μητέρα του και να τη δεχθεί ολοκληρωτικά. Κανείς δεν μπορεί πραγματικά να πει ποια είναι η υγιής σεξουαλική ζωή του παιδιού από την πρώτη στη δεύτερη εφηβεία. Ίσως, ο αυνανισμός μαζί με ετεροσεξουαλικά παιχνίδια, περιλαμβανόμενης και της πραγματικής συνουσίας. Ο Φρόιντ πίστευε ότι το παιδί έμπαινε σε μια περίοδο σεξουαλικής καταπίεσης - τη λεγόμενη λανθάνουσα περίοδο - όπου δεν έδειχνε σεξουαλικό ενδιαφέρον. Το μεγάλωμα και η ανάπτυξη καταναλώνουν ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας του παιδιού, έτσι ώστε η σεξουαλική διέξοδος μπορεί να μην είναι τόσο σημαντική όσο στην εφηβεία, όμως σίγουρα δεν πρόκειται για ασεξουαλική περίοδο. Τα παιδιά που διατηρούν σεξουαλικό ενδιαφέρον και ανάλογη δραστηριότητα παραμένουν πιο υγιή απ' τα άλλα. Ο Μαλινόφσκι βρήκε ότι στα νησιά των Τρόμπριαντ τα παιδιά είχαν σεξουαλικά παιχνίδια και 16
πραγματική συνουσία αποκλειστικά από την ηλικία των 4-6 ετών και πάνω. Αυτό φαίνεται πιο φυσικό από τον αυνανισμό, επειδή η σεξουαλική ηδονή είναι μεγαλύτερη όταν εμπλέκεται και ένας άλλος οργανισμός για αμοιβαία διέγερση και μοίρασμα της εμπειρίας. Επίσης, μια υγρή επιφάνεια, ειδικότερα μια ηλεκτρολυτική, σαν τα υγρά του σώματος, οδηγεί σε υψηλότερο βαθμό φόρτισης και διέγερσης, όπως το στόμα και η θηλή στη νηπιακή ηλικία, το πέος και η μήτρα στη συνουσία. Ο αυνανισμός είναι πιο ικανοποιητικός εάν το πέος έχει υγρανθεί με σάλιο (που είναι ηλεκτρολυτικά). Η εφηβεία είναι ιδιαίτερα σημαντική επειδή ουσιαστικά δίνει στο άτομο μια δεύτερη ευκαιρία να γίνει υγιές, εάν η κοινωνία το αντιμετωπίζει με κατανόηση και συμπάθεια. Το ενδοκρινολογικό σύστημα ωριμάζει, όπως και τα σεξουαλικά όργανα, και η σεξουαλική επιθυμία γίνεται καταλυτικά ισχυρή και επείγουσα, περισσότερο απ οποιαδήποτε άλλη περίοδο στη ζωή του ανθρώπου. Εάν οι ορμές αυτές επιτραπεί να έχουν κατάλληλη διέξοδο, τότε μπορούν να ξεπερασθούν πολλά πρώιμα προβλήματα. Όμως είναι ακριβώς αυτή η περίοδος, στην οποία η κοινωνία αντιδρά με τον πιο έντονο τρόπο ενάντια σε οποιαδήποτε διέξοδο. Οι πιο αδύνατοι κλείνονται στον εαυτό τους, συγκρατώντας τη σεξουαλική διέξοδο ακόμα και ο αυνανισμός γίνεται με πλήθος ενοχές και καταπιέζεται όσο το δυνατόν περισσότερο. Όλα αυτά καταλήγουν σε σοβαρές συγκινησιακές αναπηρίες. Οι ισχυρότεροι βρίσκουν μια σεξουαλική διέξοδο, όμως συχνά σαν ένα σύμβολο εξέγερσης και με δυνατά αισθήματα ενοχής. Οι σεξουαλικές ορμές τους εκφράζονται κάτω από τις πιο δυσμενείς συνθήκες : σε αυτοκίνητα, σε λεωφορεία, με ανεπαρκή γνώση αντισύλληψης και πάντα με το φόβο ότι θα πιαστούν στα πράσα. Εάν είναι σε ηλικία μεγαλύτερη των 18 ετών, βρίσκονται νομικά σε ασφαλέστερη θέση και πολλοί αρχίζουν να ζουν μαζί, όταν δουλεύουν μακριά από το σπίτι τους ή στους χώρους όπου σπουδάζουν. Ο Ράιχ πίστευε, ότι πρέπει να αναπτύξουμε μια εξ ολόκληρου νέα αντίληψη για τη σεξουαλικότητα. Έβλεπε το σώμα σαν ένα ενεργειακά σύστημα με συνεχή κατάσταση συστολής και διαστολής, ή παλμού (που παρατηρείται πιο εύκολα στο σφυγμό και την αναπνοή). Στην υγεία η ενέργεια ρέει ελεύθερα μέσα στο σώμα. Η ενέργεια αυτή συγκεντρώνεται στον οργανισμό με τη λήψη τροφής, υγρών και αέρα. Απορροφάται επίσης κατευθείαν από το δέρμα. Εκφορτίζεται με δραστηριότητα, εκκρίσεις, συγκινησιακή έκφραση, τη διαδικασία της 17
σκέψης και με μετατροπή σε σωματική θερμότητα, που εκπέμπεται στο περιβάλλον. Χρησιμοποιείται επίσης για την ανάπτυξη. Κατά τη συνηθισμένη πορεία των γεγονότων συγκεντρώνεται περισσότερη ενέργεια απ όση εκφορτίζεται. Αν αυτό γινόταν συνεχώς, ο οργανισμός θα έπρεπε η να αναπτύσσεται διαρκώς ή να εκραγεί. Για να διατηρηθεί ένα σταθερό, οικονομικό ενεργειακό επίπεδο η περίσσια της ενέργειας πρέπει να εκφορτίζεται τακτικά σε μικρά ή μεγαλύτερα διαστήματα. Αυτή η οικονομική εκφόρτιση της ενέργειας είναι η λειτουργία του οργασμού. Καθώς αυξάνεται η ενέργεια, το σώμα συσσωρεύει συνεχώς ένταση. Σ ένα ορισμένο σημείο, γνωστό σαν το σημείο φωταύγειας, η ένταση γίνεται αισθητή στο υγιές άτομο ως σεξουαλική διέγερση. Η ενέργεια πάνω από το επίπεδο του σημείου φωταύγειας μπορεί να ειδωθεί ως σεξουαλική ενέργεια ή ως λίμπιντο, που περιέγραψε ο Φρόιντ. Η φυσική διαστολή αυξάνει σημαντικά. Η επιδερμίδα γίνεται ζεστή και ξηρή, ο σφυγμός πλήρης και αργός, η αναπνοή βαθιά, η όραση αυξάνεται και τα γεννητικά όργανα γεμίζουν με αίμα και γίνονται εξαιρετικά ευαίσθητα. Στην πλήρη σεξουαλική διέγερση, η ενέργεια δεν πρέπει απλώς να φθάνει στην επιφάνεια του δέρματος και ιδιαίτερα στα γεννητικά όργανα, αλλά πρέπει να διεγείρεται από το εσωτερικό. Αυτό προϋποθέτει αποδοχή της γενετήσιας αίσθησης και προσμονή του γενετήσιου αγκαλιάσματος. Η διέγερση αυξάνεται παραπέρα με την παρουσία του σεξουαλικού αντικειμένου μέχρι να γίνει επιτακτική η στενή επαφή και η ένωση των γεννητικών οργάνων. Η ρυθμική τριβή παράγει γρήγορα μέγιστη διέγερση και κορύφωση της ενεργειακής συγκέντρωσης στα γεννητικά όργανα. Η εκφόρτιση γίνεται μέσο σπασμών ολόκληρου του σώματος, τον οργασμό, και το οικονομικά ενεργειακό επίπεδο επανεδραιώνεται. Ο Ράιχ πίστευε ότι, από τη στιγμή της γέννησης, καθένας είναι προικισμένος με τη σεξουαλική ικανότητα, η οποία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ενός σταθερού ενεργειακού επιπέδου στον οργανισμό και την αποτροπή δημιουργίας λίμνασης. Αυτή είναι η φυσική βαλβίδα ασφάλειας, απέναντι στην οποία ο άνθρωπος έχει αναπτύξει μια αρνητική, κατασταλτική συμπεριφορά. Το αποτέλεσμα είναι συγκινησιακές και σωματικές ασθένειες, εκμετάλλευση, σαδισμός και καταστροφικότητα, όχι μόνο προς τον ίδιο τον άνθρωπο, αλλά σε όλη τη φύση. Κάθε άνθρωπος έχει καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του δικαίωμα 18
για σεξουαλική έκφραση, το οποίο πρέπει να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται θετικά. Εάν από τη γέννησή του ικανοποιούνται αυτή και οι άλλες του ανάγκες, είναι ικανός να αυτορυθμίζεται και χρειάζεται μόνο να διδαχθεί να σέβεται τα δικαιώματα των άλλων και τη δική του ασφάλεια. Αυτή η αυτορρύθμιση περιέχει τη δική της ηθική. Εάν αυτός ήταν ο κανόνας στην κοινωνία μας, το σεξ θα γινόταν έκφραση έρωτα και όχι κατάκτησης. Οι διαστροφές, ο σαδισμός και η πορνεία θα έπαυαν να υπάρχουν, ενώ οι νευρώσεις και η εγκληματικότητα θα ήταν άγνωστες. Αυτά δεν είναι θεωρητικές υποθέσεις, αλλά έχουν αποδειχθεί στις κοινωνίες που είναι θετικές προς το σεξ. Το υγιές άτομο δε χρειάζεται τόσο πολλή σεξουαλική διέξοδο όσο το θωρακισμένο, επειδή παίρνει ικανοποίηση και δεν προσπαθεί συνεχώς να την κατακτήσει. Μπορεί έτσι να βρίσκει χαρά στην εργασία του, η οποία γίνεται πιο παραγωγική. Είναι πιστός στο σύντροφο του, όσο ικανοποιείται. Όταν δεν ικανοποιείται πλέον, βρίσκει ένα καινούργιο έρωτα και νέα ικανοποίηση, αντί να παραμένει καταναγκαστικά σ ένα γάμο χωρίς έρωτα. Σήμερα έχουμε πλήθος από εγχειρίδια για το σεξ με φωτογραφίες διαφορετικών στάσεων και τεχνικών, που έχουν σχεδιασθεί για να κάνουν τους καταναγκαστικούς συντρόφους ενός γάμου να βρουν κάποια ευχαρίστηση στις σεξουαλικές μεταξύ τους σχέσεις. Όλα αυτά είναι μια μανιακή προσπάθεια να διαιωνίσουμε το σύστημά μας και να το κάνουμε να λειτουργεί. Όταν χάνεται η διέγερση με κάποιο σύντροφο, συνήθως καμιά εκπαίδευση η τεχνική δεν μπορεί να την αναβιώσει. Όταν υπάρχει διέγερση, κάθε άτομο ξέρει τι να κάνει. Αυτή η αμοιβαία διέγερση μπορεί να κρατήσει ολόκληρη ζωή ή να εξαφανισθεί μέσα σε μια νύχτα, εξαρτώμενη από άλλους παράγοντες κοινούς και για τους δυο συντρόφους. Για το λόγο αυτό είναι καλό το ζευγάρι να γνωρίζεται καλά και να ζει μαζί για κάποιο χρονικό διάστημα πριν το γάμο. Ίσως να χρειασθεί χρόνος μέχρι η σεξουαλική εμπειρία γίνει ικανοποιητική και για τους δυο. Οι άνδρες ρέπουν προς πρόωρη κορύφωση σε μια νέα σχέση και η γυναίκα δεν έχει τότε την ευκαιρία για αρκετή διέγερση. Συνήθως χρειάζεται περισσότερο χρόνο από τον άνδρα να φθάσει στο αποκορύφωμα και περισσότερο προκαταρκτικό ερωτικό παιχνίδι πριν τη γενετήσια ένωση. Το φλερτάρισμα υπάρχει σ όλα τα ανώτερα ζώα και υπηρετεί τη λειτουργία της εξοικείωσης ή του «να μυρίσει το ένα το άλλο». Ο φόβος 19
είναι βαθιά ριζωμένος και απαραίτητος για την επιβίωση. Μέχρις ότου εξαλειφθεί, ο οργανισμός δεν μπορεί να διασταλεί εντελώς ή να παραδοθεί ολοκληρωτικά σ ένα άλλο οργανισμό εθελοντικά και αυθόρμητα. Το φλερτάρισμα εδραιώνει την εμπιστοσύνη. Μπορεί να είναι μακρύ ή σύντομο ανάλογα με τις περιστάσεις και τα εμπλεκόμενα άτομα, όμως το υγιές άτομο δεν εννοεί σεξουαλική ένωση χωρίς κάποιο βαθμό φλερταρίσματος. Όταν η σεξουαλική ένωση γίνει επιτακτικός στόχος, η δραστηριότητα μπορεί να χωρισθεί σε τρία στάδια : προκαταρκτικό παιχνίδι, γενετήσια ένωση και οργασμικοί σπασμοί. Δεν υπάρχουν άκαμπτοι νόμοι στη φύση για τα πρώτα δύο. Το προκαταρκτικό παιχνίδι περιλαμβάνει οτιδήποτε μπορεί να είναι αμοιβαία αποδεκτό και ηδονικό με εξαίρεση τις σαδιστικές πράξεις. Τίποτα το ηδονικό δεν μπορεί να θεωρηθεί διαστροφικό όσο ο στόχος παραμένει η γενετήσια ένωση. Το προκαταρκτικό παιχνίδι μπορεί να είναι μακρύ ή σύντομο. Συνήθως το αρσενικό βιάζεται για τη γενετήσια επαφή, ενώ το θηλυκό προτιμάει περισσότερο προκαταρκτικό παιχνίδι. Και οι δυο πρέπει να είναι σεξουαλικά διεγερμένοι (βιώνοντας ρεύματα στα γεννητικά όργανα) πριν ακόμα αρχίσει το προκαταρκτικό παιχνίδι. Σε μια υγιή σχέση το προκαταρκτικό παιχνίδι αποτελείται κυρίως από σωματική επαφή και απαλό χάδι του σώματος του αγαπημένου. Μανία, βιασύνη και ερεθισμός με το χέρι δε συμπεριλαμβάνονται. Η σεξουαλική πράξη πολύ δύσκολα μπορεί να είναι πλήρως ικανοποιητική εάν ο ένας ή ο άλλος πρέπει να διεγερθεί με τεχνητά μέσα. Ένα τέτοιο άτομο δεν είναι βιολογικά έτοιμο για τη σεξουαλική πράξη. Είτε η πλεονάζουσα ενέργειά του δεν έχει φθάσει το σημείο φωταύγειας, είτε έχει δεσμευθεί από άγχος. Ή απλά μπορεί ο σύντροφος να μην είναι επιθυμητός. Το προκαταρκτικό παιχνίδι συνεχίζει να αυξάνει τη διέγερση μέχρι το σημείο της επείγουσας ένωσης (επιθυμία διείσδυσης), μια επιθυμία που πρέπει να είναι παρούσα και στους δυο συντρόφους. Η στύση στο αρσενικό είναι μια σαφής προϋπόθεση. Η διέγερση στο θηλυκό δεν είναι τόσο φανερή, ούτε θεωρείται τόσο πολύ σαν προϋπόθεση. Κι όμως, στη σωστή σεξουαλική ετοιμότητα, τα χείλη του αιδοίου διεγείρονται, όπως και οι θηλές όταν ανταποκρίνονται τα στήθη. Παραπέρα, υπάρχουν δυο είδη κολπικών 20
εκκρίσεων, οι υγρές και οι βλεννώδεις. Οι τελευταίες, που είναι ηλεκτρολυτικές, προσφέρουν ένα υψηλότερο βαθμό επαφής και διέγερσης και, όταν δεν είναι παρούσες, η γυναίκα είναι σε μικρή σεξουαλική ετοιμότητα. Παρατεταμένο προκαταρκτικό παιχνίδι με κλειτοριδικό ερεθισμό τείνει να παράγει κλειτοριδική κορύφωση και να εμποδίσει πλήρη κολπική ανταπόκριση. Παραμένει αδιευκρίνιστο εάν η γυναίκα αισθάνεται ηδονή στην ίδια τη μήτρα η εάν πρόκειται για ψευδαίσθηση από την ηδονή, που βιώνεται στα χείλη του αιδοίου και στην είσοδο του κόλπου. Το οπίσθιο μέρος τον κόλπου φαίνεται να έχει την περισσότερη ανταπόκριση. Εκεί υπάρχει σαφής κι επείγουσα επιθυμία για διείσδυση και κολπικό οργασμό σε αντίθεση προς την κλειτοριδική κορύφωση. Η τελευταία παράγει μόνο τοπική ανταπόκριση, ενώ o κολπικός οργασμός πλήρη ανταπόκριση ολόκληρου του οργανισμού με ολοκληρωμένη ικανοποίηση. Επίσης, όταν υπάρχει γενετήσια ικανότητα, η μήτρα γίνεται ένα ενεργό όργανο, που ρουφάει το πέος όπως το στόμα ρουφάει τη θηλή. Η γενετήσια ένωση, στην οποία είναι παρούσα η επαφή (ρεύματα ενέργειας), προκαλεί επείγουσα ανάγκη για απαλές αλλά επιθετικές κινήσεις τριβής, συγχρονισμένες με την αναπνοή. Απότομες και βιαστικές κινήσεις οφείλονται σε έλλειψη επαφής και καλύπτουν κάθε φυσική αίσθηση παράδοσης. Άτολμες κινήσεις ή έλλειψη κινήσεων μπορούν να οφείλονται σε άγχος ή στην ανάγκη για μείωση των αισθήσεων. Η σεξουαλική πράξη διαρκεί από τρία έως είκοσι λεπτά, μαζί με συνεχές αίσθημα φυσικής τρυφερότητας. Η στάση εξυπηρετεί μόνο στο να μην υπάρχει περιορισμός στην ελευθερία των κινήσεων. Κάποιος μπορεί να προχωρήσει ή όχι κατευθείαν στον οργασμό. Κάποιος μπορεί να διακόπτει, να αλλάζει θέση κ.λπ., όμως σε μια ορισμένη στιγμή η πράξη γίνεται αυτόματη και οδηγεί στους ακούσιους οργασμικούς σπασμούς. Στο σημείο αυτό, το σταμάτημα ή οποιοσδήποτε άλλος περιορισμός, γίνεται πολύ οδυνηρός και ενοχλητικός. Αυτό μπορεί να συμβεί εάν ο ένας ή ο άλλος δεν μπορεί να αντέξει τον πλήρη παλμό του οργασμικού σπασμού και τον εμποδίζει με γρήγορες, σπαστικές κινήσεις ή ακόμα και με απόσυρση. Ή μπορεί να γίνει ψυχρός και ακίνητος και ακόμα, να χάσει εντελώς κάθε αίσθηση. Η σεξουαλική πράξη πρέπει να στερείται 21
φαντασιώσεων, οι οποίες από μόνες τους είναι δραπέτευση από την επαφή με το σύντροφο. Ο πλήρης οργασμός εξαρτάται από την ολοκληρωτική απουσία συγκρατήσεων στον οργανισμό. Σ ένα ορισμένο σημείο, η διέγερση καταλαμβάνει ολόκληρο το άτομο και η αύξησή της δεν μπορεί να ελεγχθεί εκούσια. Έχοντας αρχικά απλωθεί σ ολόκληρο τον οργανισμό, μετά συγκεντρώνεται στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και ακολουθεί μια ζεστή αίσθηση, σαν να «λιώνει» το σώμα. Συμβαίνουν ακούσιες κυματοειδείς συσπάσεις των μυών στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και της λεκάνης. Η κορυφή κάθε κύματος σύσπασης συμπίπτει με βαθιά διείσδυση και εκπνοή. Ακολουθούν οι σπασμοί που παράγουν την εκσπερμάτωση. Στις γυναίκες υπάρχουν συσπάσεις και επιμήκυνση της μήτρας, που συνοδεύονται από την επιθυμία να δεχθεί όλο το πέος. Ο εγκολπισμός αυτός είναι συγκρίσιμος με την ακατανίκητη ορμή του πέους να διεισδύσει εντελώς. Στη συνέχεια υπάρχει ένα σύννεφο απώλειας της συνείδησης και αύξηση των συσπάσεων που απλώνονται σ ολόκληρο το σώμα. Μετά τους σπασμούς, οι δυο οργανισμοί παραμένουν ενωμένοι για κάποιο χρονικό διάστημα, ενώ η ενέργεια που έχει συγκεντρωθεί στα γεννητικά όργανα ρέει πίσω διαμέσου του οργανισμού, κάτι που βιώνεται σαν ικανοποίηση. Ο χωρισμός γίνεται τότε χαλαρά, τρυφερά, με αίσθημα ευγνωμοσύνης προς το σύντροφο και τάση για ύπνο. Μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που πρέπει να ξεπεραστούν είναι η αφαίρεση του καταναγκασμού από το σεξ και η αποδοχή του, μόνο όταν είναι πραγματικά επιθυμητό και ηδονικό. Οι γυναίκες έχουν διδαχθεί να πιστεύουν ότι οι άνδρες θέλουν το σεξ κάθε στιγμή κι ότι πρέπει να ικανοποιούνται, ώστε νιώθουν υποχρεωμένες να είναι έτοιμες για να υποτάσσονται σ αυτό κάθε στιγμή. Οι άνδρες πρέπει να επιδείξουν τη ρώμη τους και να ικανοποιούν τις γυναίκες. Εάν μπορούσαν να είναι ειλικρινείς μεταξύ τους, οι περισσότεροι θα έβλεπαν ότι κανένας από τους δυο δεν επιθυμεί το σεξ τόσο συχνά όσο θα το ήθελαν σε κάποια νέα σχέση. Η φυσιολογική σεξουαλική δραστηριότητα ποικίλλει από τρεις φορές την εβδομάδα μέχρι μια φορά στις δυο εβδομάδες, ανάλογα με την υγεία, την εργασία και τις περιβαλλοντικές συνθήκες, ενώ μπορεί κανείς να απέχει από σεξουαλικές δραστηριότητες για ένα χρόνο χωρίς να δημιουργηθεί λίμναση και διαταραχή. 22