ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ Ν.Ο.Π.Δ. ΣΜΖΜΑ ΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΟΜΔΑ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ

ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ Ν.Ο.Π.Δ. ΣΜΖΜΑ ΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΟΜΔΑ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΓΗΚΑΗΟ ΔΜΠΟΡΗΚΩΝ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΩΝ ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΜΔ ΘΔΜΑ: Ζ ΤΜΒΑΖ ΓΗΚΑΗΟΥΡΖΖ (FRANCHISING) Ω ΤΜΒΑΖ ΣΩΝ ΔΜΠΟΡΗΚΩΝ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΩΝ, ΜΔ ΔΗΓΗΚΟΣΔΡΖ ΔΜΦΑΖ ΣΖ ΛΤΖ ΣΖ ΚΑΗ ΣΟ ΔΝΓΔΥΟΜΔΝΟ ΑΠΟΕΖΜΗΩΖ ΣΟΤ ΛΖΠΣΖ. Δηζεγήηξηα: Δηξήλε Υξ. Καςάιε Α.Μ. 518

Π Δ Ρ Η Δ Υ Ο Μ Δ Ν Α Η. Δηζαγσγή.....3 ΗΗ. Έλλνηα Ννκνζεηηθή ξχζκηζε Μνξθέο Α. Έλλνηα...4 Β. Ηζηνξηθή Δμέιημε...5 Γ. Ννκνζεηηθή Ρχζκηζε...7 Γ. Μνξθέο...8 ΗΗΗ. Υαξαθηεξηζηηθά Ννκηθή Φχζε ηεο χκβαζεο Α. Μηθηή χκβαζε.....10 Β. χκβαζε πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα......12 Γ. Γηαξθήο χκβαζε...12 Γ. χκβαζε Πιαίζην....12 Δ. χκβαζε Πξνζρψξεζεο......13 Σ. Άηππε χκβαζε....16 IV. Πεξηερφκελν ηεο χκβαζεο Α. Γνκή ηεο ζχκβαζεο...16 Β. Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ κεξψλ...17 V. Οξηνζέηεζε ηνπ franchising απφ ζπγγελείο κνξθέο επηρεηξεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο 1. Franchising θαη αζηηθή εηαηξία...21 2. Franchising θαη πψιεζε...21 3. Franchising θαη ζχκβαζε έξγνπ...22 4. Franchising θαη κίζζσζε πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ...22 5. Franchising θαη ζχκβαζε παξνρήο ππεξεζηψλ...23 6. Franchising θαη ζχκβαζε εξγαζίαο...24 7. Franchising θαη ζχκβαζε δηεμαγσγήο μέλσλ ππνζέζεσλ...24 8. Franchising θαη εκπνξηθή αληηπξνζσπεία.24 9. Franchising θαη ζχκβαζε εμνπζηνδνηεκέλνπ εκπφξνπ δηαλνκέα.25 10. Franchising θαη φκηινο επηρεηξήζεσλ...25 VI. χκβαζε Franchising θαη Γίθαην Αληαγσληζκνχ...26 VII. χκβαζε Franchising ζηηο Γηεζλείο πλαιιαγέο...28 VIII. Πξνζηαζία ησλ ζπλαιιαζζφκελσλ κε ιήπηε franchising 1. Πιεκκειήο εθπιήξσζε ηεο παξνρήο απφ ην ιήπηε...31 1

2.Φαηλφκελε πιεξεμνπζηφηεηα...32 3.Αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο...35 4.Δπζχλε ηνπ παξαγσγνχ δφηε γηα ειαηησκαηηθά πξντφληα...36 5.Δπζχλε έλαληη ηνπ Γεκνζίνπ...37 ΗΥ. Παζνινγηθή εμέιημε ηεο ζχκβαζεο δηθαηφρξεζεο 1. Αλππφζηαηε, άθπξε θαη αθπξψζηκε ζχκβαζε...38 2. Πξνζπκβαηηθφ ζηάδην...40 3. Κχξηα ζχκβαζε...41 4. Μεηαζπκβαηηθφ ζηάδην...43 Υ. Λχζε ηεο ζχκβαζεο δηθαηφρξεζεο 1.Γεληθά...46 2.Λφγνη ιχζεο 2α. Γεγνλφηα ζην πξφζσπν ελφο κέξνπο...47 2β. Κνηλή ζπκθσλία...47 2γ. Ζ δπλαηφηεηα ππαλαρψξεζεο απφ ηε ζχκβαζε...48 2δ. Πάξνδνο ηνπ ζπκθσλεκέλνπ ρξφλνπ...51 2ε. Καηαγγειία ηαθηηθή...54 2ζη. Καηαγγειία έθηαθηε...60 2δ. Ζ ιχζε ηνπ franchising ιφγσ απξφνπηεο κεηαβνιήο ησλ ζπλζεθψλ...64 ΥΗ. Έλλνκεο ζπλέπεηεο ηεο ιχζεο 1.Απφζβεζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ ιήπηε....65 2.Ζ ππνρξέσζε απνδεκίσζεο...66 3.Απνδεκίσζε πειαηείαο... 67 4.Ζ ππνρξέσζε απφδνζεο πξαγκάησλ.. 73 5.Ζ ππνρξέσζε παξάιεηςεο ρξήζεο ηνπ παθέηνπ franchise...75 6.Ζ εθηέιεζε εθθξεκψλ παξαγγειηψλ..77 7.Ζ αλάιεςε ησλ αδηάζεησλ απνζεκάησλ.79 8.Ζ κεηαζπκβαηηθή απαγφξεπζε αληαγσληζκνχ 81 Δπίινγνο - ζπκπέξαζκα...84 Βηβιηνγξαθία.....86 2

I. ΔΗΑΓΩΓΖ ηε ζεκεξηλή επνρή, ιφγσ ηεο ηερλνινγηθήο θαη νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο πνπ έρεη ιάβεη ρψξα ζην ρψξν ηνπ εκπνξίνπ θαη ησλ ζπλαιιαγψλ ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, είλαη αλαγθαία ε επέλδπζε ππέξνγθσλ θεθαιαίσλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο γηα ηελ έξεπλα, ηε βειηίσζε θαη ηελ πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ ηνπο ζηελ αγνξά, ψζηε απηά λα είλαη αληαγσλίζηκα κε εθείλα αληαγσληζηηθψλ επηρεηξήζεσλ κε παξεκθεξή πξντφληα. Καζίζηαηαη ινηπφλ δχζθνιε ε επηβίσζε ησλ κηθξψλ θαη αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο δελ δηαζέηνπλ ηε δπλαηφηεηα ηέηνηαο επέλδπζεο. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο, νη επηρεηξήζεηο απηέο ηείλνπλ πξνο ζπλέλσζε ή ζπλεξγαζία, κε θίλεηξν ην θνηλφ νηθνλνκηθφ ζπκθέξνλ θαη ηελ αλάγθε ηνπο λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο λέεο απαηηήζεηο ηεο αγνξάο. Οη ιφγνη απηνί ζπληέιεζαλ απνθαζηζηηθά ζηε γέλλεζε θαη ζηε δηάδνζε λέσλ κνξθψλ ζπκβάζεσλ θαη ζπλεξγαζίαο πεξηζζφηεξσλ επηρεηξήζεσλ. Οη λέεο απηέο ζπκβαηηθέο κνξθέο κέλνπλ θαηά βάζε αξξχζκηζηεο απφ ην λφκν, αθνχ απνθιίλνπλ νπζησδψο απφ εθείλεο πνπ ξπζκίδνληαη ξεηψο ηφζν ζηνλ αζηηθφ θψδηθα φζν θαη ζηηο δηαηάμεηο πνπ ζπγθξνηνχλ ην εκπνξηθφ δίθαην. Αιιά θαη φπνπ αθφκε ν λνκνζέηεο έρεη παξέκβεη εηδηθά, πεξηνξίδεηαη ζηε ξχζκηζε κφλν ηεο βαζηθήο ζπκβαηηθήο κνξθήο, ιφγσ ηεο αδπλακίαο ηνπ λνκνζέηε λα παξαθνινπζεί ηε κε γνξγφ ξπζκφ αλαπηπζζφκελε πξαγκαηηθφηεηα θαη ηηο αλάγθεο ησλ ζπλαιιαγψλ, ε θάιπςε ησλ νπνίσλ επηηπγράλεηαη κε ηελ αξρή ηεο ειεπζεξίαο ησλ ζπκβάζεσλ (άξζξν 361 ΑΚ). Ζ αξρή απηή, σο γλσζηφλ, αλαγλσξίδεη ζηα πξφζσπα ηελ εμνπζία λα δηαπιάζνπλ ηηο πεξηνπζηαθέο έλλνκεο ζρέζεηο ηνπο κε ζχκβαζε, ην πεξηερφκελν ηεο νπνίαο κπνξνχλ λα ην δηακνξθψλνπλ νη ίδηνη. Ωζηφζν, ε ζπκβαηηθή απηή ειεπζεξία δελ είλαη αλεμέιεγθηε. Οη ζπλαιιαζζφκελνη δελ κπνξνχλ λα παξαβαίλνπλ βαζηθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ ή δηαηάμεηο αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ (jus cogens), φπσο είλαη απηέο πνπ πεξηέρνπλ γεληθέο ξήηξεο (ζπλαιιαθηηθά ήζε, θαιή πίζηε). Έηζη, κφλε ε επίθιεζε ηεο αξρήο απηήο δελ αξθεί ζε θάζε πεξίπησζε γηα ηε ξχζκηζε ησλ ζεκάησλ πνπ αλαθχπηνπλ θαηά ηε θαηάξηηζε, ηε ιεηηνπξγία θαη ιχζε κηαο ηέηνηαο λέαο ζπκβαηηθήο κνξθήο πνπ δε ξπζκίδεηαη απφ ην δίθαην αιιά απνηειεί δεκηνχξγεκα ηεο ζπλαιιαθηηθήο πξαθηηθήο. Σέηνηα ζπκβαηηθή κνξθή είλαη θαη ε ε ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο ή ζχκβαζε franchising, ε νπνία απνηειεί αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. II. ΔΝΝΟΗΑ ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΖ ΡΤΘΜΗΖ ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ 3

Α. Έλλνηα Απφ νηθνλνκηθή άπνςε, ην franchising απνηειεί κηα κέζνδν marketing, δειαδή έλα ζχζηεκα πξνψζεζεο πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή. πλίζηαηαη ζηελ εκπνξηθή ζπλεξγαζία κεηαμχ αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ δηαθνξεηηθψλ, θαηά θαλφλα, βαζκίδσλ, πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη δειαδή ζε δηαθνξεηηθά επίπεδα αγνξάο (παξαγσγφο θαη έκπνξνο, έκπνξνο ρνλδξηθήο θαη ιηαληθήο, αληίζηνηρα). Έηζη, ζπλεξγαδφκελα κέξε είλαη ζπλήζσο κία κεγάιε επηρείξεζε θαη κία κηθξφηεξε. θνπφο ηεο πξψηεο είλαη ε επέθηαζε ηνπ δηθηχνπ δηαλνκήο ηεο, δειαδή ε αχμεζε ησλ ζεκείσλ ιηαληθήο πψιεζεο ή δηάζεζεο ησλ ππεξεζηψλ ηεο, ελψ ηεο δεχηεξεο ε αχμεζε ηνπ θέξδνπο, κε ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο εκπνξηθή θήκεο, ηεο νξγάλσζεο θαη ηεο ηερλνγλσζίαο (know- how) ηεο πξψηεο. Απφ λνκηθή άπνςε, ην franchising είλαη κία ζχκβαζε ζπλεξγαζίαο κεηαμχ δχν αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ, κε ηελ νπνία ε κία, πνπ νλνκάδεηαη δηθαηνπάξνρνο ή δφηεο (franchisor), παξαρσξεί ζηελ άιιε, ηνλ δηθαηνδφρν ή ιήπηε (franchisee), έλαληη άκεζνπ ή έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο, ην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ ιεγφκελνπ «ζπλφινπ» ή «παθέηνπ» franchising, κε ζθνπφ ηελ εκπνξία ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ. Ωο «παθέην» franchising (franchise package) λνείηαη ην ζχλνιν ησλ δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ή πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο πνπ αθνξνχλ εκπνξηθά ζήκαηα θαη επσλπκίεο, πηλαθίδεο θαηαζηεκάησλ, πξφηππα ρξήζεο, ζρέδηα, επξεζηηερλίεο θαη ηερλνγλσζίεο (know- how). Σν θείκελν ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο αλαθνξηθά κε ηηο Οδεγίεο επί θάζεησλ ζπκθσληψλ (Guides for Vertical Restraints), πνπ ζπλνδεχεη ην λέν Καλνληζκφ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ 2790/2000, πεξηιακβάλεη έλαλ νξηζκφ ηεο ζχκβαζεο franchising. χκθσλα κε απηφλ, σο ζχκβαζε franchising λνείηαη ε ζπκθσλία κε ηελ νπνία ν δφηεο παξαρσξεί ζηνλ ιήπηε ηελ άδεηα ρξήζεσο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο πνπ αλαθέξνληαη ζε ηερλνγλσζία γηα ηε δηαλνκή θαη ηελ πψιεζε αγαζψλ ή ππεξεζηψλ, θαζψο θαη ζε εκπνξηθά ζήκαηα ή πηλαθίδεο 1. Ζ ζπλεξγαζία απηή ηνπ franchising, ραξαθηεξίδεηαη απφ απζηεξφ ζπγθεληξσηηζκφ, ηνλ νπνίν δηεπζχλεη θαη ειέγρεη απνθιεηζηηθά ν δφηεο. Απηφο απνθαζίδεη ηε ζηξαηεγηθή θαη νξγαλψλεη ηηο πσιήζεηο, κε βάζε ηηο γλψζεηο θαη ηελ πείξα πνπ έρεη απνθηήζεη ζηνπο ηνκείο παξαγσγήο θαη δηάζεζεο νξηζκέλσλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ. Οη ιήπηεο απιψο παξαιακβάλνπλ ηελ ππάξρνπζα νξγαλσηηθή δνκή, θαζηζηάκελνη κέιε ελφο εληαίνπ ζπζηήκαηνο δηαλνκήο, ην νπνίν επεθηείλεηαη αθηηλνεηδψο, ρσξίο φκσο απηνί λα ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ζπκβαηηθά ή κε νπνηνδήπνηε άιιν ελνρηθφ δεζκφ. Ο ζπγθεληξσηηζκφο απηφο εθθξάδεηαη πξνο ηα έμσ κε ηνλ πςειφ βαζκφ νκνηνκνξθίαο ζηελ νξγάλσζε θαη ζηηο κεζφδνπο πψιεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ 1 Βι. ζρεη. ΔθΑζ 302/2006 ΓΔΔ 12/2006 513. 4

πνπ αλήθνπλ ζην ίδην ζχζηεκα franchising (πρ. νκνηνκνξθία ζηελ εκθάληζε θαη ζπζθεπαζία ηνπ πξντφληνο, ζηε δηαθφζκεζε ησλ θαηαζηεκάησλ, ηελ εκθάληζε θαη ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ πξνζσπηθνχ πξνο ηνπο πειάηεο θ.ν.θ.), αιιά θαη κε ηε δηακφξθσζε εληαίσλ ηηκψλ πψιεζεο ησλ ίδησλ πξντφλησλ. Β. Ηζηνξηθή Δμέιημε Σν franchising, ζηε ζχγρξνλή ηνπ κνξθή απνηειεί κία ζρεηηθά πξφζθαηε εμέιημε. Όκσο, ε ηερληθή ηεο παξαρψξεζεο αδεηψλ εθκεηάιιεπζεο, ε νπνία απνηειεί ηνλ ππξήλα ηνπ franchising, είλαη ζε ρξήζε εδψ θαη αξθεηνχο αηψλεο. Ηζηνξηθά ππήξμαλ δηάθνξα ζπζηήκαηα, κε βάζε ηα νπνία παξαρσξνχληαλ δηθαηψκαηα ή εμνπζίεο αληί θαηαβνιήο ρξεκαηηθψλ πνζψλ. Τπήξμε π.ρ. ην ζχζηεκα ησλ βαξψλσλ (baronial system) ζηελ Αγγιία, ζχκθσλα κε ην νπνίν ν Βαζηιηάο παξαρσξνχζε δηθαηψκαηα ζηνπο βαξψλνπο γηα ηελ είζπξαμε ησλ θφξσλ. Πξάγκαηη ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί φηη ε πξψηε ζπιινγηθή αγσγή ηνπ franchising ήηαλ απηή πνπ αζθήζεθε απφ ηνπο βαξψλνπο θαηά ηελ εμέγεξζή ηνπο ελαληίνλ ηνπ Βαζηιηά Ησάλλε. Μάιηζηα, νη φξνη ηεο ζπκθσλίαο πνπ επηηεχρζεθε κε βάζε απηή ηελ «αγσγή» πεξηιήθζεθαλ ζηε Magna Carta 2. Σν ζχζηεκα ησλ ζπληερληψλ πνπ ιεηηνχξγεζε ζην Λνλδίλν θαηά ηνλ 12 ν αηψλα ήηαλ επίζεο κία κνξθή Franchising. Με απζηεξά λνκηθή νξνινγία ν φξνο απηφο ζεκαίλεη ηελ παξαρψξεζε δηθαησκάησλ απφ ην Βαζηιηά θαη ζε άιιεο ρψξεο, φπσο είλαη νη Ζ.Π.Α. θαη ε Απζηξαιία, νξίζζεθε απφ ηα δηθαζηήξηα φηη franchise ζεκαίλεη παξαρψξεζε δηθαηψκαηνο απφ ηελ Κπβέξλεζε. Μέρξη θαη ζήκεξα κάιηζηα ππάξρνπλ ζηελ Αγγιία νξηζκέλα franchise πξνεξρφκελα απφ εθείλε ηελ επνρή, φπσο π.ρ. ε παξαρψξεζε δηθαηψκαηνο γηα ηε δηνξγάλσζε εκπνξηθψλ εθζέζεσλ. Σν franchising, ζηε ζχγρξνλε κνξθή ηνπ, εκθαλίζζεθε ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν γηα πξψηε θνξά ζηηο Ζ.Π.Α. ην 1863, φηαλ ε εηαηξία ξαπηνκεραλήο Singer αλέπηπμε ηελ ηερληθή πνπ απνηέιεζε ησλ πξψηε εκπνξηθή εθαξκνγή ηνπ franchising. Ήηαλ πεξί ηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα, φηαλ πάιη ζηηο Ζ.Π.Α. ην franchising πηνζεηήζεθε σο κέζνδνο επηρεηξεκαηηθήο αλάπηπμεο απφ ηηο βηνκεραλίεο απηνθηλήησλ, κε αιθννινχρσλ πνηψλ θαη ηα θαξκαθεία. Πεξίπνπ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1930 εθαξκφζηεθε ε κέζνδνο ηνπ franchising απφ ηηο εηαηξίεο πεηξειαηνεηδψλ. Μέρξη, ινηπφλ, ηηο αξρέο ηνπ Β Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ έρνπκε ηελ εθαξκνγή θαη αλάπηπμε ζηηο Ζ.Π.Α. ηνπ ιεγφκελνπ Franchising Πξψηεο Γεληάο. Ακέζσο κεηά ην ηέινο ηνπ πνιέκνπ ην franchising αξρίδεη λα πηνζεηείηαη απφ επηρεηξήζεηο πνηθίισλ δξαζηεξηνηήησλ (μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο, γξήγνξεο εζηίαζεο- fast food, ελνηθίαζεο απηνθηλήησλ, θιπ) πάληα ζηηο 2 Βλ. Γεκ. η. Κσζηάθε, Franchising, Ννκηθή θαη Δπηρεηξεκαηηθή Γηάζηαζε, Β έθδνζε 2002, ζει. 55 επ. θαη ηηο εθεί παξαπνκπέο. 5

Ζ.Π.Α. ην ρξνληθφ απηφ ζεκείν ηνπνζεηείηαη θαη ε γέλλεζε ηνπ Franchising Γεχηεξεο Γεληάο ή Business Format Franchising. Δίλαη, κάιηζηα, ραξαθηεξηζηηθφ φηη κεξηθά απφ ηα πην γλσζηά ζήκεξα επηρεηξεκαηηθά νλφκαηα άξρηζαλ λα αλαπηχζζνληαη κε ηε κέζνδν ηνπ franchising εθείλε ηελ επνρή. Πξφθεηηαη γηα ηηο αθφινπζεο εηαηξίεο: ServiceMaster (1949), Holiday Inn (1952), Burger King (1954), Dunkin Donuts (1954), Mc Donald s (1955) θαη Budget Rent a Car (1958). Μέρξη ην 1960 ε αλάπηπμε ηνπ ζεζκνχ ζηηο Ζ.Π.Α. ήηαλ ηφζν ξαγδαία, πνπ ππνινγηδφηαλ φηη πεξίπνπ 700 ζπζηήκαηα franchise ιεηηνπξγνχζαλ ζε νιφθιεξε ηε ρψξα. Σν 1978 ςεθίζηεθε ε Οκνζπνλδηαθή λνκνζεζία «franchising and business opportunity ventures regulations rule», ή πην γλσζηή σο «Full Disclosure Rule», ε νπνία ππνρξέσλε ην δφηε λα παξέρεη ζην ιήπηε φιεο εθείλεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηνπ είλαη απαξαίηεηεο, ψζηε λα απνθαζίδεη ειεχζεξα θαη κε βάζε ην ζπκθέξνλ ηνπ. ηελ Δπξψπε, ν ζεζκφο ηνπ franchising πξσηνεκθαλίζηεθε ζηελ Αγγιία, θπξίσο ιφγσ ηεο ζπγγέλεηαο κε ηηο Ζ.Π.Α. (ηφζν ζηε γιψζζα φζν θαη ζηε θνπιηνχξα). Ζ ππφινηπε Δπξψπε, φκσο, παξέκελε επηθπιαθηηθή, κε απνηέιεζκα ηελ ηδηαίηεξα ζπγθξαηεκέλε εθαξκνγή ηνπ, εμαηηίαο θπξίσο ηεο έιιεηςεο πιεξνθφξεζεο, θνηλήο γιψζζαο θαη θνηλνχ λνκίζκαηνο. Σν 1972 ηδξχζεθε ε Δπξσπατθή Οκνζπνλδία ηνπ franchising, πνπ ζπλέηαμε ηνλ Κψδηθα Δπξσπατθήο Γενληνινγίαο ηνπ franchising. απηφλ πεξηέρνληαη νη βαζηθέο αξρέο θαη νη θαλφλεο πνπ δηέπνπλ ην ζεζκφ απηφ. Έηζη, ηε δεθαεηία ηνπ 1980 παξαηεξείηαη έλα απμεκέλν ελδηαθέξνλ γηα ην ζεζκφ απηφ. Ζ Γαιιία απνηειεί ην πξψην θξάηνο κέινο ηεο Δ.Δ. πνπ ζέζπηζε εηδηθέο δηαηάμεηο γηα ην franchising, ελψ αθνινχζεζε ε Ηζπαλία ην 1996. Ννκνζεηηθφ πιαίζην πθίζηαηαη ζήκεξα ζην Βέιγην θαη ζηελ Ηηαιία. Ο ζεζκφο ηνπ franchising έθαλε ηελ εκθάληζή ηνπ θαη ζηηο «πξψελ ζνζηαιηζηηθέο ρψξεο» ηεο Δπξψπεο. Με ηελ πηψζε ηνπ ππαξθηνχ ζνζηαιηζκνχ θαη ηε δεκηνπξγία ειεχζεξεο αγνξάο, ε αλάπηπμε ηνπ εκπνξίνπ θαη ησλ ζπλαιιαγψλ θαηέζηεζε αλαγθαία θαη ζηηο ρψξεο απηέο ηελ αλαδήηεζε λέσλ κεζφδσλ πξνψζεζεο θαη δηάζεζεο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Έηζη, άξρηζε λα εθαξκφδεηαη ν ζεζκφο ηνπ franchising κε δφηεο επηρεηξήζεηο ησλ δπηηθψλ ρσξψλ, ηδίσο ηεο Δπξψπεο θαη Ακεξηθήο, νη νπνίεο είραλ ήδε θαηαθηήζεη δεζπφδνπζα ζέζε ζηε δηεζλή αγνξά. ηε Ρσζία, ήδε απφ ην 1996, ν ζεζκφο ξπζκίδεηαη λνκνζεηηθά ζηα πιαίζηα ηνπ Αζηηθνχ Κψδηθα Ρσζηθήο Οκνζπνλδίαο. ρέδηα λνκνζεηηθήο ξχζκηζεο ππάξρνπλ θαη ζε άιιεο αλαηνιηθέο ρψξεο 3. ηελ Διιάδα, ν ζεζκφο ηνπ franchising άξρηζε λα εκθαλίδεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα. Ζ ρψξα καο, ιφγσ θπξίσο ηνπ κεησκέλνπ βαζκνχ ηερλνινγηθήο θαη νηθνλνκηθήο αλάπηπμήο ηεο, απνηειεί θαηά θαλφλα ρψξα 3 Βι. Βνχιγαξε, Οη ζπκβάζεηο δηθαηφρξεζεο, ΝνΒ 46/1998 898 επ. 6

δηθαηνδφρσλ (ιεπηψλ). Ζ πξψηε εηαηξία πνπ εθάξκνζε ην franchising, ήηαλ ε εηαηξία Goody s ην 1976. Ήδε φκσο απφ ην 1993 παξαηεξείηαη ξαγδαία αλάπηπμε ηνπ, ψζηε ζήκεξα ράξε ζ απηφ αξθεηέο κεγάιεο ειιεληθέο επηρεηξήζεηο επεθηείλνπλ ην δίθηπφ ηνπο ζηελ Βαιθαληθή. χκθσλα κε έξεπλα κε ζέκα «ην franchising ζηελ Διιάδα ηνπ 1997», πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ εξεπλεηηθέο νκάδεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Μαθεδνλίαο, ν αξηζκφο ησλ θαηαζηεκάησλ πνπ ιεηηνπξγνχζαλ ην 1996 κε ηε κέζνδν ηνπ franchising ήηαλ 551, ελψ ην 1998 αλέξρνληαλ ήδε ζε 1.942, κε δηαξθψο απμαλφκελε πνξεία ηα έηε πνπ επαθνινχζεζαλ κέρξη θαη ζήκεξα. Γ. Ννκνζεηηθή Ρύζκηζε Ζ ζχκβαζε franchising ζηελ Διιάδα παξακέλεη λνκνζεηηθά αξξχζκηζηε. Σα κνλαδηθά λνκνζεηηθά θείκελα πνπ ππάξρνπλ, πξνέξρνληαη απφ ην θνηλνηηθφ δίθαην θαη ξπζκίδνπλ δεηήκαηα ηνπ δηθαίνπ ηνπ αληαγσληζκνχ. Σν 1988, ε Δπηηξνπή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο εμέδσζε ηνλ Καλνληζκφ 4087/ 1988, ζε εθηέιεζε ηνπ άξζξνπ 85 3 ηεο πλζ. ΔΟΚ (ήδε άξζξν 81 ηεο πλζήθεο πεξί ειέγρνπ ζπκθσληψλ ή ελαξκνληζκέλεο πξαθηηθήο κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ) γηα ηελ νκαδηθή απαιιαγή ησλ ζπκθσληψλ franchising δηαλνκήο θαη ππεξεζηψλ. Ο Καλνληζκφο απηφο εθαξκνδφηαλ κέρξη θαη ηε 31.05.2000. Σν 1999, ε Δπηηξνπή εμέδσζε ηνλ λέν Καλνληζκφ 2790/1999, ν νπνίνο άξρηζε λα ηζρχεη απφ ηε 01.01.2000 θαη εθαξκφδεηαη απφ ηελ 01.06.2000. Απηφο αθνξά πιένλ κφλν έμμεζα ζην franchising, θαζψο ξπζκίδεη πεξηπηψζεηο θάζεησλ ζπκθσληψλ πξνκήζεηαο ή πψιεζεο αγαζψλ ή ππεξεζηψλ, θαζψο θαη πεξηπηψζεηο θάζεησλ ζπκθσληψλ κε δεπηεξεχνπζεο ξήηξεο ζρεηηθέο κε ηελ θηήζε ή ηελ άζθεζε δηθαησκάησλ «δηαλνεηηθήο ηδηνθηεζίαο». Ο ίδηνο ν Καλνληζκφο δελ πεξηιακβάλεη νξηζκφ ηεο ζχκβαζεο franchising, νχηε θαη εηδηθέο ξπζκίζεηο γηα ην πεξηερφκελφ ηνπο. Ωζηφζν, ην θείκελν ηεο Δπηηξνπήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο αλαθνξηθά κε ηηο Οδεγίεο επί θάζεησλ ζπκθσληψλ πνπ ζπλνδεχεη ηνλ λέν Καλνληζκφ, πεξηιακβάλεη νξηζκφ ηεο ζχκβαζεο. Εεηήκαηα ηνπ franchising ξπζκίδνληαη απφ ηνλ Δπξσπατθφ Κψδηθα Γενληνινγίαο. Δθδφζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Οκνζπνλδία Franchise θαη πηνζεηήζεθε απφ ηνλ Διιεληθφ χλδεζκν Franchising. Πξφθεηηαη γηα θείκελν ρσξίο δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα, ην νπνίν φκσο έρεη ηδηαίηεξα κεγάιε ζεκαζία, θαζψο ραξάδεη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ζηα δεηήκαηα πνπ αλαθχπηνπλ. Σέινο, εθαξκφδνληαη αλαινγηθά θαη θάπνηεο δηαηάμεηο ηνπ π.δ. 219/1991 γηα ηνπο εκπνξηθνχο αληηπξνζψπνπο 4. 4 Βι. ζρεη. ΑΠ. 139/ 2006, κε ηελ νπνία αιιάδεη ζηάζε ε λνκνινγία θαη δέρεηαη ηελ αλαινγηθή εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηνπ π.δ. 219/ 1991, πνπ αθνξνχλ ηελ απνδεκίσζε πειαηείαο. 7

Γ. Μνξθέο Franchising Οη ζπκβάζεηο franchising δηαθξίλνληαη ζε πεξηζζφηεξα είδε-κνξθέο, αλάινγα κε ην θξηηήξην πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί. Δηδηθφηεξα: 1. Σππνινγηθή δηάθξηζε κε βάζε ην αληηθείκελν ηνπ franchising: ην franchising δηαλνκήο, ην franchising ππεξεζηψλ, ην franchising παξαγσγήο ή ην βηνκεραληθφ franchising θαη ηέινο ην κηθηφ franchising. α) Σν Franchising δηαλνκήο: Ο δηθαηνχρνο ή ιήπηεο, εθκεηαιιεπφκελνο ην «παθέην» franchising, πεξηνξίδεηαη κφλν ζηελ πψιεζε ζε ηειηθνχο θαηαλαισηέο, δειαδή πσιεί ιηαληθψο νξηζκέλα πξντφληα κέζα ζε θαηάζηεκα πνπ θέξεη ην δηαθξηηηθφ γλψξηζκα ηνπ δηθαηνπαξφρνπ (πρ. θαηάζηεκα πψιεζεο θαιιπληηθψλ ή ελδπκάησλ). Σα ίδηα ηα πξντφληα δελ είλαη απαξαίηεην λα θέξνπλ ην ζήκα ηνπ δηθαηνπαξφρνπ, ρσξίο φκσο θαη λα απνθιείεηαη. Ζ κνξθή απηή ηνπ franchising απνηειεί θαη ηε πην ζπλεζηζκέλε. ηελ Διιάδα νη γλσζηφηεξεο πεξηπηψζεηο ζπκβάζεσλ δηαλνκήο είλαη ησλ επηρεηξήζεσλ Goody s, Pizza Hut, Mc Donald s, Neoset (έπηπια), Allouette (παηδηθά ελδχκαηα), Yves Rocher (θαιιπληηθά), παγσηά Γσδψλε θιπ. β) Σν Franchising ππεξεζηψλ: Ο δηθαηνδφρνο παξέρεη ππεξεζίεο ζε ηειηθνχο ρξήζηεο ππφ ην δηαθξηηηθφ γλψξηζκα, ηελ εκπνξηθή επσλπκία, αθφκα θαη ην ζήκα ηνπ δηθαηνπαξφρνπ, ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο πνπ παίξλεη απφ απηφλ. 5 Οη θχξηνη ηνκείο εκθάληζεο ηνπ είδνπο απηνχ είλαη μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο πςεινχ επηπέδνπ (Hilton, Holiday Inn, Sheraton θ.α.), επηρεηξήζεηο ελνηθίαζεο ή επηζθεπήο απηνθηλήησλ (Budget, Avis, Hertz θ.α.), επηρεηξήζεηο θαζαξηζηεξίσλ, ηαμηδησηηθψλ γξαθείσλ (Travel Plan θ.α.), θξνληηζηεξίσλ εθκάζεζεο μέλσλ γισζζψλ. ην franchising ππεξεζηψλ εληάζζεηαη θαη ην θηλεηφ franchising, κε ραξαθηεξηζηηθφ φηη νη δηαηηζέκελεο ππεξεζίεο παξέρνληαη εθηφο ηνπ επαγγεικαηηθνχ ρψξνπ ηεο επηρείξεζεο. Γειαδή, νη ππάιιεινί ηεο κεηαβαίλνπλ ζην ρψξν (θαηάζηεκα ή θαηνηθία) παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ απηψλ. Ο Καλνληζκφο 4087/1988 ηεο ΔΟΚ πεξηέρεη εηδηθή πξφβιεςε ζρεηηθά κε ηα κεηαθνξηθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαη ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ απηά ζα πξέπεη λα πιεξνχλ σο πξνο ηελ εκθάληζε, ηνλ εμνπιηζκφ, θιπ. γ) Σν Franchising παξαγσγήο ή βηνκεραληθφ franchising: 5 Βι. Ζ. νπθιεξφο, Οη ζπκβάζεηο franchising ζην ειιεληθφ δίθαην θαη ζην θνηλνηηθφ δίθαην αληαγσληζκνχ, 1995, ζει. 14 επ. 8

Ο δηθαηνπάξνρνο (ή δφηεο) παξαρσξεί ζην δηθαηνδφρν (ή ιήπηε) ηελ άδεηα λα παξάγεη ή λα κεηαπνηεί νξηζκέλα πξντφληα, ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ, θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηα πσιεί ή λα ηα κεηαπσιεί, ζέηνληαο πάλσ ζ απηά ην ζήκα ηνπ δηθαηνπαξφρνπ. Ζ παξαγσγή ή κεηαπνίεζε ησλ πξντφλησλ απηψλ γίλεηαη ζχκθσλα κε ηνλ ηξφπν θαη ηελ εκθάληζε πνπ ν ίδηνο ν δηθαηνπάξνρνο πξνθαζνξίδεη θαη γεληθφηεξα θαηά ηηο νδεγίεο πνπ εθείλνο παξέρεη. Οπζηαζηηθά, πξφθεηηαη πεξηζζφηεξν γηα ζπκθσλίεο παξαρψξεζεο άδεηαο εθκεηάιιεπζεο μέλεο ηερλνγλσζίαο ή επξεζηηερλίαο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα franchising απηήο ηεο κνξθήο απνηεινχλ νη ζπκβάζεηο κε δφηε εξγνζηάζηα εκθηάισζεο θαη πψιεζεο αλαςπθηηθψλ πνηψλ (Coca- Cola, Fanta, Pepsi- Cola θ.α.). πλήζσο ην είδνο απηφ ηνπ franchising επηιέγεηαη απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν, φηαλ επηζπκεί λα απνθχγεη ηε κεηαθνξά ησλ πξντφλησλ ηνπ είηε γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο (απνθπγή θφζηνπο κεηαθνξάο), είηε γηα ιφγνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε θχζε ησλ πξντφλησλ (θίλδπλνο αιινίσζεο) 6. δ) Μηθηέο κνξθέο franchising: Πξφθεηηαη γηα κνξθέο, φπνπ ζπλππάξρνπλ πεξηζζφηεξα ζηνηρεία απφ ηηο πξνεγνχκελεο ηξεηο κνξθέο. πλήζσο, κε ηνλ φξν κηθηφ franchising λννχκε ζχκβαζε ζηελ νπνία απαληψληαη ζηνηρεία ηφζν franchising δηαλνκήο φζν θαη franchising ππεξεζηψλ. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ηέηνηνπ franchising είλαη ε επηρείξεζε πψιεζεο απηνθηλήησλ πνπ παξέρεη θαη ππεξεζίεο ζπληήξεζεο θαη επηζθεπήο ηνπο ή πψιεζεο θαιιπληηθψλ θαη παξνρήο ππεξεζηψλ αηζζεηηθνχ. Πάλησο, είλαη δπλαηή ε εκθάληζε κνξθήο κηθηνχ franchising, ζηελ νπνία λα ππάξρεη ζπγθεξαζκφο πεξηζζφηεξσλ ζηνηρείσλ φισλ ησλ παξαπάλσ ηξηψλ κνξθψλ. 2. Σππνινγηθή δηάθξηζε κε βάζε ηνλ ηξόπν ελζσκάησζεο ησλ δηθαηνδφρσλ ζην ζχζηεκα θαη κε βάζε ην βαζκό εμάξηεζήο ηνπο απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν: Σν franchising ππαγσγήο θαη ην franchising ηζνηηκίαο ή ηζφηηκεο ζπλεξγαζίαο. Δηδηθφηεξα: α) Franchising ππαγσγήο (Subordinations Franchising): Πξφθεηηαη γηα ηελ πην δηαδεδνκέλε κνξθή franchising ζηελ πξάμε. Ο δηθαηνπάξνρνο δεκηνπξγεί θαη αλαπηχζζεη ην ζχζηεκα, θαηέρεη δεζπφδνπζα θαη θπξίαξρε ζέζε, θαζνξίδνληαο ηελ επηρεηξεκαηηθή πνιηηηθή ησλ δηθαηνδφρσλ, πνπ πεξηνξίδνληαη ζε ξφιν εθηειεζηηθφ θαη νθείινπλ λα ζπκκνξθψλνληαη απφιπηα ζηελ θαζνδήγεζε ηνπ δηθαηνπαξφρνπ. Ζ κφλε ζρέζε πνπ ππάξρεη ζην είδνο απηφ ηνπ franchising είλαη εθείλε αλάκεζα ζηνλ δηθαηνπάξνρν θαη ζηνλ θάζε ιήπηε ρσξηζηά. Οη πεξηζζφηεξνη ιήπηεο 6 Βλ. Η. Σοσθλερός, ό.π, ζελ. 15 9

ζπλδένληαη κφλν κε ηνλ δηθαηνπάξνρν, δειαδή ρσξίο λα δεκηνπξγείηαη κεηαμχ ηνπο νπνηαδήπνηε έλλνκε ζρέζε. Με ηνλ ηξφπν απηφ δεκηνπξγείηαη κηα αθηηλσηή ζρέζε, κε ππξήλα ηνλ δηθαηνπάξνρν. Ζ αλάπηπμε ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ δηθαηνδφρσλ ζα κπνξνχζε λα εληζρχζεη ηε ζέζε ηνπο, κε ηνλ θίλδπλν ν δηθαηνπάξνρνο λα ράζεη ηε δεζπφδνπζα ζέζε ηνπ κέζα ζην φιν δίθηπν δηαλνκήο. Γηα ην ιφγν απηφ ε αλάπηπμε θάζε είδνπο ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ιεπηψλ δελ επλνείηαη απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν. β) Franchising ηζνηηκίαο ή ηζφηηκεο ζπλεξγαζίαο (Partnerschafts- Franchising): ην είδνο απηφ, ζε αληίζεζε κε φζα ηζρχνπλ ζην franchising ππαγσγήο, δελ ππάξρεη θπξηαξρηθή θαη δεζπφδνπζα ζέζε ηνπ δηθαηνπαξφρνπ ζην ζχζηεκα. Γηέπεηαη απφ κηα ζπλεηαηξηθή θαη ζπκκεηνρηθή ζπλεξγαζία, ηφζν αλάκεζα ζην δηθαηνπάξνρν θαη ζηνπο δηθαηνδφρνπο, φζν θαη ζηνπο δηθαηνδφρνπο κεηαμχ ηνπο (φπσο αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ, πξνζσπηθνχ, θάιπςε πεξηνδηθψλ αλαγθψλ ζε εκπνξεχκαηα, εμππεξέηεζε πειαηψλ γηα ινγαξηαζκφ άιινπ δηθαηνδφρνπ θιπ). Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ απνηειεί ε αιιεινβνήζεηα, ε αιιειεγγχε θαη ε ζπλαδειθηθφηεηα αλάκεζα ζηα κέξε ηνπ ζπζηήκαηνο κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ κέζσ ηεο ζπιινγηθήο δξάζεο. Σε ζέζε ησλ δεζκεπηηθψλ νδεγηψλ ηνπ δηθαηνπαξφρνπ πνπ παξαηεξείηαη ζην franchising ππαγσγήο παίξλεη εδψ ε ζπκκεηνρή ησλ δηθαηνδφρσλ ζηε ιήςε απνθάζεσλ κε ζηφρν ηε επηηπρία ηνπ ζπζηήκαηνο σο ζπλφινπ. Δλ φςεη φισλ ησλ αλσηέξσ, ην franchising ηζφηηκεο ζπλεξγαζίαο παξνπζηάδεη κεγάιν βαζκφ ζπγγέλεηαο κε κία θνηλή ζπγαηξηθή επηρείξεζε. ΗΗΗ. ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΝΟΜΗΚΖ ΦΤΖ Ζ ζχκβαζε franchising δηέπεηαη απφ νξηζκέλα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα, πνπ ζπλζέηνπλ θαη ηε λνκηθή ηεο θχζε: Α) Μηθηή ζύκβαζε: Όπσο πξναλαθέξζεθε, ζην πιαίζην ηεο ειεπζεξίαο ησλ ζπκβάζεσλ δελ κπνξεί λα ππάξμεη numerus clausus ησλ ζπκβάζεσλ, εθφζνλ ηα ζπκβαιιφκελα κέξε είλαη ειεχζεξα λα δηακνξθψλνπλ ην πεξηερφκελν ηεο ζχκβαζεο πνπ ζπλάπηνπλ, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη δελ παξαβηάδνπλ θαλφλεο αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ ή ηα ρξεζηά ήζε. Δπνκέλσο, ζχκθσλα κε ηε δηδαζθαιία ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ, σο κηθηή ζχκβαζε λνείηαη ε εληαία εθείλε ζχκβαζε πνπ εκθαλίδεη έλαλ άγλσζην γηα ην λνκνζέηε ζπγθεξαζκφ ζηνηρείσλ, ηα νπνία αλήθνπλ ζε δηάθνξνπο «ηχπνπο» ζπκβάζεσλ (επψλπκσλ ή αλψλπκσλ), θαη απνβιέπεη ζηε ξχζκηζε κηαο νηθνλνκηθά εληαίαο 10

ζπλαιιαθηηθήο ζρέζεο 7. ηελ θαηεγνξία απηή ησλ κηθηψλ ζπκβάζεσλ αλήθεη θαη ε ζχκβαζε franchising. Ωο ζχκβαζε επηρεηξεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο πνπ απνζθνπεί ζηε κεηαβίβαζε ηνπ ιεγφκελνπ «παθέηνπ» franchising, πεξηέρεη ηα νπζηψδε ζηνηρεία πεξηζζφηεξσλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ, ηφζν ηνπ αζηηθνχ φζν θαη ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ. Δηδηθφηεξα, πεξηέρεη θπξίσο ζηνηρεία ζχκβαζεο εληνιήο, κίζζσζεο πξνζνδνθφξνπ δηθαηψκαηνο, ζχκβαζεο παξνρήο αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ, παξαρψξεζεο άδεηαο ρξήζεο ζήκαηνο, θιπ 8. Σν ζηνηρείν ηεο εληνιήο (άξζξν 713 ΑΚ) απνηππψλεηαη κε ην δηθαίσκα ηνπ δφηε λα παξέρεη νδεγίεο θαη λα αζθεί επνπηεία. Σν ζηνηρείν ηεο κίζζσζεο πξνζνδνθφξνπ δηθαηψκαηνο (άξζξν 638 ΑΚ) εθθξάδεηαη κε ηελ ππνρξέσζε ηνπ δηθαηνπαξφρνπ λα παξαρσξεί ζηνλ ιήπηε ην δηθαίσκα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο θαη ηερλνγλσζίαο. Σν ζηνηρείν ηεο ζχκβαζεο παξνρήο αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ (άξζξν 648 επ. Α.Κ.) δηαθαίλεηαη απφ ηελ ππνρξέσζε ηνπ δφηε λα παξέρεη ζην ιήπηε ζπλερψο ππνζηήξημε, θπξίσο ζπκβνπιεπηηθή. Παξάιιεια, απαληψληαη ζηνηρεία πξνεξρφκελα απφ ηε ζχκβαζε άδεηαο εθκεηάιιεπζεο δηπιψκαηνο επξεζηηερλίαο, άδεηαο ρξήζεο επσλπκίαο, άδεηαο ρξήζεο δηαθξηηηθνχ ηίηινπ, άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, θιπ. Έρνπκε ζπλεπψο λα θάλνπκε κε κία πνιπζπιιεθηηθή ζχκβαζε. Δμαηηίαο ηεο κεγάιεο ηεο ηδηνκνξθίαο, ε ζχκβαζε franchising ραξαθηεξίδεηαη θαη σο αλώλπκε ή κε ξπζκηδόκελε ζην λόκν ζύκβαζε. Ζ αξρή ηεο ειεπζεξίαο ησλ ζπκβάζεσλ νδήγεζε ζηελ εκθάληζε ζπκβαηηθψλ κνξθψλ πνπ, είηε απνθιίλνπλ απφ ηηο ξπζκηδφκελεο ζηα άξζξα 496 επ. ΑΚ ζπκβάζεηο, είηε δελ νκνηάδνπλ θαζφινπ κε απηέο. Δηδηθφηεξα, αλψλπκε νλνκάδεηαη ε ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ηα νπζηψδε ζηνηρεία ραξαθηεξίδνληαη απφ ηέηνην βαζκφ ηδηνκνξθίαο, ψζηε λα είλαη αδχλαηε ε ππαγσγή ηεο ζε θάπνηνλ απφ ηνπο ξπζκηδφκελνπο ηχπνπο 9. Δμάιινπ, ην ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο αλψλπκεο ζχκβαζεο δελ είλαη ε παληειήο έιιεηςε νπνηνπδήπνηε ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ ην νπνίν ηεο αξκφδεη, αιιά ε κεγάιε ηδηνκνξθία πνπ παξνπζηάδεη θαη ε νπνία θαζηζηά εμαηξεηηθά δχζθνιε ηε δηαηχπσζε ή επηινγή ξπζκηζηηθψλ θαλφλσλ. Πάλησο, κε ην ραξαθηεξηζκφ ηεο ζχκβαζεο franchising σο αλψλπκεο ή ηδηφξξπζκεο θαη κηθηήο ζχκβαζεο αλνίγεηαη κεγάιε ειεπζεξία θίλεζεο σο πξνο ηελ επηινγή ησλ εθαξκνζηέσλ θαλφλσλ δηθαίνπ, αιιά θαη ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ζηνλ επηδησθφκελν ζθνπφ, ιεηηνπξγία θαη ηδηνξξπζκία ηεο ζχκβαζεο. Μπνξνχλ, έηζη, λα ηχρνπλ εθαξκνγήο νη θαλφλεο πνπ δηέπνπλ ηνπο δηάθνξνπο επηκέξνπο ηχπνπο, ρσξίο πάλησο λα παξαγλσξίδεηαη ν θχξηνο ζηφρνο ηεο, πνπ είλαη ε δεκηνπξγία ή θαη ε δηαηήξεζε κίαο ζρέζεο ζηελήο ζπλεξγαζίαο.. 7 Βι. Π. Κνξλειάθε, Δηδηθφ Δλνρηθφ Γίθαην, Η, 2002 ζει.16 8 Βι. Γεκ. Κσζηάθε, φ.π, ζει. 316 επ. 9 Βι. Αζη. Γεσξγηάδε, Δλνρηθφ Γίθαην Γεληθφ Μέξνο, ηφκνο I, 3 ε έθδνζε 2000, ζει 256 11

Β) ύκβαζε πξνζσπηθνύ ραξαθηήξα: Ζ ζχκβαζε franchising σο ζχκβαζε επηρεηξεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο εκθαλίδεη έληνλα πξνζσπηθφ ραξαθηήξα. Καζνξηζηηθφ ξφιν παίδεη ην πξφζσπν θπξίσο ηνπ ιήπηε, αιιά θαη ηνπ δφηε. Έηζη, αλεμάξηεηα απφ ην αλ ηα ζπκβαιιφκελα κέξε είλαη θπζηθά ή λνκηθά πξφζσπα, απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο ζεσξνχληαη ραξαθηεξηζηηθά φπσο ε ππεπζπλφηεηα, ε ηθαλφηεηα θαη ε πξνζσπηθφηεηα ηνπ ζπκβαιιφκελνπ. πλέπεηα ηνπ πξνζσπηθνχ απηνχ ραξαθηήξα, απνηειεί ε ζηελή ζρέζε ζπλεξγαζίαο θαη εκπηζηνζχλεο πνπ δεκηνπξγείηαη κεηαμχ ησλ κεξψλ. Απαξαίηεηε γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο ζρέζεο απηήο είλαη ε αξρή ηεο θαιήο πίζηεο, εηδηθφηεξε έθθξαζε ηεο νπνίαο απνηειεί ε ππνρξέσζε πίζηεο ησλ κεξψλ (γηα ηελ ηειεπηαία γίλεηαη ιφγνο ζηε ζπλέρεηα). Γ) Γηαξθήο ζύκβαζε: Ζ ζχκβαζε franchising απνηειεί δηαξθή ζχκβαζε. Υαξαθηεξηζηηθφ θάζε δηαξθνχο ζχκβαζεο είλαη φηη ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο δελ ζπληειείηαη κε κεκνλσκέλεο ή ζπνξαδηθέο ελέξγεηεο, αιιά εθηείλεηαη ζε καθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα (ζπλερέο ή δηαθνπηφκελν) 10 θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε δηάξθεηα ηεο ελνρήο, σο ζχλνιν δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ κε ρξνληθή πξννπηηθή 11. Γηα λα επηηεπρζεί ν ζθνπφο ηεο είλαη απαξαίηεηε κία ζπλερήο θαη ζπζηεκαηηθή ζπκπεξηθνξά. Γχν ρξνληθά ζεκεία θαζνξίδνληαη κφλν, ε έλαξμε θαη ε ιήμε ηεο. Ζ εθπιήξσζε πεξηνδηθψλ παξνρψλ δελ επηθέξεη ηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο. Απηή επέξρεηαη κφλν κε ηελ πάξνδν ηνπ ζπκθσλεκέλνπ ρξφλνπ ηζρχνο ηεο ή κε θαηαγγειία εθείλνπ πνπ έρεη δηθαίσκα πξνο ηνχην. Ο δηαξθήο ραξαθηήξαο ηεο ζχκβαζεο franchising επηβάιιεηαη απφ ηερληθνχο, νηθνλνκηθνχο θαη θνηλσληθνχο ιφγνπο. πγθεθξηκέλα, νη ηερληθνί θαη νηθνλνκηθνί ιφγνη ζπλίζηαληαη ζηελ αλάγθε δεκηνπξγίαο θαη δηαηήξεζεο κφληκσλ εγθαηαζηάζεσλ, πξνθεηκέλνπ λα εθπιεξσζνχλ νη ππνρξεψζεηο ησλ κεξψλ, ελψ θνηλσληθνί ιφγνη είλαη ην θαιφ θιίκα ζπλεξγαζίαο θαη ε ζεηηθή πξνδηάζεζε πνπ δεκηνπξγεί ε εθ ησλ πξνηέξσλ γλσζηή πξννπηηθή κηαο δηαξθνχο ζπλεξγαζίαο 12. Γ) ύκβαζε πιαίζην: Ζ ζχκβαζε franchising απνηειεί ζχκβαζε πιαίζην. πλάπηεηαη θαηά ηελ έλαξμε ηεο εκπνξηθήο ζπλεξγαζίαο θαη ξπζκίδεη κφλν ηα βαζηθά δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο ησλ κεξψλ, εθείλα δειαδή πνπ είλαη αλαγθαία γηα ηελ επίηεπμε ηνπ νηθνλνκηθνχ ζθνπνχ ηεο ζχκβαζεο. Σέηνηα είλαη πρ. ε παξνρή ζην ιήπηε ηνπ δηθαηψκαηνο ρξήζεο ηεο ηερλνγλσζίαο, ε 10 Βι. Αζη. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει.259 11 Βι. Γεκ. Κσζηάθε, φ.π, ζει. 315-316 θαη ηηο εθεί παξαπνκπέο. 12 Βι. Αιεπάθν, Ννκηθή θχζε θαη ηδηαηηεξφηεηεο, ΝνΒ 43/1995, 943 12

ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε λα ππαθνχεη ζηηο νδεγίεο ηνπ δφηε θιπ. Γηα ηελ πξαγκάησζε ηεο ζπλεξγαζίαο είλαη απαξαίηεηε ζπλήζσο ε ζχλαςε εηδηθφηεξσλ εθηειεζηηθψλ ζπκβάζεσλ. Ολνκάδνληαη έηζη, δηφηη ζπλάπηνληαη κφλν πξνο εθηέιεζε ηεο ζχκβαζεο franchising. Ζ ηειεπηαία απνηειεί ηελ αηηία ησλ εθηειεζηηθψλ απηψλ ζπκβάζεσλ, κε ηελ έλλνηα φηη, εάλ εμέιεηπε ε ελνρηθή ζχκβαζε franchising, απηέο ζα ήηαλ αδηθαηνιφγεηεο. ε πεξίπησζε, φκσο, ιχζεο γηα νπνηνδήπνηε ιφγν ηεο ζχκβαζεο franchising, νη ζπκβάζεηο απηέο πνπ έρνπλ ήδε ιεηηνπξγήζεη, δελ αλαηξέπνληαη. Οη ελ ιφγσ ζπκβάζεηο ξπζκίδνληαη απφ ηηο θνηλέο δηαηάμεηο. Ζ αλάγθε ζχλαςεο θαζψο θαη ην αθξηβέο πεξηερφκελφ ηνπο δελ είλαη δπλαηφλ λα θαζνξηζζεί εθ ησλ πξνηέξσλ, αιιά θαζνξίδεηαη θάζε θνξά κε βάζε ηηο ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηε ιεηηνπξγία ηεο ζχκβαζεο. Έηζη γηα παξάδεηγκα, ζηε ζχκβαζε franchising δηαλνκήο πξντφληνο, ην νπνίν παξάγεη ή εκπνξεχεηαη ν δφηεο, απηφο ππνρξενχηαη λα πξνκεζεχεη ηνλ ιήπηε ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ή έπεηηα απφ ζρεηηθή πξφζθιεζε - παξαγγειία απηνχ. Ζ εθπιήξσζε ηεο ελ ιφγσ ππνρξέσζεο πξνυπνζέηεη θάζε θνξά ηε ζχλαςε αληίζηνηρσλ ζπκβάζεσλ πσιήζεσο 13, πνπ δηέπνληαη απφ ηηο θνηλέο δηαηάμεηο ηεο πψιεζεο (άξζξα 513 επ. ΑΚ). Απφ ηηο εθηειεζηηθέο ζα πξέπεη λα δηαθξίλνληαη νη θαινχκελεο «ζπκπιεξσκαηηθέο» ή «ζπλνδεπηηθέο» ζπκβάζεηο. Απηέο, γηα ιφγνπο ζθνπηκφηεηαο, ζπλάπηνληαη απφ ηα ζπκβαιιφκελα κέξε ρσξηζηά. Βξίζθνληαη ζε ηέηνην ζηελφ νηθνλνκηθφ θαη λνκηθφ δεζκφ κε ηε ζχκβαζε franchising, ψζηε λα ζπλαπνηεινχλ λνκηθά κηα εληαία ζχκβαζε. Σν θχξνο ησλ επηκέξνπο δηαηάμεσλ ζα θξηζεί ζχκθσλα κε ην άξζξν 181 Α.Κ. Πξφθεηηαη ζπλήζσο γηα ζπκβάζεηο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο κεραλεκάησλ, κίζζσζε επαγγεικαηηθήο ζηέγεο, ρξεκαηνδφηεζεο θιπ 14. Δ) ύκβαζε πξνζρώξεζεο: Πξφθεηηαη γηα ζχκβαζε, ηεο φπνηαο νη φξνη έρνπλ εθ ησλ πξνηέξσλ δηαηππσζεί κνλνκεξψο απφ ην έλα ζπκβαιιφκελν κέξνο, ην νηθνλνκηθά ηζρπξφηεξν. Ο αληηζπκβαιιφκελνο έρεη ηε δπλαηφηεηα είηε λα ηνπο απνδερηεί σο έρνπλ, είηε λα ηνπο απνξξίςεη ζην ζχλνιφ ηνπο θαη λα κε πξνρσξήζεη ζηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο. Ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο ζχκβαζεο απηήο είλαη ε παληειήο έιιεηςε ηνπ ζηαδίνπ ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ 15. Σν είδνο απηφ ησλ ζπκβάζεσλ απνηειεί ζήκεξα ην θπξίαξρν ηξφπν ζπλαιιαγψλ ζηηο ζχγρξνλεο αγνξέο. Σε κνξθή απηή ηεο ζχκβαζεο πξνζρσξήζεσο έρεη πξνζιάβεη ζηελ πξάμε θαη ε ζχλαςε ησλ ζπκβάζεσλ franchising. 13 Βι. Απ. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει.205, Αιεπάθν,φ.π., ΔθΑζ 302/2006, ΜΠξΑζ. 1596/2003 14 Βι. Απ. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει. 206 15 Βι. Αζη. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει.264 13

Ο ιήπηεο ππνγξάθεη κία ζχκβαζε πιαίζην, ην πεξηερφκελν ηεο νπνίαο δηακφξθσζε ν δφηεο θαη είλαη ζπλήζσο φκνην γηα ην ζχλνιν ησλ ιεπηψλ ηνπ δηθηχνπ (ηππνπνηεκέλε ζχκβαζε). Οη φξνη ηεο επηβάιινληαη κνλνκεξψο απφ ηνλ νηθνλνκηθά ηζρπξφηεξν ζπκβαιιφκελν, δειαδή απφ ην δφηε. Δλφςεη φισλ απηψλ, ν έιεγρνο ηνπ ζπκβαηηθνχ πεξηερνκέλνπ θαζίζηαηαη αλαγθαίνο, θαζψο ηίζεηαη ην δήηεκα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ιήπηε απφ ηηο ηπρφλ θαηαρξεζηηθέο ξήηξεο. Γηαθνξεηηθά, ε αλάπηπμε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ελφο κέξνπο, ηνπ νηθνλνκηθά ηζρπξφηεξνπ, ζπλεπάγεηαη θαηάξγεζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ άιινπ, ηνπ αζζελέζηεξνπ. Δπηπιένλ, ζηε ζχκβαζε franchising ε αλάγθε ειέγρνπ θαζίζηαηαη απαξαίηεηε γηα έλαλ επηπιένλ ιφγν. Ο ιήπηεο δελ δεζκεχεηαη κφλν απφ ηνπο φξνπο ηεο ζχκβαζεο, ζηελ νπνία πξνζρσξεί, αιιά αλαιακβάλεη θαη ηελ ππνρξέσζε λα αθνινπζεί θάζε θνξά ηηο νδεγίεο ηνπ δφηε. Ζ πξνζηαζία ηνπ αζζελέζηεξνπ ζπκβαιιφκελνπ κέξνπο ζηηο ζπκβάζεηο πξνζρσξήζεσο απφ ηπρφλ θαηαρξεζηηθέο ξήηξεο ζηηο θαζεκεξηλέο ζπλαιιαγέο απνηειεί αληηθείκελν ηνπ δηθαίνπ ηεο πξνζηαζίαο ηνπ θαηαλαισηή. Ωζηφζν, ε εθαξκνγή ηνπ δελ είλαη δπλαηή ζηηο ζπκβάζεηο franchising. Αληίζεηα κε ηνλ πξνηζρχζαληα λ. 1961/1991 γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή, ν λ. 2251/1994 πηνζεηεί κηα επξχηεξε έλλνηα ηνπ φξνπ θαηαλαισηή. Έηζη, πξνυπφζεζε γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ν λ. 2251/94 είλαη: α) έλα πξφζσπν λα απνηειεί ηνλ ηειηθφ απνδέθηε πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ θαη β) ηα πξντφληα ή νη ππεξεζίεο απηέο λα πξνζθέξνληαη ζηελ αγνξά. Άξα, ζηελ έλλνηα ηνπ θαηαλαισηή ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη νη επαγγεικαηίεο, νη έκπνξνη, νη πξνκεζεπηέο θιπ 16. ηε ζχκβαζε franchising ζπληξέρεη ε πξψηε πξνυπφζεζε. Ο ιήπηεο είλαη ν ηειηθφο απνδέθηεο ησλ δηθαησκάησλ θαη ππεξεζηψλ ηεο ζχκβαζεο. Όκσο, απηά δελ πξνζθέξνληαη ζηελ αγνξά, αιιά απεπζχλνληαη ζε πεξηνξηζκέλν θαη επηιεγκέλν αξηζκφ πξνζψπσλ, ιεπηψλ. Δπνκέλσο δελ ζπληξέρεη ε δεχηεξε πξνυπφζεζε ηνπ λ. 2251/94 θαη άξα δελ είλαη δπλαηή ε εθαξκνγή ηνπ ζηηο ζρέζεηο δφηε θαη ιήπηε. Οη ελ ιφγσ δηαηάμεηο εθαξκφδνληαη κφλν ζηηο ζρέζεηο ηνπ ιήπηε θαη ησλ ηειηθψλ θαηαλαισηψλ 17. Οη κνλνκεξψο πξνδηαηππσκέλνη φξνη ηεο ζχκβαζεο franchising, σο ζχκβαζεο πξνζρσξήζεσο, δελ ζα κπνξνχζαλ, φκσο, λα δηαθχγνπλ ηνλ έιεγρν. Σν πεξηερφκελν ηεο ζχκβαζεο ζα θξηζεί σο άθπξν θαη κε δεζκεπηηθφ γηα ηα κέξε, εθφζνλ ζα πξνζθξνχεη: α) ζε απαγοπεςηική διάηαξη ηος νόμος (άπθπο 174 ΑΚ) ή β) ζηα σπηζηά ήθη (άπθπα 178-179 ΑΚ), ηα νπνία απνηεινχλ αφξηζηε λνκηθή έλλνηα. Γηα ηε ζπγθεθξηκελνπνίεζή ηεο, ε θξαηνχζα γλψκε ρξεζηκνπνηεί σο θξηηήξηα ηηο ηδέεο ηνπ θνηλσληθνχ αλζξψπνπ, πνπ θαηά ηε 16 Βι. Δ. Αιεμαλδξίδνπ, Γίθαην Πξνζηαζίαο Καηαλαισηή II, 1996, ζει. 34 17 Βι. Απ. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει.224 14

γεληθή αληίιεςε ζθέθηεηαη ζπλεηά, δειαδή ηελ θνηλσληθή εζηθή. Γηα ηε ζρεηηθή θξίζε ζπλεθηηκάηαη ην ζχλνιν ησλ ζπλζεθψλ θαη ησλ πεξηζηάζεσλ θαη φρη κφλν κεκνλσκέλα θξηηήξηα, φπσο ηα ειαηήξηα πνπ ηελ πξνθάιεζε ή ν ζθνπφο πνπ επηδηψθεηαη κε απηή 18. Πεξαηηέξσ, θαηά ην άξζξν 179 ΑΚ είλαη άθπξε σο θαηαπιενλεθηηθή ε δηθαηνπξαμία κε ηελ νπνία θάπνηνο ζπλνκνινγεί ή ιακβάλεη γηα ηνλ εαπηφ ηνπ ή γηα ηξίηνλ πεξηνπζηαθά σθειήκαηα, εθκεηαιιεπφκελνο ηελ αλάγθε, ηελ απεηξία ή ηελ θνπθφηεηα άιινπ. Σα σθειήκαηα απηά ζα πξέπεη λα βξίζθνληαη ζε θαλεξή δπζαλαινγία πξνο ηελ παξνρή ηνπ. πλεπψο, ζα πξέπεη λα ζπληξέρνπλ ζσξεπηηθά: 1) Φαλεξή δπζαλαινγία κεηαμχ παξνρήο θαη αληηπαξνρήο, φπσο απηή ηελ αληηιακβάλεηαη ν κέζνο ζπλεηά ζθεπηφκελνο άλζξσπνο. Κξίλεηαη κε βάζε ηελ αληηθεηκεληθή εθηίκεζε ηεο αμίαο ηεο παξνρήο θαη αληηπαξνρήο θαηά ην ρξφλν ζχλαςεο ηεο δηθαηνπξαμίαο, αθνχ ζπλεθηηκεζνχλ νη ζπγθεθξηκέλεο πεξηζηάζεηο. Γελ αξθεί, άξα, απιή θαη κφλν αληζφηεηα ησλ εθαηέξσζελ παξνρψλ. 2) Ζ ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο ζα πξέπεη είλαη πξντφλ ηεο απεηξίαο, αλάγθεο ή θνπθφηεηαο. Σελ θαηάζηαζε απηή ζα πξέπεη λα γλψξηδε ζεηηθά θαη λα ηελ εθκεηαιιεχηεθε ν αληηζπκβαιιφκελνο. Ζ ππαίηηα άγλνηα δελ αξθεί 19. Δηδηθφηεξα, ε ζχκβαζε franchising ππαγσγήο, πνπ φπσο ήδε αλαθέξζεθε απνηειεί θαη ηε πην ζπλεζηζκέλε κνξθή ζηελ πξάμε, πεξηέρεη απφ ηελ ίδηα ηε θχζε ηεο ζεκαληηθή δέζκεπζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ιήπηε. Ο ηειεπηαίνο είλαη ππνρξεσκέλνο λα αθνινπζεί ηηο νδεγίεο θαη ηεο εληνιήο ηνπ δφηε, ν νπνίνο θαηέρεη δεζπφδνπζα ζέζε ζην ζχζηεκα. Ζ ππνρξέσζε απηή ππάξρεη αθφκα θαη φηαλ νη νδεγίεο απηέο είλαη ιαλζαζκέλεο θαη δπλάκελεο λα νδεγήζνπλ ζε επηρεηξεκαηηθή απνηπρία. Ζ απνηπρία απηή φκσο ζα βαξαίλεη ην ιήπηε θαη φρη ην δφηε. Ο πεξηνξηζκφο φκσο απηφο ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ιήπηε είλαη απνδεθηφο θαη δελ εγγίδεη ηα φξηα ηεο απαγφξεπζεο. Γεληθφηεξα, ζηε κνξθή απηή ηνπ franchising, ζηνλ ιήπηε απνκέλεη έλα αξθεηά επξχ πιαίζην ειεπζεξίαο. Ο ππξήλαο ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο θαη ε αλεμαξηεζία ηνπ δε ζίγνληαη. Ο ιήπηεο δηαηεξεί ην δηθαίσκα λα απνθαζίδεη -ή έζησ λα ζπλαπνθαζίδεη- γηα ηελ επέθηαζε ηνπ θαηαζηήκαηνο ηνπ, γηα ηηο επελδχζεηο ηνπ, ηε δηάζεζε πεξηνπζηαθψλ αληηθεηκέλσλ ηεο επηρείξεζεο ηνπ θιπ. Όηαλ φκσο αθαηξείηαη απφ ην ιήπηε θάζε κνξθή επηρεηξεκαηηθήο πξσηνβνπιίαο ρσξεί εθαξκνγή ησλ άξζξσλ 178-179 ΑΚ 20. γ) ζηην καλή πίζηη (άπθπα 281, 288 ΑΚ). Καηεπζπληήξηα γξακκή γηα ηελ εμεηδίθεπζε απηήο ηεο γεληθήο ξήηξαο κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ νη δηαηάμεηο ηνπ λ. 2251/1994 γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή. Κη απηφ, γηαηί 18 Βι. ηαζφπνπιν, Γεληθφ Δλνρηθφ Γίθαην, 2004 ζει. 822, ΔθΠαηξ. 150/2000, ΓΔΔ 2000, 890 19 Βι. ΔθΠαηξ.150/2000 20 Βι. Απ. Γεσξγηάδε,φ.π., ζει.226 15

ην δήηεκα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ιήπηε νκνηάδεη πνιχ κε εθείλν ηεο πξνζηαζίαο ηνπ θαηαλαισηή, δειαδή ηνπ άπεηξνπ θαη αδχλαηνπ ζπκβαιιφκελνπ κέξνπο 21. Σ) ύκβαζε άηππε: Ζ ζχκβαζε franchising είλαη άηππε. Γηα ηελ θαηάξηηζή ηεο δελ απαηηείηαη απφ θάπνηα δηάηαμε λφκνπ ν έγγξαθνο ηχπνο. Δπνκέλσο, είλαη δπλαηή θαη ε πξνθνξηθή θαηάξηηζε. ηελ πξάμε φκσο θαηαξηίδεηαη ζπλήζσο εγγξάθσο, κε ηελ ππνγξαθή ηδησηηθνχ ζπκθσλεηηθνχ, ην πεξηερφκελν ηνπ νπνίνπ έρεη πξνθαζνξίζεη ν δφηεο. Ο έγγξαθνο ηχπνο φκσο επηβάιιεηαη πνιιέο θνξέο απφ δηαηάμεηο είηε ηνπ εζληθνχ είηε ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ αληαγσληζκνχ 22. Με απηφλ ηνλ ηξφπν θαζίζηαηαη δπλαηφο ν έιεγρνο απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο ησλ ξεηξψλ πνπ επηβάιινπλ πεξηνξηζκνχο ηνπ αληαγσληζκνχ. Έηζη, ν έγγξαθνο ηχπνο επηβάιιεηαη γηα παξάδεηγκα απφ ην άξζξν 10 2 ηνπ π.δ. 219/1991, πνπ εθαξκφδεηαη αλαιφγσο. χκθσλα κε ηε δηάηαμε απηή, νη ξήηξεο πνπ επηβάιινπλ πεξηνξηζκφ ηνπ αληαγσληζκνχ θαζίζηαληαη αλίζρπξεο κεηά ηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο, εθφζνλ απηέο δελ ζπλνκνινγήζεθαλ εγγξάθσο. Δπίζεο, θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ππάξρνπλ ξήηξεο κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο θαηά ην άξζξν 21 1 λ.1733/1987 απαηηείηαη γηα ηε ζχκβαζε ν έγγξαθνο ηχπνο, ψζηε απηή λα ππνβιεζεί ζηνλ Οξγαληζκφ Βηνκεραληθήο Ηδηνθηεζίαο θαη λα θαηαρσξεζεί ζην κεηξψν ηερλνινγίαο. Σέινο, θαη θαηά ηνλ Δπξσπατθφ Κψδηθα Γενληνινγίαο (άξζξν 5) ν έγγξαθνο ηχπνο ζεσξείηαη αλαγθαίνο γηα ηελ θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο. IV. ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΣΖ ΤΜΒΑΖ Α. Γνκή ηεο ύκβαζεο Ζ ζχκβαζε franchising απνηειείηαη ζπλήζσο απφ δχν κέξε: ην πξννίκην θαη ην θχξην κέξνο. Αλαιπηηθφηεξα: 1) Σν πξννίκην: απηφ πεξηγξάθνληαη ηα δηθαηψκαηα βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο θαη γεληθφηεξα ηα ζηνηρεία πνπ είλαη απαξαίηεηα ζην δφηε γηα ηελ νξγάλσζε ησλ πσιήζεσλ θαη γεληθά ηεο εκπνξηθήο ηνπ δξαζηεξηφηεηαο, φπσο ε ηερλνγλσζία, ν εμνπιηζκφο θαη ε δηαθφζκεζε. Σα ζηνηρεία απηά απαηηνχληαη γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ δφηε, ηα νπνία πεξηέρνληαη ζην δεχηεξν κέξνο ηεο ζχκβαζεο, ζην θχξην κέξνο. Δπηπιένλ, ζην πξννίκην είλαη δπλαηφλ λα ζπκπεξηιεθζνχλ γεληθνί θαλφλεο ζπκπεξηθνξάο δεζκεπηηθνί γηα ηα ζπκβαιιφκελα κέξε. Σέηνηνη είλαη, γηα παξάδεηγκα, ε ππνρξέσζε εηιηθξηλνχο 21 Βι. Απ. Γεσξγηάδε,φ.π., ζει. 225 22 Βι. Απ. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει. 222 16

ζπλεξγαζίαο, ε ππνρξέσζε ηνπ δφηε γηα δηαξθή ππνζηήξημε ηνπ ιήπηε θαη, αληίζηνηρα, ε ππνρξέσζε ηνπ ηειεπηαίνπ λα ζπκκνξθψλεηαη κε ηηο εληαίεο νξγαλσηηθέο αξρέο πνπ ηζρχνπλ ζην ζχζηεκα. 2) Σν θχξην κέξνο: Δδψ, πξνζδηνξίδνληαη επαθξηβψο ηα δηθαηψκαηα θαη νη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιιφκελσλ κεξψλ. Απηά δηαθνξνπνηνχληαη θάζε θνξά, αλάινγα κε ην ζθνπφ θαη ηελ νηθνλνκηθή ιεηηνπξγία ηνπ franchising. Παξνπζηάδνπλ, γηα ην ιφγν απηφ, ηέηνηα έληνλε πνιπκνξθία, ψζηε λα θαζίζηαηαη ηδηαίηεξα δπζρεξήο ε ζπζηεκαηνπνίεζή ηνπο. Πξνζπάζεηα θαζνξηζκνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ζχκβαζεο έρεη γίλεη απφ ηνλ Δπξσπατθφ Κψδηθα Γενληνινγίαο γηα ην franchising. χκθσλα κε ην άξζξν 5, «νη ζηνηρεησδψο ειάρηζηνη φξνη» ηεο ζχκβαζεο είλαη: Σα δηθαηψκαηα θαη νη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιιφκελσλ κεξψλ, ηνπ δφηε θαη ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ιήπηε. Σα πξντφληα θαη/ή νη ππεξεζίεο πνπ ζα παξέρνληαη ζηνλ θαη ηδίαλ ιήπηε. Οη φξνη πιεξσκήο απφ ηνλ ζπγθεθξηκέλν ιήπηε. Ζ δηάξθεηα ηεο ζχκβαζεο. Ζ βάζε γηα ηελ αλαλέσζε ηεο ζχκβαζεο. Οη φξνη κε ηνπο νπνίνπο ν θαη ηδίαλ ιήπηεο ζα κπνξεί λα πσιεί ηελ επηρείξεζε franchise. Οη φξνη ρξήζεο απφ ηνλ ζπγθεθξηκέλν ιήπηε ησλ δηαθξηηηθψλ γλσξηζκάησλ, ηεο επσλπκίαο, ηνπ ζήκαηνο, ινγφηππνπ θαη άιισλ ζεκείσλ αλαγλψξηζεο. Σν δηθαίσκα ηνπ δφηε λα πξνζαξκφδεη ην ζχζηεκα franchise ζε λέεο κεζφδνπο. Οη φξνη ιχζεο θαη ε επηζηξνθήο θάζε πιηθήο ή άπιεο πεξηνπζίαο πνπ αλήθεη ζην δφηε θαηά ηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο. Β. Γηθαηώκαηα θαη Τπνρξεώζεηο Ζ ζχκβαζε franchising δεκηνπξγεί γηα ηα ζπκβαιιφκελα κέξε νξηζκέλα δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο, πνπ, γηα ζπζηεκαηηθνχο κφλν ιφγνπο, δηαθξίλνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο: ζε ελνρηθήο θχζεο θαη ζε βηνκεραληθήο - πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, φκσο, απνηεινχλ φια ζην ζχλνιφ ηνπο ελνρηθά δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο, αθνχ γελλψληαη θαη ιεηηνπξγνχλ ιφγσ ηεο ζχλαςεο ηεο ζχκβαζεο franchising. Έηζη, θξίζηκν γηα ην αλ ε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ ζήκαηνο κηαο επηρείξεζεο ζπληζηά απαγνξεπκέλε ή φρη ζπκπεξηθνξά, κε βάζε ην δίθαην βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο, είλαη ε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο. Απφ θαη κε ηελ θαηάξηηζή ηεο ε ρξήζε ηνπ ζήκαηνο θαζίζηαηαη επηηξεπηή. Δπίζεο, κε βάζε ην πεξηερφκελν ηεο ζχκβαζεο ζα θξηζεί ην πφηε κηα ζπκπεξηθνξά ζα είλαη επηηξεπηή ή φρη. Δθφζνλ ζα είλαη αληηζπκβαηηθή, ζα επηθέξεη ηελ εθαξκνγή ησλ θπξψζεσλ ηνπ αληίζηνηρνπ δηθαίνπ, δειαδή εδψ ηνπ δηθαίνπ βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο. Οκνίσο θαη γηα ηε ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζε ηεο ηερλνγλσζίαο. Ζ ίδηα ε ζχκβαζε θαη ην πεξηερφκελφ ηεο ζα απνηειέζνπλ θξηηήξην γηα ην επηηξεπηφ ή κε, ψζηε λα εθαξκνζηνχλ νη δηαηάμεηο ηνπ δηθαίνπ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο. Δλφςεη φισλ απηψλ, δηαθξίλνπκε: 17

1. Δλνρηθά δηθαηώκαηα θαη ππνρξεώζεηο ησλ κεξώλ: Ζ ππνρξέσζε ακνηβαίαο ελεκέξσζεο θαη πιεξνθφξεζεο ησλ κεξψλ. Απνηειεί βαζηθή ππνρξέσζε ηνπ δφηε θαη αληίζηνηρν δηθαίσκα ηνπ ιήπηε θαη πξνυπφζεζε γηα ηελ είζνδφ ηνπ ζην δίθηπν. Δθφζνλ ν ιήπηεο πξφθεηηαη λα ζπκκεηάζρεη ζην δίθηπν, ζα πξέπεη λα γλσξίδεη πιήξσο ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθηχνπ θαη ηε ζέζε ηνπ ζηελ αγνξά. Γεκηνπξγείηαη, έηζη, ε ππνρξέσζε «απνθάιπςεο» (disclosure) ηνπ δφηε πξνο ην ιήπηε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ζηνηρείσλ ηνπ δηθηχνπ επηρεηξήζεσλ, πνπ ιεηηνπξγνχλ κε ζπκβάζεηο franchising. ε θάπνηα μέλα δίθαηα, φπσο ην ακεξηθαληθφ, ην γαιιηθφ θαη ην ηζπαληθφ, πξηλ ηελ θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο franchising ν δφηεο είλαη ππνρξεσκέλνο λα παξάζρεη φιεο ηηο αλαγθαίεο πιεξνθνξίεο ζηνλ ππνςήθην ιήπηε ζε έλα έγγξαθν «απνθάιπςεο» (disclosure document), ην νπνίν ππνρξενχηαη λα ηνπ παξαδψζεη νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα πξηλ απφ ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο. Σπρφλ παξάιεηςε ή θαζπζηέξεζε ζηνηρεηνζεηεί ιφγν αθπξφηεηαο ηεο ζχκβαζεο ή/θαη ιφγν δεκηνπξγίαο αζηηθήο επζχλεο ηνπ δφηε 23. ην ειιεληθφ δίθαην, δελ πξνβιέπεηαη απηνηειψο ηέηνηα ππνρξέσζε, αιιά απνηειεί επηκέξνπο έθθαλζε ηεο ππνρξέσζεο πίζηεο κεηαμχ ησλ κεξψλ. Σν πεξηερφκελν ηεο ηαπηίδεηαη κε εθείλν ηεο ππνρξέσζεο πίζηεο πνπ ππάξρεη ζηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ. Πξηλ απφ ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο, θαηά ην ζηάδην ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ, ε ππνρξέσζε απνθάιπςεο φισλ ησλ θαζνξηζηηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο βαξχλεη θαη ηα δχν ζπκβαιιφκελα κέξε. Ο δφηεο ππνρξενχηαη λα απνθαιχςεη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθηχνπ, αιεζή ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ, θαζψο θαη ππνινγηζκφ ηεο αλαγθαίαο πξνζσπηθήο θαη θεθαιαηνπρηθήο ζπκβνιήο ηνπ ιήπηε. Όζν ιηγφηεξν έκπεηξνο είλαη ν ιήπηεο ηφζν κεγαιχηεξε πξέπεη λα είλαη ε ελεκέξσζε εθ κέξνπο ηνπ δφηε. Παξάιεηςε ηεο πιεξνθφξεζεο απηήο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αθχξσζε ηεο ζχκβαζεο ιφγσ πιάλεο (άξζξν 142 ΑΚ) ή απάηεο (άξζξν 147 ΑΚ). Ο ιήπηεο θέξεη θαη απηφο πξνζσπηθά ην δηθφ ηνπ πνζνζηφ επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ. Ζ ππνηίκεζή ηνπ κπνξεί λα επηθέξεη ηνλ πεξηνξηζκφ ή αθφκα θαη ηνλ απνθιεηζκφ ηεο επζχλεο απηήο ηνπ δφηε. Γηα ηελ πεξίπησζε πνπ ηειηθά νη δηαπξαγκαηεχζεηο δελ νδεγήζνπλ ζηε θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο θξίλεηαη ζθφπηκε ε ζχλαςε πξνζπκθψλνπ, ζην νπνίν λα πεξηιακβάλεηαη ππνρξέσζε ερεκχζεηαο γηα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ απνθαιχθζεθαλ 24. Γηα λα είλαη, φκσο, ζε ζέζε ν δφηεο λα εθπιεξψζεη απηή ηελ ππνρξέσζε «απνθάιπςεο» ζα πξέπεη λα γλσξίδεη επαξθψο ηηο πιεξνθνξίεο 23 Βι. Βνχιγαξε, φ.π. 24 Βι. Απ. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει.206, Βνχιγαξε, φ.π. 18

απηέο. Έηζη, δεκηνπξγείηαη αληίζηνηρν δηθαίσκα ελεκέξσζεο ηνπ δφηε απφ ηνπο ππφινηπνπο ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ θαηά ηε δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ηεο ζχκβαζεο franchising. Οη ήδε εληαγκέλνη ζην δίθηπν ιήπηεο ππνρξενχληαη λα παξέρνπλ φιεο ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο αλαθνξηθά κε ηελ πνξεία ηεο επηρείξεζεο ηνπο. Ζ ππνρξέσζε πιεξνθφξεζεο, ζπλήζσο, πξνβιέπεηαη ξεηά ζηε ζχκβαζε. Ζ παξάιεηςε ή ε ειιηπήο πιεξνθφξεζε ηνπ δφηε κπνξεί λα ζεκειηψζεη φρη κφλν ζπκβαηηθή επζχλε ηνπ ιήπηε, αιιά θαη θαηαγγειία ηεο ζχκβαζεο. Απηφ ζα ζπκβαίλεη θπξίσο φηαλ ζα ζπληξέρνπλ θαη άιιεο παξαβάζεηο ηνπ ιήπηε, νη νπνίεο ζα ελέρνπλ θηλδχλνπο γηα ηε θαιή ιεηηνπξγία ηνπ δηθηχνπ. Πεξαηηέξσ, ε θχξηα ππνρξέσζε ελνρηθήο θχζεο πνπ δεκηνπξγείηαη από πιεπξάο ηνπ δόηε είλαη λα κεξηκλεί γηα ηελ νξγαλσηηθή θαη ηερλνινγηθή έληαμε ηνπ ιήπηε ζην δίθηπν 25. Δηδηθφηεξεο εθθάλζεηο ηεο ππνρξέσζεο απηήο είλαη: Ζ πξνκήζεηα πξντφλησλ (πξψηεο χιεο ή ηειηθά πξντφληα) ζην ιήπηε. Ο δφηεο είλαη δπλαηφ λα νξίδεη θάπνηνλ άιιν πξνκεζεπηή γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο ππνρξέσζεο απηήο. Ζ έληαμε ηνπ ιήπηε ζην δίθηπν, κε ηελ παξνρή ζ απηφλ θάζε απαξαίηεηεο ηερληθήο θαη νξγαλσηηθήο ππνζηήξημεο, θαζψο θαη κε ελδερφκελε εθπαίδεπζή ηνπ. Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ γεσγξαθηθψλ νξίσλ, εληφο ησλ νπνίσλ ν ιήπηεο ζα δξα ζην δηθφ ηνπ φλνκα θαη γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ. Ζ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζχκβαζεο ζπλερήο ππνζηήξημε ηνπ ιήπηε, ε νπνία κπνξεί λα ιακβάλεη ρψξα κε ηελ παξνρή ζπκβνπιψλ ζε νξγαλσηηθφ θαη ηερληθφ επίπεδν θαη κε ηε ζπιινγηθή δηαθήκηζε ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ηνπ δηθηχνπ, νπφηε κπνξεί λα απνθιείεηαη ε δπλαηφηεηα ηνπ ιήπηε λα πξνβαίλεη ζε μερσξηζηή (αηνκηθή) δηαθήκηζε. Από ηελ πιεπξά ηνπ ιήπηε, ε θχξηα ππνρξέσζή ηνπ ζπλίζηαηαη ζηελ θαηαβνιή νξηζκέλσλ πνζψλ ζην δφηε. πγθεθξηκέλα: α) Γηθαηψκαηνο εηζφδνπ (entry or initial fee). Ζ θαηαβνιή ηνπ πνζνχ απηνχ γίλεηαη εθάπαμ κε ηελ θαηάξηηζε ή ηελ αλαλέσζε ηεο ζχκβαζεο franchising. Σν πνζφ θαηαβάιιεηαη σο αληάιιαγκα γηα ηελ παξαρψξεζε εθ κέξνπο ηνπ δφηε ηεο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηεο ηερλνγλσζίαο (knowhow) θαη ησλ δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο. β) Πεξηνδηθά θαηαβαιιφκελνπ πνζνχ (continuing fee). Απνηειεί νξηζκέλν πνζνζηφ είηε απφ ην ζχλνιν ησλ αθαζάξηζησλ εζφδσλ, κεηά ηελ αθαίξεζε ησλ θφξσλ (royalties), είηε πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ζηα θέξδε απφ ηηο πσιήζεηο. Δπίζεο, ν ιήπηεο ππνρξενχηαη ζηελ ελεξγφ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ κε ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ηεο πξνζσπηθήο ηνπ εξγαζίαο θαη ησλ ινηπψλ κέζσλ πνπ ηπρφλ δηαζέηεη. Ζ θξαηνχζα γλψκε εληάζζεη ηελ ππνρξέσζε απηή ηνπ ιήπηε ζηελ θχξηα ππνρξέσζή ηνπ γηα 25 Βι.ΔθΑζ. 302/2006, ΓΔΔ 2006, 513 19

θαηαβνιή «ηηκήκαηνο». Άιιε άπνςε, σζηφζν, ακθηζβεηεί ηελ νξζφηεηα ηεο 26, επηθαινχκελε θπξίσο ην φηη ν ιήπηεο ηνπ franchising είλαη ανεξάπηηηορ θαη αςηόνομορ επηρεηξεκαηίαο. Πσιεί ηα πξντφληα ηνπ ζπζηήκαηνο ζην φλνκά ηνπ θαη γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ θαη κε δηθφ ηνπ θίλδπλν. Δπνκέλσο, ε επηηπρέζηεξε πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ είλαη ζπλαξηεκέλε κε ηνλ αλεμάξηεην θαη απηφλνκν ραξαθηήξα ηεο επηρείξεζεο ηνπ ιήπηε. Αλ φκσο ε πξνψζεζε απηή ζεσξεζεί ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε πξνο ην δφηε, νπζηαζηηθά ν ιήπηεο θαζίζηαηαη θαηά θάπνην ηξφπν ππάιιεινο ηνπ δφηε, ζηνηρείν μέλν πξνο ηελ έλλνηα ηνπ franchising. Φπζηθά, ε πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ ζπληζηά γηα ην δφηε έλα είδνο «δηθαηνπξαθηηθνχ ζεκειίνπ», αθνχ ζ απηήλ απνβιέπεη. Τθίζηαηαη άξα δηθαηνινγεκέλν ζπκθέξνλ πξνζηαζίαο ηνπ απφ ηελ αδξάλεηα ηνπ ιήπηε. Απηφ εμππεξεηείηαη κε ηελ ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε λα ηνπ θαηαβάιιεη αληάιιαγκα θαη ηδηαίηεξα φηαλ απηφ απνηειεί ζπκκεηνρή ηνπ δφηε ζηηο εηζπξάμεηο απφ ηεο πσιήζεηο ηνπ ιήπηε. Όηαλ ππάξρεη δπζαλαινγία αλάκεζα ζηελ παξνρή θαη αληηπαξνρή, ν δφηεο ζα έρεη ζπνπδαίν ιφγν θαηαγγειίαο ηεο ζχκβαζεο. Ζ δπζαλαινγία ζα θξηζεί κε βάζε ηηο ζπκθσλίεο ησλ κεξψλ θαη ην ζθνπφ ηεο ζχκβαζεο. χκθσλα κε ηελ άιιε απηή άπνςε, ε πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ ζπληζηά ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε, πνπ φκσο εθπιεξψλεηαη ζχκθσλα κε ηηο νξγαλσηηθέο αξρέο ηνπ ζπζηήκαηνο, θαη επνκέλσο ν ιήπηεο δελ ππνρξενχηαη ζε πξνψζεζε κε άιια απηνηειή, δειαδή δηθά ηνπ, κέζα. Μφλν κε απηή ηελ έλλνηα, ε παξάβαζε ηεο ππνρξέσζεο δχλαηαη λα ζεκειηψζεη ππέξ ηνπ δφηε αμηψζεηο απνδεκίσζεο ή αθφκα θαη ιφγν έθηαθηεο θαηαγγειίαο. 2. Γηθαηώκαηα θαη ππνρξεώζεηο ησλ κεξώλ πνπ αθνξνύλ ην δίθαην βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο: Αληηθείκελν ηεο ζχκβαζεο franchising είλαη ε, εθ κέξνπο ηνπ δφηε, παξαρψξεζε ηεο άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ζην ιήπηε. Οη φξνη ηεο παξαρψξεζεο πξνβιέπνληαη ζηε ζχκβαζε πιαίζην θαη ζπγθεθξηκέλα ζην θχξην κέξνο ηεο. Σα δηθαηψκαηα απηά, ζην ζχλνιφ ηνπο απνηεινχλ ην «παθέην» franchising (franchise package). Αθνξνχλ εκπνξηθά ζήκαηα, επσλπκίεο, πηλαθίδεο θαηαζηεκάησλ, πξφηππα ρξήζεσλ, δηπιψκαηα επξεζηηερλίαο, ηερλνγλσζίεο (know- how). Ωο ηερλνγλσζία, θαηά ην άξζξν 1 πεξ. ζη ηνπ λένπ Καλνληζκνχ 2790/ 1999, λνείηαη ην «ζχλνιν πξαθηηθψλ πιεξνθνξηψλ κε θαηνρπξσκέλσλ κε δίπισκα επξεζηηερλίαο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εκπεηξία θαη ηηο δνθηκέο ηνπ πξνκεζεπηή, νη νπνίεο είλαη απφξξεηεο, νπζηψδεηο θαη πξνζδηνξίζηκεο» 27. πλήζσο, ηα ζέκαηα απηά πεξηέρνληαη ζην εγρεηξίδην ιεηηνπξγίαο (operating manual), ην νπνίν απνηειεί 26 Βι. Απ. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει.211 27 Βι. ΜΠξΑζ 1596/2003 20

παξάξηεκα ή πξνζάξηεκα ηεο ζχκβαζεο franchising θαη πεξηιακβάλεη δεζκεπηηθέο νδεγίεο γηα ην ιήπηε, πνπ ηνπ επηβάιινπλ αληίζηνηρεο ππνρξεψζεηο 28. V. ΟΡΗΟΘΔΣΖΖ ΑΠΟ ΤΓΓΔΝΔΗ ΜΟΡΦΔ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΖ ΤΝΔΡΓΑΗΑ Ζ ζχκβαζε franchising, σο κηθηή ζχκβαζε, πεξηέρεη ζηνηρεία πεξηζζφηεξσλ κνξθψλ επηρεηξεζηαθήο ζπλεξγαζίαο, κε ηηο νπνίεο θαη αθνινπζία νκνηάδεη. Γηα ην ιφγν απηφ ζα πξέπεη λα νξηνζεηεζεί απφ απηέο 29. 1. Franchising θαη αζηηθή εηαηξία: ηε ζχκβαζε franchising εθδειψλεηαη ηδηαίηεξα έληνλν ην ζηνηρείν ηεο ζπλεξγαζίαο ησλ ζπκβαιινκέλσλ. Απηφ απνξξέεη ηφζν απφ ηε θχζε ηεο σο δηαξθνχο ελνρηθήο ζρέζεο φζν θαη απφ ηελ θνηλή επηδίσμε ησλ ζπκβαιιφκελσλ κεξψλ γηα αχμεζε ηεο δηάζεζεο ησλ πξνζθεξφκελσλ πξντφλησλ ή ησλ ππεξεζηψλ. Ωζηφζν, ην ζηνηρείν απηφ δελ είλαη αξθεηφ λα πξνζδψζεη ζηε ζχκβαζε franchising ην ραξαθηήξα ηεο αζηηθήο εηαηξίαο κε ηελ έλλνηα ηνπ άξζξνπ 741 ΑΚ. ηε ζχκβαζε franchising ηνλ άκεζν θίλδπλν απφ ηε κε πξνψζεζε θέξεη, απφ νηθνλνκηθή θαη λνκηθή άπνςε, ν ιήπηεο, ελψ ε δεκία ηνπ δφηε είλαη έκκεζε θαη αληαλαθιαζηηθή, ζπληζηάκελε ζηε κε αχμεζε ηνπ θέξδνπο ιφγσ ηεο κε επαχμεζεο ηνπ «ηδίξνπ» ηνπ. Πεξαηηέξσ, ζε πεξίπησζε δεκίαο απηή βαξχλεη άκεζα κφλν ηνλ ιήπηε, αθνχ ν δφηεο δελ έρεη ζπκκεηνρή ζ απηή. Αιιά νχηε θαη ζηελ πεξίπησζε θέξδνπο απηφ δηαλέκεηαη κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ θαη κάιηζηα θαη ίζα κέξε. Έηζη, ειιείπεη ην απαξαίηεην γηα ηελ χπαξμε ηεο εηαηξίαο ζηνηρείν ηεο ζπκκεηνρήο ησλ εηαίξσλ ζηα θέξδε θαη ζηηο δεκίεο, θαηά ίζα κέξε, ζχκθσλα κε ηα άξζξα 762 επ. ΑΚ. 2. Franchising θαη πώιεζε: ηελ πεξίπησζε franchising δηαλνκήο πξντφληνο, φπσο ήδε αλαθέξζεθε, είλαη απαξαίηεηε ε ζχλαςε εηδηθφηεξσλ ζπκβάζεσλ αγνξαπσιεζίαο, κε ηηο νπνίεο εθπιεξψλεηαη ε ππνρξέσζε ηνπ δφηε λα πξνκεζεχεη ην ιήπηε κε ηα πξντφληα ηνπ. Οη ζπκβάζεηο απηέο, έηζη, δελ ηαπηίδνληαη κε ηε ζχκβαζε franchising, αιιά ζπλάπηνληαη πξνο εθηέιεζε απηήο. Γηα ην ιφγν απηφ, νλνκάδνληαη εκηελεζηικέρ ζπκβάζεηο θαη δελ δηαηεξνχλ ηελ απηνηέιεηά ηνπο. Ζ ζχκβαζε franchising απνηειεί ην ιφγν (αηηία) ζχλαςεο ηνπο. Δπνκέλσο, νη ελ ιφγσ ζπκβάζεηο δελ κπνξνχλ λα 28 Βι. Βνχιγαξε φ.π. 29 Βι. πεξαηηέξσ γηα ηελ νξηνζέηεζε Απ. Γεσξγηάδε, φ.π., ζει. 212 επ. 21

πξνζδψζνπλ ζηε ζχκβαζε franchising ην ραξαθηήξα ηεο πψιεζεο (άξζξα 513επ. ΑΚ). Δξεπλεηέν είλαη ην δήηεκα, αλ ζα κπνξνχζαλ ζηε ζχκβαζε franchising λα εθαξκνζηνχλ νη δηαηάμεηο γηα ηελ πψιεζε δηθαηψκαηνο. Αληηθείκελν ηεο ζχκβαζεο franchising απνηειεί ε παξαρψξεζε άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηερλνγλσζίαο (know- how). Ζ ίδηα ε θχζε φκσο ηεο ηερλνγλσζίαο θαζηζηά αδχλαηε ηελ απφδνζή ηεο κεηά ηε ιήμε ηεο ζχκβαζεο. Ζ παξαρψξεζε απηή έηζη νδεγεί ζηελ νξηζηηθή θαη ακεηάθιεηε γλψζε ηεο, φπσο αθξηβψο ζπκβαίλεη θαη ζηελ παξαρψξεζε ιφγσ πσιήζεσο. Ζ ηερλνγλσζία φκσο δελ απνηειεί δηθαίσκα αιιά κηα de facto θαηάζηαζε, θαηνρή γλψζεσλ θαη πιεξνθνξηψλ πνπ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ νηθνλνκηθά. Βέβαηα, ε παξαηήξεζε απηή δελ απνηειεί εκπφδην γηα ηελ εθαξκνγή ησλ άξζξσλ 513 επ., έζησ αλαιφγσο, εθφζνλ είλαη δπλαηή ε εθκεηάιιεπζή ηεο κε νηθνλνκηθφ αληάιιαγκα. Κξίζηκε, αληίζεηα, είλαη ε βνχιεζε θαη ε πξφζεζε ηνπ δφηε, ν νπνίνο παξαρσξεί ζην ιήπηε ηελ ηερλνγλσζία κφλν γηα ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζε, ζχκθσλα κε ηνπο πξνβιεπφκελνπο ζηε ζχκβαζε φξνπο θαη γηα φζν ρξφλν απηή ζα δηαξθέζεη. Ζ πψιεζε επηθέξεη νξηζηηθή απνμέλσζε ηνπ πσιεηή απφ ην κεηαβηβαδφκελν δηθαίσκα, πξάγκα πνπ δελ αληαπνθξίλεηαη ζηελ πξφζεζε ηνπ δφηε ζην πιαίζην ηεο ζχκβαζεο franchising. Δμάιινπ, ε πψιεζε ζπληζηά ζηηγκηαία ζχκβαζε, ελψ ε ζχκβαζε franchising δηαξθή. Δλφςεη φισλ απηψλ θαζίζηαηαη ζαθέο, φηη δελ είλαη δπλαηή ε εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ πψιεζεο δηθαηψκαηνο ζηε ζχκβαζε franchising. 3. Franchising θαη ζύκβαζε έξγνπ: Ο δφηεο ππνρξενχηαη λα εληάμεη ην ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ελφο νηθνλνκηθνχ απνηειέζκαηνο. Ζ ππνρξέσζε απηή ζέηεη ην εξψηεκα εάλ ην απνηέιεζκα απηφ ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί «έξγν» κε ηελ έλλνηα ηνπ άξζξνπ 681 ΑΚ. Ζ απάληεζε πνπ ζα πξέπεη λα δνζεί είλαη αξλεηηθή, θαζψο ε αληίζεηε θαηαθαηηθή ζέζε απνκνλψλεη ην απνηέιεζκα απηφ απφ ηηο ππφινηπεο ππνρξεψζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηε ζχκβαζε ηνπ franchising, νη νπνίεο έηζη παξαγθσλίδνληαη. Απηφ ηζρχεη θπξίσο σο πξνο ηελ ππνρξέσζε γηα ζπλερή ππνζηήξημε ηνπ ιήπηε. Ζ ππνρξέσζε απηή, φκσο, δελ ζπλαληάηαη ζηε ζχκβαζε έξγνπ θαη απνξξέεη απφ ην δηαξθή ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising. 4. Franchising θαη κίζζσζε πξνζνδνθόξνπ αληηθεηκέλνπ: Αληηθείκελν ηεο ζχκβαζεο franchising απνηειεί ε παξαρψξεζε ζην ιήπηε ηνπ δηθαηψκαηνο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ «παθέηνπ» franchising, δειαδή ηνπ ζπλφινπ δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο θαη βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο, ζην κέηξν πνπ απηά έρνπλ νηθνλνκηθή αμία, αιιά θαη δηθαησκάησλ 22