Gallery opening hours: Tuesday-Sunday: 18.00-22.00 Sandcastle for Grown-ups: sand, wood, textile, glass, porcelain Photographs by Meta Isæus-Berlin All images courtesy of Mare gallery The paintings in the hotel foyer and the entire ground floor as well as outside the gallery are original art works by renown and influential Greek painters, from the collection of the acknowledged gallery Tzamia-Krystalla that once started in Chania but now continues its work in Santorini. All art works are for sale. Ask us for more info regarding the artist or the price. Design: wearestillbb.com We proudly present the Swedish artist Meta Isæus-Berlin with a new installation especially created for Mare gallery. It is said that anything built on sand is unsafe; intentions and plans are all without success. In their own time the ocean waves will travel the sand to other parts of the world to be mixed with other memories and other stories. A scene is built along the shores of Crete, blending the memories ingrained in the local materials which are used together with the artist s own another point of view, different references, new perspectives and not least, from another country with its own history. Influenced by Crete s geographical characteristics, using materials such as sand, sea water and old furniture, Meta Isæus-Berlin creates an atmospheric setting that will transport the viewer through a fusion of memories, nostalgia and expectations. Meta Isæus-Berlin is an internationally recognized artist, active since the early 90s with over 25 solo exhibitions around the world, such as Sweden, Germany, France and the USA. Besides having been a board member of the Moderna Museet Board and a lecturer at Konstfack University College of Art in Stockholm, Meta Isæus-Berlin has exhibited her art in numerous galleries, museums, biennials and art venues, while her work continues to be represented in private and public collections all around the world. In Stockholm she cooperates with Galleri Andersson/Sandström. See more of her work at www.metaisaeusberlin.se. Curated by Sofia Mavroudis Με υπερηφάνεια παρουσιάζουµε την σουηδέζα καλλιτέχνη Meta Isæus-Berlin µε µια καινούργια εγκατάσταση που έχει ειδικά φιλοτεχνηθεί για την γκαλερί Mare. Ό,τι χτίζεται στην άµµο είναι επίφοβο, λένε. Όλες οι προθέσεις και τα σχέδια είναι ανεπιτυχή. Τα κύµατα της θάλασσας δεν θα αργήσουν να παρασύρουν την άµµο ταξιδεύοντας την σε άλλα µέρη του κόσµου, όπου θα αναµιχθεί µε νέες µνήµες και νέες ιστορίες. Ένα σκηνικό ορθώνεται κατά µήκος της ακτής της Κρήτης που συνενώνει τις µνήµες που ενυπάρχουν στα τοπικά υλικά µε αυτές στα υλικά της καλλιτέχνιδος - µια άλλη άποψη, µια διαφορετική προσέγγιση, µια νέα προοπτική, κι αν µη τι άλλο, από µια άλλη χώρα µε τη δική της ιστορία. Επηρεασµένη από τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της Κρήτης, χρησιµοποιώντας υλικά όπως άµµο, θαλασσινό νερό και παλιά έπιπλα, η Meta Isæus-Berlin δηµιουργεί ένα ατµοσφαιρικό σκηνικό που θα ταξιδέψει το θεατή µέσα από ένα συνονθύλευµα αναµνήσεων, νοσταλγίας και προσδοκιών. Η Meta Isæus-Berlin είναι µια διεθνώς αναγνωρισµένη καλλιτέχνιδα που δραστηριοποιείται από τις αρχές της δεκαετίας του '90 και έχει στο ενεργητικό της πάνω από 25 ατοµικές εκθέσεις ανά τον κόσµο, όπως στη Σουηδία, τη Γερµανία, τη Γαλλία και τις Η.Π.Α. Εκτός από το ότι υπήρξε µέλος του διοικητικού συµβουλίου του µουσείου µοντέρνας τέχνης Moderna Museet και καθηγήτρια του παν/µίου Konstfack University College of Art της Στοκχόλµης, η Meta Isæus-Berlin έχει εκθέσει τα έργα τέχνης της σε πολλές γκαλερί, µουσεία, µπιενάλε και χώρους τέχνης, ενώ το έργο της κοσµεί τόσο ιδιωτικές όσο και δηµόσιες συλλογές σε όλο τον κόσµο. Στη Στοκχόλµη συνεργάζεται µε την Γκαλερί Andersson/Sandström. Μπορείτε να δείτε περισσότερα έργα της στη διεύθυνση www.metaisaeusberlin.se. Επιµέλεια Σοφία Μαυρουδή
www.maregallery.gr Ag. Marinas 249, Chania Supported by Meta Isæus-Berlin 18 July - 18 August
Meta Isæus-Berlin To the Sandcastle I can recall, as a child, seeing pictures in English children s books of boys and girls playing on the sand and making sandcastles and I tried to play on my sand. But a Mediterranean beach is not a place for playing on. It is dirty and very dry. The tides never wash the sand or make it firm. When I tried to make a sandcastle, the sand would just run away between my fingers. It was too dry to hold together. And even as I poured sea water over it, the sun would dry it up at once. Iris Murdoch, The Sandcastle (1957) Αν θεωρήσουµε ότι ο πάγος σηµατοδοτεί τον Βορρά και η άµµος τον Νότο, η εγκατάσταση Sandcastle for Grown-ups της Meta Isæus-Berlin µαρτυρά αφενός µια διάθεση για µετακίνηση σε µέρη µε τελείως διαφορετικές καιρικές και κοινωνικές συνθήκες και αφετέρου την εξελικτική πορεία των ιδεών της καλλιτέχνιδας. Πριν από είκοσι περίπου χρόνια, µε γλυπτά όπως το Container (1994) και το Nudge (1995), η Isæus-Berlin µετέφερε στο εσωτερικό ενός δωµατίου την εµπειρία ενός παγωµένου τοπίου. Σε ένα κείµενο που περιλαµβάνεται στον κατάλογο της οµαδικής έκθεσης See what it feels like! in the Rooseum το 1996, η Roza Martinez είχε εύστοχα επισηµάνει τη σηµασία της συµµετοχής του θεατή στη γλυπτική τής Meta Isæus-Berlin: «η κοµψότητα που χαρακτηρίζει τη δουλειά της γίνεται µια δύναµη που παράγει νέες µορφές εµπειρίας όταν οι θεατές συµµετέχουν κατανοώντας ή τροποποιώντας σωµατικά τα έργα της». ¹ Τι σηµαίνει όµως στους αγχώδεις καιρούς που διανύουµε να χτίζει κανείς πύργους στην άµµο; Γιατί «είναι κακό στην άµµο να χτίζεις παλάτια», όπως λέει ένα γνωστό ελληνικό άσµα; Μήπως ένα τέτοιο ενέργηµα µάς αποκαλύπτει κάτι για τον πολιτισµό µας, για τον τρόπο ύπαρξης και τη διασπορά του ανθρώπου; O καλλιτέχνης Pierre Bonnard, στον πίνακα Child Making a Sand Castle (1894), είχε προσεγγίσει αυτή τη µοναδική στιγµή ανεµελιάς στη ζωή ενός παιδιού µε περισσή ευαισθησία. Ο φιλόσοφος Michel Foucault, από την άλλη, στην τελευταία πρόταση του βιβλίου του Οι λέξεις και τα πράγµατα, χρησιµοποίησε το στοιχείο της άµµου για να καταδείξει τον τρόπο διάταξης της γνώσης: «τότε µπορούµε όντως να στοιχηµατίσουµε ότι ο άνθρωπος θα έσβηνε, όπως στο ακροθαλάσσι ένα πρόσωπο από άµµο». ² Η «γαλήνια ανυπαρξία του ανθρώπου» που υποβάλλει η εγκατάσταση Sandcastle for Grown- ups στην γκαλερί Mare θα µπορούσε να συνιστά ένα βαθύτερο σχόλιο για την τρέχουσα κοινωνική κατάσταση. Γιατί άραγε το Κάστρο στην άµµο που προτείνει η Meta Isæus-Berlin απευθύνεται σε ενήλικες και όχι, όπως θα ήταν φυσικό, σε παιδιά; Σε τι ακριβώς αναφέρονται και ποιους οίκους φωτογραφίζουν αυτά τα εσωτερικά δωµατίων όπου όλα είναι καλυµµένα µε άµµο; Τα τελευταία χρόνια η λέξη «sandcastle» (κάστρο στην άµµο) χρησιµοποιείται όλο και πιο συχνά για να χαρακτηρίσει διάφορες όψεις και επεισόδια της κρίσης. «Στη χρηµατοπιστωτική κρίση», διαβάζουµε σε ένα προ διετίας δηµοσίευµα µιας διαδικτυακής εφηµερίδας, «οι οίκοι αξιολόγησης επικρίθηκαν γιατί είχαν αξιολογήσει υπερβολικά θετικά τα χρεόγραφα-σκουπίδια της αµερικανικής βιοµηχανίας υποθηκών. Τώρα λοιπόν λένε στους οίκους να αξιολογήσουν υπερβολικά θετικά την εξίσου αµφίβολη διάσωση της Ελλάδας. εν είναι λοιπόν παράξενο που οι ειδικοί θεωρούν το σχέδιο ίδρυσης ενός ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης ένα πύργο στην άµµο, που θέλουν να χτίσουν ευρωπαίοι πολιτικοί µε υπερβολικό ζήλο». Τα ατµοσφαιρικά δωµάτια τής Meta Isæus-Berlin θα µπορούσαν επίσης να συνιστούν µια µεταφορά για τη σχέση µεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου αλλά και για τις νοοτροπίες αυτών των λαών. Σε ένα σύντοµο υπερασπιστικό κείµενο για τον August Strindberg, ο Νορβηγός νοµπελίστας συγγραφέας Björnstjerne Björnson καταφέρεται εναντίον εκείνων που αδυνατούν να συλλάβουν το εκτόπισµα του συµπατριώτη τους: «Οι Σουηδοί µάλιστα ξεχωρίζουν σ αυτού του είδους τη διµορφία: Ελευθερόφρονες και γεµάτοι προλήψεις, νέοι και γέροι µαζί». Στην περίπτωση του Sandcastle for Grown-ups ένας υπαινιγµός ίσως για τη διµορφία των Σουηδών η αναφορά στον σπουδαίο θεατρικό συγγραφέα είναι πιο πολυσύνθετη: πράγµατι τα έπιπλα, τα ρούχα και τα αντικείµενα που απαρτίζουν την τραπεζαρία και το υπνοδωµάτιο της εγκατάστασης τής Meta Isæus-Berlin µοιάζουν βγαλµένα από το θέατρο του Strindberg. Από πολλές απόψεις, η εγκατάσταση Sandcastle for Grown-ups γεφυρώνει το χάσµα ανάµεσα στα φαινόµενα της επιστήµης και στις αφηγήσεις της λογοτεχνίας. Για να συλλάβει κανείς µια τέτοια διατύπωση, θα χρειαστεί να ανατρέξει στη ριζοσπαστική σκέψη ενός φιλοσόφου όπως ο Michel Serres: «Άψυχα αντικείµενα, έχετε (λοιπόν) ψυχή;» αναρωτιέται σε ένα κείµενό του, στο οποίο προσπαθεί να εξηγήσει πώς η ανάγνωση του µυθιστορήµατος Στον Φάρο (To the Lighthouse) της Virginia Woolf τον βοήθησε να κατανοήσει την εντροπία των πραγµάτων. Στο έργο τής Woolf, υποστηρίζει ο Serres, µπορούµε να βρούµε απαντήσεις για ερωτήµατα που έθεσαν φιλόσοφοι και επιστήµονες του παρελθόντος. Έτσι, σε ένα τέτοιο έργο, όπου το «interior duration» έχει ρυθµιστικό ρόλο, πολλές παραδεδοµένες θέσεις ανατρέπονται: τα αντικείµενα του κόσµου, αδρανή ή ζωντανά, είναι αυθύπαρκτα και έχουν ψυχή επιπρόσθετα, ο καλύτερος υπολογιστής του χρόνου είναι η κατοικία και το σηµαντικότερο: η αντίληψή µας είναι που δηµιουργεί τον κόσµο. Ο Serres εξηγεί µε εύγλωττο τρόπο το σκεπτικό του: «οκιµάστε να µετακοµίσετε σπίτι. Καθώς η οικία σας αδειάζει, θα γίνεται σταδιακά µη αναγνωρίσιµη. Μα, όντως στοιχειώνατε αυτήν την τρώγλη; Χωρίς εσάς, η ξεθωριασµένη ταπετσαρία, οι τοίχοι, οι πόρτες και τα πατώµατα µοιάζουν ορφανά, ωσάν τραγούδι δίχως στίχους τον ρυθµό των οποίων δίνατε µε τα έπιπλά σας. Αφήστε κάποιον άλλο να µετακοµίσει στο σπίτι σας και θα δείτε το µέρος να παίρνει εντελώς διαφορετική όψη θα έλεγα νέα προσωπικότητα λες και είναι ζωντανό και αισθανόµενο ον που προσαρµόζεται στις αντιλήψεις και τη ζωή των νέων ενοίκων». Και λίγο πιο κάτω έρχεται να συµπληρώσει: «Ενδέχεται λοιπόν η αντίληψή µας να αντιτίθεται στην εντροπία των πραγµάτων; Υπάρχει περίπτωση να υφιστάµεθα ως φάροι;». 3 Τα συµπεράσµατα στα οποία καταλήγει ο Michel Serres µέσα από την ανάγνωση τού µυθιστορήµατος τής Virginia Woolf είναι παρόµοια µε εκείνα που προκύπτουν από τη θέαση µιας «επικής αφήγησης» όπως το Sandcastle for Grown-ups. Μένει τώρα στον θεατή, µε βάση την προσωπική εµπειρία του και την ψυχική του διάθεση, να απαντήσει στο ερώτηµα που φαίνεται να θέτει η Meta Isaeus-Berlin µε τη γλυπτική της εγκατάσταση: Υπάρχει περίπτωση να υφιστάµεθα ως κάστρα στην άµµο; Χριστόφορος Μαρίνος ¹ Roza Martinez, «Desire Creates Reality», στο Ulrika Levén (επιµ. καταλόγου), See what it feels like (επιµ. έκθεσης Bo Nilsson), Rooseum Center for Contemporary Art, Malmö, 1996. ² Michel Foucault, Οι λέξεις και τα πράγµατα, µτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 2008, σ. 528. 3 Michel Serres, «Feux et Signaux de Brume: Virginia Woolf s Lighthouse», SubStance #116, Vol. 37, no. 2, 2008, σ. 116-117.
Meta Isæus-Berlin To the Sandcastle I can recall, as a child, seeing pictures in English children s books of boys and girls playing on the sand and making sandcastles and I tried to play on my sand. But a Mediterranean beach is not a place for playing on. It is dirty and very dry. The tides never wash the sand or make it firm. When I tried to make a sandcastle, the sand would just run away between my fingers. It was too dry to hold together. And even as I poured sea water over it, the sun would dry it up at once. Iris Murdoch, The Sandcastle (1957) Assuming that the ice marks the North and the sand marks the South, Meta Isaeus-Berlin s installation Sandcastle for Grown-ups reveals not only a mood to move to places with completely different weather and social conditions, but also an evolution of the artist s ideas. Twenty years ago, with sculptures such as the Container (1994) and Nudge (1995) Isaeus-Berlin simulated the experience of a frozen landscape in the interior of a room. In a text published in the catalogue of the group exhibition See what it feels like! in the Rooseum, Roza Martinez had aptly pointed out the importance of the viewer s involvement with the artist s sculptures: The elegance characterising her work becomes a force that generates new forms of experience, as viewers participate by comprehending or physically modifying her works. ¹ But what does it actually mean to build sandcastles at the stressful times we live in? One wonders, as a famous Greek song says, why It is bad to build palaces in the sand, Does such an action reveal something about our culture, the way of our existence, and the dispersion of man? The artist Pierre Bonnard, in his painting Child Making a Sand Castle (1894), had approached this unique carefree moment in a child s life with great sensitivity. The philosopher Michel Foucault, on the other hand, in the last sentence of his book The Order of Things, used the element of sand to demonstrate how knowledge is structured: then we can indeed bet that man would be erased, like a face drawn in sand at the edge of the sea. ² The peaceful absence of man conveyed by the installation Sandcastle for Grown-ups at Mare Gallery could constitute a insightful commentary on the current social situation. Why does the Sandcastle proposed by Meta Isæus-Berlin address adults and not, as one would normally expect, children? Exactly what do these room interiors that are entirely covered with sand refer to and what kind of houses do they portray? Over the recent years, the word sandcastle is used more and more frequently to describe various aspects and events of the recent crisis. Two years ago, an online newspaper article wrote: During the financial crisis, the credit rating agencies were criticised because they had issued overly positive assessments of the highly dubious (junk) bonds of the USA mortgage industry. They now tell the agencies to also overrate the equally dubious rescuing of Greece. Unsurprisingly, the experts now consider the project of establishing a European credit rating agency a sandcastle, which the European politicians wish to build with excessive zeal. The atmospheric rooms of Meta Isæus-Berlin could also constitute a metaphor for both the relationship between the countries of the North and the South and the mentality of these people. In a short text advocating August Strindberg, the Norwegian Nobel writer Björnstjerne Björnson opposes those who fail to grasp the displacement of their compatriot: It is a fact that the Swedes stand out when it comes to this kind of dimorphism: liberal yet full of prejudice, young and old at the same time. In Sandcastle for Grown-ups a potential insinuation about the dimorphic Swedes the reference to the great playwright is much more complex: in Meta Isæus-Berlin s installation, the furniture, the clothes, and the objects that make up the dining room and the bedroom are reminiscent of a set in a Strindberg s play. In many respects, the installation Sandcastle for Grown-ups bridges the gap between scientific phenomena and literary narratives. In order to conceive such a claim, one will need to refer to the radical thinking of Michel Serres: Inanimate Objects, Do You have a Soul?, wonders the philosopher in one of his texts, in which he tries to explain how his reading of the novel To the Lighthouse by Virginia Woolf helped him understand the entropy of things. In Woolf s novel, remarks Serres, one can find answers to questions posed by philosophers and scientistsof the past. Therefore, in such a work, where the interior duration has a regulatory role, many engrained convictions are overthrown: the objects of the world, inert or alive, live their own existence and have a soul. Additionally, the best calculator of time is one s dwelling and most importantly: our perception is what creates the world. Serres eloquently explains his reasoning: Try moving out of your house. As it empties it becomes progressively unrecognizable. Were you really haunting such a garret? With you gone, the faded wallpaper, the walls, doors, and floors, deprived of the lines whose rhythm was supplied by your furniture, enter widowhood. Let someone else move in and the place takes on a completely different look I was going to say a new personality as if, alive and perceiving, it were adapting itself to the perceptions and life of its new tenants. And just a little further below, he adds: Might our perception, then, oppose the entropy of things? Might we exist as lighthouses? 3 The conclusions that Michel Serres draws after reading Virginia Woolf s novel are similar to those drawn after viewing an epic narrative, such as the Sandcastle for Grown-ups. It is now up to the viewers, in the light of their personal experience and mental disposition, to answer the question that seems to be raised by Meta Isæus-Berlin s installation: Might we exist as sandcastles? Christoforos Marinos ¹ Roza Martinez, Desire Creates Reality, in Ulrika Levén (supervision of catalogue), See what it feels like (curated by Bo Nilsson), Rooseum Center for Contemporary Art, Malmö, 1996. ² Michel Foucault (1970) [1966], The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences, Tr. A. M. S. Smith. London: Tavistock. 3 Michel Serres, Feux et Signaux de Brume: Virginia Woolf s Lighthouse, SubStance #116, Vol. 37, no. 2, 2008, p. 116-117.