ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΤΩΝ ΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Οι δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα θεωρούνται ένα από τα σοβαρότερα και περιπλοκότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η συντεταγμένη Πολιτεία, με επιπτώσεις τόσο στο φυσικό, όσο και στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας. Κάθε καλοκαίρι σημαντικές εκτάσεις καίγονται για διάφορους λόγους, ενώ υπάρχουν και χρονιές, όπως η προπέρσινη [2007] και η φετινή [2009], κατά τις οποίες οι απώλειες ήταν ιδιαίτερα σημαντικές και τραγικές. Οι επιπτώσεις από τις δασικές πυρκαγιές αναμένεται να έχουν μια συνεχώς επιδεινούμενη εξέλιξη καθώς τις αποδίδεται μια ευθεία συσχέτιση με τις επικρατούσες κλιματικές συνθήκες και την τάση που αυτές παρουσιάζουν τις τελευταίες δεκαετίες, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, την έλλειψη απολύτως αποτελεσματικών μέσων και μεθόδων καταστολής, καθώς και σε συνδυασμούς των ως άνω παραγόντων. Η κοινωνία μας και η πολιτεία πρέπει να προετοιμαστούν καλύτερα για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Μια σειρά ατυχών πολιτικών και επιχειρησιακών επιλογών έχουν οδηγήσει τα τελευταία χρόνια, σταδιακά στην απόλυτη σχεδόν αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα. Η έμφαση εξακολουθεί και δίνεται με δογματική σχεδόν προσήλωση στην καταστολή,ενώ απουσιάζει οποιαδήποτε πολιτική πρόληψης. Το κόστος της δασοπυρόσβεσης υπερδιπλασιάστηκε, το δόγμα της μαζικής αεροπυρόσβεσης που εφάρμοσε το Π.Σ. απέδειξε τα όριά του, και οι πολίτες αισθάνονται απροστάτευτοι ακόμη και μερικά χλμ. μακριά από το κέντρο της Αθήνας.
Η ανάγκη για ουσιαστικές αλλαγές είναι προφανής. Η συσσώρευση βιομάζας στα δάση λόγω έλλειψης διαχείρισης κάνει αδύνατο τον έλεγχο των πυρκαγιών υπό δύσκολες συνθήκες. Η έλλειψη ουσιαστικών μέτρων και μακροπρόθεσμων πολιτικών πρόληψης οδηγεί σε εκδήλωση πολλών πυρκαγιών κάθε ημέρα με συνθήκες υψηλού κινδύνου. Η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη ζωνών μίξης δασών και οικισμών γίνεται εφιάλτης για τις πυροσβεστικές δυνάμεις και αυξάνει κατακόρυφα το δυναμικό καταστροφής. Ο μοναδικός αποτελεσματικός και ορθολογικός τρόπος για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών. Μια τέτοια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση προϋποθέτει την εκπόνηση και υλοποίηση ενός Εθνικού Σχεδίου για την Πρόληψη και ιαχείριση των δασικών πυρκαγιών στη χώρα. Στόχοι ενός τέτοιου σχεδίου είναι : Η ελαχιστοποίηση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού κόστους Η μείωση του κινδύνου έναρξης και της δριμύτητας των δασικών πυρκαγιών Η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών με την χρήση και άλλων μέσων και τεχνικών πέραν των εναέριων και επίγειων. Η εμπλοκή [ πέραν των αρμοδίων ] και ενεργοποίηση των τοπικών, κοινωνικών και επιστημονικών φορέων. Συνοψίζοντας τις απόψεις μας παραθέτουμε στη συνέχεια, προτάσεις και μέτρα που θεωρούμε ότι θα πρέπει να προωθηθούν άμεσα, με εκφρασμένη πολιτική βούληση, επιστημονική συνεργασία και κοινωνική συναίνεση: Α.θεσμικά διοικητικά μέτρα Η σύσταση και λειτουργία Ενιαίου Φορέα ασοπροστασίας λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις του πορίσματος της διακομματικής επιτροπής και της μόνιμης επιτροπής περιβάλλοντος της Βουλής. Ο προγραμματισμός και η υλοποίηση ειδικών οριζόντιων και κάθετων μέτρων επαρκούς χρηματοδότησης τόσο στο ΕΣΠΑ όσο και στο ΠΑΑ 2007-2013 για
το σύνολο των θεμάτων που αφορούν τις ασικές Πυρκαγιές (ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ - ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ) Η θεσμοθετημένη εκπόνηση και περιοδική αναθεώρηση των ειδικών αντιπυρικών σχεδίων (εκπόνηση Ειδικών Σχεδίων Αντιπυρικής Προστασίας περιμετρικά οικιστικών περιοχών, αρχαιολογικών χώρων, σημαντικών προστατευόμενων περιοχών, κ.λπ.) καθώς και η επέκτασή τους σε σχέδια αντιμετώπισης κρίσης σε Νομαρχιακό και τοπικό επίπεδο. Η σύνταξη και κύρωση των ασικών Χαρτών και του ασολογίου για όλη την Ελλάδα και ειδικότερα ΑΜΕΣΑ σε πυρόπληκτες περιοχές. Β. Επιχειρησιακά προγραμματικά μέτρα Η εκπόνηση και η χρηματοδότηση έργων πρόληψης των πυρκαγιών και αποκατάστασης της φυσικής βλάστησης και των οικοσυστημάτων μέσω της αναδιοργάνωσης και της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της ασικής Υπηρεσίας. Η διαχείριση των πυρκαγιών και η προστασία των πολιτών θα πρέπει να ενσωματωθούν στο χωροταξικό σχεδιασμό. Η πρόληψη της διόγκωσης του μεγέθους και της έκτασης των δασικών πυρκαγιών προϋποθέτει την άμεση επανεξέταση και αναθεώρηση του χωροταξικού σχεδιασμού και της πολιτικής της δασοπροστασίας, αλλά και αναθεώρηση της πολιτικής καταστολής με την ενσωμάτωση σ αυτήν της επίγειας επέμβασης μεγάλης κλίμακας με τη δυνατότητα χρήσης αντίπυρ, κ.λπ.. Η αποτύπωση και χαρτογράφηση των τύπων δασικής καύσιμης ύλης και η μόνιμη παρακολούθηση της συγκέντρωσης του φορτίου των καυσίμων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο αποτελεί προτεραιότητα και προϋπόθεση της ορθολογικής και αποτελεσματικής αντιμετώπισης του προβλήματος. Η διαχείριση της δασικής καύσιμης ύλης με προγράμματα μείωσης και ελέγχου της συσσώρευσης βιομάζας θα πρέπει να προωθηθεί άμεσα σε συνεργασία της ασικής Υπηρεσίας με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και τους ΟΤΑ.
Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της σύγχρονης τεχνολογίας και της υπάρχουσας τεχνογνωσίας με στόχο το σχεδιασμό και την οργάνωση της προστασίας των δασών από τις πυρκαγιές με τη μορφή συστημάτων έγκαιρου εντοπισμού, εφαρμογών πληροφορικής κλπ. Η αποτύπωση και χαρτογράφηση των καμένων εκτάσεων και η διαχρονική παρακολούθηση τους, έτσι ώστε αφενός να προστατεύονται από ενδεχόμενες αλλαγές στις χρήσεις γής αφετέρου να διευκολύνονται τα έργα και οι παρεμβάσεις αποκατάστασης των οικοσυστημάτων στην πρότερη κατάσταση τους. Ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός και η άμεση εφαρμογή των παρεμβάσεων αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος που έχει καεί και θα περιλαμβάνει μέτρα αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής προστασίας, μέτρα ανόρθωσης και αναβάθμισης της φυσικής βλάστησης, Η ενίσχυση και η προώθηση της ιδέας και της συμβολής του εθελοντισμού στην πρόληψη και προστασία των δασών από τις πυρκαγιές. Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της Ελληνικής κοινωνίας για ουσιαστική ενεργοποίησή της στην κατεύθυνση ανάληψης της ατομικής ευθύνης του καθενός πολίτη αυτής της χώρας, όπως συμβαίνει στις περισσότερες από τις χώρες της ΕΕ. Γ. Επείγοντα μέτρα αποκατάστασης των εκτάσεων της Αττικής και των άλλων περιοχών που έχουν πληγεί από τις πυρκαγιές. Σύνταξη και υλοποίηση ολοκληρωμένου σχεδίου Αποκατάστασης των καμένων περιοχών που θα περιλαμβάνει τουλάχιστον : Αμεση αεροφωτογράφηση όλων των καμένων εκτάσεων Αμεση απομάκρυνση (υλοτόμηση) της καμένης και νεκρής βλάστησης Μελέτη και κατασκευή κορμοδεμάτων και κορμοπλεγμάτων για την συγκράτηση των εδαφών ως άμεσα αντιδιαβρωτικά έργα Μελέτη και κατασκευή ξύλινων φραγμάτων ως άμεσα προσωρινά αντιπλημμυρικά έργα
Χαρτογράφηση της καείσας δασικής έκτασης και κήρυξης της ΑΜΕΣΑ ως αναδασωτέας. Ανάπτυξη προγράμματος παρακολούθησης της εξέλιξης της φυσικής αναγέννησης της βλάστησης Ειδικές μελέτες και παρεμβάσεις τεχνητής αναδάσωσης εκεί όπου δεν μπορεί να αναπτυχθεί η φυσική αναγέννηση Μελέτες και έργα αντιπυρικής προστασίας (αντιπυρικοί δρόμοι και ζώνες, δίκτυα νερού υδατοδεξαμενές κ.α.) Μελέτη και κατασκευή μόνιμων αντιπλημμυρικών έργων Αθήνα 28 Αυγούστου 2009 ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ