ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 13.9.2017 COM(2017) 492 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Μια προοδευτική εμπορική πολιτική με στόχο την τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης EL EL
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παγκόσμιο εμπόριο αποτελεί βασικό παράγοντα για μια ανταγωνιστική και ευημερούσα Ευρωπαϊκή Ένωση, με περισσότερες από 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας να υποστηρίζονται από τις ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τον υπόλοιπο κόσμο. Μια παγκοσμίως ολοκληρωμένη οικονομία συνεχίζει να είναι επωφελής τόσο για τις μεγάλες όσο και για τις μικρές και μεσαίες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, καθώς και για τους ευρωπαίους πολίτες, εργαζομένους και καταναλωτές. Εντούτοις, το παγκόσμιο εμπόριο πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο προορατικής διαμόρφωσης και διαχείρισης, ώστε να διασφαλίζεται ότι θα είναι δίκαιο, θα προβάλλει αξίες και θα παραμένει σταθερά προσηλωμένο σε ένα βασιζόμενο σε κανόνες σύστημα. Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μια εμπορική πολιτική που θα είναι διαφανής και υπεύθυνη, θα ωφελεί όλους τους πολίτες και θα παρέχει σύγχρονες λύσεις για την πραγματικότητα της σημερινής οικονομίας εν μέσω τεχνολογικής αλλαγής. Στο πλαίσιο του διαλόγου που δρομολογήθηκε τον Μάρτιο από τη Λευκή Βίβλο για το Μέλλον της Ευρώπης, 1 ένα έγγραφο προβληματισμού 2 σκιαγράφησε τον τρόπο με τον οποίο η εμπορική πολιτική, μαζί με άλλες πολιτικές της ΕΕ, μπορεί να συμβάλει στη τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης και να εξασφαλίσει ότι τα οφέλη του εμπορίου κατανέμονται με δίκαιο τρόπο σύμφωνα με τις αρχές της ΕΕ ως προς την αλληλεγγύη και τη βιωσιμότητα. Το διεθνές περιβάλλον στο οποίο η ΕΕ ασκεί εμπορική πολιτική μεταβάλλεται διαρκώς: υπάρχουν όλο και περισσότερες ενέργειες που θέτουν υπό αμφισβήτηση το βασιζόμενο σε κανόνες πολυμερές εμπορικό σύστημα, το οποίο μπορεί επίσης να σηματοδοτεί μια αναβίωση προστατευτισμού. Ταυτόχρονα, πολλοί εμπορικοί εταίροι, τόσο μεγαλύτεροι όσο και μικρότεροι επιχειρηματικοί παράγοντες, έχουν αποδείξει πολύ συγκεκριμένα την προσήλωσή τους στο θεμιτό και ανοικτό διεθνές εμπόριο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται για να εξασφαλίσει ότι η εμπορική πολιτική της ΕΕ θα εξελίσσεται με τρόπο που να ανταποκρίνεται στους πρωταρχικούς οικονομικούς και πολιτικούς στόχους της Ένωσης, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση της συνοχής μεταξύ της εμπορικής πολιτικής και άλλων εξωτερικών και εσωτερικών πολιτικών της ΕΕ. Για παράδειγμα, η εμπορική πολιτική συμβάλλει στην ολοκληρωμένη χάραξη πολιτικής της ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη εστιάζοντας όχι μόνο στις οικονομικές πτυχές, αλλά επίσης και στην περαιτέρω προώθηση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων και συμβάλλει στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τη μετανάστευση και στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια. Μια ατζέντα σθεναρής και προοδευτικής πολιτικής πρέπει να ανταποκρίνεται στις σημερινές δυνατότητες και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα να προωθεί τα ουσιώδη συμφέροντα της Ευρώπης. Σήμερα, η Επιτροπή προτείνει μια δέσμη νέων πρωτοβουλιών που συμπληρώνουν την ισχύουσα πολύ γεμάτη ατζέντα εμπορικής πολιτικής της Ένωσης, προκειμένου να επιτευχθούν οι εν λόγω στόχοι: - Πρώτον, μια πρόταση κανονισμού για τη δημιουργία ενός πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων που εισέρχονται στην ΕΕ, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι ξένες επενδύσεις παραμένουν σημαντική πηγή ανάπτυξης στην ΕΕ και να προστατευθούν παράλληλα τα ουσιώδη συμφέροντα της ΕΕ. Η νομοθετική πρόταση συνοδεύεται από ανακοίνωση της Επιτροπής, η οποία σκιαγραφεί τη στρατηγική ανάγκη αυτού του ελέγχου - Δεύτερον, συστάσεις για την έναρξη των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Οι συμφωνίες αυτές 1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Αναφορά Λευκής Βίβλου στο μέλλον της Ευρώπης», COM(2017)2025. 2 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Έγγραφο προβληματισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης, COM(2017)240. 2
θα βασίζονται στις πρόσφατες επιτυχείς διαπραγματεύσεις με τον Καναδά, τη Σινγκαπούρη, το Βιετνάμ και την Ιαπωνία, μεταξύ άλλων, διευρύνοντας τον συνασπισμό των εταίρων που δεσμεύονται για την εφαρμογή προοδευτικών κανόνων για το διεθνές εμπόριο - Τρίτον, σύσταση για την έναρξη πολυμερών διαπραγματεύσεων για τη δημιουργία πολυμερούς δικαστηρίου για την επίλυση διαφορών σχετικά με επενδύσεις, μια σημαντική καινοτομία στην παγκόσμια διακυβέρνηση - Τέταρτον, η Επιτροπή αποφάσισε επίσης να δημοσιεύει από τώρα και στο εξής τις συστάσεις της για διαπραγματευτικές οδηγίες αναφορικά με τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, αρχής γενομένης από σήμερα, με τις εν λόγω τρεις συστάσεις. Αυτό σημαίνει ότι κατά το ίδιο χρονικό διάστημα που αυτές θα υποβάλλονται στο Συμβούλιο για διαβουλεύσεις και θα διαβιβάζονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπως γινόταν στο παρελθόν, τώρα διαβιβάζονται πλέον επίσης αυτομάτως στα εθνικά κοινοβούλια και τίθενται στη διάθεση του κοινού, επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο μια εξαρχής ευρεία και χωρίς αποκλεισμούς συζήτηση για τη σχεδιαζόμενη συμφωνία. - Τέλος, η Επιτροπή αποφάσισε επίσης να δημιουργήσει μια ομάδα για την παροχή συμβουλών σχετικά με τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ, ως μέρος της έμφασης που δίνει στη διαφανή και χωρίς αποκλεισμούς χάραξη πολιτικής για το εμπόριο. Παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή δημοσιεύει σήμερα την πρώτη διετή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής της για την εμπορική πολιτική «Εμπόριο για όλους» 3. Η έκθεση χαρτογραφεί τα απτά επιτεύγματα και τις τρέχουσες εργασίες κατά τα δύο έτη μετά την έγκριση της στρατηγικής, επισημαίνοντας τα αποκομισθέντα διδάγματα που καθοδηγούν την εξέλιξη της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ. Θα συμπληρωθεί από μια Έκθεση για την υλοποίηση των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών αργότερα το φθινόπωρο, και η Επιτροπή καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες σε συζήτηση για μια μακρόπνοη εμπορική πολιτική, με βάση τις δύο εκθέσεις και την παρούσα Ανακοίνωση. Επιπλέον, με βάση τη νέα ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη, θα επανεξεταστεί η στρατηγική παροχής βοήθειας για το εμπόριο κατά το τρέχον έτος. 2. ΣΥΝΑΨΗ ΝΕΩΝ ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Η ΕΕ έχει δεσμευτεί για την απελευθέρωση του εμπορίου που συνδέεται στενά με το βασιζόμενο σε κανόνες πολυμερές εμπορικό σύστημα. Η ανοιχτή ροή αγαθών, υπηρεσιών, προσώπων και κεφαλαίων συνέβαλε στην ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την ευημερία των καταναλωτών της ΕΕ. Σε συνδυασμό με υψηλά περιβαλλοντικά, εργασιακά, καταναλωτικά πρότυπα και πρότυπα κοινωνικής προστασίας, αποτελεί τη βάση της ευημερίας μας, και αποτελεί τον καταλληλότερο τρόπο ώστε να τεθεί η παγκοσμιοποίηση στην υπηρεσία όλων των Ευρωπαίων. Η παγκοσμιοποίηση αφορά περισσότερο το εμπόριο και οι επιπτώσεις της έχουν σχέση με τις επιπτώσεις της τεχνολογικής αλλαγής αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εμπορική πολιτική έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης προκειμένου να διασφαλίζεται ότι τα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά της αποτελέσματα θα είναι θετικά για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στην Ευρώπη και πέραν αυτής. 3 Eυρωπαϊκή Επιτροπή, «Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της εμπορικής πολιτικής της στρατηγικής "Εμπόριο για όλους"», COM (2017) 491. 3
Η ΕΕ αναζητεί εταίρους που επιθυμούν να συνεργαστούν ώστε να δημιουργήσουν ανοιχτούς και προοδευτικούς κανόνες για την εμπορική πραγματικότητα του 21ου αιώνα, και με τον τρόπο αυτό να ενισχύσουν την παγκόσμια διακυβέρνηση. Οι πρόσφατες συμφωνίες της ΕΕ με τον Καναδά, τη Σινγκαπούρη ή το Βιετνάμ, καθώς και η κατ αρχήν συμφωνία με την Ιαπωνία, δεν δημιουργούν μόνο νέες οικονομικές ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες μας αντανακλούν επίσης και προωθούν τις οικουμενικές αξίες της Ένωσης και διαφυλάσσουν το δικαίωμα των κυβερνήσεων να νομοθετούν με σκοπό το δημόσιο συμφέρον. Η δημιουργία νέων οικονομικών προοπτικών Για το άνοιγμα νέων αγορών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαπραγματεύσεων σε πολυμερές και διμερές επίπεδο προκειμένου να εξασφαλιστεί η αμοιβαία πρόσβαση στην αγορά. Οι πολυμερείς υποχρεώσεις της ΕΕ στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) αποτελούν τη βάση των εμπορικών σχέσεων μας σε ολόκληρο τον κόσμο. Ενόψει της υπουργικής διάσκεψης στο Μπουένος Άιρες τον Δεκέμβριο, η ΕΕ ηγείται των προσπαθειών αναδιαμόρφωσης της διαπραγματευτικής ατζέντας του ΠΟΕ, επιδιώκοντας τον εκσυγχρονισμό των κανόνων του παγκόσμιου εμπορίου και την αποκατάσταση της υπεροχής του ΠΟΕ στην θέσπιση κανόνων, ιδίως σε μια εποχή αυξανόμενου προστατευτισμού. Η Επιτροπή έχει δεσμευθεί για τη σύσφιγξη των δεσμών της ΕΕ με τις χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής που θα αποτελέσουν τους κινητήρες της ανάπτυξης στο μέλλον. Οι διαπραγματεύσεις με το Μεξικό και τη Mercosur προχωρούν με ταχείς ρυθμούς και η Επιτροπή έχει στόχο την πολιτική ολοκλήρωση των συνομιλιών μέχρι τα τέλη του έτους. Οι υπό διαπραγμάτευση συμφωνίες με τη Σινγκαπούρη και το Βιετνάμ θα προωθηθούν επίσης συντόμως. Η Συνολική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία ΕΕ-Καναδά (CETA) θα εφαρμοστεί προσωρινά από την 21η Σεπτεμβρίου. Η ΕΕ και η Ιαπωνία κατέληξαν σε κατ αρχήν συμφωνία επί των βασικών στοιχείων της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης στις 6 Ιουλίου, ενώ καταβάλλονται εντατικές προσπάθειες για τη σύναψη του τελικού κειμένου της συμφωνίας μέχρι το τέλος του έτους. Οι εν λόγω ευρείες συμφωνίες, για παράδειγμα, θα άρουν τη συντριπτική πλειονότητα των δασμών που καταβάλλονται από τις εταιρείες της ΕΕ στις εμπορικές τους συναλλαγές με τον Καναδά και την Ιαπωνία και θα ανοίξουν αγορές για τις εξαγωγές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των τομέων της γεωργίας, των τροφίμων και των ποτών. Οι συμφωνίες θα άρουν τους φραγμούς σε διάφορους κλάδους των υπηρεσιών και θα προωθήσουν περαιτέρω μια καινοτόμο και ανταγωνιστική οικονομία, πράγμα που θα διευκολύνει όλες τις επιχειρήσεις και, ιδίως, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα. Προώθηση των οικουμενικών αξιών της Ένωσης Η ΕΕ ηγείται, διασφαλίζοντας υψηλά ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία του περιβάλλοντος, των καταναλωτών, την κοινωνική προστασία και την προστασία της απασχόλησης καθώς και των θεμελιωδών δικαιωμάτων χωρίς συμβιβασμούς. Από κοινού με τους εταίρους μας, επιδιώκουμε να χρησιμοποιούμε τα μέσα της εμπορικής πολιτικής για την προώθηση αυτών των προτύπων σε παγκόσμιο επίπεδο σύμφωνα με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, οι οποίοι προσδιορίζουν το εμπόριο ως ένα από τα σημαντικότερα μέσα εφαρμογής αυτών των προτύπων. Για παράδειγμα, όλες οι σύγχρονες εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ υποστηρίζουν την εφαρμογή των διεθνών συμφωνιών για την προστασία του περιβάλλοντος και τα εργασιακά πρότυπα, με τη συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης μεταξύ ΕΕ και Ιαπωνίας να είναι η πρώτη διεθνής εμπορική συμφωνία που 4
παρέχει ρητή στήριξη στη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Η συμφωνία με τον Καναδά απέδωσε φιλόδοξα αποτελέσματα σχετικά με τις δεσμεύσεις για την απασχόληση. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι η προσέγγιση της Επιτροπής ως προς το θέμα αυτό, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωσή της «Εμπόριο για όλους» 4 αποδίδει αποτελέσματα. Η Επιτροπή διεξάγει επί του παρόντος διεξοδικές συζητήσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και τους ενδιαφερόμενους φορείς με στόχο να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής και η επιβολή των διατάξεων για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη στις συμφωνίες μας. Διατήρηση του δικαιώματος ρύθμισης Οι συμφωνίες της ΕΕ επίσης αναφέρουν ρητά τη διατήρηση του δικαιώματος των κυβερνήσεων να θεσπίζουν ρυθμίσεις με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον μια σημαντική αρχή για όλες τις μελλοντικές διαπραγματεύσεις 5. Η αρχή αυτή υποστηρίζει τη νέα προσέγγιση για την προστασία των επενδύσεων. Η Επιτροπή συνεχίζει μια πλήρως αναθεωρημένη προσέγγιση για την προστασία των επενδύσεων στο πλαίσιο των διμερών συμφωνιών, μια σημαντική παρέκκλιση από το σύστημα επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους, όπως καταδεικνύεται από τη συμφωνία με τον Καναδά. Επισφράγιση νέων εταιρικών σχέσεων Οι συμφωνίες με την Ιαπωνία και τον Καναδά, και η ταχεία πρόοδος που σημειώθηκε με εταίρους όπως το Μεξικό και τη Mercosur, αποδεικνύουν ότι είναι εφικτό να δημιουργηθούν προοδευτικοί και σύγχρονοι εμπορικοί κανόνες. Με βάση τη δυναμική αυτή, η Επιτροπή υποβάλλει στο Συμβούλιο συστάσεις για τη διαπραγμάτευση δύο νέων εμπορικών συμφωνιών: με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, που προστίθενται στην πρόσφατη σύσταση της Επιτροπής για έναρξη διαπραγματεύσεων με τη Χιλή. Ο στόχος των εν λόγω συμφωνιών είναι η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω της επέκτασης του εμπορίου, παρέχοντας ένα στέρεο υπόβαθρο για την εμβάθυνση των οικονομικών δεσμών με το σύνολο της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού και η διεύρυνση της συμμαχίας των εταίρων που δεσμεύονται να εφαρμόσουν προοδευτικούς κανόνες για το διεθνές εμπόριο. 4 Ανακοίνωση COM(2015)497 της 14ης Οκτωβρίου 2015 με τίτλο «Εμπόριο για όλους: Προς μια πιο υπεύθυνη πολιτική για το εμπόριο και τις επενδύσεις». 5 Η κοινή ερμηνευτική πράξη για τη συνολική οικονομική και εμπορική συμφωνία μεταξύ του Καναδά και της ΕΕ και των κρατών μελών της εξηγεί τις δεσμεύσεις με περισσότερες λεπτομέρειες: http://data.consilium.europa.eu/doc/document/st-13541-2016-init/en/pdf. 5
3. ΜΙΑ ΣΘΕΝΑΡΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΤΟΝ ΘΕΜΙΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΥΣ Η εμπορική πολιτική μας επιχειρεί να καταστήσει το ανοικτό εμπόριο δίκαιο: εξασφαλίζοντας ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι και οι αγρότες ανταγωνίζονται με ίσους όρους τους ομολόγους τους στις χώρες που είναι εμπορικοί μας εταίροι ανά τον κόσμο. Το άνοιγμα των αγορών συμβαδίζει με τη διασφάλιση ότι οι κανόνες τηρούνται από όλους και ότι τα βασικά συμφέροντα της ΕΕ είναι επαρκώς προστατευμένα. Η ΕΕ χρησιμοποιεί ενεργά όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της για την επιβολή των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί από τους εταίρους της, για την άρση των εμπορικών φραγμών, και την καταπολέμηση των αθέμιτων πρακτικών. Ορισμένοι εταίροι της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, όλο και πιο συχνά λαμβάνουν μέτρα εσωτερικής πολιτικής που θα μπορούσαν αποβούν σε βάρος άλλων χωρών ή να υπονομεύσουν το βασισμένο σε κανόνες πολυμερές εμπορικό σύστημα. Η Επιτροπή είναι επίσης έτοιμη, εάν χρειαστεί, να λάβει νέα μέτρα για την καταπολέμηση της εν λόγω τάσης. Τα μέσα εμπορικής άμυνας συμβάλλουν επίσης στην εξασφάλιση ότι οι επιχειρήσεις της ΕΕ αντιμετωπίζουν θεμιτό ανταγωνισμό. Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για να επιτευχθεί ο προτεινόμενος συνολικός εκσυγχρονισμός των κανόνων του μηχανισμού εμπορικής άμυνας και μια νέα μεθοδολογία υπολογισμού των μέτρων αντιντάμπινγκ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 23ης Ιουνίου 2017, κάνοντας έκκληση για ταχεία συμφωνία από τους συννομοθέτες. Οι επικαιροποιημένοι κανόνες θα διατηρήσουν και θα ενισχύσουν την ικανότητα της ΕΕ να αντιδρά σε σημαντικές στρεβλώσεις της αγοράς στις χώρες που εξάγουν προς την ΕΕ. Η ενίσχυση των μέσων εμπορικής άμυνας κατά των επιδοτήσεων αποτελεί βασικό στοιχείο για την αποφασιστικότητα της ΕΕ να αντιμετωπίσει ένα από τα κύρια γενεσιουργά αίτια των αθέμιτων πρακτικών στο διεθνές εμπόριο: αθέμιτες πρακτικές επιδότησης, ιδίως όταν οδηγούν σε πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα. Επιπλέον, η ΕΕ θα δώσει περαιτέρω ώθηση για πρωτοβουλίες σε πολυμερές επίπεδο σχετικά με αθέμιτες επιδοτήσεις. Ειδικότερα, η ΕΕ διατυπώνει προτάσεις στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου που προωθούν τη διαφάνεια στις επιδοτήσεις προς τη βιομηχανία και τον περιορισμό της χρήσης των επιβλαβών επιδοτήσεων στους τομείς της γεωργίας και της αλιείας. Η ΕΕ αντιμετωπίζει επίσης το πρόβλημα της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας μέσω της εντατικοποίησης της διεθνούς οικονομικής διακυβέρνησης, για παράδειγμα με την προσπάθεια αντιμετώπισης επειγόντων προβλημάτων στον τομέα της χαλυβουργίας στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Φόρουμ για τη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα χάλυβα, που συστάθηκε από την G20 και τα μέλη του ΟΟΣΑ. Ένας άλλος τομέας στον οποίο τα συμφέροντα των παραγωγών της ΕΕ θίγονται συχνά είναι οι δημόσιες συμβάσεις προμηθειών, όπου πολλοί από τους σημαντικούς εμπορικούς εταίρους της ΕΕ εξακολουθούν να εφαρμόζουν περιοριστικές πρακτικές που εισάγουν διακρίσεις εις βάρος των επιχειρήσεων της ΕΕ και δεν διασφαλίζουν την αρχή της αμοιβαιότητας όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά. Η Επιτροπή, ως εκ τούτου, κάνει έκκληση για την ταχεία έγκριση της αναθεωρημένης πρότασής της για ένα μέσο για τις διεθνείς δημόσιες συμβάσεις - ένα εργαλείο για την προώθηση της ανοικτής και αμοιβαίας πρόσβασης στις αγορές δημόσιων συμβάσεων προμηθειών ανά τον κόσμο. 6
Στο ίδιο πνεύμα, οι εργασίες της ΕΕ σχετικά με τους κανόνες της παγκόσμιας διακυβέρνησης πρέπει επίσης να προσαρμοστούν στις νέες προκλήσεις του παγκόσμιου ανταγωνισμού, όπως οι ανησυχίες της ΕΕ όσον αφορά τα στρατηγικά στοιχεία ενεργητικού της ΕΕ που έχουν εξαγοραστεί από ξένους επενδυτές ιδίως, από επιδοτούμενες και/ή κρατικές επιχειρήσεις. Οι αρχές της ενωσιακής πολιτικής ως προς το άνοιγμα στις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) δεν πρόκειται να μεταβληθούν. Ωστόσο, θα πρέπει να συνοδεύονται από αυστηρές και κατάλληλες πολιτικές, ώστε, αφενός, να ανοίξουν άλλες οικονομίες και να διασφαλιστεί ότι τηρούνται από όλους οι ίδιοι κανόνες, και, αφετέρου, να προστατευθούν στοιχεία ενεργητικού έναντι εξαγορών που θα ήταν επιζήμιες για τα ζωτικά συμφέροντα της ΕΕ ή των κρατών μελών της. Μπορεί μεν η εμπορική και επενδυτική πολιτική της ΕΕ να παραμένει το πλέον κατάλληλο εργαλείο για να εξασφαλιστεί ότι οι τρίτες χώρες παρέχουν επίπεδο ανοίγματος της αγοράς για τις ξένες επενδύσεις που ισοδυναμεί με εκείνο της ΕΕ και για την προώθηση ίσων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις της ΕΕ, ωστόσο θα πρέπει να ληφθούν επίσης μέτρα για την προστασία των ουσιωδών συμφερόντων της ΕΕ. Στο πλαίσιο της σημερινής δέσμης μέτρων εμπορικής πολιτικής, η Επιτροπή προτείνει να αυξηθεί η συνεργασία της ΕΕ και να εγκαθιδρυθεί ένα πλαίσιο για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων που εισέρχονται στην ΕΕ. Στόχος είναι να αποφευχθεί το ενδεχόμενο εξαγορών στρατηγικών στοιχείων ενεργητικού που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη, ώστε να διαφυλαχθούν με τον τρόπο αυτό τα βασικά συμφέροντα της Ευρώπης, ενώ ταυτόχρονα να διατηρηθεί ο ανοικτός χαρακτήρας των αγορών της ΕΕ στις επενδύσεις ως σύνολο. Ως εκ τούτου, η σημερινή ανακοίνωση σχετικά με την υποδοχή ξένων άμεσων επενδύσεων με παράλληλη προστασία των βασικών συμφερόντων, προτείνει τη λήψη περαιτέρω συγκεκριμένων μέτρων από τα κράτη μέλη και, ενδεχομένως, την Επιτροπή για τον έλεγχο ορισμένων άμεσων ξένων επενδύσεων στην ΕΕ με σκοπό τη διαφύλαξη της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης. Η ανακοίνωση συνοδεύει μια πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην ΕΕ για λόγους ασφάλειας και δημόσιας τάξης, μαζί με ένα μηχανισμό συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και ένα πλαίσιο για την επανεξέταση σε επίπεδο ΕΕ. 4. ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΜΕΣΩ ΜΙΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ ΔΙΑΦΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥΣ Έχει σημασία το πώς διαπραγματευόμαστε σε θέματα εμπορικής πολιτικής και εμπορικών διαπραγματεύσεων. Εάν η ΕΕ θέλει να επιτύχει αποτελεσματικές συμφωνίες προς όφελος όλων των πολιτών, η εκπόνηση των συμφωνιών αυτών πρέπει να γίνεται υπεύθυνα, με διαφάνεια και χωρίς αποκλεισμούς. Πρόκειται για κοινή ευθύνη όλων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, όλων των κρατών μελών και όλων των εθνικών κοινοβουλίων. Για να μεγιστοποιηθούν τα δυνητικά οφέλη της εμπορικής μας πολιτικής, η ΕΕ πρέπει να είναι αξιόπιστος εταίρος στις διαπραγματεύσεις: η θεσμική μας λήψη αποφάσεων πρέπει να είναι σαφής, προβλέψιμη και κατάλληλη για τον σκοπό της. Αυτό σημαίνει ότι διασφαλίζουμε ότι η θεσμική δομή μας μας επιτρέπει να κυρώσουμε και να εφαρμόσουμε τις διαπραγματευθείσες συμφωνίες μας με υπεύθυνο, νόμιμο, και αποτελεσματικό τρόπο. Η γνωμοδότηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών ΕΕ-Σινγκαπούρης 6 παρέχει ευπρόσδεκτη σαφήνεια σχετικά με τον καταμερισμό 6 Γνωμοδότηση 2/15 του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το άρθρο 218 παράγραφος 11 της ΣΛΕΕ, στις 16 Μαΐου 2017. 7
των αρμοδιοτήτων στις συμφωνίες εμπορίου και επενδύσεων μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της. Η σύσταση για την έναρξη των διαπραγματεύσεων με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία περιλαμβάνει ευρύ κατάλογο θεμάτων που καλύπτονται πλήρως από την κοινή εμπορική πολιτική της ΕΕ, μεταξύ άλλων, την ελευθέρωση του εμπορίου αγαθών, υπηρεσιών και των άμεσων ξένων επενδύσεων, των δημοσίων συμβάσεων προμηθειών, κανόνες σε παγκόσμιο επίπεδο με στόχο την εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού και φιλόδοξα κεφάλαια για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτό επιτρέπει να προχωρήσουμε γρήγορα λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική επιταγή της ενίσχυσης της εμπορικής θέσης της ΕΕ στον κόσμο. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να διεξαγάγει τις διαπραγματεύσεις αυτές με επιταχυνόμενο ρυθμό, με σκοπό την ολοκλήρωσή τους έως τα τέλη Μαρτίου 2019. Η σύσταση για την έναρξη διαπραγματεύσεων με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία δεν περιλαμβάνει την προστασία των επενδύσεων και την επίλυση διαφορών σε θέματα επενδύσεων: η συζήτηση σχετικά με την βέλτιστη δομή στις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ και στις συμφωνίες για την προστασία των επενδύσεων πρέπει να ολοκληρωθεί και η Επιτροπή είναι πρόθυμη να συζητήσει το θέμα αυτό περαιτέρω με το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Παράλληλα, η Επιτροπή συνεχίζει τη διεξαγωγή επενδυτικών διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων με την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Μιανμάρ και άλλους εταίρους, για τη βελτίωση της θέσης των επενδυτών της ΕΕ στο εξωτερικό, προωθώντας παράλληλα την αειφόρο ανάπτυξη και προστατεύοντας το δικαίωμα των κυβερνήσεων να προβαίνουν σε νομοθετικές ρυθμίσεις. Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σήμερα σύσταση για την έναρξη διαπραγματεύσεων για την θέσπιση ενός επενδυτικού δικαστηρίου σε πολυμερές επίπεδο. Η πρόταση αυτή αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς μια πιο διαφανή, συνεκτική και δίκαιη προσέγγιση για τον χειρισμό των παραπόνων των επενδυτών βάσει συμφωνιών προστασίας. Το νομικό ζήτημα της κατανομής των αρμοδιοτήτων δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να έχει επιπτώσεις στη νομιμότητα και χωρίς αποκλεισμούς συμμετοχή στη διαδικασία έγκρισης. Αυτό θα πρέπει να διασφαλίζεται ανεξαρτήτως του αν η τελική απόφαση για την έγκριση πραγματοποιείται σε επίπεδο ΕΕ είτε και σε επίπεδο κρατών μελών. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ συμμετέχουν επίσης, τώρα, ολοένα και περισσότερο με τα εθνικά και τα περιφερειακά τους κοινοβούλια στις εμπορικές διαπραγματεύσεις. Πράγματι, τα εθνικά κοινοβούλια διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην παρακολούθηση της θέσης της κυβέρνησής τους έναντι των εμπορικών διαπραγματεύσεων της ΕΕ. Γι αυτό, η Επιτροπή παροτρύνει τα κράτη μέλη να συνεχίσουν και, όποτε είναι εφικτό, να εξασφαλίζουν τη συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων στις εμπορικές συνομιλίες σε όσο το δυνατόν πιο πρώιμο στάδιο. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους η Επιτροπή αποφάσισε να δημοσιεύει τις συστάσεις για διαπραγματευτικές οδηγίες αναφορικά με τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών, ξεκινώντας με τις συστάσεις που έκανε σήμερα σχετικά με την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και το πολυμερές επενδυτικό δικαστήριο και σύμφωνα με την πρακτική που καθιερώθηκε για τις διαπραγματεύσεις δυνάμει του άρθρου 50 με το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό σημαίνει επίσης ότι, σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική για άλλα είδη προτάσεων της Επιτροπής, οι συστάσεις αυτές θα διαβιβάζονται αυτόματα σε όλα τα εθνικά κοινοβούλια της ΕΕ και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ταυτόχρονα με τη διαβίβασή τους στο Συμβούλιο, μαζί με τη συνοδευτική έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων. Αυτό θα διευκολύνει τα εθνικά κοινοβούλια καθώς και τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη να εκφράζουν τις απόψεις τους προς τις κυβερνήσεις τους που τους εκπροσωπούν στις συζητήσεις του Συμβουλίου σε όσο το 8
δυνατόν πιο πρώιμο στάδιο. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνδράμει τα κράτη μέλη στη διαδικασία συμμετοχής των δικών τους εθνικών και περιφερειακών κοινοβουλίων και να συζητήσει περαιτέρω με ποιον τρόπο μπορεί να διευκολυνθεί η εν λόγω κοινοβουλευτική συμμετοχή. Τέλος, στο πλαίσιο της έμφασης που δίνει στη διαφανή και χωρίς αποκλεισμούς χάραξη πολιτικής για το εμπόριο, η Επιτροπή αποφάσισε να δημιουργήσει μια συμβουλευτική ομάδα για τις εμπορικές διαπραγματεύσεις της ΕΕ. Η ομάδα θα είναι ευρείας και ισόρροπης σύνθεσης αποτελούμενη από εκπροσώπους ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων των εργαζομένων, οργανώσεων των εργοδοτών, οργανώσεων των καταναλωτών και άλλων μη κυβερνητικών οργανώσεων. Η ομάδα θα παρέχει στους εμπορικούς διαπραγματευτές της Επιτροπής και τους αρμόδιους για τη χάραξη πολιτικής υψηλής ποιότητας συμβουλές σχετικά με τομείς που υπόκεινται σε εμπορικές διαπραγματεύσεις, ώστε να δύναται η Επιτροπή να βασιστεί σε διαφορετικές προοπτικές και απόψεις σχετικά με το εμπόριο. 9
5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διατηρήσει ένα ανοικτό και βασιζόμενο σε κανόνες πολυμερές εμπορικό σύστημα και να εφαρμόσει μια σθεναρή και προορατική εμπορική πολιτική με βάση τον ανοικτό χαρακτήρα του εμπορίου και όχι τον προστατευτισμό, ώστε να διαφυλάξει τη συνεχή ευημερία μας και τη βιώσιμη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Για τον σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να προωθήσει μια φιλόδοξη και προοδευτική ανοικτή ατζέντα εμπορικής πολιτικής, που να βασίζεται σε αρχές και κανόνες στην παγκόσμια σκηνή. Αυτό σημαίνει μια εμπορική πολιτική που όχι μόνο δημιουργεί νέες οικονομικές ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες μας, αλλά επίσης αντικατοπτρίζει και προωθεί τις οικουμενικές αξίες της Ένωσης και διασφαλίζει το δικαίωμα των κυβερνήσεων να θεσπίζουν ρυθμίσεις προς το δημόσιο συμφέρον. Η Επιτροπή θα αφιερώσει το υπόλοιπο της θητείας της στην αξιοποίηση προηγούμενων επιτυχών συμφωνιών, ώστε να αποφέρει συγκεκριμένα οφέλη σε όλους τους πολίτες. Προς τον σκοπό αυτό, η ΕΕ χρειάζεται μια σταθερή προσέγγιση πολιτικής με τη συναίνεση όλων των θεσμικών φορέων. Η συζήτηση αυτή πρέπει να πραγματοποιηθεί ωστόσο, ταυτόχρονα, δεν θα πρέπει να παραμελούμε το καθήκον μας που είναι η περαιτέρω προώθηση των συμφερόντων της Ευρώπης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτίθεται να επιταχύνει όλες τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις, και καλεί όλα τα θεσμικά όργανα να ξεκινήσουν άμεσα τη συζήτηση σχετικά με την ευρύτερη δομή των εμπορικών συμφωνιών της ΕΕ και τις συμφωνίες για την προστασία των επενδύσεων στην ΕΕ. Οι πρόσφατες συμφωνίες με τον Καναδά και την Ιαπωνία δείχνουν ότι η φιλοδοξία για μια ανοικτή, βασιζόμενη σε κανόνες και προοδευτική εμπορική πολιτική δεν είναι απλώς εφικτή, αλλά και αποδοτική, αφού παράγει αμοιβαίως επωφελή αποτελέσματα και ενισχύει την παγκόσμια διακυβέρνηση με τους εταίρους της ΕΕ. Η δέσμη μέτρων εμπορικής πολιτικής που παρουσιάστηκε σήμερα προάγει μια σύγχρονη εμπορική πολιτική της ΕΕ που συμβάλλει στην παρούσα αποφασιστικότητα της Επιτροπής να τιθασεύσει την παγκοσμιοποίηση. 10