Βιολογική γεωργία. απολογισμός δεκαετίας. Nεότεροι και καταρτισμένοι οι Ευρωπαίοι βιοκαλλιεργητές, διπλάσιες οι καλλιεργούμενες εκτάσεις

Βιολογική γεωργία απολογισμός δεκαετίας Nεότεροι και καταρτισμένοι οι Ευρωπαίοι βιοκαλλιεργητές, διπλάσιες οι καλλιεργούμενες εκτάσεις ΜΟΝΙΜΟΙ ΒΟΣΚΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΧΟΡΤΟΝΟΜΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΥΣΤΡΙΑ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΣΕ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΚΔΟΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ AGRENDA

Περιεχόμενα Βιολογική γεωργία 1. Βασικές τάσεις στη βιολογική γεωργία Σελίδα 6 1.1. Εξέλιξη των εκτάσεων βιολογικής γεωργίας στην ΕΕ 1.2. Εκμεταλλεύσεις που ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία 1.2.1. Εξέλιξη του αριθμού των βιολογικών εκμεταλλεύσεων 1.2.2. Τα στοιχεία για τη δομή των βιολογικών εκμεταλλεύσεων: Εκτάσεις, εργασία, ηλικία και επαγγελματική κατάρτιση των αγρότων, φύλο Σελίδα 16 2. Ανάλυση της βιολογικής παραγωγής - Φυτική και ζωϊκή παραγωγή Σελίδα 19 2.1. Παραγωγή αροτραίων και δενδρωδών καλλιεργειών 2.1.1. Ανάλυση ανά κύριες κατηγορίες χρήσης γης 2.1.2. Μόνιμοι βοσκότοποι και χορτονομή 2.1.3. Κύριες αροτραίες καλλιέργειες: Δημητριακά, ελαιούχοι σπόροι και ψυχανθή Σελίδα 22 2.1.4. Λαχανικά 2.1.5. Πολυετείς καλλιέργειες 2.1.5.1. Εσπεριδοειδή 2.1.5.2. Σταφύλια 2.1.5.3. Ελιές 2.1.5.4. Ξηροί Καρποί 2.2. Ζωική Παραγωγή Σελίδα 26 2.2.1. Βοοειδή 2.2.2. Αγελάδες γαλακτοπαραγωγής 2.2.3. Χοιρινά 2.2.4. Πρόβατα 2.2.5. Κατσίκες 2.2.6. Πουλερικά Συμπεράσματα 3. Σε ποια συμπεράσματα καταλήγει η έρευνα της Eurostat για τη Βιολογική Γεωργία στην ΕΕ27 Παράρτημα Ενισχύσεις Γερμανία και Αυστρία πρώτες σε ενισχύσεις για τη βιολογική γεωργία Σελίδα 30 IΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: GREEN BOX ΕΚΔΟΤΙΚΗ A.E. Green Box Εκδοτική Α.E. Νίκης 24, Σύνταγμα, 105 57, Tηλ. 210/3232905, Fax 210/3232967 E-mail: info@agronews.gr www.agronews.gr ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Αθηνά Βέη ΕΚΔΟΤΗΣ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ/ Παναγιώτης Αραβαντινός ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Γιάννης Πανάγος ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: Ζωή Μπουλέρου ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, η κατά Ελισάβετ Μπουζαλάκου ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: Φανή Γιαννακοπούλου παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο, Λεωνίδας Κουρμαδάς ΔΙΑΝΟΜΗ: Ευρώπη Πρακτορείο Διανομής Τύπου Α.Ε. μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς προηγούμενη άδεια του εκ- Συντακτική Έλενα Ταγκαλάκη ομάδα: Κωνσταντίνος Παπανικολάου ΕΚΤΥΠΩΣΗ/ Εκτυπώσεις δότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Μαρία Κρόκου ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: ΙΡΙΣ Α.Ε.Β.Ε. Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. Νοέμβριος 2013 3

EUROSTAT: ΔΙΠΛΆΣΙΕΣ ΟΙ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ Νεότεροι και καταρτισμένοι οι Ευρωπαίοι βιοκαλλιεργητές Ο κλάδος των βιολογικών στην Ε.Ε. αναπτύσσεται ταχέως τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την Eurostat, το 2011 στην Ε.Ε.-27 υπήρχαν 96 εκατ. στρέμματα καλλιεργημένα βιολογικά, από μόλις 57 εκατ. στρμ. το 2002. Κατά την τελευταία δεκαετία, η έκταση της βιολογικής γεωργίας στην Ε.Ε. επεκτείνεται κατά 5 εκατ. στρμ. το χρόνο. Παρόλη τη μεγάλη αύξηση, η συνολική έκταση της βιολογικής γεωργίας αντιπροσωπεύει μόλις το 5,4% της συνολικής χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης στην Ευρώπη και πάνω από 186.000 εκμεταλλεύσεις σε όλη την Ευρώπη καλλιεργούν βιολογικά. 4 Νοέμβριος 2013

Οι περισσότερες βιολογικά καλλιεργούμενες εκτάσεις (78%) και οι περισσότερες βιολογικές εκμεταλλεύσεις (83%) βρίσκονται σε κράτη μέλη που ανήκαν στην Ε.Ε. προ του 2004 (πρόκειται για τη λεγόμενη Ε.Ε.-15), όπου η εθνική και η ευρωπαϊκή νομοθεσία, βοήθησαν την ανάπτυξη του κλάδου. Στις ευρωπαϊκές χώρες που προσχώρησαν στην Ε.Ε. από το 2004 και μετά (οι οποίες στην έκθεση αποκαλούνται Ε.Ε.-Ν12), η έκταση της βιολογικής γεωργίας αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 13% και ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων δεκαπλασιάστηκε στο διάστημα από το 2003 ως το 2010. Οι βιολογικές εκμεταλλεύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση τείνουν να είναι μεγαλύτερες από τις συμβατικές. Τα στοιχεία για τους αρχηγούς τους δείχνουν ότι τείνουν να είναι νεότεροι από το μέσο όρο των συμβατικών γεωργών στην Ευρώπη. Τόσο τις συμβατικές όσο και τις βιολογικές εκμεταλλεύσεις, συνήθως τις διαχειρίζονται άντρες σε επίπεδο Ε.Ε. Όσον αφορά την εκπαίδευση των αρχηγών των εκμεταλλεύσεων, οι γυναίκες που ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία συνήθως αποκτούν περισσότερη επαγγελματική κατάρτιση από τις γυναίκες που εργάζονται σε συμβατικές εκμεταλλεύσεις. Πάνω από 270.000 βιολογικοί επιχειρηματίες (παραγωγοί, μεταποιητές και εισαγωγείς) είχαν καταγραφεί στην Ε.Ε.-27 το 2011. Οι περισσότεροι (γύρω στους 235.000) είναι παραγωγοί που μπορεί επίσης να μεταποιούν ή/και να εισάγουν βιολογικά προϊόντα και είναι πιο ενεργοί στην Ε.Ε.-15. Τα βιολογικά αγροκτήματα είναι ενεργά τόσο στις αροτραίες καλλιέργειες όσο και στη δενδροκαλλιέργεια και στη ζωική παραγωγή. Τα στοιχεία δείχνουν ότι σε επίπεδο Ε.Ε. και οι δύο τύποι παραγωγής καταγράφουν θετικές τάσεις για την περίοδο που καλύπτει η έκθεση. Τα στοιχεία, επίσης, δείχνουν ότι οι μόνιμοι βοσκότοποι αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης των βιολογικών (περίπου 45%) και ακολουθούν τα δημητριακά (γύρω στο 15%) και οι μόνιμες καλλιέργειες (γύρω στο 13%). Τα πρόβατα (46%) και τα βοοειδή (30%) είναι τα πιο διαδεδομένα ζώα που εκτρέφονται βιολογικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η έκθεση των επόμενων σελίδων, που εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δίνει μια εικόνα για την κατάσταση της βιολογικής γεωργίας στην Ευρώπη για συγκεκριμένα έτη, ανάλογα με τα διαθέσιμα στοιχεία. Καθώς δεν υπάρχουν λεπτομερή στοιχεία για όλες τις χώρες στις βάσεις δεδομένων της Εurostat, στην παρούσα έκθεση χρησιμοποιήθηκαν και άλλες πηγές και εκτιμήσεις. Στόχος της έκθεσης είναι να συγκεντρώσει βασικά στοιχεία και δεδομένα για τη βιολογική γεωργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να εντοπίσει τις βασικές τάσεις των τελευταίων ετών. Βασίζεται σε διαφορετικούς τύπους στατιστικών δεδομένων και στοιχείων της αγοράς που προέρχονται από την εφαρμογή των μέτρων της αγροτικής πολιτικής. Τα στατιστικά δεδομένα προέρχονται κυρίως από την Eurostat (ετήσια συλλογή δεδομένων για τον κλάδο της βιολογικής γεωργίας και δεδομένα από την έρευνα δομής της γεωργίας) αλλά χρησιμοποιήθηκαν και άλλες πηγές όπως το Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης και στοιχεία από ερευνητικά προγράμματα κ.ά. Η παρούσα έκθεση περιέχει στοιχεία ως και το έτος 2011, όπου αυτό είναι δυνατό και συνεπώς αναφέρεται στην Ε.Ε.-27 χωρίς το νεότερο μέλος, την Κροατία. Νοέμβριος 2013 5

1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΗΣ Ε.Ε. 1.1. Εξέλιξη των εκτάσεων βιολογικής γεωργίας στην Ευρώπη Οι έκτασεις της βιολογικής γεωργίας αυξήθηκαν σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Το Γράφημα 1 δείχνει την εξέλιξη των εκτάσεων βιολογικής γεωργίας την περίοδο 2002-2011. Μέσα σε δέκα χρόνια, οι συνολικές (πλήρως ενταγμένες και υπό ένταξη εκτάσεις) αυξήθηκαν από 57 εκατ. στρέμματα σε 96 εκατ. στρμ. (μέση ετήσια αύξηση 6%) για την Ε.Ε.-27. Ο ρυθμός αύξησης ήταν πιο εντυπωσιακός στην Ε.Ε.-Ν12, όπου οι εκτάσεις βιολογικής γεωργίας εκτοξεύτηκαν από τα 6 στα 21 εκατ. στρμ, (μέση ετήσια αύξηση 13%), ενώω την ίδια περίοδο, στην Ε.Ε.-15 είχαμε αύξηση από τα 50 στα 75 εκατ. στρμ., με ετήσιο ρυθμό 5%/ Παρά τη ραγδαία αύξηση του κλάδου στην Ε.Ε-Ν12, το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων της βιολογικής γεωργίας παραμένει στην Ε.Ε.-15. Η Ε.Ε.-15, το 2011 αντιπροσώπευε το 78% των συνολικών εκτάσεων βιολογικής γεωργίας στην Ε.Ε. Γράφημα 1: Περιοχή καλλιεργούμενη με βιολογική γεωργία. Στοιχεία της Eurostat στην βάση του Κανονισμού του Συμβουλίου 834/23007 περί βιολογικής παραγωγικής Το Γράφημα 2 δείχνει την εξέλιξη των εκτάσεων βιολογικής γεωργίας ανά κράτος μέλος το 2007, το 2009 και το 2011. Σε απόλυτους αριθμούς, τα κράτη μέλη με τις μεγαλύτερες εκτάσεις το 2011 ήταν η Ισπανία (18 εκατ. στρμ.), η Ιταλία (περίπου 11 εκατ. στρμ. με πτωτικές τάσεις) και η Γερμανία (10 εκατ. στρμ.), που μαζί αντιπροσωπεύουν το 40% των συνολικών εκτάσεων βιολογικής γεωργίας στην Ε.Ε.-27. Στην Ε.Ε.-Ν12, οι μεγαλύτερες βιολογικά καλλιεργούμενες εκτάσεις βρίσκονται στην Πολωνία (6 εκατ. στρμ.) και στην Τσεχία (4 εκατ. στρμ.). Κατά την περίοδο 2007-2011, η έκταση αυξήθηκε σε διάφορα κράτη της Ε.Ε.-15 (για παράδειγμα στη Γερμανία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Αυστρία, τη Σουηδία) αλλά και στην Ε.Ε.-Ν12 (π.χ. στην Πολωνία και στην Τσεχία). Η έκταση μειώνεται σταθερά στην Ιταλία, γεγονός που ίσως καταδεικνύει ότι η συγκεκριμένη χώρα έχει φτάσει σε ένα επίπεδο ωριμότητας στον κλάδο των βιολογικών. Η γενικά θετική τάση στις εκτάσεις βιολογικής γεωργίας στην Ε.Ε.-Ν12 μπορεί τουλάχιστον εν μέρει να εξηγηθεί από τη στήριξη που προσφέρθηκε στον κλάδο στο προενταξιακό στάδιο και ιδίως μετά την ένταξη των χωρών αυτών στην Ε.Ε. 6 Νοέμβριος 2013

Γράφημα 2: Περιοχή καλλιεργούμενη με βιολογική γεωργία (εξακριβωμένα οργανική + σε μετάβαση) στα κράτη μέλλη το 2007, 2009, 2011 (Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχία, Δανία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Κύπρος, Λετονία) Τα ανωτέρω απόλυτα μεγέθη περιγράφουν μόνο ένα μέρος της εικόνας, αφού τα μεγαλύτερα κράτη μέλη έχουν τις μεγαλύτερες εκτάσεις βιολογικής γεωργίας. Αν εξετάσουμε το μερίδιο των εκτάσεων βιολογικής γεωργίας στη συνολική χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση (ΧΓΕ), αλλάζει η κατάταξη και φαίνεται πιο καθαρά η σημασία του κλάδου στο κάθε κράτος μέλος. Νοέμβριος 2013 7

Γράφημα 3: Εξέλιξη του μεριδίου της βιολογικά καλλιεργήσιμης γης (2002-2011) Στην Ε.Ε.-27, η συνολική έκταση της βιολογικής γεωργίας αντιστοιχούσε στο 5,4% της ΧΑΕ το 2011 (Γράφημα 3), από μόλις 3,1% το 2002. Η έκταση της βιολογικής γεωργίας στη συνολική ΧΓΕ στην Ε.Ε.-Ν12 αυξήθηκε στο 4,2%, δηάδή διπλασιάστηκε από το έτος 2005, ενώ στην Ε.Ε.-15 άγγιξε το 6% της συνολικής χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης, ενώ το 2002 βρισκόταν στο 3,8%. Γράφημα 4: Μερίδιο της βιολογικά καλλιεργήσιμης γης στα κράτη μέλη της Ε.Ε., 2011 Όπως φαίνεται στο Γράφημα 4, η Αυστρία είναι το κράτος μέλος με το μεγαλύτερο ποσοστό βιολογικής γεωργίας επί της συνολικής ΧΓΕ, στο 19%. Ακολουθούν η Σουηδία και η Εσθονία με 15,7% και 14,1% αντίστοιχα. Πιο κάτω βρίσκεται η Τσεχία, όπου το 13,1% της συνολικής ΧΓΕ είναι αφιερωμένο στη βιολογική γεωργία και η Λετονία όπου το ποσοστό αυτό βρίσκεται στο 10,1%. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ε.Ε.-Ν12, πέντε κράτη μέλη (Τσεχία, Εσθονία, Λετονία, Σλοβενία και Σλοβακία) ήδη ξεπερνούν τον κοινοτικό μέσο όρο του 5,4%. Στα κράτη αυτά, η έκταση που είναι αφιερωμένη στη βιολογική γεωργία γνώρισε ραγδαία αύξηση. Από την άλλη, σε έξι κράτη μέλη της Ε.Ε.-15 το 2011, η έκταση της βιολογικής γεωργίας ως ποσοστό επί του συνόλου της ΧΓΕ ήταν χαμηλότερα από τον κοινοτικό μέσο όρο: Πρόκειται για το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βέλγιο με γύρω στο 4%, τη Γαλλία, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία με 3% και την Ιρλανδία με 1,1%. Το Γράφημα 5 προσφέρει εκτιμήσεις κατά προσέγγιση της έκτασης που τίθεται κάθε χρόνο σε μετατροπή, στον κλάδο της βιολογικής γεωργίας. 8 Νοέμβριος 2013

Γράφημα 5: Βιολογικά καλλιεργήσιμη γη υπό μετάβαση στην Ε.Ε. Στην Ε.Ε.-14 διακρίνονται ξεκάθαρα συγκεκριμένες φάσεις: η περίοδος 2002-2004, κατά την οποία σημειώωθηκε μείωση 31% στις εκτάσεις που εντάσσονται στη βιολογική γεωργία και η περίοδος 2004-2011, όπου σημειώθηκε αύξηση 59%. Συνολικά, οι εκτάσεις υπό ένταξη στην Ε.Ε.-15 αυξήθηκαν με μέσο όρο 1% ετησίως για την περίοδο 2002-2011. Όσον αφορά την Ε.Ε.-Ν12, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 13% για το διάστημα 2002-2011. Το έτος 2004 σε σχέση με το 2011, η έκταση υπό ένταξη αυξήθηκε κατά 58% για αυτή την ομάδα κρατών, κατά πάσα πιθανότητα εξαιτίας της ένταξης στην Ε.Ε. Παρά την γρήγορη ανάπτυξη στην Ε.Ε.-Ν12, οι μεγαλύτερες εκτάσεις υπό ένταξη και πλήρη ένταξη παραμένουν στην Ε.Ε. για την περίοδο της μελέτης (βλ. Γράφημα 6). Γράφημα 6: Πλήρως μετατρεπόμενη και υπό μετάβαση βιολογικά καλλιεργήσιμη γη στην Ε.Ε. Η παρατήρηση του ποσοστού της έκτασης υπό ένταξη επί της συνολικής έκτασης που είναι αφιερωμένη στη βιολογική γεωργία (εκτάσεις υπό ένταξη και πιστοποιημένες εκτάσεις βιολογικής γεωργίας) αποτελεί ένδειξη για το δυναμικό ανάπτυξης του κλάδου κατά τα επόμενα χρόνια (Γράφημα 7). Νοέμβριος 2013 9

Γράφημα 7: Μερίδιο της υπό-μετάβασης περιοχής ως προς την συνολική βιολογικά καλλιεργήσιμη γη Ανάμεσα στα κράτη της Ε.Ε.-15, τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει χαμηλότερο δυναμικό ανάπτυξης τα επόμενα δύο-τρία χρόνια σε σχέση με τα κράτη της Ε.Ε.-Ν12, όπου διάφορες χώρες παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση των εκτάσεων υπό ένταξη. Στην Ε.Ε.-15, χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Σουηδία και το Βέλγιο παρουσιάζουν ποσοστά άνω του 20% των εκτάσεων υπό ένταξη σε σχέση με την συνολική έκταση της βιολογικής γεωργίας, ενώ στην Ισπανία το ποσοστό αυτό είναι πάνω από 30% και στην Πορτογαλία 50% τα τελευταία χρόνια. Στην Ε.Ε.-Ν12, διάφορα κράτη μέλη παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό εκτάσεων υπό ένταξη επί του συνόλου, ποσοστό που ξεπερνά το 50% ειδικά σε χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Ο Χάρτης 1, βασισμένος στα αποτελέσματα της Έρευνας της Δομής της Γεωργίας του 2010, παρέχει το μερίδιο της έκτασης της βιολογικής γεωργίας επί της ΧΓΕ σε επίπεδο περιφέρειας στην Ε.Ε. Δείχνει ότι στα περισσότερα κράτη μέλη υπάρχει μεγάλη ανομοιογένεια όσον αφορά το ειδικό βάρος του κλάδου της βιολογικής γεωργίας. Η έκταση της βιολογικής γεωργίας είνια πάνω από το 10% της συνολικής ΧΓΕ στη νότια Σουηδία, την Εσθονία, την Αυστρία (με την εξαίρεση του Τιρόλου και της Καρινθίας), την κεντρική και ανατοολική Σλοβακία και την Τσεχία (με την εξαίρεση της περιφέρειας της Πράγας, και της κεντρικής Βοημίας). Σε περιφέρειες όπως το Βραδεμβούργο της Γερμανίας, η Σικελία και η Καλαβρία της Ιταλίας και η Μούρθια της Ισπανίας, καταγράφονται παρόμοια ποσοστά. Το χαμηλότερο ποσοστό βιολογικής γεωργίας επί της συνολικής ΧΓΕ (κάτω από 1%) καταγράφεται στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Ιρλανδία, τη βόρεια Γαλλία, την Καστίλλη και Λεόν (Ισπανία) και σε κάποιες περιφέρειες της Πολωνίας. Ο χάρτης αντανακλά και το γεγονός ότι η βιολογική γεωργία είναι πιο διαδεδομένη σε περιφέρειες με εκτατική κτηνοτροφία βασισμένη στους μόνιμους βοσκοτόπους. Η σημασία του κλάδου είναι γενικά χαμηλότερη σε πεδινές περιοχές όπου κυριαρχούν εντατικά συστήματα παραγωγής. 10 Νοέμβριος 2013

Χάρτης 1: Μερίδιο της βιολογικά καλλιεργήσιμης γης ως προς την συνολική καλλιεργήσιμη γη το 2010, σε περιφερειακό επίπεδο Η ανάπτυξη της έκτασης της βιολογικής γεωργίας στην Ε.Ε. μπορεί να εξεταστεί και σε σχέση με την στήριξη που προσφέρεται για αυτή τη μέθοδο παραγωγής, από την αγροτική ανάπτυξη. Καθώς δεν υπάρχει ξεχωριστό μέτρο για τη βιολογική γεωργία στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο αγροτικής ανάπτυξης (2007-2013), η βιολογική γεωργία στηρίζεται μέσω του μέτρου Αγροπεριβαλλοντικές ενισχύσεις που αντιστοιχεί στο 24% των πόρων του ΕΓΤΑΑ. Για την περίοδο 2014-2020, ο κανονισμός για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης μέσω του ΕΓΤΑΑ εισάγει ξεχωριστό μέτρο για τη βιολογική γεωργία (λεπτομέρειες στο Παράρτημα). 1.2. Εκμεταλλεύσεις που ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία 1.2.1 Εξέλιξη του αριθμού των βιολογικών εκμεταλλεύσεων Η εξέλιξη της συνολική έκτασης της βιολογικής γεωργίας θα πρέπει να εξεταστεί σε συνάρτηση με την εξέλιξη του αριθμού των εκμεταλλεύσεων που είναι ενεργές στον κλάδο αυτό, ώστε να αποκτήσουμε μια ιδέα για το ενδιαφέρον των αγροτών και των άλλων φορέων του κλάδου. Το Γράφημα 8 και το Γράφημα 9 δείχνουν ότι υπάρχει ανοδική τάση στον αριθμό των εκμεταλλεύσεων βιολογικής γεωργίας για τα χρόνια που εξετάζονται. Νοέμβριος 2013 11

Γράφημα 8: Εξέλιξη της γης και του αριθμού των καλλιεργειών που ανήκουν στον βιολογικό τομέα στην Ε.Ε. Γράφημα 9: Εξέλιξη του αριθμού των βιολογικών καλλιεργειών στην Ε.Ε., 2003-2010 Το 2010 πάνω από 186.000 εκμεταλλεύσεις ήταν ενεργές στη βιολογική γεωργία στην Ευρώπη. Οι περισσότερες (83%) βρίσκονταν στην Ε.Ε.-15/. Ωστόσο, για την Ε.Ε.-15 ο αριθμός αυτός αντιπροσώπευε μόνο το 3% του συνολικού αριθμού εκμεταλλεύσεων το 2010. Σε επίπεδο Ε.Ε.-27, μόνο το 1,6% των εκμεταλλεύσεων ήταν ενεργές στη βιολογική γεωργία κατά την ίδια χρονιά. Η αύξηση του αριθμού των βιολογικών εκμεταλλεύσεων παρατηρείται τόσο στην Ε.Ε.-15 όσο και στην Ε.Ε.-Ν12. Για την Ε.Ε.-Ν12, ο αριθμός των βιολογικών εκμεταλλεύσεων τετραπλασιάστηκε από το 2003 ως το 2005, και το 2010 έφτασε τις 31.900. Στην Ε.Ε.-15, η αύξηση του αριθμού των βιολογικών εκμεταλλεύσεων δεν είναι τόσο απότομη όσο στην Ε.Ε.-Ν12, αλλά πραμένει 80% υψηλότερη από ό,τι στα νεότερα κράτη μέλη. Το Γράφημα 10 δίνει μια ένδειξη για τις χώρες με το μεγαλύτερο αριθμό εκμεταλλεύσεων που ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία. Στην Ε.Ε.-15, το μεγαλύτερο αριθμό τον διαθέτουν η Ιταλία, η Αυστρία, η Ισπανία, η Γερμανία, η Ελλάδα και η Γαλλία. Στην Ε.Ε.-Ν12, προηγείται η Πολωνία με επίπεδα συγκρίσιμα με των παλιών κρατών μελών. 12 Νοέμβριος 2013

Γράφημα 10: Αριθμός βιολογικών καλλιεργειών στα κράτη μέλη της Ε.Ε., 2003, 2005, 2007, 2010 Εξετάζοντας τον αριθμό των βιολογικών εκμεταλλεύσεων σε σχέση με το συνολικό αριθμόι των εκμεταλλεύσεων στην ευρωπαϊκή γεωργία, διακρίνουμε μια μικτή τάση. Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των βιολογικών εκμεταλλεύσεων αυξάνεται, ενώ υπάρχει συγκέντρωση των συμβατικών εκμεταλλεύσεων. Η ίδια τάση παρατηρείται όσον αφορά τις μονάδες εργασίας στη βιολογική γεωργία, σε σχέση με το εργατικό δυναμικό της συμβατικής γεωργίας. Γράφημα 11: Σύγκριση μεταξύ του συνολικού αριθμού των εκμεταλλεύσεων και του αριθμού των βιολογικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ των 27 Νοέμβριος 2013 13

Γράφημα 12: Σύγκριση ετήσιου εργατικού δυναμικού που απασχολείται σε μη βιολογικές και βιολογικές εκμεταλλεύσεις στην ΕΕ των 27 Εξετάζοντας το συνολικό αριθμό των φορέων βιολογικής γεωργίας (παραγωγούς, μεταποιητές και εισαγωγείς), βλέπουμε αυξητικές τάσεις. Το γράφημα 13 δίνει μια ένδειξη της εξέλιξης αυτής, αλλά λόγω έλλειψης στοιχείων για ορισμένα κράτη μέλη, ιδίως όσον αφορά τη μεταποιητική βιομηχανία και τις εισαγωγές, τα αποτελέσματα αυτά είναι σχετικά. Από το συνολικό αριθμό φορέων, οι παραγωγοί είναι αυτοί που είναι οι περισσότεροι. Η Έρευνα Δομής της Γεωργίας δίνει πληροφορίες για τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις και τα χαρακτηριστικά της. Η ετήσια συλλογή δεδομένων βάσει του Κανονισμού 834/2007 για τη βιολογική παραγωγή, δίνει και στοιχεία για τον αριθμό των φορέων ανάμεσα στους οποίους οι παραγωγοί αντιστοιχούν στον ορισμό της αγροτικής εκμετάλλευσης. Ωστόσο, εξαιτίας διαφορετικών μεθόδων συλλογής στοιχείων, τα αποτελέσματα ποικίλλων. Η παρούσα έκθεση εστιάζει στα στοιχεία της ΕΔΓ όσον αφορά τις εκμεταλλεύσεις αλλά παρουσιάζει και την πληροφορία από την ετήσια συλλογή στοιχείων για τη βιολογική γεωργία, ως εναλλακτική πηγή δεδομένων για τις εκμεταλλεύσεις. Γράφημα 13: Εξέλιξη των εκτάσεων, των φορέων και των παραγωγών στο βιολογικό τομέα στην ΕΕ των 27 Πηγή: Δεδομένα της Eurostat με βάση τον κανονισμό 834/2007 για τη βιολογική παραγωγή. Το Γράφημα 14 δίνει μια ιδέα για την εξέλιξη του αριθμού των παραγωγών σε ορισμένα κράτη μέλη, αλλά καθώς δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, τα αποτελέσματα θα πρέπει να ερμηνευτούν με προσοχή. Βάσει των διαθέσιμων στοιχείων, μία ερμηνεία είναι ότι ο αριθμός των παραγωγών του κλάδου της βιολογικής γεωργίας σε γενικές γραμμές αυξάνεται. Υπάρχουν ορισμένοι παραγωγοί που εξέρχονται από τον κλάδο ή εισέρχονται σε αυτόν, αλλά στο σύνολο φαίνεται ότι οι παραγωγοί έχουν την τάση να παραμένουν στη βιολογική γεωργία παρά να την εγκαταλείπουν. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι 14 Νοέμβριος 2013

αγρότες πραγματοποιούν σημαντικές επενδύσεις κατά τα τρία χρόνια της περιόδου ένταξης που προβλέπει ο Κανονισμός της βιολογικής γεωργίας, κατά τη διάρκεια της οποίας, παρά το υψηλότερο κόστος παραγωγής που συνδέεται με τη βιολογική γεωργία, τα προϊόντα πωλούνται ως συμβατικά και μόνο αφού πιστοποιηθεί η παραγωγή, μπορούν να αναμένουν ανάλογη ανταμοιβή. Γράφημα 14: Νέοι, αποσυρθέντες και ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων παραγωγών βιολογικών προϊόντων στα κράτη μέλη της ΕΕ Πηγή: Δεδομένα της Eurostat με βάση τον κανονισμό 834/2007 για τη βιολογική παραγωγή. Πίνακας 1: Αριθμός εγγεγραμμένων, νέων και αποσυρθέντων παραγωγών σε κάποια κράτη μέλη της ΕΕ (μέσος όρος 2007-2011) Μέσος όρος 2007-2011 Εγγεγραμμένοι Νέοι Αποσυρθέντες Βέλγιο 1008,4 159,2 60,4 Βουλγαρία 527,2 218,8 64,6 Τσεχία 2645,0 713,8 123,0 Γερμανία 20802,2 1762,8 773,0 Ελλάδα 22079,6 1602,8 2537,8 Λεττονία 3881,0 191,4 313,8 Σλοβακία 349,6 61,4 40,0 Πηγή: Δεδομένα της Eurostat με βάση τον κανονισμό 834/2007 για τη βιολογική παραγωγή. Ο Πίνακας 1 δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για ορισμένα κράτη μέλη, όσον αφορά τον μέσο αριθμό παραγωγών που εισέρχονται στον κλάδο της βιολογικής γεωργίας ή εξέρχονται από αυτόν. Στις περισσότερες από αυτές τις χώρες (με την εξαίρεση της Ελλάδας και της Λιθουανίας, για τα συγκεκριμένα έτη), υπάρχει τάση αύξησης του αριθμού των παραγωγών που εισέρχονται στον κλάδο και είναι πολύ πιο περιορισμένη η έξοδος από αυτόν. Η εξέλιξη του κλάδου μπορεί να συνδεθεί με κυρίαρχες τάσεις όπως είναι η στήριξη που παρέχεται στον κλάδο, οι εξελίξεις της αγοράς καθώς και η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος (υπηρεσία γεωργικών εφαρμογών, επαγγελματική κατάρτιση, γεωπονική έρευνα κλπ). Το ειδικό βάρος των παραγόντων αυτών διαφέρει ανάλογα με την περιφέρεια,. Για παράδειγμα, στα βόρεια κράτη, στη Γερμανία και στην Αυστρία, το συνολικά ευνοϊκό περιβάλλον παίζει πιο σημαντικό ρόλο. Στην Ε.Ε.-Ν12, η ανάπτυξη του κλάδου αποδίδεται μεταξύ άλλων παραγόντων, σε ένα ευνοϊκό περιβάλλον βαθιάς αναδιάρθρωσης και μεταρρύθμισης του γεωργικού τομέα (και του συνόλου της οικονομίας) που ξεκίνησε τη δεκαετία του 90 με την ανανέωση των αγροτικών δομών, των θεσμών και της αγροτικής πολιτικής. Αυτές οι διαρθρωτικές αλλαγές παρέχουν περισσότερο χώρο για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας. Νοέμβριος 2013 15

1.2.2. Τα στοιχεία για τη δομή των βιολογικών εκμεταλλεύσεων: εκτάσεις, εργασία, ηλικία και επαγγελματική κατάρτιση των αγροτών, φύλο. Η Έρευνα Δομής της Γεωργίας (FSS) μελετά τα κύρια χαρακτηριστικά των εκμεταλλεύσεων (είδος καλλιέργειας, μέγεθος και περιοχή) και προσφέρει πληροφορίες για πλήθος στοιχείων στις βιολογικές εκμεταλλεύσεις. Όμως, καθώς οι βιολογικές εκμεταλλεύσεις αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 2% του συνόλου των εκμεταλλεύσεων, τα δεδομένα στην FSS δεν είναι στρωματοποιημένα με αυστηρά κριτήρια για βιολογικές και μη βιολογικές εκμεταλλεύσεις. Παρά τους περιορισμούς αυτούς, τόσο η FSS και οι απογραφές παρέχουν ορισμένες πληροφορίες που απουσιάζουν από την ετήσια συλλογή στατιστικών στοιχείων για τη βιολογική παραγωγή και τα οποία επιτρέπουν την καλύτερη κατανόηση του ποιοι είναι οι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία καλύπτουν το 2010, με ορισμένους δείκτες να είναι διαθέσιμα μόνο μέχρι το 2007. Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της FSS υπήρχαν 186.250 βιολογικές φάρμες (βιολογικές καλλιέργειες, βιολογική κτηνοτροφία) το 2010. Αυτές αντιπροσωπεύουν το 1,6% του συνόλου των αγροτικών εκμεταλλεύσεων (συμβατικές και βιολογικές) στην ΕΕ των 27. Η μέση έκταση των βιολογικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ - 27 ανήλθε σε 34 εκτάρια (340 στρέμματα) το 2010. Αυτή η περιοχή διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών (βλ. διάγραμμα 15). Το 2010, οι μεγαλύτερες βιολογικές εκμεταλλεύσεις βρίσκονται στη Σλοβακία (μέση συνολική έκταση 453 εκτάρια ανά εκμετάλλευση ή 4.530 στρέμματα), στην Τσεχία (169 εκτάρια ανά εκμετάλλευση ή 1.690 στρέμματα), το Ηνωμένο Βασίλειο (114 εκτάρια ανά εκμετάλλευση ή 1.140 στρέμματα), την Εσθονία (91 εκτάρια ανά εκμετάλλευση, 910 στρέμματα), τη Σουηδία (81 εκτάρια ανά εκμετάλλευση ή 810 στρέμματα) και τη Δανία (78 εκτάρια ανά εκμετάλλευση ή 780 στρέμματα). Οι μικρότερες βιολογικές εκμεταλλεύσεις βρίσκονται στη Μάλτα (3 εκτάρια ανά εκμετάλλευση ή 30 στρέμματα), την Κύπρο (6 εκτάρια ανά εκμετάλλευση, 60 στρέμματα), την Ελλάδα (8 εκτάρια ανά εκμετάλλευση, 80 στρέμματα) και τη Σλοβενία (14 εκτάρια ανά εκμετάλλευση, 140 στρέμματα). Μεταξύ των νέων κρατών μελών, εκτός από τη Σλοβακία, την Τσεχία και την Εσθονία και η Λιθουανία και η Ρουμανία παρουσιάζουν μεγάλες εκτάσεις με βιολογικές εκμεταλλεύσεις (55 εκτάρια ανά εκμετάλλευση ή 550 στρέμματα και 47 εκτάρια ανά εκμετάλλευση ή 470 στρέμματα, αντιστοίχως).το γράφημα 15 παρέχει επίσης μια σύγκριση της μέσης συνολικής επιφάνειας των βιολογικών εκμεταλλεύσεων με τις συμβατικές εκμεταλλεύσεις. Το μέσο μέγεθος των βιολογικών εκμεταλλεύσεων εμφανίζεται μεγαλύτερο από το μέσο μέγεθος των συμβατικών εκμεταλλεύσεων σε όλη την ΕΕ - 27, έστω και αν η διαφορά αυτή δεν είναι μεγάλη σε ορισμένα κράτη μέλη. Γράφημα 15: Μέσος όρος βιολογικών και συμβατικών εκμεταλλεύσεων, 2010 Αν για την ΕΕ - 27 περίπου το 48% του συνόλου των εκμεταλλεύσεων έχουν μέγεθος μικρότερο από 2 εκτάρια (20 στρέμματα), μόνο το 6,2 % των βιολογικών εκμεταλλεύσεων βρίσκονται σε αυτή την κατηγορία. Ωστόσο, οι συμβατικές εκμεταλλεύσεις στην κατηγορία των 2 εκταρίων ή πιο κάτω συνήθως ανήκουν σε πολλούς ιδιοκτήτες και δεν είναι πιθανό να επικεντρωθούν στην παραγωγή βιολογικών προϊόντων. Παρ όλα αυτά, κοιτάζοντας τις εκμεταλλεύσεις άλλων μεγεθών, τα βιολογικά αγροκτήματα τείνουν συνολικά να είναι μεγαλύτερο από ό, τι τα συμβατικά αγροκτήματα. 16 Νοέμβριος 2013

Γράφημα 16: Μερίδιο εκμεταλλεύσεων ομαδοποιημένων βάση του μεγέθους, 2010 Υποστηρίζεται συχνά ότι η βιολογική γεωργία απασχολεί περισσότερους εργάτες από ότι οι συμβατικές καλλιέργειες, διότι είναι περισσότερο εντάσεως εργασίας (πρόσθετο εργατικό δυναμικό είναι αναγκαίο στη βιολογική γεωργία για να αντισταθμίσει την έλλειψη της χρήσης χημικών εισροών και αζωτούχων λιπασμάτων) από τις συμβατικές καλλιέργειες. Τα στοιχεία της FSS δείχνουν ότι αυτό δεν συμβαίνει σε συνολικό επίπεδο για τα περισσότερα κράτη μέλη. Λεπτομερείς συγκρίσεις των βιολογικών και συμβατικών εκμεταλλεύσεων που δραστηριοποιούνται στον ίδιο τομέα και με παρόμοιο μέγεθος με βάση το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωργικής λογιστικής πληροφόρησης (RICA) φαίνεται να επιβεβαιώνουν ότι η βιολογική γεωργία είναι περισσότερο εντάσεως εργασίας για ορισμένους τύπους παραγωγής. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι τα βιολογικά αγροκτήματα έχουν περιορισμούς στη χρήση των εισροών και των γεωργικών πρακτικών που την καθιστούν περισσότερο εντάσεως εργασίας. Ένα παράδειγμα σχετικά με την ένταση του εργατικού δυναμικού στον τομέα του γάλακτος και στις καλλιέργειες, είναι διαθέσιμο στον πίνακα 2. Πίνακας 2: Εργατικό δυναμικό, 2008 Χώρες Κατά Μ.Ο. εκτάρια/εμε σε φυτικές εκμεταλλεύσεις Μ.Ο. αγελάδες γαλακτοπαραγωγής/εμε σε κτηνοτροφικές φάρμες Συμβατικές φάρμες Βιολογικές φάρμες Συμβατικές φάρμες Βιολογικές φάρμες Γερμανία 1008,4 159,2 60,4 Ισπανία 527,2 218,8 64,6 Γαλλία 2645,0 713,8 123,0 Αυστρία 20802,2 1762,8 773,0 Πολωνία 22079,6 1602,8 2537,8 Πηγή: Σύστημα συλλογής δεδομένων EU-FADN. AWU: ετήσια μονάδα εργασίας (ΕΜΕ) Εάν οι βιολογικές εκμεταλλεύσεις είναι κατά μέσο όρο μεγαλύτερες από τις μη βιολογικές, οι κάτοχοι τους είναι νεότεροι. Η ηλιακή κατανομή των ιδιοκτητών των εκμεταλλεύσεων σε βιολογικές και σε μη βιολογικές εκτάσεις είναι πολύ διαφορετική: οι γεωργοί ηλικίας κάτω των 55 αντιπροσωπεύουν το 61,3% της βιολογικής γεωργίας, ενώ αντιπροσωπεύουν μόνο το 44,2% της συμβατικής γεωργίας (βλ. πίνακα 3 και διάγραμμα 17). Νοέμβριος 2013 17

Πίνακας 3: Ηλικία των ιδιοκτητών των αγροτικών εκμεταλλεύσεων το 2010 Σε ποσοστό ο μέσος όρος των ηλικιών (%)- Βιολογική γεωργία Η εκμετάλλευση ανήκει σε < 35 ετών 35-44 ετών 45-54 ετών 55-64 ετών >=65 ετών νομικά πρόσωπα ή Σύνολο σε ομάδες παραγωγών EE-27 10,4 21,7 29,7 19,9 12,2 6,1 100 EE-15 9,8 21,7 29,7 20,0 12,6 6,2 100 EE-N12* 13,6 22,1 30,0 19,4 9,6 5,4 100. EE-15: Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Αυστρία, Πορτογαλία, Φινλανδία, Σουηδία και Βρετανία. EE-Ν12: Τσεχία, Εσθονία, Κύπρος, Λεττονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβενία, Σλοβακία, Βουλγαρία και Ρουμανία. *Δεν υπάρχουν δεδομένα γι την Μάλτα. Γράφημα 17: Σύγκριση των ιδιοκτητών σε βιολογικές και μη βιολογικές εκμεταλλεύσεις στην ΕΕ των 27 το 2010 Γενικά, η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας της ΕΕ εξακολουθεί να υστερεί εκείνη των ανδρών. Στις αγροτικές περιοχές της ΕΕ, μια παρόμοια διαφορά μεταξύ ανδρών και τις γυναικών υπάρχει ως προς το βαθμό συμμετοχής τους στις οικονομικές δραστηριότητες. Το 2011, η γεωργία αφορούσε το 4% του συνόλου των θέσεων εργασίας που κατέχονται από γυναίκες στην ΕΕ - 27. Η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών εργάζονται στον τομέα των υπηρεσιών. Για τους άνδρες, η γεωργία είναι ελαφρώς πιο σημαντική από την άποψη της παροχής εργασίας. Το 2010, το ποσοστό των ανδρών και των γυναικών που εργάζονταν σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην ΕΕ - 27 δεν παρουσίαζε καμία διαφορά μεταξύ των βιολογικών και μη βιολογικών εκμεταλλεύσεων. Η πλειοψηφία των ιδιοκτητών γης είναι άνδρες είτε δραστηριοποιούνται στη βιολογική παραγωγή (74 %) ή στη μη βιολογική (72 %). Το ποσοστό των γυναικών, τόσο σε βιολογικά και μη βιολογικά αγροκτήματα, είναι η υψηλότερο στην ΕΕ - N12 (πάνω από 30 %). Σε επίπεδο ΕΕ, ωστόσο, το υψηλότερο ποσοστό των γυναικών ιδιοκτητών γης μπορεί να βρεθεί στη Λετονία (41%), την Αυστρία (35%) και την Ιταλία (30 %), ενώ το χαμηλότερο είναι στην Ολλανδία (7 %), το Ηνωμένο Βασίλειο (10%) και τη Γερμανία (11%). Πίνακας 4: Μερίδιο των ιδιοκτητών ανά φύλο σε βιολογικές και μη βιολογικές εκμεταλλεύσεις το 2010 Βιολογικές εκμεταλλεύσεις Συμβατικές εκμεταλλεύσεις άντρες γυναίκες άντρες γυναίκες EE-15 75,7% 24,3% 75,7% 24,3% EE-Ν12 67,0% 33,0% 68,9% 31,1% EE-27 74,4% 25,6% 71,8% 28,2% 18 Νοέμβριος 2013

Όσον αφορά την επαγγελματική κατάρτιση των ιδιοκτητών γης μεταξύ ανδρών και γυναικών τόσο στις βιολογικές εκμεταλλεύσεις όσο και στις μη βιολογικές εκμεταλλεύσεις είναι αρκετά παρόμοια. Και στις βιολογικές και στις μη βιολογικές εκμεταλλεύσεις συμμετείχαν περισσότεροι άντρες στην επαγγελματική κατάρτιση κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών. Ωστόσο, το σχετικό μερίδιο των γυναικών είναι υψηλότερο στην περίπτωση της βιολογικής γεωργίας, το οποίο δείχνει ότι οι γυναίκες που εργάζονται στη βιολογική γεωργία τείνουν να αποκτούν μεγαλύτερη επαγγελματική κατάρτιση το 2010 από ό, τι οι γυναίκες που εργάζονται σε συμβατικά αγροκτήματα (Πίνακας 5). Πίνακας 5: Μερίδιο συμμετοχής των ιδιοκτητών σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης τους τελευταίους 12 μήνες, 2010 Βιολογικές εκμεταλλεύσεις Συμβατικές εκμεταλλεύσεις συνολικά γυναίκες άντρες συνολικά γυναίκες άντρες EE-27 (σύνολο) 32080 7070 25010 659320 92560 566760 Ποσοστό 22% 78% 14% 86%. 2. ΑΝΆΛΥΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΉΣ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΚΎΡΙΟΙ ΦΥΤΙΚΟΊ ΚΑΙ ΖΩΙΚΟΊ ΚΛΆΔΟΙ Στο προηγούμενο κεφάλαιο εξετάστηκαν οι εκτάσεις βιολογικής παραγωγής, οι αριθμοί των εκμεταλλεύσεων και κάποια χαρακτηριστικά των παραγωγών βιολογικής γεωργίας. Μια ακόμη σημαντική παράμετρος είναι και το είδος της παραγωγής (αροτραίες καλλιέργειες, δενδρώδεις, ζωικά) στις βιολογικές καλλιέργειες. Η επιλογή του είδους παραγωγής διαφέρει μεταξύ των κρατών μελών και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (μεταξύ των οποίων οι τεχνικές πτυχές που σχετίζονται με την βιολογική παραγωγή και η δομή της καταναλωτικής ζήτησης). 2.1 Παραγωγή αροτραίων και δενδρωδών 2.1.1 Ανάλυση κατά κύριες κατηγορίες χρήσης γης Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οργανικές αροτραίες καλλιέργειες και η δενδρώδης παραγωγή είναι σημαντικές. Παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία σπανίζουν σε όλες τις κατηγορίες αυτού του είδους παραγωγής, ο πίνακας 6 δίνει μια εικόνα των κύριων ειδών χρήσης γης για την αροτραία βιολογική παραγωγή και την δενδρώδη παραγωγή. Ένα μεγάλο μέρος της βιολογικής γης χρησιμοποιείται για μόνιμους βοσκότοπους αλλά επίσης και για μόνιμες καλλιέργειες (όπως φρούτων) καθώς και δημητριακών. Κοιτάζοντας μία περιοχή υπό το πρίσμα της βιολογικής παραγωγής σε σύγκριση με το σύνολο των εκτάσεων για τις διαφορετικές χρήσεις γης στην Ευρώπη, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι τα βιολογικά όσπρια και οι βιολογικοί βοσκότοποι αντιστοιχούν σε ποσοστό άνω του 15% και πάνω από το 10% αντίστοιχα στις στο σύνολο της καλλιεργούμενες έκτασης της ΕΕ-27 σε αυτά τα προϊόντα. Πίνακας 6: Κύριες χρήσεις της βιολογικής γης στην ΕΕ 27, 2011 βιολογική γη (εκτάρια) % στο σύνολο των βιολογικών στο σύνολο της χρησιμοποιούμενης αγροτικής γης (συμβατικής και βιολογικής) ανά κατηγορία Συνολική φυτική παραγωγή 9.613.500,0 100,0% 5,4% Δημητριακά 1.405.152,1 14,6% 2,5% Αποξηραμένα όσπρια 211.568,0 2,2% 16,0% Βιομηχανικές καλλιέργειες 183.804,0 1,9% 1,4% Μόνιμοι βοσκότοποι 4.317.285,0 44,9% 7,5% Πολυετείς καλλιέργειες 1.259.289,0 13,1% 11,0% Πηγή: Eurostat με βάση τον κανονισμό 834/2007 για τη βιολογική παραγωγή. Κοιτάζοντας τα δεδομένα σε επίπεδο κρατών μελών της ΕΕ, οι μόνιμοι βοσκότοποι και η χορτονομή αντιπροσωπεύουν περίπου 60% ολόκληρης της οργανικής γης. Μαζί με τις μόνιμες καλλιέργειες αυτό το μερίδιο ανέρχεται σε ποσοστό άνω του 73% όλων των βιολογικών και εντός της ΕΕ. Στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ τα δημητριακά ακολουθούν τις παραπάνω κατηγορίες σε όρους επιφάνειας, και κατά σειρά οι ελαιούχοι σπόροι, τα λαχανικά και τα όσπρια. Νοέμβριος 2013 19

Πίνακας 7: Ταξινόμηση και μερίδιο των εγγεγραμμένων βιολογικών περιοχών ανά τύπο φυτικής παραγωγής στην ΕΕ των 27 Σύνολο βιολογικής παραγωγής εκτάρια βιολογικά δημητριακά εκτ. % στο σύνολο βιολοογικών βιολογικά αποξηραμένα όσπρια εκτ. % στο σύνολο βιολοογικών βιολογικοί ελαιούχοι σπόροι εκτ. % στο σύνολο βιολοογικών βιολογικά λαχανικά εκτ. % στο σύνολο βιολοογικών βιολογικοί μόνιμοι βοσκότοποι εκτ. % στο σύνολο βιολοογικών βιολογική χορτονομή εκτ. % στο σύνολο βιολοογικών βιολογικές πολυετείς καλλιέργειες BE 55304 4815 8,7 1284 2,3 93 0,2 744 1,3 39594 71,6 6233 11,3 476 0,9 BG 25022 6521 26,1 106 0,4 2587 10,3 670 2,7 4491 17,9 273 1,1 8969 35,8 CZ 460498 24382 5,3 1845 0,4 2319 0,5 744 0,2 394441 85,7 25488 5,5 6943 1,5 DK 162173 44650 27,5 5579 3,4 585 0,4 2066 1,3 22427 13,8 80124 49,4 462 0,3 DE 1015626 204000 20,1 25500 2,5 5800 0,6 18800 1,9 580416 57,1 154000 15,2 12700 1,3 EE 133779 20493 15,3 739 0,6 2091 1,6 113 0,1 71643 53,6 31781 23,8 476 0,4 IE 47864 - - - - - - 274 0,6 - - - - - - EL 213276 26758 12,5 3725 1,7 2804 1,3 2978 1,4 91971 43,1 16198 7,6 62705 29,4 ES 1803661 175880 9,8 36090 2,0 9198 0,5 11483 0,6 869427 48,2 37985 2,1 636019 35,3 FR 977234 119748 12,3 45625 4,7 26706 2,7 14529 1,5 372160 38,1 262667 26,9 90668 9,3 IT 1096889 184111 16,8 21445 2,0 11198 1,0 23405 2,1 275591 25,1 143068 13,0 302468 27,6 CY 3184 476 14,9 - - - - 37 1,2 - - - - - - LV 184096 26257 14,3 3301 1,8 1316 0,7 366 0,2 81132 44,1 62211 33,8 583 0,3 LT 152305 54320 35,7 24387 16,0 2321 1,5 98 0,1 35527 23,3 1541 1,0 1488 1,0 LU 3614 633 17,5 74 2,0 4 0,1 33 0,9 - - - - - - HU 124402 23112 18,6 1813 1,5 7438 6,0 1770 1,4 64312 51,7 15652 12,6 5891 4,7 MT 23 0 0,0 0 0,0 0 0,0 11 47,8 - - 0 0,0 13 56,5 NL 47205 4367 9,3 78 0,2 9 0,0 4951 10,5 27949 59,2 7217 15,3 430 0,9 AT 542553 93114 17,2 12474 2,3 11646 2,1 2248 0,4 238992 44,0 55182 10,2 6045 1,1 PL 609412 109511 18,0 4194 0,7 1315 0,2 8231 1,4 231323 38,0 172485 28,3 85594 14,0 PT 219683 9377 4,3 - - - - 764 0,3 131526 59,9 15369 7,0 25045 11,4 RO 229946 79167 34,4 3147 1,4 46046 20,0 914 0,4 78198 34,0 4788 2,1 4110 1,8 SI 32149 1198 3,7 0 0,0 92 0,3 151 0,5 27531 85,6 1829 5,7 1285 4,0 SK 166700 15406 9,2 247 0,1 2533 1,5 732 0,4 136496 81,9 8824 5,3 1020 0,6 FI 188189 39143 20,8 8145 4,3 2921 1,6 230 0,1 - - - - - - SE 480185 84851 17,7 10173 2,1 2747 0,6 995 0,2 107193 22,3 256932 53,5 178 0,0 UK 638528 52862 8,3 1597 0,3 279 0,0 13618 2,1 434945 68,1 116381 18,2 5721 0,9 Πηγή: Δεδομένα της Eurostat με βάση τον κανονισμό 834/2007 για τη βιολογική παραγωγή. Συντομογραφίες χωρών: Βέλγιο (BE), Δανία (DK), Γερμανία (DE), Ιρλανδία (IE), Ελλάδα (EL), Ισπανία (ES), Γαλλία (FR), Ιταλία (IT), Λουξεμβούργο (LU), Ολλανδία (NL), Αυστρία (AT), Πορτογαλία (PT), Φινλανδία (FI), Σουηδία (SE), Βρετανία (UK), Τσεχία (CZ), Εσθονία (EE), Κύπρος (CY), Λεττονία (LV), Λιθουανία (LT), Ουγγαρία (HU), Μάλτα (MT), Πολωνία (PL), Σλοβενία (SI), Σλοβακία (SK), Βουλγαρία (BG), Ρουμανία (RO) εκτ. % στο σύνολο βιολοογικών 20 Νοέμβριος 2013