Τουρκική Γραμματική στα ελληνικά Βασίλης Δαφνοπατίδης Αγαπητοί αναγνώστες, Ο Εκπαιδευτικός Οργανισμός Perugia έχει πλέον συμπληρώσει τριάντα χρόνια προσφοράς στην εκμάθηση ξένων γλωσσών από Έλληνες σπουδαστές. Έχοντας, λοιπόν, ολοκληρώσει αυτόν τον πρώτο κύκλο με την έκδοση πολλών εξαιρετικά επιτυχημένων, αλλά και κορυφαίας ποιότητας βιβλίων, -μερικά από τα οποία καθόλου άδικα έχουν κερδίσει τον τίτλο των «best-sellers»-, είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε την έκδοση της «Τουρκικής Γραμματικής στα ελληνικά», ένα έργο, για το οποίο είμαστε υπερήφανοι και που νομίζουμε πως κι αυτό με τη σειρά του θα γράψει ανάλογη ιστορία στο χώρο των εγχειριδίων για την ξενόγλωσση εκπαίδευση στην Ελλάδα. Ευχαριστούμε από καρδιάς τους εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές που έχουν όλα αυτά τα χρόνια εμπιστευθεί τα δικά μας βιβλία για να μάθουν σωστά και να εμπεδώσουν μια ξένη γλώσσα. Με την ελπίδα το νέο μας αυτό δημιούργημα, η «Τουρκική Γραμματική στα ελληνικά», να έχει ανάλογη επιτυχία και να αγαπηθεί κι αυτό όσο και τα άλλα βιβλία του εκδοτικού μας οίκου από τους Έλληνες που μαθαίνουν την τουρκική γλώσσα. Η εκδότρια, Τίνα Ζωγοπούλου
Βασίλης Δαφνοπατίδης Τουρκική Γραμματική στα ελληνικά Ο Βασίλης Δαφνοπατίδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου σπούδασε Αρχιτέκτων-Μηχανικός στο Πολυτεχνείο Γιλδίζ. Το 1974 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα οικογενειακώς. Από το 1986 ασχολείται με την τουρκική γλώσσα. Δίδαξε στην Πολεμική Αεροπορία, στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε στελέχη διαφόρων υπουργείων. Επίσης συμμετείχε σε επιτροπές αξιολόγησης της γλώσσας, όπως του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Στο ενεργητικό του περιλαμβάνονται πολλά εκπαιδευτικά εγχειρίδια, όπως ασκήσεις, λεξικά τουρκικής γλώσσας (ειδικά Η Αγλαΐα Σπάθη γεννήθηκε λεξικά στην τουρκο-ελληνικής Αθήνα και είναι γλώσσας), πτυχιούχος λεξικό Γαλλικής λαϊκών εκφράσεων. και Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστρια- Αυτή την περίοδο ασχολείται με την έρευνα της Καραμανλίδικης γλώσσας και είναι μέλος τριμελούς επιτροπής του Πολυτεχνείου Γιλδίζ της Κωνσταντινούπολης. κού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει εργαστεί ως καθηγήτρια γαλλικής και ισπανικής γλώσσας σε ιδιωτικά σχολεία, καθώς και στη Δημόσια Εκπαίδευση. Η Χριστίνα Σανλίογλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη. Απόφοιτος του Ζαππείου Λυκείου, σπούδασε Εργάστηκε, επίσης, στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και στο ΙΝΕΠ. Διατέλεσε διερμηνέας μεταφράστρια στoν Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αθλητών Καλαθοσφαίρισης. στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κωνσταντινούπολης (İstanbul Üniversitesi) στο Τμήμα Διδακτικής Ξένων Γλωσσών. Είναι εξετάστρια και διορθώτρια Από το στο 1998 Κρατικό ζει στην Πιστοποιητικό Αθήνα. Δίδαξε την Γλωσσομάθειας, τουρκική στη Σχολή συμμετέχει στο πιλοτάρισμα του Ξένων ίδιου Γλωσσών πτυχίου, του ενώ Στρατού παράλληλα Ξηράς, είναι στη μέλος Σχολή Ικάρων, της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Ξένων Διπλωματική Γλωσσών Ακαδημία του Παιδαγωγικού του Υπουργείου Ινστιτούτου. Εξωτερικών, καθώς και στη Μιλά αγγλικά, γαλλικά, στο ιταλικά, Κέντρο ισπανικά Επιμόρφωσης και τουρκικά. Στελεχών της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος. Από το 2003 ως και σήμερα εργάζεται ως καθηγήτρια τουρκικών στο Διδασκαλείο Ξένων Γλωσσών και στο Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο εκπονεί τη διδακτορική της διατριβή. Δραστηριοποιείται ως επιστημονική συνεργάτις στη δημιουργική ομάδα του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας για τα τουρκικά του Υπουργείου Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης.
Βασίλης Δαφνοπατίδης Τουρκική Γραμματική στα ελληνικά ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ İÇİNDEKİLER 1 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ / TÜRK DİLİ TARİHİ... 11 2 ΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ / TÜRK ALFABESİ... 13 ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ / BAŞLICA TELÂFFUZ KURALLARI... 14 ΚATHΓΟΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ / HARF KATEGORİLERİ... 16 ΤΟΝΙΣΜΟΣ / VURGULAMA... 18 ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ / NOKTALAMA İŞARETLERİ... 19 ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΑΒΩΝ / HECE ÇEŞİTLERİ... 19 ΑΠΟΒΟΛΗ ΦΩΝΗΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΑΒΗΣ / SES (ÜNLÜ) VE HECE DÜŞMESİ... 19 ΔΟΜΗ ΛΕΞΕΩΝ / YAPI BAKIMINDAN KELİMELER... 21 3 Η ΑΡΜΟΝΙΑ ΦΩΝΗΕΝΤΩΝ / ÜNLÜ (SESLİ) UYUMU... 22 4 ΠΑΘΗ (ΑΛΛΑΓΗ) ΣΥΜΦΩΝΩΝ / ÜNSÜZ BENZEŞMESİ (DEĞİŞİMİ)... 24 5 ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚA / ADLAR (İSİMLER)... 27 ΕΙΔΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ / AD TÜRLERİ... 27 O ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ / ÇOĞUL EKİ... 28 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ - ΣΥΓΓΕΝΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ / AİLE VE AKRABALIK ADLARI... 29 6 ΟΙ ΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ / ADLARIN DURUMLARI (İSMİN HALLERİ)... 31 7 ΤΑ ΚΤΗΤΙΚΑ ΕΠΙΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ / İYELİK EKLERİ VE AD TAMLAMALARI... 37 8 ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ / ÖNADLAR (SIFATLAR)... 43 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΘΕΤΩΝ / YAPILARINA GÖRE ÖNADLAR (SIFATLAR)... 43 ΕΙΔΗ ΕΠΙΘΕΤΩΝ / ÖNAD (SIFAT) TÜRLERİ... 43 A. Ποιοτικά επίθετα / Niteleme önadları... 44 B. Προσδιοριστικά επίθετα / Belirtme önadlarι... 45 Δεικτικά επίθετα / İşaret önadları... 45 Ερωτηματικά επίθετα / Soru önadları... 45 Αριθμητικά επίθετα / Sayı önadları... 46 Αόριστα επίθετα / Belirsiz (Belgisiz) önadlar... 46 Oυσιαστικοποίηση των επιθέτων / Sıfatların ad olması... 47 ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ / ÖNADIN TÜMCEDEKİ YERİ... 47 9 ΤΑ ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ / PEKİŞTİRME VE KÜÇÜLTME... 48 ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ / ÖNADLARDA PEKİŞTİRME VE KÜÇÜLTME... 48 ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ / ADLARDA PEKİŞTİRME VE KÜÇÜLTME... 51 10 ΤΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ / ÖNADLARDA ANLAM DERECELERİ... 52 11 ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ - ΤΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ / SAYILAR - SAYI ÖNADLARI (SIFATLARI)... 54 ΑΠΟΛΥΤΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ / ASIL SAYI ÖNADLARI... 54 ΤΑΚΤΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ / SIRA SAYI ÖNADLARI... 56 ΠΟΣΟΣΤΑ & ΚΛΑΣΜΑΤΑ / KESİR SAYI ÖNADLARI... 57 ΔΙΑΝΕΜΗΤΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ / ÜLEŞTİRME ÖNADLARI... 57 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ / KATMERLİ SAYI ÖNADLARI... 57 ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ / TOPLULUK SAYI ÖNADLARI... 58 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ-H ΩΡΑ / ZAMAN KAVRAMI-SAAT... 58 12 ΟΙ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ / ADILLAR (ZAMİRLER)... 62 Α. ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΛΕΞΕΩΝ / SÖZCÜK HALİNDEKİ ADILLAR... 62 ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ / KİŞİ-ŞAHIS ADILLARI... 62 ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ / İŞARET ADILLARI... 65 ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ / SORU ADILLARI... 66 ΑΥΤΟΠΑΘHΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ / DÖNÜŞLÜ ADIL (kendi)... 69 AΛΛΗΛΟΠΑΘΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ / İŞTEŞ ADIL (birbiri)... 70 ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ / BELGİSİZ ADILLAR... 71 Β. ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΚΑΤΑΛΗΞΕΩΝ / EK HALİNDEKİ ADILLAR... 73 Η ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ -ki / İLGİ ADILI (EKİ) -ki... 73
Τουρκική Γραμματική στα ελληνικά Βασίλης Δαφνοπατίδης 13 ΤΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / BELİRTEÇLER (ZARFLAR)... 76 ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / ZAMAN BELİRTEÇLERİ... 76 ΤΟΠΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / YER VE YÖN BELİRTEÇLERİ... 77 ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / NİCELİK (ÖLÇÜ) BELİRTEÇLERİ... 78 ΤΡΟΠΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / NİTELEME VE DURUM BELİRTEÇLERİ... 79 ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / SORU BELİRTEÇLERİ... 80 BΕΒΑΙΩΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / KESİNLİK BELİRTEÇLERİ... 82 ΑΠΑΝΤΗΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ (ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ) / YANIT BELİRTEÇLERİ... 82 ΔΕΙΚΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / GÖSTERME BELİRTEÇLERİ... 83 ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ AMΦΙΒΟΛΙΑΣ-ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ / ΟLASILIK BELİRTEÇLERİ... 83 ΕΥΧΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ / DİLEK BELİRTEÇLERİ... 83 14 Ο ΔΙΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ/ İKİLEME... 84 15 ΤΟ ΡΗΜΑ / EYLEM-FİİL-YÜKLEM... 86 TΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ / MASTAR EKİ (-mek/-mak)... 86 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΗΜΑΤΩΝ / FİİL GRUPLARI (ÇATILARI)... 87 16 TA ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ / YARDIMCI EYLEMLER... 88 17 Η ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΛΗΞΗ «ΕΙΜΑΙ» / EK EYLEM (-İMEK)... 90 18 «ΥΠΑΡΧΕΙ-ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ», «ΕΧΩ-ΔΕΝ ΕΧΩ» / VAR-YOK... 98 «ΥΠΑΡΧΕΙ-ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ», Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ/ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ-ΑΠΟΥΣΙΑΣ... 98 «ΕΧΩ-ΔΕΝ ΕΧΩ», Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΚΤΗΣΗΣ/ΚΑΤΟΧΗΣ... 98 ΤΟ «VAR-YOK» ΩΣ ΡΗΜΑ... 98 ΑΠΛΟΙ ΧΡΟΝΟΙ / BASİT ZAMANLAR... 100 19 Ο ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ / ŞİMDİKİ ZAMAN (-yor)... 101 20 Ο ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ / GENİŞ ZAMAN (-r)... 106 21 Ο ΑΟΡΙΣΤΟΣ (ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ) / BELİRLİ (Dİ Lİ) GEÇMİŞ ZAMAN (-di)... 110 22 Ο ΜΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ (ΔΙΑΔΟΣΗΣ) / BELİRSİZ (MİŞ Lİ) GEÇMİŞ ZAMAN (-miş)... 113 23 Ο ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ / GELECEK ZAMAN (-ecek/-acak)... 116 ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ / KİPLER... 121 24 Η ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ /EMİR KİPİ... 122 25 Η ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ / İSTEK KİPİ... 126 26 Η ΕΓΚΛΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑΣ («ΠΡΕΠΕΙ») / GEREKLİLİK KİPİ (-meli/-malı, gerek, lâzım)... 129 27 Η ΕΥΚΤΙΚΗ-ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ / DİLEK-ŞART KİPİ (-se/-sa)... 138 ΣΥΝΘΕΤΟΙ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ / HİKÂYE BİLEŞİK ZAMANLARΙ... 141 28 Ο ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ / ŞİMDİKİ ZAMANIN HİKÂYESİ (-yordu)... 142 29 Ο ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ / GENİŞ ZAMANIN HİKÂYESİ (-irdi)... 145 30 Ο ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ/ BELİRLİ GEÇMİŞ ZAMANIN HİKÂYESİ (-diydi)... 147 31 Ο ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ / BELİRSİZ GEÇMİŞ ZAMANIN HİKÂYESİ (-mişti)... 149 32 Ο ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ (ΔΥΝΗΤΙΚΟΣ) / GELECEK ZAMANIN HİKÂYESİ (-ecekti)... 152 33 Η EYKTIKH-ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ / İSTEK KİPİNİN HİKÂYESİ (-eydi)... 154 ΣΥΝΘΕΤΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ-ΦΗΜΗΣ / RİVÂYET BİLEŞİK ZAMANLARI... 155 34 Ο ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ-ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΔΟΣΗΣ / ŞİMDİKİ ZAMANIN RİVÂYETİ (-yormuş)... 156 35 Ο ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ-ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΔΙΑΔΟΣΗΣ / GENİŞ ZAMANIN RİVÂYETİ (-irmiş)... 159 36 Ο ΣΥΝΘΕΤΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ B ΔΙΑΔΟΣΗΣ / BELİRSİZ GEÇMİŞ ZAMANIN RİVÂYETİ (-mişmiş)... 161 37 Ο ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΔΙΑΔΟΣΗΣ / GELECEK ZAMANIN RİVÂYETİ (-ecekmiş)... 1 6 4
Βασίλης Δαφνοπατίδης Τουρκική Γραμματική στα ελληνικά ΣΥΝΘΕΤΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ / ŞART BİLEŞİK ZAMANLARI... 166 38 Η ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ / ŞİMDİKİ ZAMANIN ŞARTI (-yorsa)... 167 39 Η ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ / GENİŞ ZAMANIN ŞARTI (-irse)... 168 40 Η ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ / BELİRLİ GEÇMİŞ ZAMANIN ŞARTI (-diyse)... 169 41 Η ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΔΙΑΔΟΣΗΣ / BELİRSİZ GEÇMİŞ ZAMANIN ŞARTI (-mişse)... 170 42 Η ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ / GELECEK ZAMANIN ŞARTI (-ecekse)... 171 43 Η ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑΣ / GEREKLİLİK KİPİNİN ŞARTI (-meliyse)... 172 44 Ο ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ / ŞART KİPLİ ANLATIM... 174 ΟΙ ΦΩΝΕΣ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ / EYLEMDE ÇATI... 176 45 Η ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ / EDİLGEN ÇATI... 176 46 ΤΑ ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΗ ΡΗΜΑΤΑ / İŞTEŞ EYLEM... 182 47 ΤΑ ΑΥΤΟΠΑΘΗ ΡΗΜΑΤΑ/ DÖNÜŞLÜ EYLEM... 185 48 ΤΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΙΚΑ-ΑΝΑΘΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ / ETTİRGEN EYLEM... 189 49 ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΦΩΝΕΣ ΡΗΜΑΤΩΝ / BİRLEŞİK ÇATILAR... 193 ΣΥΝΘΕΤΑ ΡΗΜΑΤΑ / BİLEŞİK EYLEMLER... 195 50 TΟ ΡΗΜΑ ΤΗΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑΣ («ΜΠΟΡΩ») / YETERLİLİK EYLEMİ (-ebil/-abil)... 196 51 TΟ ΡΗΜΑ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ / TEZLİK EYLEMİ [-i(-ı, -u, -ü)vermek]... 201 52 TΑ ΡΗΜΑΤΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ-ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ / SÜRERLİK EYLEMLERİ [-e(-a)durmak, -ip (-ıp, -up, -üp) durmak, -e(-a)kalmak, -e(-a)gelmek]... 202 53 ΣΥΝΘΕΤΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΜΕ ΤΟ ΡΗΜΑ OLMAK / OLMAK FİİLLİ BİRLEŞİK ZAMANLAR... 204 54 H ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ / FİİLLERİN ADLAŞTIRILMASI... 205 55 ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ / YAN CÜMLELER... 208 ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΜΕΤΟΧΕΣ) / «-me» İLE YAN CÜMLE... 208 ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΜΕΤΟΧΕΣ) / «-dik» ve «-ecek» İLE YAN CÜMLE... 209 56 Ο ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ / DOLAYLI ANLATIM... 211 57 ΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ / ORTAÇLAR-ULAÇLAR... 221 Α. ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ / ORTAÇLAR... 222 1. Αναφορικές / Ortaçlar... 222 Άκλιτες (-en, -ecek, -mekte olan, -ecek olan, -miş olan, -miş, -dik)... 222 Κλιτές (-diğim, -eceğim, -miş olduğum)... 225 2. Βουλητικές / -me ile yan cümle... 227 Άκλιτες (-mek, -meyi, -meye, -mekte, -mekten)... 227 Κλιτές (-mem, -memi, -meme, -memde, -memden)... 230 3. Ειδικές / -dik ve -ecek ile yan cümle (-diğim/-eceğim, -diğimi/-eceğimi, -diğime/-eceğime, -diğimden/-eceğimden)... 231 Β. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ / ULAÇLAR... 234 1. Χρονικές μετοχές / Zaman ulaçları... 234 Άκλιτες (-ip, -meden önce, -dikten sonra, -ken, -ir -mez, -ince, -inceye kadar, -ene kadar, -eli, -dikçe)... 234 Κλιτές (-diğim/-eceğim zaman, -diğimde/-eceğimde, -diğim sırada, -diğimden beri, -dim -eli, -memle, -dim mi)... 238 2. Τροπικές μετοχές / Durum ulaçları... 241 Άκλιτες (-erek, -meden/-meksizin, -e -e, -mekle)... 241 3. Αιτιολογικές μετοχές / Sebep-Sonuç ulaçları... 243 Κλιτές [-diğim/-eceğim için, -diğimden/-eceğimden (dolayı), -memden (dolayı)]... 243 4. Μετοχές του σκοπού (τελικές) / Amaç ulaçları... 245 Άκλιτες (-mek için, -mek üzere)... 245 Κλιτές (-mem için)... 246 5. Εναντιωματικές μετοχές / Karşıtlık ulaçları... 246 Άκλιτες (-mekle beraber/birlikte)... 246 Κλιτές (-diğim/-eceğim halde, -meme rağmen/karşın)... 246
Τουρκική Γραμματική στα ελληνικά Βασίλης Δαφνοπατίδης 6. Η έννοια της αντίθεσης / Karşıtlık kavramı... 247 Άκλιτες (-ecekken, -mektense, -mek yerine, -mek varken)... 247 Κλιτές (-eceğime, -eceğim yerde/yere)... 248 7. Η έννοια της εξαίρεσης / «-den başka» kavramı... 249 Άκλιτες (-dikten başka, -mekten başka)... 249 Κλιτές (-diğimden başka)... 249 8. Η έννοια «σε περίπτωση που»... 250 Κλιτές (-diğim/-eceğim takdirde, -mem halinde, -ecek olursam)... 250 9. Επιρρηματικές αναφορικές μετοχές / Karşılaştırma ulaçları... 251 Άκλιτες (-ecek kadar, -ecek gibi)... 251 Κλιτές (-diğim/-eceğim kadar, -diğimce, -diğime/-eceğime göre, -diğim/-eceğim gibi, -diğim biçimde/şekilde)... 251 10. Μετοχές για ευχή ή κατάρα / Dilek ulacı... 254 Άκλιτες (-esi)... 254 Γ. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ / YAN CÜMLE VE ÖZEL KAVRAMLAR... 254 1. Εναντιωματικές προτάσεις / Karşıtlık belirten cümleler... 254 2. Δευτερεύουσες προτάσεις με το σύνδεσμο «diye» / «diye» ulaçlı yan cümle... 255 3. Η έννοια της προειδοποίησης / Uyarı kavramı (-memezlik etmemek)... 256 4. Η έννοια της προσποίησης (περιφραστικοί χρόνοι με το «gibi») / Yapmacıklık kavramı, «gibi» ilgeçli eylemler (-memezlikten gelmek, -cesine)... 256 5. Η έννοια του «παραλίγο να...» (az kaldı/az kalsın)... 258 58 OI ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ / İLGEÇLER (EDATLAR)... 259 59 ΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ / BAĞLAÇLAR... 267 60 ΤΑ ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ / ÜNLEMLER... 273 61 ΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ / TÜRETME EKLERİ... 276 62 ΠΙΝΑΚΕΣ / TABLOLAR... 295 ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ-ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ / KISALTMALAR... 295 ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΕΤΕΙΟΙ / ÖNEMLİ BAYRAM VE YILDÖNÜMLERİ... 296 ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ / KAMU VE ÖZEL KURUMLAR... 296 ΕΠΑΡΧΙΕΣ-ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ / TÜRKİYE NİN BÖLGELERİ... 297 ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ / YER ADLARI... 297 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ / TARİHİ ESERLER VE TURİSTİK YERLER... 299 ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ / BAKANLIKLAR... 299 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ / ASKERİ NİTELİK VE KURUMLAR... 300 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΒΑΘΜΟΙ / ASKERİ RÜTBELER... 300 63 ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ-ΛΕΞΕΙΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ / DEYİMLER-ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER... 301 64 ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ-ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ / ATASÖZLERİ... 311 65 ΣΥΝΤΑΞΗ ΡΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ ΠΤΩΣΗ / FİİLLERİN AD DURUM EKLERİNE GÖRE KULLANIMI... 315 Ρήματα που συντάσσονται με αιτιατική πτώση (-i, -ı, -u, -ü )... 315 Ρήματα που συντάσσονται με δοτική πτώση (-e, -a)... 319 Ρήματα που συντάσσονται με τοπική πτώση (-de, -da)... 323 Ρήματα που συντάσσονται με αφαιρετική πτώση (-den, -dan)... 324 Ρήματα που συντάσσονται με την πρόθεση «ile»... 326 66 ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΛΙΣΗΣ ΡΗΜΑΤΩΝ / FİİLLERİN ÇEKİM TABLOSU... 327 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ / KAYNAKÇA... 331