Conseil UE Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 8 Ιουνίου 2015 (OR. en) 9725/15 LIMITE PUBLIC ASIE 25 COASI 71 COPS 171 CFSP/PESC 231 RELEX 462 ECOFIN 467 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες Θεματικό έγγραφο για το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων: Ασία Επισυνάπτεται στο παράρτημα για τις αντιπροσωπίες θεματικό έγγραφο για το ανωτέρω θέμα, το οποίο διαβίβασε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, ως βάση της στρατηγικής συζήτησης για την Ασία στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της 22ας Ιουνίου 2015. 9725/15 ΑΣ/γπ/ΠΧΚ 1 DG C 1 LIMITE EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Θεματικό έγγραφο για το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων Ασία Η περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, η οποία περιλαμβάνει τέσσερις εκ των στρατηγικών εταίρων της ΕΕ (Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία, Κορέα) έχει αποτελέσει καθοριστική κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας ανάπτυξης κατά την τελευταία δεκαετία. Σημαντικοί παράγοντες της περιοχής, ιδίως η Κίνα και η Ινδία, εδραιώνουν το ρόλο τους στην παγκόσμια σκηνή, γεγονός με σημαντικές προεκτάσεις για την πολιτική και τα συμφέροντα της ΕΕ. Η ταχεία μεταβολή των σχέσεων ισχύος στην περιοχή τροφοδοτεί μια διάχυτη αίσθηση αβεβαιότητας μεταξύ των χωρών, οι οποίες, σε κάθε περίπτωση, διασυνδέονται στενά μέσω της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η Κίνα προχωρεί σε μεταρρυθμίσεις των οικονομικών δομών της επιδιώκοντας να προσαρμοστεί σε μελλοντικές προκλήσεις ενώ από την επιτυχία των μεταρρυθμίσεων αυτών εξαρτώνται πολλά από τα συμφέροντα του υπόλοιπου κόσμου. Η αύξηση της μεσαίας τάξης της Ασίας (έως το 2020 η μεσαία τάξη στην Ασία αναμένεται να διπλασιαστεί και να φθάσει να αποτελεί το 64% της παγκόσμιας μεσαίας τάξης) δημιουργεί τεράστιες ευκαιρίες και ταυτόχρονα τις δικές τις - περιβαλλοντικές και κοινωνικές- προκλήσεις. Μια ευημερούσα και ειρηνική Ασία είναι προς το συμφέρον της ΕΕ. Η οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητά της να στηρίξει τη μεγέθυνση και να ανοίξει νέες αγορές στην Ασία. Ωστόσο η Ασία έχει σημασία και από πολιτική άποψη. Η αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, η θαλάσσια πειρατεία, η διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής και η τρομοκρατία απαιτούν την ισχυρή δέσμευση των παραγόντων που ασκούν ολοένα μεγαλύτερη επιρροή στην περιοχή. Η επίτευξη των στόχων σε άλλους τομείς των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ, όπως η Ουκρανία, το Ιράν, η Λιβύη, η Αφρική και η Μέση Ανατολή, απαιτεί την ενίσχυση της συνεργασίας με βασικούς ασιάτες εταίρους. Η αποφυγή εντάσεων και εδαφικών διαφορών στην Ασία που κλιμακώνονται σε ανοικτές συγκρούσεις με παγκόσμιο αντίκτυπο είναι προς το συμφέρον της ΕΕ. Αυτό που η ΕΕ μπορεί να προσφέρει στην Ασία είναι μία εξωτερική πολιτική βασισμένη σε αξίες και στο διεθνές δίκαιο, εμπειρία στη συμφιλίωση μετά από συγκρούσεις, εμπειρία στην πολυμερή συνεργασία και την βασισμένη σε κανόνες ολοκλήρωση, εμπειρία στην αντιμετώπιση πολύπλοκων προκλήσεων μέσω ολοκληρωμένων λύσεων που αξιοποιούν τα αποτελέσματα διάφορων τομέων πολιτικής. Επιπλέον, η ευημερία της Ασίας εξαρτάται από την πρόσβασή της στις ευρωπαϊκές αγορές και από την ευρωστία της οικονομίας της ΕΕ. 9725/15 ΑΣ/γπ/ΠΧΚ 2
Τα τελευταία έτη έχει παρατηρηθεί σημαντική αναδιαμόρφωση των σχέσεων ΕΕ-Ασίας ως εταιρικής σχέσης που βασίζεται στην αλληλεξάρτηση και την ευρεία συνεργασία. Η σύναψη συμφωνιών-πλαισίων νέας γενιάς με τους ασιάτες εταίρους, η σύναψη φιλόδοξων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ), η διεύρυνση της Ευρωασιατικής συνόδου (ASEM), η προσχώρηση της ΕΕ στην Συνθήκη Φιλίας και Συνεργασίας του ASEAN (ΣΦΣ), η ενεργότερη συμμετοχή μας σε πολυμερές δομές ασφαλείας όπως το Περιφερειακό Φόρουμ για την Ασία (ARF), ο ηγετικός μας ρόλος στην ανάπτυξη της συνεργασίας και τη στήριξη των εγχώριων μεταρρυθμιστικών προσδοκιών στη Μιανμάρ/Βιρμανία και αλλού, συνέβαλαν στην καθιέρωση της ΕΕ ως αξιόπιστου εταίρου στην εξίσωση της περιφερειακής ασφάλειας. Αλλά μπορούμε και οφείλουμε να πράξουμε περισσότερα. Εν ολίγοις, χρειαζόμαστε μια ισχυρή πολιτική για την Κίνα που να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την Ασία. Αξιοποιώντας την εμπειρία της, η ΕΕ πρέπει να εντείνει τη συμμετοχή της στις πολυμερείς δομές ασφαλείας στη περιοχή (ARF, διάσκεψη κορυφής της Ανατολικής Ασίας). Επιπλέον, πρέπει να αναπτύξει μία πιο στρατηγική προσέγγιση κατά τις τρέχουσες προσπάθειες προώθησης της ασιατικής διασύνδεσης έτσι ώστε να λειτουργήσει υποστηρικτικά προς τα συμφέροντα της ΕΕ. Ενίσχυση της συνεργασίας με την πολυμερή Ασία Η ΕΕ ανέκαθεν υπήρξε φυσικός υποστηρικτής της περιφερειακής ολοκλήρωσης της Ασίας. Ένας ενωμένος και σίγουρος για τον εαυτό του ASEAN που προχωρά προς την ολοκλήρωσή του και ξεπερνά δυαδικές στρατηγικές επιλογές, αποτελεί θετική εξέλιξη για την περιφερειακή σταθερότητα, την ασφάλεια και την ευημερία, και ως εκ τούτου, για την ΕΕ. Η ΕΕ έχει σημαντικό οικονομικό και πολιτικό συμφέρον να εντείνει τη συνεργασία της με τον ASEAN. Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων καλείται να εγκρίνει κοινή ανακοίνωση σχετικά με τις σχέσεις ΕΕ- ASEAN στην οποία περιγράφεται η φιλόδοξη ατζέντα για το μέλλον, την περίοδο που ο ASEAN βρίσκεται στη φάση ίδρυσης της Οικονομικής Κοινότητάς του. Σκοπός είναι να δοθεί ώθηση για μεγαλύτερη συνοχή και συνέργεια σε ό,τι αφορά την κινητοποίηση των πολιτικών και των μέσων της ΕΕ προς στήριξη των στρατηγικών μας στόχων. Οι περιοχές έντασης που εξακολουθούν να υπάρχουν στις περιοχές της Ασίας έχουν άμεσες επιπτώσεις στα συμφέροντα της ΕΕ ενώ μη παραδοσιακές προκλήσεις για την ασφάλεια, όπως το κλίμα, η διαχείριση των υδάτων (λ.χ. ποταμός Μεκόνγκ), η ενεργειακή ασφάλεια, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και η θαλάσσια πειρατεία εντάσσονται σε αυξανόμενο βαθμό στο περιφερειακό θεματολόγιο. Αιτία ανησυχίας αποτελεί η έλλειψη αποτελεσματικών πολυμερών δομών ασφαλείας στην περιοχή, ικανών να διαχειρίζονται, να αποκλιμακώνουν ή να επιλύουν εντάσεις. 9725/15 ΑΣ/γπ/ΠΧΚ 3
Η ΕΕ κατά τα τελευταία χρόνια έχει βαθμιαία αναπτύξει ένα σημαντικό ιστορικό συνεργασίας με τις ασιατικές χώρες στο πλαίσιο της ΚΠΑΑ (συμφωνία-πλαίσιο συμμετοχής με την Κορέα, ναυτικές ασκήσεις με την Κίνα και την Ιαπωνία κτλ) και στους τομείς της αντιμετώπισης κρίσεων, της συμφιλίωσης μετά από συγκρούσεις και της μη παραδοσιακής ασφάλειας (Ατσέ, Ανατολικό Τιμόρ, Νεπάλ, το Μιντανάο, Μιανμάρ). Συνεργαζόμαστε σε τομείς όπως η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η διαχείριση καταστροφών και η πειρατεία στη θάλασσα. Επιπλέον, η ΕΕ έχει επίσης ταχθεί υπέρ των προσπαθειών οικοδόμησης μιας σταθερότερης πολυμερούς συνεργατικής αρχιτεκτονικής στον τομέα της ασφάλειας στην Ασία. Η ΕΕ έχει προσχωρήσει στην ΣΦΣ και έχει εντείνει τη συνεργασία της με το ARF. Θα πρέπει να συνεχίσει να διαδραματίζει στο έπακρο τον υποστηρικτικό της ρόλο κατά τις διμερείς και πολυμερείς προσπάθειες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, διαλόγου και συνεργατικής παράδοσης στην περιοχή. Ο διάλογος μεταξύ περιοχών στο πλαίσιο του ASEM παραμένει ελκυστική διαδικασία και πρέπει να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ. Στην επόμενη σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του ASEM που θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο του 2015 και στην 20ή επετειακή σύνοδο κορυφής του ASEM που θα πραγματοποιηθεί το 2016 στο Ulan Bataar, πρέπει να διερευνηθούν τρόποι για την αναζωογόνηση της διαδικασίας ολοκλήρωσης του ASEM ούτως ώστε να διατηρήσει τη σπουδαιότητά του. Τα κράτη μέλη καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τα εξής: Υπό ποιους όρους η ΕΕ και ο ASEAN πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο μίας στρατηγικής εταιρικής σχέσης και τη διοργάνωση τακτικών συνόδων κορυφής; Πρέπει η συμμετοχή της ΕΕ στη σύνοδο κορυφής της Ανατολικής Ασίας να αποτελεί επιδιωκόμενο στόχο; Εάν ναι, με ποιον τρόπο; Πώς μπορεί η ΕΕ να ενισχύσει τον ρόλο της στον τομέα της ασφάλειας στην Ασία; Τι θα μπορούσε να κάνει η ΕΕ ώστε να προωθήσει έναν ευρύτερο διάλογο, λύσεις βασισμένες σε κανόνες και μία αποτελεσματικότερη και χωρίς αποκλεισμούς αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ασία; 9725/15 ΑΣ/γπ/ΠΧΚ 4
Μόχλευση της στρατηγικής εταιρικής μας σχέσης με την Κίνα Η επιτυχία της Κίνας στις μεταρρυθμίσεις που αφορούν την οικονομία και τη διακυβέρνηση καθώς και η μετάβαση της οικονομίας της σε χαμηλότερο αλλά βιωσιμότερο ρυθμό ανάπτυξης αποτελούν τεράστιο διακύβευμα για την ΕΕ. Η Κίνα επιβάλλεται στην παγκόσμια σκηνή με σαφές όραμα ως προς τον τρόπο προώθησης των συμφερόντων, των αξιών και του αναπτυξιακού μοντέλου της. Η Κίνα ως εταίρος ασκεί όλο και περισσότερη επιρροή και επιδιώκει συνεργασία με την ΕΕ σε πολλούς τομείς παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Η Κίνα δεν αποτελεί μόνο ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με το οποίο η συνεργασία έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη των στόχων εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ (π.χ. Λιβύη, Συρία, Ιράν, Μέση Ανατολή, Βόρεια Κορέα) αλλά είναι επίσης όλο και περισσότερο παρούσα στη γειτονία της ΕΕ, από την Αφρική και την Κεντρική Ασία έως τη Λατινική Αμερική. Η αποτελεσματική παγκόσμια δράση για την κλιματική αλλαγή και το θεματολόγιο για την ανάπτυξη μετά το 2015 απαιτεί ενίσχυση της συνεργασίας με την Κίνα. Η Κίνα επιδιώκει την ενίσχυση του ρόλου της στην παγκόσμια διακυβέρνηση και εντείνει τις προσπάθειές της για προώθηση μιας κινεζο-κεντρικής πολυμέρειας στους τομείς της ασφάλειας, της οικονομίας και στις περιφερειακές σχέσεις (λ.χ. CICA, SCO, AIIB). Η ΕΕ πρέπει να προσδιορίσει τους καλύτερους τρόπους συνεργασίας με την Κίνα εντός ενός πολυμερούς συστήματος βασισμένου σε κανόνες. Η πολιτική «Μια Ζώνη- Ένας Δρόμος» που εφαρμόζει η Κίνα σε συνδυασμό με τη διεύρυνση του πεδίου της εξωτερικής πολιτικής της, την ατζέντα που προωθεί στα Ηνωμένα Έθνη και τα σχέδιά της για την 70ή επέτειο της λήξης του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, καταδεικνύουν την αντίληψη που έχει η χώρα για τον παγκόσμιο ρόλο που θεωρεί ότι αξίζει να διαδραματίσει στο μέλλον. Η ανάληψη της προεδρίας της G20 το 2016 θα δώσει στην Κίνα τη δυνατότητα να ασκήσει -και να αναδείξει- αυτόν το ρόλο. Η 17η σύνοδος κορυφής ΕΕ-Κίνας στις 29 Ιουνίου είναι μία σημαντική ευκαιρία για την ΕΕ να προωθήσει τους στόχους της. Αυτό περιλαμβάνει τη διερεύνηση συνεργειών μεταξύ των ευρωπαϊκών δικτύων και πολιτικών (πχ TEN, EFSI), αφενός, και των πρωτοβουλιών του «Δρόμου του Μεταξιού» της Κίνας, αφετέρου, καθώς και των σχετικών πηγών χρηματοδότησής τους (π.χ AIIB). Επίσης, πρέπει να προωθήσουμε την επενδυτική συμφωνία και το θεματολόγιο για την πρόσβαση στην αγορά, ανταποκρινόμενοι παράλληλα στις κινεζικές προσδοκίες όσον αφορά το ενδεχόμενο εκχώρησης καθεστώτος ΣΕΣ και οικονομίας της αγοράς μελλοντικά, να βοηθήσουμε στη σύγκλιση των απόψεων όσον αφορά τις παγκόσμιες προκλήσεις (κλιματική αλλαγή, αναπτυξιακό θεματολόγιο για μετά το 2015) και την αντιμετώπιση περιφερειακών κρίσεων (Λιβύη, Μέση Ανατολή, Συρία/Ιράκ, Ουκρανία, κτλ). Επιπλέον, πρέπει να προωθήσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα και να μεταβούμε από τον διάλογο στην κοινή δράση, στα σημείο όπου υφίσταται σύγκλιση συμφερόντων στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής άμυνας. 9725/15 ΑΣ/γπ/ΠΧΚ 5
Πρέπει να επανεξετάσουμε τα συμφέροντα της ΕΕ έναντι της Κίνας και τη στρατηγική προώθησής τους σύμφωνα με τις αρχές μας, ιδίως όταν αυτές αποκλίνουν από τις κινεζικές. Σκοπός μας είναι η προώθηση μιας συνεκτικότερης ενωσιακής προσέγγισης στις σχέσεις μας. Τα κράτη μέλη καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τα εξής: Σε ποιο βαθμό οι υφιστάμενες προτεραιότητες στις σχέσεις ΕΕ-Κίνας πρέπει να επικαιροποιηθούν ανταποκρινόμενες στις εξελίξεις στην Κίνα και στην ενίσχυση του κύρους της παγκοσμίως; Με ποιον τρόπο η ΕΕ θα μπορούσε να καταστήσει την στρατηγική της έναντι της Κίνας αποτελεσματικότερη και συνεκτικότερη, εξασφαλίζοντας, για παράδειγμα, καλύτερη σύνδεση ή μόχλευση μεταξύ των διάφορων τομέων πολιτικής; Αξιοποίηση των δυνατοτήτων διασύνδεσης Οι ασιατικές χώρες έχουν κατά τα τελευταία έτη εντείνει τις προσπάθειες περιφερειακής διασύνδεσης επιχειρώντας να επιλύσουν το πρόβλημα των ανεπαρκών υποδομών και δικτύων στην περιοχή, των αναποτελεσματικών διαδικασιών και των εμποδίων στην κινητικότητα των προσώπων. Η κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη- Ένας Δρόμος» αποσκοπεί ουσιαστικά στην καλύτερη διασύνδεση της περίκλειστης ζώνης της Κεντρικής Ασίας έως τις δυτικές περιοχές της κινεζικής ενδοχώρας και στην αναβάθμιση των εμπορικών δρόμων από την Κίνα προς την Ευρώπη. Τα εν λόγω έργα του αποκαλούμενου «Δρόμου του Μεταξιού» μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις για την ΕΕ. Η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί με την Κίνα, από κοινού με τις υποψήφιες και άλλες γειτονικές χώρες προκειμένου να δημιουργήσει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και θα εξασφαλίσει τη συμβατότητα με τα δίκτυα ΔΕΔ-Μ, τους κανόνες της ΕΕ περί δημοσίων συμβάσεων και τα ενωσιακά περιβαλλοντικά πρότυπα. Η συνεργασία στο ζήτημα της διασύνδεσης, η οποία αποτελεί βασική προτεραιότητα των προσπαθειών ολοκλήρωσης του ASEAN και ένα βασικό πλεονέκτημα της ΕΕ (που μας διαφοροποιεί από άλλους εταίρους του ASEAN) θα πρέπει επίσης να αποτελεί κεντρική πτυχή της συνεργασίας ΕΕ-ASEAN, λαμβάνοντας υπόψη τα δυνητικά οικονομικά οφέλη για την ΕΕ. Η ΕΕ θα πρέπει να στηρίξει τις προσπάθειες διασύνδεσης του ASEAN κατά τρόπο που προωθεί τη διαφάνεια και τον θεμιτό ανταγωνισμό όσον αφορά τις επενδύσεις σε υποδομές και λαμβανομένων υπόψη των σχετικών προτύπων. 9725/15 ΑΣ/γπ/ΠΧΚ 6
Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να υιοθετήσει συνεκτική προσέγγιση έναντι των περιφερειακών μέσων χρηματοδότησης υποδομών και ιδίως της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων για τις Υποδομές (AIIB). Τα κράτη μέλη καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τα εξής: Με ποιον τρόπο θα μπορούσε καλύτερα η ΕΕ να προάγει τη συμβατότητα και τη συνέργεια μεταξύ ασιατικών σχεδίων διασύνδεσης και των στόχων της ΕΕ; Με ποιον τρόπο η ΕΕ πρέπει να συνεργασθεί με την Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων για τις Υποδομές (AIIB); 9725/15 ΑΣ/γπ/ΠΧΚ 7