Τι είναι το τεστ ΠΑΠ; Ο γιατρός μου είπε πως είναι παθολογικό. Σημαίνει ότι έχω καρκίνο; Το τεστ ΠΑΠ δεν είναι τεστ διάγνωσης καρκίνου. Αυτό που κάνει είναι να ανιχνεύει επιφανειακά κύτταρα του τραχήλου της μήτρας που δε μοιάζουν φυσιολογικά. Ο τράχηλος είναι το κατώτερο τμήμα της μήτρας, που ανοίγει στον κόλπο και το τεστ ΠΑΠ είναι τεστ πρόληψης του καρκίνου καθώς ανιχνεύει αυτές τις βλάβες των κυττάρων πολύ νωρίς σε προκαρκινικό στάδιο και με την κατάλληλη θεραπεία μπορεί να συμβάλει στη σημαντική μείωση του αριθμού των καρκίνων του τραχήλου. Φυσικά μπορεί επίσης να ανιχνεύσει λοιμώξεις καθώς και σε σπάνιες περιπτώσεις καρκινικά κύτταρα και καρκίνο του τραχήλου. Το τεστ αυτό μπορεί να σώσει ζωές και οι γυναίκες πρέπει να το γνωρίζουν αυτό και να συμμετέχουν στο πρόγραμμα πρόληψης. Οκτώ στις δέκα περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου μπορούν να προληφθούν με επιτυχία σε γυναίκες που παρακολουθούνται με τεστ ΠΑΠ. Σε οποιαδήποτε χώρα καθιερώθηκε ως τρόπος πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου,η επίπτωση του μειώθηκε δραματικά. Πως γίνεται το τεστ ΠΑΠ; Το τεστ ΠΑΠ μπορεί να γίνει στο ιατρείο του γυναικολόγου σας. Ο γιατρός σας θα σας ζητήσει να ξαπλώσετε και θα σας τοποθετήσει σε θέση λιθοτομίας, θα εισάγει ειδικό όργανο που λέγεται κολποδιαστολέας στον κόλπο σας και στην άκρη αυτού του οργάνου θα μπορεί να δει το άνοιγμα του τραχήλου. Με ειδικό βουρτσάκι ή σπάτουλα θα συλλέξει τα επιφανειακά κύτταρα του τραχήλου και αυτά θα απλωθούν σε εδικό γυαλί (στερεή) ή σε δοχείο με υγρό (liquid form).
H υγρή μορφή πλέον ελαττώνει στο 2% τις περιπτώσεις ανεπαρκούς τεστ ΠΑΠ και στις περισσότερες χώρες, όπως στη Μεγάλη Βρετάνια έχει αντικαταστήσει την παλιά μορφή. Επίσης από το ίδιο δείγμα μπορεί να γίνει και ταυτοποίηση HIP DNA. Τι είναι ο ιός ΗPV και τι τα κονδυλώματα; Ο ιός του ΗPV συμμετέχει σε πάνω από 99% των καρκίνων τραχήλου της μήτρας. Μια γυναίκα λοιπόν αυξάνει τις πιθανότητες της ανάπτυξης καρκίνου με τη συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων, τη συνύπαρξη άλλων σεξουαλικά μεταδιδομένων ασθενειών και τη σεξουαλική επαφή σε μικρή ηλικία. Γενικότερα υπάρχουν πάνω από 100 τύποι ΗPV. Οι σαράντα από αυτούς μεταδίδονται με το sex. Κάποιοι από αυτούς μπορούν να προκαλέσουν μετάλλαξη των φυσιολογικών κυττάρων σε προκαρκινικές μορφές ενώ κάποιοι άλλοι μπορούν να προκαλέσουν κονδυλώματα. Το πρόβλημα με τη λοίμωξη αυτή είναι ότι σε κάποια φάση της ζωής τους 80% των σεξουαλικά ενεργών ανδρών και γυναικών μπορεί α έρθει σε επαφή με τον ιό, είναι λοιπόν μια από τις πιο συχνές σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις. Επίσης σπάνια θα εκδηλωθεί με εμφάνιση ορατών κονδυλωμάτων στον κόλπο η το αιδοίο. Συνήθως δε δημιουργούνται καθόλου συμπτώματα και η γυναίκα δεν το καταλαβαίνει ότι ήρθε σε επαφή με τον ιό απλά τον φέρει. Πρέπει να τονίσουμε οτι ακόμα και το προφυλακτικό δεν προστατεύει εντελώς από τον ιό μιας καυτός μπορεί να μεταδοθεί από επαφή με περιοχές που είναι ακάλυπτες. Στις περισσότερες περιπτώσεις το ανοσοποιητικό σύστημα καθαρίζει από μονό του τον ιό σε περίοδο 6-24 μηνών επίμονη του ίου και ειδικά αυτών με αυξημένο καρκινικό δυναμικό και η αδυναμία του οργανισμού να τον αποβάλει είναι αυτοί οι παράγοντες που τελικά θα προκαλέσουν προκαρκινικές βλάβες στα κύτταρα που αν μείνουν αθεράπευτες θα εξελιχτούν σε καρκίνο του τραχήλου. Το τεστ ταυτοποίησης των ίων με ΗPV DNA είναι ένα πολύ χρήσιμο τεστ που μας επιτρέπει να γνωρίζουμε αν ο ΗPV ιός που μόλυνε μια γυναίκα έχει αυξημένο ρίσκο να προκαλέσει καρκίνο η όχι.
Τι πρέπει να ξέρω για την κολποσκόπηση; Μια γυναίκα πρέπει να κάνει κολποσκόπηση μόνο όταν υπάρχει μη φυσιολογικό τεστ ΠΑΠ. Με φυσιολογικό τεστ ΠΑΠ οι γυναίκες ΔΕΝ πρέπει να κάνουν κολποσκόπηση, γιατί αυτό μπορεί να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα παρά να βοηθήσει. Το κολποσκόπιο είναι μικροσκόπιο με σύστημα μεγεθυντικών διοπτρικών φακών που επιτρέπει μεγέθυνση μέχρι και σαράντα φόρες και φέρει και μια πηγή φωτός. Κατά τη διάρκεια της κολποσκόπησης στο ιατρείο, η γυναίκα τοποθετείται σε θέση λιθοτομίας και γίνεται η εισαγωγή κολποδιαστολέα για την παρατήρηση του τραχήλου. Μετά από αυτό ο γιατρός θα απλώσει στον τράχηλο διάλυμα οξικού οξέως και πιθανώς διάλυμα Lugol και θα παρατηρήσει με προσοχή με τη βοήθεια του κολποσκόπιου. Το οξικό οξύ θα βάψει λευκωπές τις περιοχές με αλλοιώσεις και θα επιτρέψει την παρατήρηση νεοαγγείων με τη μορφή στίξης ή μωσαϊκού ενώ τα παθολογικά κύτταρα δε θα προσλάβουν το διάλυμα Lugol με αποτέλεσμα να μη χρωματιστούν κόκκινες. Ο γιατρός μπορεί να πάρει μικρή βιοψία η οποία συνήθως δεν είναι επώδυνη και θα την αισθανθείτε σαν μικρό τσίμπημα. Ανάλογα με το αποτέλεσμα της βιοψίας ή και χωρίς βιοψία, αν η εικόνα της κολποσκόπησης είναι παθογνωμική, μπορεί να χρειαστείτε θεραπεία. Οι θεραπείες συνήθως είναι μονοπολική διαθερμία αγκύλης LLETZ, ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι και κρυοθεραπεία ή εξάχνωση με laser. Είναι απαραίτητο όταν η θεραπεία είναι καταστροφική και όχι αφαιρετική να έχει προηγηθεί βιοψία. Πριν τη διαθερμία αγκύλης LLETZ ο γιατρός θα σας δώσει τοπική ένεση αναισθησίας, ενώ σε περίπτωση αιμορραγίας μπορεί να απλώσει κολεοειδές αιμοστατικό διάλυμα. Παρουσία ελαφριάς αιμορραγίας καθώς και κολεοειδούς χρώματος έκκριση είναι φυσιολογική την πρώτη εβδομάδα μετά την κολποσκόπηση. Αν επιμείνει μπορεί να χρειαστεί χορήγηση αντιβιοτικών. Το κολύμπι, η έντονη σωματική δραστηριότητα και η σεξουαλική επαφή
πρέπει να αποφεύγονται μετά από θεραπεία. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί κωνοειδή εκτομή τραχήλου ή και υστερεκτομή. Αν χρειαστεί θεραπεία, αυτή οργανώνεται και γίνεται στο νοσοκομείο και όχι στο ιατρείο. Κάθε πόσο πρέπει να κάνω τεστ ΠΑΠ; Πότε πρέπει να κάνω κολποσκόπηση και πότε θεραπεία; Από χώρα σε χώρα μπορεί να υπάρχουν διαφορές στο πρόγραμμα πρόληψης, ειδικά σε ένα δημόσιο σύστημα υγείας. Η μακρόχρονη εμπειρία μου στο Ηνωμένο Βασίλειο και η διαπίστευση μου, ύστερα από εξετάσεις και συλλογή μεγάλου αριθμού διαγνωστικών και επεμβατικών κολποσκοπήσεων από τη Βρετανική εταιρία Παθολογίας τραχήλου, μου επιτρέπουν τη βαθιά γνώση των αγγλικών πρωτοκόλλων, τα οποία και προσαρμόσαμε στην Ελληνική πραγματικότητα του ιδιωτικού συστήματος υγείας. Μέσα αυτό το πλαίσιο συστήνουμε τεστ ΠΑΠ κάθε χρόνο από την ηλικία των 20 και μετά. Φυσικά κάθε κοπέλα σεξουαλικά ενεργή από μικρότερη ηλικία μπορεί να ξεκινήσει να ελέγχεται δυο χρόνια μετά την πρώτη της σεξουαλική εμπειρία αν το επιθυμεί. Το τεστ ΠΑΠ πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο καθώς το όφελος, έστω και μικρό, είναι μεγαλύτερο από τα τρία χρόνια που ισχύουν στο δημόσιο βρετανικό σύστημα. Όταν ανιχνεύονται κύτταρα ASCUS, στο τεστ ΠΑΠ, θα επιχειρείται ταυτοποίηση HPV DNA. Αν αυτό είναι θετικό, για υψηλή κακοήθεια, θα γίνεται άμεση κολποσκόπηση, ειδάλλως επανάληψη του τεστ ΠΑΠ σε ένα χρόνο. Χαμηλού βαθμού βλάβες στο τεστ ΠΑΠ θα συνοδεύονται επίσης από τεστ HPV. Σε ανίχνευση υψηλής κακοηθείας ΗPV συστήνεται άμεση κολποσκόπηση, σε χαμηλής επανάληψη του τεστ ΠΑΠ σε έξι μήνες ή κολποσκόπηση ανάλογα με την επιθυμία της ασθενούς. Αν σε έξι μήνες οι βλάβες επιμείνουν τότε θα πρέπει να γίνεται σίγουρα κολποσκόπηση. Σε μια κολποσκόπηση αν η εικόνα συμπίπτει με το τεστ Παπ και δείχνει χαμηλού βαθμού αλλοιώσεις, η βιοψία δεν είναι απαραίτητη παρά μόνο η παρακολούθηση, καθώς 50% των βλαβών αυτών υποστρέφουν. Σε περίπτωση επιμονής τους πάντως, η βιοψία είναι απαραίτητη και πιθανή θεραπεία θα πρέπει να συζητιέται με την ασθενή.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση υψηλού βαθμού αλλοιώσεων στο τεστ ΠΑΠ, πρέπει να γίνεται άμεση κολποσκόπηση και βιοψία των παθολογικών περιοχών και αν CΙN 2 ή 3 επιβεβαιωθεί άμεση θεραπεία. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η θεραπεία θα γίνεται στο νοσοκομείο με τοπική χορήγηση αναισθητικού. Αν το τεστ ΠΑΠ δεν είναι επαρκές για ανάλυση, πρέπει να επαναλαμβάνεται και μετά από τρία συνεχόμενα ανεπαρκή αποτελέσματα να διενεργείται κολποσκόπηση. Το ίδιο συμβαίνει και με επιμονή φλεγμονωδών κυττάρων παρά τη θεραπεία λοιμώξεως. Τέλος μετά από θεραπεία γίνεται επανάληψη του τεστ ΠΑΠ και της ταυτοποίησης στο εξάμηνο. Σε υψηλού βαθμού αλλοιώσεις καθώς και υψηλής κακοηθείας ταυτοποίηση ακόμα και με φυσιολογικό τεστ ΠΑΠ, θα πρέπει να διενεργείται κολποσκόπηση ενώ οι υπόλοιπες γυναίκες μπορούν να επιστρέφουν στην ετήσια παρακολούθηση τους. Με βάση τα τελευταία πρωτόκολλα της Βρετανικής Εταιρίας Παθολογίας Τραχήλου, επιδιώκουμε την απόλυτα ασφαλή, χωρίς άγχος και χωρίς υπέρμετρη ιατρική παρέμβαση (εκεί που δε χρειάζεται), παρακολούθηση των γυναικών που μας εμπιστεύονται, με παράλληλη λεπτομερή επεξήγηση του κάθε βήματος, ώστε να συμμετέχουν στις αποφάσεις.