Εισήγηση : «Πρακτικές εκπαίδευσης των δημοτών που εφαρμόζει ο Δήμος Πύλου-Νέστορος για την προαγωγή της υγείας μέσω της υγιεινής διατροφής ( Μεσογειακής ) και της άσκησης». Είναι γνωστό ότι: Η προαγωγή ενός υγιούς τρόπου ζωής διεκδικεί να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της Κοινωνικής Πολιτικής των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και τούτο διότι ο υγιής τρόπος ζωής μειώνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα που αρχίζουν να αυξάνονται στη μέση ηλικία. Τα νοσήματα αυτά καρδιοαγγειακά, διάφορες μορφές καρκίνου είναι δυνατόν να προληφθούν ή η εμφάνισή τους να καθυστερήσει σε σημαντικό βαθμό, με αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και τον τρόπο ζωής, και η πρόληψη να είναι αποτελεσματικότερη αν αρχίσει νωρίτερα. Με ότι αυτό συνεπάγεται στην οικονομία συστήματα υγείας ασφάλισης κ.λ.π. μιας χώρας. Κατ επέκταση οι εθνικές κυβερνήσεις και η αυτοδιοίκηση εν προκειμένου θα πρέπει να υιοθετήσει στο μέτρο του δυνατού, πρακτικές προαγωγής ενός υγειούς τρόπου ζωής ώστε μέσο και μακρο-πρόθεσμα να εισπράξει τα τόσο σημαντικά οφέλη για τους Δημότες. Τα αποτελέσματα ενός μεγάλου Ευρωπαικού Προγράμματος Ιατρικής της Κοινωνιας (ΕΠΙΚ) που συμμετείχαν 10 ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ αυτών και η Ελλάδα καθώς και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και μελετήθηκαν 28.555 άτομα στην Ελλάδα έδειξαν ότι: 1] Τα παχύσαρκα άτομα έχουν αυξημένη θνησιμότητα. 2] Τα άτομα χαμηλού σωματικού βάρους έχουν μακρότερη επιβίωση. 3] Η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας με συνεχώς αυξανόμενες διαστάσεις.
4] Το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους για την υγεία καθώς σχετίζεται με τις περισσότερες μορφές καρκίνου τα καρδιοαγγειακά νοσήματα και τις χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις. 5] Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης μακροχρονίως αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο για καρδιοαγγειακά νοσήματα όπως το αγγειακό εγκαφαλικό επεισόδιο και το έμφραγμα. 6] Το επίπεδο της ολικής και της HDL χοληστερόλης αποτελούν δείκτες στεφανιαίας νόσου στον πληθυσμό. Όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης στα άτομα τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, ενώ αντίθετα όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης στα άτομα τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. 7] Ο σακχαρώδης διαβήτης έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιοαγγειακά νοσήματα και προκαλεί σοβαρές βλάβες σε πολλά όργανα όπως μάτια, νεφρούς, αγγεία και νευρικό σύστημα. Ο διαβήτης μπορεί να θεωρηθεί νόσος της παχυσαρκίας και της καθιστικής ζωής. 8] Η συστηματική σωματική άσκηση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι κάθε προσπάθειας για καλύτερη υγεία, ευεξία και μακροβιότητα. Η αύξηση της σωμαστικής δραστηριότητας προσφέρει σημαντική βοήθεια στον έλεγχο του σωματικού βάρους, ελαττώνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα και οστεοπόρωση και μειώνει συνολικά τη θνησιμότητα. Ακόμα και στα άτομα κανονικού σωματικού βάρους, συνιστάται καθημερινή σωματική δραστηριότητα ισοδύναμη με ζωηρό βάδισμα, κολύμπι, χορό, ανέβασμα σκάλας ή κηπουρική για 15-30 min. ενώ σε κάθε υπέρβαση του κανονικού σωματικού βάρους (Δείκτης μάζας σώματος > 25 kg/m 2 ) θα πρέπει να αυξάνεται η σωματική δραστηριότητα παράλληλα με τη μείωση της ποσότητας της προσλαμβανομένης τροφής.
Το περπάτημα αποτελεί ένα ασφαλές και ευχάριστο είδος σωματικής άσκησης και προτείνεται ως πρότυπο καθημερινής σωματικής δραστηριότητας για όλες τις ηλικίες, αρκεί να γίνεται για απόσταση τουλάχιστον 2 χιλιομέτρων και για διάστημα άνω των 30 min. 9] Η νηστεία για θρησκευτικούς λόγους δεν αντιστρατεύεται αλλά εξυπηρετεί συχνά στόχους υγείας. Τα παραπάνω συμπεράσματα έχουν αποδείξει πάρα πολλές επιστημονικές μελέτες. Από έρευνες που έχουν γίνει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό προκύπτει ότι: -Μια σωστή διατροφή πρέπει να βασίζεται σε λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, όσπρια, ψάρια και μετρημένη κατανάλωση κρέατος και γαλακτομικών προϊόντων. - Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού πρέπει να αποφεύγεται, ενώ μετρημένη πρέπει να είναι και η κατανάλωση οινοπνευματοδών ποτών από τους ενήλικες. - Το λάδι της ελιάς είναι από τα υγιεινότερα τρόφιμα. Σε κάθε περίπτωση όμως, η κατανάλωσή του δεν πρέπει να οδηγεί στην υπέρβαση του κανονικού σωματικού βάρους. - Η συστηματική σωματική άσκηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι μια σωστής διατροφής.χαρακτηριστικό είναι ότι μεταξύ δύο ατόμων με τον ίδιο δείκτη μάζας σώματος, αυτός που καταναλώνει περισσότερη τροφή είναι πιθανότερο να είναι υγιέστερος από αυτόν που καταναλώνει λιγότερο τροφή, κι αυτό γιατί ο πρώτος αντισταθμίζει την αυξημένη πρόσληψη ενέργειας ( θερμίδων) με περισσότερη σωματική δραστηριότητα. Η παραδοσιακή ελληνική διατροφή των γονιών μας και των προγόνων μας προσεγγίζει τον ιδανικό τρόπο «υγιεινής διατρφής» και συνιστάται ήδη παγκοσμίως με τη σχηματική απεικόνιση της διατροφικής πυραμίδας της Μεσογειακής δίαιτας. Μερικές πρόσθετες επισημάνσεις σχετικά με τη σωστή διατροφή:
-Μην ξεπερνάτε το επιθυμητό βάρος για το ύψος σας. -Τρώτε αργά, κατά προτίμηση σε συγκεκριμένες σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, χωρίς άγχος και με την συντροφιά προσφιλών προσώπων. -Προτιμάτε φρούτα ή ξηρούς καρπούς και όχι γλυκίσματα στα ενδιάμεσα μικρογεύματα. - Προτιμάτε ψωμί ή ζυμαρικά ολικής άλεσης. - Προτιμάτε το νερό και όχι τα αναψυκτικά. - Οι υγιείς ενήλικες ( πλην των εγκύων ) δεν χρειάζονται διατροφικά συμπληρώματα (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία κ.λ.π. ) που ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή. -Τα υποθερμιδικά (light) τρόφιμα δεν αποτελούν υποκατάστατο της σωματικής άσκησης για τον έλεγχο της παχυσαρκίας. Επιπλέον, η κατανάλωσή τους σε μεγάλες ποσότητες έχει αποδειχθεί ότι συνδυάζεται με αύξηση του σωματικού βάρους. - Η υποδειγματική διατροφή αποτελεί τον τελικό στόχο, αλλά η υιοθέτησή της σε καθημερινή βάση μπορεί να γίνει προοδευτικά. Όλα τα παραπάνω δεδομένα δεκάδων μελετών στην Ελλάδα και διεθνώς αφού μελετήθηκαν διαπιστώθηκε (ιδιαίτερα από τα αποτελέσματα της εθνικής μελέτης ΥΔΡΙΑ) για τη διατροφή του ελληνικού πληθυσμού ότι : 7 στους 10 ενήλικες έλληνες είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Επιπρόσθετα επισημάνθηκε ότι ο ελληνικός πληθυσμός αποκλίνει από την παραδοσιακή διατροφή και την επαρκή σωματική δραστηριότητα με δυσμενείς συνέπειες για την υγεία του. Ενόψει όλων αυτών των επιστημονικών συμπερασμάτων ο Δήμος Πύλου-Νέστορος του οποίου το ενδιαφέρον για την προαγωγή της υγείας των Δημοτών εκφράζεται καθημερινά με κάθε τρόπο από τη Δημοτική αρχή ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του Ελληνικού Ιδρύματος Υγείας ( Διευθύντρια η κα Τριχοπούλου Αντωνία ) να συμμετέχει στην διεξαγωγή και την υποστήριξη της
Επιστημονικής έρευνας με αντικείμενο την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη ασθενειών στον Ελληνικό πληθυσμό. Προτάθηκαν και εγγράφηκαν 600 δημότες υγιείς ηλικίας 18-65 ετών και επιλέγησαν τελικά να ακολουθήσουν το πρόγραμμα 150 δημότες. Στοιχεία μελέτης Ονομάζεται Gredits 4 Health. Σε αυτή συμμετέχουν 2.100 ευρωπαίοι πολίτες από Ελλάδα, Ιταλία ( πόλη Φλωρεντίας περιοχή Σαλέντο ) και Ισπανία ( πόλη Τζιρόνα ). Από την Ελλάδα συμμετέχουν 700 πολίτες από τη Μεσσηνία περιοχή Καλαμάτας εκ των οποίων 150 από το Δήμο Πύλου- Νέστορος. Σημειώνουμε ότι η Δημοτική Κοινότητα Κορώνης του Δήμου μας έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO ως εμβληματική Κοινότητα για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Μεσογειακής Διατροφής. Τι κάνει αυτή η μελέτη; Είναι ένα πρόγραμμα κοινωνικής καινοτομίας και προώθησης της υγείας και χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Είναι ένα σύστημα κινήτρων και εξατομικευμένων διαδρομών σε μια διαδικασία πλατφόρμα (απαραίτητη η γνώση και κατοχή ηλεκτρονικών υπολογιστών ή τάμπλετ έξυπνα smartphone), για το σχεδιασμό των οποίων εργάσθηκαν ιατροί διατροφολόγοι & ψυχολόγοι ειδικοί σε θέματα ιατρικής δεοντολογίας με στόχο να υποστηρίζει άτομα ώστε να βελτιώσουν τη διατροφή τους και να ακολουθούν σωστή σωματική δραστηριότητα συμβάλλοντας έτσι στη μέγιστη διάδοση ενός πιο υγειούς τρόπου ζωής. Με άλλα λόγια σκοπός της G4H είναι να βελτιώσει τον τρόπο ζωής των ανθρώπων με : 1] Τον περιορισμό της καθιστικής ζωής και την άσκηση με σωστή σωματική δραστηριότητα.
2] Την υιοθέτηση μιας πιο ισσοροπημένης διατροφής βασισμένη της αρχές της Μεσογειακής διατροφής και 3] Τη συμμετοχή σε μια πιο ενεργή κοινωνική ζωή. Πως λειτουργεί η διαδικασία; Η μελέτη άρχισε το 2014 και τελειώνει τον Αύγουστο του 2016. Δημοσιοποιήται και προβάλλεται η μελέτη στο ευρύ κοινό του δήμου με όλα τα διαθέσιμα μέσα. Ο ενδιαφερόμενος δημότης μπαίνει στο συγκεκριμένο ιστότοπο και συμπληρώνει τη συνοπτική φόρμα εγγραφής και επιβεβαιώνεται η δυνατότητα συμμετοχής. Στη συνέχεια το προσωπικό του προγράμματος επικοινωνεί με τους συντονιστές ιατρούς και του κλείνει ραντεβού στα πιο κοντινά ερευνητικά κέντρα ( Πύλος-Κορώνη-Χώρα ). Χορηγούνται κωδικοί πρόσβασης στους συμμετέχοντες μαζί με ένα προσωπικό ανιχνευτή σωματικής δρασηριότητας που παρακολουθεί την σωματική τους δραστηριότητα (Activity tracket). Οι συμμετέχοντες μετά μπαίνουν σε διαδρομές της διαδικτιακής πλατφόρμας όπου με την βοήθεια προτάσεων και συμβουλών μπορούν να καθορίσουν τους στόχους τους και τις καταλληλότερες για αυτούς διαδρομές. Η παρακολούθηση της σωματικής δραστηριότητας υποστηρίζεται από ειδικά μέσα της πλατφόρμας και με τη βοήθεια κινήτρων. Τι είναι τα κίνητρα; Και πως λειτουργούν οι πλατφόρμες; Στη διαδικτιακή πλατφόρμα ο κάθε συμμετέχων ενημερώνεται για : «όχι μην τρως πολύ αλάτι αλλά το αλάτι κάνει κακό εκεί και εκεί». Όχι μην κάθεσαι ώρες στην τηλεόραση αλλά «οι πολλές ώρες στην τηλεόραση προκαλεί παχυσαρκία με όλα τα συνεπακόλουθα και μειώνουν τη σωματική δραστηριότητα». Όχι μην καπνίζεις αλλά «το κάπνισμα έχει τις συγκεκριμένες βλαβερές συνέπειες στην υγεία, την ποιότητα ζωής κ.λ.π. κ.λ.π.»
Έμαθες τα οφέλη της άσκησης; Μπορείς να πας στα συγκεκριμένα καταστήματα αθλητικών ειδών να πάρεις με σημαντική έκπτωση εξοπλισμό για την δική σου (εξατομικευμένη) άσκηση που θέλεις παπούτσια-φόρμα κ.λ.π. ή σε γυμναστήρια ή συλλόγους χορευτικούς. Θέλεις να ακολουθήσεις τη Μεσογειακή διατροφή ; Μπορείς να βρεις τα προϊόντα στα συγκεκριμένα καταστήματα παραδοσιακών προϊόντων με σημαντική έκπτωση κ.λ.π. κ.λ.π. Αυτά είναι τα κίνητρα Μπόνους. Με αυτόν τον τρόπο η διαδικτιακή πλατφόρμα είναι ικανή να ενεργοποιήσει το άτομο να κάνει την αλλαγή να γίνει βιώσιμο εργαλείο προαγωγής της υγείας για να το χρησιμοποιεί. Η μελέτη βέβαια αξιοποιεί το σύγχρονο ρεύμα των πολιτών προς το ιντερνετικό διαδίκτυο. Το πρόγραμμα είναι πιλοτικό. Είμαι πεπεισμένος ότι βοηθά πολύ τους Δημότες μας αυτούς καθ εαυτούς αλλά και να μεταδόσει τον τρόπο σωστής διατροφής και άσκησης με ολιστικό τρόπο στο περιβάλλον. Πετρόπουλος Παναγιώτης Αντιδήμαρχος Διοικητικών & Οικονομικών Υπηρεσιών Δήμου Πύλου Νέστορος Ιατρός Παθολόγος