Mήνυµα Οργανωτικής Επιτροπής

Mήνυµα Οργανωτικής Επιτροπής Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζουμε στο Διεθνές Συνέδριο Tέλος της ζωής στον καρκίνο: Η ανατριχίλα των συνόρων, το οποίο πραγματοποιείται στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης, από 18 έως 21 Ιουνίου 2015. Το συνέδριο διοργανώνεται από την Εταιρεία Μελέτης Καρκίνου Πεπτικού Συστήματος & το Care Across, υπό την αιγίδα της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας και του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τη Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας και με την ευλογία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Μετά από μία μακρά επιστημονική διαδρομή ανακαλύπτουμε ότι ένα από τα πλουσιότερα, αλλά και πιο δύσβατα μέρη της κλινικής μας ζωής είναι η φροντίδα του ασθενούς τελικού σταδίου και ειδικότερα η προσέγγιση στα άδυτα του επικείμενου θανάτου. Αυτή την απαιτητική αλλά και προσωπική διαπίστωση επιθυμούμε να τη διευρύνουμε και έτσι προγραμματίσαμε την οργάνωση αυτού του Συνεδρίου. Όντας γιατροί, τα τελευταία πρόσωπα που πολλές φορές αντικρίζει ο ασθενής με καρκίνο προτού περάσει στο επέκεινα, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε βήμα διαλόγου σε κοινωνικές, ηθικές και πνευματικές εκφάνσεις του τέλους της ζωής, αποπειρώμενοι να ορίσουμε τη βιογραφία του ασθενούς. Οι συμμετέχοντες ομιλητές είναι θετικοί επιστήμονες, φιλόσοφοι, ιερωμένοι, καλλιτέχνες, κοινωνιολόγοι κ.ά., ενώ το Συνέδριο απευθύνεται σε γιατρούς που ασχολούνται με τον καρκίνο. Έχουμε προσπαθήσει να δώσουμε διεθνή εμβέλεια τόσο ως προς τις συμμετοχές όσο και ως προς την κάλυψη των εργασιών του. Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης αποτελεί για εμάς ένα φάρο πνευματικότητας και εκπαίδευσης. Η επιλογή του χώρου δεν είναι τυχαία, αλλά στοχεύει στην αναζήτηση του προσωπικού μας εκμαγείου, με μέτρο, σαφήνεια και περισυλλογή. Πραγματοποιούμε το συνέδριο στο χώρο της, αποσκοπώντας αφ ενός στη συμβολική μετάδοση της λάμψης της, αφ ετέρου στην προβολή της σαν ακαδημαϊκού κέντρου διοργάνωσης υψηλού επιπέδου επιστημονικών συναντήσεων, με την ενδόμυχη προσδοκία μίας γρήγορης επαναλειτουργίας της. Η Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου επιθυμεί να σας ευχαριστήσει για τη συμμετοχή σας. Με εκτίμηση, Π. Κοσμίδης Ι. Μπουκοβίνας Διευθυντής Β Ογκολογικής Διευθυντής Ογκολογικού Τμήματος Κλινικής Υγεία Βιοκλινικής Θεσσαλονίκης Γ. Σαμώνης Ι. Σουγκλάκος Καθηγητής Παθολογίας Επίκ. Καθηγητής Παθολογικής Ογκολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης Πανεπιστημίου Κρήτης 3

Ελπιδοφόρος Λαμπρινιάδης Οργανωτική Επιτροπή Μητροπολίτης Προύσης, Ιερά Πατριαρχική & Σταυροπηγιακή Μονή Αγίας Τριάδος Π. Κοσμίδης Διευθυντής Β Ογκολογικής Κλινικής, Διαγνωστικό & Θεραπευτικό Κέντρο Υγεία Ι. Μπουκοβίνας Διευθυντής Παθολογικού Ογκολογικού Τμήματος Βιοκλινικής Θεσσαλονίκης Γ. Σαμώνης Καθηγητής Παθολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Ι. Σουγκλάκος Επίκ. Καθηγητής Παθολογικής Ογκολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Επιστηµονική Επιτροπή Χ. Ανδρεάδης Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής Γ Τμήματος Κλινικής Ογκολογίας, Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο, Θεσσαλονίκη Α. Βαδαλούκα Διευθύντρια Α Αναισθησιολογικής Κλινικής, Κέντρου Πόνου & Παρηγορικής Αγωγής, Αρεταίειο Νοσοκομείο, Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α, Πρόεδρος Γνωμοδοτικού Συμβουλίου WIP, π. Πρόεδρος ESRA Ε. Βασιλάτου Κοσμίδη Παιδίατρος Αιματολόγος Ογκολόγος, Ογκολογικής Κλινικής Παιδιών και Εφήβων, Νοσοκομείο Παίδων Μητέρα, Αθήνα O. I. Ζώρας Καθηγητής Χειρουργικής Ογκολογίας, Διευθυντής Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Θ. Κοσμίδης Συνιδρυτής της Care Across, Αθήνα Γ. Κουμάκης Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής Επιστημονικός Υπεύθυνος Β Παθολογικής Κλινικής, Μονάδας Μεταμόσχευσης Μυελού, Α.Ο.Ν.Α. Άγιος Σάββας, Αθήνα Ε. Μπριασούλης Παθολόγος Ογκολόγος, Καθηγητής Ογκολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Διευθυντής Αιματολογικής Κλινικής, Ιωάννινα Σ. Ντρουφάκου Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ Ογκολογικής Μονάδας, Γ.Ν.Α. Ιπποκράτειο, Αθήνα Ε. Χουρδάκη Ψυχίατρος, Υπεύθυνη Ψυχιατρικού Τμήματος, Γ.Ν. Ηρακλείου Βενιζέλειο Πανάνειο, Κρήτη Γραµµατεία Συνεδρίου PRC Congress & Travel Μιχαλακοπούλου 105, 11527 Αθήνα Τηλ.: 210 7711673 Fax: 210 7711289 E mail: congress3 prctravel.gr, congress2 prctravel.gr Website: www.prctravel.gr 4

Ευχαριστίες Η Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου εκφράζει τις θερμές της ευχαριστίες στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης καθώς και στις ακόλουθες εταιρείες και φορείς για την υποστήριξή τους. Π Λ Α Τ Ι Ν Ε Ν Ι Ο Ι Χ Ο Ρ Η Γ Ο Ι Χ Ρ Υ Σ Ο Σ Χ Ο Ρ Η Γ Ο Σ Α Σ Η Μ Ε Ν Ι Ο Σ Χ Ο Ρ Η Γ Ο Σ Χ Ο Ρ Η Γ Ο Ι 5

14:00-15:30 Εγγραφές Πέµπτη 18 Ιουνίου 2015 15:30-16:00 Έναρξη Προσφωνήσεις Ι. Σουγκλάκος, Πρόεδρος ΕΜΠΚΑΠΕΣ Μητροπολίτης Προύσης Ελπιδοφόρος Γ. Σαμώνης, Πρόεδρος Συνεδρίου Ι. Μπουκοβίνας, Πρόεδρος Συνεδρίου Π. Κοσμίδης, Πρόεδρος Συνεδρίου 16:00-16:30 1 η Διάλεξη Συντονιστής: Ι. Σουγκλάκος Οι επιρροές στο αποφασιστικό βήμα: Ένα φιλοσοφικό βλέμμα Σ.Ι. Καργάκος 16:30-17:00 2 η Διάλεξη Συντονιστής: Μ. Μελετιάδης Ο δυτικός πολιτισμός είναι συμφιλιωμένος με το θάνατο; Ε. Perrella 17:00-17:30 3 η Διάλεξη Συντονίστρια: Ε. Βασιλάτου Κοσμίδη Είναι ο πολιτισμός της Ανατολής Μητροπολίτης Μεσογαίας & Λαυρεωτικής, συμφιλιωμένος με το θάνατο; Νικόλαος Χατζηνικολάου 17:30-18:00 4 η Διάλεξη Συντονιστής: Γ. Σαμώνης Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός και η ελευθερία του θανάτου 18:00-18:30 Δ ι ά λ ε ι μ μ α κ α φ έ Ν. Σταμπολίδης 18:30-20:00 1 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Art: Τέχνη στα άκρα της ζωής Συντονιστές: Π. Κοσμίδης, Ι. Μπουκοβίνας Γέννηση, ζωή, ασθένεια & θάνατος. Μία φιλοσοφική προσέγγιση μέσα από την Τέχνη Γ. Σαμώνης Αναπαραστάσεις του θανάτου στον κινηματογράφο Ε. Στεφανή Η μουσική και το τελευταίο ταξίδι Ν. Ξυδάκης Ο θάνατος ουδέν προς ημάς: Επικούρειοι και Στωικοί Περί Θανάτου Θ. Παπαγγελής Η αντίληψη του ορίου Χ. Μποκόρος Ζωή Θάνατος, το παράλογο και το κβαντικό Σύμπαν Δ. Νανόπουλος 20:00-20:30 Εναρκτήρια Ομιλία Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης & Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος Συντονιστές: Π. Κοσμίδης, Ι. Μπουκοβίνας 20:30 Δ ε ί π ν ο Επιστημονικό Πρόγραμμα 8

Παρασκευή 19 Ιουνίου 2015 09:00-10:30 2 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Barriers: Μετακίνηση των ορίων από το παρελθόν στο μέλλον Συντονίστριες: Α. Βαδαλούκα, Ε. Σωτηροπούλου Οργάνωση των υποδομών παρηγορικής φροντίδας στην Ελλάδα Α. Βαδαλούκα στην Τουρκία M. Uyar Κόστος της φροντίδας στο τέλος της ζωής ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα: ερευνητικά ευρήματα από την Ελλάδα Κ. Σουλιώτης End of life in Cancer Patients: something more? E. Aitini 10:30-11:00 Δ ι ά λ ε ι μ μ α κ α φ έ 11:00-12:00 3 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Perspectives: Ένα άλλο βλέμμα στη φροντίδα, στην υγεία, στο θάνατο Συντονιστές: Β. Γεωργούλιας, Ε. Αμπατζή Κάλφογλου Πότε σταματάμε τις θεραπευτικές πράξεις; Γιατί η παρηγορική φροντίδα πρέπει να έλθει πιο νωρίς; P. Lodge Η αντιληπτική ικανότητα του ατόμου στο τελικό στάδιο του καρκίνου Π. Λαμπαρδής Οξύ και χρόνιο stress στην αντιμετώπιση ασθενών τελικού σταδίου στους ογκολόγους Ε. Γαλάνη 12:00-13:30 4 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Diseases: Ειδικές καταστάσεις Ένας καλός θάνατος : Μια ιατρική άποψη Συντονίστριες: Σ. Αγγελάκη, Α. Χριστοπούλου Ένας καλός θάνατος R. Smith Τέλος της ζωής με ένα γλοιοβλάστωμα Ε. Ραζή Τέλος της ζωής με γαστρεντερικό όγκο Ζ. Σαριδάκη Τέλος της ζωής με γυναικολογικό όγκο Φ. Σταυρίδη Τέλος της ζωής με καρκίνο του πνεύμονα Ε. Λινάρδου 13:30-15:30 Γ ε ύ μ α / Μ ε σ η μ β ρ ι ν ή δ ι α κ ο π ή 15:30-17:30 5 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Decision: Το αποφασιστικό βήμα στο τέλος της ζωής Συντονιστές: Ν. Μαλάμος, Ι. Σουφλέρη Πληροφόρηση των ασθενών για το τέλος της ζωής C. Verusio Το δικαίωμα των ασθενών στην απόφαση της διακοπής της παρηγορικής χημειοθεραπείας Α. Προκοπίου Η ενσυναίσθηση του τέλους της ζωής. Νευροβιολογικές πτυχές και βιοηθικές συνέπειες Σ. Μανουσέλης Εγώ και ο θάνατός μου: Φροντιστές ανίατα πασχόντων συγγενών και ο συγγραφέας απαντούν στο πότε πρέπει να πεθάνουν αυτοί οι ίδιοι Ι. Δημολιάτης 17:30-18:00 Δ ι ά λ ε ι μ μ α κ α φ έ 9

Παρασκευή 19 Ιουνίου 2015 18:00-19:00 6 η Στρογγύλη Τράπεζα Το παιδί με καρκίνο: Όταν το ταξίδι του φτάνει στο τέλος Συντονιστές: Ε. Βασιλάτου Κοσμίδη, Γ. Κουμάκης Πριν το τέλος: Γιατί, πότε, πού, πώς; Προετοιμασία παιδιού και γονιών Ανακουφιστική φροντίδα Ε. Δανά Το παιδί που πεθαίνει: R. Kebudi Κουλτούρα και παραδόσεις στην Τουρκία Εγκατάλειψη της θεραπείας Στάση και συμπεριφορά αυτών που φροντίζουν οικογένεια, ομάδα υγείας Το ασύμβατο για παιδί σενάριο: Αντίληψη και έκφραση της ιδέας του θανάτου παιδί Ο μετά τον θάνατο θρήνος γονείς, αδέλφια, γιατρός Ε. Βασιλάτου Κοσμίδη 19:00-19:30 5 η Διάλεξη Συντονιστές: Π. Παπακώστας, Ε. Σαμαντάς Ύλη αδίδακτη ο θάνατος Χ. Σταμούλης 19:30 Δ ε ί π ν ο 10

Σάββατο 20 Ιουνίου 2015 10:00-10:30 6 η Διάλεξη Συντονιστές: Ν. Ι. Αγνάντη, Δ. Μαυρουδής Πολυπλοκότητα στη περίθαλψη τελικού σταδίου διαφορετικών ατόμων πολιτιστικά και θρησκευτικά 10:00-11:30 7 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Disparities: Καταστάσεις ανέχειας Συντονιστές: O.Ι. Ζώρας, Δ. Μπαφαλούκος Σοβαρές ασθένειες και τέλος ζωής σε άτομα με σοβαρή ανέχεια Ένδειας πλησμονή S. Beloucif Ι. Μπουκοβίνας Μ. Μελετιάδης 11:30-12:00 Δ ι ά λ ε ι μ μ α κ α φ έ 12:00-12:30 7 η Διάλεξη Συντονιστές: Β. Μπαρμπούνης, Σ. Ντρουφάκου Across Medicine: Εναλλακτική προσέγγιση Ο καρκίνος και η πρόκληση εξέλιξης μέσω της Ψυχο Νευρο Ανοσολογικής ολιστικής θεώρησης Σ. Κυβέλλος 12:30-13:00 8 η Διάλεξη Συντονιστές: Ν. Ανδρουλάκης - Χ. Δερβένης S. Murray Παρηγορική αντιμετώπιση στο τέλος της ζωής. Η διαδικτυακή προσέγγιση Θ. Κοσμίδης 13:00-16:00 Γ ε ύ μ α / Μ ε σ η μ β ρ ι ν ή δ ι α κ ο π ή Ξενάγηση στους χώρους της Θεολογικής Σχολής 16:00-17:00 8 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Empathy: Συναισθήματα αφημένα και ξεχασμένα Συντονιστές: Μητροπολίτης Μεσογαίας & Λαυρεωτικής Νικόλαος, Α. Παπαγιάννης Ο αρχαιοελληνικός και ο πατερικός παραμυθητικός λόγος Π. Μπουκάλας Αναζήτηση ευθανασίας στο τέλος της ζωής. Ποια σύνορα; Ποιες απαντήσεις; Ι. Κριάρη Δεοντολογική προσέγγιση Γ. Λειβαδάς 17:00-18:00 9 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Rites: Πένθος και τελετουργίες Συντονίστριες: Ε. Χουρδάκη, Μ. Συνοδινού Μενεγάκη Οι ψυχολογικές ανάγκες των ασθενών που πεθαίνουν Το πένθος στο καρκίνο: Ιστορίες να διηγείσαι... Αρρώστια ή θάνατος όπως απομόνωση ή υποταγή Ζ. Παπαληγούρα Ν. Καρβούνης Ν. Κόλμαν 18:00-18:30 Δ ι ά λ ε ι μ μ α κ α φ έ 11

Σάββατο 20 Ιουνίου 2015 18:30-19:30 10 η Στρογγύλη Τράπεζα Across Religion: Ο εφημέριος, μια συνοδεία στα σύνορα της ζωής Συντονιστές: Μητροπολίτης Προύσης Ελπιδοφόρος, Ε. Ξυνός Ο ιερέας ως χειραγωγός από τον θάνατο στην ζωή Ποια τα επαγγελματικά σύνορα μεταξύ ιερέως και ιατρού; Υπερβαίνοντας τα εμπόδια στα σύνορα της ζωής Πρωτοπρ. π. Σταύρος Κοφινάς Γ. Παπαγεωργίου Πρωτοπρ. π. Απόστολος Χατζηδήμου 19:30-20:00 9 η Διάλεξη Συντονιστές: Σ. Ντρουφάκου, Ι. Ξανθάκης Η έννοια της πνευματικής φροντίδας σε μια υλιστική κοινωνία Επίσκοπος Χριστουπόλεως Μακάριος Γρινιεζάκης 20:00 Συμπεράσματα Συνεδρίου Π. Κοσμίδης, Ι. Μπουκοβίνας 20:30 Δ ε ί π ν ο 12

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ 18 21 Ιουνίου 2015 Γενικές Πληροφορίες ΤΟΠΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης. ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Η γραμματεία θα λειτουργεί εντός της Θεολογικής Σχολής, καθ όλη τη διάρκεια του συνεδρίου, τις ακόλουθες ημέρες και ώρες: 18 Ιουνίου 2015 14:00 20:30 19 Ιουνίου 2015 08:30 20:00 20 Ιουνίου 2015 09:30 20:30 ΕΠΙΣΗΜΗ ΓΛΩΣΣΑ Οι επίσημες γλώσσες του συνεδρίου θα είναι η Ελληνική και η Αγγλική. Κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση. ΕΓΓΡΑΦΕΣ Κατηγορίες Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου Ιατροί 300 EURO Ιατροί Μέλη ΕΟΠΕ 240 EURO Επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων 150 EURO Το κόστος εγγραφής περιλαμβάνει Παρακολούθηση του Συνεδρίου Συνεδριακό υλικό πρόγραμμα, τσάντα, κονκάρδα, CD ομιλιών) Διαλείμματα καφέ Γεύματα & δείπνα εντός της Θεολογικής Σχολής σύμφωνα με το πρόγραμμα τα γεύματα & δείπνα θα προσφερθούν στην τραπεζαρία της Θεολογικής Σχολής Σημειώσεις: Όσοι επιθυμούν να εγγραφούν επί τόπου στο συνέδριο, η πληρωμή θα γίνεται μόνο σε Ευρώ με μετρητά. Πιστωτικές κάρτες και Τουρκικές Λίρες δεν γίνονται αποδεκτές. ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου θα λειτουργεί τεχνική γραμματεία παραλαβής των παρουσιάσεων. Οι κ.κ. ομιλητές παρακαλούνται να παραδίδουν τις εισηγήσεις τους σε ηλεκτρονική μορφή σε CD ή USB stick σε PPT ή PDF format, τουλάχιστον μία ώρα πριν από την έναρξη της ομιλίας τους. ΚΟΝΚΑΡΔΕΣ ΣΥΝΕΔΡΩΝ Για την παρακολούθηση των εργασιών του Συνεδρίου οι σύνεδροι είναι απαραίτητο να φέρουν τη διακριτική κονκάρδα εγγραφής που χορηγείται από τη γραμματεία και παρακαλούνται να τη φορούν καθ όλη τη διάρκεια του Συνεδρίου. ΜΟΡΙΟΔΟΤΗΣΗ Το συνέδριο μοριοδοτείται από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο με 16 Μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης ΣΙΕ CME CPD, σύμφωνα με τα κριτήρια της EACCME UEMS. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Η χορήγηση των Πιστοποιητικών θα γίνει από τη Γραμματεία του Συνεδρίου το Σάββατο, 20 Ιουνίου 2015, από τις 13:00 μέχρι τις 19:00, και μόνο με την προηγούμενη παράδοση των συμπληρωμένων Δελτίων Αξιολόγησης του Συνεδρίου από τους συμμετέχοντες. ΝΟΜΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ Οι οργανωτές καθώς και το γραφείο οργάνωσης του Συνεδρίου δεν φέρουν καμία ευθύνη για προσωπική βλάβη ή απώλειες οποιασδήποτε φύσεως στους συμμετέχοντες, τα συνοδά μέλη ή για την καταστροφή, απώλεια και κλοπή των προσωπικών τους αντικειμένων. 13

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ VISA Η Τουρκική τουριστική βίζα δεν είναι απαραίτητη για τους πολίτες της Ελλάδας για παραμονή μέχρι και 90 ημέρες. Σύμφωνα με ενημέρωση που παρείχαν οι αρμόδιες τουρκικές Αρχές, από την 1η Ιανουαρίου 2015, οι Έλληνες πολίτες θα μπορούν να εισέρχονται στην Τουρκία με ταυτότητα νέου τύπου ή διαβατήριο, το οποίο, όμως, θα πρέπει να έχει τουλάχιστον πεντάμηνη ισχύ από την ημέρα εισόδου στη χώρα. Η Τουρκική τουριστική βίζα είναι απαραίτητη για τους πολίτες της Κύπρου για παραμονή μέχρι και 90 ημέρες. Το κόστος της ανέρχεται στα 86,5 ευρώ. ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΑ ΠΡΙΓΚΗΠΟΝΗΣΙΑ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ Συνολικά δεκατέσσερα ferries αναχωρούν από το λιμάνι Kabatas, καθημερινά προς τα Πριγκηπονήσια από το πρωί στις 06:50 έως τα μεσάνυχτα. Η διαδρομή προσφέρει στους επιβάτες μία πανοραμική εικόνα της Κωνσταντινούπολης, όπου ξεχωρίζουν το Τόπκαπι, η Αγιά Σοφιά και το Μπλε Τζαμί. Τα δρομολόγια από τα Πριγκηπονήσια προς την Κωνσταντινούπολη γίνονται περίπου ανά 1 ½ ώρα. Ενώ το τελευταίο δρομολόγιο είναι από Πρίγκηπο στις 22:00 και από Χάλκη στις 22:15. Το κόστος μετάβασης από το λιμάνι Kabatas προς τα Πριγκηπονήσια κυμαίνεται από 5TL έως 9TL από 2 έως 3,5 κατ άτομο, για εισιτήριο μονής διαδρομής, ανάλογα με τον τύπο του ferry. Τα ίδια δρομολόγια πλοίων εκτελούν και την ακτοπλοϊκή επικοινωνία μεταξύ των νησιών, με το ίδιο κόστος. Oι μετακινήσεις τόσο την Πρίγκηπο όσο και στη Χάλκη γίνονται μόνο με άμαξες παϊτόνια. Κάθε άμαξα έχει χωρητικότητα τριών 3 ατόμων. Ενδεικτικά το κόστος μεταφοράς από το λιμάνι της Χάλκης προς την Θεολογική Σχολή ανέρχεται σε 20 περίπου μονή διαδρομή ΝΟΜΙΣΜΑ Το τοπικό νόμισμα είναι η Τούρκικη Λίρα TL. Μπορείτε να κάνετε συνάλλαγμα στο αεροδρόμιο, σε τράπεζες, ξενοδοχεία και γραφεία συναλλάγματος. Η ισοτιμία αλλάζει καθημερινά σύμφωνα με την Τουρκική Κεντρική Τράπεζα. Εκτός από την Τούρκικη Λίρα, οι συναλλαγές Χρήσιµες Πληροφορίες μπορούν να γίνουν σε Δολάρια και Ευρώ, στα περισσότερα μεγάλα εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία και εστιατόρια. Παρόλα αυτά σας συστήνουμε να έχετε πάντα ένα ποσό σε Τούρκικες Λίρες για τις καθημερινές συναλλαγές σας. ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ Στην Τουρκία, οι τράπεζες λειτουργούν καθημερινά από τις 09.00 έως τις 17.00, εκτός Σαββατοκύριακού και επίσημων αργιών. ΑΝΑΛΗΨΗ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ATMs Η ανάληψη μετρητών σε Τούρκικες Λίρες, Ευρώ & Δολάρια Visitors γίνεται μέσω χρεωστικών καρτών (debit cards από τα ATMs των τραπεζών. Η πλειονότητα των ATMs έχουν αγγλικό menu. ΑΤΜs υπάρχουν επίσης στην Πρίγκηπο και τη Χάλκη. ΧΡΗΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΚΑΡΤΑΣ Μπορείτε να κάνετε τις αγορές σας με την χρήση της πιστωτικής ή χρεωστικής σας κάρτας. ΚΛΙΜΑ Τον μήνα Ιούνιο ο καιρός στην Κωνσταντινούπολη και τα Πριγκηπονήσια είναι ζεστός και σχετικά ξηρός, με θερμοκρασία γύρω στους 23 C, με ελάχιστες μέρες βροχής, χωρίς υπερβολική ζέστη. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ Η τάση του ηλεκτρικού ρεύματος είναι 220V & 50Hz. Οι πρίζες είναι δύο οπών όπως στην Ελλάδα και την Κεντρική Ευρώπη. ΖΩΝΗ ΩΡΑΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ Η ώρα ζώνης είναι GMT +2. ΧΡΗΣΗ ΚΙΝΗΤΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ Αρκετοί διεθνείς και τοπικοί πάροχοι παρέχουν κάλυψη κινητής τηλεφωνίας, όπως οι Turkcell, Avea & Vodafone. Μπορείτε να ενεργοποιήσετε την υπηρεσία περιαγωγής roaming στο κινητό σας τηλέφωνο πριν ταξιδέψετε στην Τουρκία. 14

ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΥΣΕΙΩΝ Όλα τα Μουσεία στην Κωνσταντινούπολη είναι ανοικτά από 9:00 έως 17.00, όλες τις ημέρες, εκτός Δευτέρας. ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ Τα φαρμακεία σε όλη τη χώρα είναι ανοικτά κάθε μέρα από 09.00 έως 19.00, εκτός Κυριακής. Τόσο στις περιοχές της Κωνσταντινούπολης όσο και σε κάθε νησί λειτουργεί ένα εφημερεύον φαρμακείο σε 24ωρη βάση. ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Στην Τουρκία τα εμπορικά κέντρα είναι ανοικτά κάθε μέρα, από τις 10.00 έως τις 22.00. Το ωράριο στα παζάρια Grand Bazzar και Αιγυπτιακή αγορά είναι από 09:00 έως 18:00 εκτός Κυριακής. ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ 112 Ιατρικά επείγοντα 110 Πυροσβεστική 155 Αστυνομία 154 Τροχαία 158 Ακτοφυλακή 113 Ιατρική φροντίδα 114 Κέντρο Δηλητηριάσεων 177 Δασοπροστασία ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΡΙΓΚΗΠΟ Η Μεγάλη Νήσος ή Μπουγιούκαντα όπως λέγεται επίσημα και στα Τουρκικά. Γνωστή για τις ψαροταβέρνες της καθώς και για τα σύγχρονα καφέ και μπαρ, η Πρίγκηπος είναι σήμερα ένα από τα πιο γραφικά σημεία. Στην Πρίγκηπο θα βρείτε τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου που σήμερα έχει ακόμα μια μικρή ενορία και έτσι είναι αρκετά εύκολο να πετύχετε και λειτουργίες εκεί, κυρίως στις Κυριακές ή στις μεγάλες γιορτές. Αρχοντικά σοκάκια, γραφικές εκκλησίες και συναγωγές μαζί με εκλεπτυσμένα μουσουλμανικά τεμένη δείχνουν την γραφικότητα και ιστορικότητα του τόπου. Οι δυο λόφοι του νησιού φιλοξενούν από ένα μοναστήρι. Στα βόρεια, στο λόφο Isa tepe είναι το Μοναστήρι του Χριστού. Κι απέναντι, νότια, στο Yuce Tepe, ανάμεσα σε βράχους, το παλιό Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά, με θαυμάσια θέα των Πριγκιπονήσων και του Μαρμαρά. Το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά είναι γνωστό έτσι επειδή εδώ βρέθηκε η εικόνα του Αγίου δίπλα σε πολλά κουδούνια και για αυτό χτίστηκε το μοναστήρι. Το Μοναστήρι βρίσκεται πάνω σε ένα ύψωμα και είναι εξίσου γνωστό όπως και η Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Ένα από τα σπίτια διασήμων ανδρών που έμειναν στα Πριγκιπόννησα είναι αυτό που φιλοξένησε τον Μπολσεβίκο ηγέτη Λέων Τρότσκι, που πέρασε μερικά χρόνια στην Πρίγκηπο την εποχή που βρισκόταν σε διαμάχη με τον Ιωσήφ Στάλιν. ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΣΤΗ ΧΑΛΚΗ Η Χάλκη θεωρείται το μαργαριτάρι της Προποντίδας. Οι ζεστές αποχρώσεις της γόνιμης γης, τα ελικοειδή δρομάκια που ανεβαίνουν τον ανήφορο ατενίζοντας την καταγάλανη θάλασσα κάτω από τις σκιές αιωνόβιων δέντρων, της δίνουν μια αξέχαστη γοητεία. Η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης βρίσκεται σε λόφο, που ονομάζεται λόφος της Ελπίδας. Στον τόπο των εγκαταστάσεων της Σχολής βρίσκεται η Μονή της Αγίας Τριάδας, που ιδρύθηκε κατά την περίοδο των βυζαντινών χρόνων, χωρίς να έχουμε πληροφορίες για τον ακριβή χρόνο. Το κτήριο, στο οποίο στεγάστηκε αρχικά η Μονή ήταν ξύλινο. Περιλάμβανε αίθουσες διδασκαλίας, νοσοκομείο, διευθυντήριο και το πατριαρχικό διαμέρισμα. Σε παρακείμενη λιθόκτιστη διώροφη οικοδομή στεγάστηκε η βιβλιοθήκη του ιδρύματος. Ο σεισμός όμως της 28ης Ιουνίου 1894 μετέτρεψε σε ερείπια τις εγκαταστάσεις, εκτός του ναού και ανέστειλε τη λειτουργία του. Η Ιερά Μονή και η Θεολογική Σχολή της Χάλκης στη σημερινή μορφή της αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο και δύο ορόφους με σύγχρονες εγκαταστάσεις λουτρών, εσωτερικής θερμάνσεως, μαγειρείων, ψυκτικού θαλάμου. Οι κτηριακές εγκαταστάσεις περιβάλλονται από κήπους, ενώ πίσω από το ιερό βήμα του ναού της Μονής και σε ιδιαίτερο χώρο εκτός του κήπου υπάρχουν τάφοι Πατριαρχών, Μητροπολιτών και Καθηγητών της Σχολής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η βιβλιοθήκη της Σχολής, θεωρείται μία από τις πιο πλούσιες στον κόσμο σε παλαιότυπα και σπάνια βιβλία και έχει την αρχή της στους βυζαντινούς χρόνους. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου: http://www.ec-patr.org/mones/chalki/greek.htm Η διαδρομή για τη Θεολογική Σχολή είναι ανηφορική. Ξεκινά από την οδό Σχολείου Μεκτέπ 15

Σοκάκ με το ελληνικό δημοτικό σχολείο κλειστό εδώ και χρόνια. Στον λόφο υπήρχε μοναστήρι από τον 9ο αι. Μια άλλη εκκλησία είναι του Άϊ Νικόλα, στον οποίο έκαναν πάντα πολλά τάματα οι ψαράδες, Ρωμιοί και Τούρκοι. Πλάϊ στη Σχολή του Ναυτικού βρίσκεται η παλιά Μονή της Καμαριώτισσας, άρρηκτα δεμένη με τη μνήμη μιας μελαγχολικής πριγκίπισσας από την Τραπεζούντα, της Μαρίας Μεγαλοκομνηνής της Παλαιολογίνας. Η Καμαριώτισσα θεωρείται το πιο ιστορικό μνημείο της Χάλκης γιατί επί σειρά αιώνων υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα θρησκευτικά και πνευματικά κέντρα. Οι ντόπιοι την έλεγαν και Κουμαριώτισσα από τις πολλές κουμαριές που ήταν φυτεμένες στην περιοχή. Εκεί σήμερα υπάρχουν ακόμα οι τάφοι πολλών Πατριαρχών και άλλων επιφανών προσώπων. Η Μονή χτίσθηκε από τον προτελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, τον Ιωάννη Παλαιολόγο, καταστράφηκε όμως σε μια πυρκαγιά τον 17ο αιώνα. Ξαναχτίστηκε πρώτα από τον μεγάλο διερμηνέα της Πύλης Παναγιώτη Νικούση και έπειτα από τον ηγεμόνα της Μολδαβίας Αλέξανδρο Υψηλάντη, που το προίκισε με πλούσια μετόχια στο Βουκουρέστι. Η εκκλησία της Καμαριώτισσας είναι συνδεδεμένη με τρία γυναικεία ονόματα: Η πρώτη είναι η κτιτόρισσα Αυγούστα Παλαιολογίνα, η άλλη η Δόμνα Αικατερίνη της Μολδαβίας και η τρίτη η κεντήτρια Μαριώρα Φερζουλάχη. Η φήμη της τελευταίας είχε διαδοθεί σε πολλές από τις ορθόδοξες κοινότητες της Ανατολής και της Ευρώπης. Έργα της είναι ωραιότατα άμφια, μερικά από τα οποία φιλοξενούνται στη Θεολογική Σχολή, αλλά και οι χρυσοκέντητοι επιτάφιοι, όπως του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων που κεντήθηκε το 1748 και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο ωραιότερος όλων είναι αυτός που βρίσκεται στη μονή της Αμπελακιώτισσας ή μονή Κοζίτσης στη Ναυπακτία και χρονολογείται στο έτος 1735. Δίπλα, σχεδόν κρυμμένη, είναι η Μονή του Αγ. Γεωργίου του Εγκρεμού ή Κρημνού, μετόχι του Πανάγιου Τάφου, όπου στα χρόνια της Επανάστασης συναντήθηκαν σε συμπόσια αγάπης μέλη της Φιλικής Εταιρίας και του Φαναρίου. Άγιος Σπυρίδωνας, Μεταμόρφωση του Χριστού, Άγιος Νικήτας, Αγία Παρασκευή και Αγία Ευφημία έχουν σκήτες και αγιάσματα στο νησί. Οι ακτές και οι παραλίες του, τα ειδυλλιακά τοπία, τα καταπράσινα δάση του πεύκου και της αγριελιάς καθώς και η υπέροχη αρχιτεκτονική του νησιού θα σας μαγέψουν. Όπως μάγεψαν από αρχαιοτάτων χρόνων πλήθος αναχωρητών και ηγεμόνων. Άρρηκτα συνδεδεμένη με τις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί, καθ όλη της διάρκεια του έτους, ήταν και η απόφαση να δημιουργηθεί στη Χάλκη το πρώτο Σανατόριο. Παλιοί λένε ότι ήταν ανώτερο από εκείνο του Νταβός στην Ελβετία, φημισμένο τότε για τα Σανατόριά του. 16

Message from the Organising Committee We have the pleasure to welcome you at the International Congress End of life in cancer: The shiver of borders which is held at the Theological School of Halki, from 18 to 21 June 2015. The congress is organized by the Gastro Intestinal Cancer Study Group and the Care Across, under the auspices of the Hellenic Society of Medical Oncology and the City of Thessaloniki, in collabora tion with the Interparliamentary Assembly on Orthodoxy, with the blessing of the Ecumenical Pa triarchate of Constantinople. After a long scientific course, we, the organizers, have found that one of the most challenging parts of our clinical carrier is the care of a cancer patient in the end stage and, especially, the approach of the secret domains of the imminent death. We wish to broaden this demanding, yet personal stance, so we have decided to open it up to an interdisciplinary and multifaceted discussion in a Congress. We are the last person, a cancer patient sees before passing away. We will elaborate on the expres sion of communication and relationships in social, ethical and spiritual aspects of the end of life, in an attempt to define the biography of the patient. The participating speakers are scientists, philoso phers, clerics, artists, sociologists and many more. The Congress is held at the Theological School of Halki, in an effort to promote its symbolic character as a beacon of spirituality and education, as well as a center eligible for organizing high level scientific meetings. The choice of the particular venue is not random, but aims at the quest for our personal cast, with moderation, clarity and contemplation. We would like to thank you for your participation. Yours sincerely, P. Kosmidis Ι. Boukovinas Chief of the 2nd Oncology Department, Head of Oncology Department, Hygeia Hospital, Athens Bioclinic, Thessaloniki G. Samonis I. Souglakos Professor of Internal Medicine, Ass. Professor of Medical Oncology, University of Crete University of Crete 19

Elpidophoros Lambriniadis Organising Committee Metropolitan of Bursa, Abbot Holy Trinity Patriarchal & Stavropegial Monastery, Turkey I. Boukovinas Head of Oncology Department, Bioclinic, Thessaloniki, Greece P. Kosmidis Chief of the 2nd Oncology Department, Hygeia Hospital, Athens, Greece G. Samonis Professor of Internal Medicine, University of Crete, Heraklion, Greece I. Souglakos Ass. Professor of Medical Oncology, University of Crete, Greece Ch. Andreadis Scientific Committee Medical Oncologist, Chief of the 3 rd Department of Clinical Oncology, Theagenio Cancer Hospital, Thessaloniki, Greece E. Briasoulis Medical Oncologist, Professor of Oncology, University of Ioannina, Director of Haematology Clinic, Ioannina, Greece E. Chourdaki Psychiatrist, Head of Psychiatric Department, Venizelio Pananio General Hospital, Heraklion Crete, Greece S. Droufakou Medical Oncologist, Consultant, Medical Oncology Department, Hippokration Hospital, Athens, Greece H. V. Kosmidis Pediatric Haematologist Oncologist, Pediatric & Adolescent Oncology Clinic, Mitera Children s Hospital, Athens, Greece Th. Kosmidis Co founder Care Across, Athens, Greece G. Koumakis Medical Oncologist, Head of the 2 nd Pathological Oncology Clinic, Bone Marrow Transplant Unit, Agios Savvas Regional Cancer Hospital, Athens, Greece A. Vadalouca Director of the 1 st Anaesthesia Clinic, Pain and Palliative Care Centre, Aretaeon Hospital, Athens, Greece, Assoc. Professor, University of Athens, President of PARH.SY.A, Chair of Advisory Board of WIP, Past President of ESRA O. I. Zoras Professor of Surgical Oncology, Head of the Department of Surgical Oncology, University of Crete, Heraklion, Greece Congress Secretariat PRC Congress & Travel 105 Michalakopoulou str., 11527 Athens GR Tel.: +30 210 7711673 Fax: +30 210 7711289 Email: congress3 prctravel.gr, congress2 prctravel.gr Web Site: www.prctravel.gr 20

Acknowledgments The Organizing Committee of the Congress wishes to acknowledge the contribution of the Theological School of Halki and the following companies for their support P L A T I N U M S P O N S O R S G O L D S P O N S O R S I L V E R S P O N S O R S P O N S O R S 21

14:00-15:30 Registration Thursday, June 18 th, 2015 15:30-16:00 Opening Ceremony Welcome addresses I. Souglakos, President GIC SG Metropolitan of Bursa Elpidophoros G. Samonis, President of the Organising Committee I. Boukovinas, President of the Organising Committee P. Kosmidis, President of the Organising Committee 16:00 16:30 1 st Lecture Coordinator: I. Souglakos Influences on the decisive step: a philosophical look S.I. Kargakos 16:30 17:00 2 nd Lecture Coordinator: M. Meletiadis Is the Western civilization familiarized with death? Ε. Perrella 17:00-17:30 3 rd Lecture Coordinator: H.V. Kosmidis Is the Eastern civilization familiarized with death? Metropolitan of Mesogaia & Lavreotiki Nikolaos Chatzinikolaou 17:30 18:00 4 th Lecture Coordinator: G. Samonis The Ancient Greek culture and the freedom of death 18:00-18:30 C o f f e e B r e a k 18:30-20:00 1 st Round Table Across art: Art in the end of life Coordinators: P. Kosmidis, I. Boukovinas Birth, life, sickness & death. A philosophical approach through Art Representations of death in cinema The music and the last journey Death is nothing to us: Epicureans and Stoics On Death Perception of the threshold Life Death, the absurd and the quantum Universe 20:00 20:30 Keynote Lecture His All Holiness the Archbishop of Constantinople, New Rome & Ecumenical Patriarch Bartholomew Coordinators: P. Kosmidis, I. Boukovinas 20:30 D i n n e r Scientific Programme N. Stampolidis G. Samonis E. Stefani N. Xydakis Th. Papanghelis Ch. Bokoros D. Nanopoulos 25

Friday, June19 th, 2015 09:00-10:30 2 nd Round Table Across barriers: A shift of the boundaries from the past to the future Coordinators: A. Vadalouca, H. Sotiropoulou Infrastructure organisation of palliative care: in Greece A. Vadalouca in Turkey M. Uyar End of life cost in patients with lung cancer: research findings from Greece K. Souliotis End of life in Cancer Patients: something more? E. Aitini 10:30-11:00 C o f f e e B r e a k 11:00-12:00 3 rd Round Table Across perspectives: Another look at care, at health, at death Coordinators: V. Georgoulias, E. Abaci Kalfoglou When do we stop the therapeutic procedures? Why should palliative care come sooner? The perceptiveness of the person in the final stages of cancer Oncologists acute and chronic stress in dealing with end stage patients P. Lodge P. Lampardis E. Galani 12:00 13:30 4 th Round Table Across diseases: Special cases. A good death : A medical perspective Coordinators: S. Agelaki, A. Christopoulou Death: the positive side R. Smith End of life with a glioblastoma E. Razis End of life with a gastrointestinal tumor Z. Saridaki End of life with a gynaecologic tumor F. Stavridi End of life with lung cancer H. Linardou 13:30-15:30 L u n c h / B r e a k 15:30-17:30 5 th Round Table Across decision: The decisive step at the end of life Coordinators: N. Malamos, I. Soufleri Informing patients about the end of life The right of patients to stop palliative chemotherapy Empathy of life s ending; neurobiological aspects and bioethical implications My death and I: Caregivers of incurably ill relatives and the author take a stance on when they, themselves, should die C. Verusio A. Prokopiou S. Manouselis I. Dimoliatis 17:30 18:00 C o f f e e B r e a k 26