ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ - ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης (Σ.Δ.) Είναι μία μεταβολική πάθηση κατά την οποία ο οργανισμός δεν παράγει ή δεν χρησιμοποιεί ορθά την ορμόνη ινσουλίνη με αποτέλεσμα την αύξηση της γλυκόζης (του σακχάρου) του αίματος. Η κατάσταση αυξημένης γλυκόζης στο αίμα ονομάζεται υπεργλυκαιμία. Η γλυκόζη αποτελεί ένα από τα κύρια καύσιμα του οργανισμού μας και ο ρόλος της ινσουλίνης είναι να «ξεκλειδώνει» τα κύτταρα του οργανισμού και να επιτρέπει στην γλυκόζη να εισέλθει σ αυτά και να τους παρέχει ενέργεια. Όταν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα υψηλότερα από τα φυσιολογικά τότε αυξάνουν τους κινδύνους βλάβης σε διάφορα όργανα και ιστούς του σώματος (καρδιά, μάτια, νεφρά, νεύρα, αγγεία κλπ). Οι βλάβες αυτές μπορούν να αποφευχθούν εάν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μειωθούν και διατηρηθούν σε τιμές που είναι όσο το δυνατό πιο κοντά στις φυσιολογικές. Επιδημιολογία Υπολογίζεται ότι περίπου 200 εκατομμύρια άτομα έχουν διαβήτη ανά την υφήλιο και σε 20 περίπου χρόνια 300 εκατομμύρια άτομα θα έχουν διαβήτη. Στην Ευρώπη 22,5 εκατομμύρια άτομα έχουν διαβήτη και περίπου 21 εκατομμύρια άτομα στην Αμερική. Αυτός ο αριθμός αποτελεί το 7% του πληθυσμού. Στην Κύπρο το ποσοστό των ατόμων με διαβήτη με βάση πρόσφατη μελέτη είναι περίπου 10,3% του πληθυσμού. Το 1/3 των ατόμων με διαβήτη δεν γνωρίζει ότι έχει διαβήτη. Η διάγνωση γίνεται συνήθως 4-7 χρόνια μετά την εμφάνιση του διαβήτη. Διάγνωση Υπάρχουν 2 τρόποι διάγνωσης του διαβήτη. Ο πρώτος είναι η γλυκόζη νηστείας δηλαδή η μέτρηση της γλυκόζης (του σακχάρου) του αίματος το πρωί όταν το άτομο δεν έχει φαει και ο δεύτερος τρόπος είναι με τη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης κατά την οποία το σάκχαρο μετράται 2 ώρες μετά από ένα ειδικό ρόφημα πλούσιο σε γλυκόζη. Ένα άτομο έχει διαβήτη όταν η γλυκόζη νηστείας είναι άνω του 126 mg/dl σε δύο διαφορετικές μέρες μετρήσεις ή όταν με την δοκιμασία ανοχής γλυκόζης η γλυκόζη αίματος 2 ώρες μετά το ειδικό ρόφημα είναι πάνω από 200 mg/dl. Επίσης, η διάγνωση διαβήτη μπορεί να τεθεί όταν 2 τυχαία σάκχαρα αίματος είναι πάνω από 200 mg/dl. Φυσιολογικό θεωρείται το σάκχαρο νηστείας που είναι κάτω από 100 mg/dl και φυσιολογική η δοκιμασία ανοχής γλυκόζης κατά την οποία το σάκχαρο 2 ώρες μετά το ειδικό ρόφημα είναι κάτω από 140 mg/dl.
Προ-διαβήτης Είναι είτε η επηρεασμένη ανοχή στην γλυκόζη, δηλαδή η γλυκόζη αίματος 2 ώρες μετά το ειδικό ρόφημα είναι 140-200 mg/dl, είτε η επηρεασμένη γλυκόζη νηστείας δηλαδή το σάκχαρο αίματος το πρωί πριν από φαγητό είναι 100-125 mg/dl σε δύο διαφορετικές μέρες-μετρήσεις. Προ-διαβήτης σημαίνει ότι η γλυκόζη αίματος είναι υψηλότερη του φυσιολογικού αλλά όχι αρκετά αυξημένη για την διάγνωση διαβήτη. Προ-διαβήτης παρατηρείται στο 11-12 % του πληθυσμού. Η διάγνωση του είναι σημαντική για σκοπούς πρόληψης επειδή περίπου 5-10% των ατόμων με προ-διαβήτη αναπτύσσουν διαβήτη κάθε χρόνο αλλά και λόγω του αυξημένου κινδύνου των ατόμων με προ-διαβήτη για καρδιαγγειακά προβλήματα. Τύποι Σ. Δ. Διαβήτης τύπου 1: Συνήθως εκδηλώνεται στην παιδική ηλικία ή στην εφηβεία αλλά δυνατόν να εκδηλωθεί και σε ενήλικες ή ηλικιωμένους. Το πάγκρεας παράγει σε αυτή την περίπτωση πολύ λίγη ή και καθόλου ινσουλίνη. Άτομα με διαβήτη τύπου 1 χρειάζονται ινσουλίνη και αν δεν την παίρνουν αναπτύσσουν μία σοβαρή κατάσταση που ονομάζεται διαβητική κετοξέωση. 5-10 % των ατόμων με διαβήτη έχουν διαβήτη τύπου 1. Διαβήτης τύπου 2: Αρχίζει συνήθως στην ενήλικη ζωή. Αυτός ο τύπος διαβήτη εμφανίζεται όταν ο οργανισμός δεν είναι επαρκώς ευαίσθητος στην φυσιολογική ή και αυξημένη ποσότητα ινσουλίνης που το πάγκρεας παράγει (αντίσταση στην ινσουλίνη). Επιπρόσθετα με την πάροδο του χρόνου το πάγκρεας παράγει σταδιακά λιγότερη ινσουλίνη από ότι ο οργανισμός χρειάζεται. Παρόλο που ορισμένα άτομα με τύπου 2 διαβήτη χρειάζονται ινσουλίνη, για άλλους αυτό δεν είναι απαραίτητο και μπορούν να ρυθμίσουν το σάκχαρο τους με φάρμακα ή και μόνο με δίαιτα. Περίπου 90% των ατόμων με διαβήτη έχουν τύπου 2 διαβήτη. Διαβήτης της κύησης: Είναι ο διαβήτης που παρουσιάζεται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Tα κριτήρια διάγνωσης διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη είναι πιο αυστηρά επειδή φυσιολογικά τα επίπεδα σακχάρου κατά την εγκυμοσύνη ελαττώνονται. Η γλυκόζη αίματος επιστρέφει στα φυσιολογικά επίπεδα μετά τον τοκετό. 2-4% των εγκύων αναπτύσσουν διαβήτη της κύησης. 20-50% των γυναικών αυτών θα αναπτύξουν διαβήτη στα επόμενα 5-10 χρόνια. Διαβήτης λόγω άλλων ενδοκρινοπαθειών (σύνδρομο Cushing, φαιοχρωμοκύτωμα, ακρομεγαλία) Γενετικές μορφές διαβήτη Διαβήτης λόγω παθήσεων που προσβάλλουν το πάγκρεας (χρόνια παγκρεατίτιδα, αιμοχρωμάτωση, κυστική ίνωση)
Κληρονομικότητα Σ. Δ. Τύπου 1 Ο διαβήτης τύπου 1 παρουσιάζεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση αλλά περιβαλλοντικοί παράγοντες (ιοί) παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του. Όταν ο πατέρας έχει διαβήτη τύπου 1, το παιδί του έχει 6% πιθανότητα να αναπτύξει διαβήτη τύπου 1. Όταν η μητέρα έχει διαβήτη τύπου 1, το παιδί της έχει 1-3% πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη τύπου 1. Όταν και οι δύο γονείς έχουν διαβήτη τύπου 1 το παιδί τους έχει 10-25% πιθανότητα να αναπτύξει διαβήτη τύπου 1. Σε μονοωογενείς διδύμους, όταν το ένα από τα αδέλφια έχει διαβήτη τύπου 1 ο/η μονοωογενής δίδυμος/η του έχει 50% πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη τύπου 1. Γενετικοί δείκτες (HLA DR3, DR4) μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε συγγενικά άτομα διαβητικών τύπου 1 για τον υπολογισμό πιθανότητας εμφάνισης διαβήτη τύπου 1. Επίσης διάφορα αυτό-αντισώματα μπορούν να ανιχνευθούν στο αίμα πριν την ανακάλυψη διαβήτη τύπου 1 (αντισώματα έναντι των νησιδίων του παγκρέατος, έναντι ινσουλίνης, και έναντι της δεκαβοξυλάσης του γλουταμικού οξέος) Προδιαθεσικοί Παράγοντες Εμφάνισης Σ.Δ. Τύπου 2 Παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 αποτελούν η ύπαρξη προ-διαβήτη, η παχυσαρκία και ειδικά η εναπόθεση λίπους στην κοιλιακή χώρα, το ιστορικό διαβήτη της κύησης, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2. Όταν ο ένας γονέας έχει διαβήτη τύπου 2 που αναπτύχθηκε πριν την ηλικία των 50 ετών κάθε ένα από τα παιδιά του έχει 15% πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 Εάν στο γονέα ο διαβήτης αναπτύχθηκε μετά την ηλικία των 50 ετών η πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 σε κάθε ένα από τα παιδιά είναι 7,5% Όταν και οι δύο γονείς έχουν διαβήτη τύπου 2 κάθε ένα από τα παιδιά τους έχει 50% πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2. Σε μονοωογενείς διδύμους, όταν το ένα από τα αδέλφια έχει διαβήτη τύπου 2 ο/η μονοωογενής δίδυμος/η του έχει 75% πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2. Συμπτώματα Σακχαρώδους Διαβήτη Το 1/3 των διαβητικών δεν γνωρίζουν ότι έχουν διαβήτη. Αυτό οφείλεται βασικά στο γεγονός ότι πολλά άτομα με διαβήτη είναι ασυμπτωματικά, δηλαδή δεν έχουν καθόλου συμπτώματα ή έχουν μόνο ήπια συμπτώματα. Όταν όμως το σάκχαρο του αίματος είναι αρκετά ψηλό τότε δυνατόν να έχουμε τα ακόλουθα συμπτώματα
Πολυδιψία (αυξημένο αίσθημα δίψας) και αυξημένη κατανάλωση υγρών Πολυουρία (αυξημένη συχνότητα ούρησης με αυξημένη ποσότητα ούρων) και νυκτουρία (το άτομο ξυπνάει συχνά το βράδυ για να ουρήσει) Απώλεια βάρους Διαταραχές όρασης (θάμβος όρασης) Κόπωση Αργή επούλωση πληγών Συχνές λοιμώξεις βασικά από μύκητες Οξείες Επιπλοκές Διαβητική κετοξέωση: Η διαβητική κετοξέωση είναι μία σοβαρή κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε κώμα ή ακόμη και θάνατο. Μπορεί να συμβεί σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 και σπανιότερα σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Κετοξέωση σημαίνει επικίνδυνα ψηλά επίπεδα κετόνης. Οι κετόνες είναι οξέα τα οποία συσσωρεύονται στο αίμα. Παρουσιάζονται στα ούρα όταν το σώμα δεν έχει αρκετή ινσουλίνη και "δηλητηριάζουν" το σώμα.. Αποτελούν προειδοποίηση ότι ο διαβήτης είναι μη ελεγχόμενος ή ότι το άτομο ασθενεί ή έχει λοίμωξη. Η αντιμετώπιση της κετοξέωσης γίνεται στο νοσοκομείο αλλά η κετοξέωση μπορεί να προληφθεί μαθαίνοντας τα προειδοποιητικά σημεία και ελέγχοντας συστηματικά το σάκχαρο αίματος και εάν χρειάζεται τα ούρα. Αρχικά συμπτώματα αποτελούν - Δίψα ή ξηρότητα στόματος - Συχνή ούρηση - Ψηλό σάκχαρο - Ψηλά επίπεδα κετόνης στα ούρα Ακολουθούν αλλά συμπτώματα όπως - Συνεχής κόπωση - Ξηρό ή ερυθρό δέρμα - Ναυτία και εμετός - Δυσκολία στην αναπνοή - Χαρακτηριστική οσμή αναπνοής - Δυσκολία συγκέντρωσης Υπερωσμωτικό υπεργλυκαιμικό μη κετωτικό σύνδρομο: Είναι μία σοβαρή κατάσταση που παρατηρείται συχνότερα σε πιο ηλικιωμένα άτομα. Μπορεί να συμβεί σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 αλλά συχνότερα συμβαίνει σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Στο υπερωσμωτικό υπεργλυκαιμικό μη κετωτικό σύνδρομο η γλυκόζη αίματος ανεβαίνει πολύ ψηλά οδηγώντας σε αφυδάτωση. Εάν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα οδηγεί σε επιληπτικούς σπασμούς κώμα (απώλεια των αισθήσεων) και θάνατο. Ο καλύτερος τρόπος να αποφευχθεί αυτή η κατάσταση είναι ο τακτικός έλεγχος του σακχάρου του αίματος και η επικοινωνία με τον γιατρό σας εάν το σάκχαρο είναι πολύ ψηλό.
Υπογλυκαιμία (χαμηλή γλυκόζη αίματος: γλυκόζη αίματος από 61-80 mg/dl ισοδυναμεί με ήπια υπογλυκαιμία, 41-60 mg/dl με μέτριας σοβαρότητας υπογλυκαιμία και λιγότερο από 40 mg/dl με σοβαρή υπογλυκαιμία ): Υπογλυκαιμία συμβαίνει από καιρού εις καιρόν σε όλα τα άτομα που έχουν διαβήτη και αποτελεί ένα στοιχείο της ζωής με διαβήτη. Παρόλο που ορισμένες φορές δεν μπορεί να προληφθεί, η υπογλυκαιμία μπορεί να αντιμετωπισθεί άμεσα και εύκολα πριν η κατάσταση χειροτερέψει. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι είναι υπογλυκαιμία ποια τα συμπτώματα της και πως να την αντιμετωπίσουμε Συμπτώματα υπογλυκαιμίας αποτελούν -Τρόμος (τρέμουλο) - Ζαλάδα - κρύος ιδρώτας - Πείνα - Πονοκέφαλος - Ωχρότητα δέρματος - Αιφνίδια αλλαγή διάθεσης ή μεταβολή στη συμπεριφορά, ευερεθιστότητα - Αδέξιες κινήσεις - Αιμωδία- μούδιασμα γύρω από το στόμα - Σύγχυση ή δυσκολία στην προσοχή και συγκέντρωση - Σπασμοί - Απώλεια των αισθήσεων Ο ταχύτερος τρόπος αντιμετώπισης της υπογλυκαιμίας είναι με κάποια μορφή ζάχαρης όπως ταμπλέτες γλυκόζης, 1 κουταλάκι ζάχαρη ή μέλι, μισό ποτήρι χυμό ή γάλα. Μιλήστε με τον γιατρό ή τον διαιτολόγο σας για να σας πουν ποιες τροφές μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για την αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας και φροντίστε να έχετε κάποιες απ' αυτές πάντα μαζί σας. Είναι σημαντικό να ελέγχετε το σάκχαρο αίματος με το μηχανάκι σας (εάν αυτό μπορεί να γίνει άμεσα) όταν αρχίσετε να έχετε συμπτώματα υπογλυκαιμίας καθώς και 15-20 λεπτά μετά την αντιμετώπιση της. Η γλυκαγόνη είναι μία ουσία που ανεβάζει την γλυκόζη του αίματος και μπορεί να χορηγηθεί ως ένεση σε άτομα που έχουν χάσει τις αισθήσεις τους και δεν μπορούν να λάβουν ζαχαρούχες ουσίες από το στόμα. Χρόνιες Επιπλοκές Ο διαβήτης είναι μία χρόνια νόσος και μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές με την πάροδο του χρόνου. Ισχαιμική καρδιοπάθεια (που μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα) και αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων. Αμφιβληστροειδοπάθεια (που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση) Νεφροπάθεια που μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια και στην ανάγκη αιμοδιάλυσης ή μεταμόσχευσης νεφρού.
Νευροπάθεια που μπορεί να οδηγήσει σε υπαισθησία, έλκη των ποδιών, γαστροπάρεση. Περιφερική αγγειοπάθεια που μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμούς Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη Περιοδοντική νόσος κατά την οποία τα ούλη χάνουν την σύνδεση τους με τα Δόντια. Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων με διαβήτη πάσχουν από περιοδοντική νόσο. Σεξουαλική δυσλειτουργία. Πολλές από τις επιπλοκές αυτές δεν προκαλούν συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Μπορούν όμως να προληφθούν η τουλάχιστον ο κίνδυνος ανάπτυξης τους μπορεί να ελαττωθεί σημαντικά με ένα συνδυασμό ιατρικής παρακολούθησης, προληπτικών ελέγχων, ρύθμιση του σακχάρου και των άλλων παραγόντων κινδύνου εάν συνυπάρχουν. Πρόληψη Διαβήτης Τύπου 2 Δίαιτα Μείωση των ολικών θερμίδων Αύξηση φυτικών ινών στη διατροφή Αποφυγή κορεσμένων λιπαρών Η απώλεια 5-10 κιλών ελαττώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη. Γυμναστική: Συνήθως αεροβική γυμναστική όπως περπάτημα τουλάχιστον 20-30 λεπτά 4-5 φορές την εβδομάδα, ελαττώνει την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη Φάρμακα (Μετφορμίνη, θειαζολιδίνες): Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται και στην αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2. Διαβήτης Τύπου 1 Μελέτες για την πρόληψη τύπου 1 διαβήτη ευρίσκονται σε εξέλιξη Τι είναι η Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μία εξέταση αίματος η οποία δίνει πληροφορίες για τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τις τελευταίες 6-8 εβδομάδες. Χρειάζεται να ελέγχεται 3-4 φορές τον χρόνο ή ακόμη και συχνότερα σε κάθε διαβητικό. Φυσιολογικές τιμές της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι 4-6 %. Στόχος στα άτομα με διαβήτη αποτελεί τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κάτω από 6,5-7 %. Στις εγκύους με διαβήτη αυτός ο αριθμός-στόχος είναι ακόμη χαμηλότερος (5,5-6 %)
Τύποι Ινσουλίνης Υπερταχείας δράσης (Glulisine, aspart, lispro): Αρχίζουν να δρουν 5 λεπτά μετά την ένεση τους, η μέγιστη δραστικότητα τους είναι σε μία ώρα και δρουν συνολικά για 2-4 ώρες. Αποτελούν καλή επιλογή για άτομα με διαβήτη τύπου 1 για την κάλυψη των γευμάτων τους και είναι οι ινσουλίνες που τοποθετούνται στις αντλίες ινσουλίνης. Ταχείας δράσης (actrapid, Humulin R): Συνήθως αρχίζει να δρα μισή ώρα μετά την ένεση της στον οργανισμό έχει μέγιστη δραστικότητα σε 2-3 ώρες και η διάρκεια δράσης της είναι 4-7 ώρες. Ενδιάμεσης δράσης (NPH, Protaphane, Humulin N, Monotard, Insulatard): Αρχίζουν να δρουν 2-4 ώρες μετά την ένεση τους τον οργανισμό, έχουν μέγιστη δραστικότητα 4-12 ώρες μετά και η διάρκεια δράσης τους είναι 12-18 ώρες Βραδείας δράσης (Ultralente): Αρχίζει να δρα 6-10 ώρες μετά την ένεση της στον οργανισμό και είναι συνήθως δραστική για 20-24 ώρες. Lantus (glargine): Αρχίζει να δρα 1 ώρα μετά την ένεση της στον οργανισμό και συνεχίζει να δρα σταθερά χωρίς ιδιαίτερες αυξομειώσεις στην δραστικότητα της για 24 περίπου ώρες. Μεικτές ινσουλίνες Αποτελούνται από 2 τύπους ινσουλίνης: Μία ινσουλίνη ταχείας και μία ινσουλίνη ενδιάμεσης δράσης (Mixtard, Humulin 70/30) ή μία ινσουλίνη υπερταχείας δράσης και μία ινσουλίνη βραδείας δράσης (Novo Mix)
Τα σημεία που φαίνονται με σκούρο χρώμα αποτελούν σημεία στα οποία γίνονται οι ενέσεις ινσουλίνης. Αντιμετώπιση Σ. Δ. Τύπου 1 Στον διαβήτη τύπου 1 το πάγκρεας δεν παράγει ινσουλίνη έτσι η υποκατάσταση με ινσουλίνη είναι απαραίτητη. Η αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 1 συνίσταται στην χορήγηση ινσουλίνης (υποκατάσταση με ινσουλίνη). Αυτό επιτυγχάνεται με: Ενέσεις ινσουλίνης βραδείας ή ενδιάμεσης διάρκειας δράσης 1-2 φορές την ημέρα σε συνδυασμό με ινσουλίνη ταχείας δράσης για την κάλυψη των γευμάτων. Αντλία ινσουλίνης Αποτελεί μία συσκευή η οποία δίνει ινσουλίνη μέσω ενός μικρού καθετήρα που τοποθετείται από τον ίδιο τον ασθενή κάτω από το δέρμα. Οι αντλίες ινσουλίνης χρησιμοποιούνται ευρέως στη Αμερική και Ευρώπη σε όλες τις ηλικίες λόγω του ότι βοηθούν στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου και επιτρέπουν στο άτομο με διαβήτη να ρυθμίζει την δόση ινσουλίνης ανάλογα με τον τρόπο ζωής του βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής. Αποτελούν μια καλή επιλογή στην εγκυμοσύνη που οι ανάγκες σε ινσουλίνη μεταβάλλονται με την πρόοδο της εγκυμοσύνης αλλά επίσης και σε άτομα με σημαντικές υπογλυκαιμίες επειδή φαίνεται ότι τις ελαττώνουν. Για σωστή χρήση της αντλίας χρειάζεται συχνός και συστηματικός έλεγχος του σακχάρου αίματος.
Αντιμετώπιση Σ. Δ. Τύπου 2 Η δίαιτα και η γυμναστική αποτελούν βασικά στοιχεία στην θεραπευτική αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 επειδή ελαττώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη και διακόπτουν τον φαύλο κύκλο υπεργλυκαιμίας, αντίστασης στην ινσουλίνη και ελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης από το πάγκρεας με αποτέλεσμα ο ασθενής να γίνεται «λιγότερο διαβητικός». Χάπια Διγουανίδες: Η μετφορμίνη (Glucophage, Glyformin, Brot, Metforal) είναι η μόνη διγουανίδη που χρησιμοποιείται. Οι διγουανίδες ελαττώνουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μειώνοντας κυρίως την παραγωγή γλυκόζης από το συκώτι. Παρενέργεια της μετφορμίνης δυνατόν να είναι διάρροια αλλά αυτό βελτιώνεται σταδιακά ειδικά εάν το φάρμακο λαμβάνεται με το φαγητό. Σουλφονυλουρίες Γλιμεπιρίδη (Amaryl), Γκλιβενκλαμίδη (Daonil, Deroctyl, Euglycon, Gilemal, Glibesyn, Glitisol), Γλιπιζίδη ((Glibenese), Γλικλαζίδη (Diamicron, Medoclazide): Οι ουσίες αυτές διεγείρουν το πάγκρεας ώστε να παράγει περισσότερη ινσουλίνη. Αυτά τα φάρμακα λαμβάνονται 1-2 φορές την ημέρα προ του φαγητού. Μεγλιτιδίνες: Αποτελούν ουσίες οι οποίες επίσης διεγείρουν το πάγκρεας για την παραγωγή ινσουλίνης. Φάρμακα της ομάδας αυτής είναι η ρεπαγλινίδη (Prandin) και η νατεγκλιδίνη (Novonorm) Θειαζολιδίνες: Ροζιγλιταζόνη (Avandia) και πιογλιταζόνη (Actos). Αυτά τα φάρμακα βοηθούν την ινσουλίνη να δρα καλύτερα στους μυς και στον λιπώδη ιστό. Επίσης ελαττώνουν την παραγωγή γλυκόζης από το συκώτι. Αναστολείς της α-γλυκοσιδάσης: Aκαρβόζη (Glucobay) και μεγλιτόλη. Οι ουσίες αυτές μειώνουν την αποδόμηση των υδατανθράκων (π.χ. ψωμί, πατάτες, μακαρόνια) στο έντερο ελαττώνοντας την μεταγευματική αύξηση της γλυκόζης αίματος. Λαμβάνονται με την πρώτη μπουκιά φαγητού. Συχνές παρενέργειες αποτελούν διάρροια, αέρια και φούσκωμα. Ινσουλίνη. Το 50% των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 χρειάζονται ινσουλίνη μετά από 6 χρόνια διαβήτη. Νέα Ενέσιμα Φάρμακα Πραμλιντιδη (Symlin): Aποτελεί συνθετική μορφή της ορμόνης αμυλίνης που παράγεται από τα ίδια κύτταρα που παράγουν την ινσουλίνη. Οι ενέσεις πραμλιντίδης λαμβάνονται μαζί με το γεύμα και προκαλούν μετρίου βαθμού ελάττωση στα επίπεδα
γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης χωρίς αύξηση των υπογλυκαιμιών ή του βάρους. Αντίθετα προάγουν μετρίου βαθμού απώλεια βάρους. Η κύρια παρενέργεια είναι ναυτία η οποία βελτιώνεται σταδιακά. Η πραμλιντίδη δεν μπορεί να δοθεί στην ίδια σύριγγα με την ινσουλίνη και έτσι πρέπει να δοθεί με διαφορετική ένεση. Χορηγείται σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 ή 2 που χρησιμοποιούν ινσουλίνη αλλά η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη τους δεν είναι στα επιθυμητά επίπεδα. Εξενατίδη (Byetta): Χρησιμοποιείται στον διαβήτη τύπου 2. Ανήκει στην ομάδα των ινκρετινομιμητικών φαρμάκων. Δρα αυξάνοντας την έκκριση ινσουλίνης επί αυξημένου σακχάρου αίματος. Από μόνη της η εξενατίδη δεν προκαλεί υπογλυκαιμία αλλά σε συνδυασμό με σουλφονυλουρίες μπορεί να παρατηρηθεί υπογλυκαιμία. Η κύρια παρενέργεια είναι η ναυτία που βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου. Η εξενατίδη δίνεται υπό μορφή ένεσης με τα γεύματα και βοηθά στην βελτίωση της γλυκόζης αίματος πετυχαίνοντας ταυτόχρονα και μετρίου βαθμού ελάττωση του σωματικού βάρους. Μπορεί να χορηγηθεί σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 στα οποία η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη δεν βρίσκεται στα επιθυμητά επίπεδα χρησιμοποιώντας μετφορμίνη, σουλφονυλουρία ή συνδυασμό τους. Εισπνεόμενη ινσουλίνη (Exubera). Αποτελεί μια καινούρια μορφή ινσουλίνης σε σκόνη η οποία λαμβάνεται με εισπνοή μέσω ειδικής συσκευής. Είναι ινσουλίνη βραχείας διάρκειας δράσης η οποία λαμβάνεται προ των γευμάτων. Οι περισσότεροι διαβητικοί θα χρειάζονται όμως να συνεχίσουν την βραδείας διάρκειας δράση ινσουλίνη τους παράλληλα με την εισπνεόμενη ινσουλίνη. Η εισπνεόμενη ινσουλίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 και διαβήτη τύπου 2. Πιθανές παρενέργειες είναι βήχας, δυσκολία στην αναπνοή, πόνος στον λαιμό και ξηρό στόμα αλλά οι μέχρι τώρα μελέτες δίνουν ότι η εισπνεόμενη ινσουλίνη είναι καλά ανεκτή και χωρίς κλινικά σημαντικές επιπλοκές από το αναπνευστικό σύστημα.
Πρόληψη Επιπλοκών Σάκχαρο: Μελέτες στην Ευρώπη και την Aμερική έχουν δείξει ότι η καλή ρύθμιση του σακχάρου ελαττώνει σημαντικά τις επιπλοκές από τα μάτια τους νεφρούς και τα νεύρα (ελάττωση του σχετικού κινδύνου κατά 40% για κάθε βαθμό ελάττωσης της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης). Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν επίσης ότι η καλή ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ελαττώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Η ρύθμιση του σακχάρου έχει στόχο η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη να είναι κάτω από 6.5-7% το σάκχαρο νηστείας να είναι 80-110 mg/dl και 2 ώρες μετά το φαγητό να είναι 90-150 mg/dl. Αρτηριακή πίεση: Η Ρύθμιση της πίεσης ελαττώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου (καρδιοπάθειας ή εγκεφαλικού) κατά 30-50% και των επιπλοκών από τα μάτια νεφρούς και νεύρα κατά 33%. Για κάθε 10 mmhg ελάττωσης της αρτηριακής πίεσης ο σχετικός κίνδυνος εμφάνισης των προαναφερθέντων επιπλοκών ελαττώνεται κατά 12%. Στόχος είναι η αρτηριακή πίεση να είναι κάτω από 130/80 mmhg. Χοληστερόλη και τριγλυκερίδια. Ρύθμιση τους ελαττώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών κατά 20-50%. Στόχος είναι η κακή χοληστερόλη (LDL) να είναι κάτω από 100 mg/dl και τα τριγλυκερίδια κάτω από 150 mg/dl Έλεγχος ματιών Ο έλεγχος από οφθαλμίατρο για αλλοιώσεις αμφιβληστροειδοπάθειας πρέπει να αρχίζει 5 χρόνια μετά την διάγνωση διαβήτη τύπου 1 και αμέσως μετά την διάγνωση διαβήτη τύπου 2. Ακολούθως ο έλεγχος πρέπει να γίνεται τουλάχιστον ετήσια Έλεγχος των ποδιών και θεραπεία εάν χρειάζεται προκαλεί μείωση του κινδύνου ακρωτηριασμών κατά 45-85% Οδοντιατρικός έλεγχος Έλεγχος για περιοδοντίτιδα Έλεγχος για ύπαρξη πρωτείνης στα ούρα (μικροαλβουμίνη) Η ύπαρξη μικροαλβουμίνης στα ούρα αποτελεί δείκτη αρχόμενης νεφροπάθειας. Η ανίχνευση γίνεται με μια απλή εξέταση ούρων. Φαρμακευτική αγωγή εφόσον διαγνωσθεί νεφροπάθεια ελαττώνει τον ρυθμό επιδείνωσης της κατά 30-70%.
Ασπιρίνη. Συνιστάται σε άτομα άνω των 50 ετών με διαβήτη για πρόληψη καρδιαγγειακών επεισοδίων. Διακοπή του καπνίσματος Το κάπνισμα αποτελεί το αίτιο για κάθε ένα στους 5 θανάτους στις ΗΠΑ. Αποτελεί τον πιο συχνό αιτιολογικό παράγοντα πρόωρου θανάτου ο οποίος μπορεί να τροποποιηθεί. Σε άτομα με διαβήτη μελέτες έχουν δείξει ότι το κάπνισμα αυξάνει ακόμα περισσότερο τις βλάβες στα αγγεία και την καρδιά αυξάνοντας την πιθανότητα ακρωτηριασμών και πρόωρου θανάτου. Επίσης φαίνεται ότι το κάπνισμα σχετίζεται με πρώιμες βλάβες επίσης από τα μάτια και τους νεφρούς και πιθανόν να παίζει ρόλο στην ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Νέες Ελπίδες Η πρόοδος της επιστήμης έχει επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στην ζωή με διαβήτη. Σημαντικά επιτεύγματα όπως η ανακάλυψη της ινσουλίνης, τα μηχανάκια ελέγχου του σακχάρου, η αντλία ινσουλίνης, τα πενάκια ινσουλίνης, τα νεώτερα αντιδιαβητικά φάρμακα έχουν βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ατόμων με διαβήτη. Νεώτερες ελπίδες αποτελούν η ειπνεόμενη ινσουλίνη, η τεχνική βελτίωση των αντλιών ινσουλίνης ώστε να δρουν ως τεχνητό πάγκρεας, οι συσκευές συνεχούς καταγραφής σακχάρου, η βελτίωση των τεχνικών και των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην μεταμόσχευση παγκρέατος και την μεταμόσχευση νησιδίων παγκρέατος, και τα βλαστικά κύτταρα που οι ελπίδες είναι ότι θα μπορέσουν να αντικαταστήσουν τα παγκρεατικά κύτταρα έτσι ώστε να θεραπεύσουν τον διαβήτη.