Τρίπολη Μάρτιος 2017 Γρηγόριος Σπυράκης MPA, PhD
Ύςτερα από την ϋννοια και τη ςημαςύα τησ Διούκηςησ, θα με μελετόςουμε τισ λειτουργύεσ τησ Διούκηςησ ςτουσ Οργανιςμούσ. Εντυπωςιακό φαύνεται να εύναι η ςυμφωνύα των ςυγγραφϋων ςχετικϊ με τισ διοικητικϋσ λειτουργύεσ, παρϊ τη διαφορετικότητα των προςεγγύςεών τουσ ωσ προσ την ϋννοια τησ Διούκηςησ. 2
Προγραμματιςμόσ/Σχεδιαςμόσ: τύθενται οι βαςικϋσ κατευθύνςεισ και οι ςκοπού, Οργάνωςη: καθορύζονται και ομαδοποιούνται οι δραςτηριότητεσ και διαμορφώνονται οι βαθμύδεσ εξουςύασ, Διεύθυνςη/Καθοδήγηςη: εποπτεύα του προςωπικού για την επύτευξη του επιθυμητού αποτελϋςματοσ, Έλεγχοσ: αξιολόγηςη και διόρθωςη των δρϊςεων προκειμϋνου να επιτευχθούν οι ςτόχοι και οι ςκοπού. 3
Προγραμματιςμόσ Οργϊνωςη Διεύθυνςη Έλεγχοσ Αξιολόγηςη αναςκόπηςη - τροποποίηςη 4
Παρϊ τισ διαφορετικϋσ προςεγγύςεισ από διαφορετικϊ επιςτημονικϊ πεδύα και τισ μικρϋσ διαφοροποιόςεισ ςχετικϊ με το περιεχόμενο και τον αριθμό των λειτουργιών τησ διούκηςησ, μπορούμε να διακρύνουμε μια γενικό τϊςη και κοινϊ αποδεκτϋσ αναφορϋσ ωσ προσ τισ βαςικϋσ λειτουργύεσ τησ διούκηςησ. Πρόκειται για τισ λειτουργύεσ, τισ οπούεσ επεςόμανε ωσ τισ πλϋον βαςικϋσ ο θεμελιωτόσ τησ διοικητικόσ επιςτόμησ H. Fayol (1916). Ο Fayol αναφϋρθηκε ςτισ λειτουργύεσ: α) του προγραμματιςμού, β) τησ οργάνωςησ, γ) τησ διεύθυνςησ, δ) του ςυντονιςμού και ε) του ελέγχου, 5
Άλλοι ςυγγραφεύσ και ερευνητϋσ τησ διοικητικόσ επιςτόμησ εντϊςςουν κϊποιεσ λειτουργύεσ ςτο περιεχόμενο ϊλλων λειτουργιών και αναδεικνύουν κϊποιεσ επιπλϋον λειτουργύεσ. 6
Fayol (1916) Gulick (1937) Scanlan (1974) Koontz O Donnel (1984) Προγραμματιςμόσ Οργϊνωςη Διεύθυνςη Συντονιςμόσ Σχεδιαςμόσ (Planning) Οργϊνωςη (Organizing) Στελϋχωςη (Staffing) Διεύθυνςη (Directing) Συντονιςμόσ (Coordinating) Έλεγχοσ Αναφορϊ - Πληροφόρηςη (Reporting) Προώπολογιςμόσ (Budgeting) Προγραμματιςμόσ Λόψη αποφϊςεων Οργϊνωςη Διεύθυνςη Έλεγχοσ Προγραμματιςμόσ Οργϊνωςη Διούκηςη προςωπικού Διεύθυνςη Ηγεςύα Έλεγχοσ 7
Δραςτηριότητα Παρατηρόςτε τον παρακϊτω πύνακα, εντοπύςτε τυχόν διαφορϋσ και ομοιότητεσ ςτη διϊκριςη των βαςικών διοικητικών λειτουργιών και δώςτε τη δική ςασ εξήγηςη. Χρόνοσ υλοπούηςησ 10 λεπτϊ Fayol (1916) Gulick (1937) Scanlan (1974) Koontz O Donnel (1984) Προγραμματιςμόσ Οργϊνωςη Διεύθυνςη Συντονιςμόσ Έλεγχοσ Σχεδιαςμόσ (Planning) Οργϊνωςη (Organizing) Στελϋχωςη (Staffing) Διεύθυνςη (Directing) Συντονιςμόσ (Coordinating) Αναφορϊ - Πληροφόρηςη (Reporting) Προγραμματιςμόσ Λόψη αποφϊςεων Οργϊνωςη Διεύθυνςη Έλεγχοσ Προγραμματιςμόσ Οργϊνωςη Διούκηςη προςωπικού Διεύθυνςη Ηγεςύα Έλεγχοσ Προώπολογιςμόσ (Budgeting) 8
Προγραμματιςμόσ εύναι η διαδικαςύα καθοριςμού των αντικειμενικών ςκοπών των οργανιςμών και των μεθόδων προςϋγγιςόσ τουσ (Koonz and O Donnell, 1984). Ο προγραμματιςμόσ ςυνύςταται ςε ϋνα ςύςτημα αποφϊςεων, οι οπούεσ προηγούνται ϊλλων ενεργειών και προκαθορύζουν τη δρϊςη του ατόμου, τησ ομϊδασ ό τησ οργϊνωςησ. Προώποθϋτει: τη γνώςη για τη ςημερινό θϋςη τησ οργϊνωςησ, την επιθυμύα επιδύωξη για τη νϋα θϋςη τησ οργϊνωςησ ςτο μϋλλον, τισ δρϊςεισ και τη λόψη αποφϊςεων για τη γεφύρωςη του χϊςματοσ μεταξύ τησ υφιςτϊμενησ και τησ επιθυμητόσ θϋςησ τησ οργϊνωςησ 9
Συνεπώσ η λειτουργύα του προγραμματιςμού ςυνιςτϊ μια διαδικαςύα μϋςω τησ οπούασ η οργϊνωςη προκαθορύζει: τι θϋλει να επιτύχει ςτο μϋλλον, πωσ θα το επιτύχει, με ποιϋσ ενϋργειεσ, δρϊςεισ και υπο-δρϊςεισ, ποια μϋςα θα πρϋπει να χρηςιμοποιηθούν, ςε ποιο χρονικό ορύζοντα (ενδιϊμεςο και τελικό) θα επιτευχθούν οι ςτόχοι. 10
Το Γενικό Νοςοκομεύο Χ αντιμετωπύζει πρόβλημα επϊρκειασ κλινών με αποτϋλεςμα, κυρύωσ τα ςαββατοκύριακα να μην καλύπτεται η ζότηςη κλινών. ςτόχο ςυνιςτϊ η αύξηςη των κλινών κατϊ 200, πρόβλεψη και εξαςφϊλιςη πόρων, λόψη αποφϊςεων, εναλλακτικϋσ δυνατότητεσ (νϋα κτηριακό εγκατϊςταςη, αύξηςη κλινών ανϊ δωμϊτιο, μεταςτϋγαςη αρχεύων ό βιβλιοθόκησ), ειςαγωγό θϋματοσ ςτο ΔΣ, πρόταςη προσ ϋγκριςη ςτην ΥΠΕ κλπ., προςδιοριςμόσ εργαςιών ανϊ περύπτωςη, 11
χρονοδιϊγραμμα υλοπούηςησ (τελικό και ενδιϊμεςα, πχ. εύρεςη παρακεύμενου οικοπϋδου για ανϋγερςη ςυγκροτόματοσ εντόσ μηνόσ, οικοδομικϋσ εργαςύεσ 8 μόνεσ, εξοπλιςμόσ οργϊνωςη και λειτουργύα 3 μόνεσ), υλοπούηςη ςυμφωνύεσ με ιδιοκτότη ακινότου, ςυμφωνύεσ με εργολϊβο κλπ, ό ανεύρεςη χώρου για μεταςτϋγαςη τησ βιβλιοθόκησ, μεταφορϊ οργϊνωςη και ταξινόμηςη του υλικού, διαμόρφωςη χώρων, προμόθεια κρεβατιών κλπ.), προώπολογιςμόσ ϋργου ςε ςυνϊφεια με τουσ διαθϋςιμουσ πόρουσ. 12
Η λειτουργύα του προγραμματιςμού ςχεδιαςμού περιλαμβϊνει: τον καθοριςμό των ςκοπών και των ςτόχων τησ οργϊνωςησ την πρόβλεψη των απαραύτητων πόρων για την υλοπούηςό τουσ τη λόψη αποφϊςεων για την πολιτικό που θα ακολουθηθεύ προκειμϋνου για την επύτευξη των ςκοπών τον καθοριςμό των απαραύτητων εργαςιών τα χρονοδιαγρϊμματα τισ διαδικαςύεσ υλοπούηςησ τον προώπολογιςμό 13
Μϋςα από την υλοπούηςη αυτόσ τησ διοικητικόσ λειτουργύασ επιτυγχϊνεται: οικονομύα πόρων (υλικών και ανθρώπινων), οικονομύα ορθό διαχεύριςη χρόνου, αποφυγό παραλόψεων, αποφυγό ϊςκοπων ενεργειών, αποφυγό επικαλύψεων, παρακολούθηςη των διαδικαςιών και μϋτρηςη και ϋλεγχοσ του αποτελϋςματοσ. 14
Παρατηρόςτε προςεκτικϊ την εικόνα. Στη ςυνϋχεια γρϊψτε ϋνα ελεύθερο ςχόλιο τουλϊχιςτον 100 λϋξεων για ϋνα ζότημα που κατϊ την ϊποψη ςασ ςχετύζεται με την εικόνα. Ξεκινόςτε περιγρϊφοντασ απλϊ αυτό που βλϋπετε. Γρϊψτε για τισ εντυπώςεισ και για τα αιςθόματα που ςασ προκαλεύ αυτό η εικόνα: ενδιαφϋρον, προβληματιςμό, ϋκπληξη, απορύα, δυςαρϋςκεια, ικανοπούηςη, κλπ. Σκεφτεύτε το νόημα που μπορεύ να ϋχει αυτό η εικόνα για εςϊσ προςωπικϊ και κϊντε τη ςύγκριςη με το νόημα που μπορεύ να ϋχει για κϊποιουσ ϊλλουσ με διαφορετικό ϊποψη. Λϋξεισ που μπορεύτε να χρηςιμοποιόςετε: τύχη, αβεβαιότητα, περιςςότερεσ από δύο επιλογϋσ, νοςοκομεύο, ςυνϋπειεσ, υγεύα, πολλού παρϊγοντεσ, ενδιαφερόμενοι, αςθενεύσ. 15
Ανϊλογα με το βαθμό τησ λεπτομερειακόσ καταγραφόσ των οργανωτικών πτυχών και τησ δυνατότητασ προςαρμογόσ του ςε νϋεσ ςυνθόκεσ, μπορεύ να διακριθεύ ςε: ανελαςτικό προγραμματιςμό ό ευϋλικτο προγραμματιςμό. 16
Ο ανελαςτικόσ προγραμματιςμόσ - ςχεδιαςμόσ μπορεύ να ϋχει τη μορφό: ενόσ λεπτομερούσ και ςαφούσ καθοριςμού όλων των οργανωτικών πτυχών, χωρύσ να παρϋχει τη δυνατότητα εναλλακτικών δρϊςεων, οπότε πρόκειται για ανελαςτικό προγραμματιςμό. 17
Ο ευϋλικτοσ προγραμματιςμόσ - ςχεδιαςμόσ μπορεύ να ϋχει τη μορφό: ενόσ ανοικτού ςε αναμορφώςεισ και πρωτοβουλύεσ ελαςτικού πλαιςύου που παρϋχει τη δυνατότητα για τροποποιόςεισ και προςαρμογϋσ ςε νϋεσ ςυνθόκεσ, τότε ομιλούμε για ευϋλικτο προγραμματιςμό. 18
Ο προγραμματιςμόσ - ςχεδιαςμόσ μπορεύ να αφορϊ: ςε μια ςχετικϊ μικρό χρονικό περύοδο (ϋωσ τρύα χρόνια), οπότε πρόκειται για βραχυχρόνιο, τακτικό ό λειτουργικό προγραμματιςμό, ό ςε μια περιςςότερο μακρϊ περύοδο, οπότε πρόκειται για μακροχρόνιο ό ςτρατηγικό ςχεδιαςμό. Εδώ επιβϊλλεται να καθορύζονται ενδιϊμεςοι ςτόχοι (απτού και επιτεύξιμοι) προκειμϋνου να μην ατονόςει ο ςκοπόσ και χαλαρώςει η προςπϊθεια τησ οργϊνωςησ για επύτευξό του. 19
Ο βραχυχρόνιοσ, τακτικόσ ό λειτουργικόσ προγραμματιςμόσ, εύναι η διαδικαςύα μϋςω τησ οπούασ αποφαςύζονται ςυγκεκριμενοποιούνται ποςοτικϊ, ποιοτικϊ και χρονικϊ οι ενϋργειεσ που πρϋπει να γύνουν και τα μϋςα που πρϋπει να χρηςιμοποιηθούν, προκειμϋνου να επιτευχθούν ςυγκεκριμϋνοι μετρόςιμοι βραχυπρόθεςμοι και μεςοπρόθεςμοι ςτόχοι. Βαςικό ςτοιχεύο εδώ εύναι ο προώπολογιςμόσ ο οπούοσ ςτην ουςύα αποτελεύ την οικονομικό διϊςταςη των ςτόχων, ενεργειών και των απαιτούμενων μϋςων. 20
Ο λειτουργικόσ προγραμματιςμόσ έχει ωσ έρειςμα και λόγο ύπαρξησ την υλοποίηςη του ςτρατηγικού ςχεδιαςμού. 21
Στόχοι: εύναι ςυγκεκριμϋνα αποτελϋςματα προσ επύτευξη, εύναι ϊμεςεσ επιδιώξεισ του οργανιςμού που αφορούν ςε ςυγκεκριμϋνο χρονικό διϊςτημα (βραχυπρόθεςμοι, μεςοπρόθεςμοι), τύθενται για το ςύνολο τησ οργϊνωςησ και αναλύονται ςε επιμϋρουσ λειτουργύεσ (αύξηςη παροχόσ υγειονομικών υπηρεςιών, μεύωςη χρόνου αναμονόσ, βελτύωςη τησ ποιότητασ νοςηλεύασ). διακρύνονται ςε γενικούσ ςτόχουσ, που αφορούν το ςύνολο τησ οργϊνωςησ και ςε ειδικούσ ςτόχουσ, που αφορούν τον κϊθε τομϋα χωριςτϊ 22
Δραςτηριότητα Αναφϋρετε παραδεύγματα γενικών και ειδικών ςτόχων ενόσ φορϋσ παροχόσ υγειονομικών υπηρεςιών. Χρόνοσ υλοπούηςησ 10 λεπτϊ 23
Προγράμματα δράςησ: περιλαμβϊνουν τουσ ςτόχουσ, περιλαμβϊνουν τα μϋςα και τισ ενϋργειεσ (δρϊςεισ και υποδρϊςεισ) που απαιτούνται για την επύτευξη των ςτόχων ςτα διϊφορα τμόματα τησ οργϊνωςησ (εξωτερικϊ ιατρεύα, κλινικϋσ, μϊρκετινγκ, επενδύςεισ, ανθρώπινοι πόροι). 24
Προώπολογιςμοί: εύναι η οικονομικό ϋκφανςη των προγραμμϊτων δρϊςησ, περιλαμβϊνουν τα ϋςοδα, τισ δαπϊνεσ, τα κϋρδη, τα απαιτούμενα κεφϊλαια και κϊθε οικονομικό μϋγεθοσ που ςχετύζεται με την εκτϋλεςη των προγραμμϊτων δρϊςησ. 25
Επιχειρηςιακό πρόγραμμα (Business Plan): αποτελεύ τη ςυνολικό ςύνθεςη ό εμφϊνιςη των προγραμμϊτων δρϊςεισ και των προώπολογιςμών για την οργϊνωςη ςυνολικϊ. Συνόθωσ εύναι ετόςιο, διετϋσ ό τριετϋσ 26
Πολιτικέσ: οι πολιτικϋσ ςυνιςτούν γενικϋσ αρχϋσ που καθοδηγούν τη ςκϋψη κατϊ τη διαδικαςύα λόψησ αποφϊςεων (Koontz and O Donnel). οριοθετούν την περιοχό εντόσ τησ οπούασ λαμβϊνονται οι αποφϊςεισ και εξαςφαλύζουν ότι αυτϋσ εύναι ςυνεπεύσ με τουσ ςτόχουσ, τουσ ςκοπούσ και τισ ςτρατηγικϋσ. εξαςφαλύζουν την αναγκαιότητα τησ ςυμβατότητασ, τησ ςυνοχόσ και του ςυντονιςμού μεταξύ των αποφϊςεων και των ςτόχων, ςκοπών και ςτρατηγικών. 27
Είδη ςχεδίων - προγραμμάτων: 1) Σχϋδιο πωλόςεων παροχόσ υπηρεςιών, 2) Σχϋδιο παραγωγόσ, 3) Σχϋδιο εφοδιαςμού, αγορών προμηθειών, 4) Χρηματοπιςτωτικό ςχϋδιο, 5) Σχϋδιο για τον ανθρώπινο παρϊγοντα. 28
Ο ςτρατηγικόσ προγραμματιςμόσ εύναι η διαδικαςύα εκεύνη μϋςω τησ οπούασ η οργϊνωςη διαμορφώνει: την αποςτολό τησ, το όραμϊ τησ, τουσ μακροπρόθεςμουσ ςτόχουσ τησ και τισ ςτρατηγικϋσ τησ. 29
Αποςτολή (mission): εύναι το βαςικό καθόκον τησ οργϊνωςησ προσ την κοινωνύα, εύναι ο λόγοσ ύπαρξησ τησ οργϊνωςησ, εύναι ο ςκοπόσ τησ οργϊνωςησ. Η αποςτολό απαντϊ ςε θεμελιακϊ ερωτόματα: 1. ςε ποιο τομϋα δραςτηριοποιούμαςτε; και 2. ποιοι εύμαςτε, τι εύμαςτε, γιατύ υπϊρχουμε, τι επιδιώκουμε; 30
Αποςτολή - παραδείγματα: Ναυτικό Νοςοκομεύο Αθηνών: «η υγειονομικό περύθαλψη ςε ειρόνη και πόλεμο των 300.000 δικαιούχων, η εκπαύδευςη του υγειονομικού προςωπικού και η επιςτημονικό ϋρευνα», Walt Disney: «να κϊνει τουσ ανθρώπουσ χαρούμενουσ και ευτυχιςμϋνουσ», ΓΓΔΕ: «η παροχό υψηλόσ ποιότητασ υπηρεςιών ςτουσ φορολογούμενουσ, η αποτελεςματικό αντιμετώπιςη των φορολογικών και τελωνειακών παραβϊςεων και η επύτευξη των δημοςιονομικών ςτόχων ειςπρϊξεων εςόδων τησ χώρασ, ςυμβϊλλοντασ με αυτούσ τουσ τρόπουσ ςτην ϋξοδο τησ χώρασ από την κρύςη». Γενικό Νοςοκομεύο Αργολύδασ: «η παροχό υψηλόσ ςτϊθμησ περύθαλψησ ιςότιμα για κϊθε πολύτη, ανεξϊρτητα από την οικονομικό και κοινωνικό του κατϊςταςη». 31
Όραμα (vision): εκφρϊζει τισ προςδοκύεσ και τα όνειρα των μελών τησ οργϊνωςησ για το μϋλλον, περιγρϊφει τα γενικϊ χαρακτηριςτικϊ τησ ιδανικόσ κατϊςταςησ τησ οργϊνωςησ για το μϋλλον. Το όραμα απαντϊ ςε θεμελιακϊ ερωτόματα: 1. ποιο εύναι το ιδανικό μϋλλον για την οργϊνωςη μασ; 2. ποια ιδανικϊ θϋλουμε να επιτύχουμε; 3. πωσ θϋλουμε να αιςθανόμαςτε για τον οργανιςμό μασ; 4. για ποια ςτοιχεύα αυτού εύμαςτε υπερόφανοι; 32
Όραμα - παραδείγματα: Metropolitan Hospital: «να καταςτεύ ϋνα πρότυπο θεραπευτόριο με ϊμεςη αναφορϊ ςτον ϊνθρωπο και τη ζωό και βαςικό ϊξονα την αντύληψη ότι η παροχό υψηλού επιπϋδου υπηρεςιών υγεύασ δεν εύναι πολυτϋλεια αλλϊ ανϊγκη και δικαύωμα κϊθε αςθενούσ». Wal-mart: «να δύνει τη δυνατότητα ςε μη πλούςιουσ ανθρώπουσ να αγορϊζουν τα ύδια πρϊγματα, όπωσ και οι πλούςιοι». ΓΓΔΕ: «να γύνει ϋνασ υποδειγματικόσ οργανιςμόσ του Δημοςύου που θα αποτελϋςει τον κεντρικό πυλώνα για την ανϊκαμψη τησ χώρασ και την επιςτροφό τησ ςτισ αγορϋσ». 33
Στρατηγική: εύναι η γενικό πορεύα που ακολουθεύ ο οργανιςμόσ για να: ανταποκριθεύ ςτην αποςτολό και αγγύξει το όραμα. εύναι οι θεμελιώδεισ επιλογϋσ που αφορούν την ϊριςτη ϋνταξη τησ οργϊνωςησ με το περιβϊλλον τησ προκειμϋνου να επιβιώςει, να αναπτυχθεύ και να ευημερόςει (Ansoff, I.). εύναι ο καθοριςμόσ των βαςικών μακροπρόθεςμων ςτόχων τησ οργϊνωςησ, η υιοθϋτηςη τησ πορεύασ δρϊςησ και η κατανομό των απαιτούμενων πόρων για την επύτευξη των ςκοπών (Chandler). 34
Στρατηγική: εύναι ϋνα ςχϋδιο κατανομόσ και χρόςησ πόρων για: να αντιμετωπύςει τον ανταγωνιςμό και να δημιουργόςει ανταγωνιςτικό πλεονϋκτημα. εύναι η αντιςτούχηςη που κϊνει η οργϊνωςη μεταξύ των εςωτερικών πόρων και ικανοτότων, με τισ ευκαιρύεσ και τουσ κινδύνουσ που υπϊρχουν ςτο εξωτερικό περιβϊλλον, ώςτε να επιτευχθούν οι ςκοπού τησ. 35
Στρατηγική: Το περιεχόμενο τησ ςτρατηγικόσ ςυνύςταται ςε τϋςςερα βαςικϊ ςημεύα: τουσ μακροπροθϋςμουσ ςτόχουσ (το τελικό αποτϋλεςμα που η οργϊνωςη επιθυμεύ να επιτύχει μακροπρόθεςμα), το εύροσ δραςτηριοτότων (τόποσ εγκατϊςταςησ, προώόνταυπηρεςύεσ, κλϊδοσ δραςτηριοπούηςησ), το ανταγωνιςτικό πλεονϋκτημα (γιατύ ο δυνητικόσ πελϊτησ να επιλϋξει την οργϊνωςό μου και όχι αυτό των ανταγωνιςτών;), τη λογικό (ςχϋςη αιτύασ αιτιατού, γιατύ οι ςυγκεκριμϋνεσ επιλογϋσ θα επιτύχουν τουσ μακροπρόθεςμουσ ςτόχουσ;). 36
Ανϊλυςη εςωτερικού περιβϊλλοντοσ: δυνατότητεσ, αδυναμύεσ, πόροι, ικανότητεσ Αξύεσ και προςδοκύεσ των ομϊδων τησ οργϊνωςησ Διαμόρφωςη αποςτολόσ και ορϊματοσ Μακροπρόθεςμοι ςτόχοι και ςτρατηγικϋσ Προγρϊμματα δρϊςησ Προώπολογιςμού Ανϊλυςη εξωτερικού περιβϊλλοντοσ: ευκαιρύεσ, απειλϋσ, κύνδυνοι 37
Για να εύναι επιτυχημϋνοσ ο προγραμματιςμόσ ςτισ οργανώςεισ πρϋπει: να εδρϊζεται ςε επαρκό και τεκμηριωμϋνη πληροφόρηςη, να εξαςφαλύζει και να αξιοποιεύ τη ςυμμετοχό όλων των διοικητικών ςτελεχών, να εξαςφαλύζει και να αξιοποιεύ τη ςυμμετοχό όλου του προςωπικού, όλων των βαθμύδων, να ςυνδυϊζει ςαφόνεια και ευελιξύα (ευϋλικτοσ, χωρύσ περιθώρια για παρερμηνεύα). 38
Μπουραντϊσ, Δ.(2002). Μϊνατζμεντ. Θεωρητικό υπόβαθρο, ςύγχρονεσ πρακτικϋσ. Αθόνα, εκδ. Μπϋνου. Τύπασ, Γ., Κατςαρόσ, Γ. (2006). Ειςαγωγό ςτη διοικητικό επιςτόμη. Από τη γραφειοκρατύα και την επιςτημονικό διούκηςη ςτη ςύγχρονη οργανωτικό θεωρύα. Αθόνα, εκδ. Gutenberg. 39
40