Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 4.9.2017 COM(2017) 463 final 2017/0215 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τον καθορισμό της θέσης που θα υιοθετηθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις τρεις επόμενες συνόδους της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας συμπεριλαμβανομένων των σχετικών μεταξύ συνόδων συνεδριάσεων και δράσεων EL EL

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η παρούσα πρόταση αφορά απόφαση του Συμβουλίου για τον καθορισμό της θέσης που θα υιοθετηθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τις συνόδους της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας (ΔΕΦ/IWC) στο πλαίσιο της διεθνούς σύμβασης για τη ρύθμιση της φαλαινοθηρίας (ΔΣΡΦ/ICRW), συμπεριλαμβανομένων των μεταξύ συνόδων συνεδριάσεων και δράσεων. Βασίζεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου που εκδόθηκαν στις 2 Μαρτίου 2009 και 13 Δεκεμβρίου 2011 βάσει προτάσεων της Επιτροπής 1, οι οποίες έδωσαν στην Ένωση τη δυνατότητα να συντονίσει τη θέση που έλαβε σε διάφορα ζητήματα σε τρεις ετήσιες συνόδους της ΔΕΦ (το 2012, το 2014 και το 2016) και κατά τις σχετικές μεταξύ συνόδων συνεδριάσεις της. Χάρη στον πολυετή χαρακτήρα των προηγούμενων αποφάσεων και τη σταθερή προσέγγιση πολιτικής που αυτές εξασφάλισαν, δόθηκε στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της η δυνατότητα να διαδραματίσουν πιο ενεργό ρόλο σε θέματα της ΔΕΦ, με αποτέλεσμα η ΕΕ να καλείται ολοένα και συχνότερα από κυβερνήσεις τρίτων χωρών να συμμετάσχει σε δραστηριότητες τρίτων χωρών εντός σύντομων προθεσμιών. Ως εκ τούτου, προτείνεται η μελλοντική απόφαση του Συμβουλίου να μην διέπει μόνο τις σχετικές συνόδους της ΔΕΦ αλλά να χρησιμοποιείται και για την ανάληψη δράσης μεταξύ των συνόδων, εντός του πλαισίου πολιτικής που καθορίζεται στην απόφαση, όπως για παράδειγμα για την πραγματοποίηση διαβημάτων. 2. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ 2.1. Η Διεθνής Σύμβαση για τη ρύθμιση της φαλαινοθηρίας Η διεθνής σύμβαση για τη ρύθμιση της φαλαινοθηρίας («ΔΣΡΦ» ή «Σύμβαση») που υπογράφηκε το 1946 διασφαλίζει τόσο τη διατήρηση όσο και τη βιώσιμη διαχείριση των φαλαινών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Σύμβαση περιλαμβάνει ένα νομικά δεσμευτικό προσάρτημα, στο οποίο καθορίζονται τα προστατευόμενα και μη προστατευόμενα είδη, τα ανοικτά και κλειστά ύδατα, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών-καταφυγίων, και καθορίζονται όρια αλίευσης για την εμπορική φαλαινοθηρία και τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση. Η Σύμβαση ρυθμίζει επίσης τη φαλαινοθηρία για σκοπούς επιστημονικής έρευνας. Στο πλαίσιο αυτό, το προσάρτημα προβλέπει ότι οι συμβαλλόμενες κυβερνήσεις οφείλουν να υποβάλλουν τις προτάσεις για έκδοση αδειών για επιστημονικούς σκοπούς προς έλεγχο από την επιστημονική επιτροπή πριν από τη χορήγηση των αδειών. Οι άδειες εκδίδονται από μεμονωμένες χώρες. Δεδομένου ότι η Σύμβαση προηγήθηκε χρονικά της Συνθήκης της Ρώμης, μέλη της ΔΣΡΦ μπορούν να είναι μόνο κυβερνήσεις και ως εκ τούτου η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει μόνο με την ιδιότητα του παρατηρητή 2. Επί του παρόντος, εικοσιπέντε κράτη μέλη της 1 2 COM(2008) 711 τελικό και COM(2011) 495 τελικό. Για να τροποποιηθεί η Σύμβαση έτσι ώστε να μπορεί η ΕΕ να γίνει μέλος, απαιτείται η κύρωση πρωτοκόλλου από όλα τα μέλη της ΔΕΦ. Το 1992 η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση για τη διαπραγμάτευση της προσχώρησης της Ένωσης στη Σύμβαση, το Συμβούλιο όμως δεν έδωσε συνέχεια στην πρόταση αυτή (σχέδιο πρότασης του Συμβουλίου με το οποίο εξουσιοδοτείται η Επιτροπή να διαπραγματευθεί, εξ ονόματος της Κοινότητας, πρωτόκολλο τροποποίησης της Διεθνούς Σύμβασης για τη ρύθμιση της φαλαινοθηρίας, η οποία υπεγράφη στην Ουάσιγκτον στις 2 Δεκεμβρίου 1946, COM(92) 316). EL 2 EL

Ευρωπαϊκής Ένωσης συγκαταλέγονται μεταξύ των συμβαλλόμενων κυβερνήσεων της ΔΣΡΦ 3, η οποία αριθμεί συνολικά ογδόντα επτά συμβαλλόμενες κυβερνήσεις. 2.2. Η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας Ο αρμόδιος φορέας που διέπει την εφαρμογή της Σύμβασης είναι η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας («ΔΕΦ»), η οποία πραγματοποιεί συνόδους κάθε δύο χρόνια. Η ΔΕΦ ασκεί τις βασικές αρμοδιότητές της, που συνίστανται τόσο στη βιώσιμη διαχείριση όσο και στη διατήρηση, μέσω της πραγματοποίησης τροποποιήσεων στο προσάρτημα της ΔΣΡΦ, ανταποκρινόμενη σε αιτήματα των συμβαλλόμενων κυβερνήσεων. Για τις τροποποιήσεις απαιτείται πλειοψηφία τριών τετάρτων των μελών της ΔΕΦ με δικαίωμα ψήφου. Οι αποφάσεις της ΔΕΦ για την τροποποίηση του προσαρτήματος της Σύμβασης παράγουν άμεσα έννομα αποτελέσματα, δεδομένου ότι τίθενται σε ισχύ εντός καθορισμένης χρονικής περιόδου, χωρίς να απαιτείται κύρωση 4. Σε όλες σχεδόν τις συνόδους της ΔΕΦ έχουν προταθεί τροποποιήσεις του προσαρτήματος της Σύμβασης, ώστε να επιτρέπεται η φαλαινοθηρία υπό ορισμένες προϋποθέσεις ή να δημιουργηθούν καταφύγια. Με την πάροδο του χρόνου η εξέλιξη της ΔΕΦ ήταν σημαντική με αποτέλεσμα να αποτελεί πλέον τον διεθνή οργανισμό αναφοράς για όλες τις πτυχές που σχετίζονται με τις φάλαινες και τη φαλαινοθηρία, και να αναλαμβάνει δραστηριότητες όπως προγράμματα έρευνας πεδίου, μοντελοποιήσεις πληθυσμών, σχέδια διατήρησης, προγράμματα για την απόκτηση γνώσεων και τη διαχείριση απειλών. Η ΔΕΦ θα επηρεάζεται όλο και περισσότερο από την Ατζέντα του 2030 και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης εν γένει, και ειδικότερα τον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 14 5. Τα βασικά έσοδα της ΔΕΦ προέρχονται από τις οικονομικές συνεισφορές των συμβαλλόμενων κυβερνήσεων, ωστόσο κράτη μέλη και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών καταβάλλουν εθελοντικές συνεισφορές για τη στήριξη συγκεκριμένων προγραμμάτων εργασίας που διαχειρίζεται η ΔΕΦ. Η ΔΕΦ λαμβάνει γνωμοδοτήσεις από την επιστημονική επιτροπή της, η οποία τη συνεπικουρεί κυρίως στο έργο της εκτίμησης της κατάστασης των αποθεμάτων, του καθορισμού ορίων αλίευσης και της ανάλυσης πληροφοριών για τις φάλαινες και τη φαλαινοθηρία. Η επιστημονική επιτροπή εξετάζει και διατυπώνει παρατηρήσεις επί των αδειών φαλαινοθηρίας για σκοπούς επιστημονικής έρευνας 6 προτού αυτές χορηγηθούν από συμβαλλόμενες κυβερνήσεις στους υπηκόους τους 7. Η διττή αποστολή της ΔΕΦ διαχείριση της φαλαινοθηρίας και, ταυτόχρονα, διατήρηση των φαλαινών οδήγησε σε ακραία πόλωση της αντιπαράθεσης μεταξύ των συμβαλλόμενων κυβερνήσεων κρατών που υποστηρίζουν τη φαλαινοθηρία και εκείνων που τάσσονται υπέρ της αυστηρής διατήρησης. Η κατάσταση αυτή εξασθενίζει τη ΔΕΦ, η οποία εντούτοις παραμένει το μοναδικό υπαρκτό πλαίσιο που έχει δυνητικά τη δυνατότητα να επιλύει ζητήματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος. 3 4 5 6 7 Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο. Βλ. άρθρο V της Σύμβασης. Σύμφωνα με την παράγραφο 3, τα μέρη δεσμεύονται από τις τροποποιήσεις του προσαρτήματος εντός ενενήντα ημερών, εκτός εάν υποβάλουν ένσταση. ΣΒΑ 14: «Διατήρηση και αειφόρος χρήση των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης». Άρθρο VIII της Σύμβασης. Στην παράγραφο 30 του προσαρτήματος προβλέπεται ρητά ότι οι επιστημονικές άδειες πρέπει να υποβάλλονται από τις συμβαλλόμενες κυβερνήσεις στην επιστημονική επιτροπή προτού χορηγηθούν ώστε η επιστημονική επιτροπή να είναι σε θέση να τις εξετάζει και να διατυπώνει παρατηρήσεις επί αυτών. EL 3 EL

3. ΘΕΣΗ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΗΦΘΕΙ ΕΞ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΈΝΩΣΗΣ 3.1. Η ανάγκη για μια θέση της Ένωσης Οι αποφάσεις σχετικά με την τροποποίηση του προσαρτήματος, οι οποίες εγκρίνονται στο πλαίσιο της ΔΕΦ, ενδέχεται να επηρεάζουν την επίτευξη των στόχων των ενωσιακών πολιτικών για τα κητώδη, καθώς και της σχετικής νομοθεσίας. Σύμφωνα με το άρθρο 191 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), ένας από τους στόχους της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ είναι η προώθηση μέτρων σε διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση των περιφερειακών ή παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων. Στον εν λόγω στόχο εμπεριέχεται η διατήρηση των ειδών, συμπεριλαμβανομένης της φάλαινας και άλλων κητοειδών, σε παγκόσμιο επίπεδο και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει περιβαλλοντική νομοθεσία η οποία προάγει την αποτελεσματική τους προστασία μέσω ευρείας εναρμόνισης των κανόνων σε επίπεδο ΕΕ. Η οδηγία για τους οικοτόπους 8 ταξινομεί όλα τα είδη κητοειδών στο παράρτημα IV. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα είδη φάλαινας και άλλα κητοειδή προστατεύονται από την ηθελημένη όχληση, σύλληψη ή θανάτωση στα ύδατα της ΕΕ. Προβλέπει επίσης ένα πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για τον καθορισμό θέσεων σε θέματα όπως η ηχορύπανση, οι προσκρούσεις σε πλοία, η εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία και η παρεµπίπτουσα αλίευση. Η οδηγία για τους οικοτόπους απαγορεύει επίσης την κατοχή, μεταφορά και πώληση ή ανταλλαγή δειγμάτων ειδών που έχουν συλληφθεί στο φυσικό περιβάλλον. Η εν λόγω νομοθεσία δεν επιτρέπει την επανέναρξη της φαλαινοθηρίας για εμπορικούς σκοπούς. Ο κανονισμός 338/97/ΕΚ του Συμβουλίου για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας με τον έλεγχο του εμπορίου τους 9 με τον οποίο τίθενται σε εφαρμογή στην ΕΕ οι διατάξεις της σύμβασης για το διεθνές εμπόριο των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση (CITES), απαγορεύει την εισαγωγή κητωδών στην Ένωση για εμπορικούς πρωτίστως σκοπούς. Το υψηλό αυτό επίπεδο προστασίας ενισχύεται περαιτέρω με την οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική 10 η οποία αναμένεται να βελτιώσει το περιβάλλον για τις φάλαινες και άλλα κητοειδή μέσω της προώθησης της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης των ωκεανών και των θαλασσών της ΕΕ. Ωστόσο, δεδομένου ότι οι φάλαινες μεταναστεύουν, οι πολιτικές της ΕΕ δεν θα είναι αποτελεσματικές στα ενωσιακά ύδατα, αν δεν υποστηρίζονται από συνεκτική παγκόσμια δράση στη βάση ενός ανάλογου διεθνούς ρυθμιστικού πλαισίου. Το πλαίσιο αυτό το παρέχει η διεθνής σύμβαση για τη ρύθμιση της φαλαινοθηρίας. Η συμμετοχή της ΕΕ σε πολυμερείς περιβαλλοντικές συμφωνίες, όπως η σύμβαση για τη βιολογική ποικιλότητα, η σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή και η σύμβαση της Στοκχόλμης για τους έμμονους οργανικούς ρύπους, καθώς και η κύρωση από μέρους μας της Σύμβασης της Μιναμάτα για τον υδράργυρο, επηρεάζει επίσης και μια σειρά από θέματα που έχουν αποτελέσει αντικείμενο αποφάσεων της ΔΕΦ. 8 9 10 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, ΕΕ L 206 της 22.7.1992, σ. 7. ΕΕ L 61 της 3.3.1997, σ. 1. Οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 2008, περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον. EL 4 EL

3.2. Επιμέρους θέματα πολιτικής 3.2.1. Εμπορική φαλαινοθηρία, παράκτια φαλαινοθηρία μικρής κλίμακας και κριτήρια για επιστημονικές άδειες Η ΔΕΦ είναι υπεύθυνη για το ρυθμιστικό πλαίσιο της φαλαινοθηρίας για εμπορικούς σκοπούς και το 1982 αποφάσισε να επιβληθεί μορατόριουμ στην εμπορική θήρευση όλων των ειδών και πληθυσμών φαλαινών από το 1986 και μετά. Η Νορβηγία και η Ισλανδία δεν δεσμεύονται από το μορατόριουμ καθώς έχουν διατυπώσει επ αυτού ένσταση 11 και επιφύλαξη 12, αντίστοιχα. Έως και σήμερα εξακολουθούν να θηρεύουν φάλαινες για εμπορικούς σκοπούς 13. Οι δύο αυτές χώρες έχουν θεσπίσει δικά τους όρια αλίευσης, αλλά παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τα αλιεύματά τους και συναφή επιστημονικά δεδομένα στην Επιτροπή. Τόσο η Νορβηγία όσο και η Ισλανδία υποστηρίζουν ότι καθορίζουν τα όρια αλίευσής τους βάσει της αναθεωρημένης διαχειριστικής διαδικασίας που κατάρτισε η ΔΕΦ για τον καθορισμό βιώσιμων ορίων αλίευσης για την εμπορική φαλαινοθηρία. Η αυστηρή εφαρμογή της διαχειριστικής διαδικασίας κατά τον τρόπο που συνιστά η επιστημονική επιτροπή αποτελεί καθοριστικό παράγοντα προκειμένου να αποφεύγεται ο καθορισμός υπερβολικών ορίων αλίευσης. Η Ιαπωνία δεσμεύεται από το μορατόριουμ στην εμπορική φαλαινοθηρία αλλά χορηγεί ειδικές άδειες βάσει του άρθρου VIII της ΔΣΡΦ το οποίο επιτρέπει τη θανάτωση, θήρευση και κατεργασία φαλαινών για «σκοπούς επιστημονικής έρευνας, υποκείμενη σε περιορισμούς, αναφορικά με τον αριθμό και υποκείμενη σε όποιους άλλους όρους μπορεί να θεωρήσει κατάλληλους η Συμβαλλόμενη Κυβέρνηση». Ωστόσο, το 2014 το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το κύριο πρόγραμμα «επιστημονικής φαλαινοθηρίας» της Ιαπωνίας ήταν παράνομο, καθώς δεν διέθετε επαρκή επιστημονική ποιότητα που να στοιχειοθετεί ότι διεξάγεται αμιγώς «για σκοπούς επιστημονικής έρευνας» 14. Επίσης, δεν καταδείχθηκε η αναγκαιότητα της θανατηφόρου δειγματοληψίας προκειμένου να επιτευχθούν οι προβαλλόμενοι επιστημονικοί στόχοι. Εντούτοις, το 2016 η Ιαπωνία προέβη σε επανέναρξη των δραστηριοτήτων «επιστημονικής» φαλαινοθηρίας στην Ανταρκτική, τις οποίες και συνέχισε το 2017 στη βάση ενός νέου προγράμματος και χωρίς να τηρήσει την αναθεωρημένη διαδικασία εξέτασης των αδειών φαλαινοθηρίας που προβλέπεται στις σχετικές αποφάσεις της ΔΕΦ 15, επί των οποίων η Ιαπωνία διατύπωσε ένσταση. Παρά τη συνέχιση της φαλαινοθηρίας από αυτές τις χώρες, το μορατόριουμ στην εμπορική φαλαινοθηρία έχει συμβάλει στην προστασία των φαλαινών τα τελευταία τριάντα χρόνια. Παρ όλ αυτά, οι πληθυσμοί πολλών ειδών φάλαινας παραμένουν αποδεκατισμένοι εξαιτίας και ενός αυξανόμενου αριθμού απειλών που δεν σχετίζονται με τη φαλαινοθηρία, όπως η εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία, οι προσκρούσεις σε πλοία, η ρύπανση, 11 12 13 14 15 Το άρθρο V παράγραφος 3 της Σύμβασης επιτρέπει στις συμβαλλόμενες κυβερνήσεις να υποβάλλουν ένσταση για οποιαδήποτε τροποποίηση του προσαρτήματος, αποτέλεσμα της οποίας είναι να μην δεσμεύονται από την εν λόγω τροποποίηση. Η Ισλανδία αποχώρησε από την ΔΕΦ το 1992 για να προσχωρήσει εκ νέου το 2002 διατυπώνοντας επιφύλαξη επί του μορατόριουμ. Ένσταση επί του μορατόριουμ έχει υποβάλει και η Ρωσική Ομοσπονδία, χωρίς ωστόσο να την έχει ασκήσει στην πράξη. Σκέψεις 227 & 245 της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της 31ης Μαρτίου 2014, Φαλαινοθηρία στην Ανταρκτική (Αυστραλία κατά Ιαπωνίας: με παρεμβαίνουσα τη Νέα Ζηλανδία). Απόφαση 2014-5 της ΔΕΦ σχετικά με την άσκηση φαλαινοθηρίας μετά από χορήγηση ειδικής άδειας και απόφαση 2016-2 της ΔΕΦ σχετικά με τη βελτίωση της διαδικασίας εξέτασης για την άσκηση φαλαινοθηρίας μετά από χορήγηση ειδικής άδειας. Η Ιαπωνία διατύπωσε ένσταση επί αυτών των δύο αποφάσεων θεωρώντας ότι «έχουν στόχο να περιορίσουν αδικαιολόγητα την υλοποίηση των προγραμμάτων επιστημονικής έρευνας της Ιαπωνίας ανεξαρτήτως επιστημονικής αξίας και κατά τρόπο που δεν συνάδει με τη Σύμβαση». EL 5 EL

συμπεριλαμβανομένου του υποθαλάσσιου θορύβου, η υποβάθμιση των οικοτόπων κ.λπ. Η αποφυγή της πίεσης που ασκεί η εμπορική θήρευση παραμένει επομένως σημαντική προϋπόθεση για την ανάκαμψη αυτών των πληθυσμών. Κατά συνέπεια, η γενική απαγόρευση της εμπορικής φαλαινοθηρίας που αποφασίστηκε στο πλαίσιο της ΔΕΦ θα πρέπει να διατηρηθεί. Συνάδει με τις πολιτικές της ΕΕ και αποτελεί απαίτηση της ΕΕ. Η Ιαπωνία επιδίωξε επίσης να πείσει την ΔΕΦ να εγκρίνει μια νέα κατηγορία φαλαινοθηρίας, την παράκτια φαλαινοθηρία μικρής κλίμακας 16, η οποία στην πράξη θα είχε ως αποτέλεσμα την μερική άρση του μορατόριουμ στην εμπορική φαλαινοθηρία. Η ΕΕ θα πρέπει να αντιταχθεί σε προτάσεις για την καθιέρωση νέων κατηγοριών φαλαινοθηρίας και να στηρίξει την κρίση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου 17 σύμφωνα με την οποία βάσει της ΔΣΡΦ η φαλαινοθηρία διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες: εμπορική φαλαινοθηρία και φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών (που καλύπτονται αμφότερες από το προσάρτημα) και φαλαινοθηρία μετά από χορήγηση ειδικής άδειας κατά το άρθρο VIII. Έτσι, δεν θα δημιουργηθούν «παραθυράκια» στην απαγόρευση της εμπορικής φαλαινοθηρίας και θα αποτραπεί η εφαρμογή αυτής της πρακτικής κοντά στα ύδατα της ΕΕ. Όσον αφορά την «επιστημονική» φαλαινοθηρία, η ΕΕ θα πρέπει να παραμείνει σταθερή στη θέση ότι το άρθρο VIII που επιτρέπει τη φαλαινοθηρία μετά από χορήγηση ειδικής άδειας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογηθεί οποιαδήποτε μορφή φαλαινοθηρίας που ασκείται πρωτίστως για εμπορικούς σκοπούς. Η κατάχρηση του άρθρου αντιβαίνει στο πνεύμα του μορατόριουμ και στη βούληση της ΔΕΦ όπως αυτή έχει εκφραστεί στο πλαίσιο διαφόρων αποφάσεων. Οι προτάσεις για έκδοση ειδικών αδειών, για να γίνουν δεκτές από την ΕΕ ως σύννομες βάσει του άρθρου VIII, θα πρέπει να πληρούν τα κριτήρια που καθόρισε το Διεθνές Δικαστήριο στην απόφασή του της 31ης Μαρτίου 2014 σχετικά με τη φαλαινοθηρία στην Ανταρκτική. Τούτο προϋποθέτει αυστηρή συμμόρφωση με την απόφαση 2014-5 σχετικά με την άσκηση φαλαινοθηρίας μετά από χορήγηση ειδικής άδειας, η οποία προβλέπει ότι για την έκδοση ειδικής άδειας θα πρέπει να πληρούνται σωρευτικά δύο συνθήκες: ότι η θανατηφόρος δειγματοληψία συνιστά «επιστημονική έρευνα» και ότι γίνεται μόνο «για τους σκοπούς» της έρευνας αυτής. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η επιστημονική επιτροπή θα πρέπει να έχει τη βεβαιότητα ότι το συμβαλλόμενο μέρος που επιθυμεί να εκδώσει ειδικές άδειες έχει καταδείξει ότι οι προσδοκώμενες εκροές του έργου μπορούν να θεωρηθούν δικαιολογημένα ως επιστημονική έρευνα, ότι έχει εξετάσει προσεκτικά κατά πόσο ο στόχος της έρευνας θα μπορούσε να επιτευχθεί με τη χρήση μη θανατηφόρου φαλαινοθηρίας, ότι έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τούτο δεν είναι εφικτό και ότι έχει καταδείξει ότι το μέγεθος του προτεινόμενου δείγματος σχετίζεται αυστηρά με τις επιστημονικές ανάγκες και δεν είναι μεγαλύτερο από αυτό που ευλόγως δικαιολογεί ο επιστημονικός στόχος. Επίσης, η ΕΕ θα πρέπει να προωθήσει την άποψη, η οποία έγινε εν τέλει αποδεκτή από όλους τους διαδίκους στην υπόθεση του Διεθνούς Δικαστηρίου, ότι η ΔΕΦ νομιμοποιείται να μετάσχει στον διάλογο σχετικά με τη φαλαινοθηρία μετά από χορήγηση ειδικής άδειας. Η ΕΕ θα πρέπει επομένως να συνεχίσει να προωθεί θέσεις που διασφαλίζουν ότι, προτού εκδοθεί, κάθε ειδική άδεια θα εξετάζεται από την επιστημονική επιτροπή της ΔΕΦ και από την ίδια τη ΔΕΦ και ότι συμμορφώνεται με τις συστάσεις που διατυπώνονται επί αυτής. 16 17 Η παράκτια φαλαινοθηρία μικρής κλίμακας είναι ένας τύπος φαλαινοθηρίας που χαρακτηρίζεται από τη χρήση μικρών σκαφών για τη θήρευση φαλαινών (ρυγχοφαλαινών και άλλων μικρόσωμων ειδών φάλαινας) στο πλαίσιο ημερήσιων εξόδων σε διεθνή ύδατα για εμπορικούς σκοπούς. Η Ιαπωνία επιδιώκει τον καθορισμό ορίων αλίευσης για την άσκηση παράκτιας φαλαινοθηρίας μικρής κλίμακας από κοινότητες οι οποίες, όπως διατείνεται, έχουν έρθει σε δυσχερή θέση λόγω του μορατόριουμ. Σκέψεις 229 και 230 της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της 31ης Μαρτίου 2014. EL 6 EL

3.2.2. Διατήρηση Το 1946 η ΔΣΡΦ ήταν μεταξύ των πρώτων διεθνών συμφωνιών στις οποίες έγινε σύνδεση των εννοιών της διατήρησης και της βιώσιμης εκμετάλλευσης. Με την πάροδο του χρόνου, οι επιπτώσεις των απειλών που δεν σχετίζονται με τη φαλαινοθηρία και των ανησυχιών σε θέματα διατήρησης αυξήθηκαν και πλέον συγκαταλέγονται στις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ΔΕΦ. Το 2003 συστάθηκε επιτροπή για τη διατήρηση, η οποία συνεργάζεται στενά με την επιστημονική επιτροπή με στόχο την αντιμετώπιση μιας σειράς απειλών για τις φάλαινες και τους οικοτόπους τους. Το 2016 η ΔΕΦ, με την υποστήριξη των συμβαλλομένων κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΕ στη βάση συντονισμένης θέσης της ΕΕ, ενέκρινε νέο στρατηγικό σχέδιο 18, συνοδευόμενο από πρόγραμμα εργασίας, στο οποίο προσδιορίζονται οι κυριότερες απειλές για τα κητοειδή (προσκρούσεις σε πλοία, θαλάσσια απορρίμματα, παρεμπίπτουσα αλίευση, ήχοι ανθρωπογενούς προέλευσης, χημική ρύπανση και κλιματική αλλαγή) καθώς και οι δράσεις προτεραιότητας (παρατήρηση φαλαινών σε βιώσιμη βάση, σχέδια διαχείρισης για τη διατήρηση των φαλαινών, καταφύγια, συλλογή δεδομένων και υποβολή εκθέσεων). Επίσης, δίνεται εκ νέου ιδιαίτερη έμφαση στη συμβολή των φαλαινών και άλλων κητοειδών στη ρύθμιση των οικοσυστημάτων και στις υπηρεσίες οικοσυστήματος που παρέχουν στο οικοσύστημα τόσο κατά τη ζωή τους όσο και με το θάνατό τους. Η ΕΕ θα πρέπει να στηρίξει την περαιτέρω ανάπτυξη της αυξανόμενης ενασχόλησης της ΔΕΦ με τη διατήρηση, κάτι που συνάδει με την πολιτική και τη νομοθεσία της ΕΕ. Στο πλαίσιο της σταθερής δέσμευσης της πολιτικής της υπέρ της διατήρησης, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει όλες τις προτάσεις για δημιουργία καταφυγίων φαλαινών 19. Οι προτάσεις αυτές προϋποθέτουν την έγκριση τροποποιήσεων του προσαρτήματος με πλειοψηφία τριών τετάρτων. Για την εξασφάλιση μιας τέτοιας πλειοψηφίας απαιτούνται προπαρασκευαστικές συζητήσεις με τις συμβαλλόμενες κυβερνήσεις που συνήθως ψηφίζουν κατά των καταφυγίων. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν την ενίσχυση της διαφάνειας εισηγούμενα την παράθεση των διατάξεων του προσαρτήματος που αφορούν τα καταφύγια σε ξεχωριστό τμήμα που θα φέρει ομώνυμο τίτλο 20. Ομοίως, στήριξης θα πρέπει να τύχουν και οι προτάσεις της ΔΕΦ που αποσκοπούν στη βελτίωση της ευζωίας των φαλαινών. Οι εργασίες που αφορούν την ευζωία μπορεί να καλύπτουν ενδεικτικά τις εμπλοκές σε αλιευτικά εργαλεία, τις προσκρούσεις σε πλοία, τις μαζικές προσαράξεις, την παρατήρηση φαλαινών, την ηχορύπανση, τη βελτίωση των μεθόδων θανάτωσης και ευθανασίας κ.λπ. Τα τελευταία χρόνια η ΔΕΦ άρχισε να ασχολείται με ζητήματα που σχετίζονται με τις ασθένειες των κητοειδών, ιδίως δε με όσες μπορεί να σχετίζονται με ανθρώπινες δραστηριότητες και όσες μπορεί να είναι μεταδοτικές από τα ζώα στον άνθρωπο και αντίστροφα, οι οποίες θα μπορούσαν να συνιστούν κίνδυνο για τους αυτόχθονες πληθυσμούς που θηρεύουν φάλαινες για την επιβίωσή τους, ως συνέπεια της κατανάλωσης προϊόντων φάλαινας που προέρχονται από θηρευτικές δραστηριότητες που δεν ασκούνται για 18 19 20 https://iwc.int/private/downloads/yttnwzz21voapzrjvtqgng/cc_strategicplan2016_26_final.pdf Επί του παρόντος, η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας έχει ορίσει δύο καταφύγια το καταφύγιο του Ινδικού Ωκεανού και το καταφύγιο του Νότιου Ωκεανού τα οποία αμφότερα απαγορεύουν την εμπορική φαλαινοθηρία. Τα τελευταία χρόνια έχει υποβληθεί κατ επανάληψη πρόταση στη ΔΕΦ για ένα ακόμη καταφύγιο στον Νότιο Ατλαντικό, αλλά έως τώρα δεν έχει εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία των τριών τετάρτων. Επί του παρόντος, οι διατάξεις αυτές συμπεριλαμβάνονται στο τμήμα III του προσαρτήματος με τίτλο «Σύλληψη». EL 7 EL

εμπορικούς σκοπούς. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να στηρίζουν τις σχετικές συζητήσεις, εφόσον έχουν επιστημονική βάση και εφόσον η ενασχόληση της ΔΕΦ με τα θέματα αυτά προσδίδει προστιθέμενη αξία στις εργασίες που διεξάγονται σε άλλα φόρουμ. 3.2.3. Φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών Το θέμα της φαλαινοθηρίας που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών 21 καλύπτεται σε διαδοχικά προσαρτήματα και η ρύθμισή του αποτελεί θεμελιώδες και αναπόσπαστο μέρος των καθηκόντων που ασκεί η ΔΕΦ, η οποία καθορίζει τα όρια αλίευσης κάθε έξι χρόνια (η επόμενη φορά θα είναι το 2018). Στη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών δεν έχει επιβληθεί μορατόριουμ, δεδομένου ότι δεν συνιστά εμπορική φαλαινοθηρία. Οι εθνικές κυβερνήσεις οφείλουν να παρέχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν τις ανάγκες των αυτοχθόνων πληθυσμών τους με τη μορφή μιας «κατάστασης αναγκών», στην οποία παρατίθενται αναλυτικά οι πτυχές της θηρευτικής δραστηριότητας, των προϊόντων της και της διανομής τους που σχετίζονται με τις πολιτισμικές επιταγές, τις ανάγκες επιβίωσης και τις διατροφικές ανάγκες. Η επιστημονική επιτροπή γνωμοδοτεί σχετικά με τον βιώσιμο χαρακτήρα των προτεινόμενων θηρευτικών δραστηριοτήτων και τα ασφαλή όρια αλίευσης, και η ΔΕΦ, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση αναγκών και τη γνώμη της επιστημονικής επιτροπής, καθορίζει τα όρια αλίευσης για κάθε θηρευτική δραστηριότητα. Το ζήτημα αυτό, ωστόσο, αποδεικνύεται συχνά ιδιαίτερα ακανθώδες, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο ΔΕΦ. Σε αυτό συμβάλλει και το γεγονός ότι το προσάρτημα αναγνωρίζει ότι τα αλιεύματα από τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών προορίζονται για την κάλυψη των αναγκών επιβίωσης των αυτοχθόνων κατοίκων 22, χωρίς ωστόσο να παρέχει ορισμό τους. Η διατύπωση ενός τέτοιου ορισμού είναι ένα ιδιαιτέρως ευαίσθητο θέμα, δεδομένης της πολυπλοκότητας των αντιλήψεων, της ποικιλομορφίας των θηρευτικών δραστηριοτήτων και των ιδιαιτεροτήτων των κοινοτήτων που θα πρέπει να καλύπτει. Η ΕΕ ως σύνολο και η Δανία εξ ονόματος της Γροιλανδίας ανέλαβαν σημαντικές πρωτοβουλίες για την εκτόνωση της έντασης στο θέμα της φαλαινοθηρίας που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών. Το 2014 η ΔΕΦ εξέδωσε την απόφαση 2014-1 σχετικά με την ανάγκη να ρυθμιστεί μελλοντικά η φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών μέσω μιας πιο συνεπούς και μακροπρόθεσμης προσέγγισης. Η απόφαση καλούσε επίσης την επιστημονική επιτροπή και την υποεπιτροπή για τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών να αναλάβουν συγκεκριμένα καθήκοντα 23 πριν από τον επόμενο γύρο καθορισμού ποσοστώσεων του 2018 προκειμένου να διαμορφωθεί μια πιο σταθερή βάση για τον καθορισμό των ορίων αλίευσης. Πέραν της απόφασης 2014/1, εμπειρογνώμονες από διάφορους χώρους, μεταξύ των οποίων εκπρόσωποι των κοινοτήτων που ασκούν φαλαινοθηρία για την επιβίωσή τους, συζήτησαν την έννοια των αναγκών επιβίωσης σε συνάρτηση με τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών 24. Οι εμπειρογνώμονες αυτοί εισηγήθηκαν τη βελτίωση της κατανόησης των 21 22 23 24 Φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών είναι η θήρευση φαλαινών που ασκείται από αυτόχθονες πληθυσμιακές ομάδες που επιδίδονται κατά παράδοση στη φαλαινοθηρία και θηρεύουν φάλαινες για την επιβίωσή τους. Προσάρτημα, παράγραφος 13 στοιχείο α). Τα καθήκοντα αυτά συνίσταντο στην ολοκλήρωση των εργασιών σχετικά με τους αλγόριθμους ορίου πληγμάτων (Strike Limit Algorithm SLA) για τις θηρευτικές δραστηριότητες στη Γροιλανδία, την ικανοποίηση αιτημάτων για την παροχή τυποποιημένων καταστάσεων αναγκών, καθώς και την καλύτερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ των αναγκών και των καταναλωτικών προτύπων, αλλά και σχετικά με μια πρόταση για την επικαιροποίηση του προσαρτήματος ώστε να περιλαμβάνει την προσέγγιση των SLA. Σύνοδος εργασίας εμπειρογνωμόνων για τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών, Maniitsoq/Γροιλανδία, 2015. EL 8 EL

δικαιωμάτων, την αναβάθμιση του ρόλου των αυτοχθόνων πληθυσμών στη ΔΕΦ και τη διασύνδεση της ΔΕΦ με άλλα σχετικά φόρουμ. Πρότειναν επίσης να αντικατασταθούν οι «καταστάσεις αναγκών», οι οποίες έκριναν ότι περιορίζουν το δικαίωμα των αυτοχθόνων πληθυσμών στη χρήση των πόρων τους, από ένα λιγότερο απαιτητικό έγγραφο. Τέλος, πρότειναν τη βελτίωση της διαδικασίας και του χρονοδιαγράμματος για την εξέταση των ορίων αλίευσης για τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών μετά το 2018. Στο πλαίσιο της ΔΕΦ 66, τον Οκτώβριο του 2016, η ΕΕ και οι συμβαλλόμενες κυβερνήσεις των κρατών μελών της στήριξαν επιτυχώς, σε γενικές γραμμές, την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών στο πλαίσιο των εργασιών της ΔΕΦ, καθώς και την πρόταση των εμπειρογνωμόνων για βελτίωση της διαδικασίας καθορισμού των ορίων αλίευσης για τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών. Ωστόσο, υπήρξε διαφωνία ως προς την αντικατάσταση του όρου «κατάσταση αναγκών». Ως αποτέλεσμα, στο πλαίσιο της ΔΕΦ 66 συμφωνήθηκε ότι η ομάδα εργασίας για τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών θα πρέπει να εξετάσει περαιτέρω τα ζητήματα αυτά και να υποβάλλει σχετικές εισηγήσεις, όπως προβλέπεται, στη ΔΕΦ 67 το 2018. Από την άποψη αυτή, θα είναι σημαντικό τα δύο κράτη μέλη της ΕΕ που έχουν τον ενεργότερο ρόλο στις συζητήσεις επί των εν λόγω ζητημάτων να συνεργαστούν προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι εισηγήσεις προς τη ΔΕΦ 67 θα μπορούν να τύχουν υποστήριξης από το σύνολο της ΕΕ. Σε σχέση με τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών, η ΕΕ έχει μακρά προϊστορία στην προώθηση του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου παντού στον κόσμο και έχει θεσπίσει ευρύ φάσμα πολιτικών που έχουν εφαρμογή για τους αυτόχθονες πληθυσμούς 25. Για να επιδείξει την υποστήριξή της για μια προσέγγιση που βασίζεται στα δικαιώματα, η ΕΕ θα μπορούσε να ακολουθήσει τις συστάσεις των εμπειρογνωμόνων 26 και να προτείνει την έκδοση απόφασης σχετικά με τη σημασία που έχουν για τη ΔΕΦ οι πρόσφατες εξελίξεις στα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών, αλλά και να ενθαρρύνει τη διερεύνηση μηχανισμών για την αναβάθμιση της ιδιότητας με την οποία παρίστανται οι εκπρόσωποι των αυτοχθόνων πληθυσμών στις συνεδριάσεις της ΔΕΦ. Η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο διεύρυνσης των προτεινόμενων τροποποιήσεων του προσαρτήματος ώστε στο πλαίσιο της ΔΕΦ 67 ο αγγλικός όρος «aborigines» να αντικατασταθεί από τον όρο «indigenous peoples». Οι υπόλοιπες συστάσεις σχετικά με τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών, ήτοι η ανάθεση της εκπόνησης έρευνας όσον αφορά τις πράξεις που διέπουν τα εν λόγω δικαιώματα, η πρόσκληση του ειδικού εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών στις συνεδριάσεις της ΔΕΦ σε τακτική βάση, ο διορισμός εκπροσώπου της ΔΕΦ προκειμένου να παραστεί σε σύνοδο του μόνιμου φόρουμ των 25 26 Η ΕΕ υποστήριξε την έκδοση της διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών (ΓΣΗΕ 61/295) στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών του 2007 και του τελικού εγγράφου (ΓΣΗΕ 69/2) της Παγκόσμιας Διάσκεψης για τους αυτόχθονες πληθυσμούς που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ολομέλειας υψηλού επιπέδου της ΓΣΗΕ του 2014. Και στα δύο έγγραφα τονίζεται το δικαίωμα των αυτοχθόνων πληθυσμών στους πόρους που χρησιμοποιούν κατά παράδοση και στην ανάγκη τα κράτη να προστατεύουν τα δικαιώματα αυτά, καθώς και να συνεργάζονται και να διαβουλεύονται με τους αυτόχθονες πληθυσμούς. Στις 15 Μαΐου 2017 το Συμβούλιο της ΕΕ εξέδωσε συμπεράσματα (έγγρ. 8814/17, 15 Μαΐου 2017) στα οποία επαναβεβαιώνει τη στήριξή του για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών και αναγνωρίζει ότι υπάρχει περιθώριο να εφαρμοστεί το εν λόγω πλαίσιο πολιτικής πιο αποτελεσματικά κατά την πολυμερή συνεργασία, κυρίως μέσω της περαιτέρω εντατικοποίησης των ευκαιριών για διάλογο και διαβούλευση σε όλα τα επίπεδα συνεργασίας της ΕΕ. Συστάσεις 2 και 6 στη σελίδα 21 του εγγράφου IWC/66/ASW Rep01. EL 9 EL

Ηνωμένων Εθνών σχετικά με ζητήματα των αυτοχθόνων και η διερεύνηση των δυνητικών οφελών που θα απέφερε η συμμετοχή της γραμματείας στη διοργανική ομάδα υποστήριξης σχετικά με ζητήματα των αυτοχθόνων, έχουν μάλλον δυσανάλογο χαρακτήρα για έναν μικρό οργανισμό, που μόνο τέσσερα από τα μέλη του ασκούν φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών. Η παροχή ουσιαστικής πληροφόρησης στη ΔΕΦ σχετικά με τις πτυχές αυτές μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματικά και με μικρότερο κόστος εάν βασιστεί σε στοιχεία που παρέχουν οι οικείες συμβαλλόμενες κυβερνήσεις και οι αντιπρόσωποι κοινοτήτων που ασκούν φαλαινοθηρία για την επιβίωσή τους. Στο πλαίσιο της προώθησης μιας προσέγγισης που βασίζεται στα δικαιώματα, η ΕΕ θα πρέπει να έχει υπόψη ότι τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών δεν είναι απόλυτα και ότι μπορεί να θιγούν από μέτρα που δικαιολογούνται ευλόγως και αντικειμενικώς. Για παράδειγμα, η υποβολή στοιχείων προς υποστήριξη αιτημάτων σχετικά με τα όρια αλίευσης για τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών δικαιολογείται ευλόγως και αντικειμενικώς στο πλαίσιο του καθήκοντος της ΔΕΦ να καθορίζει όρια αλίευσης για τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών με γνώμονα την κάλυψη των αναγκών επιβίωσης των αυτοχθόνων πληθυσμών. Ο περιορισμός των ποσοστώσεων για τη φαλαινοθηρία που αποσκοπεί στην επιβίωση των αυτοχθόνων πληθυσμών λόγω ανησυχιών σχετικά με τον βιώσιμο χαρακτήρα της θηρευτικής δραστηριότητας μπορεί επίσης να δικαιολογείται ευλόγως και αντικειμενικώς στο πλαίσιο της αποστολής της ΔΕΦ που συνίσταται στη διαχείριση των παγκόσμιων πληθυσμών των φαλαινών σε παγκόσμιο επίπεδο. 3.3. Θεσμικά θέματα Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την ιδιότητα του παρατηρητή, οι θέσεις που πρέπει να ληφθούν εξ ονόματος της Ένωσης στο πλαίσιο της ΔΕΦ εκφράζονται από τα κράτη μέλη, τα οποία ενεργούν από κοινού για την προάσπιση των συμφερόντων της Ένωσης, κατά τον τρόπο που προάγει καλύτερα την αναγνώριση της ΕΕ και με την επιφύλαξη των διατάξεων της Συνθήκης που αφορούν την εκπροσώπηση της ΕΕ. Αν και δεν θεωρείται πιθανό ότι οι προσπάθειες της σημερινής ιαπωνικής προεδρίας της ΔΕΦ για έναρξη διαλόγου με θέμα «Η μελλοντική πορεία της ΔΕΦ» θα έχουν ως αποτέλεσμα να διατυπωθούν προτάσεις για τροποποιήσεις της Σύμβασης, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να αξιοποιήσουν κάθε ευκαιρία που θα παρουσιαστεί για την προώθηση του σκοπού της απόκτησης της ιδιότητας του μέλους από την ΕΕ. Επειδή η ΕΕ δεν έχει την ιδιότητα του μέλους, καθίσταται ακόμα πιο σημαντικό τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν στον μέγιστο βαθμό το συλλογικό βάρος τους για να προασπίζουν τις θέσεις της ΕΕ στη ΔΕΦ, σύμφωνα με την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας που εκφράζεται στο άρθρο 4 παράγραφος 3 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και με την αρχή της ενιαίας εξωτερικής εκπροσώπησης της ΕΕ, Η ύπαρξη ενιαίας θέσης από την ΕΕ είναι επίσης αναγκαία για τον λόγο ότι αποτελεί προϋπόθεση για την εξασφάλιση συναίνεσης ή ομοφωνίας στους κόλπους της ΔΕΦ, που έχει ιδιαίτερη σημασία ενόψει της κρίσης του Διεθνούς Δικαστηρίου ότι οι αποφάσεις της ΔΕΦ μπορεί να έχουν βαρύτητα για την ερμηνεία της Σύμβασης ή του προσαρτήματος εάν εκδίδονται συναινετικά ή με ομόφωνη ψήφο 27. Προϋπόθεση για τη μεγιστοποίηση του συλλογικού βάρους της ΕΕ αποτελεί να είναι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ συμβαλλόμενες κυβερνήσεις της ΔΕΦ και να είναι σε θέση να ψηφίζουν επί των τροποποιήσεων του προσαρτήματος και άλλων αποφάσεων. Επί του παρόντος, εικοσιπέντε κράτη μέλη της ΕΕ είναι συμβαλλόμενες κυβερνήσεις της ΔΕΦ και είναι σημαντικό τα τρία κράτη μέλη που είτε δεν είναι ακόμη (Μάλτα και Λετονία) είτε δεν είναι 27 Σκέψη 46 της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της 31ης Μαρτίου 2014. EL 10 EL

πλέον (Ελλάδα) να προσχωρήσουν το ταχύτερο δυνατό. Ομοίως, είναι αναγκαίο όλα τα κράτη μέλη να καταβάλλουν εμπρόθεσμα τις τακτικές συνεισφορές τους προκειμένου να έχουν δικαίωμα ψήφου 28. Δεν είναι απαραίτητο να στέλνουν όλα τα κράτη μέλη εθνικούς αντιπροσώπους από τις πρωτεύουσές τους στις συνεδριάσεις της ΔΕΦ προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η επιρροή της ΕΕ ως συνόλου, καθώς μπορεί να δοθεί σχετική πληρεξουσιότητα σε μέλη του προσωπικού των τοπικών πρεσβειών. Εναλλακτικά, εάν ένα κράτος μέλος δεν διαθέτει αντιπροσώπευση σε χώρα που φιλοξενεί συνεδρίαση της ΔΕΦ και σύμφωνα με την πρακτική που υιοθετείται στο πλαίσιο άλλων νομικά δεσμευτικών συμφωνιών, η αρμόδια εθνική αρχή μπορεί να δώσει πληρεξουσιότητα σε μέλος της αντιπροσωπείας άλλου κράτους μέλους πριν από τη συνεδρίαση. Το καθήκον της καλόπιστης συνεργασίας συνεπάγεται ότι τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να ψηφίζουν το ένα εναντίον του άλλου και ότι θα πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να συμφωνούν σε κοινή θέση. Δεδομένου ότι η ΔΣΡΦ αριθμεί ογδόντα επτά συμβαλλόμενες κυβερνήσεις, ο αριθμός των εικοσιδύο κρατών μελών που έχουν σήμερα δικαίωμα ψήφου αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο του συνόλου των μελών της ΔΕΦ με δικαίωμα ψήφου. Ως εκ τούτου, τόσο οι βασικές αρχές πολιτικής όσο και η ισχύς του δικαιώματος ψήφου υπαγορεύουν την ανάγκη να συμφωνήσει η ΕΕ ως σύνολο επί των προτάσεων της ΔΕΦ πολύ πριν από τις συνεδριάσεις της ΔΕΦ. 4. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ 4.1. Διαδικαστική νομική βάση Το άρθρο 218 παράγραφος 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) προβλέπει την έκδοση αποφάσεων για τον καθορισμό «των θέσεων που θα πρέπει να ληφθούν, εξ ονόματος της Ένωσης, σε όργανο που συνιστάται από δεδομένη συμφωνία, όταν το εν λόγω όργανο καλείται να θεσπίσει πράξεις που παράγουν έννομα αποτελέσματα, με εξαίρεση τις πράξεις που συμπληρώνουν ή τροποποιούν το θεσμικό πλαίσιο της συμφωνίας». Το άρθρο 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ εφαρμόζεται ανεξάρτητα από το αν η Ένωση είναι μέλος του σχετικού οργάνου ή συμβαλλόμενο μέρος στη σχετική συμφωνία 29. Η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας είναι όργανο το οποίο έχει συσταθεί από συμφωνία, εν προκειμένω τη διεθνή σύμβαση για τη ρύθμιση της φαλαινοθηρίας. Οι πράξεις που η ΔΕΦ καλείται να θεσπίσει συνιστούν πράξεις που παράγουν έννομα αποτελέσματα. Οι προβλεπόμενες πράξεις μπορούν εν δυνάμει να επηρεάσουν αποφασιστικά το περιεχόμενο της νομοθεσίας της ΕΕ (βλ. τμήμα 3.1 ανωτέρω). Οι προβλεπόμενες πράξεις δεν συμπληρώνουν ούτε τροποποιούν το θεσμικό πλαίσιο της συμφωνίας. Συνεπώς, η διαδικαστική νομική βάση για την προτεινόμενη απόφαση είναι το άρθρο 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ. 4.2. Ουσιαστική νομική βάση Στο πλαίσιο της ΔΕΦ, πρωταρχικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί η εξασφάλιση αποτελεσματικού διεθνούς ρυθμιστικού πλαισίου για τη διατήρηση και διαχείριση των αποθεμάτων φαλαινών, το οποίο θα εγγυάται σημαντική βελτίωση της κατάστασης 28 29 Επί του παρόντος, έχουν ανασταλεί τα δικαιώματα ψήφου 3 κρατών μελών ενώ σε μια περίπτωση οφείλονται εισφορές για διάστημα 3 ετών. Υπόθεση C-399/12, Γερμανία κατά Συμβουλίου (ΔΟΑΟ), ECLI:EU:C:2014:2258, σκέψη 64. EL 11 EL

διατήρησης των φαλαινών και άλλων κητοειδών και θα θέτει όλες τις φαλαινοθηρικές δραστηριότητες μελών της ΔΕΦ υπό τον έλεγχο της ΔΕΦ. Στις προηγούμενες προτάσεις, ο βασικός στόχος και το περιεχόμενο της προβλεπόμενης πράξης κρίθηκε ότι αφορούσαν κατά κύριο λόγο το περιβάλλον και, ως εκ τούτου, χρησιμοποιήθηκε η ουσιαστική νομική βάση του άρθρου 191 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, ενώ το άρθρο 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ δεν συμπεριλήφθηκε στην προτεινόμενη νομική βάση της απόφασης σχετικά με τη θέση της Ένωσης στη ΔΕΦ (βλ. επίσης COM(2011)495 και COM(2008)711). Προτείνεται, προς το παρόν, να προταθεί η ίδια νομική βάση με το 2008 και το 2011. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η οριοθέτηση του άρθρου 191 παράγραφος 1 και του άρθρου 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ αποτελεί αντικείμενο ορισμένων εκκρεμών υποθέσεων του Δικαστηρίου 30. Η εν λόγω πρόταση για την ουσιαστική νομική βάση δεν θίγει ουδαμώς την αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πεδίο των θαλάσσιων πόρων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 3 παράγραφος 1 στοιχείο δ) της Συνθήκης, σε συνδυασμό με το άρθρο 38 και το παράρτημα Ι αυτής, και συνεπώς, στο πεδίο όλων των ζώντων υδρόβιων πόρων στο πλαίσιο της κοινής αλιευτικής πολιτικής, η οποία ασκείται σύμφωνα με τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 1380/2013 31. Η εν λόγω προσέγγιση δεν δημιουργεί προηγούμενο για τυχόν μελλοντικές διαπραγματεύσεις σχετικές με τη διατήρηση και τη διαχείριση των έμβιων υδρόβιων πόρων που υπάγονται στον εν λόγω κανονισμό και, ειδικότερα, η προσέγγιση αυτή ενδέχεται να χρειαστεί να προσαρμοστεί βάσει της έκβασης των σχετικών εκκρεμών υποθέσεων του Δικαστηρίου που αφορούν την οριοθέτηση των άρθρων 191 παράγραφος 1 και 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ. 4.3. Συμπέρασμα Προς το παρόν, το άρθρο 191 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ θα πρέπει να αποτελέσουν τη νομική βάση της προτεινόμενης απόφασης. 30 31 Υποθέσεις C-626/15 και C-659/16, Επιτροπή κατά Συμβουλίου (υποθέσεις σχετικά με τη Θάλασσα του Weddell). Βλ. επίσης αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως στην υπόθεση C-683/16. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1380/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με την κοινή αλιευτική πολιτική, την τροποποίηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1954/2003 και (ΕΚ) αριθ. 1224/2009 και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 2371/2002 και (ΕΚ) αριθ. 639/2004 και της απόφασης 2004/585/ΕΚ του Συμβουλίου, ΕΕ L 354 της 28.12.2013, σ. 22. EL 12 EL

2017/0215 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τον καθορισμό της θέσης που θα υιοθετηθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις τρεις επόμενες συνόδους της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας συμπεριλαμβανομένων των σχετικών μεταξύ συνόδων συνεδριάσεων και δράσεων ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 191 παράγραφος 1, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 9, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Δυνάμει της διεθνούς σύμβασης για τη ρύθμιση της φαλαινοθηρίας (ΔΣΡΦ/ICRW) που υπεγράφη το 1946 συνεστήθη η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας (ΔΕΦ/IWC), ο αρμόδιος διεθνής οργανισμός για τη διατήρηση και διαχείριση των αποθεμάτων φαλαινών σε παγκόσμιο επίπεδο. (2) Στη ΔΣΡΦ επισυνάπτεται προσάρτημα το οποίο θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της και διέπει την άσκηση της φαλαινοθηρίας ανά την υφήλιο. Προβλέπει λεπτομερείς κανόνες φαλαινοθηρίας ως προς τη διατήρηση και τη χρησιμοποίηση των φαλαινικών πόρων. Οι διατάξεις του και οι τροποποιήσεις τους που εγκρίνονται από την ΔΕΦ είναι δεσμευτικές για τα συμβαλλόμενα μέρη, εκτός εάν ένα μέρος υποβάλει επίσημα ένσταση σε τροποποίηση, σύμφωνα με το άρθρο V παράγραφος 3 της ΔΣΡΦ. (3) Κατόπιν τροποποίησης του προσαρτήματος που συνομολογήθηκε από την πλειονότητα των χωρών οι οποίες εκπροσωπούνται στην ΔΕΦ, στην εμπορική φαλαινοθηρία επιβλήθηκε μορατόριουμ το οποίο τέθηκε σε ισχύ το 1986. Τα κράτη που πρωτοστατούν υπέρ της φαλαινοθηρίας αμφισβητούν σταθερά το εν λόγω μορατόριουμ και εξακολουθούν να αναπτύσσουν φαλαινοθηρικές δραστηριότητες για σκοπούς που αποκαλούν επιστημονικούς ή βάσει άλλων εξαιρέσεων. (4) Κρίνεται σκόπιμο να καθοριστεί η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στη ΔΕΦ, δεδομένου ότι οι αποφάσεις σχετικά με την τροποποίηση του προσαρτήματος, οι οποίες εγκρίνονται στο πλαίσιο της ΔΕΦ, μπορούν εν δυνάμει να παράγουν έννομα αποτελέσματα και να επηρεάσουν την επίτευξη των στόχων των πολιτικών και της νομοθεσίας της Ένωσης για τα κητοειδή. Ορισμένες από τις προτάσεις αποφάσεων που υποβάλλονται συχνά στις συνόδους της ΔΕΦ αποσκοπούν στην έγκριση φαλαινοθηρικών δραστηριοτήτων, με την καθιέρωση ποσοστώσεων και την εφαρμογή μέτρων διαχείρισης, ή στη δημιουργία καταφυγίων για τις φάλαινες και απαιτούν τον καθορισμό της θέσης της Ένωσης. (5) Μέλη της ΔΕΦ μπορούν να είναι μόνο κυβερνήσεις. Επί του παρόντος, εικοσιπέντε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συγκαταλέγονται μεταξύ των μερών της ΔΕΦ 32. 32 Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Κροατία, Ιταλία, Κύπρος, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Αυστρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία, EL 13 EL

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει στη ΔΕΦ με την ιδιότητα του παρατηρητή, εκπροσωπούμενη από την Επιτροπή. (6) Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει στη ΔΕΦ με την ιδιότητα του παρατηρητή, η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης όσον αφορά θέματα που υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητά της βάσει του άρθρου 3 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή ενδέχεται να επηρεάσουν τους κοινούς κανόνες ή να μεταβάλουν την εμβέλειά τους, πρέπει να αποφασίζεται από το Συμβούλιο και να εκφράζεται από τα κράτη μέλη, τα οποία ενεργούν από κοινού για την προάσπιση των συμφερόντων της Ένωσης. (7) Προκειμένου να ενισχυθεί η θέση της Ένωσης στο πλαίσιο της ΔΕΦ, πρέπει να υποστηριχθεί κάθε αναθεώρηση της ΔΣΡΦ που παρέχει στην ΕΕ τη δυνατότητα να καταστεί συμβαλλόμενο μέρος της ΔΕΦ. (8) Στο παράρτημα IV της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου 33 παρατίθενται όλα τα κητώδη ως είδη ενωσιακού ενδιαφέροντος που απαιτούν αυστηρή προστασία. Συνεπώς, όλα τα είδη φάλαινας προστατεύονται από εκ προθέσεως παρενόχληση, σύλληψη ή θανάτωση εντός ενωσιακών υδάτων. Η ίδια οδηγία απαγορεύει επίσης την κατοχή, τη μεταφορά, την πώληση, ή την ανταλλαγή και την προσφορά προς πώληση ή ανταλλαγή των δειγμάτων των ειδών που έχουν συλληφθεί στο φυσικό περιβάλλον. (9) Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου 34, με τον οποίο τίθενται σε εφαρμογή στην Ένωση οι διατάξεις της σύμβασης για το διεθνές εμπόριο των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση, απαγορεύει την εισαγωγή κητωδών στην Ένωση για εμπορικούς πρωτίστως σκοπούς. Επίσης, ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 348/81 του Συμβουλίου 35 επιτρέπει τις εισαγωγές ορισμένων προϊόντων που απαριθμούνται στο παράρτημά του μόνο εάν αυτά δεν χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς. (10) Οι φάλαινες είναι μεταναστευτικά είδη. Ως εκ τούτου, οι πολιτικές και η νομοθεσία της Ένωσης που αφορούν τις φάλαινες θα είναι πιο αποτελεσματικές στα ενωσιακά ύδατα, εάν υποστηρίζονται από συνεκτική παγκόσμια δράση. (11) Η Ένωση στηρίζει τη διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών και το τελικό έγγραφο της Παγκόσμιας Διάσκεψης για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, που πραγματοποιήθηκε το 2014 36. (12) Η θέση της Ένωσης πρέπει να εκφράζεται από τα κράτη μέλη της Ένωσης που είναι μέλη της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας, τα οποία ενεργούν από κοινού, 33 34 35 36 Σλοβακία, Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο (Ιανουάριος 2017). Επί του παρόντος, εικοσιδύο από αυτά τα κράτη μέλη είναι μέλη της ΔΕΦ με δικαίωμα ψήφου. Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (ΕΕ L 206 της 22.7.1992, σ. 7). Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου 1996, για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας με τον έλεγχο του εμπορίου τους (ΕΕ L 61 της 3.3.1997, σ. 1). Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 348/81 του Συμβουλίου, της 20ής Ιανουαρίου 1981, περί κοινού καθεστώτος που εφαρμόζεται στις εισαγωγές των προϊόντων που προέρχονται από κητοειδή (ΕΕ L 39 της 12.2.1981, σ. 1). Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, έγγρ. 8814/17, 15 Μαΐου 2017. EL 14 EL

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τις επόμενες τρεις συνόδους 37 της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας (ΔΕΦ), συμπεριλαμβανομένων των σχετικών συνεδριάσεων μεταξύ συνόδων και δράσεων, παρατίθεται στο παράρτημα. Άρθρο 2 Η αναφερόμενη στο άρθρο 1 θέση εκφράζεται από τα κράτη μέλη που είναι μέλη της ΔΕΦ, τα οποία ενεργούν από κοινού. Άρθρο 3 Σε περίπτωση που η αναφερόμενη στο άρθρο 1 θέση είναι πιθανόν να επηρεαστεί από νέα επιστημονικά ή τεχνικά στοιχεία, τα οποία έχουν υποβληθεί πριν από τη σύνοδο της ΔΕΦ ή κατά τη διάρκειά της, καθώς και σε περίπτωση επιτόπιας κατάθεσης προτάσεων για θέματα που δεν έχουν ακόμη αποτελέσει το αντικείμενο ενωσιακής θέσης, διαμορφώνεται θέση επί της εκάστοτε πρότασης μέσω συντονισμού, ακόμη και επιτόπιου, προτού η τελευταία τεθεί σε ψηφοφορία. Ήσσονος σημασίας αλλαγές επί της θέσης μπορούν να συμφωνηθούν από τους αντιπροσώπους της Ένωσης στη ΔΕΦ χωρίς περαιτέρω απόφαση του Συμβουλίου. Άρθρο 4 Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο/H Πρόεδρος 37 ΔΕΦ 67 το 2018, ΔΕΦ 68 το 2020 και ΔΕΦ 69 το 2022. EL 15 EL